PL183025B1 - Pochodne tropanu, sposób ich otrzymywania i zawierające je kompozycje - Google Patents

Abstract

1. Pochodne tropanu o wzorze ogólnym kazda mieszanina takich zwiazków oraz ich farmakologicznie dopuszczalne sole, w których R oznacza atom wodoru lub metyl, R3 oznacza grupe CH=NOR', gdzie R' oznacza atom wodoru lub grupe metylowa, ety- lowa, propenylowa, benzylowa, fenylowa, propynylowa, metylopropylowa, cyklopropy- lometylowa, dimetyloetylowa, etoksy karbonylornetylow a metoksykarbonylometylowa, 1 -etoksykarbonylo-1,1 -dimetylometylowa oraz karboksymetylowa, R4 oznacza grupe chlorofenylowa lub dichlorofenylowa. PL PL PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku są związki o wzorze ogólnym:

H każda mieszanina takich związków oraz ich farmakologicznie dopuszczalne sole, w których

R oznacza atom wodoru lub metyl,

R³ oznacza grupę CH=NOR', gdzie R' oznacza atom wodoru lub grupę metylową etylową propenylową benzylową fenylową propynylową metylopropylową cyklopropylometylową dimetyloetylową etoksykarbonylometylową metoksykarbonylometylową 1 -etoksykarbonylo-1,1 -dimetylometylową oraz karboksymetylową

R⁴ oznacza grupę chloro fenylową lub dichlorofenylową.

Związki według wynalazku sąużyteczne do wytwarzania leków przeznaczonych do leczenia zaburzeń lub chorób żywych organizmów zwierząt, włącznie z człowiekiem, które to zaburzenia czy choroby reagują na zahamowanie wychwytu zwrotnego przekaźników nerwowych typu monamin w centralnym układzie nerwowym; reagująna zahamowanie wychwytu zwrotnego dopaminy w centralnym układzie nerwowym; sąużyteczne do wytwarzania lekarstwa do leczenia choroby Parkinsona, depresji, otyłości, narkolepsji, uzależnienia od narkotyków lub nadużywania narkotyków.

Do wyżej wymienionych zastosowań korzystne są następujące związki:

3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym,

3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym,

3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym,

3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-etoksykarbonylometylo-aldoksym, 3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metoksykarbonylometylo-aldoksym, 3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-( 1 -etoksykarbonylo-1,1 -dimetylometylo-aldoksym, 3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-karboksyometylo-aldoksym, N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym lub

183 025

N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym lub ich farmakologicznie dopuszczalne sole addycyjne.

Do wyżej wymienionych zastosowań korzystne są następujące związki:

(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym, (1 R,2R,3 S)-3 -(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym, (lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-etoksykarbonylometylo-aldoksym, (lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metoksykarbonylometylo-aldoksym, (1 R,2R,3 S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-( 1 -etoksykarbonylo-1,1 -dimetylomety lo-aldoksym, (1 R,2R,3 S)-3 -(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-karboksyometylo-aldoksym, (lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym lub (1R,2R,3S)- N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym lub też jego farmakologicznie dopuszczalna sól addycyjna.

Szczególnie korzystny do wyżej wymienionych zastosowań jest związek:

(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym lub też jego farmakologicznie dopuszczalna sól addycyjna;

izomer anti-(lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu, izomer syn-( 1 R,2R,3 S)-3 -(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu, ich mieszanina lub farmakologicznie dopuszczalna sól addycyjna tych izomerów.

Przedmiotem wynalazku jest również sposób otrzymywania przedmiotowych związków polegający na tym, że poddaje się reakcji związek o wzorze ogólnym

jego enancjomer lub mieszaninę takich enancjomerów, w których grupa R jest zdefiniowana powyżej, a R¹² oznacza ester kwasu karboksylowego lub też posiada znaczenie powyżej zdefiniowanej grupy R³, ze związkiem o wzorze ogólnym

R⁴-A, gdzie grupa R⁴ zdefiniowana jest powyżej, a A oznacza każdy rodzaj reaktywnej grupy funkcyjnej zdolnej do utworzenia karboanionu jako jonu przeciwnego, takiej jak na przykład Li, MgX, gdzie X jest atomem chlorowca, czy CuLi w reakcji przyłączenia 1,4 typu Michaela oraz, jeśli R¹² oznacza ester kwasu karboksylowego otrzymany produkt poddaje się konwersji do związku zastrzeżonego w zastrzeżeniu 1 przy użyciu konwencjonalnych metod.

Przedmiotem wynalazku jest także kompozycja farmaceutyczna zawierająca skuteczną ilość jednego z powyższych przedmiotowych związków lub jego farmakologicznie dopuszczalnej soli addycyjnej oraz farmakologicznie dopuszczalny nośnik lub rozcieńczalnik.

Związki według wynalazku oraz kompozycje zawierające przedmiotowe związki stosowane są do leczenia zaburzeń lub chorób żywych organizmów zwierzęcych włącznie z człowiekiem, które to zaburzenia lub choroby reagują na hamowanie wychwytu zwrotnego dopaminy, poprzez podawanie wspomnianemu będącemu w potrzebie organizmowi zwierzęcemu włącznie z człowiekiem skutecznej ilości związku według wynalazku.

Związki według wynalazku stosowane są do leczenia chorób Parkinsona, stanów depresyjnych, otyłości, narkolepsji, uzależnienia od leków lub ich nadużywania.

183 025

Przykłady farmakologicznie dopuszczalnych soli addycyjnych obejmują nieorganiczne i organiczne kwasowe sole addycyjne takie jak chlorowodorki, bromowodorki, fosforany, azotany, nadchlorany, siarczany, cytryniany, mleczany, winiany, maleiniany, fumarany, migdalany, benzoesany, askorbiniany, cynamoniany, benzenosulfoniany, metanosulfoniany, stearyniany, bursztyniany, glutaminiany, glikolany, tolueno-p-sulfoniany, mrówczany, maloniany, naftaleno-2-sulfoniany, salicylany oraz octany. Sole takie mogą być utworzone za pomocą sposobów dobrze znanych specjalistom w tej dziedzinie.

Niektóre inne kwasy, które same nie są farmakologicznie dopuszczalne, takie jak kwas szczawiowy na przykład, mogą być stosowane w uzyskaniu soli użytecznych jako produkty pośrednie przy otrzymywaniu związków będących przedmiotem mniejszego wynalazku lub też ich farmakologicznie dopuszczalnych kwasowych soli addycyjnych.

Stosowane w niniejszym zgłoszeniu określenie Halogen oznacza fluor, chlor, brom lub jod.

I.p. oznacza śródotrzewnie i jest to dobrze znany sposób podawania leków.

P.o. oznacza doustnie i jest to dobrze znany sposób podawania leków.

Związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku mogą istnieć zarówno w postaci niesolwatowanej jak i solwatowanej farmakologicznie dopuszczalnymi rozpuszczalnikami, takimi jak woda, etanol i im podobne. W ogólności, dla potrzeb niniejszego wynalazku formy solwatowane są równoważne formom niesolwatowanym.

Dla specjalistów w tej dziedzinie jest rzeczą oczywistą, że związki stanowiące przedmiot niniejszego wynalazku zawierają kilka centrów chirałnych oraz że takie związki istnieją w postaci izomerów optycznych (takich jak enancjomery). Niniejszy wynalazek obejmuje wszystkie takie izomery, a także ich mieszaniny, włącznie z mieszaninami racemicznymi.

Niektóre ze związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku istnieją zarówno w formach (+) oraz (-), jak i w formach racemicznych. Formy racemiczne mogą być rozdzielone znanymi metodami na antypody optyczne, na przykład na drodze rozdziału ich diastereoizomerycznych soli utworzonych z optycznie czynnym kwasem, a następnie uwolnienia optycznie czynnego związku aminowego poprzez zadanie zasadą. Inna metoda rozdzielania racematów na optyczne antypody polega na zastosowaniu chromatografii przy użyciu optycznie czynnego złoża. Racemiczne związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku można więc rozdzielić na antypody optyczne, na przykład stosując krystalizację frakcjonowaną ich soli (winianów, migdalanów lub kamforosulfonianów) d- lub 1-. Związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku mogą być również rozdzielone poprzez utworzenie diastereoizomerycznych amidów w reakcji tych związków z optycznie czynnymi kwasami karboksylowymi takimi jak kwasy pochodne (+) lub (-) fenyloalaniny, (+) lub (-) fenyloglicyny lub kwasu (+) lub (-) kamfenowego, a także poprzez utworzenie diastereoizomerycznych karbaminianów w reakcji związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku z optycznie czynnymi mrówczanami i im podobnymi.

Inne, oczywiste dla specjalistów w tej dziedzinie, metody rozdziału na izomery optyczne mogą być również stosowane w tym przypadku. Metody takie są opisane w książce J. Jacques'a, A. Colleta oraz S. Wilena pod tytułem „Enancjomery, racematy oraz ich rozdział” wydaną przez wydawnictwo John Wiley and Sons, New York (1981).

Co więcej, skoro związki stanowiące przedmiot niniejszego wynalazku są oksymami, mogą one istnieć w dwóch formach, w formie syn- oraz w formie anti- w zależności od ułożenia podstawników wokół podwójnego wiązania -C=N-. Niniejszy wynalazek dotyczy zarówno formy syn- jak i formy anti- powyższych związków, a także ich mieszanin. Izomeryzacja anti-syn katalizowana jest kwasami.

Związki stanowiące przedmiot niniejszego wynalazku otrzymać można wieloma sposobami. Związki stanowiące przedmiot niniejszego wynalazku, a także ich farmakologicznie dopuszczalne sole mogą być więc wytwarzane za pomocą każdej metody otrzymywania związków o podobnej strukturze, tak jak jest to przedstawione w następujących przykładach.

183 025

Następujący schemat reakcji ilustruje jeden będących przedmiotem niniejszego wynalazku:

ze sposobów otrzymywania związków

forma cis forma trans

W powyższym schemacie reakcji A oznacza każdy rodzaj reaktywnej grupy funkcyjnej zdolnej do utworzenia karboanionu jako jonu przeciwnego, takiej jak na przykład Li, MgX, gdzie X jest atomem chlorowca, czy CuLi w reakcji przyłączenia 1,4 typu Michaela, R¹² oznacza ester kwasu karboksylowego, taki jak na przykład COO-Me, COO-Ey, czy COO-iPro lub też R¹² jest definiowany tak samo jak R³ powyżej, a R oraz R⁴ są definiowane tak samo jak powyżej.

W powyższej reakcji związku (i) z R⁴-A otrzymać można obydwie formy, formę cis- oraz formę trans-, jednak otrzymane związki są prawie wyłącznie związkami, w których podstawnik R⁴ znajduje się w pozycji ekwatorialnej.

Przejście izomeru cis- w izomer trans- odbywa się pod wpływem silnych zasad, takich jak alkoholoany.

Enancjomery związków cis- oraz trans- w powyższym schemacie reakcji mogą być uzyskane tym samym sposobem stosując enancjomer związku (i):

jako materiał wyjściowy.

Mieszaniny racemiczne związków cis- oraz trans- mogą być uzyskane tym samym sposobem stosując jako materiał wyjściowy mieszaninę związku (i) i związku (iv).

Związki otrzymane powyższym sposobem, w których R¹² jest estrem karboksylowym mogą być przeprowadzone w związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku za pomocą konwencjonalnych metod. Metody takie obejmują redukcję estrów 2-karboksylowych do 2-hydroksymetylu, a następnie utlenienie do odpowiedniego aldehydu. Oksymy będące przedmiotem niniejszego wynalazku mogą być następnie otrzymane w reakcji aldehydu z pochodnymi hydroksyloaminy typu NH₂OR', w których grupa R'jest zdefiniowana powyżej:

183 025

Związek będący przedmiotem niniejszego wynalazku można przeprowadzić w inny związek będący przedmiotem niniejszego wynalazku za pomocą konwencjonalnych metod.

Materiały wyjściowe dla procesów opisanych w niniejszym zgłoszeniu patentowym są znane lub też mogą być otrzymane z materiałów dostępnych w handlu za pomocąznanych sposobów preparatywnych.

Materiały wyjściowe o wzorze ogólnym (i), w których R¹² jest estrem kwasu karboksylowego mogą więc być otrzymywane z kokainy za pomocą konwencjonalnych sposobów, to jest sposobów opisanych w przykładach.

Materiały wyjściowe o wzorze ogólnym (i), w których R¹² jest oksymem mogą być otrzymywane za pomocą tych samych procedur jak opisane powyżej dla otrzymywania oksymów będących przedmiotem niniejszego wynalazku lub też za pomocąprocedur opisanych w patencie nr EP-A2-316718.

Produkty reakcji opisanych w niniejszym opisie są wydzielane za pomocą konwencjonalnych metod, takich jak ekstrakcja, krystalizacja, destylacja, chromatografia oraz im podobne.

Biologia

Zdolność związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku do wiązania przenośnika dopaminy została przebadana w następujących testach inhibicji ³H-WIN 35428 w warunkach zarówno in vitro jak i in vivo.

Inhibicja in vitro wiązania ³H-WIN 35428 Tło

Uważa się, że centra wychwytu zwrotnego przenośników dopaminy na zakończeniach nerwowych funkcjonują w celu zakończenia sygnału nerwowego poprzez usunięcie dopaminy ze szczeliny synaptycznej. Obecność lub aktywność całkowitego białka przenośnika dopaminy może być mierzona in vitro za pomocą synaptosomalnego wychwytu zwrotnego ³H-dopaminy lub też za pomocą testów wiązania membranowego podstawionych trytem ligandów znanych ze swych własności wiązania przenośnika.

Badania wiązania kokainy in vitro wykazały, że kokaina wiąże przenośnik dopaminy oraz hamuje wychwyt zwrotny dopaminy znaczonej trytem. Wykazano, że liczne ligandy o różnych typach struktury wiążą centra wychwytu zwrotnego dopaminy. Pozostaje jednak pod znakiem zapytania, czy miejsca ich wiązania są identyczne z miejscami wiązania kokainy. Strukturalny analog kokainy, ³H-WIN 35428 wiąże się selektywnie z wysokim powinowactwem do kompleksu przenośnika dopaminy.

Preparaty tkankowe

Jeśli nie jest wskazane inaczej preparaty wykonywane są w temperaturze 0-4°C. Ciało prążkowane samca szczura rasy Wistar (150-200 g) homogenizowano przez 5-10 sekund w 10 ml NaHPO₄ (50 mM, pH 7,4) stosując homogenizer typu Ultra-Turrax. Zawiesinę odwirowano przez 15 minut przy obrotach 27000 x g. Nadsącz odrzucono, a osad ponownie wprowadzono do zawiesiny w 50 mM NaHPO₄, pH 7,4 (1000 ml na każdy gram oryginalnej tkanki). Zawiesinę tę stosowano w testach wiązania.

Równe objętości próbek tkanki, wynoszące po 0,5 ml, rozdzielono do probówek zawierających po 25 ml roztworu testującego oraz 25 ml ³H-WIN 35428 (1 nM, stężenie końcowe) wymieszano oraz inkubowano w temperaturze 2°C przez 60 minut. Wiązanie niespecyficzne oznaczano stosując kokainę (30 mM, stężenie końcowe). Po inkubacji do próbek dodano po 5 ml bufora o temperaturze 0°C, po czym całość przefiltrowano pod zmniejszonym ciśnieniem przy użyciu filtrów z włókna szklanego typu Whatman GF/C oraz bezzwłocznie przepłukano 5 ml bufora o temperaturze 0°C. Poziom radioaktywności na filtrze oznaczano konwencjonalnymi metodami zliczania scyntylacyjnego. Poziom wiązania specyficznego otrzymano po odjęciu poziomu wiązania niespecyficznego od całości wyniku.

183 025

Przed przystąpieniem do obliczania wartości IC₅₀ [stężenie (wyrażone w μΜ substancji testowanej, które hamuje wiązanie specyficzne ³H-WIN 35428 w 50%] należy upewnić się, że otrzymano od 25% do 75% hamowania wiązania specyficznego.

Inhibicja in vivo wiązania ³H-WIN 35428

Iło

Cząsteczka ³H-WIN 35428 może być także stosowana do badań znakowanych receptorów u myszy in vivo. Gromadzenie ³H-WIN 35428 zachodzi przede wszystkim w rejonach mózgu zawierających dopaminergiczne końcówki nerwowe. Ciało prążkowane charakteryzujące się najwyższym stężeniem dopaminy wykazuje też najwyższą akumulację ³H-WIN 35428. Wiązanie specyficzne w ciele prążkowanym osiąga swoje maksimum w ciągu 30 minut po wstrzyknięciu dożylnym ³H-WIN 35428 imaksimum to utrzymuje się przez następne 30minut. Specyficznemu wiązaniu ³H-WIN 35428 można całkowicie lub częściowo zapobiec poprzez uprzednie albo jednoczesne podanie leków hamujących transport dopaminy i wiązanie łigandów z kompleksem przenośnika dopaminy, takich jak GBR 12909, kokaina i nomifensyna [Scheffel et al, J. Pharm. Exp. Ther., 257, 954-958 (1991)].

Wszystkie testowane substancje stosowane są w roztworze lub w zawiesinie w 10% TWEEN 80. Grupom po trzy samice myszy rasy NMRI (25 g) wstrzyknięto śródotrzewnie substancję testowaną. Bezzwłocznie po tym wstrzyknięciu wstrzyknięto im dożylnie, poprzez żyłę ogonową 2,0 mCi ³H-WIN 35428 w 0,2 ml solanki. Czterdzieści pięć minut po wstrzyknięciu ³H-WIN 35428 myszy zostały uśmiercone przez dekapitację, a ich ciało prążkowane zostało bezzwłocznie spreparowane na lodzie. Tkanki zważono i roztworzono przez 36 godzin w 1 ml 2% siarczanu sodowo-laurylowego. Do roztworzonej tkanki dodano następnie 2 ml koktajlu scyntylacyjnego, a poziom radioaktywności przypadający na jeden miligram tkanki określano za pomocą konwencjonalnych metod zliczania scyntylacyjnego stosowanych w przypadku cieczy. W celach porównawczych używano kontrolne grupy myszy, które nie były uprzednio traktowane testowaną substancją. W celu oznaczenia wiązania niespecyficznego podczas wstrzykiwania ³H-WIN 35428 myszom wstrzykiwano także WIN 35428 (2,5 mg.kg). Poziom wiązania specyficznego otrzymano po odjęciu poziomu wiązania WIN 35428 u myszy, którym podawano ten preparat od poziomu wiązania u myszy kontrolnych.

Wartości ED₅₀ określano z krzywych reakcji na dawkę. W przypadku, kiedy podawano tylko jedną dawkę substancji testowanej ED₅₀ określano przy pomocy przedstawionej poniżej metody, pod warunkiem, że udział hamowania specyficznego znajduje się w zakresie od 25% do 75%:

ED50 = (podana dawka, mg/kg) x 1 /(Co/C_x-1) gdzie Co oznacza wiązanie specyficzne u myszy kontrolnych, a C_x oznacza wiązanie specyficzne u myszy, którym podawano substancję testowaną.

Wyniki otrzymane dla testowanych związków, które stanowią przedmiot niniejszego wynalazku przedstawione są w poniższej tabeli 1.

Tabela 1

Badany związek	In vivo ED5o [mg/kg]	In vitro ICS0 [μΜ]
1	2	3
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, H2SO4	0,90	0,0030
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym,	3,80	0,0034
(1 R,2R,3 S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym, HC1	>10,00	0,0760
(1 R,2R,3 S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-etoksykarbony lornety lo-aldoksym, HC1	>10,00	0,024
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym,	0,56	0,0020

183 025 cd.tabeli 1

1	2	3
(lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksyni, HC1	1,4	0,0060
(1 R,2R,3 S)-3 -(4-Chlorofenylo)tropano-2-aldoksym,	1,05	0,013
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-propynylo)-aldoksym, HC1	b.d.	0,019
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-propenylo)-aldoksym, HC1	b.d.	0.022
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-metylopropylo)-aldoksym, HC1	b.d.	0,056
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-cyklopropylometylo)-aldoksym, HC1	b.d.	0,02
(1 R,2R,3 S)-3-(4-Metyloofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, HC1	b.d.	0,042
(1 R,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, HC1	0,37	0,0018
(1 R,2R,3 S)-3 -(4-Chlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, HC1	1,0	0,048

b.d. oznacza brak danych

Przedstawione powyżej wyniki testu wykazują, że związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku z wysokim powinowactwem wiążąkompleks przenoszący dopaminę in vitro]żk i in vivo.

Związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku testowane były także ze względu na ich zdolność hamowania wychwytu zwrotnego dopaminy (DA), noradrenaliny (NA) oraz serotoniny (5-HT) w synaptosomach.

I1Q

Uważa się, że specyficzne centra wychwytu zwrotnego przekaźników nerwowych znajdujące się na zakończeniach nerwów odcinają sygnał nerwowy poprzez usunięcie przekaźników nerwowych takich j ak dopamina, noradrenalina oraz serotonina ze szczeliny synaptycznej. Aktywność całkowitego białka przenośnika może być mierzona in vitro na drodze synaptosomalnego wychwytu zwrotnego dopaminy, noradrenaliny oraz dopaminy, noradrenaliny oraz serotoniny znaczonych trytem.

o

Hamowanie in vitro wychwytu zwrotnego dopaminy znaczonej trytem ( H-DA) w synaptosomach ciała prążkowanego

Preparaty tkankowe

Jeśli nie jest wskazane inaczej, preparaty wykonywane są w temperaturze 0-4°C. Ciało prążkowane samca szczura rasy Wistar (150-200 g) homogenizowano przez 5-10 sekund w 100 objętościach 0,32 M roztworu sacharozy o temperaturze 0°C zawierającego 1 mM pargiliny stosując homogenizer typu Ultra-Turrax. W obecności pargiliny działanie oksydazy monoaminy jest zahamowane. Zawiesinę wirowano przez 10 minut z prędkością obrotową 1000 x g. Uzyskany w tym wirowaniu nadsącz wirowano dalej przez 50 minut z prędkością obrotową 27000 x g, po czym nadsącz odrzucono. Pozostałość wprowadzono do zawiesiny z natlenionym (nasycanym przez 30 minut w atmosferze składającej się w 96% z tlenu i w 4% z dwutlenku węgla) buforem inkubacyjnym Krebsa-Ringera (8000 ml na gram wyjściowej tkanki) zawierającym 122 mM NaCl, 0,16 mM EDTA, 4,8 mM KC1,12,7 mM Na₂HPO₄,3,0 mM NaH₂PO₄,1,2 mM MgSO₄, 1 mM CaCl₂, 10 mM glukozy oraz 1 mM kwasu askorbinowego o odczynie pH równym 7,2.

Równe objętości zawiesiny tkanki wynoszące po 4,0 ml dodano do probówek zawierających po 100 μΐ badanego roztworu oraz po 100 μΐ ³H-DA (końcowe stężenie 1 nM), wymieszano, a następnie inkubowano przez 25 minut w temperaturze 37°C. Wychwyt zwrotny niespecyficzny określono przy użyciu benzotropiny (końcowe stężenie 10 μΜ). Po zakończeniu inkubacji próbki wylewano wprost na filtry z włókna szklanego typu Whatman GF/C pracujące

183 025 pod zmniejszonym ciśnieniem. Filtry te były następnie przemyte trzykrotnie za pomocą 5 ml 0,9% roztworu NaCl o temperaturze 0°C. Poziom radioaktywności na filtrach mnożono stosując konwencjonalne techniki zliczania scyntylacyjnego. Specyficzny wychwyt zwrotny obliczano z różnicy pomiędzy całkowitym a niespecyficznym wychwytem zwrotnym.

Przed przystąpieniem do obliczania wartości IC₅₀ należy upewnić się, że hamowanie wiązania specyficznego zamyka się w granicach 25%-75%.

Wyniki testu podawane sąjako IC₅₀ (stężenie w μΜ badanej substancji, które hamuje specyficzne wiązanie ³H-DA w 50%).

Hamowanie in vitro wychwytu zwrotnego noradrenaliny znaczonej trytem (³H-NA) w synaptosomach hipokampalnych

Preparaty tkankowe

Jeśli nie jest wskazane inaczej, preparaty wykonywane są w temperaturze 0-4°C. Hipokamp samca szczura rasy Wistar (150-200 g) homogenizowano przez 5-10 sekund w 100 obj ętościach 0,32 M roztworu sacharozy o temperaturze 0°C zawierającego 1 mM pargiliny stosując homogenizer typu Ultra-Turrax. W obecności pargiliny działanie oksydazy monoaminy jest zahamowane. Zawiesinę wirowano przez 10 minut z prędkością obrotową 1000 x g. Uzyskany w tym wirowaniu nadsącz wirowano dalej przez 50 minut z prędkością obrotową 27000 x g, po czym nadsącz odrzucono. Pozostałość wprowadzono do zawiesiny z natlenionym (nasycanym przynajmniej przez 30 minut w atmosferze składającej się w 96% z tlenu i w 4% z dwutlenku węgla) buforem inkubacyjnym Krebsa-Ringera (2000 ml na gram wyjściowej tkanki) zawierającym 122 mM NaCl, 0,16 mM EDTA, 4,8 mM KC1, 12,7 mM Na₂HPO₄, 3,0 mM NaH₂PO₄, 1,2 mM MgSO₄, 0,97 mM CaCl₂,10 mM glukozy oraz 1 mM kwasu askorbinowego o odczynie pH równym 7,2.

Równe objętości zawiesiny tkanki wynoszące po 4,0 ml dodano do probówek zawierających po 100 μΐ badanego roztworu oraz po 100 μΐ ³H-NA (końcowe stężenie 1 nM), wymieszano, a następnie inkubowano przez 90 minut w temperaturze 37°C. Wychwyt zwrotny niespecyficzny określono przy użyciu dezypraminy (końcowe stężenie 1 μΜ). Po zakończeniu inkubacji próbki wylewano wprost na filtry z włókna szklanego typu Whatman GF/C pracujące pod zmniejszonym ciśnieniem. Filtry te były następnie przemyte trzykrotnie za pomocą 5 ml 0,9% roztworu NaCl o temperaturze 0°C. Poziom radioaktywności na filtrach mierzono stosując konwencjonalne techniki zliczania scyntylacyjnego. Specyficzny wychwyt zwrotny obliczano z różnicy pomiędzy całkowitym a niespecyficznym wychwytem zwrotnym.

Przed przystąpieniem do obliczania IC₅₀ należy upewnić się, że hamowanie wiązania specyficznego zamyka się w granicach 25%-75%.

Wyniki testu podawane sąjako IC₅₀ (stężenie w μΜ badanej substancji, które hamuje specyficzne wiązanie ³H-NA w 50%).

Hamowanie in vitro wychwytu zwrotnego 5-hydroksytryptaminy (serotoniny) znaczonej trytem (³H-5-HT) w synaptosomach kory mózgowej

Preparaty tkankowe

Jeśli nie jest wskazane inaczej, preparaty wykonywane sąw temperaturze 0-4°C. Korę mózgową samca szczura rasy Wistar (150-200 g) homogenizowano przez 5-10 sekund w 100 objętościach 0,32 M roztworu sacharozy o temperaturze 0°C zawierającego 1 mM pargiliny stosując homogenizer typu Ultra-Turrax. W obecności pargiliny działanie oksydazy monoaminy jest zahamowane. Zawiesinę wirowano przez 10 minut z prędkością obrotową 1000 x g. Uzyskany w tym wirowaniu nadsącz wirowano dalej przez 50 minut z prędkością obrotową 27000 x g, po czym nadsącz odrzucono. Pozostałość wprowadzono do zawiesiny z natlenionym (nasycanym przynajmniej przez 30 minut w atmosferze składającej się w 96% z tlenu i w 4% z dwutlenku węgla) buforem inkubacyjnym Krebsa-Ringera (1000 ml na gram wyjściowej tkanki) zawierającym 122 mM NaCl, 0,16 mM EDTA, 4,8 mMKCl, 12,7 mMNa₂HPO₄,3,0 mMNaH₂PO₄,1,2 mM MgSO₄, 1 mM CaCl₂, 10 mM glukozy oraz 1 mM kwasu askorbinowego o odczynie pH równym 7,2.

183 025

Test

Równe objętości zawiesiny tkanki wynoszące po 4,0 ml dodano do probówek zawierających po 100 μΐ badanego roztworu oraz po 100 μΐ ³H-5-HT (końcowe stężenie 1 nM), wymieszano, a następnie inkubowano przez 30 minut w temperaturze 37°C. Wychwyt zwrotny niespecyficzny określono przy użyciu cytalopramu (końcowe stężenie 1 μΜ). Po zakończeniu inkubacji próbki wylewano wprost na filtry z włókna szklanego typu Whatman GF/C pracujące pod zmniejszonym ciśnieniem. Filtry te były następnie przemyte trzykrotnie za pomocą 5 ml 0,9% roztworu NaCl o temperaturze 0°C. Poziom radioaktywności na filtrach mierzono stosując konwencjonalne techniki zliczania scyntylacyjnego. Specyficzny wychwyt zwrotny obliczano z różnicy pomiędzy całkowitym a niespecyficznym wychwytem zwrotnym.

Przed przystąpieniem do obliczania IC₅₀ należy upewnić się, że hamowanie wiązania specyficznego zamyka się w granicach 25%-75%.

Wyniki testu podawane sąjako IC₅₀ (stężenie w μΜ badanej substancji, które hamuje specyficzne wiązanie ³H-5-HT w 50%).

Wyniki powyższego testu przeprowadzonego na wybranych związkach będących przedmiotem niniejszego wynalazku zamieszczone są w poniżej przedstawionej tabeli.

Tabela 2

Badany związek	Wychwyt DA IC50 (pm)	Wychwyt NA IC50 (pm)	Wychwyt 5-HT IC50 (pm)
(1 R,2R,3 S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, H2SO4	0,003	0,0013	0,013
(1 R,2R,3 S)-N-N ormetylo-3 -(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, HC1	0,002	0,0013	0,0017
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano- 2-O-benzylo-aldoksym, izomer syn-	0,0034	0,0015	b.d.

b.d. oznacza brak danych

Przedstawione powyżej wyniki testu wykazują że badane związki są skutecznymi inhibitorami wychwytu dopaminy, noradrenaliny oraz serotoniny w synaptosomach.

Związki stanowiące przedmiot niniejszego wynalazku były również stosowane przy użyciu następującego modelu zwierzęcego choroby Parkinsona.

Antagonizm wobec indukowanego za pomocą MPTP parkinsonizmu u małp rasy Marmoset

Ho

Podanie małpom MPTP (chlorowodorku l-metylo-4-fenylo-l,2,3,6-tetrahydropirydyny) powoduje uszkodzenie systemu dopaminergicznego w mózgu i wywołuje objawy parkinsonizmu. Zdolność badanych związków do łagodzenia objawów parkinsonizmu może być więc testowana przez podanie tych związków po podaniu MPTP.

Metoda

W badaniu tym używano typowych małp rasy Marmoset (obydwu płci, w wieku od 3 do 5 lat i o wadze od 350 do 400 g). Zwierzęta hodowane były pojedynczo w standardowych warunkach w temperaturze 25-27°C przy wilgotności względnej wynoszącej 50% oraz przy dwunastogodzinnym cyklu dnia i nocy. Zwierzęta miały wolny dostęp do pożywienia oraz wody.

Kilka miesięcy przed rozpoczęciem testów lokomotorycznych oraz testów zachowań, przez pięć dni z rzędu lub też do momentu rozwoju wyraźnych objawów parkinsonizmu, zwierzętom podawano podskórnie MPTP (chlorowodorek l-metylo-4-fenylo-1,2,3,6-tetrahydropirydyny) rozpuszczony w 0,9% sterylnej solance w dawkach wynoszących 2 mg/kg dziennie. Całkowite podane dawki zawierały się w zakresie od 8 do 12 mg/kg. W czasie podawania MPTP, a także podczas następnych 2-3 tygodni zwierzęta karmione były z ręki tak długo, aż wyzdro

183 025 wiały na tyle, że mogły żywić się same. Przed rozpoczęciem testów zachowań wszystkie zwierzęta wykazywały wyraźne obniżenie podstawowej aktywności lokomotorycznej, złąkoordynacj ę ruchów, zmniejszone natężenie ruchów sprawdzających głowy oraz abnormalną posturę kręgosłupa, w szczególności zaś kończyn.

Badane związki rozpuszczone były w 100% preparacie Tween 80, ogrzane do temperatury 40-50°C, a następnie rozcieńczone wodą. Badane związki podawane były doustnie za pomocą zgłębnika w ilości 2 ml/kg. Dodatkowo każdego dnia przebiegu eksperymentu podawano nośnik w celu porównania jego działania z działaniem leków. Przez następne kilka tygodni ze zwierząt podawane miało nośnik lub też jedną z trzech dawek badanego związku, z jednotygodniowym okresem zdrowienia pomiędzy okresami leczenia.

Ocena utraty czynności

Utrata czynności przez zwierzęta oceniana była w następujący sposób: czujność (normalna 0, uśpiona 2); reakcja na bodźce (normalna 0, obniżona 1, powolna 2, brak 4); ruchy sprawdzające (obecne 0, ograniczone 1, nieobecne 2); uwaga i ruchy oczu (normalne 0, nienormalne 1); postawa (normalna 0, abnormalna tułowia 1, anormalna kończyn 1, anormalna ogona 1, całkowicie anormalna 4); równowaga i koordynacja (normalna 0, zaburzona 1, niestabilna 2, spontaniczne upadki 3); wydawanie głosu (normalne 0, zredukowane 1, brak 2).

Pomiar aktywności lokomotorycznej

Aktywność lokomotoryczna była mierzona jednocześnie dla czterech zwierząt, z których każde umieszczone było w oddzielnej klatce metalowej o wymiarach: szerokość 50, długość 60, wysokość 70, wyposażonej w przezroczyste plastikowe drzwi o wymiarach: szerokość 50, wysokość 70, podobnej do klatek domowych lecz wyposażonej w osiem położonych poziomo fotokomórek reagujących na promieniowanie podczerwone. Strumienie światła skierowane były na poziome podłogi, w poprzek klatki i po jednym wzdłuż każdej z grzęd. Kolejne strumienie światła skierowane były od frontu do tyłu klatki, na poziomie podłogi i po jednym nad każdąz grzęd. Zliczano liczbę przerywań wiązki światła spowodowanych poruszaniem się zwierzęcia. Ruchy te zliczane były w okresach trzydziestominutowych w ciągu 10 godzin trwania eksperymentu.

Analiza danych

Obliczano średnią (+-) s.e.m. dla przebiegów czasu oraz sumarycznej liczby ruchów lub też oceny utraty czynności dla grup zwierząt traktowanych w różny sposób.

Wyniki powyższego testu z użyciem jednego ze związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku, a mianowicie (lR,2R,3S)-3-(3,4-dwuchlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksymu (NS 2214) przedstawione są na rysunkach 1 oraz 2. Na przedstawionych diagramach widać wyraźnie, że przy zastosowaniu dawek w zakresie od 0,1 do 2,5 mg/kg, związek będący przedmiotem niniejszego wynalazku powoduje u zwierząt wzrost aktywności lokomotorycznej oraz spadek utraty czynności, z których oba są zależne od stosowanej dawki.

Związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku mogą być także poddane następującemu testowi badającemu ich własności antydepresyjne.

Zawieszenie na ogonie

Tło

Skrócenie czasu bezruchu u myszy zawieszonych na ogonie zostało zaobserwowane po podaniu stymulantów centralnego układu nerwowego, a także leków antydepresyjnych (patrz: L. Steru, R. Chermat, B. Thierry i P. Simon (1985) Test zawieszenia na ogonie: nowa metoda badania leków antydepresyjnych za pomocą myszy, Psychofannacology 85, 367-370).

Metoda

Stosowano myszy rasy NMRI płci żeńskiej (20-25 g) przyzwyczajane przez minimum 16 godzin do pomieszczenia (w dwunastogodzinnym cyklu dzień-noc) oraz trzymane po 25 sztuk w jednej klatce. Trzydzieści minut po doustnym podaniu leku wraz z nośnikiem myszy zwieszano za ogon przylepiony taśmą samoprzylepną do pręta powieszonego 3 0 cm nad powierzchnią stołu laboratoryjnego. Przez następne sześć minut mierzono akumulowany czas bezruchu zdefmio

183 025 wanego jako brak ruchu ciała oraz kończyn (ruchy głowy nie są definiowane jako ruchy). Przy każdej próbie używano sześciu myszy.

Myszy traktowane solanką lub samym nośnikiem wykazywały średnie czasy bezruchu pomiędzy 160 a 180 sekund. Wartość ED₅₀ obliczana jest na drodze interpolacji graficznej z przynajmniej trzech pomiarów dokonanych przy różnych dawkach do dawki skracającej czas bezruchu do 100 sekund.

W następującej tabeli przedstawione są wyniki otrzymane przy testowaniu niektórych związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku.

Tabela 4

Badany związek	ED50 [mg/kg]
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym	0,41
(1 R,2R,3 S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, H2SO4	0,1
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym, HC1	2
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metoksykarbonylo-metylo-aldoksym	0,25
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym,	0,27
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-propenylo)-aldoksym	0,23
(lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, HC1	0,95
(lR,2R,3S)-3-(4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym	0,4
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym, HC1	0,94
(1 R,2R,3 S)-3-(4-Chlorofenylo)tropano-2-aldoksym,	0,19
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-propynylo)-aldoksym	0,04
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-cyklopropylometylo)-aldoksym	0,7
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-metylopropylo)-aldoksym	0,8
(1 R,2R,3 S)-3-(4-Chlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym, HC1	0,43

Wyniki przedstawione w powyższej tabeli wskazują na silne antydepresyjne działanie związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku.

Przegląd działań ubocznych związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku

Działania uboczne pochodnych kokainy oraz stymulanta centralnego układu nerwowego, amfetaminy, obejmująogólne podniecenie oraz stymulację zwierząt włącznie z naczelnymi i efekty te można także obserwować u ludzi. Poważnym ubocznym działaniem kokainy i pochodnych amfetaminy jest także zdolność tych związków do wywoływania objawów psychotycznych bardzo przypominających objawy choroby psychicznej takiej jak schizofrenia, wśród których wymienić należy halucynacje, paranoję, anormalną powtarzającą się aktywność umysłową czy wreszcie stereotypię.

Obecny stan wiedzy sugeruje mocno, że wszystkie te symptomy u naczelnych oraz u człowieka spowodowane są rozległym uwolnieniem dużych ilości dopaminy w obrębie kompleksu ciała prążkowanego, a w szczególności w obrębie mezolimbicznego systemu dopaminy, który unerwia struktury limbiczne włącznie z nucleus accumbens.

Indukcja stereotypicznych zachowań anormalnych u gryzoni stanowi jeden z najczęściej używanych zwierzęcych modeli schizofrenii służących do badania antypsychotycznych leków neuroleptycznych (włącznie z haloperidolem oraz chloropromazyną).

183 025

Rozwój zespołu anormalnej stereotypii amfetaminowej, tak jak jest on opisany poniżej, może pomóc w przewidywaniu toksycznego efektu ubocznego związków uwalniających dopaminę u człowieka.

Klasyfikacja anormalnego zachowania stereotypicznego

W ogólności, anormalne zachowania stereotypiczne po podaniu amfetaminy oraz kokaino-podobnych leków stymulujących centralny układ nerwowy mogą być klasyfikowane do grupy o „niskiej” lub „wysokiej” intensywności zachowań stereotypicznych. Niska intensywność stereotypii obejmuje anormalne ciągłe powtarzanie czynności lokomocyjnych, zachowania polegające na stawaniu słupka oraz węszeniu, które sązazwyczaj obserwowane wyłącznie po zażyciu niskich dawek dopaminergicznych leków stymulujących centralny układ nerwowy lub też w fazach wstępnej oraz zstępnej po zażyciu wysokich dawek. Efekty behawioralne o niskiej intensywności są w niniejszym opisie włączone do zespołu lokomotorycznego stawania słupka.

Zespół stereotypii o wysokiej intensywności rozważany jest w niniejszym opisie, jeżeli repertuar zachowań szczura zostaje silnie ograniczony i składa się z ciągłego powtarzania jednej lub kilku czynności.

Zespół stereotypicznego węszenia uwidacznia się jedynie na niewielkiej, ograniczonej powierzchni klatki. Aktywność ta zazwyczaj rozpoczyna się w górnej części ściany i wraz ze zwiększającymi się dawkami leku wzrasta intensywność węszenia w kierunku niższych części klatki przy ścianie, a także przy drutach podłogi. W tej fazie stereotypii o wysokiej intensywności znikają wszystkie elementy zachowania normalnego, takie jak jedzenie, picie, czyszczenie się czy bzdawcze rozpoznanie otoczenia.

U szczurów podczas dalszego zwiększania dawki leków stymulujących intensywne węszenie może rozwinąć się w węszenie połączone z lizaniem lub gryzieniem prętów klatki lub też z obydwoma typami zachowań. W tym stadium szczury zazwyczaj siedzą w klatce w typowej pozycji skulonej. Od czasu do czasu zauważyć można ruchy wsteczne.

Następująca skala używana jest do stereotypii o wysokiej intensywności w przypadku, kiedy zespół zachowań jest taki jak opisany powyżej:

+ = wyłącznie stereotypiczne węszenie ++ = stereotypiczne węszenie oraz lizanie +++ = ciągłe lizanie, gryzienie lub oba zachowania

Tabela 5

Związek	Dawka	Aktywność
(lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-O-metylo-aldoksym	15 mg/kg	4-H-

Dawka 15 mg/kg jest najniższą dawką, która wywołuje wzmiankowaną aktywność.

Kompozycje farmaceutyczne

Mimo że jest możliwe, aby dla celów terapii związek stanowiący przedmiot niniejszego wynalazku podawany był w postaci surowej, zalecane jest podawanie czynnika aktywnego w postaci preparatu farmaceutycznego.

W związku z powyższym niniejszy wynalazek obejmuje także preparaty farmaceutyczne zawierające jeden ze związków będących przedmiotem tego wynalazku lub jego farmakologicznie dopuszczalną sól z jednym lub większą ilością farmakologicznie dopuszczalnych nośników oraz, opcjonalnie, innych składników leczniczych lub profilaktycznych. Nośnik musi być „dopuszczalny” w tym sensie, żeby był on kompatybilny z innymi składnikami preparatu i nie był szkodliwy dla biorcy.

Preparaty farmaceutyczne obejmują środki przeznaczone do podawania doustnego, doodbytniczego, donosowego, miejscowego (włącznie z policzkowym oraz podjęzykowym), dopochwowego lub pozajelitowego (włącznie z domięśniowym, podskórnym oraz dożylnym) oraz w postaci odpowiedniej do podawania poprzez inhalację oraz insulfację.

183 025

Związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku, łącznie z konwencjonalną zaróbką, nośnikiem czy też rozcieńczalnikiem mogąw związku z tym być wytwarzane w postaci kompozycji farmaceutycznych oraz ich dawek jednostkowych i w takiej postaci mogą być używane jako ciała stałe typu tabletek lub napełnionych ciałem stałym kapsułek, jako ciecze typu roztworów, zawiesin, emulsji, eliksirów lub napełnionych cieczą kapsułek, wszystko to do podawania doustnego, w formie czopków do podawania doodbytniczego, a w formie sterylnych roztworów do wstrzykiwania pozajelitowego (włącznie z podskórnym). Takie kompozycje farmaceutyczne oraz ich dawki jednostkowe zawierać mogą konwencjonalne składniki w konwencjonalnych proporcjach włącznie z dodatkowymi związkami czynnymi lub też bez nich, a takie dawki jednostkowe mogązawierać stosownąilość skuteczną składnika aktywnego współmierną z przewidywaną dawką dzienną. Odpowiednie reprezentatywne dawki dzienne przenosząpreparaty zawierające dziesięć (10) miligramów składnika czynnego w dawce jednostkowej lub szerzej od 0,1 do 100 miligramów składnika czynnego w dawce jednostkowej.

Związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku mogą być podawane w szerokim asortymencie dawkowania zarówno doustnego jak i pozajelitowego. Dla specjalistów w tej dziedzinie jest oczywiste, że w omawianych postaciach dawkowania znajduje się jako składnik czynny związek będący przedmiotem niniejszego wynalazku lub też jego farmakologicznie dopuszczalna sól.

Farmakologicznie dopuszczalne nośniki do wytwarzania kompozycji farmaceutycznych ze związków będących przedmiotem niniejszego wynalazku mogą być stałe lub ciekłe. Stałe preparaty obejmują proszki, tabletki, pigułki, opłatki, czopki oraz granulki do tworzenia zawiesin. Nośnik stały może składać się z jednej lub więcej substancji, które mogą spełniać rolę rozcieńczalników, czynników smakowych, solubilizatorów, środków smarujących, czynników podtrzymujących zawiesinę, lepiszczy, środków konserwujących, czynników przyspieszających dezintegrację tabletki lub też materiału powierzchniowego.

W przypadku proszków, nośnik jest silnie rozdrobnionym ciałem stałym i znajduje się w mieszaninie z silnie rozdrobnionym związkiem czynnym.

W przypadku tabletek związek jest zmieszany w stosownych proporcjach z nośnikiem posiadającym wystarczającą zdolność wiązania, a całość jest uformowana do odpowiedniego kształtu oraz wielkości.

Zalecane jest, aby tabletki oraz proszki zawierały od pięciu lub dziesięciu do około siedemdziesięciu procent substancji czynnej. Odpowiednimi nośnikami są: węglan magnezu, stearynian magnezu, talk, cukier, laktoza, pektyny, dekstryny, skrobia, żelatyna tragakanta, metyloceluloza, sól sodowa karboksymetylocelulozy, nisko topliwy wosk, masło kakaowe i tym podobne. Termin „preparat” oznacza również taką formułę, w której substancja czynna z materiałem powierzchniowym tworzącym kapsułę, wewnątrz której znajduje się ta substancja czynna wraz z nośnikiem lub też bez niego otoczone sąnośnikiem, który pozostaje z niąw ścisłym związku. W ten sposób termin powyższy obejmuje także opłatki z lekiem oraz pastylki do ssania. Tabletki, proszki, kapsułki, pigułki, opłatki oraz pastylki do ssania mogą być stosowane jako stałe formy dawkowania odpowiednie do podawania doustnego.

W celu otrzymania czopków nisko topliwy wosk, taki jak mieszanina glicerydów kwasów tłuszczowych lub też masło kakaowe, jest roztopiony, a następnie czynny składnik jest w nim w sposób jednorodny rozproszony, na przykład z pomocąmieszania. Stopiona jednorodna mieszanina j est następnie przelewana do form o wygodnych rozmiarach i pozostawiona do ochłodzenia, podczas którego zestala się ona.

Preparaty przeznaczone do podawania dopochwowego mogąbyć otrzymywane jako pesaria, tampony, żele, pasty, pianki lub płyny do rozpylania zawierające jako dodatki do składnika czynnego znane ogólnie nośniki odpowiednie dla każdej z tych postaci.

Preparaty ciekłe obejmują roztwory, zawiesiny i emulsje, na przykład roztwory wodne lub w mieszaninie wody z glikolem propylenowym. Dla przykładu preparaty ciekłe do wstrzykiwania pozajelitowego mogąbyć przygotowywane jako roztwory w mieszaninie wody z glikolem polietylenowym.

183 025

Związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku mogą być więc otrzymywane do podawania pozajelitowego (tzn. przez wstrzyknięcie,na przykład wstrzykiwanie wjednej dużej dawce lub podawane za pomocą infuzji ciągłej) i mogą być przygotowywane w postaci dawek jednostkowych w ampułkach, napełnionych strzykawkach, małych pojemnikach do infuzji lub też w pojemnikach zawierających dawki wielokrotne wraz z środkiem konserwującym. Kompozycje te mogą występować w postaci zawiesin, roztworów lub emulsji w nośnikach olejowych lub wodnych oraz mogą zawierać dodatki formułujące, takie jak czynniki stabilizujące, dyspergujące czy wreszcie podtrzymujące zawiesinę. Alternatywnie, składnik czynny może występować w postaci proszku otrzymanego na drodze aseptycznego wydzielania ze sterylnej cieczy lub też liofilizacji z roztworu gotowego do zmieszania przed użyciem ze stosownym nośnikiem, na przykład sterylną wodą pozbawioną pirogenów.

Roztwory wodne stosowane do podawania doustnego mogą być otrzymane przez roztworzenie składnika czynnego w wodzie oraz dodanie odpowiednich barwników, środków smakowych, stabilizujących oraz zagęszczających zgodnie z potrzebami.

Zawiesiny wodne stosowane do podawania doustnego mogą być otrzymane przez rozproszenie silnie rozdrobnionego składnika czynnego w wodzie zawierającej substancję lepką, taką jak syntetyczne lub naturalne gumy, żywice, metyloceluloza, sól sodowa karboksymetylocelulozy oraz inne dobrze znane czynniki podtrzymujące zawiesinę.

Formy stałe zawierają również takie preparaty, które mająbyć tuż przed użyciem przeprowadzone w postać ciekłą do podania doustnego. Takie postacie ciekłe obejmują roztwory, zawiesiny oraz emulsje. Oprócz składnika czynnego preparaty takie mogązawierać barwniki, czynniki smakowe, stabilizatory, bufory, sztuczne i naturalne słodziki, środki dyspergujące, zagęszczające, solubilizatory oraz im podobne.

W celu podawania miejscowego do naskórka związki będące przedmiotem niniejszego wynalazku mogąbyć przygotowywane w postaci maści, kremów lub płynów do smarowania lub też w przezskómych przylepcach. Maści i kremy mogąbyć na przykład przygotowywane na bazie wodnej bądź olejowej z dodatkiem odpowiednich środków zagęszczających lub żelujących. Płyny do smarowania mogąbyć przygotowywane na bazie wodnej bądź olejowej i zawierają zazwyczaj jeden lub większą ilość emulgatorów, środków stabilizujących, dyspergujących, czynników podtrzymujących zawiesinę, środków zagęszczających lub barwiących.

Preparaty przeznaczone do podawania miejscowego w ustach obejmują tabletki do ssania zawierające składnik czynny na bazie smakowej, takiej jak cukier, guma arabska lub trakagana, pastylki zawierające składnik czynny na bazie obojętnej, takiej jak żelatyna z gliceryną lub cukier z gumą arabską oraz płyny do płukania ust zawierające składnik czynny w stosownym nośniku płynnym.

Roztwory bądź zawiesiny podawane są bezpośrednio do otworu nosowego stosując konwencjonalne sposoby, na przykład za pomocą wkraplacza, pipety lub rozpylacza. Preparaty mogąbyć przygotowywane w formie dawki pojedynczej lub wielokrotnej. W tym ostatnim przypadku pacjent podaje sobie odpowiednią, wcześniej określoną objętość roztworu za pomocą wkraplacza bądź pipety. W przypadku rozpylacza można dawkować na przykład za pomocą pompki odmierzającej.

Podawanie do dróg oddechowych można osiągnąć za pomocą preparatów aerozolowych, w których składnik czynny zawarty jest w opakowaniu ciśnieniowym zawierającym także stosowny propellant, taki jak freon (CFC), na przykład dichlorodifluorometan, tri chloro fluorometan, dichlorotetrafluoroetan, a także dwutlenek węgla czy inny stosowny gaz. Aerozol może także zawierać środek powierzchniowo czynny, taki jak lecytyna. Dodawanie leku może być kontrolowane za pomocą zaworu pomiarowego.

Alternatywnie składnik czynny może być dostarczony w postaci suchego proszku, na przykład sproszkowanej mieszaniny związku będącego przedmiotem wynalazku z odpowiednim sproszkowanym nośnikiem, takim jak laktoza, skrobia, pochodne skrobi, takie jak hydroksypropylometyloceluloza lub poliwinylopirolidon (PVP). Zaleca się, aby sproszkowany nośnik tworzył żel w otworze nosowym. Kompozycja w proszku może być przygotowana w formie da

183 025 wek jednostkowych, na przykład w kapsułkach bądź w pojemniczkach, zrobionych na przykład z żelatyny, z których proszek można podawać za pomocą urządzenia do inhalacji.

We wszystkich preparatach przeznaczonych do podawania do dróg oddechowych, włącznie z preparatami donosowymi, związek będzie występował w postaci cząstek o małych rozmiarach, na przykład rzędu 5 mikronów lub mniej. Takie wymiary cząstek można uzyskać za pomocą sposobów znanych w tej dziedzinie, na przykład stosując technikę mikronizacji.

O ile jest to pożądane można używać preparaty przystosowane do podawania w systemie powolnego ciągłego wydzielania składnika czynnego.

Zalecane jest, aby preparaty farmaceutyczne występowały w postaci dawek jednostkowych. W takiej postaci preparat jest podzielony na dawki jednostkowe zawierające stosowane ilości składnika czynnego. Postać dawek jednostkowych może być pakowana, gdzie opakowanie zawiera określoną ilość preparatu w postaci tabletek, kapsułek bądź też proszku w ampułkach. Dawka jednostkowa może także sama być kapsułką, tabletką, opłatkiem czy pastylką do ssania lub też odpowiednia liczba każdej z tych form może być zawarta w jednostkowym opakowaniu.

Zalecanymi preparatami są tabletki bądź kapsułki do podawania doustnego lub ciecze do podawania dożylnego.

Metoda leczenia

Z powodu silnego działania hamującego wychwyt zwrotny dopaminy przy jednoczesnym niewielkim udziale niepożądanych skutków ubocznych związki stanowiące przedmiot niniejszego wynalazku są wyjątkowo skuteczne w leczeniu choroby Parkinsona, depresji, otyłości, narkolepsji oraz uzależnienia od leków, a także innych zaburzeń wrażliwych na działanie hamujące wychwyt zwrotny dopaminy. W związku z tym związki stanowiące przedmiot niniejszego wynalazku mogąbyć podawane żywym organizmom zwierzęcym, z człowiekiem włącznie, wymagającym leczenia, złagodzenia lub usunięcia wskazań związanych z lub reagujących na hamowanie wychwytu zwrotnego dopaminy. W szczególności dotyczy to choroby Parkinsona, depresji, otyłości, narkolepsji oraz uzależnienia od leków. Stosowną dawką jest dawka od 0,1 do 500 mg dziennie, w szczególności zaś dawka od 10 do 70 mg dziennie podawana raz dziennie bądź też w dwóch ratach, jak zazwyczaj w zależności od dokładnego sposobu podawania, postaci w jakiej jest podawana, wskazania, na które podawanie jest kierowane, przedmiotu leczenia oraz jego ciężaru ciała, aż wreszcie doświadczenia i referencji odpowiedzialnego lekarza czy też weterynarza.

Następujące przykłady mają za zadanie jedynie zilustrować niniejszy wynalazek, a nie ograniczyć jego zasięg.

Przykład 1. Ester metylowy (-)-anhydroekgoniny

Roztwór chlorowodorku (lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-benzoksytropanu (100 g, 0,29 mola) w 1000 ml 1 M kwasu solnego ogrzewano w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika, w warunkach jego powrotu przez 18 godzin, po czym ochłodzono do temperatury 0°C. Kwas benzoesowy oddzielono przez odsączenie, a przesącz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Ucieranie pozostałości z etanolem, a następnie sączenie pozwoliło uzyskać chlorowodorek (1R,2R,3S)-2-karboksy-3-hydroksytropanu jako biały związek krystaliczny, który osuszono bez dalszego oczyszczania i ogrzewano przez 2 godziny z 50 ml tlenochlorku fosforowego w temperaturze

183 025 wrzenia rozpuszczalnika w warunkach jego powrotu. Roztwór następnie zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, po czym, w temperaturze 0°C, dodano do niego powoli 150 ml absolutnego metanolu. Uzyskany roztwór mieszano przez 16 godzin w temperaturze pokojowej, a następnie ponownie zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość ochłodzono do temperatury 0°C i zalalizowano roztworem NaOH (10 M, około 100 ml) oraz pięciokrotnie ekstrahowano eterem dwuetylowym. Połączone fazy organiczne osuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, aż do otrzymania oleistej cieczy, którą przedestylowano pod zmniejszonym ciśnieniem (70-74°C, 1 mBar) otrzymując związek tytułowy w postaci czystej cieczy oleistej.

Przykład 2. (lR,2S,3S)-2-karbometoksy-3-(4-fluorofenylo)tropan oraz (1R,2R,3S)-2-karbometoksy-3-(4-fluorofenylo)tropan

MgBr

W trójszyjnej kolbie reakcyjnej wyposażonej w mieszadło mechaniczne, wydajną chłodnicę oraz lejek z urządzeniem do wyrównywania ciśnień przygotowano odczynnik Grignarda stosując 4-bromo-fluorobenzen (27,5 ml, 250 milimołi) oraz skrawki magnezu (6,3 g, 260 milimoli) w 250 ml absolutnego eteru dwuetylowego. Roztwór odczynnika Grignarda ochłodzono do temperatury -20°C, a następnie w ciągu 1/2 godziny dodano roztwór estru metylowego (-)-anhydroekgoniny (21,7 g, 120 milimoli) w 100 ml absolutnego eteru dwuetylowego. Mieszaninę reakcyjną mieszano przez godzinę w temperaturze -20°C, a następnie zatrzymano reakcję na jeden z następujących dwóch sposobów.

1) Mieszaninę reakcyjnąprzelano do 250 ml pokruszonego lodu, a fazę wodnązakwaszono dodatkiem około 100 ml 4 M kwasu solnego. Fazę organiczną usunięto, fazę wodną zaś przemyto za pomocą 100 ml eteru dietylowego. Fazę wodną zalkalizowano dodatkiem 25% roztworu wodorotlenku amonowego, nasycono chlorkiem sodowym, a wreszcie wyekstrahowano trzykrotnie eterem dietylowym. Połączone fazy organiczne osuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem otrzymując oleistą ciecz. Ciecz ta, po przedestelowaniu pod zmniejszonym ciśnieniem (150-160°C, 2 mBar), stanowiła mieszaninę dwóch stereoizomerów (2S/2R -1/3), które rozdzielono za pomocą chromatografii kolumnowej przy użyciu jako cieczy eluacyjnej mieszanki pentanu oraz eteru dietylowego w stosunku 1:1 z niewielkim dodatkiem (1 %) tróetyloaminy. Ucierając surowe produkty z pentanem otrzymano białe kryształy (lR,2S,3S)-2-karbometoksy-3-(4-fluorofenylo)tropanu o temperaturze topnienia 91-92°C oraz białe kryształy (lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-(4-fluorofenylo)tropanu o temperaturze topnienia 65-66°C.

2) Mieszaninę reakcyjną oziębiono do temperatury -78°C, po czym dodano do niej, w ciągu 10 minut, roztwór kwasu trifluorooctowego (20 ml, 250 milimoli) w 50 ml eteru dietylowego. Łaźnię chłodzącą usunięto, a kiedy temperatura osiągnęła 0°C mieszaninę przelano do 700 ml wody. Przez dodanie stężonego kwasu solnego doprowadzono wartość pH fazy wodnej do pH = 1, a następnie przerobiono opisany powyżej proces obróbki tej fazy oraz oczyszczania produktów końcowych. Metoda ta prowadzi do otrzymania dwóch stereoizomerów (2S/2R - 2/1).

W podobny sposób zostały otrzymane następujące związki:

(1 R,2R,3 S)-2-Karbometoksy-3 -benzylotropan oraz (1 R,2 S ,3 S)-2-karbometoksy-3 -benzylotropan, metodą2, z tym, że otrzymano czysty, nie zawierający drugiego izomeru (1 R,2S,3S)-2-karbometoksy-3-benzylotropan w postaci oleistej cieczy krystalizującej po odstawieniu, temperatura topnienia 53-54°C. (lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-benzylotropan otrzymano na drodze izomeryzacji mieszaniny opisanej w przykładzie 3;

183 025 (lR,2R,3S)-2-Karbometoksy-3-(4-chlorofenylo)tropan oraz (lR,2S,3S)-2-karbometoksy-3-(4-chlorofenylo)tropan, metodą 2. Izomerów nie rozdzielano, a mieszaninę zizomeryzowano w sposób opisany w przykładzie 3;

(lR,2R,3S)-2-Karbometoksy-3-(4-chlorofenylo)tropan, (lR,2S,3S)-2-Karbometoksy-3-(4-chlorofenylo)tropan, (lR,2S,3R)-2-Karbometoksy-3-(4-chlorofenylo)tropan oraz (1S,2R, 3R)-2-Karbometoksy-3-(4-chlorofenylo)tropan, metodą 2. Nie rozdzielano obu zestawów par enancjomerycznych, a mieszaninę zizomeryzowano w sposób opisany w przykładzie 3;

(lR,2R,3S)-2-Karbometoksy-3-(4-metylofenylo)tropan oraz (lR,2S,3S)-2-karbometoksy-3-(4-metylofenylo)tropan, metodą 2. Izomerów nie rozdzielano, a mieszaninę zizomeryzowano w sposób opisany w przykładzie 3;

(lR,2R,3S)-2-Karbometoksy-3-(2-naftylo)tropan oraz (lR,2S,3S)-2-karbometoksy-3-(2-naftylo)tropan, metodą 2. Odczynnik Grignarda otrzymano dodając mieszaninę jednego równoważnika 2-bromonaftalenu oraz 1,2-dibromoetanu w eterze etylowym do zawiesiny dwóch równoważników magnezu ogrzewanej pod chłodnicą zwrotną. Obydwa produkty są białymi krystalicznymi proszkami o temperaturze topnienia odpowiednio 79-90°C oraz 86-87°C;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-(l-naftylo)tropanu oraz (1R,2S,3S)-2-karbometoksy-3-(l-naftylo)tropanu, metodą 2. Odczynnik Grignarda otrzymano dodając mieszaninę jednego równoważnika 1-bromonaftalenu oraz 1,2-dibromoetanu w eterze etylowym do zawiesiny dwóch równoważników magnezu ogrzewanej pod chłodnicą zwrotną. Związki tytułowe zostały wydzielone odpowiednio jako biały krystaliczny proszek o temperaturze topnienia 133-135°C oraz związek bezpostaciowy;

(lR,2R,3S)-2-Karbometoksy-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan oraz (lR,2S,3S)-2-karbometoksy-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan, metodą2. Obydwa produkty sąbiałymi krystalicznymi proszkami o temperaturze topnienia odpowiednio 69-70°C oraz 61-63°C;

mieszaninę racemiczną (lR,2R,3S)-2-Karbometoksy-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu oraz jego enancjomeru (lS,2S,3R)-2-karbometoksy-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu otrzymano przy pomocy metody 2 stosując jako wyjściowy materiał ester metylowy (+-) anhydroekgoniny, a następnie izomeryzując produkty sposobem opisanym w przykładzie 3. (lS,2S,3R)-2-Karbometoksy-3-(3,4-dichloro-fenylo)tropan otrzymano przy pomocy metody 2. Związek nie był wydzielany lecz izomeryzowany sposobem opisanym w przykładzie 3;

(1 R,2S ,3 S)-2-Karbometoksy-3-(4-fenylo-fenylo)tropan oraz (1 R,2R,3 S)-2-Karbometoksy-3-(4-fenylo-fenylo)tropan, metodą2. Obydwa produkty sąbiałymi krystalicznymi proszkami o temperaturze topnienia odpowiednio 130-132°C oraz 95-96°C;

(1 R,2S ,3 S)-2-Karbometoksy-3 -(4-t-butylo-fenylo)tropan oraz (1 R,2R,3 S)-2-Karbometoksy-3-(4-t-butylo-fenylo)tropan, metodą 2. Obydwa produkty są białymi krystalicznymi proszkami o temperaturze topnienia odpowiednio 84-85°C oraz 83-84°C.

Przykład 3. Chlorowodorek(lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-benzylotropanu

Do roztworu (lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-benzylotropanu (6,5 g, 20,5 milimola) w absolutnym metanolu (100 ml) dodano roztworu metanolami sodowego w metanolu (2 M, 2 ml), a powstałą mieszaninę ogrzewano przez 16 godzin w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika, w warunkach jego powrotu. Mieszaninę reakcyjną zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość rozpuszczono w eterze dietylowym oraz przemyto wodą. Fazę organiczną wysuszono

183 025 oraz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Surowy produkt oczyszczono za pomocą chromatografii kolumnowej przy użyciu jako cieczy eluacyjnej mieszanki pentanu oraz eteru dietylowego w stosunku 1:1 z niewielkim dodatkiem (1%) tróetyloaminy uzyskując (1R,2R,3S)-2-karbometoksy-3-benzylotropan w postaci oleistej cieczy. Poprzez roztworzenie produktu w eterze dietylowym oraz dodanie kwasu solnego w eterze dietylowym wytrącono związek tytułowy w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 188-190°C.

Przykład 4. 2-Karbometoksy-3-tropanon

Do zawiesiny wodorku sodowego (3,2 g 80%, 107 milimoli, wstępnie przepłukanego cykloheksanem) oraz węglanu dwumetylowego (9,13 ml, 108 milimoli) w absolutnym cykloheksanie ogrzanej do temperatury powrotu rozpuszczalnika, dodawano przez 15 minut roztwór (+-)-3-tropanonu (6,9 g, 50 milimoli) w 30 ml absolutnego cykloheksanu. Wydzielanie wodoru nie było widoczne, dodano więc 0,2 ml metanolu. Mieszaninę reakcyjną mieszano przez noc w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika, w warunkach jego powrotu, po czym schłodzono do temperatury pokojowej i dodano ostrożnie 75 ml wody. Do fazy wodnej dodano 40 g chlorku amonu, a powstałą mieszaninę ekstrahowano ośmiokrotnie chlorkiem metylenu. Połączone fazy organiczne chlorku metylenu osuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Surowy produkt poddano chromatografii kolumnowej przy użyciu chlorku metylenu z wzrastającą zawartością (do 10%) metanolu jako eluenta. Frakcje zawierające produkt zostały zatężone pod zmniejszonym ciśnieniem, a powstała oleista ciecz poddana została rektyfikacji na kolumnie wypełnionej kulkami (1 mBar, 120°C) w celu otrzymania tytułowego związku w postaci pomarańczowych kryształków o temperaturze topnienia 104-107°C.

Przykład 5. Chlorowodorek2-karbometoksy-3-hydroksytropanu

Do roztworu 2-karbometoksy-3-tropanonu otrzymanego w procesie opisanym w przykładzie 4 (17 g, 85 milimoli) w 750 ml metanolu ochłodzonego do temperatury -35°C dodano borowodorek sodowy (17 g, 450 milimoli), a mieszaninę mieszano przez 4 godziny. Reakcja przebiegająca w zimnym roztworze została zatrzymana przez dodanie stężonego kwasu solnego (40 ml), a następnie mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Następnie dodano 400 ml wody i doprowadzono pH do wartości pH = 3 przez dodatek stężonego kwasu solnego. Po trzykrotnym przemyciu fazy wodnej eterem dwuetylowym doprowadzono jej pH do wartości pH = 11 przez dodatek stężonego wodorotlenku amonowego, a następnie trzykrotnie wyekstrahowano tę fazę chlorkiem metylenu. Zatężenie pod zmniejszonym ciśnieniem pozwoliło uzyskać oleistą ciecz, którą rozpuszczono w etanolu. Następnie do roztworu dodano kwas solny i ponownie zatężono

183 025 pod zmniejszonym ciśnieniem. Liofilizacja pozostałości pozwoliła uzyskać tytułowy związek jako produkt amorficzny.

W podobny sposób otrzymano (lS)-karbometoksy-3-hydroksytropan stosując jako materiał wyjściowy (1 S)-karbometoksy-3-tropanon uzyskany na drodze rezolucji, takjak jest ona opisana w J. Med. Chem., 37, 2007 (1994), związku otrzymanego w przykładzie 4.

Przykład 6. Ester metylowy (IRS)-anhydroekgoniny

COOMe

Mieszaninę chlorowodorku 2-karbometoksy-3-hydroksytropanu otrzymanego w przykładzie 5 (0,5 g, 2,1 milimola) oraz chlorku tionylu (0,4 ml, 5,3 milimola) mieszano przez 2 godziny w temperaturze 60°C aż do uzyskania klarownego roztworu. Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej do roztworu dodano pokruszony lód, a jego pH doprowadzono do wartości pH = 11 przez dodatek stężonego roztworu wodorotlenku amonu. Mieszaninę ekstrahowano dwukrotnie chlorkiem metylenu, a rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskując tytułowy związek w postaci oleistej cieczy, którąprzedestylowano w temperaturze 70-85°C i pod ciśnieniem 1 mBar.

W podobny sposób otrzymano ester metylowy (IS)-anhydroekgoniny używając jako materiału wyjściowego (1 S)-karbometoksy-3-hydroksytropanu, otrzymanego w procesie opisanym w przykładzie 5.

Przykład7.(l R,2R,3 S)-N-Normetylo-2-karbometoksy-3 -(3,4-dichlorofenylo)tropan

Mieszaninę (lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu (8,7 g, 27 milimoli) oraz chloromrówczanu2,2,2-trichloroetylowego (14,6 ml, 106 milimoli) w suchym toluenie (100 ml) ogrzewano przez 18 godzin w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika w warunkach jego powrotu. Mieszaninę reakcyjnązatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano chlorek metylenu, który następnie przemyto wodą. Fazę organiczną wysuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość rozpuszczono w 75% kwasie octowym (60 ml). Do mieszaniny reakcyjnej dodano pył cynkowy (8,7 g), po czym przez 18 godzin mieszano w temperaturze pokojowej. Następnie dodano stężony wodorotlenek amonu (pH > 7), a mieszaninę dwukrotnie ekstrahowano eterem dietylowym. Połączone fazy organiczne wysuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskując związek tytułowy w postaci oleistej cieczy, którą używano bez dalszego oczyszczania.

183 025

Przykład 8. (lR,2R,3S)-N-Normetylo-N-(ter/-butoksykarbonylo)-2-karbometoksy-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan

ci

ci

Roztwór (lR,2R,3S)-N-Normetylo-2-karbometoksy-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu (7 g, 22,3 milimola) oraz dwuwęglanu te/7-butylu (7,7 ml, 33,6 milimoli) w suchym tetrahydrofuranie (50 ml) mieszano przez godzinę w temperaturze pokojowej. Reakcję zatrzymano przez dodanie 100 ml lodu, a następnie mieszaninę ekstrahowano dwukrotnie eterem dietylowym, wysuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskując związek tytułowy w postaci oleistej cieczy, którą używano bez dalszego oczyszczania.

Przykład 9. (lR,2S,3S)-2-hydroksymetylo-3-(4-fluorofenylo)tropan

Do zawiesiny glino wodorku litowego (0,8 g, 21 milimoli) w eterze dietylowym (30 ml) dodano powoli w temperaturze pokojowej roztwór (lR,2R,3S)-2-karbometoksy-3-(4-fluorofenylo)tropanu (5 g, 18 milimoli) w 100 ml eteru dietylowego. Reakcję prowadzono mieszając przez 10 minut, a następnie zatrzymano dodając po kolei’ 0,8 ml wody, 0,8 ml 15% roztworu wodorotlenku sodowego i raz jeszcze 2 ml wody. Sole aluminium usunięto przez odsączenie, a rozpuszczalnik odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem otrzymując pozostałość w postaci oleistej cieczy. Związek tytułowy w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 79-80°C wytrącono ucierając go z pentanem.

W podobny sposób otrzymano następujące związki:

(lR,2R,3S)-2-Hydroksymetylo-3-(4-fluorofenylo)tropan, białe kryształy o temperaturze topnienia 169-170°C;

(lR,2R,3S)-2-Hydroksymetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan, białe kryształy o temperaturze topnienia 145-150°C;

(lR,2R,3S)-N-Normetylo-N-(ter/-butoksykarbonylo)-2-hydroksymetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan, oleista ciecz;

(lR,2S,3S)-2-Hydroksymetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan, białe kryształy o temperaturze topnienia 83-89°C;

mieszaninę racemiczną (lR,2R,3S)-2-hydroksymetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu i jego enancjomeru (lS,2S,3R)-2-Hydroksymetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu o temperaturze topnienia 186-187°C;

(1 S,2S,3R)-2-Hydroksymetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan o temperaturze topnienia 179-184°C;

(lR,2R,3S)-2-Hydroksymetylo-3-(4-chlorofenylo)tropan, białe kryształy o temperaturze topnienia 186-187°C.

183 025

Przykład 10. (lR,2R,3S)-2-Formylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan

Do roztworu chlorku oksalilu (2,3 ml) w absolutnym chlorku metylenu (60 ml) dodawano w temperaturze -60°C w ciągu 10 minut roztwór sulfotlenku dimetylowego (4 ml) w absolutnym chlorku metylu. Mieszaninę mieszano przez 10 minut, po czym przez 15 minut dodawano zawiesinę (lR,2R,3S)-2-hydroksymetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu (7 g, 23,3 milimola) w absolutnym chlorku metylenu (400 ml). Powstałą mieszaninę mieszano przez 10 minut, po czym dodano trój ety loaminę (17 ml, 0,12 mola) oraz mieszano przez kolejne 10 minut. Mieszaninie reakcyjnej pozwolono osiągnąć temperaturę pokojową, po czym reakcję zatrzymano przez dodanie wody (200 ml). Fazę organiczną przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem w celu uzyskania tytułowego związku w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 131-135°C.

W podobny sposób otrzymano następujące związki:

mieszaninę racemiczną (lR,2R,3S)-2-Formylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu i jego enancjomeru (lR,2S,3R)-2-Formylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu, którą stosowano bez dalszego oczyszczania;

(lS,2S,3R)-2-Formylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan, który stosowano bez dalszego oczyszczania;

(lR,2R,3S)-2-Formyło-3-(4-chlorofenylo)tropan, który stosowano bez dalszego oczyszczania;

(lR,2R,3S)-N-Normetylo-N-(Zert-butoksykarbonylo)-2-formylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropan, oleista ciecz, który stosowano bez dalszego oczyszczania.

Następujące związki otrzymane zostały w podobny sposób z wyłączeniem etapu wydzielania przejściowego aldehydu spowodowanym niebezpieczeństwem jego izomeryzacji z formy (1R,2S,3S) w formę (1R,2R,3S). W związku z tym zamiast ogrzania mieszaniny reakcyjnej do temperatury pokojowej i dodania wody zakańczającej przebieg reakcji w nadmiarze odpowiednią sól hydroksyloamonową (3 równoważniki), pozwolono mieszaninie osiągnąć temperaturę pokojową, po czym mieszano ją przez 18 godzin. Mieszaninę reakcyjną przemyto dwukrotnie wodą, a fazę organiczną wysuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem:

(lR,2S,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym. Wydzielony przez sączenie mieszaniny reakcyjnej jako mieszanina izomerów syn/anti w stosunku 20:80 (szacowanym na podstawie badań NMR) bez ich identyfikacji. Produkt, w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 248-251°C nie był dalej oczyszczany.

(lR,2S,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym. Zatężenie fazy chlorku metylenu pozwoliło uzyskać oleistą ciecz, z której za pomocą chromatografii kolumnowej przy użyciu jako eluentu mieszaniny chlorku metylenu, acetonu oraz metanolu (4:1:1) otrzymano tytułowy związek w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 98-100°C.

Chlorowodorek (lR,2S,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksymu. Zatężenie fazy chlorku metylenu pozwoliło uzyskać oleistą ciecz, którą poddano chromatografii kolumnowej przy użyciu octanu etylujako eluenta i otrzymano oleistą ciecz, którą rozpuszczono w małej ilości eteru dietylowego. Dodanie roztworu kwasu solnego w eterze dietylowym pozwoliło uzyskać tytułowy związek w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 196-197°C.

183 025

Przykład 11. (lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym

Ci

ci

Do roztworu (lR,2R,3S)-2-formylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu (6,9 g, 23 milimoli) w metanolu(100 ml) dodano węglan sodowy (4 g) oraz chlorekhydroksyloamonowy (2,6 g, 37 milimoli), a powstałą mieszaninę mieszano przez 18 godzin w temperaturze pokojowej. Następnie mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość utarto z wodą. Surowy produkt oddzielono przez sączenie, a jego rekrystalizacja najpierw z mieszaniny etanolu i wody, a potem z 99% etanolu pozwoliła uzyskać związek tytułowy (mieszaninę izomerów syn/anti w stosunku w przybliżeniu równym 1:2) w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 230-235°C.

W podobny sposób otrzymano następujące związki:

(lR,2R,3S)-3-(4-chlorofenylo)tropano-2-O-a!doksym w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 220-222°C;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(4-chlorofenylo)tropano-2-O-metyloaldoksymu w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 90-93°C;

(lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metyloaldoksym w postaci oleistej cieczy;

mieszaninę racemiczną (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metyloaldoksymu oraz jego enancjomeru (lS,2S,3R)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metyloaldoksymu o temperaturze topnienia 172-178°C;

(lS,2S,3R)-3-(3,4-dichloro-fenylo)tropano-2-O-metyloaldoksym o temperaturze topnienia 123-130°C;

(lR,2R,3S)-3-(3,4-dichloro-fenylo)tropano-2-O-benzyloaldoksym wpostaci białych kryształów o temperaturze topnienia 123-130°C;

siarczan (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichloro-fenylo)tropano-2-O-fenylo-aldoksymu o temperaturze topnienia 100-102°C;

(lR,2R,3S)-N-Normetylo-N-(/ert-butoksykarbonylo)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym w postaci oleistej cieczy, która była używana bez dalszego oczyszczania;

(lR,2R,3S)-N-Normetylo-N-(terZ-butoksykarbonylo)—3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-benzyloaldoksym w postaci oleistej cieczy, która była używana bez dalszego oczyszczania;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-0-(2-propynylo)-aldoksymu w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia < 100°C;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-propyleno)-aldoksymu w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 131-133°C;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-(2-metylopropylo)-aldoksymu w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 161-163 °C;

chlorowodorek (1 R,2R,3 S)-3 -(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-cyklopropylometylo-aldoksymu w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 173-175°C;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-etylo-aldoksymu w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia < 110°C;

chlorowodorek (1 R,2R,3 S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-( 1,1 -dimetyloetylo)-aldoksymu w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 213-215°C;

chlorowodorek (IR,2R,3S)-3-(4-metylofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu w postaci białych, higroskopijnych kryształów o temperaturze topnienia <95°C.

183 025

Sole (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu otrzymywano w następujący sposób.

Roztwór odpowiedniego kwasu (3,25 milimola) dodano do roztworu (1R,2R,3S)- -3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu (1 g, 3,0 milimola) w 96% etanolu (5 ml), a odpowiedniąmieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej. Jeżeli po upływie 18 godzin nie obserwowano wytrącania się osadu mieszaninę zatężano pod zmniejszonym ciśnieniem i taką zatężoną mieszaninę odstawiano do lodówki w celu wytrącenia osadu. Krystaliczny produkt oddzielano przez odsączenie i przemywano małymi ilościami 96% etanolu w temperatury w temperaturze 0°C. Powstałą sól rekrystalizowano z wody lub izopropanolu.

Otrzymano w ten sposób następujące sole (IR,2R,3 S)-(3,4-di chloro feny lo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu:

Maleinian: białe kryształy, temperatura topnienia (H₂O) 140-142°C

Cytrynian: białe kryształy, temperatura topnienia (izopropanol) 140-142°C

Malonian: białe kryształy, temperatura topnienia (izopropanol) 116-118°C

Fumaran: białe kryształy, temperatura topnienia (H₂O) 158-159°C

H₂SO₄: białe kryształy, temperatura topnienia (H₂O) 84-87°C. Rekrystalizacja z H₂O daje pirosiarczan z pewną ilością siarczanowodorku. Wytrącanie z izopropanolu daje czysty siarczanowodorek o temperaturze topnienia 161-163°C

HC1: białe kryształy, temperatura topnienia (H₂O) 74-75°C

Przykład 12. Chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-etoksykarbonylometylo-aldoksymu

Roztwór (lR,2R,3S)-2-formylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropanu (1 g), chlorku O-(2-acetoksy)hydroksyloamonowego (0,5 g) oraz stężonego kwasu solnego w etanolu (1 ml) ogrzewano przez pięć godzin w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika w warunkach jego powrotu, po czym przez 18 godzin mieszano w temperaturze pokojowej. Mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość utarto z izopropanolem. Związek tytułowy w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 220-222°C wydzielono za pomocą filtracji.

W podobny sposób otrzymano następujące związki:

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metoksykarbonylometylo-aldoksymu, białe kryształy o temperaturze topnienia 193-195°C;

chlorowodorek (1 R,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-( 1 -etoksykarbonylo-1,1-dimetylo-metylo)aldoksymu, białe kryształy o temperaturze topnienia 214-115°C;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(4-chlorofenylo)tropano-2-O-metoksykarbonylometylo-aIdoksymu, białe kryształy o temperaturze topnienia 202-203°C;

chlorowodorek (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-karboksymetylo-2-aldoksymu. Otrzymany razem z chlorowodorkiem (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichloro-fenylo)tro- pano-2-Ο

183 025 metoksykarbonylometylo-aldoksymu po godzinie ogrzewania w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika w warunkach jego powrotu, białe kryształy o temperaturze topnienia 158-160°C.

Przykład 13. Chlorowodorek (lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu

ci

Cl

Mieszaninę (lR,2R,3S)-N-Normetylo-N-(ter/-butoksykarbonylo)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu (1,3 g, 3,1 milimola) oraz kwasu trójfluorooctowego (10 ml) w absolutnym chlorku metylenu (10 ml) mieszano przez jedną godzinę. Następnie dodano lód oraz chlorek metylenu (50 ml), a pH mieszaniny doprowadzono do wartości pH = 10 przez dodanie 4 M wodorotlenku sodowego. Fazę organiczną wysuszono oraz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskując oleistą ciecz, którą poddano chromatografii kolumnowej stosując mieszaninę chlorku metylenu, metanolu oraz 25% wodorotlenku amonu (90 + 10 + 1). Frakcje zawierające produkt zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość w postaci oleistej cieczy roztworzono w niewielkiej ilości eteru dietylowego, a następnie dodano do niej roztwór kwasu solnego w eterze dietylowym. Tytułowy związek wydzielono w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia 226-230°C.

W podobny sposób otrzymano następujące związki:

chlorowodorek (lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-benylo-aldoksymu o temperaturze topnienia 70-72°C;

malonian (lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(4-chlorofenylo)tropano-2-aldoksymu o temperaturze topnienia 70-75°C;

siarczan (lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(4-chlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu.

Przykład 14. Izomery syn- oraz anti- (1R,2R,3S) oraz (lS,2S,3R)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-O-metylo-aldoksymu.

Tworzenie się (1R,2R,3S) oraz (lS,2S,3R)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-O-metylo-aldoksymu w reakcji odpowiednich związków 2-formylowych z chlorkiem metoksyloamonowym, opisane w przykładzie 12, prowadzi do otrzymania mieszaniny izomerów syn- i anti-, która jest wynikiem kinetycznej kontroli reakcji oraz izomeryzacji wyjściowej mieszaniny. Kinetyka reakcji faworyzuje izomer anti- (ponad 90%), a mieszanina równowagowa zawiera izomery antii syn- w stosunku 7:3. Równowaga syn-anti katalizowana jest kwasami, a mieszaninę równowagową łatwo jest uzyskać ogrzewając przez 3 godziny roztwór wodny o pH = 4 do temperatury 100°C. Chromatografia kolumnowa mieszaniny równowagowej przy użyciu, jako eluentu, mieszaniny toluenu, octanu etylu oraz trójetyloaminy o proporcja (2 + 1) + 2% pozwala uzyskać izomer syn- w postaci oleistej cieczy, którą można destylować w wypełnionej kulkami kolumnie nie powodując przy tym reakcji izomeryzacji.

183 025

WPŁYW NS 2214 NA OCENĘ UTRATY CZYNNOŚCI PRZEZ MAŁPY RASY MARMOSET POTRAKTOWANE MPTP

Fig. 1

WPŁYW NS 2214 NA AKTYWNOŚĆ LOKOMOTORYCZNĄ MAŁP RASY MARMOSET POTRAKTOWANYCH MPTP

NS 2214 (mg/kg po)

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 60 egz. Cena 4,00 zł.

Claims (7)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Pochodne tropanu o wzorze ogólnym

   każda mieszanina takich związków oraz ich farmakologicznie dopuszczalne sole, w których

   R oznacza atom wodoru lub metyl,

   R³ oznacza grupę CH=NOR', gdzie R' oznacza atom wodoru lub grupę metylową, etylową, propenylową, benzylową, fenylową, propynylową, metylopropylową, cyklopropylometylową, dimetyloetylową, etoksykarbonylometylową, metoksykarbonylometylową, 1 -etoksykarbonylo-1,1 -dimetylometylową oraz karboksymetylową,

   R⁴ oznacza grupę chlorofenylową lub dichlorofenylową.
2. 2. Związek według zastrz. 1, którym jest
3. 3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym,

   3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym,

   3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym,

   3 -(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-etoksykarbonylometylo-aldoksym, 3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metoksykarbonylometylo-aldoksym,

   3 -(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-( 1 -etoksykarbonylo-1,1 -dimetylometylo-aldoksym,

   3 -(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-karboksyometylo-aldoksym,

   N-Normetylo-3 -(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym lub

   N-Normetylo-3 -(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-benzylo-aldoksym lub też jego farmakologicznie dopuszczalna sól addycyjna.

   3. Związek według zastrz. 1, którym jest (lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-aldoksym, (1 R,2R,3 S)-3 -(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-benzyło-aldoksym, (lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-etoksykarbonylometylo-aldoksym, (lR,2R,3S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-metoksykarbonylometylo-aldoksym, (1 R,2R,3 S)-3 -(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-(l -etoksykarbonylo-1,1 -dimetylometylo-aldoksym, (1 R,2R,3 S)-3-(3,4-Dichlorofenylo)tropano-2-O-karboksyometylo-aldoksym, (lR,2R,3S)-N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym lub (1R,2R,3S)- N-Normetylo-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-0-benzylo-aldoksym lub też jego farmakologicznie dopuszczalna sól addycyjna.
4. 4. Związek według zastrz. 1, którym jest (lR,2R,3S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksym lub też jego farmakologicznie dopuszczalna sól addycyjna.
5. 5. Związek według zastrz. 4, którym jest izomer anti-( 1 R,2R,3 S)-3 -(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu, izomer syn-( 1 R,2R,3 S)-3-(3,4-dichlorofenylo)tropano-2-O-metylo-aldoksymu, mieszanina lub farmakologicznie dopuszczalna sól addycyjna tych izomerów.

   183 025
6. 6. Kompozycja farmaceutyczna zawierająca skuteczną ilość substancji czynnej oraz przynajmniej jeden farmakologicznie dopuszczalny nośnik lub rozcieńczalnik, znamienna tym, że jako substancję czynną zawiera związek o wzorze ogólnym:

   każdą mieszaninę takich związków oraz ich farmakologicznie dopuszczalne sole, w których

   R oznacza atom wodoru lub grupę metylową,

   R³ oznacza grupę CH=NOR', gdzie R' oznacza atom wodoru lub grupę metylową, etylową, propenylową, benzylową, fenylową, propynylową, metylopropylową, cyklopropylometylową, dimetyloetylową, etoksykarbonylometylową, metoksykarbony lornety Iową, 1-etoksykarbonylo-l,l-dimetylometylową oraz karboksymetylową,

   R⁴ oznacza grupę chlorofenylową lub dichlorofenylową.
7. 7. Sposób otrzymywania związków określonych wzorem

   oraz ich farmakologicznie dopuszczalnych addycyjych soli, w których

   R oznacza atom wodoru lub grupę metylową,

   R³ oznacza grupę CH=NOR', gdzie R' oznacza atom wodoru lub grupę metylową, etylową, propenylową, benzylową, fenylową, propynylową, metylopropylową, cyklopropylometylową, dimetyloetylową, etoksykarbonylometylową, metoksykarbonylometylową, 1-etoksykarbonylo-1,1 -dimetylometylową oraz karboksymetylową,

   R⁴ oznacza grupę chlorofenylową lub dichlorofenylową, znamienny tym, że poddaje się reakcji związek o wzorze ogólnym

   jego enancjomer lub mieszaninę takich enancjomerów, w których grupa R jest zdefiniowana powyżej, a R¹² oznacza ester kwasu karboksylowego lub też posiada znaczenie powyżej zdefiniowanej grupy R³, ze związkiem o wzorze ogólnym

   R⁴-A,

   183 025 gdzie grupa R⁴ zdefiniowana jest powyżej, a A oznacza każdy rodzaj reaktywnej grupy funkcyjnej zdolnej do utworzenia karboanionu jako jonu przeciwnego, takiej jak na przykład Li, MgX, gdzie X jest atomem chlorowca, czy CuLi w reakcji przyłączenia 1,4 typu Michaela oraz, jeśli R¹² oznacza ester kwasu karboksylowego otrzymany produkt poddaje się konwersji do związku zastrzeżonego w zastrzeżeniu 1 przy użyciu konwencjonalnych metod.

   * * *

   Przedmiotem niniejszego wynalazku są nowe pochodne typu oksymów, które stanowią inhibitory wychwytu zwrotnego monoaminowych przekaźników nerwowych takich jak dopamina, serotonina czy noradrenalina. Niniejszy wynalazek odnosi się w szczególności do takich nowych pochodnych typu oksymów, które są silnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego dopaminy i jako takie wykazująsilne działanie antydepresyjne, przeciw chorobie Parkinsona, przeciw otyłości, przeciw narkolepsji oraz przeciw uzależnieniu od narkotyków, a jednocześnie w niewielkim stopniu tylko powodują niepożądane skutki uboczne; a także do metod otrzymywania nowych pochodnych oksymów; do kompozycji farmaceutycznych zawierających nowe pochodne oksymów; oraz do metod leczenia choroby Parkinsona, depresji, otyłości, narkolepsji oraz uzależnienia od narkotyków poprzez podanie żywemu organizmowi zwierzęcemu, włączając człowieka, skutecznej ilości jednego lub większej liczby nowych pochodnych oksymów.

   Przedmiotem niniejszego wynalazku są nowe pochodne oksymowe posiadające działanie antydepresyjne, działanie przeciw chorobie Parkinsona, przeciw otyłości, przeciw narkolepsji oraz przeciw uzależnieniu od narkotyków.

   Przedmiotem niniejszego wynalazku są także nowe kompozycje farmaceutyczne zawierające nowe pochodne oksymów skuteczne w leczeniu choroby Parkinsona, depresji, otyłości, narkolepsji oraz uzależnienia od narkotyków.

   Przedmiotem niniejszego wynalazku jest również sposób wytwarzania nowych związków według wynalazku.

   Dopamina uwalniana jest do szczeliny synaptycznej w celu stymulowania postsynaptyczych receptorów dopaminergicznych. W warunkach normalnych usuwanie dopaminy odbywa się za pomocą mechanizmu jej wychwytu zwrotnego do zakończeń synaptycznych. Poprzez zahamowanie tego wychwytu powoduje się wzmocnienie fizjologicznej aktywności dopaminergicznej. Przewiduje się, że związki zdolne do hamowania wychwytu zwrotnego dopaminy będą skuteczne w leczeniu choroby Parkinsona, depresji, otyłości, narkolepsji oraz uzależnienia od kokainy. . .

   Znaną substancjąposiadającą własności hamowania wydzielania dopaminy oraz wychwytu zwrotnego dopaminy jest kokaina. Kokaina wykazuje szeroki zakres działania farmakologicznego, przede wszystkim zaś silną stymulację centralnego układu nerwowego, a także lokalne działanie znieczulające. Dochodzą do tego wysoki stopień toksyczności oraz wywoływanie uzależnienia. (Spójrz, dla przykładu: R.L. Ciarkę et al., Journal of Madicinal Chemistry 16(11), 1261-1267 (1973)). Odpowiedzialność za uzależnienie jest prawdopodobnie związana z kombinacją silnego stymulującego działania kokainy, krótkiego okresu działania, gwałtownego załączania działania oraz silnych własności uwalniania dopaminy. Uważa się, że związki o długotrwałych i selektywnych własnościach hamowania procesu wychwytu zwrotnego dopaminy oraz nie posiadające własności uwalniania dopaminy będą wyjątkowo skuteczne jako środki antydepresyjne, przeciw chorobie Parkinsona, przeciw otyłości, przeciw narkolepsji. Co więcej związki takie mogą być wyjątkowo skuteczne w leczeniu uzależnienia od narkotyków, a w szczególności w leczeniu uzależnienia od kokainy.

   Na przestrzeni lat dokonano wiele wysiłków optymalizacji własności kokainy, /syntetyzowano wiele pochodnych kokainy, a także ich izomerów. Spójrz, na przykład: R.L. Ciarkę et al., Journal of Madicinal Chemistry 16(11), 1261-1267 (1973) orazF. Ivy Caroll et al., Journal of Madicinal Chemistry 34,883-886 (1991). Wiele z tych pochodnych, apochodne opisane przez Clarke'a w szczególności, są związkami silnie stymulującymi oraz silnymi inhibitorami wychwytu

   183 025 zwrotnego dopaminy. Jednak żadna z dotychczas uzyskanych pochodnych kokainy nie jest wolna od niepożądanych skutków ubocznych. Ciągle więc jest zapotrzebowanie na nowe inhibitory wychwytu zwrotnego dopaminy.

   Niektóre związki przedstawione w niniejszym opisie posiadają dodatkowo (do własności hamowania wychwytu zwrotnego dopaminy) także silne własności hamowania wychwytu zwrotnego serotoniny (5-hydroksytryptarniny, 5-HT).

   Farmaceutyki stosowane obecnie w leczeniu depresji są inhibitorami wychwytu zwrotnego noradrenaliny (Desipramina, Nortrypylina oraz Protrypylina) lub też mieszanymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny oraz wychwytu zwrotnego noradrenaliny (Imipramina oraz Amitryptalina). Silną wadą tych środków jest opóźnione działanie (kilka tygodni). Przewiduje się, że mieszany inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny oraz wychwytu zwrotnego dopaminy może wykazywać znakomite działanie przeciwdepresyjne przy jednoczesnym szybkim załączeniu działania.

   Związki według wynalazku nadają się do leczenia zaburzeń lub chorób żywych organizmów zwierząt, włącznie z człowiekiem, które to zaburzenia lub choroby reagują na zahamowanie wychwytu zwrotnego typu monamin w centralnym układzie nerwowym. Związki według wynalazku znajdują zastosowanie do wytwarzania lekarstwa do leczenia choroby Parkinsona, depresji, otyłości, narkolepsji, uzależnienia od narkotyków lub nadużywania narkotyków.