PL205533B1 - Urządzenie do ograniczania szerokości otwarcia obrotowego i/lub uchylnego skrzydła okna lub drzwi - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest urządzenie do ograniczania szerokości otwarcia obrotowego i/lub uchylnego skrzydła okna lub drzwi względem przynależnej nieruchomej ramy, z ramieniem wychylnym, które jest ułożyskowane obrotowo z jednej strony na nieruchomej ramie, a z drugiej strony na skrzydle wokół osi obrotu przebiegającej równolegle do osi uchylania skrzydła, przy czym ułożyskowanie ramienia wychylnego po stronie skrzydła znajduje się na części zderzakowej, która jest prowadzona ruchomo na skrzydle w kierunku wzdłużnym wręgu skrzydła względem skrzydła i której dla ograniczania szerokości otwierania jest przyporządkowany po stronie skrzydła zderzak ograniczający szerokość otwarcia, który przy przyjęciu pozycji oporowej, przy określonej szerokości otwarcia, stanowi oporę przeciw ruchowi w kierunku otwierania dla poruszającej się względem skrzydła w kierunku otwierania, przyporządkowanym ruchowi otwierania skrzydła, części zderzakowej i który ze swej strony jest powstrzymywany, za pomocą blokady ruchu, przed opuszczeniem swojej pozycji oporowej pod działaniem poruszającej się w kierunku otwierania części zderzakowej.

Tego typu urządzenie zostało ujawnione w niemieckim dokumencie nr DE-U-91 00 094. W przypadku tego stanu techniki ramię wychylne jest po stronie nieruchomej ramy zamocowane przegubowo za pośrednictwem sworznia na części okuciowej, która jest przymocowana śrubami do nieruchomej ramy. Po stronie skrzydła znane uprzednio ramię wychylne jest za pomocą okrągłego sworznia ułożyskowane obrotowo na części zderzakowej, która ze swej strony jest prowadzona w kierunku wzdłużnym wręgu skrzydła na wzdłużnych ściankach bocznych rowka wręgu skrzydła. Części zderzakowej jest przyporządkowany zderzak ograniczający otwieranie, który wsunięty jest w rowek wręgu służący do prowadzenia części zderzakowej i tam przyjmuje pozycję oporową, w której jest on połączony ze skrzydłem za pomocą wkrętów samogwintujących. Przy otwieraniu skrzydła część zderzakowa ślizga się w rowku wręgu w kierunku wzdłużnym. Pozycja oporowa zderzaka ograniczającego otwieranie jest w kierunku wzdłużnym rowka wręgu tak dobrana, że część zderzakowa opiera się na zderzaku ograniczającym otwieranie, skoro tylko skrzydło w trakcie ruchu otwierania zostanie otwarte z wymaganą maksymalną szerokością otwarcia. Przez spowodowane za pomocą zderzaka ograniczającego otwieranie podparcie części zderzakowej w kierunku otwierania uniemożliwione zostaje w normalnych warunkach otwarcie skrzydła wychodzące poza nastawioną maksymalną szerokość otwarcia. Jednak w warunkach nienormalnych, na przykład przy niekontrolowanym ruchu otwierania skrzydł a w nastę pstwie podmuchu wiatru lub nieprawidłowej obsługi okna i związanego z tym wywierania siły w kierunku otwierania przez otwarte z maksymalną szerokością skrzydło, siła wywierana przez część zderzakową na zderzak ograniczający otwieranie w kierunku otwierania może być tak duża, że wkręty samogwintujące, za pośrednictwem których zderzak ograniczający otwieranie jest połączony ze skrzydłem, ulegną wyrwaniu i skrzydło wskutek tego zostanie uszkodzone. Jeśli połączenie śrubowe okucia ograniczającego otwieranie ze skrzydłem wytrzyma nadmierne obciążenie wywierane przez część zderzakową, to istnieje niebezpieczeństwo, że ulegną wyrwaniu te śruby, za pośrednictwem których połączona jest część okuciowa po stronie nieruchomej ramy z nieruchomą ramą. Następstwem tego są uszkodzenia nieruchomej ramy.

Urządzenie do ograniczania szerokości otwarcia skrzydła znane jest z europejskiego zgłoszenia nr EP 1 004 733 A1.

Celem niniejszego wynalazku jest uniknięcie tego typu uszkodzeń w skrzydle i/lub w nieruchomej ramie.

Urządzenie do ograniczania szerokości otwarcia obrotowego i/lub uchylnego skrzydła okna lub drzwi względem przynależnej nieruchomej ramy, z ramieniem wychylnym, które jest ułożyskowane obrotowo z jednej strony na nieruchomej ramie, a z drugiej strony na skrzydle wokół osi obrotu przebiegającej równolegle do osi wychylania skrzydła, przy czym ułożyskowanie ramienia wychylnego po stronie skrzydła znajduje się na części zderzakowej, która jest prowadzona ruchomo na skrzydle w kierunku wzdłużnym wręgu skrzydła względem skrzydła i której dla ograniczania szerokości otwierania skrzydła jest przyporządkowany po stronie skrzydła zderzak ograniczający otwieranie, który przy przyjęciu pozycji oporowej, przy określonej szerokości otwarcia skrzydła, stanowi oporę przeciw ruchowi w kierunku otwierania dla poruszającej się względem skrzydła w kierunku otwierania, przyporządkowanym ruchowi otwierania skrzydła, części zderzakowej i który ze swej strony jest powstrzymywany, za pomocą blokady ruchu, przed opuszczeniem swojej pozycji oporowej pod działaniem poruszającej się w kierunku otwierania części zderzakowej, według wynalazku charakteryzuje się tym, że zderzak ograniczający otwieranie poprzecznie do kierunku działania blokady ruchu zderzaka ograniczającego

PL 205 533 B1 otwieranie jest połączony zatrzaskowo ze skrzydłem, przy czym blokada ruchu zderzaka ograniczającego otwieranie jest utworzona przez połączenie między zderzakiem ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą po stronie skrzydła, które to połączenie ulega zniszczeniu w określony sposób przez siłę wywieraną przez poruszającą się w kierunku otwierania część zderzakową, która to siła przekracza z góry określoną wartość, przy czym zderzak ograniczający otwieranie, przy rozłączonej blokadzie ruchu i zwolnieniu z połączenia zatrzaskowego ze skrzydłem dla tego rodzaju ruchu, pod działaniem części zderzakowej jest przemieszczany ze swej pozycji oporowej względem części przytrzymującej.

Korzystnie, część zderzakowa jest prowadzona na co najmniej jednym, przebiegającym w kierunku wzdłużnym danego wręgu skrzydła ograniczeniu rowkowym rowka skrzydła, a zderzak ograniczający otwieranie jest połączony zatrzaskowo ze skrzydłem, poprzecznie do podstawy rowka na co najmniej jednym z ograniczeń rowkowych rowka skrzydła.

Korzystnie, rowek skrzydła przyporządkowany części zderzakowej i zderzakowi ograniczającemu otwieranie ma w przybliżeniu ceowy przekrój poprzeczny i ograniczenia rowkowe w postaci ścianek bocznych rowka z żebrami konturu ceowego ograniczającymi po bokach otwór rowka, przy czym na zderzaku ograniczającym otwieranie znajduje się co najmniej jeden boczny występ zaczepowy, którym zderzak ograniczający otwieranie połączony zatrzaskowo ze ściankami bocznymi rowka skrzydła zachodzi od strony podstawy rowka za przyporządkowane żebro konturu ceowego rowka skrzydła.

Korzystnie, zderzak ograniczający otwieranie przy przemieszczaniu z jego pozycji oporowej jest prowadzony w odpowiednim kierunku ruchu na skrzydle, zwłaszcza na co najmniej jednym ograniczeniu rowkowym przyporządkowanego mu rowka skrzydła.

Korzystnie, określone zniszczenie połączenia między zderzakiem ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą po stronie skrzydła następuje przez ścinanie.

Korzystnie, zderzak ograniczający otwieranie jest utworzony z pierwszego ramienia, a część przytrzymująca jest utworzona z drugiego ramienia kątownika, który obejmuje narożnik skrzydła i rozciąga się ramionami w kierunku wzdłużnym schodzących się ze sobą w narożniku skrzydła wręgów skrzydła, a pomiędzy oboma ramionami kątownika znajduje się połączenie, które ulega w określony sposób zniszczeniu pod działaniem siły wywieranej przez poruszającą się w kierunku otwierania część zderzakową, która to siła przekracza pewną z góry określoną wartość.

Korzystnie, tworzące zderzak ograniczający otwieranie ramię kątownika po nastąpieniu w określony sposób zniszczenia połączenia obu ramion kątownika przemieszczane jest z jego pozycji oporowej w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego wręgu skrzydła, zaś tworzące część przytrzymującą ramię kątownika jest co najmniej częściowo umieszczone w rowku skrzydła z przebiegającymi w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego wręgu skrzydła ściankami bocznymi i jest podparte na co najmniej jednej z nich przeciw przemieszczaniu ze swej pozycji oporowej w kierunku ruchu ramienia kątownika tworzącego zderzak ograniczający otwieranie.

Korzystnie, kątownik na tworzącym zderzak ograniczający otwieranie ramieniu kątownika jest w kierunku poprzecznym przyporządkowanego wręgu skrzydła połączony zatrzaskowo ze skrzydłem i tworzącym część przytrzymując ą ramieniem kątownika jest co najmniej częściowo umieszczony w rowku skrzydła ze ściankami bocznymi rowka przebiegającymi w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego wręgu skrzydła i na skrzydle jest jedynie utrzymywany przez to, że na co najmniej jednej ze ścianek bocznych rowka jest podparty przeciw przemieszczaniu ze swej pozycji oporowej w kierunku ruchu ramienia kątownika tworzącego zderzak ograniczający otwieranie.

Korzystnie, ułożyskowanie obrotowe po stronie nieruchomej ramy połączonego z ramą zderzakową ramienia wychylnego jest zrealizowane za pomocą czopa osi pomiędzy ramieniem wychylnym i podporą po stronie nieruchomej ramy, przy czym połączenie pomię dzy ramieniem wychylnym i czopem osi i/lub połączenie pomiędzy czopem osi i podporą po stronie nieruchomej ramy ma postać połączenia zatrzaskowego.

Korzystnie, czop osi do realizowania ułożyskowania po stronie nieruchomej ramy ramienia wychylnego ulega ścinaniu pod działaniem siły wywieranej przy wspólnym działaniu części zderzakowej i zderzaka ograniczającego otwieranie na skrzydło w kierunku otwierania za pomocą ramienia wychylnego, która to siła przekracza pewną z góry określoną wartość.

Połączenie zatrzaskowe pomiędzy zderzakiem ograniczającym otwieranie i skrzydłem zapewnia z jednej strony wystarczające ustalenie zderzaka ograniczającego otwieranie w kierunku działania połączenia zatrzaskowego. Poprzecznie do niego, mianowicie w kierunku działania blokady ruchu zderzaka ograniczającego otwieranie połączenie zatrzaskowe umożliwia, inaczej niż przykładowo połączenie śrubowe, określone przemieszczenie zderzaka ograniczającego otwieranie z pozycji oporowej

PL 205 533 B1 pod działaniem siły wywieranej przez część zderzakową. Jeśli wartość bezwzględna siły wprowadzonej do zderzaka ograniczającego otwieranie przez część zderzakową poruszającą się w kierunku otwierania przekracza określoną wartość, to w rezultacie tego następuje rozłączenie blokady ruchu i wskutek tego przemieszczenie zderzaka ograniczającego otwieranie z jego pozycji oporowej, lecz bez uszkadzania skrzydła, na którym zamocowany jest zderzak ograniczający otwieranie lub nieruchomej ramy, służącej za podporę dla skrzydła o ograniczanej szerokości otwarcia.

Gdy zderzak ograniczający otwieranie przy przemieszczaniu z jego pozycji oporowej jest prowadzony w skrzydle, wówczas ruch zderzaka ograniczającego otwieranie jest dobrze określony. Dzięki temu unika się uszkodzeń skrzydła powstających w następstwie niekontrolowanego ruchu zderzaka ograniczającego otwieranie.

Blokada ruchu zderzaka ograniczającego otwieranie dla urządzeń według wynalazku utworzona została z określonego, dającego się niszczyć, zwłaszcza w sposób określony dającego się ścinać, połączenia pomiędzy zderzakiem ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą po stronie skrzydła. Pomiędzy zderzakiem ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą jest stosownie do tego przewidziane miejsce zadanego pękania.

Szczególnie korzystny pod względem montażowym typ konstrukcji według wynalazku stanowi urządzenie, w którym zderzak ograniczający otwieranie i część przytrzymująca są utworzone z ramion kątownika. Kątownik ten jest łatwo dostępny dla montera dzięki umieszczeniu na narożniku skrzydła. Daje to pozytywne rezultaty zarówno przy pierwszym montażu kątownika, jak i w przypadkach, w których po zniszczeniu połączenia pomiędzy oboma ramionami kątownika spowodowanym przez przeciążenie trzeba je usunąć i umieścić w skrzydle nowy, nieuszkodzony kątownik.

Skuteczne podpieranie ramienia kątownika tworzącego część przytrzymującą w kierunku oddziaływania siły wywieranej poprzez część zderzakową na ramię kątownika tworzące zderzak ograniczający otwieranie jest zapewnione w przypadku wariantu wynalazku, w którym tworzące zderzak ograniczający otwieranie ramię kątownika daje się przemieszczać z jego pozycji oporowej w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego wręgu skrzydła, zaś tworzące część przytrzymującą ramię kątownika jest co najmniej częściowo umieszczone w rowku skrzydła z przebiegającymi w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego wręgu skrzydła ściankami bocznymi i jest podparta na co najmniej jednej z nich przeciw przemieszczaniu ze swej pozycji oporowej w kierunku ruchu ramienia kątownika tworzącego zderzak ograniczający otwieranie. Ta okoliczność z kolei pociąga za sobą, przy nadmiernym obciążeniu, pewne pod względem funkcjonalnym niszczenie połączenia pomiędzy oboma ramionami kątownika i przez to pewne pod względem funkcjonalnym rozłączanie blokady ruchu zderzaka ograniczającego otwieranie. Można w ten sposób skutecznie unikać uszkodzeń skrzydła.

W szczególnie korzystnym pod względem techniczno-montażowym wariancie konstrukcji według wynalazku kątownik daje się umieszczać na skrzydle bez pomocy śrub. Za pomocą z jednej strony połączenia zatrzaskowego na ramieniu kątownika tworzącym zderzak ograniczający otwieranie i za pomocą z drugiej strony połączenia kształtowego pomiędzy ramieniem kątownika tworzącym część przytrzymującą i ścianką boczną lub ściankami bocznymi przyporządkowanego rowka skrzydła kątownik jest ustalony z obejmowaniem na skrzydle.

Również w celu uczynienia całego układu przyjaznym pod względem montażowym przewidziano, że ułożyskowanie obrotowe po stronie nieruchomej ramy połączonego z ramą zderzakową ramienia wychylnego jest zrealizowane za pomocą czopa osi pomiędzy ramieniem wychylnym i podporą po stronie nieruchomej ramy, przy czym połączenie pomiędzy ramieniem wychylnym i czopem osi i/lub połączenie pomiędzy czopem osi i podporą po stronie nieruchomej ramy ma postać połączenia zatrzaskowego. Połączenie zatrzaskowe według tego zastrzeżenia umożliwia proste wytwarzanie połączenia pomiędzy ramieniem wychylnym i nieruchomą ramą.

Gdy czop osi do wytwarzania ułożyskowania obrotowego po stronie nieruchomej ramy ramienia wychylnego jest ukształtowany jako czop ścinany, to uzyskuje się urządzenie zapewniające podwójne zabezpieczenie skrzydła przed uszkodzeniem. Ograniczenie otwierania skrzydła może przy tym zostać zniesione po pierwsze przez rozłączenie blokady ruchu zderzaka ograniczającego otwieranie i po drugie przez ścięcie czopa osi łączącego ramię wychylne z nieruchomą ramą.

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładzie wykonania na schematycznym rysunku, na którym fig. 1 przedstawia okno z nieruchomą ramą i skrzydłem okiennym oraz z ogranicznikiem otwierania obrotowego skrzydła okiennego przy pierwszej maksymalnej szerokości otwarcia skrzydła okiennego, fig. 2 - okno z ogranicznikiem otwierania obrotowego według fig. 1 przy drugiej maksymalnej szerokości otwarcia skrzydła okiennego, fig. 3a do fig. 3c - część po stronie nieruchomej ramy

PL 205 533 B1 ogranicznika otwierania obrotowego według fig. 1 i fig. 2, fig. 4 - część po stronie skrzydła ogranicznika otwierania obrotowego według fig. 1 i fig. 2, zawierającą część zderzakową oraz zderzak ograniczający otwieranie, fig. 5a do fig. 5d - część zderzakową według fig. 4 na ramieniu wychylnym ogranicznika otwierania obrotowego według fig. 1 i fig. 2, a fig. 6 - część zderzakową według fig. 4 i fig. 5a do fig. 5d w szczegółowym widoku.

Zgodnie z fig. 1 i fig. 2 przedstawione na nich fragmentarycznie okno 1 zawiera nieruchomą ramę 2 oraz skrzydło 3, które jest osadzone na nieruchomej ramie 2 przechylnie wokół poziomej osi 4 wahań okna i obrotowo wokół pionowej osi 5 wahań okna. Urządzenie do ograniczania szerokości otwarcia otwartego przez obrót skrzydła 3 względem nieruchomej ramy 2 ma postać ogranicznika 6 otwierania obrotowego.

Ogranicznik 6 otwierania obrotowego zawiera ramię wychylne 7, które jest ułożyskowane z jednej strony za pośrednictwem czopa 8 osi na podporze 9 po stronie nieruchomej ramy, a z drugiej strony za pośrednictwem sworznia 10 osi na części zderzakowej 11 po stronie skrzydła. Zarówno czop 8 osi jak i sworzeń 10 osi przebiegają równolegle do pionowej osi 5 wahań skrzydła.

Przedstawiona szczegółowo na fig. 3, fig, 3b i fig. 3c podpora 9 po stronie nieruchomej ramy jest przymocowana śrubami do powierzchni 12 wręgu ramy i ma w tym celu w płytce podstawowej 13 przelotowe otwory 14, 15 do przeprowadzania śrub. Czop 8 osi ma postać czopa wydrążonego i jest uformowany na płytce podstawowej 13 podpory 9 po stronie nieruchomej ramy. W przejściu do płytki podstawowej 13 czop 8 osi posiada cienkościenny odcinek 16. Na końcu oddalonym od płytki podstawowej czop 8 osi jest wyposażony w rowek pierścieniowy 17 i sąsiadujący z nim zewnętrzny pierścień oporowy 18. Wskutek umieszczenia w obszarze narożnym nieruchomej ramy 2 zarówno podpora 9 po stronie nieruchomej ramy jak i ramię wychylne 7 są niemal niewidoczne w ogólnym widoku okna 1.

Część zderzakowa 11 jest prowadzona ruchowo w kierunku wzdłużnym wręgu na powierzchni 19 wręgu skrzydła, która przy zamkniętym oknie 3 leży naprzeciw powierzchni 12 wręgu ramy. Przy tym część zderzakowa 11 jest wstawiona w przedstawiony na fig. 4 w sposób schematyczny rowek 20 skrzydła na powierzchni 19 wręgu skrzydła. Rowek 20 skrzydła posiada typowy, w zasadzie ceowy przekrój poprzeczny. Przebiegające w kierunku wzdłużnym rowka ścianki boczne 21, 22 rowka mają żebra 24, 25 tworzące ramiona konturu ceowego, które ograniczają po bokach otwór 23 rowka.

Dla prowadzenia części zderzakowej 11 w kierunku wzdłużnym powierzchni 19 wręgu skrzydła żebra 24, 25 na ściankach bocznych 21, 22 rowka 20 skrzydła wchodzą w rowki prowadzące 26, 27 na wzdłużnych powierzchniach bocznych części zderzakowej 11. Rowki prowadzące 26, 27 w części zderzakowej 11 są zwłaszcza widoczne na fig. 6. Jest tam również szczególnie wyraźnie widoczna śruba nastawcza 28, za pomocą której daje się nastawiać zmiennie szerokość rowków prowadzących 26, 27 i tym samym wielkość tarcia działającego przy prowadzeniu części zderzakowej 11 na żebrach 24, 25 rowka 20 skrzydła. Na swojej dolnej stronie, oddalonej od powierzchni 19 wręgu skrzydła, część zderzakowa 11 jest zaopatrzona w sprężysto-elastyczny odcinek rękawowy 29 (patrz zwłaszcza fig. 5c i fig. 5d). Z odcinkiem części zderzakowej 11 służącym do prowadzenia na bocznych ściankach 21, 22 rowka 20 skrzydła połączony jest odcinek łożyskowy 30, który zaopatrzony jest w otwór przelotowy 31 dla sworznia 10 osi.

W rowek 20 skrzydła wstawiony jest także zderzak 32 ograniczający otwieranie. Jak wynika z fig. 4, jest on utworzony z poziomego ramienia kątownika 33. Pionowe ramię kątownika 33 służy jako część przytrzymująca 34. Połączenie 35 w postaci cienkiego miejsca kątownika 33 łączy wzajemnie ze sobą zderzak 32 ograniczający otwieranie i część przytrzymującą 34. Podobnie jak cienkościenny odcinek 16 czopa 8 osi na podporze 9 po stronie nieruchomej ramy także połączenie 35 pomiędzy zderzakiem 32 ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą 34 tworzy miejsce zadanego pękania.

Zderzak 32 ograniczający otwieranie jest na swoich podłużnych bokach zaopatrzony w listwy prowadzące 36, 37 oraz w występy zaczepowe w postaci nosków zaczepowych 38, 39, 40, 41 (fig. 1). Pomiędzy zwróconymi ku sobie powierzchniami ograniczającymi listew prowadzących 36, 37 z jednej strony i noskami zaczepowymi 38, 39, 40, 41 z drugiej strony pozostają rowkopodobne przestrzenie pośrednie, których szerokość jest nieznacznie większa od grubości żeber 24, 25 konturu ceowego na ściankach bocznych 21, 22 rowka 20 skrzydła. Zderzak 32 ograniczający otwieranie jest połączony fabrycznie, poprzez taśmę 42 z tworzywa sztucznego, z częścią zderzakową 11 (fig. 4).

Część przytrzymująca 34 przebiega w kierunku wzdłużnym pionowej powierzchni 43 wręgu skrzydła, która przy tworzeniu narożnika skrzydła przyporządkowanego kątownikowi 33 schodzi się z poziomą powierzchnią 19 wręgu skrzydła. Powierzchnia 43 wręgu skrzydła jest zaopatrzona w ro6

PL 205 533 B1 wek 44 skrzydła, który jest również przedstawiony schematycznie przez wskazanie na fig. 4 i który, podobnie jak rowek 20 skrzydła, ma kształt ceowy.

Ściankom bocznym rowka 44 skrzydła są przyporządkowane oznaczenia 45, 46, a żebrom konturu ceowego - oznaczenia 47, 48. Część przytrzymująca 34 jest na swoich wzdłużnych bokach wyposażona w rowki prowadzące 49, 50, w które wchodzą żebra 47, 48 konturu ceowego na ściankach bocznych 45, 46 rowka (fig. 1).

Ramię wychylne 7 ma otwór łożyskowy po stronie skrzydła oraz otwory łożyskowe 51, 52 po stronie nieruchomej ramy, które są rozmieszczone w odstępach względem siebie w kierunku wzdłużnym. Ramię wychylne 7 jest zaopatrzone w pobliżu otworu łożyskowego po stronie skrzydła w wycięcie 53 (fig. 1, fig. 5c i fig. 5d). Ramię wychylne 7 jest fabrycznie, za pośrednictwem sworznia 10 osi wchodzącego do otworu łożyskowego po stronie skrzydła połączone przegubowo z częścią zderzakową 11. Otrzymany w ten sposób podzespół konstrukcyjny, składający się z części zderzakowej 11 i ramienia wychylnego 7, jest za pośrednictwem już uprzednio opisanej taśmy 42 z tworzywa sztucznego połączony ze zderzakiem 32 ograniczającym otwieranie lub kątownikiem 33.

Przy montażu części okuciowej najpierw nasadza się łożyskującą ramię wychylne 7 część zderzakową 11 narożnika skrzydła utworzonego przez powierzchnie 19, 43 wręgów skrzydła rowkami prowadzącymi na żebra 24, 25 rowka 20 skrzydła i nasuwa się w ich kierunku wzdłużnym na żebra 24, 25. Aby to umożliwić ścianki boczne 21, 22 rowka 20 skrzydła są na danym narożniku skrzydła rozstawione trochę szerzej. Dzięki odpowiednio dobranej długości taśmy 42 z tworzywa sztucznego zderzak 32 ograniczający otwieranie przy wsuniętej w rowek 20 części zderzakowej 11 może najpierw pozostawać poza rowkiem 20 skrzydła.

Po wprowadzeniu części zderzakowej 11 do rowka 20 skrzydła osadza się kątownik 33 w narożniku skrzydła. Kątownik 33 ustawia się przy tym tak, że rowki prowadzące 49, 50 są umieszczone na części przytrzymującej 34 na przedłużeniu żeber 47, 48 konturu ceowego rowka 44 skrzydła. Także jego boczne ścianki 45, 46 są w narożniku skrzydła ze względów montażowych umieszczone trochę dalej.

Następnie kątownik 33 wsuwa się częścią przytrzymującą 34 w kierunku wzdłużnym rowka 44 skrzydła i powierzchni 43 wręgu skrzydła na żebra 47, 48 konturu ceowego rowka 44 skrzydła. Zderzak 32 ograniczający otwieranie zagłębia się przy tym w rowku 20 skrzydła na narożniku skrzydła. Część zderzakowa 11 jest przedtem tak daleko wsuwana w kierunku wzdłużnym do rowka 20 skrzydła, aby było możliwe zanurzenie zderzaka 32 ograniczającego otwieranie w rowku 20 skrzydła. Szerokość korpusu podstawowego zderzaka 32 ograniczającego otwieranie jest mniejsza od szerokości otworu 23 rowka 20 skrzydła, a noski zaczepowe 38, 39, 40, 41 wskakują za żebra 24, 25 konturu ceowego rowka 20 skrzydła i zapewniają w ten sposób unieruchomienie kątownika 33 prostopadle do podstawy rowka 20 skrzydła. Jednocześnie kątownik 33 jest za pomocą wytworzonego w części przytrzymującej 34 połączenia kształtowego ze ściankami bocznymi 45, 46 rowka 44 skrzydła utrzymywany prostopadle do jego podstawy. W sumie uzyskuje się w ten sposób obejmujące, bezśrubowe mocowanie kątownika 33 na skrzydle 3.

Po zabudowaniu kątownika 33 w skrzydle 3 i po jego zamontowaniu na nieruchomej ramie 2 zaopatrzonej w podporę 9, przemieszcza się skrzydło 3 względem nieruchomej ramy 2 w położenie otwarcia obrotowego, w którym ramię wychylne 7 na jednym z jego otworów łożyskowych 51, 52 po stronie nieruchomej ramy może być połączone z podporą 9 po stronie nieruchomej ramy. W celu połączenia z podporą 9 po stronie nieruchomej ramy nasuwa się ramię wychylne 7 prostopadle do powierzchni 12 wręgu ramy na czop 8 osi na podporze 9 i łączy się zatrzaskowo z czopem 8 osi. Zewnętrzny pierścień oporowy 18 na czopie 8 osi jest w tym celu wykonany jako sprężysto-elastyczny w kierunku promieniowym. Przy zamontowanym ramieniu wychylnym 7 krawędź otworu łożyskowego 51 lub otworu łożyskowego 52 ramienia wychylnego znajduje się w rowku pierścieniowym 17 czopa 8 osi.

Jeśli teraz skrzydło 3 zostanie po raz pierwszy obrócone do położenia zamkniętego, to część zderzakowa 11 przemieszcza się napędzana przez ramię wychylne 1 w kierunku wzdłużnym powierzchni 19 wręgu skrzydła względnie rowka 20 skrzydła. Ten ruch części zderzakowej 11 odbywa się w kierunku od zachowującego swoje położenie kątownika 33. W następstwie tego pęka taśma 42 z tworzywa sztucznego pomiędzy zderzakiem 32 ograniczającym otwieranie kątownika 33 i częścią zderzakową 11.

Przy otwieraniu obrotowym skrzydła 3 część zderzakowa 11 porusza się w kierunku do zderzaka 32 ograniczającego otwieranie. Ten ruch może przy odpowiednim nastawieniu szerokości rowków

PL 205 533 B1 prowadzących 26, 27 w części zderzakowej 11 być obciążony tarciem. Uzyskuje się wówczas przy obracaniu skrzydła 3 hamowanie, którego wielkość może być regulowana za pomocą śruby nastawczej 28 w części zderzakowej 11.

Przy określonej szerokości otwarcia otwieranego obrotowo skrzydła 3 część zderzakowa 11 uderza w zderzak 32 ograniczający otwieranie. W normalnych warunkach, to znaczy przy zwykłych siłach działających na skrzydło 3 przy otwieraniu, dalszy ruch części zderzakowej 11 w kierunku ku narożnikowi skrzydła 3 przyporządkowanemu kątownikowi 33 jest przez niego blokowany. Skrzydło 3 przyjmuje teraz swoją maksymalną szerokość otwarcia, która w pokazanym przykładzie wykonania wynosi 60° lub 90°, w zależności od tego, który z otworów łożyskowych 51, 52 po stronie nieruchomej ramy w ramieniu wychylnym 7 został użyty do połączenia z podporą 9 po stronie nieruchomej ramy. Połączenie 35 pomiędzy zderzakiem 32 ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą 34 działa jako blokada ruchu dla zderzaka 32 ograniczającego otwieranie i blokuje go przeciwdziałając ruchowi części zderzakowej 11 w kierunku otwierania.

Przy nienormalnych warunkach, na przykład, gdy skrzydło 3 w następstwie podmuchu wiatru z bardzo dużą prędkością odchyla się w kierunku otwierania obrotowego, część zderzakowa 11 natrafia z tak dużym impetem na zderzak 32 ograniczający otwieranie, że należałoby się obawiać uszkodzeń w skrzydle 3 i/lub w nieruchomej ramie 2, gdyby zderzak 32 ograniczający otwieranie nie mógł ustąpić pod działaniem części zderzakowej 11. Tego rodzaju zdolność ustępowania zderzaka 32 ograniczającego otwieranie uzyskuje się w ten sposób, że połączenie 35 pomiędzy zderzakiem 32 ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą 34 ulega ścinaniu przy określonej sile, wywieranej w kierunku narożnika przez przemieszczającą się w kierunku otwierania część zderzakową 11 na zderzak 32 ograniczający otwieranie. Po tego rodzaju zniszczeniu połączenia 35 zderzak 32 ograniczający otwieranie pod działaniem części zderzakowej 11 może się poruszać w kierunku do narożnika skrzydła i tam ewentualnie może wyjść z rowka 20 skrzydła. Podczas swojego ruchu w kierunku wzdłużnym rowka 20 skrzydła oderwany od części przytrzymującej 34 zderzak 32 ograniczający otwieranie jest prowadzony przez żebra 24, 25 konturu ceowego rowka 20 skrzydła. Przy ścinaniu połączenia 35 oparta na żebrach 47, 48 konturu ceowego rowka 44 skrzydła część przytrzymująca 34 tworzy podporę dla zderzaka 32 ograniczającego otwieranie.

Zniszczony kątownik 33 może bez problemu zostać wymieniony na odpowiednią nieuszkodzoną część okuciową. W tym celu należy - o ile to nie nastąpiło pod działaniem części zderzakowej - wysunąć zderzak 32 ograniczający otwieranie i oddzieloną od niego część przytrzymującą 34 w narożu skrzydła z rowków 20, 44 skrzydła. Następnie nowy kątownik 33 w opisany uprzednio sposób częścią przytrzymującą 34 może zostać wprowadzony do rowka 44 skrzydła i zostać na zderzaku 32 ograniczającym otwieranie zamocowany zatrzaskowo w rowku 20 skrzydła.

Alternatywnie lub jednocześnie ze spowodowanym przeciążeniem ścinaniem połączenia 35 pomiędzy zderzakiem 32 ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą 34 kątownika 33 może przez ramię wychylne zostać ścięty czop 8 osi podpory 9 po stronie nieruchomej ramy. Jako miejsce zadanego pękania służy przy tym cienkościenny odcinek 16 na przejściu czopa 8 osi w płytce podstawowej 13 podpory 9 po stronie ramy. Uniknąć uszkodzeń w skrzydle 3 względnie w nieruchomej ramie 2 można także przez ścięcie czopa_8 osi. Uszkodzoną podporę 9 po stronie nieruchomej ramy można bez problemu zdjąć z nieruchomej ramy przez rozłączenie odpowiednich połączeń śrubowych. Odpowiednio na nieruchomej ramie 2 może zostać zamontowana nieuszkodzona podpora 9.

Jeśli ograniczenie 6 otwierania obrotowego względnie wywoływane przez część zderzakową 11 hamowanie przy obrocie skrzydła 3 mają zostać usunięte, należy ramię wychylne 7 uwolnić ze sworznia 8 osi. Następnie ramię wychylne 7 daje się odchylić wokół sworznia 10 osi w położenie, przy przyjęciu którego rozciąga się ono idąc od narożnika skrzydła 3 w kierunku wzdłużnym powierzchni 19 wręgu skrzydła (fig. 5a i fig. 5b). W tym położeniu ramię wychylne 7 zabezpiecza się za pomocą połączenia zatrzaskowego pomiędzy znajdującym się na dolnej stronie części zderzakowej 11 odcinkiem rękawowym 29 i wycięciem 53 w ramieniu wychylnym 7 (fig. 5c i fig. 5d). W ten sposób uniemożliwia się niekontrolowane wychylanie nieczynnego ramienia wychylnego 7.

Claims (10)

1. Urządzenie do ograniczania szerokości otwarcia obrotowego i/lub uchylnego skrzydła okna lub drzwi względem przynależnej nieruchomej ramy, z ramieniem wychylnym, które jest ułożyskowane obrotowo z jednej strony na nieruchomej ramie, a z drugiej strony na skrzydle wokół osi obrotu przebiegającej równolegle do osi wychylania skrzydła, przy czym ułożyskowanie ramienia wychylnego po stronie skrzydła znajduje się na części zderzakowej, która jest prowadzona ruchomo na skrzydle w kierunku wzdł u ż nym wrę gu skrzydł a wzglę dem skrzydł a i której dla ograniczania szerokoś ci otwierania skrzydła jest przyporządkowany po stronie skrzydła zderzak ograniczający otwieranie, który przy przyjęciu pozycji oporowej, przy określonej szerokości otwarcia skrzydła, stanowi oporę przeciw ruchowi w kierunku otwierania dla poruszającej się względem skrzydła w kierunku otwierania, przyporządkowanym ruchowi otwierania skrzydła, części zderzakowej i który ze swej strony jest powstrzymywany, za pomocą blokady ruchu, przed opuszczeniem swojej pozycji oporowej pod działaniem poruszającej się w kierunku otwierania części zderzakowej, znamienne tym, że zderzak (32) ograniczający otwieranie poprzecznie do kierunku działania blokady ruchu zderzaka (32) ograniczającego otwieranie jest połączony zatrzaskowo ze skrzydłem (3), przy czym blokada ruchu zderzaka (32) ograniczającego otwieranie jest utworzona przez połączenie (35) między zderzakiem (32) ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą (34) po stronie skrzydła, które to połączenie ulega zniszczeniu w określony sposób przez siłę wywieraną przez poruszającą się w kierunku otwierania część zderzakową (11), która to siła przekracza z góry określoną wartość, przy czym zderzak (32) ograniczający otwieranie, przy rozłączonej blokadzie ruchu i zwolnieniu z połączenia zatrzaskowego ze skrzydłem (3) dla tego rodzaju ruchu, pod działaniem części zderzakowej (11) jest przemieszczany ze swej pozycji oporowej względem części przytrzymującej (34).

2. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że część zderzakowa (11) jest prowadzona na co najmniej jednym, przebiegającym w kierunku wzdłużnym danego wręgu skrzydła ograniczeniu rowkowym rowka (20) skrzydła, a zderzak (32) ograniczający otwieranie jest połączony zatrzaskowo ze skrzydłem (3), poprzecznie do podstawy rowka na co najmniej jednym z ograniczeń rowkowych rowka (20) skrzydła.

3. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że rowek (20) skrzydła przyporządkowany części zderzakowej (11) i zderzakowi (32) ograniczającemu otwieranie ma w przybliżeniu ceowy przekrój poprzeczny i ograniczenia rowkowe w postaci ścianek bocznych (21, 22) rowka z żebrami (24, 25) konturu ceowego ograniczającymi po bokach otwór (23) rowka, przy czym na zderzaku (32) ograniczającym otwieranie znajduje się co najmniej jeden boczny występ zaczepowy (38, 39, 40, 41), którym zderzak (32) ograniczający otwieranie połączony zatrzaskowo ze ściankami bocznymi (21, 22) rowka (20) skrzydła zachodzi od strony podstawy rowka za przyporządkowane żebro (24, 25) konturu ceowego rowka (20) skrzydła.

4. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że zderzak (32) ograniczający otwieranie przy przemieszczaniu z jego pozycji oporowej jest prowadzony w odpowiednim kierunku ruchu na skrzydle (3), zwłaszcza na co najmniej jednym ograniczeniu rowkowym przyporządkowanego mu rowka (20) skrzydła.

5. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że określone zniszczenie połączenia (35) między zderzakiem (32) ograniczającym otwieranie i częścią przytrzymującą (34) po stronie skrzydła następuje przez ścinanie.

6. Urządzenie według zastrz. 4 albo 5, znamienne tym, że zderzak (32) ograniczający otwieranie jest utworzony z pierwszego ramienia, a część przytrzymująca (34) jest utworzona z drugiego ramienia kątownika (33), który obejmuje narożnik skrzydła (3) i rozciąga się ramionami w kierunku wzdłużnym schodzących się ze sobą w narożniku skrzydła wręgów skrzydła, a pomiędzy oboma ramionami kątownika (33) znajduje się połączenie (35), które ulega w określony sposób zniszczeniu pod działaniem siły wywieranej przez poruszającą się w kierunku otwierania część zderzakową (11), która to siła przekracza pewną z góry określoną wartość.

7. Urządzenie według zastrz. 6, znamienne tym, że tworzące zderzak (32) ograniczający otwieranie ramię kątownika (33) po nastąpieniu w określony sposób zniszczenia połączenia obu ramion kątownika (33) przemieszczane jest z jego pozycji oporowej w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego wręgu skrzydła, zaś tworzące część przytrzymującą ramię kątownika jest co najmniej częściowo umieszczone w rowku (44) skrzydła z przebiegającymi w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego

PL 205 533 B1 wręgu skrzydła ściankami bocznymi (45, 46) i jest podparte na co najmniej jednej z nich przeciw przemieszczaniu ze swej pozycji oporowej w kierunku ruchu ramienia kątownika tworzącego zderzak (32) ograniczający otwieranie.

8. Urządzenie według zastrz. 7, znamienne tym, że kątownik na tworzącym zderzak (32) ograniczający otwieranie ramieniu kątownika jest w kierunku poprzecznym przyporządkowanego wręgu skrzydła połączony zatrzaskowo ze skrzydłem (3) i tworzącym część przytrzymującą (34) ramieniem kątownika jest co najmniej częściowo umieszczony w rowku (44) skrzydła ze ściankami bocznymi (45, 46) rowka przebiegającymi w kierunku wzdłużnym przyporządkowanego wręgu skrzydła i na skrzydle (3) jest jedynie utrzymywany przez to, że na co najmniej jednej ze ścianek bocznych (45, 46) rowka jest podparty przeciw przemieszczaniu ze swej pozycji oporowej w kierunku ruchu ramienia kątownika tworzącego zderzak (32) ograniczający otwieranie.

9. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że ułożyskowanie obrotowe po stronie nieruchomej ramy połączonego z ramą zderzakową (11) ramienia wychylnego (7) jest zrealizowane za pomocą czopa (8) osi pomiędzy ramieniem wychylnym (7) i podporą (9) po stronie nieruchomej ramy, przy czym połączenie pomiędzy ramieniem wychylnym (7) i czopem (8) osi i/lub połączenie pomiędzy czopem (8) osi i podporą (9) po stronie nieruchomej ramy ma postać połączenia zatrzaskowego.

10. Urządzenie według zastrz. 9, znamienne tym, że czop (8) osi do realizowania ułożyskowania po stronie nieruchomej ramy ramienia wychylnego (7) ulega ścinaniu pod działaniem siły wywieranej przy wspólnym działaniu części zderzakowej i zderzaka (32) ograniczającego otwieranie na skrzydło (3) w kierunku otwierania za pomocą ramienia wychylnego (7), która to siła przekracza pewną z góry określoną wartość.