PL169290B1

PL169290B1 - Reaktywna kompozycja barwnikowa i sposób wytwarzania reaktywnejkompozycji barwnikowej PL PL

Info

Publication number: PL169290B1
Application number: PL91291976A
Authority: PL
Inventors: Noriaki Yamauchi; Nobuaki Kawamura; Tatuo Miura; Shuhei Hashizume; Isao Nakamae; Kazumi Yoshigoe; Hiroyuki Suzuki; Iwao Minami
Original assignee: Sumitomo Chemical Co
Priority date: 1990-10-09
Filing date: 1991-10-09
Publication date: 1996-06-28
Also published as: DE69127250T2; US5437688A; EP0480367A2; JPH04226570A; AU8487291A; DE69127250D1; AU640270B2; EP0480367A3; KR920008153A; TW206253B; PT99178A; KR100205119B1; EP0480367B1; CS307591A3; JP3168618B2; PL291976A1

Abstract

1 . Reaktywna kompozycja barwniko wa w postaci granulatu, znamienna tym, ze zawiera 100 czesci wagowych barwnika re aktywnego z co najmniej jedna grupa reagu jaca z wlóknem, typu pirydyny, pirydazyny, pirydazonu, pirymidyny, s-triazyny, chinoli ny, chinoksaliny, chinazoliny, ftalazyny, be nzenu, amidów nasyconych kwasów alkano- monokarboksylowych, alkenomonokarba- midów, alkenodikarboksamidów, winylosul- famidu, ß-nasyconego etylosulfonu lub winylosulfonu oraz jako srodek pomocniczy ulatwiajacy granulacje, do 5 czesci wago wych zwiazku o wzorze 3, w którym R ozna cza grupe o wzorze -C sH 2 s + 1 , w którym s oznacza liczbe od 5 do 20. W zór 3 PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest reaktywna kompozycja barwnikowa w postaci granulatu i sposób wytwarzania reaktywnej kompozycji barwnikowej.

Barwniki reaktywne są powszechnie stosowane do barwienia włókien celulozowych z uwagi na ich doskonałe charakterystyki barwiące. Jednakże w przypadku barwników reaktywnych w postaci proszków następuje pylenie, co jest niepożądane przy manipulowaniu nimi, a także z uwagi na zanieczyszczenie środowiska.

Jako sposób rozwiązanie tego problemu zaproponowano metodę obejmującą dodawanie niewielkiej ilości oleju mineralnego lub emulsji oleju mineralnego jako środków zapobiegają4

169 290 cych pyleniu w końcowym etapie wytwarzania barwnika, dzięki czemu zmniejsza się tworzenie pyłu. Wadą tego sposobu jest jednak to, że działanie przeciwpylące stopniowo zmniejsza się w czasie przechowywania produktów barwnikowych, tak że pylistość osiąga znaczny poziom po upływie pół roku lub roku. Ponadto, nawet jeśli można zapobiec tworzeniu się pyłu w wyniku dodania środków przeciwpylących, pogarszają one w takim stopniu sypkość produktów barwnikowych, że produkty te nie nadają się do stosowania w układach automatycznego odważania i dozowania wprowadzonych ostatnio w wielu farbiamiach.

Ponadto wytwarzane barwniki reaktywne zasadniczo źle mieszają się z wodą podczas ich rozpuszczania w wodzie i z tego względu proces ich rozpuszczania zabiera dużo czasu i wymaga umiejętnego podejścia w celu uzyskania klarownego roztworu barwnika.

Z drugiej strony wiadomo, że granulacja barwników reaktywnych jest sposobem powodującym zmniejszenie pylistości i uzyskania zadawalającej sypkości. Jednakże granulowane barwniki reaktywne wytwarzane w znany sposób charakteryzują się niską wytrzymałością i odpornością granulek na ścieranie. W związku z tym następuje pękanie granulek w czasie transportu i manipulowania, co często powoduje pylenie.

Wiadomo również, że wytwarzanie barwników reaktywnych w postaci produktów ciekłych opartych na wodzie poprawia ich zdolność do rozpuszczania się w wodzie przy równoczesnym zapobieganiu pyleniu się i zapewnieniu dobrej płynności. Jednakże w przypadku ciekłych produktów opartych na wodzie występuje problem związany z ich stabilnością. Problem polega na tym, że w czasie przechowywania w niskich temperaturach następuje osadzanie się kryształów barwników i/lub soli nieorganicznych, a w czasie przechowywania w wysokich temperaturach zachodzi rozkład barwnika, co powodujejego odbarwienie lub spadek wydajności barwienia. Nie można również uzyskać ciekłego produktu o wystarczająco wysokim stężeniu barwnika, a ponadto nie zawsze można uzyskać ze wszystkich barwników reaktywnych ciekłe produkty o wystarczająco wysokim stężeniu, z uwagi na ich rozpuszczalność w wodzie.

Celem wynalazku jest dostarczenie reaktywnej kompozycji barwnikowej w postaci granulatu o małej pylistości, na tyle wysokiej wytrzymałości cząstek, aby wytrzymywała one zwykłe warunki manipulowania i transportu, oraz o doskonałej sypkości i zdolności do rozpuszczania się w wodzie.

Innym celem wynalazku jest dostarczenie sposobu wytwarzania reaktywnej kompozycji barwnikowej w postaci granulatu o wysokich walorach technicznych.

Wynalazek dotyczy reaktywnej kompozycji barwnikowej w postaci granulatu zawierającej 100 części wagowych barwnika reaktywnego z co najmniej jedną grupą reagującą z włóknem, typu pirydyny, pirydazyny, pirydazonu, pirymidyny, s-ttiazyny, chinoliny, chinoksaliny, chinazoliny, ftalazyny, benzenu, amidów nasyconych kwasów alkanomonokarboksylowych, alkenomonokarbamidów, alkenodikarboksamidów, winylosulfamidu, β-nasyconego etylosulfonu lub winylosulfonu oraz, jako środek pomocniczy ułatwiający granulację, do 5 części wagowych związku o wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze -C_sH2s+i, w którym s oznacza liczbę od 5 do 20.

Wynalazek dotyczy ponadto sposobu wytwarzania wyżej opisanej reaktywnej kompozycji barwnikowej w postaci granulatu, polegającego na granulowaniu reaktywnego barwnika w postaci proszku z wykorzystaniem wody lub spoiwa i natryskiwaniu wodnego roztworu lub zawiesiny wyżej opisanego środka pomocniczego ułatwiającego granulację związku o wzorze 3 na uzyskane granulki, z równoczesnym suszeniem granulek, dzięki czemu środek pomocniczy ułatwiający granulację przyczepia się do granulki.

Zgodnie ze sposobem według wynalazku z reaktywnego barwnika wytwarzać można granulki lub ziarna i z tego względu w opisie określenie granulka obejmuje zarówno ziarno jak i granulkę.

Barwnik reaktywny, który ma być stosowany zgodnie ze sposobem według wynalazku, zawiera w każdej cząsteczce barwnika co najmniej jedną grupę reagującą z włóknem.

W użytym znaczeniu określenie grupa reagująca z włóknem odnosi się do grupy, która reaguje z grupą -OH lub -NH- włókna w warunkach farbowania z wytworzeniem wiązania kowalencyjnego.

169 290

Takie grupy reagujące z włóknem wymienione są np. w pracy Sadaharu Abeta, Kunihiko Imada: Kaisetsu Senryo Kagaku (Explanatory Dye Chemistry), Shikisenshu, 20 października 1989, strony 164-267.

Jako przykłady barwników reaktywnych podać można te, które zawierają w każdej cząsteczce co najmniej jedną grupę reagującą z włóknem, typu pirydyny, pirydazyny, pirydazonu, pirymidyny, s-triiozyny, chinoliny, chinoksaliny, chinazoliny, ftalazyny, benzenu, amidów nasyconych kwasów alkanomonokarboksylowych, alkenomonokarbamidów, alkenodikarboksamidów, wilylosulfamidu, β-nasyconego etylosulfonu lub winylosulfonu.

Spośród barwników reaktywnych do szczególnie korzystnych należą te, które zawierają co najmniej jedną, korzystnie od jednej do trzech grup reagujących z włóknem, o wzorach -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z, gdzie Z oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem działania ługu.

Szczególnie korzystnie stosuje się, zwłaszcza barwniki reaktywne o wzorze 4, w którym Di oznacza resztę barwnika organicznego zawierającą grupę sulfonową, Yi oznacza grupę -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z1, gdzie Zi oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem działania ługu, a p oznacza liczbę od 1 do 3 oraz o wzorze 5, w którym D2 oznacza resztę barwnika organicznego zawierającą grupę sulfonową, każdy z Rii R2 oznacza niezależnie atom wodoru lub ewentualnie podstawioną grupę alkilową, A oznacza ewentualnie podstawioną grupę fenylenową lub naftylenową, X oznacza atom chlorowca, ewentualnie podstawioną grupę pirydyniową lub grupę o wzorze -N(R0R5, w której każdy z Rai R5 oznacza niezależnie atom wodoru lub ewentualnie podstawioną grupę alkilową, fenylową, benzylową albo naftylową, Y2 oznacza grupę -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z2, gdzie Z2 oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem działania ługu, a q oznacza liczbę od ido 3.

Jako przykłady grup zdolnych do odszczepienia się pod wpływem ługu, reprezentowanych przez Z, Zi i Z2, wymienić można grupę estru siarkowego, grupę estru tiosiarkowego, grupę estru fosforowego, grupę estru octowego, atom chlorowca itp. Szczególnie korzystna spośród nich jest grupa estru siarkowego.

Jako przykłady reszt barwników organicznych reprezentowanych przez Di i D2 we wzorach 4 i 5 wymienić można reszty barwników monoazowych, barwników poliazowych takich jak barwnik diazowy itp. kompleksów barwników monoazowych lub diazowych z metalem, barwników metalo-^i^i^mazonowych, barwników antrachinonowych, barwników meralo-ftalocynaninowych, barwników stiłbenowych, barwników oksazynowych, barwników dioksazynowych, barwników trifenylometanowych, barwników fenazynowych, barwników ksantenowych, barwników tioksantenowych, barwników naftochinonowych, barwników pirenochinonowych, barwników perylenotetrakarboimidowwch, barwników nitrowych i barw'ników azometynowych. Jako atom centralny w kompleksach z metalami oraz w barwnikach metalo-formazonowych i metalo-ftahcyjaninowych wymienić można atom Cu, Cr, Co, Ni, Fe itp.

Jako przykłady grup fenylenowych i naftylenowych reprezentowanych przez A we wzorze 5 wymienić można grupy fenylenowe ewentualnie podstawione jedną lub dwoma grupami metylowymi, etylowymi, metoksylowymi, etoksylowymi, chlorowymi, bromowymi lub sulfonowymi oraz grupy naftylenowe ewentualnie podstawione jedną grupą sulfonową. Ich przykłady stanowią grupy o wzorach 6 - 30, w których znak oznacza wiązanie bezpośrednie z grupą -N(R₂)-.

Spośród grup alkilowych reprezentowanych przez Ri i R2 korzystne są grupy alkilowe zawierające i-4 atomy węgla. Spośród podstawników do korzystnych należą podstawniki hydroksylowe, cyjanowe, alkoksylowe, chlorowcowe, karboksylowe, karbamoilowe, alkoksykarbonylowe, alkoksykarbonyloksylowe, sulfonowe, sulfamoilowe itp. Do szczególnie korzystnych przykładów Ri i R2 należy atom wodoru, metyl, etyl, n-propyl, izopropyl, n-butyl, izobutyl, sec-butyl, 2-hydroksyetyl, 2-hy droksy propyl, 3-łl2lchrO<s;yl^rop^yl, 2-hydroksybutyl, 3-hydroksybutyl, 4-hydroksybutyl, 2,3-dihydroksypropyl, 3,4-dihydroksyburyl, cyjanometyl, 2-cyjanoetyl, 3-cylanopropyl, metoksymetyl, etoksymetyl, 2-metoksyetyl, 2-etoksyetyl, 3-metoksypropyl, 3-etoksypropyl, 2-hydroksy-3-metoksypropyl, chlorometyl, bromometyl, 2-chloroetyl, d-bron-metyl, 3-chloropropyl, 3-biOmopropyl, 4-chlorobutyl, 4-bromobutyl,

169 290 karboksymetyl, 2-ł<inTboksyetyl, 3-karboksypropyl, 4-karboksybutyl, 1,2-dikarboksyetyl, karbamoilometyl, 2-karbamoiloety], 3-karbamoilopropyl, 4-karbamoilobutył, metoksykarbonylometyl, etoksykarbonylometyl, 2-metoksykarbonyloetyl, 2-etoksykarbonyloetyl, 3-metoksykarbonylopropyl, 3^^e(3^^5^1^^i^t^on;ylopropyl, 4-i^obutyl, 4-etoksykarbonylobutyl, metylokarbonyloksymetyl, etylokarbonyloksymetyl, 2-metylokarbonyloksyetyl, 2^^ty^ll0^ίar^ony]oksyet.yl, 3-Όety]okarbonyloksypropyl, 3-etylokarbonyloksypropyl, 4-metylokarbonyloksybutyl, 4-eylokarbonyloksybutyl, sulfometyl, 2-sulfoetyl, 3-sulfopropyl, 4-sulfobutyl, sulfamoilometyl, 2-siufamoiloetyl, 3-su]f;^imDiiopropyl, 4-iubroamoilobutyl itp.

Jako atomy chlorowca reprezentowane przez X wymienić można atomy fluoru, chloru, bromu itp., spośród których korzystne są atomy chloru i fluoru.

Jeśli X oznacza ewentualnie podstawioną grupę pirydyniową, jako przykładowe podstawniki wymienić można karboksyl, karbamoil, grupę sulfonową, atom chlorowca oraz alkil zawierający 1-4 atomy węgla. Jako grupy pirydyniowe reprezentowane przez X szczególnie korzystne są karboksy- lub karbamoilo- podstawione grupy pirydyniowe.

Jeśli X oznacza grupę -N(R4)R.5, to do przykładowych ewentualnych podstawników w postaci grup alkilowych reprezentowanych przez R4 i R5 należy metyl, etyl, n-propyl, izopropyl, n-butyl, izobutyl, sec-butyl, β-hydroksyetyl, e-^s^b^atoetyl, β-metoksyetyl, β-kai-boksymetyl itp.; do przykładowych ewentualnie podstawionych grup fenylowych należy fenyl, 2-, 3- lub 4-sulfofenyl, 2-, 3- lub 4-karboksy fenyl, 2-, 3- lub 4-chlorofenyl, 3,4-, 3,5- lub 3,6-disulfofenyl itp; do przykładowych ewentualnie podstawionych grup benzylowych należy benzyl, 2-, 3- lub 4-subObenzyl itp.; a do przykładowych ewentualnie podstawionych grup naftylowych należy 2-, 3-, 4-, 5-, 6-, 7- lub 8-sulfo-1 -naftyl, 1-, 5-, 6-, 7- lub 8-sulfo-2-nafty], 2,4-, 5,7-, 6,8-, 4,8-, 4,7-, 3,8-, 4,6-, 3,7- lub 3,6-disulfo-2-naftyl, 4,6,8-, 2,4,7- lub 3,6,8-trisulfo-1-naftyl, 1,5,7-, 4,6,8lub 3,6,8-trisulfo-2-naftyl itp.

W opisie do grup alkilowych i alkoksylowych należą te grupy, które zawierają od 1do 4 atomów węgla, o ile nie zaznaczono tego inaczej.

Barwniki reaktywne o wzorze 4 wytwarzać można w znany sposób, np. stosując aromatyczny związek aminowy o wzorze H2N-A1-Y1, w którym Yj ma znaczenie podane wyżej, a A1 ma takie same znaczenie jak A we wzorze 5, jako składnik dwuazowy lub składnik skondensowany.

Barwnik reaktywny o wzorze 5 wytwarzać można poddając 2,4,6-trichlorowco-s-triazynę kolejnym reakcjom kondensacji w środowisku wodnym ze związkiem zawierającym grupę sulfonową, o wzorze D2-N(Ri)-H, w którym D2 i R1 mają znaczenie podane wyżej, związkiem o wzorze HN(R2)-A-Y, w którym R2, A i Y mają znaczenie podane wyżej, oraz ewentualnie ze związkiem o wzorze HO-R3 lub HN(F4)R.5, w którym R3, R4 i R5 mają znaczenie podane wyżej, w dowolnej kolejności.

Związek o wzorze 3 korzystnie jest stosować w kombinacji z co najmniej jednym emulgatorem wybranym z grupy obejmującej związki o wzorze 31, w którym R oznacza nasyconą lub nienasyconą grupę alifatyczną, takąjak grupa alkilowa lub alkenylowa zawierająca 7-23 atomy węgla, a u+v+w oznacza liczbę od 1θ do 30, oraz związki o wzorze 32, w którym t oznacza liczbę od 5 do 50. Związki o wzorze 3 są dostępne w handlu, np. pod nazwą winycizer 80 (produkt Kao K. K). Związki o wzorach 31 i 32 są również dostępne w handlu pod nazwami odpowiednio Rheodol Super TW i Emulgen B (obydwa są produkowane przez Kao K. K). Środek pomocniczy ułatwiający granulację stosuje się w ilości 5 części wagowych lub mniej, korzystnie 3 części wagowych lub mniej, a jeszcze korzystnie 0,01 - 1 części wagowych na 100 części wagowych wyżej wspomnianego barwnika reaktywnego. Korzystnie środek pomocniczy ułatwiający granulację stosuje się w postaci roztworu wodnego lub zawiesiny wodnej.

Emulgatory o wzorach 31 i 32 stosuje się w ilości od 5 do 100% wagowych, korzystnie od 10 do 50%c wagowych, w stosunku do wagi środka pomocniczego ułatwiającego granulację.

Granulowaną kompozycję według wynalazku wytwarza się granulując barwnik reaktywny w postaci proszku z natryskiwaniem powstałych granulek wodnym roztworem lub zawiesiną środka pomocniczego ułatwiającego granulację w czasie suszenia granulek. W szczególności barwnik reaktywny w postaci proszku załadowuje się do granulatora ze złożem fluidalnym, nie wyposażonego lub wyposażonego w dysk obrotowy, mieszadło itp., w celu wytworzenia złoza

169 290 fluidalnego, przy czym równocześnie natryskuje się wodą lub wodnym roztworem spoiwa tworzące się w sposób ciągły złoże fluidalne, dzięki czemu z proszkowego barwnika reaktywnego mogą tworzyć się granulki, które następnie są suszone. W odpowiednim momencie etapu suszenia, zazwyczaj wtedy, gdy zawartość wody spadnie do 15% lub poniżej, na granulki natryskuje się wodny roztwór lub zawiesinę środka pomocniczego ułatwiającego granulację. Po natryśnięciu ustalonej ilości środkapomocniczego ułatwiającego granulację suszenie kontynuuje się aż do pełnego wyschnięcia, dzięki czemu uzyskać można pożądaną granulowaną kompozycję.

Według wynalazku suszenie korzystnie kończy się w momencie, gdy zawartość wody spadnie do 15% wagowych lub poniżej.

Granulowana kompozycja według wynalazku może zawierać sole nieorganiczne takie jak octan sodowy, powstałe jako produkty uboczne w zwykłym procesie wytwarzania barwnika, a także spoiwa takie jak alginian sodowy, CMC (karboksymetyloceluloza), PVA (polialkohol winylowy), inne polimery rozpuszczalne w wodzie itp., środki dyspergujące, środki powierzchniowo czynne, pomocnicze środki farbiarskie, środki ułtwiające rozpuszczanie, środki przeciwpieniące, środki bakteriobójcze itp. Granulowana kompozycja według wynalazku może zawierać również bufor pH taki jak octan sodowy lub potasowy, szczawian sodowy lub potasowy, boran sodowy lub potasowy, fosforany sodowe lub potasowe albo ich mieszaniny.

Według wynalazku uzyskaną granulowaną kompozycję można korzystnie poddać klasyfikacji w celu wybrania granulek o wielkości ziarna w zakresie od około 60 pm do około 1 θ0θ pm. Klasyfikację przeprowadzić można w zwykły sposób. Tak np. można ją przeprowadzić odrzucając grubsze cząstki o wielkości ponad około 1000 pm z wykorzystaniem znormalizowanego sita o oczkach 1,0 mm, według normy japońskiej JIS Z8801, a także odrzucając drobne cząstki z wykorzystaniem klasyfikatora pneumatycznego, klasyfikatora ze złożem fluidalnym, klasyfikatora z sitem wibracyjnym itp.

Gęstość nasypowa granulowanej kompozycji uzyskanej sposobem według wynalazku wynosi zazwyczaj od 400 do 1000 kg/m \

Uzyskana w ten sposób granulowana kompozycja według wynalazku wykazuje wyjątkowe właściwości niepylące, doskonalą wytrzymałość cząstek, zdolność do rozpuszczania w wodzie i sypkość. Ponadto te doskonałe właściwości użytkowe praktycznie nie ulegają pogorszeniu nawet wtedy, gdy kompozycję przechowuje się w temperaturze otoczenia przez okres jednego roku lub dłużej, albo w temperaturze 60°C przez 2 tygodnie lub dłużej, co świadczy o jej doskonałej odporności na starzenie. Wykazując takie doskonałe właściwości użytkowe granulowana kompozycja według wynalazku nadaje się do stosowania w automatycznych układach odważania i dozowania w farbiarniach i wymaga jedynie krótkiego okresu czasu do rozpuszczenia się w wodzie, tak że może być z powodzeniem stosowana w przemyśle do barwienia lub drukowania włókien takich jak włókna z naturalnej lub regenerowanej celulozy, wełny, jedwabiu naturalnego, syntetycznych poliamidów itp.

Sposób według wynalazku wyjaśnią dokładniej poniższe przykłady. Wynalazek nie jest jednak w żadnym stopniu ograniczony tymi przykładami. W przykładach pylistość oraz wytrzymałość granulek oceniano na podstawie następujących pomiarów.

Pylistość: Granulowaną kompozycję barwnikową wsypuje się do komory pyłowej przez rurę opadową o średnicy 47 mm i wysokości 800 mm. Powstały pył jest zasysany przez bibułę filtracyjną ze stałą szybkością przepływu, po czym ocenia się stopień zabrudzenia bibuły, na podstawie którego ustala się stopień pylistości. Stopień ocenia się jako A, B, C, D i E, przy czym A oznacza brak zabrudzenia, a E oznacza największe zabrudzenie.

Wytrzymałość cząstek: Granulowaną kompozycję barwnikową wprowadza się do 100-ml grubościennej butelki szklanej, którą wytrząsa się obracając o 180° przez ustalony okres czasu w urządzeniu do kondycjonowania farby, po czym wyznacza się ilość drobnego proszku (63 pm lub poniżej) w urządzeniu sitowym do pomiaru rozkładu wielkości ziarna. Na podstawie tych wyników ocenia się wytrzymałość cząstek. Wytrzymałość cząstek zmniejsza się przy wzroście zawartości drobnego proszku.

Przykład I. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 10,3%o wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 34 w postaci wolnego kwasu,

169 290 dodano fosforan jednosodowy, kondensat kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem (Demol RN, produkowany przez Kao. K. K) oraz bezwodny siarczan sodowy, niezbędny w celu standardyzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej. Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 17,5% wagowych) nastawiono na 5,7. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,1 części wagowych (co odpowiadało 0,1% wagowych w stosunku do barwnika) mieszaniny 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którym t równejest 20, jako emulgatorów, po czym uzyskaną mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt w sposób ciągły wyładowywano z dna suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 pm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Uzyskana w ten sposób granulowana, reaktywna kompozycja barwnikowa wykazywała następujące właściwości użytkowe. Była ona doskonała pod względem braku pylistości, wysokiej wytrzymałości cząstek oraz doskonałej zdolności do rozpuszczania się w wodzie.

Gęstość nasypowa Rozrzut wielkości cząstek:	520 kg/m3 <63 pm 0,3%	63-250 pm 94,8%	250-500 pm 4,9%
Pylistość	A-B
Wytrzymałość cząstek	0,6% (<63 pm)
Zawartość wody	6,8%

Przykład Π. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 11,0% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 37 w postaci wolnego kwasu, dodano fosforan jednosodowy oraz kondensat kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem.

Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 18,2% wagowych) nastawiono na 5,8. Z kolei do roztworu barwnika dodano i wytworzono zawiesinę 0,1 części wagowych (co odpowiadało 0,09% wagowych w stosunku do barwnika) mieszaniny 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 22 i o wzorze 32, w którym t równe jest 30, jako emulgatorów. Zawiesinę rozpylono z górnej dyszy suszarki rozpyłowej ze złożem fluidalnym i przy tworzeniu się fluidyzowanej warstwy suchych cząstek w dolnej części suszarki stopniowo postępował proces granulacji. Granulki barwnika, w przypadku których wielkość cząstek przekroczyła ustaloną wartość, były w sposób ciągły odprowadzane na zewnątrz za pomocą podajnika ślimakowego. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 pm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego. Uzyskana w ten sposób granulowana, reaktywna kompozycja barwnikowa wykazywała następujące właściwości użytkowe. Była ona doskonała pod względem braku pylistości, wysokiej wytrzymałości cząstek oraz doskonałej zdolności do rozpuszczania się w wodzie.

Gęstość nasypowa	540 kg/m3
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 pm	63-250 pm	250-500 pm
	0,3%	80,2%	19,5%
Pylistość	A--5
Wytrzymałość cząstek	0,5% (<63 pm)
Zawartość wody	6,5%

Przykład III. Przy wytwarzaniu granulowanej reaktywnej kompozycji barwnikowej z wykorzystaniem suszarki ze złożem fluidalnym 500 części wagowych barwnika o wzorze 38 w postaci wolnego kwasu (sproszkowany barwnik reaktywny suszony w zwykłej suszarce rozpyłowej, zawartość barwnika 41,7% wagowych) załadowano do granulatora ze złożem fluidalnym i za pomocą gorącego powietrza wytworzono warstwę fluidalną. Granulację przeprowadzano natryskując 1% wagowo wodny roztwór PVA jako spoiwo na złoże fluidalne tak,

169 290 aby utrzymać stałą zawartość spoiwa. Po przeprowadzeniu granulacji natrysk wyłączono, suszenie pośrednie przerwano, po czym, 1% mieszaninę 7:2:1 (wagowo) składającą się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, związku o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i związku o wzorze 32, w którym t równe jest 10, (dwa ostatnie związki stanowiły emulgatory) natryskiwano z szybkością 9 części wagowych/minutę przez 3,5 minuty.

Po zakończeniu natryskiwania suszenie końcowe prowadzono przez 10 minut w czasie granulacji i suszenia temperaturę wlotową gorącego powietrza nastawiano na 80°C. Całą jedną porcję granulowanego i wysuszonego produktu wyładowano, po czym drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 μm oddzielono i odrzucano przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego. Uzyskano w ten sposób granulowaną reaktywną kompozycję barwnikową. Właściwości produktu były następujące:

Gęstość nasypowa	450 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 gm	63-250 gm	250-500 gm
Pylistość Wytrzymałość cząstek Zawartość wody	0,2% 500-1000 gm 2,7% B 0,5% (<63 gm) Ί,55^ο	77,6%	19,5%

Przykład IV. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 12,4% wagowych, zawierającego barwmik o wzorze 34 w postaci wolnego kwasu, dodano fosforan jednosodowy i bezwodny siarczan sodowy, niezbędny w celu standaryzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej. Następnie pH uzyskanego w ten sposób roztworu barwnika (zawartość części stałych 20,9% wagowych) nastawiono na 5,7. Z kolei dodano 0,1 części wagowych (co odpowiadało 0,08% wagowych w stosunku do wagi barwnika) tej samej mieszanki środka pomocniczego ułatwiającego granulację i emulgatora, którą zastosowano w przykładzie I, uzyskując jej zawiesinę w roztworze barwnika.

Uzyskaną mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt odprowadzano w sposób ciągły z dna suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 gm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Gęstość nasypowa	550 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 gm	63-250 gm	100-500 gm
	0,2%	2,7%	89,7%
	250-500 gm		500 gm <
	7,4%		0%
Pylistość	A-B
Wytrzymałość cząstek	0,4% (<63 gm)
Zawartość wody	6,0%

Przykład V. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 13,0% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 34 w postaci wolnego kwasu, dodano fosforan jednosodowy oraz bezwodny siarczan sodowy, niezbędny w celu standaryzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej. Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 21,9% wagowych) nastawiono na 5,7. Z kolei do roztworu barwnika dodano i wytworzono mieszaninę 0,1 części wagowych (co odpowiadało 0,1% wagowych w stosunku do barwnika) mieszaniny 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego

169 290 ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którym t równe jest 20, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę w roztworze barwnika. Zawiesinę rozpylono z górnej dyszy suszarki rozpyłowej ze złożem fluidalnym. Granulowany i wysuszony produkt odprowadzano w sposób ciągły z dna suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 gm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Uzyskana w wyniku powyższej obróbki reaktywna kompozycja barwnikowa wykazywała następujące właściwości użytkowe. Była ona doskonała pod względem braku pylistości, wysokiej wytrzymałości cząstek oraz doskonałej zdolności do rozpuszczania się w wodzie.

Gęstość nasypowa	550 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 gm	63-250 gm	250-500 gm
	0,6%	91,1%	8,3%
Pylistość	A
Wytrzymałość cząstek	0,8% (<63 gm)
Zawartość wody	6,0%

Przykład VI. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 23,1% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 41 w postaci wolnego kwasu, dodano kondensat kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem oraz bezwodny siarczan sodowy, niezbędny w celu standaryzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej. Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 34,2% wagowych) nastawiono na 5,5. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,23 części wagowych (co odpowiadało 0,1 % wagowych w stosunku do barwnika) mieszanki 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którym t równe jest 15, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę. Uzyskaną w ten sposób mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt w sposób ciągły wyładowywano z dna suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 gm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Granulowana, reaktywna kompozycja barwnikowa uzyskana w wyżej opisany sposób wykazywała następujące właściwości użytkowe. Była ona doskonała pod względem braku pylistości, wysokiej wytrzymałości cząstek oraz doskonałej zdolności do rozpuszczania się w wodzie.

Gęstość nasypowa	450 kg/m3
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 gm	63-250 gm	250-500 gm
	0,7%	79,7%	19,6%
Pylistość	A-B
Wytrzymałość cząstek	1,0% (<63 gm)
Zawartość wody	4,5%

Przykład VII. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 13,6% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 42 w postaci wolnego kwasu, dodano kondensat kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem oraz bezwodny siarczan sodowy, niezbędny w celu standaryzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej. Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 26,9% wagowych) nastawiono na 5,7. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,14 części wagowych (co odpowiadało 0,1% wagowych w stosunku do barwnika) mieszanki 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którym t równe jest 20, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę. Uzyskaną w ten sposób mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt w sposób ciągły wyładowywano z dna

169 290 suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 pm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Gęstość nasypowa	500 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 pm	63-250 pm	250-500 pm
	0,6%	83,3%	16,1%
Pylistość	A--5
Wytrzymałość cząstek	0,9% (<63 pm)
Zawartość wody	4,8%

Przykład VIII. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 27,5% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 43 w postaci wolnego kwasu, dodano bezwodny siarczan sodowy, niezbędny w celu standaryzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej. Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 42,9% wagowych) nastawiono na 5,7. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,7 części wagowych (co odpowiadało 0,13% wagowych w stosunku do barwnika) mieszanki 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którym t równe jest 20, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę. Uzyskaną w ten sposób mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt w sposób ciągły wyładowywano z dna suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 (im oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Gęstość nasypowa	610 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 pm	63-250 pm	250-500 pm
	0,3%	93,4%	6,3%
Pylistość	A
Wytrzymałość cząstek	0,5% (<63 pm)
Zawartość wody	6,4%

Przykład IX. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 17,5% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 44 (a>1, b>1, z tym, że a + b <4) w postaci wolnego kwasu, dodano chlorek sodowy niezbędny w celu standardyzacji stężenia barwnika w ostetecznej kompozycji barwiącej.

Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 36,8% wagowych) nastawiono na 5,7. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,2 części wagowych (co odpowiadało 0,11% wagowych w stosunku do barwnika) mieszanki 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którym t równe jest 20, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę. Uzyskaną w ten sposób mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt w sposób ciągły wyładowywano z dna suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 pm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Granulowana, reaktywna kompozycja barwnikowa uzyskana w wyżej opisany sposób wykazywała następujące właściwości użytkowe. Była ona doskonała pod względem braku

169 290 pylistości, wysokiej wytrzymałości cząstek oraz doskonałej zdolności do rozpuszczania się w wodzie.

Gęstość nasypowa	560 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 gm	63-250 gm	250-500 gm
	0,4%	81,2%	18,4%
Pylistość	A-B
Wytrzymałość cząstek	0,9% (<63 gm)
Zawartość wody	6,8%

Przykład X. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 16,9% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 45 w postaci wolnego kwasu, dodano fosforan jednosodowy, kondensat kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem oraz bezwodny siarczan sodowy, niezbędne w celu standaryzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej. Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 22,3% wagowych) nastawiono na 7,7. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,7 części wagowych (co odpowiadało 0,28% wagowych w stosunku do barwnika) mieszanki 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze 35 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którtym t równe jest 20, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę. Uzyskaną w ten sposób mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt w sposób ciągły wyładowywano z dan suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 gm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Gęstość nasypowa	550 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 gm	63-250 gm	250-500 gm
	0,5%	92,1%	7,4%
Pylistość	AA3
Wytrzymałość cząstek	0,9% (<63 gm)
Zawartość wody	6,89%

Przykład XI. Takim samym sposobem lub jednym ze sposobów opisanych w przykładach I - XIX reaktywne barwniki o wzorach 46 -54 w postaci wolnych kwasów granuluje się uzyskując granulowane kompozycje według wynalazku.

Przykład XII. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 11,0% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 37 w postaci wolnego kwasu, dodano fosforan jednosodowy oraz kondensat kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem. Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 18,2% wagowych) nastawiono na 5,8. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,1 części wagowych (co odpowiadało 0,09% wagowych w stosunku do barwnika) mieszanki 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę -C13H27 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 22 i o wzorze 32, w którym t równe jest 30, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę. Uzyskaną w ten sposób mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej z równoczesną stopniowo postępującą granulacją przy tworzeniu się fluidyzowanej warstwy suchych cząstek w dolnej części suszarki. Granulki barwnika, w przypadku których wielkość cząstek przekroczyła ustaloną wartość, były w sposób ciągły odprowadzane na zewnątrz za pomocą podajnika ślimakowego.

Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 gm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego. Uzyskana w ten sposób granulowana, reaktywna kompozycja barwnikowa wykazywała następujące właściwości użytkowe. Była ona

169 290 doskonała pod względem braku pylistości, wysokiej wytrzymałości cząstek oraz doskonałej zdolności do rozpuszczania się w wodzie.

Gęstość nasypowa	510 kg/m³
Rozrzut wielkości cząstek:	<63 gm	63-250 gm	250-500 gm
	0,6%	79,6%	9,8%
Pylistość	A-B
Wytrzymałość cząstek	0,9% (<63 gm)
Zawartość wody	6,3%

Przykład XIII. Do 1000 części wagowych wodnego roztworu barwnika o zawartości barwnika 27,5% wagowych, zawierającego barwnik o wzorze 43 w postaci wolnego kwasu, dodano bezwodny siarczan sodowy niezbędny w celu standaryzacji stężenia barwnika w ostatecznej kompozycji barwiącej.

Następnie pH uzyskanego roztworu barwnika (zawartość części stałych 42,9% wagowych) nastawiono na 5,7. Z kolei do roztworu barwnika dodano 0,7 części wagowych (co odpowiadało 0,13% wagowych w stosunku do barwnika) mieszanki 7:2:1 (wagowo) składającej się ze związku o wspomnianym wzorze 3, w którym R oznacza grupę -C9H19 jako środka pomocniczego ułatwiającego granulację, oraz związków o wzorze 31, w którym R oznacza grupę C17H33, a u+v+w równe jest 20 i o wzorze 32, w którym t równe jest 20, jako emulgatorów uzyskując zawiesinę. Uzyskaną w ten sposób mieszaninę suszono rozpyłowo rozpylając ją z górnej dyszy suszarki rozpyłowej. Granulowany i wysuszony produkt w sposób ciągły wyładowywano z dna suszarki. Następnie drobne cząstki o wielkości ziarna poniżej około 60 gm oddzielono i odrzucono przy wykorzystaniu klasyfikatora pneumatycznego.

Gęstość nasypowa Rozrzut wielkości cząstek:	580 kg/m³<63 gm 0,5%	63-250 gm 92,7%	250-500 gm 6,8%
Pylistość	A-B
Wytrzymałość cząstek	0,8% (<63 gm)
Zawartość wody	6,2%

COOR

Wzór 3

169 290

DrtY,),

Wzór i dJ-n-Aw

R_q V R₂X

Wzór 5 .-<n ,1/ ,te© y©

CH,

Wzór 6 Wzór 7

Wzór 8 Wzór 9 *y^J^-ch₃ *-<^©^-0X5

Wzór 10 Wzór 11 Wzór 12

Wzór 16 Wzór 17

/O\

Wzór 31 >3 Wzór 32

169 290

-Ν-Ν-/Ζ^^ΝΗ^^{Ν ιΓ ΝΗ}θ ŚOjH SĄH NHC0NH2 SOAHiOSCbH

Wzór 34 c₂H₅

Wzór 35

HO3SOH/CAS

CH₃ HO3S

S0₃H

Wzór 42

169 290

C-N-C

(X ^NV ^xN' Μ

Cu. N

C = N^x N- C^z (sojĄ

C=N-C~

-<sąw-<C^so2cyęoscbH)_t

Wzór 44

// \\ NH-fN^ ^W N^N

Cl ch₃ >=N H\H\K | l >-N

SOjH 0

Cl

Ohso₃h ^MCl

Wzór 46

169 290

Wzór 49

SO3H

Aq_N._N.^P__NH^Y ΝΗπβ so₃h W NHCONH2 ch₃

Wzór 50

169 290

νη₂

^ΝγΝΗ©ζ©-Ν=Ν

ΝγΝ sąH Cl

NHC0NH_{2 SC}y_j

SChH san

Wzór 53

SOH OH HN-ir^NHZAwHTfM-NH OH y1_n._nXW ^=^{7 x} soh so₃h san

SO3H SOęH

M + r

COOH

Wzór 54

Departament Wydawnictw UP RP Nakład 90 egz.

Cena 4,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Reaktywna kompozycja barwnikowa w postaci granulatu, znamienna tym, że zawiera 100 części wagowych barwnika reaktywnego z co najmniej jedną grupą reagującą z włóknem, typu pirydyny, pirydazyny, pirydazonu, pirymidyny, s-ttiazyny, chinoliny, chinoksaliny, chinazoliny, ftalazyny, benzenu, amidów nasyconych kwasów alkanomonokarboksylowych, alkenomonokarbamidów, alkenodikarboksamidów, winylosulfamidu, β-nasyconego etylosulfonu lub winylosulfonu oraz jako środek pomocniczy ułatwiający granulację, do 5 części wagowych związku o wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze -C_sH2s+1, w którym s oznacza liczbę od 5 do 20.
2. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że jako środek ułatwiający granulację zawiera związek o wzorze 3, w którym R oznacza C4H9—3H(C2H5)CH2.
3. Kompozycja według zastrz. 2, znamienna tym, że barwnik reaktywny zawiera 1 - 3 grupy reagujące z włóknem o wzorach -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z, gdzie Z oznacza grupę zdolną do odszczepienia w wyniku działania ługu.
4. Kompozycja według zastrz. 3, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze

4, w którym Di oznacza resztę barwnika organicznego zawierającą grupę sulfonową, Y1 oznacza grupę -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z1, gdzie Z1 oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem działania ługu, a p oznacza liczbę od 1do 3.
5. Kompozycja według zastrz. 3, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze

5, w którym D2 oznacza resztę barwnika organicznego zawierającą grupę sulfonową, każdy z R1 i R2 oznacza niezależnie atom wodoru lub ewentualnie podstawioną grupę alkilową, A oznacza ewentualnie podstawioną grupę fenylenową lub naftylenową, X oznacza atom chlorowca, ewentualnie podstawioną grupę pirydyniową lub grupę o wzorze -N(1Ri)R5, w której każdy z R4 i R5 oznacza niezależnie atom wodoru lub ewentualnie podstawioną grupę alkilową, fenylową, benzylową albo naftylową, Y2 oznacza grupę -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z2, gdzie Z2 oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem działania ługu, a q oznacza liczbę od 1 do 3.
6. Kompozycja według zastrz. 2, znamienna tym, że środek pomocniczy ułatwiający granulację zawiera 5 - 100% wagowych w przeliczeniu na ciężar środka pomocniczego ułatwiającego granulację co najmniej jednego emulgatora wybranego z grupy obejmującej związki o wzorze 31, w którym R oznacza nasyconą lub nienasyconą grupę alifatyczną zawierającą 7-23 atomy węgla, a u+v+w oznacza liczbę od 10 do 30 oraz związki o wzorze 32, w którym t oznacza liczbę od 5 do 50.
7. Kompozycja według zastrz. 2, znamienna tym, że wielkość ziarna każdej granulki wynosi od około 60 do około 1000 pm.
8. Kompozycja według zastrz. 2, znamienna tym, ze jej gęstość nasypowa wynosi 400 1000 kg/m³.
9. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że jako środek ułatwiający granulację zawiera związek o wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze -C_sH2s+1, w którym s oznacza liczbę od 5 do 20, z wyjątkiem przypadku, gdy R oznacza C4H9-CH(C2H5)CH2.
10. Kompozycja według zastrz. 9, znamienna tym, ze barwnik reaktywny zawiera 1 - 3 grupy reagujące z włóknem o wzorach -SCkChUCkl· lub -SO2CH2CH2Z, gdzie Z oznacza grupę zdolną do odszczepienia w wyniku działania ługu.
11. Kompozycja według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 4, w którym D1 oznacza resztę barwnika organicznego zawierającą grupę sulfonową, Y1 oznacza grupę -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z1, gdzie Z1 oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem działania ługu, a p oznacza liczbę od 1 do 3.

169 290
12. Kompozycja według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 5, w którym D2 oznacza resztę barwnika organicznego zawierającą grupę sulfonową, każdy z Rji R2 oznacza niezależnie atom wodoru lub ewentualnie podstawioną grupę alkilową, A oznacza ewentualnie podstawioną grupę fenylową lub naftylenową, X oznacza atom chlorowca, ewentualnie podstawioną grupę pirydyniową lub grupę o wzorze -N(R)R5, w której każdy Z R-: i R; oznacza niezależnie atom wodoru lub ewentualnie podstawioną grupę alkilową, fenylową, benzylową albo naftylową, Y2 oznacza grupę -SO2CH=CH2 lub -SO2CH2CH2Z2, gdzie Z2 oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem działania ługu, a q oznacza liczbę od 1do 3.
13. Kompozycja według zastrz. 10, znamienna tym, ze środek pomocniczy ułatwiający granulację zawiera 5 -100% wagowych w przeliczeniu na ciężar środka pomocniczego ułatwiającego granulację co najmniej jednego emulgatora wybranego z grupy obejmującej związki o wzorze 31, w którym R oznacza nasyconą lub nienasyconą grupę alifatyczną zawierającą 7 - 23 atomy węgla, a u+v+w oznacza liczbę od 10 do 30 oraz związki o wzorze 32, w którym t oznacza liczbę od 5 do 50.
14. Kompozycja według zastrz. 10, znamienna tym, że wielkość ziarna każdej granulki wynosi od około 60 do około 1000 gm.
15. Kompozycja według zastrz. 10, znamienna tym, że jej gęstość nasypowa wynosi 400 - 1000 kg/m³.
16. Sposób wytwarzania reaktywnej kompozycji barwnikowej w postaci granulatu zawierającej 100 części wagowych barwnika reaktywnego z co najmniej jedną grupą reagującą z włóknem, typu pirydyny, pirydazyny, pirydazonu, pirymidyny, s--tiazyny, chinoliny, chinoksaliny, chinazoliny, ftalazyny, benzenu, amidów nasyconych kwasów alkanomonokarboksylowych, alkenomonokarbamidów, alkenodikarboksamidów', winylosulfamidu, β-nasyconego etylosulfonu lub winylosulfonu oraz,jako środek pomocniczy ułatwiający granulację, do 5 części wagowych związku o wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze -CSHs+b w którym s oznacza liczbę od 5 do 20, znamienny tym, że wyżej wymieniony barwnik reaktywny w postaci proszku granuluje się przy użyciu wody lub spoiwa i na powstałe granulki natryskuje się wodny roztwór lub zawiesinę wyżej wymienionego środka pomocniczego ułatwiającego granulację, stanowiącego związek o wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze -C_sH2s+1, w którym s oznacza liczbę od 5 do 20, z równoczesnym suszeniem granulek.
17. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że jako środek ułatwiający granulację stosuje się związek o wzorze 3, w którym R oznacza C4H9-CH(C2H5)CH2.
18. Sposób według zastrz. 17, znamienny tym, że granulację, suszenie i rozpylanie przeprowadza się w granulatorze ze złozem fluidalnym, ewentualnie wyposażonym w obrotową tarczę lub mieszadło.
19. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że jako środek ułatwiający granulację stosuje się związek o wzorze 3, w którym R oznacza grupę o wzorze -C_sH2s+1, w którym s oznacza liczbę od 5 do 20, z wyjątkiem przypadku, gdy R oznacza C4H9-CH(C2H5)CH2.
20. Sposób według zastrz. 19, znamienny tym, ze granulację, suszenie i rozpylanie przeprowadza się w granulatorze ze złożem fluidalnym, ewentualnie wyposażonym w obrotową tarczę lub mieszadło.