PL202679B1 - Sposób identyfikacji biologicznie aktywnych substancji chemicznych - Google Patents

Sposób identyfikacji biologicznie aktywnych substancji chemicznych

Info

Publication number
PL202679B1
PL202679B1 PL357350A PL35735000A PL202679B1 PL 202679 B1 PL202679 B1 PL 202679B1 PL 357350 A PL357350 A PL 357350A PL 35735000 A PL35735000 A PL 35735000A PL 202679 B1 PL202679 B1 PL 202679B1
Authority
PL
Poland
Prior art keywords
mixture
chemicals
complex
substances
target biological
Prior art date
Application number
PL357350A
Other languages
English (en)
Other versions
PL357350A1 (pl
Inventor
Jana Lenz
Rudolf Matusch
Hans Rainer Hoffmann
Original Assignee
Lohmann Therapie Syst Lts
Priority date (The priority date is an assumption and is not a legal conclusion. Google has not performed a legal analysis and makes no representation as to the accuracy of the date listed.)
Filing date
Publication date
Application filed by Lohmann Therapie Syst Lts filed Critical Lohmann Therapie Syst Lts
Publication of PL357350A1 publication Critical patent/PL357350A1/pl
Publication of PL202679B1 publication Critical patent/PL202679B1/pl

Links

Classifications

    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography
    • G01N30/26Conditioning of the fluid carrier; Flow patterns
    • G01N30/38Flow patterns
    • G01N30/46Flow patterns using more than one column
    • G01N30/466Flow patterns using more than one column with separation columns in parallel
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P43/00Drugs for specific purposes, not provided for in groups A61P1/00-A61P41/00
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography
    • G01N30/04Preparation or injection of sample to be analysed
    • G01N30/06Preparation
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography
    • G01N2030/022Column chromatography characterised by the kind of separation mechanism
    • G01N2030/027Liquid chromatography
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography
    • G01N30/04Preparation or injection of sample to be analysed
    • G01N30/06Preparation
    • G01N2030/067Preparation by reaction, e.g. derivatising the sample
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography
    • G01N30/62Detectors specially adapted therefor
    • G01N2030/621Detectors specially adapted therefor signal-to-noise ratio
    • G01N2030/625Detectors specially adapted therefor signal-to-noise ratio by measuring reference material, e.g. carrier without sample
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography
    • G01N30/88Integrated analysis systems specially adapted therefor, not covered by a single one of the groups G01N30/04 - G01N30/86
    • G01N2030/8809Integrated analysis systems specially adapted therefor, not covered by a single one of the groups G01N30/04 - G01N30/86 analysis specially adapted for the sample
    • G01N2030/8813Integrated analysis systems specially adapted therefor, not covered by a single one of the groups G01N30/04 - G01N30/86 analysis specially adapted for the sample biological materials
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography
    • G01N30/88Integrated analysis systems specially adapted therefor, not covered by a single one of the groups G01N30/04 - G01N30/86
    • G01N2030/8809Integrated analysis systems specially adapted therefor, not covered by a single one of the groups G01N30/04 - G01N30/86 analysis specially adapted for the sample
    • G01N2030/8813Integrated analysis systems specially adapted therefor, not covered by a single one of the groups G01N30/04 - G01N30/86 analysis specially adapted for the sample biological materials
    • G01N2030/8831Integrated analysis systems specially adapted therefor, not covered by a single one of the groups G01N30/04 - G01N30/86 analysis specially adapted for the sample biological materials involving peptides or proteins
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N30/00Investigating or analysing materials by separation into components using adsorption, absorption or similar phenomena or using ion-exchange, e.g. chromatography or field flow fractionation
    • G01N30/02Column chromatography

Landscapes

  • Health & Medical Sciences (AREA)
  • Life Sciences & Earth Sciences (AREA)
  • Chemical & Material Sciences (AREA)
  • General Health & Medical Sciences (AREA)
  • Pathology (AREA)
  • Immunology (AREA)
  • General Physics & Mathematics (AREA)
  • Biochemistry (AREA)
  • Analytical Chemistry (AREA)
  • Physics & Mathematics (AREA)
  • Organic Chemistry (AREA)
  • Pharmacology & Pharmacy (AREA)
  • Public Health (AREA)
  • Veterinary Medicine (AREA)
  • Engineering & Computer Science (AREA)
  • Nuclear Medicine, Radiotherapy & Molecular Imaging (AREA)
  • Medicinal Chemistry (AREA)
  • General Chemical & Material Sciences (AREA)
  • Chemical Kinetics & Catalysis (AREA)
  • Bioinformatics & Cheminformatics (AREA)
  • Animal Behavior & Ethology (AREA)
  • Investigating Or Analysing Biological Materials (AREA)
  • Peptides Or Proteins (AREA)
  • Organic Low-Molecular-Weight Compounds And Preparation Thereof (AREA)
  • Other Investigation Or Analysis Of Materials By Electrical Means (AREA)
  • Pharmaceuticals Containing Other Organic And Inorganic Compounds (AREA)
  • Separation Using Semi-Permeable Membranes (AREA)
  • Electrostatic Separation (AREA)
  • Centrifugal Separators (AREA)
  • Physical Or Chemical Processes And Apparatus (AREA)
  • Hydrogenated Pyridines (AREA)
  • Compounds Of Unknown Constitution (AREA)
  • Treatment Of Liquids With Adsorbents In General (AREA)
  • Extraction Or Liquid Replacement (AREA)

Description

Opis wynalazku
Przedmiotem wynalazku jest sposób identyfikacji biologicznie aktywnych substancji w mieszaninie substancji chemicznych.
Badania leków, w tym substancji aktywnych wytwarzanych drogą syntezy chemicznej z wykorzystaniem wyłącznie naturalnych źródeł oraz ich sprawdzanie na zwierzętach, doprowadziły do celowego, wspomaganego komputerowo projektowania struktury substancji aktywnych, z zastosowaniem metod doświadczalnych i teoretycznych.
Wraz z coraz głębszą znajomością różnych przyczyn chorób (np. wad lub genetycznie uwarunkowanych zmian białka) badania leków i terapia lekowa stały się znacznie bardziej skomplikowane. Tak więc w minionych dziesięciu latach metodami biologii molekularnej (projekt ludzkiego genomu) można było wyjaśnić przyczyny kilku głównie neurodegeneracyjnych chorób, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, choroba Huntingtona, stwardnienie zanikowe boczne, choroby prionowe i różne zespoły ataktyczne. Rozpoznanie zmian biologicznych leżących u podstaw chorób stanowi podstawę przestawienia się z leczenia objawowego, paliatywnego na leczenie przyczynowe.
Spośród 30000 opisanych w medycynie chorób 100 - 150 jest tak ważnych, że stanowią przedmiot projektów badawczych w przemyśle farmaceutycznym. Leki obecnie będące do dyspozycji nadają się do terapeutycznego oddziaływania na około 400 receptorów, enzymów i innych cząsteczek biologicznych. Należy jednak wziąć pod uwagę, że przedmiotem badań może być około 10000 genów i ich produktów jako substancji aktywnych. Udowodnienie ich patologicznej roli wymaga między innymi silnie reagującego układu molekularnego i komórkowego. Oprócz racjonalnego projektowania, uwzględniającego optymalizację właściwości substancji na podstawie wartości doświadczalnych lub na bazie znanych struktur molekularnych, w badaniach leków wielką rolę odgrywa obecnie chemia kombinatoryjna i rozwijająca się obecnie biosynteza kombinatoryjna.
Bardzo słabym punktem tych metod jest ograniczone zróżnicowanie substancji syntetycznych, w porównaniu ze strukturalną zło żonoś cią roś linnych i drobnoustrojowych wtórnych produktów metabolizmu.
W celu udostępnienia tej naturalnej różnorodności, niezbędne jest ścisłe powiązanie klasycznych badań substancji naturalnych z medycyną molekularną i chemią organiczną. W poszukiwaniu nowych struktur podstawowych organizmy roślinne i zwierzęce oraz grzyby i drobnoustroje dobiera się na zasadzie losowej, z punktu widzenia chemotaksonomii, na podstawie obserwacji ekologicznych i na podstawie wiedzy etnomedycznej.
Wykrywanie jednego lub większej liczby składników aktywnych w mieszaninie substancji, z wykorzystaniem np. biblioteki substancji otrzymanej metodą chemii kombinatoryjnej lub ekstraktów substancji naturalnych, jest jednak bardzo kosztowne.
Ekstrakty substancji naturalnych składają się ogólnie biorąc np. z dużej liczby (do 2000) różnorodnych substancji o polarności w całym zakresie, w zależności od różnego rodzaju struktur podstawowych i grup funkcyjnych. Zazwyczaj tylko stosunkowo niewiele związków stanowi około 80% masy ekstraktu, podczas gdy większość pozostałych związków występuje w niewielkim stężeniu w zakresie ppm, a więc w ilościach nierównoważnych molowo. Jednakże często w takim ekstrakcie tylko niewiele substancji lub nawet tylko jedna pojedyncza substancja wykazuje charakterystyczną aktywność biologiczną, przy czym aktywność tę można przypisać jednej substancji, występującej w ekstrakcie w ilości śladowej.
Dotychczas obróbkę i analizę składników naturalnych ekstraktów, najczęściej chromatograficznie rozdzielonych, lub obszernej biblioteki substancji, wytworzonej metodami chemii kombinatoryjnej, zwykle prowadzono z użyciem automatycznych wysokosprawnych układów do selekcjonowania (Highthroughput Screening; HTS). Ten sposób jest jednak bardzo kosztowny. Z tego względu wymagane jest najpierw wytworzenie selektywnych ekstraktów ze źródeł substancji naturalnych (np. roślin, zwierząt, grzybów, drobnoustrojów) z użyciem rozpuszczalników o wzrastającej polarności, a następnie badanie tych ekstraktów pod względem aktywności biologicznej. Dalsze badania prowadzi się po uzyskaniu podfrakcji z aktywnych wyselekcjonowanych ekstraktów.
Wreszcie końcowe badania muszą wykazać, która czysta substancja lub które czyste substancje po wyodrębnieniu z aktywnej frakcji wykazują aktywność biologiczną i stanowią „przebój”. Dla chromatograficznego rozdzielenia podbibliotek i ich zbadania potrzeba kilku tygodni. W celu otrzymania wystarczających ilości czystej (czystych) substancji trzeba stosować duże ilości ekstraktu wyjściowego.
PL 202 679 B1
Także taki proces jest kosztowny, co jest związane z wysoką ceną preparatywnych kolumn HPLC i dużym zużyciem rozpuszczalników (zarówno zakup, jak i usuwanie odpadów).
Już wskutek rozdzielenia na podfrakcje, a jeszcze tym bardziej wyodrębnienia czystej substancji naturalnej w wysokosprawnych sposobach selekcjonowania, traci się ewentualnie istniejące synergiczne lub antagonizujące działanie pojedynczych składników ekstraktu. Tak więc ekstrakt aktywny w pierwszym teście może stracić swoją skuteczność biologiczną, gdyż rozdzielenie na poszczególne substancje uniemożliwia tworzenie wiązania ze składnikiem stanowiącym cel, które możliwe jest tylko przy współdziałaniu różnych składników.
Sposób wykrywania aktywnych składników w syntetycznej, wytworzonej metodą chemii kombinatoryjnej bibliotece peptydów, składającej się z maksymalnie 19 chemicznie bardzo podobnych peptydów powstałych tylko przez wymianę aminokwasów i występujących w równomolowych ilościach, opisali Zuckermann i inni, Proc.Natl.Acad.Sci.USA, 89, 4505-4509 (1992). Do tej biblioteki substancji peptydowych dodano w niedomiarze przeciwciało i drogą szybkiej filtracji żelowej oddzielono kompleks struktura docelowa (= przeciwciało)-peptyd. Peptyd uwolniono z kompleksu działaniem 1% kwasu trifluorooctowego i ustalono jego budowę metodą spektroskopii masowej i analizy aminokwasów. Ten sposób postępowania nie nadaje się jednak do wyodrębniania kompleksów: struktura docelowa-cząsteczka w przypadku mniejszych cząsteczek (masa cząsteczkowa co najwyżej 1500), gdyż filtracja żelowa sprawdza się tylko przy większych różnicach mas cząsteczkowych. Według autorów proces ten wymaga również mieszanin o jednakowych stężeniach molowych. Poza tym otrzymanie synergicznie działających kombinacji ligandów jest niemożliwe lub pozostawione przypadkowi.
Również doświadczenia opisane przez Wieboldta i innych w Anal. Chem., 69, 1683-1691 (1997) dotyczyły równomolowych mieszanin 20 - 30 ściśle spokrewnionych cząsteczek (syntetycznie wytwarzanych pochodnych o ogólnej strukturze 1,4-benzodiazepiny). Zawężone zróżnicowanie substancji syntetycznych ułatwia wprawdzie obróbkę doświadczalną, jednak równocześnie stanowi to czynnik ograniczający stosowalność.
Ultrafiltracja pulsacyjna ze spektroskopią masową, opisana przez R.B. van Breemena i innych w Anal. Chem., 69, 2159-2164 (1997), również wymaga równomolowej biblioteki substancji, zawierającej 20 substancji. Kowalencyjnie związane substancje nie mogą być wykryte, ponieważ uwalniają je tylko rozpuszczalniki organiczne.
Istniała zatem potrzeba opracowania szybko realizowanego, skutecznego sposobu wykrywania i wyodrębniania biologicznie, np. farmakologicznie aktywnych substancji chemicznych i kombinacji tych substancji, zwłaszcza w nierównomolowych mieszaninach, takich jak ekstrakty substancji naturalnych (np. z roślin, zwierząt, grzybów i drobnoustrojów).
Wynalazek dotyczy sposobu identyfikacji biologicznie aktywnych substancji chemicznych o masie cząsteczkowej w zakresie 150 - 300000 w mieszaninie substancji chemicznych, charakteryzującego się tym, że w następujących etapach:
a) do tej mieszaniny dodaje się docelową strukturę biologiczną i tworzy się kompleks docelowej struktury biologicznej i co najmniej jednej biologicznie aktywnej substancji chemicznej zawartej w mieszaninie, przy czym kompleks wytwarza się przez wiązanie co najmniej jednej substancji chemicznej z docelową strukturą biologiczną ,
b) wydziela się kompleks z mieszaniny, oraz
c) uwalnia się, wyodrębnia i identyfikuje co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną z wydzielonego kompleksu, albo
d) identyfikuje się co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną zawartą w mieszaninie na podstawie róż nicy pomiędzy chromatogramem mieszaniny substancji chemicznych przed dodaniem docelowej struktury biologicznej a chromatogramem mieszaniny substancji chemicznych otrzymanym po wydzieleniu kompleksu.
Korzystnie do mieszaniny substancji chemicznych dodaje się docelową strukturę biologiczną w postaci roztworu, zawiesiny lub dyspersji.
Korzystnie docelową strukturę biologiczną dodaje się w postaci roztworu wodnego.
Korzystnie wartość pH roztworu wodnego stabilizuje się odpowiednim buforem.
Korzystnie powstałe wiązanie ma charakter kowalencyjny lub niekowalencyjny.
W szczególności wią zania niekowalencyne stanowią mostki wodorowe, oddział ywania elektrostatyczne, wiązania kompleksowe z metalami, oddziaływania lipofilowych grup biologicznie aktywnej substancji chemicznej z docelową strukturą biologiczną, oddziaływania dipol-dipol lub oddziaływania kation-π.
PL 202 679 B1
Korzystnie kompleks wydziela się z mieszaniny substancji chemicznych metodą ultrafiltracji, ultrawirowania lub innymi odpowiednimi metodami.
Korzystnie wyodrębnia się i/lub identyfikuje co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną oddzielonego kompleksu takimi metodami jak HPLC, elektrochromatografia, elektroforeza, metody sprzężone, takie jak LC-MS lub MS-MS, korzystnie metodą mikrokapilarnej HPLC lub nano-HPLC.
Korzystnie co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną zawartą w mieszaninie identyfikuje się takimi metodami jak HPLC, elektrochromatografia, elektroforeza, metody sprzężone, takie jak LC-MS lub MS-MS, korzystnie metodą kapilarnej HPLC lub nano-HPLC.
Korzystnie co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną wydziela się z mieszaniny metodą preparatywnej HPLC, elektrochromatografii lub elektroforezy.
Korzystnie jako mieszaninę substancji chemicznych stosuje się bibliotekę substancji otrzymanych drogą syntezy lub metodami chemii kombinatoryjnej, albo ekstrakt substancji naturalnych.
Korzystnie jako mieszaninę substancji chemicznych stosuje się chemicznie modyfikowany ekstrakt substancji naturalnych.
Korzystnie również jako mieszaninę substancji chemicznych stosuje się mieszaninę różnych ekstraktów substancji naturalnych.
W pewnych przypadkach stosuje się mieszaninę substancji chemicznych zawierają c ą co najmniej 50 różnych substancji chemicznych.
W szczególności jako docelową strukturę biologiczną stosuje się białko.
Korzystnie jako docelową strukturę biologiczną stosuje się enzym, receptor, przeciwciało, błonę biologiczną lub komórkę.
W szczególnoś ci jako docelową strukturę biologiczną stosuje się enzym trombinę , enzym trypsynę, a także receptor adrenergiczny β2.
Dodatkowe lub w wyższym stężeniu występujące substancje, otrzymane w oddzielnym doświadczeniu przeprowadzonym bez struktury docelowej (ślepa próba), stanowią łącznie wszystkie substancje związane ze strukturą docelową. Substancje te wyodrębnia się i wyjaśnia ich budowę.
Możliwe są dalsze etapy obróbki kompleksu, w których:
d) uwalnia się co najmniej jedną aktywną substancję chemiczną związaną ze strukturą docelową w kompleksie, z rozerwaniem wiązania pomiędzy aktywną substancją chemiczną i strukturą docelową w kompleksie,
e) oddziela się co najmniej jedną uwolnioną aktywną substancję chemiczną, oraz
f) identyfikuje się co najmniej jedną oddzieloną aktywną substancję chemiczną i ewentualnie porównuje się z substancją (substancjami) zidentyfikowaną(ymi) w etapie c).
Pojęcie „docelowa struktura biologiczna” oznacza białko (np. receptor, enzym, przeciwciało), błonę biologiczną lub całą (zdrową lub rakowatą) komórkę. Przy zetknięciu się, zwłaszcza przy powstaniu wiązania pomiędzy dopasowaną aktywną substancją chemiczną i strukturą docelową, może zajść reakcja charakterystyczna dla struktury docelowej, najczęściej powiązana z procesem biochemicznym. Innymi słowy, aktywna substancja chemiczna odznacza się silnym powinowactwem do odpowiednich struktur docelowych. Przykładami takich struktur docelowych są białka trombina, trypsyna i receptor adrenergiczny β2.
„Substancje chemiczne” stanowią praktycznie wszystkie jednorodne substancje znane z chemii organicznej i chemii substancji naturalnych. Pojęcie to obejmuje substancje chemiczne o małej i dużej masie cząsteczkowej, nie obejmuje jednak polimerów o nieznanej liczbie merów. Fachowcy znają takie chemicznie jednorodne substancje organiczne. Należą do nich alifatyczne, aromatyczne i cykliczne węglowodory oraz związki zawierające grupy funkcyjne, takie jak kwasy karboksylowe, alkohole, estry, aldehydy, laktony, amidy, związki heterocykliczne, izoprenoidy, terpeny, węglowodany, steroidy itd. Jako odpowiednie substancje chemiczne w rachubę mogą wchodzić również glikozydy, peptydy, białka i enzymy.
Masa cząsteczkowa odpowiednich jednorodnych substancji chemicznych ogólnie wynosi powyżej Mr = 150. Przykładowo masa cząsteczkowa znanych neuromediatorów acetylocholiny [H3CCO-O-CH2-CH2-N(CH3)3]OH i nikotyny wynosi odpowiednio Mr = 163 i Mr = 162 i to praktycznie określa dolną granicę masy cząsteczkowej odpowiednich substancji chemicznych. Górna granica masy cząsteczkowej jest zasadniczo nieograniczona. Ze względu na specyficzne reakcje ze specjalnymi docelowymi strukturami biologicznymi, białka o wysokiej masie cząsteczkowej (Mr do około 300 000) są
PL 202 679 B1 bardzo interesującymi aktywnymi jednorodnymi substancjami chemicznymi, które można wydzielić z mieszaniny różnorodnych substancji chemicznych sposobem według wynalazku.
Niejednorodne biopolimery, takie np. jak glikogen, celuloza itp. nie są analizowane sposobem według wynalazku, gdyż ze względu na nieokreśloną liczbę merów nie stanowią jednorodnych substancji chemicznych określonych w wynalazku.
Substancje chemiczne dzieli się poza tym na substancje aktywne i nieaktywne. Przez aktywną substancję chemiczną rozumie się taką substancję, która przy związaniu się ze specjalną strukturą docelową zdolna jest do wywołania charakterystycznej dla niego reakcji. Aktywna substancja chemiczna charakteryzuje się powinowactwem do struktury docelowej. Nieaktywna substancja chemiczna nie musi wykazywać powinowactwa do struktury docelowej.
Rzeczywista górna granica masy cząsteczkowej stosowanej substancji chemicznej nie może być zatem określona. Łatwość obróbki zależy zasadniczo od stosunku masy cząsteczkowej aktywnej substancji chemicznej do masy cząsteczkowej struktury docelowej. Masa cząsteczkowa struktury docelowej jest ogólnie bardzo duża i może wynosić np. powyżej 1 miliona. Jak wspomniano, strukturą docelową może być również cała komórka. Substancje chemiczne o mniejszej masie cząsteczkowej (około 150 - 30000) dają się od takich struktur docelowych łatwo oddzielić znanymi sposobami, takimi jak ultrawirowanie, ze względu na dużą różnicę mas cząsteczkowych. Jeśli jednak masa cząsteczkowa aktywnej substancji chemicznej i masa cząsteczkowa struktury docelowej mają porównywalną wartość, to ultrawirowanie przynosi niezadowalające wyniki i trzeba stosować wysokosprawne lub dodatkowe sposoby rozdzielania.
Pod pojęciem „mieszanina substancji chemicznych” rozumie się mieszaninę różnych substancji chemicznych, zawierającą co najmniej jedną substancję aktywną, która spełnia wyżej podane kryterium, czyli może wywołać reakcję przy zetknięciu ze specjalną strukturą docelową. Mieszanina może również zawierać kilka takich aktywnych substancji chemicznych. Poza tym mieszanina może również zawierać substancje chemiczne, które nie wywołują żadnej reakcji wobec docelowej struktury biologicznej. Zazwyczaj nieaktywne substancje chemiczne mają główny odział w mieszaninie różnych substancji chemicznych. W szczególności nieaktywne substancje chemiczne zawarte w mieszaninie substancji chemicznych są nieaktywne tylko względem specjalnie wybranej struktury docelowej, są jednak w stanie wyzwalać taką reakcję wobec innej struktury docelowej.
W praktyce mieszaninę substancji chemicznych stanowi korzystnie biblioteka substancji, wytwarzana syntetycznie lub metodami chemii kombinatoryjnej, albo ekstrakt substancji naturalnych. W tym znaczeniu ekstrakt substancji naturalnych oznacza złożone mieszaniny jednorodnych substancji chemicznych, pochodzące z biologicznego źródła i otrzymywane korzystnie z roślin, części roślin, takich jak liście, kwiaty, drewno, korzenie, kora itp., grzybów, zwierząt, gruczołów, jaj i ekskrementów zwierząt, z drobnoustrojów itp. Otrzymuje się je znanymi sposobami, takimi jak destylacja z parą wodną, sucha destylacja, ekstrakcja wodą, rozpuszczalnikami organicznymi, nieorganicznymi i rozpuszczalnikami w stanie nadkrytycznym. Często towarzyszą temu, ewentualnie zaraz po tym, następują dalsze przemiany chemiczne, takie jak estryfikacja, zmydlanie, tworzenie soli, uwodornienie, odwadnianie, izomeryzacja, alkilowanie, fermentacja, rozkład enzymatyczny itd. Skład tak otrzymanych ekstraktów substancji naturalnych niekiedy nie odpowiada składowi w źródle biologicznym. Na ogół występuje jednak duża liczba, czyli co najmniej 50 różnorodnych substancji chemicznych, w tym, jak już wspomniano, liczne tylko w ilościach śladowych, czyli w stężeniu tylko kilku ppm. W takim ekstrakcie często tylko niewiele lub nawet tylko jedna substancja wykazuje charakterystyczną aktywność biologiczną, przy czym aktywność tę może powodować substancja znajdująca się w ekstrakcie tylko w ilości śladowej. Mieszaninę substancji chemicznych może również stanowić mieszanina różnych ekstraktów substancji naturalnych. W konkretnym przypadku wybrano ekstrakt mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale). Szczególnie ważnymi źródłami biologicznymi są naturalne rośliny lecznicze, których ekstrakty mają działanie fizjologiczne i/lub farmakologiczne i częściowo są wymienione w DAB (Deutsches Arzneibuch) i HAB (Homoopatisches Arzneibuch).
„Dodawanie” struktury docelowej do mieszaniny substancji chemicznych następuje korzystnie w postaci roztworu, zawiesiny lub dyspersji. W wielu przypadkach strukturę docelową można dodawać w roztworze wodnym, zwłaszcza w takim, w którym pH stabilizuje się za pomocą odpowiedniego buforu. Szczególną zaletą opisywanego sposobu jest to, że nie rozdziela się mieszaniny substancji chemicznych na kilka różnych frakcji, aż do czystych substancji chemicznych, przed dodaniem struktury docelowej.
PL 202 679 B1
Określenie „kompleks” oznacza nadające się do wyodrębniania cząstki, składające się ze struktury docelowej, z którą związana jest co najmniej jedna aktywna substancja chemiczna. Ze strukturą docelową mogą być związane również dwie lub większa liczba aktywnych substancji chemicznych. Dwie lub większa liczba aktywnych substancji chemicznych związanych w takim kompleksie ze strukturą docelową mogą istnieć względem siebie w określonym, charakterystycznym stosunku, który ze względu na specyficzne reakcje struktury docelowej odpowiada za działanie synergiczne. Ze względu na często spotykane układy jako strukturę docelową wybiera się białko, także w kompleksach białko-ligand.
Kompleks zawiera co najmniej jedną aktywną substancję chemiczną „związaną” ze strukturą docelową. Rodzaj wiązania pomiędzy strukturą docelową i aktywną substancją chemiczną lub aktywnymi substancjami chemicznymi zasadniczo nie odgrywa żadnej roli. Najczęściej występują wiązania kowalencyjne lub niekowalencyjne. Do tych ostatnich należą mostki wodorowe, oddziaływania elektrostatyczne, np. pomiędzy przeciwnie naładowanymi grupami, połączenia kompleksowe z metalami, oddziaływania lipofilowych grup aktywnej substancji chemicznej z hydrofobowymi obszarami (tzw.
kieszenie) struktury docelowej, oddziaływania dipol-dipol i oddziaływania kation-π. Powinowactwo aktywnej substancji chemicznej do struktury docelowej jest często związane z połączonymi oddziaływaniami różnego typu.
„Oddzielanie” co najmniej jednego kompleksu od niezwiązanych, czyli „wolnych” nieaktywnych substancji chemicznych w mieszaninie prowadzi się zasadniczo zwykłymi sposobami, przy czym szczególnie korzystnie wybiera się procesy nie związane z narażaniem kompleksów na działanie ciepła. Do takich procesów należą: filtracja, ultrafiltracja, wirowanie, ultrawirowanie, dializa równowagowa, filtracja żelowa lub wytrącanie kompleksu. Identyfikacji co najmniej jednej „aktywnej” substancji chemicznej związanej ze strukturą docelową można niekiedy dokonać przed uwolnieniem tej substancji z kompleksu, np. metodą spektroskopii masowej z analizą czasu przelotu (MALDI-TOF).
Szczególnie szybką, prostą i skuteczną metodą oddzielania jest filtracja. Można ją prowadzić jako ultrafiltrację (np. przy użyciu jednostek filtracyjnych Microcon firmy Amicon) lub za pomocą specjalnych urządzeń filtracyjnych (np. Brandel-Zellsammler).
„Uwalnianie” z kompleksu co najmniej jednej aktywnej substancji chemicznej ułatwia jej wykrywanie, wyodrębnianie, a w szczególności jej określenie chemiczne. Uwalnianie łączy się z etapem rozdzielania, po dwóch lub kilku przemywaniach, dokonywanych w celu usunięcia niespecyficznie zaadsorbowanych substancji. Dzięki temu osiąga się uwalnianie z kompleksu związanych aktywnych substancji chemicznych. Następuje przy tym rozerwanie istniejącego w kompleksie wiązania pomiędzy strukturą docelową i co najmniej jedną aktywną substancją chemiczną. Stosuje się przy tym, w zależności od natury wiązania, metody fizyczne lub chemiczne. Można tego dokonać np. z użyciem kwaśnego roztworu wodnego zawierającego niższy alkanol, korzystnie mieszaniną kwas trifluorooctowy/metanol/woda, np. o składzie 1/49,5/49,5 (% objętościowych).
Można zrezygnować z etapu uwalniania, jeśli nie jest wymagana identyfikacja aktywnej substancji chemicznej, względnie gdy jest zidentyfikowany sam kompleks. Należy zrezygnować z uwalniania, jeśli w warunkach uwalniania aktywna substancja podlegałaby zmianom lub nie można byłoby jej oddzielić wskutek obecności roztworu uwalniającego. Występuje to przede wszystkim w przypadku kilku wiązań kowalencyjnych. W takich przypadkach identyfikacji aktywnej substancji chemicznej dokonuje się na podstawie różnicy przesączu zawierającego strukturę docelową (doświadczenie właściwe) i bez struktury docelowej (ślepa próba). Ten sposób umożliwia jednoczesne wykrycie wszystkich substancji chemicznych związanych ze strukturą docelową, podczas gdy uwalnianie zazwyczaj umożliwia identyfikację tylko niewielu (np. jednej do trzech) aktywnych substancji chemicznych, przy czym nie ma pewności, że są one w stanie niezmienionym.
Substancje występujące w ślepej próbie dodatkowo lub w wyższym stężeniu są potencjalnie aktywnymi substancjami. Można je wyodrębniać z mieszaniny substancji chemicznych (np. ekstraktu substancji naturalnych) dowolnym sposobem rozdzielania (np. chromatograficznie).
„Oddzielanie” co najmniej jednej aktywnej substancji chemicznej, uwolnionej od struktury docelowej, po rozerwaniu wiązania występującego w kompleksie, można prowadzić takimi samymi, już wymienionymi, znanymi sposobami. Również w tym przypadku korzystnie stosuje się najprostsze i najodpowiedniejsze sposoby, czyli filtrację i odwirowanie. Oddzielanie aktywnej substancji chemicznej lub aktywnych substancji chemicznych można prowadzić metodą preparatywnej HPLC.
„Identyfikację” substancji występujących w ślepej próbie dodatkowo lub w wyższym stężeniu i co najmniej jednej oddzielonej aktywnej substancji chemicznej prowadzi się znanymi sposobami, takimi jak HPLC, np. tradycyjna analityczna HPLC, mikro HPLC, kapilarna HPLC, lub nano HPLC,
PL 202 679 B1 albo metodą elektrochromatografii, elektroforezy lub metodami sprzężonej LC-MS Lub MS-MS. Identyfikację aktywnych substancji chemicznych wymienionymi sposobami można jednak prowadzić również przed ich uwolnieniem z kompleksu.
Sposób według wynalazku różni się zasadniczo od znanych wysokosprawnych sposobów selekcjonowania, a zwłaszcza tym, że przez celowe utworzenie kompleksu struktury docelowej i co najmniej jednej aktywnej substancji chemicznej, a następnie oddzielenie niezwiązanych nieaktywnych substancji chemicznych (doświadczenie właściwe) i przez porównanie ze ślepą próbą, za pomocą tej odpowiedniej, specjalnej struktury docelowej można wyodrębnić i zidentyfikować z biblioteki substancji lub ze złożonej mieszaniny substancji naturalnych jedną lub kilka aktywnych substancji chemicznych (tzw. „ligandów”), związanych z odpowiednim białkiem.
Zamiast wyodrębniania każdej potencjalnie interesującej substancji chemicznej i doprowadzania do jej zetknięcia ze strukturą docelową, stosuje się w tym celu mieszaninę substancji. Kompleksy tworzące się zgodnie z zasadą Emila Fischera „klucz-zamek” zostają oddzielane od niezwiązanych substancji chemicznych o niskiej masie cząsteczkowej np. przez ultrafiltrację i identyfikowane metodą chromatografii porównawczej (mieszanina bez struktury docelowej [ślepa próba] w porównaniu z mieszaniną zawierającą strukturę docelową [doświadczenie właściwe]). Dla potwierdzenia wyników, z kompleksów następnie uwalnia się ligandy (aktywne substancje chemiczne), o ile są one trwałe i podatne na uwalnianie, identyfikuje się je zwykłymi metodami, wyodrębnia i ustala ich budowę typowymi metodami analitycznymi.
Sposób według wynalazku nie wymaga ani dużych ilości białka, ani ekstraktu, potrzebuje tylko niewielkich objętości rozpuszczalników przez zmniejszenie skali do metod mikroanalitycznych, nie wymaga pracochłonnego wydzielania podfrakcji oraz umożliwia wykrywanie połączeń substancji działających synergicznie. Można zrezygnować ze znakowania radioaktywnego i fluorescencyjnego. Sposób według wynalazku umożliwia przerabianie większych ilości ekstraktu, przy czym aktywne substancje chemiczne mogą być „wyłowione”, jeśli ich właściwości są niepożądane dla dalszego zastosowania ekstraktu.
Sposób ten szczególnie korzystnie można stosować wtedy, gdy z większych ilości takiego ekstraktu powinny być „wyłowione” tylko aktywne substancje chemiczne, wykazujące oddziaływanie ze stosowaną strukturą docelową. Co najmniej jedną oddzieloną aktywną substancję chemiczną można następnie stosować jako aktywny składnik leku, zamiast mieszaniny substancji naturalnych. Ma to znaczenie również wtedy, gdy więcej niż jedna aktywna substancja chemiczna w ekstrakcie substancji naturalnych tworzy kompleks ze strukturą docelową i wzajemny stosunek między kilkoma aktywnymi substancjami chemicznymi odgrywa dominującą rolę w biologicznym działaniu ekstraktu substancji naturalnych (efekt synergiczny).
Zaletą tego sposobu jest zatem również możliwość identyfikacji skutecznej (synergicznej) kombinacji substancji, co w przypadku wysokosprawnego selekcjonowania pojedynczych substancji nie jest możliwe.
Dzięki sposobowi według wynalazku można przesunąć granice wykrywalności (wykrywalność) aktywnych substancji chemicznych w obszar mikromolowych wartości Ki; a mianowicie wykrywalne są kompleksy struktury docelowej i aktywnej substancji chemicznej o wartości K 1,7 μΜ.
Sposób według wynalazku ilustrują następujące przykłady.
P r z y k ł a d 1. Wyodrębnianie substancji hamujących trombinę typu 4-amidynofenyloalaniny z arbitralnie wybranej biblioteki substancji
Jako strukturę docelową wybrano proteazę serynową trombiny. Jako składniki biblioteki substancji (mieszaninę „nieaktywnych” substancji chemicznych, w znaczeniu podanej uprzednio definicji) wybrano następujących pięć substancji leczniczych, uwzględniając ich rozpuszczalność w wodzie, maksima absorpcji i ich podatność na rozdzielanie chromatograficzne:
1. działający na ośrodkowy układ nerwowy agonista receptora adrenergicznego α2, chlorowodorek klonidyny
2. środek mukolityczny, chlorowodorek bromheksyny
3. tricykliczny środek antydepresyjny, chlorowodorek amitryptyliny
4. neuroleptyk typu fenotiazyny, chlorowodorek chloropromazyny
5. neuroleptyk typu fenotiazyny, chlorowodorek chloroprotyksenu
PL 202 679 B1
Jako substancję hamującą trombinę (aktywną substancję chemiczną) stosowano CRC 220 z Behringwerke (Marburg, Ki = 2,5 nM) o następującym wzorze strukturalnym:
Skład badanych próbek podano poniżej.
T a b e l a 1
Próbka Ślepa próba bez trombiny Doświadczenie właściwe z trombiną
Trombina, 2000 E/mg 0 1 nmol 5 pmoli/l
Chlorowodorek klonidyny 2 nmole 10 pmoli/l 2 nmole 10 pmoli/l
Chlorowodorek bromheksyny 2 nmole 10 pmoli/l 2 nmole 10 pmoli/l
Chlorowodorek amitryptyliny 2 nmole 10 pmoli/l 2 nmole 10 pmoli/l
Chlorowodorek chloropromazyny 2 nmole 10 pmoli/l 2 nmole 10 pmoli/l
Chlorowodorek chloroprotykseny 2 nmole 10 pmoli/l 2 nmole 10 pmoli/l
CRC 220 2 nmole 10 pmoli/l
0,9% NaCl w wodzie (czystej) do 200 pl do 200 pl
Inkubację biblioteki substancji i inhibitora z trombiną prowadzono w ciągu 1 godziny w temperaturze pokojowej; jako rozpuszczalnik stosowano 0,9% NaCl w H2O. Powstały kompleks białko-ligand oddzielano drogą ultrafiltracji (odśrodkowej). Wszystkie procesy filtracji lub przemywania prowadzono do osiągnięcia suchości filtra.
Filtr: Microcon 10 (Amicon)
Warunki odwirowywania: 9981 x g, temperatura pokojowa
Etapy przemywania: 2 x 150 μΐ 0,9% NaCl w H2O, 4°C
Po ultrafiltracji i analizie przesączu przeprowadzono etapy przemywania i uwalniania ligandu (aktywnej substancji chemicznej) z pozostałego na filtrze kompleksu białko-ligand, przez działanie w temperaturze pokojowej 200 μl mieszaniny woda/metanol/TFA (49,5/49,5/1).
Ślepą próbę (bez trombiny) we wszystkich etapach prowadzono w sposób analogiczny, tak że możliwe było porównanie przesączów. Przesącze otrzymywane we wszystkich etapach suszono z użyciem koncentratora Speed-VAC, a następnie rozpuszczano w odpowiednio określonej ilości rozpuszczalnika dla HPLC, z użyciem ultradźwięków i wytrząsania.
PL 202 679 B1
Identyfikację ligandów prowadzono metodą analitycznej HPLC: fazę stacjonarną stanowił Hypersil C 18BDS, 3 pm, 150*0,3 mm Fusica (LC Packings); fazę ruchomą stanowiła mieszanina acetonitryl/woda/TFA (35/65/0,01), elucja izokratyczna, 5 pl/min, λ = 230 mm. Wyniki przedstawiono na fig. 2.
Różnicę pomiędzy doświadczeniem właściwym i ślepą próbą stanowi CRC 220 jako aktywny związek chemiczny. Z uwagi na to, że chlorowodorek klonidyny (4,6 min) nie występuje ani w doświadczeniu właściwym, ani w ślepej próbie, jest on wiązany nie przez strukturę docelową, ale przez filtr. Nie jest on inhibitorem.
P r z y k ł a d 2. Tworzenie wiązań o różnej sile w nierównomolowej mieszaninie amidynofenyloalaniny z trypsyną.
Poniżej jako substancje chemiczne stosowano substancje hamujące trypsynę typu 3-amidynofenyloalaniny o wzorach strukturalnych przedstawionych w tabeli, a jako strukturę docelową stosowano proteazę serynową trypsynę.
T a b e l a 2
Nr Struktura Na/P2/Ca Wzór Ki [pmol/l] Trombina Ki [pmol/l] Trypsyna
6 (120) *HCl eNas/-/Pzd-N-SMe NH O -HCl ęH2 /-\ —SO—NH-C-CO-N^_^N—SOj-CH,
7 (105-95) *HCl eNas/-/Ppd NH •HCl U ęH2 /—< NH-C-CO-N ) Γ T J H
10 (110-79) *HCl eNas/-/iNip-Oet NH ^x^x^SO-NH-C-CO-N W Γ I jj H '-' cA
T a b e l a 3. Skł ad próbek
Próbka Trypsyna 10600 E/mg 6 (Ki = 67 nM) 7 (Ki = 330 nM) 10 (Ki = 20 nM) 0,9% NaCl w wodzie (czystej)
261 ;300 0 1,68 nmola 8,4 pmola/l 8.25 nmola 41.25 pmola/ 0,5 nmola 2,5 pmola/l do 200 pl
262;301;302 10 nmoli 50 pmoli/l 1,68 nmola 8,4 pmola/l 8,25 nmola 41,25 pmola/l 0,5 nmola 2,5 pmola/l do 200 pl
Doświadczenia przeprowadzono w sposób opisany w przykładzie 1.
PL 202 679 B1
T a b e l a 4. Wyniki
Próbka Substancja Przesącz [pmole/l] 1. Przemywanie [pmole/l] 2. Przemywanie [pmole/l] Uwalnianie [pmole/l]
261 6 7,44 0,71 0,05 0,01
7 31,57 3,13 0,26 0,13
10 0,05 0,02 0,0013 0,0011
262 6 0,67 0,23 0,15 6,09
7 22,22 3,68 1,29 8,49
10 0,02 0,0058 0,0012 0,53
P r z y k ł a d 3. Wyodrę bnianie i identyfikacja substancji naturalnych w ekstrakcie Taraxacum (mniszka)
Substancje stosowane w próbach
Ekstrakt Taraxaci spir. Sicc. (substancja naturalna - ekstrakt suchy firmy Caelo)
Wytwarzanie roztworu wodnego
- wytwarzanie zawiesiny suchego ekstraktu w wodzie (0,2 g w 20 ml)
- 5 minutowa obróbka w kąpieli ultradźwię kowej, pozostawienie na 30 min z okresowym wstrzą saniem
- filtracja przez filtr membranowy (0,7 μ m), a nastę pnie przez filtr Anotop 25 (0,02 μ m)
- sprawdzanie obecnoś ci garbników z uż yciem FeCl3, Pb(CH3COO)4 i ż elatyny; uzyskano wynik negatywny
b) Receptor adrenergiczny β2 (= struktura docelowa)
- preparat błon z owadzich komórek Sf9 zakażano przez 3 dni rekombinowanym receptorem adrenergicznym β2 bakulowirusa (komórki i wirusy, konstrukt plazmidowy, wyodrębnianie rekombinowanych bakulowirusów i preparowanie błon: MPI far Biophysik, Abt. Fϋr Molekulare Membranbiologie, Frankfurt nad Menem, dr Helmut Reilander) [H. Reilander, Febs letters, 282, 441-444 (1991)].
W próbach łączono w różnych stosunkach stechiometrycznych ekstrakt Taraxacum i preparat z błon i otrzymaną mieszaninę rozpuszczano w 200 μl buforu wiązania (150 mM NaCl, 50 nM Tris, pH 8,2 w wodzie).
Wiązanie receptor-ligand następowało w czasie 30 minutowej inkubacji mieszaniny w temperaturze 30-34°C. Następnie roztwór podawano na 10 pm filtr odśrodkowy i odwirowywano przy 9981 x g przez 15 minut lub do osiągnięcia suchości filtra. Porównanie chromatogramów próbek z receptorem (doświadczenie właściwe) i bez receptora (ślepa próba) umożliwiało identyfikację związanych substancji chemicznych. Po dwóch etapach przemywania rozdzielono znajdujący się na filtrze kompleks przez potraktowanie 200 μl TFA (1/49,5/49,5).
T a b e l a 5. Skł ad badanych próbek
Próbka Receptor adrenergiczny β2 (Preparat z błon 10/98; 6,5 pmola receptora/mg białka) Ekstrakt Taraxaci (10 mg/ml wodnego ekstraktu, przefiltrowany przez filtr Anotop 25 (Merck)) Bufor wiązania (150 mM NaCl, 50 mM Tris, pH 8,2)
1 2 3 4
351 0 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
355 1,04 pmola 5,2 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
356 1,04 pmola 5,2 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
360 0 0,3 mg 1,5 g/l do 200 pl
361 1,04 pmola 5,2 nmola/l 0,3 mg 1,5 g/l do 200 pl
PL 202 679 B1 cd. tabeli 5
1 2 3 4
362 0 0,6 mg 3 g/l do 200 ul
363 1,04 pmola 5,2 nmola/l 0,6 mg 3 g/l do 200 pi
364 0 1,0 mg 5,0 g/l do 200 pl
365 1,04 pmola 5,2 nmola/l 1,0 mg 5,0 g/l do 200 pl
366 1,04 pmola 5,2 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
367 1,04 pmola 5,2 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
369 1,04 pmola 5,2 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
373 1,04 pmola 5,2 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
374 0,52 pmola 2,6 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
375 0,26 pmola 1,3 nmola/l 1.5 mg 7.5 g/l do 200 pl
Eluaty z kolejnych czterech etapów filtracji odwirowywano w próżni do sucha i tuż przed analizą metodą LC otrzymane substancje rozpuszczano ze wspomaganiem ultradźwiękowym w 10 μΐ ruchomej fazy HPLC (porównaj przykład 1).
T a b e l a 6. Wyniki
Próbka Substancja Przesącz [pmol/l] 1. Przemywanie [pmol/l] 2. Przemywanie [pmol/l] Uwalnianie [pmol/l]
1 2 3 4 5 6
351 L3 740,3 51,0 8,0 11,9
L6 5970,7 15045 750,8 195,0
L7 3802,1 748,2 145,5 22,7
355 L3 353,5 88,8 12,9 15,8
L6 1482,0 451,4 100,4 707,0
L7 1539,6 909,9 180,4 214,5
356 L3 961,9 79,0 9,9 26,3
L6 1848,6 600,1 202,1 2199,1
L7 2183,1 1117,4 295,9 510,7
360 L3 411,5 22,7 0 8,1
L6 2935,2 468,9 140,3 34,7
L7 1268,8 129,6 6,6 8,6
361 L3 537,0 16,5 29,6 11,2
L6 1588,2 146,5 124,3 138,1
L7 1268,8 129,6 6,6 8,6
PL 202 679 B1 cd. tabeli 6
1 2 3 4 5 6
362 L3 650,1 20,5 5,6 3,2
L6 3446,6 958,0 351,4 85,4
L7 1423,2 176,5 33,7 7,5
363 L3 736,9 54,4 0 8,7
L6 1180,6 248,3 142,0 257,0
L7 1740,7 76,4 104,2 16,9
364 L3 1034,4 36,9 3,0 5,3
L6 3752,4 1377,0 627,8 151,3
L7 1829,6 92,7 30,1 89,6
365 L3 1221,4 51,7 8,6 9,8
L6 2291,6 626,7 141,6 436,9
L7 2746,8 74,0 11,2 111,9
366 L3 2088,5 102,8 2,3 7,6
L6 5581,8 620,0 181,5 504,8
L7 4261,6 1425,3 213,1 168,2
367 L3 2310,8 46,2 15,6 6,3
L6 5159,0 832,5 274,6 616,8
L7 6243,7 1509,0 199,2 232,9
369 L3 2381,4 90,8 41,8 7,0
L6 7449,7 478,1 341,9 674,0
L7 3505,8 986,8 221,7 378,7
373 L3 2450,0 91,7 26,6 36,2
L6 5562,6 182,7 277,1 2096,1
L7 4900,2 1176,5 285,4 847,8
374 L3 2593,2 44,0 7,4 25,3
L6 8589,0 1062,4 476,6 1015,4
L7 5661,6 627,7 200,9 538,8
375 L3 2252,1 39,7 19,6 19,0
L6 10838,5 921,1 433,9 279,9
L7 4921,4 631,3 112,3 154,4
Trzy ligandy „wyłowione”, czyli otrzymane przez kompleksowanie, a następnie uwalnianie z kompleksu (L3 = kwas trans-kaftarynowy, L6 = kwas trans-chikorynowy i L7 = winian trans-diferoilu) zidentyfikowano metodami UV, R1H-NMR i MS.
PL 202 679 B1
Figura 1 symbolicznie przedstawia tworzenie się co najmniej jednego kompleksu. Do nierównomolowej mieszaniny 1000 różnych, jednorodnych substancji chemicznych (cztery z nich stanowiły substancje aktywne) dodaje się strukturę docelową. Powstają cztery różne kompleksy, z których każdy zawiera związaną substancję chemiczną. Nieaktywne substancje w liczbie 996 można oddzielić od kompleksów przez ultrafiltrację.
Objaśnienie oznaczeń:
= struktura docelowa = różne aktywne substancje chemiczne = róż ne nieaktywne substancje chemiczne (punkty) = różne kompleksy z co najmniej jedną aktywną substancją chemiczną.
Figura 2 przedstawia:
A) Mieszaninę substancji chemicznych z inhibitorem CRC 220: chlorowodorek klonidyny (4,6 min), CRC 220 (6,9 min), bromoheksyny (12,3 min), amitryptyliny (17,6 min), chloropromazyny-HCl (26,9 min), chlorowodorek chloroprotyksenu (26,9 min)
B) Przesącz bez struktury docelowej [ślepa próba]
C) Przesącz ze strukturą docelową trombiną [doświadczenie właściwe]
Figura 3 przedstawia chromatogramy:
A) Taraxacum (ślepa próba)
B) Taraxacum (doświadczenie właściwe)
C) Uwalnianie Taraxacum.
Różnica pomiędzy ślepą próbą i doświadczeniem właściwym wskazuje, że związane jest około 12 substancji, podczas gdy metodą uwalniania można było otrzymać tylko 3 substancje.

Claims (19)

1. Sposób identyfikacji biologicznie aktywnych substancji chemicznych o masie cząsteczkowej w zakresie 150 - 300000 w mieszaninie substancji chemicznych, znamienny tym, ż e w następujących etapach:
a) do tej mieszaniny dodaje się docelową strukturę biologiczną i tworzy się kompleks docelowej struktury biologicznej i co najmniej jednej biologicznie aktywnej substancji chemicznej zawartej w mieszaninie, przy czym kompleks wytwarza się przez wiązanie co najmniej jednej substancji chemicznej z docelową strukturą biologiczną ,
b) wydziela się kompleks z mieszaniny, oraz
c) uwalnia się, wyodrębnia i identyfikuje co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną z wydzielonego kompleksu, albo
d) identyfikuje się co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną zawartą w mieszaninie na podstawie róż nicy pomiędzy chromatogramem mieszaniny substancji chemicznych przed dodaniem docelowej struktury biologicznej a chromatogramem mieszaniny substancji chemicznych otrzymanym do wydzieleniu kompleksu.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że do mieszaniny substancji chemicznych dodaje się docelową strukturę biologiczną w postaci roztworu, zawiesiny lub dyspersji.
3. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że docelową strukturę biologiczną dodaje się w postaci roztworu wodnego.
PL 202 679 B1
4. Sposób według zastrz. 3, znamienny tym, że wartość pH roztworu wodnego stabilizuje się odpowiednim buforem.
5. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że powstałe wiązanie ma charakter kowalencyjny lub niekowalencyjny.
6. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, że wiązania niekowalencyjne stanowią mostki wodorowe, oddziaływania elektrostatyczne, wiązania kompleksowe z metalami, oddziaływania lipofilowych grup biologicznie aktywnej substancji chemicznej z docelową strukturą biologiczną, oddziaływania dipol-dipol lub oddziaływania kation-π.
7. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że kompleks wydziela się z mieszaniny substancji chemicznych metodą ultrafiltracji, ultrawirowania lub innymi odpowiednimi metodami.
8. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że wyodrębnia się i/lub identyfikuje co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną oddzielonego kompleksu takimi metodami jak HPLC, elektrochromatografia, elektroforeza, metody sprzężone, takie jak LC-MS lub MS-MS, korzystnie metodą mikrokapilarnej HPLC lub nano-HPLC.
9. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną zawartą w mieszaninie identyfikuje się takimi metodami jak HPLC, elektrochromatografia, elektroforeza, metody sprzężone, takie jak LC-MS lub MS-MS, korzystnie metodą kapilarnej HPLC Lub nano-HPLC.
10. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że co najmniej jedną biologicznie aktywną substancję chemiczną wydziela się z mieszaniny metodą preparatywnej HPLC, elektrochromatografii lub elektroforezy.
11. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że jako mieszaninę substancji chemicznych stosuje się bibliotekę substancji otrzymanych drogą syntezy lub metodami chemii kombinatoryjnej, albo ekstrakt substancji naturalnych.
12. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że jako mieszaninę substancji chemicznych stosuje się chemicznie modyfikowany ekstrakt substancji naturalnych.
13. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że jako mieszaninę substancji chemicznych stosuje się mieszaninę różnych ekstraktów substancji naturalnych.
14. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że stosuje się mieszaninę substancji chemicznych zawierającą co najmniej 50 różnych substancji chemicznych.
15. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że jako docelową strukturę biologiczną stosuje się białko.
16. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że jako docelową strukturę biologiczną stosuje się enzym, receptor, przeciwciało, błonę biologiczną lub komórkę.
17. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że jako docelową strukturę biologiczną stosuje się enzym trombinę.
18. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że jako docelową strukturę biologiczną stosuje się enzym trypsynę.
19. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że jako docelową strukturę biologiczną stosuje się receptor adrenergiczny β2.
PL357350A 1999-09-22 2000-09-13 Sposób identyfikacji biologicznie aktywnych substancji chemicznych PL202679B1 (pl)

Applications Claiming Priority (2)

Application Number Priority Date Filing Date Title
DE19945351A DE19945351C2 (de) 1999-09-22 1999-09-22 Verfahren zum Auffinden und zur Isolierung pharmakologisch wirksamer Verbindungen aus Substanzgemischen
PCT/EP2000/008919 WO2001022078A1 (de) 1999-09-22 2000-09-13 Verfahren und vorrichtung zum auffinden und zur isolierung pharmakologisher verbindungen aus substanzgemischen

Publications (2)

Publication Number Publication Date
PL357350A1 PL357350A1 (pl) 2004-07-26
PL202679B1 true PL202679B1 (pl) 2009-07-31

Family

ID=7922864

Family Applications (1)

Application Number Title Priority Date Filing Date
PL357350A PL202679B1 (pl) 1999-09-22 2000-09-13 Sposób identyfikacji biologicznie aktywnych substancji chemicznych

Country Status (23)

Country Link
US (1) US7232690B1 (pl)
EP (1) EP1214589B1 (pl)
JP (1) JP4842477B2 (pl)
KR (1) KR100676154B1 (pl)
CN (1) CN100420945C (pl)
AR (1) AR025740A1 (pl)
AT (1) ATE268474T1 (pl)
AU (1) AU777927B2 (pl)
BR (1) BR0014633A (pl)
CA (1) CA2387999C (pl)
CZ (1) CZ2002990A3 (pl)
DE (2) DE19945351C2 (pl)
DK (1) DK1214589T3 (pl)
ES (1) ES2222230T3 (pl)
HU (1) HU227662B1 (pl)
IL (1) IL148823A0 (pl)
MX (1) MXPA02002992A (pl)
PL (1) PL202679B1 (pl)
PT (1) PT1214589E (pl)
TR (1) TR200200779T2 (pl)
TW (1) TWI245121B (pl)
WO (1) WO2001022078A1 (pl)
ZA (1) ZA200202396B (pl)

Families Citing this family (4)

* Cited by examiner, † Cited by third party
Publication number Priority date Publication date Assignee Title
DE10125258A1 (de) * 2001-05-23 2003-01-09 November Ag Molekulare Medizin Verfahren zur Bestimmung des Bindeverhaltens von an Ziel-Molekülen spezifisch bindenden Liganden
WO2006015797A2 (en) * 2004-08-09 2006-02-16 MAX-PLANCK-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften e.V. Method for high-throughput screening of test molecules binding to target molecules
WO2008079407A1 (en) * 2006-12-26 2008-07-03 Brigham Young University Serum proteomics system and associated methods
KR102589887B1 (ko) 2022-08-11 2023-10-17 인포보스 주식회사 미지 물질 내 함유물질의 예측방법, 장치 및 프로그램

Family Cites Families (18)

* Cited by examiner, † Cited by third party
Publication number Priority date Publication date Assignee Title
US4948726A (en) * 1986-06-02 1990-08-14 Longoria Claude C Enzyme immunoassay based on membrane separation of antigen-antibody complexes
US5202421A (en) * 1988-12-27 1993-04-13 Mochida Pharmaceutical Co., Ltd. Anticoagulant substance obtained from urine and process for the preparation thereof
JPH05506774A (ja) * 1990-02-14 1993-10-07 リセプター ラボラトリーズ インコーポレーテッド 有益ペプチドの産生法およびスクリーニング法
WO1992002815A2 (en) * 1990-08-10 1992-02-20 Perseptive Biosystems, Inc. Quantitative analysis and monitoring of protein structure by subtractive chromatography
WO1992002818A1 (en) 1990-08-10 1992-02-20 Purdue Research Foundation Matrix sequential addition immunoassay
JP3175941B2 (ja) * 1991-03-28 2001-06-11 パーセプティブ バイオシステムズ インコーポレイテッド クロマトグラフ溶出液の減法に依るオンライン生成物確認方法及び装置
EP0632895B1 (en) 1992-03-27 1998-07-08 Perseptive Biosystems, Inc. Rapid hypersensitive flowthrough immunodetection system
JPH08510325A (ja) * 1993-05-28 1996-10-29 カイロン コーポレイション 生物学的に活性なペプチド配列の選択方法
US5491096A (en) * 1993-12-27 1996-02-13 Eli Lilly And Company Antigen detection with affinity chromatography and parallel processing a control
US6030804A (en) * 1995-06-06 2000-02-29 Human Genome Sciences, Inc. Polynucleotides encoding G-protein parathyroid hormone receptor HLTDG74 polypeptides
JP3737516B2 (ja) * 1995-06-26 2006-01-18 パーセプティブ バイオシステムズ,インコーポレーテッド 高速自動化連続流、多次元分子選別および分析
EP0759470B1 (en) * 1995-06-29 2006-10-25 Takara Bio Inc. Gene encoding endoglycoceramidase activator
HUP9900459A3 (en) * 1996-01-23 1999-11-29 Rapigene Inc Bothell Methods and compositions for detecting binding of ligand pair using non-fluorescent label
DE19629141A1 (de) * 1996-07-19 1998-04-16 Bayer Ag Verfahren und Vorrichtung zum Screening von Molekülen bezüglich ihres individuellen Bindungsverhaltens zu mindestens einem vorgegebenen Ligand
JPH1150724A (ja) * 1997-08-05 1999-02-23 Shinkansai Bearing Co Ltd 窓用ヒンジ
DE19757574A1 (de) * 1997-12-23 1999-06-24 Bayer Ag Verbesserte Doppelmetallcyanid-Katalysatoren für die Herstellung von Polyetherpolyolen
AUPP103497A0 (en) * 1997-12-19 1998-01-15 Panbio Pty Ltd Assay apparatus
US6077940A (en) 1997-12-24 2000-06-20 Genentech, Inc. Free solution ligand interaction molecular separation method

Also Published As

Publication number Publication date
HU227662B1 (en) 2011-10-28
WO2001022078A1 (de) 2001-03-29
ES2222230T3 (es) 2005-02-01
BR0014633A (pt) 2002-08-20
KR20020048413A (ko) 2002-06-22
HUP0203686A2 (hu) 2003-03-28
DE19945351C2 (de) 2002-04-18
DK1214589T3 (da) 2004-10-11
JP4842477B2 (ja) 2011-12-21
TR200200779T2 (tr) 2002-09-23
DE19945351A1 (de) 2001-07-12
CA2387999C (en) 2008-09-02
CZ2002990A3 (cs) 2002-07-17
ATE268474T1 (de) 2004-06-15
CA2387999A1 (en) 2001-03-29
MXPA02002992A (es) 2002-09-30
TWI245121B (en) 2005-12-11
AR025740A1 (es) 2002-12-11
DE50006696D1 (de) 2004-07-08
CN100420945C (zh) 2008-09-24
ZA200202396B (en) 2003-03-28
KR100676154B1 (ko) 2007-01-31
EP1214589A1 (de) 2002-06-19
IL148823A0 (en) 2002-09-12
PT1214589E (pt) 2004-09-30
US7232690B1 (en) 2007-06-19
CN1375058A (zh) 2002-10-16
HUP0203686A3 (en) 2010-01-28
JP2003510569A (ja) 2003-03-18
EP1214589B1 (de) 2004-06-02
PL357350A1 (pl) 2004-07-26
AU777927B2 (en) 2004-11-04
AU7286700A (en) 2001-04-24

Similar Documents

Publication Publication Date Title
Fu et al. Screening techniques for the identification of bioactive compounds in natural products
Lankatillake et al. Understanding glycaemic control and current approaches for screening antidiabetic natural products from evidence-based medicinal plants
Cieśla et al. Comparison of analytical techniques for the identification of bioactive compounds from natural products
Potterat et al. Natural products in drug discovery-concepts and approaches for tracking bioactivity
López et al. Acetylcholinesterase inhibitory activity of some Amaryllidaceae alkaloids and Narcissus extracts
US7179592B2 (en) Size-exclusion-based extraction of affinity ligands and active compounds from natural samples
Camp et al. Front‐Loading Natural‐Product‐Screening Libraries for log P: Background, Development, and Implementation
CN109632978B (zh) 一种茯苓对照提取物及其制备方法和应用
Shi et al. Establishment of thrombin affinity column (TAC)-HPLC-MS/MS method for screening direct thrombin inhibitors from Radix Salviae Miltiorrhiae
Akram et al. Methods for the analysis of galanthamine and its extraction from laboratory to industrial scale
Tian et al. Characterization of small-molecule–biomacromolecule interactions: From simple to complex
Xin et al. Mass spectrometry-based strategies for screening of bioactive natural products
PL202679B1 (pl) Sposób identyfikacji biologicznie aktywnych substancji chemicznych
DE102009024720B4 (de) Massenspektrometrischer Endopeptidasen-Assay
NZ518083A (en) Method and device for detecting and isolating pharmacological compounds being contained in substance mixtures
Mladic et al. Analytics for bioactivity profiling of complex mixtures with a focus on venoms
Jude et al. Bioanalytical screening/purification techniques
Uges et al. Antidepressants and antipsychotics
Polak et al. Wysoki nski, A.; Dzido, TH Preparation of Antihypertensive Drugs in Biological Matrix with Solvent Front Position Extraction for LC–MS/MS Analysis
EP1205754B1 (en) Method for screening plant extracts for active ingredients
WO2023015237A1 (en) High-throughput engineering of molecular glues
Mamina et al. determination of quifenadine by HPLC method in blood
Joseph et al. Applying Charged Aerosol Detection to Aminoglycosides: Development and Validation of an RP‐HPLC Method for Gentamicin and Netilmicin
Patel Development of Immobilised Biopolymer Stationary Phases based on the Efflux Transporters
Azab The Diagnostic Use of Measurements of Membrane Binding Sites in Death by Poisoning

Legal Events

Date Code Title Description
LAPS Decisions on the lapse of the protection rights

Effective date: 20120913