Przedmiotem wynalazku jest pompa paliwowa o napedzie elektrycznym dla ukladu wtrysko¬ wego paliwa silnika spalinowego z zaplonem iskrowym doprowadzajaca paliwo pod w zasadzie stalym olsnieniem kilku atmosfer* Znane sa pompy paliwowe napedzane elektrycznie, w któryoh wirnik pompy rotaoyjnej jest napedzany przez maly silnik elektryczny* Pompa podaje paliwo ze zbiornika do ukladu wtrys¬ kowego* przy czym wydajnosc pompy jest wystarczajaca do zaspokojenia najwiekszego zuzyoia paliwa* jakie moze wystepowac w silniku* Pompy takie moga zawierac cisnieniowy zawór bez¬ pieczenstwa do zapobiegania powstawaniu w niej nadmiernego olsnienia wskutek zlego dziala¬ nia ukladu wtryskowego paliwa.Znana jest z opisu patentowego RFN 2 619 094 pompa paliwowa o napedzie elektryoznym* dla ukladu wtryskowego paliwa silnika spalinowego z zaplonem iskrowym* zawierajaoa rurowa obudowe z odpowiednimi urzadzeniami tworzacymi wlot paliwa w jednym koncu obudowy i jego wylot w konou przeciwleglym* walek i dwa oddzielne wsporniki* podtrzymujaoe je w obudowie* Silnik elektryczny usytuowany jest w obudowie* a sklada sie ze stoJana oraz wirnika osadzo¬ nego na walku* W obudowie usytuowany jest zespól pompy zawierajacy obrotowy wirnik zamoco¬ wany na walku i sprzegniety z napedzaJaoym go wirnikiem silnika elektryoznego* Obudowa zas zawiera lacznik elektryozny do doprowadzania pradu elektryoznego do silnika elektrycznego* Pompa ponadto zawiera pierwszy zawór do zapobiegania powstawaniu nadmiernego olsnienia pa¬ liwa w obudowie i drugi zawór do zapobiegania powrotnemu przeplywowi paliwa przez wylot pa¬ liwa z obudowy* która stanowi element mieszozaoy paliwo, oraz konstrukoje nosna elementów pompy* spelniajao równoczesnie rame magnetyczna stojana silnika elektryoznego* W rozwiazaniu pompy wedlug wynalazku ulatwia sie montaz pompy* zwlaszcza w przypadku zabudowy zaworu kontrolujacego olsnienie* jak równiez ulatwia sie wspólsrodkowe ustawienie osi obrotu silnika elektrycznego z wirnikiem pompy* Rozwiazania te w znaoznym stopniu maja równiez wplyw na obnizenie kosztów wykonania pompy* zwlaszcza montazu*2 137 042 W pompie wedlug wynalazku walek ma wewnatrz wzdluzny kanal z wylotem wychodzacym po stronie niskooisnieniowej zespolu pompy w sasiedztwie wlotu paliwa oraz wlotem wchodzacym do wnetrza pompy po stronie wysokocisnieniowej zespolu pompy. Pierwszy zawór jest usytuowa¬ ny w sasiedztwie wylotu kanalu i sklada sie z elementu zamykajacego w postaci kulki oraz sprezyny, dooiskajaoej kulke do wylotu kanalu celem jego zamkniecia.Zespól pompy zawierajacy wirnik, podstawe i podtrzymujaca przez nia kierownice, posiada w podatawie wglebienie, w którego pierwszej ozesoi miesci sie kulka pierwszego zaworu, a w drugiej czesci jest osadzony jeden konieo walka, zas wylot kanalu w walku jest skierowany ku pierwszej czesci wglebienia.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia pompe w przekroju podluznym, fig* 2 - pompe na pewnym etapie montazu, w przekroju podluznym, fig. 3 - fragment sprzegla kolowego uzytego do przeniesienia napedu z silnika elektrycznego do zespolu pompy, w przekroju, fig. 4 - inne rozwiazanie zawru bez¬ pieczenstwa pompy w przekroju, fig. 5 - tuleje stanowiaca lozysko walka, na którym osadzono elementy wirujaoe silnika elektryoznego i pompy, w widoku z przodu, fig. 6 - tuleje z fig* 5 w przekroju wzdluznym, fig. 7 - tuleje z fig. 5 w widoku z tylu a fig. 8 - tuleje z fig. 5 w widoku z boku.Pompa paliwowa wedlug wynalazku jest zastosowana w ukladzie wtryskowym paliwa silnika spalinowego z zaplonem iskrowym.Pompa na fig. 1i2 zawiera cylindryczna obudowe 1, z zabudowanym w niej silnikiem elek- tryoznym 9, pradu stalego, oraz pompe 5 napedzana tym silnikiem. Obudowa 1 ma wewnatrz dwie walcowe powierzchnie prowadzace, usytuowane odpowiednio w sasiedztwie jej lewego i prawego konoa. Powierzchnie te stanowia gniazda centrujace 2, 3 dla elementów pompy wstawionyoh w oba konoe obudowy 1.Gniazdo 2 sluzy do osadzenia dna 4 wylotu I paliwa i zespolu pompy 5, podczas gdy w gniezdzie 3 osadzone jest dno 6 wylotu U paliwa. To ostatnie sluzy równiez jako obsada szozotek 13 elektryoznego silnika pradu stalego, napedzajaoego pompe. Powierzchnie styku gniazd 2 i 3 z odnosnymi dnami 4 1 6 sa uszczelnione przed przeciekaniem cieozy za pornooa pierscieni uszczelniajacych 7 i 8, co umozliwia uszczelnienie wnetrza obudowy 1 wzgledem otoczenia. Dna 4 i 6 maja krócce stanowiace wlot I oraz wylot U paliwa.Silnik elektryczny 9 sklada sie ze stojana 10f wirnika 11 oraz kolektora 12, po którym slizgaja sie szczotki 13 osadzone w dnie 6. Szczotki 13 dociskane do kolektora konwenojal- nymi elementami sprezystymi (nie pokazanymi na rysunku), sa polaczone z zewnetrzna sieola zasilajaoa za posrednictwem lacznika 14 osadzonego w dnie 6.' Stojan 10 tworza dwa magnesy stale 15 i 16 z materialu ferromagnetycznego, umieszczone wewnatrz obudowy 1 na przeoiw wirnika 11. Magnesy 15, 16 stanowia przeciwlegle nabiegunniki silnika, a obudowa 1 sluzy jako rama magnetyczna lub jarzmo stojana i w zwiazku z tym jest wykonana z materialu odpo¬ wiedniego do tego celu. Wirnik 11 osadzony na walku 17, jest przenikany przez strumien magnetyczny wytwarzany przez magnesy 15 i 16. Po zasileniu pradem, wirnik 11 obraca sie miedzy nabiegunnikami dokola osi obrotu walka 17. Walek Jest osadzony w lozysku 18, znaj- dujaoym sie w podstawie 20 zespolu pompy 5, oraz tulei lozyskowej 21 usytuowanej w wybra¬ niu 22 dna 6.Os walka 17 stanowi równiez os obrotu wirnika pompy 5. Pompa 5 sklada sie z podstawy 20, kierownicy 23, wirnika 24 z malymi walkami, oraz plyty zamykajaoej 25. Po stronie niskiego cisnienia pompa 5 laczy sie przez otwór szczelinowy ZJ z komora 26f do której doprowadza sie paliwo z wlotu I. Po stronie wysokiego cisnienia pompa laczy sie z przestrzenia 28 obu¬ dowy 1 przez drugi otwór (nie pokazany na rysunku) w plycie 25. Przestrzen 28 pompy laczy sie z wylotem paliwa U przez zawór zwrotny, którego budowa bedzie opisana dalej.Pompa 5 jest zwyklego typu, nie opisuje sie szczególowo jej budowy ani dzialania, zwra¬ cajao jedynie uwage, ze wirnik 24 pompy sprzegniety z wirnikiem 11 silnika wytwarza podczas obrotu ciagly przeplyw paliwa z komory 26 do przestrzeni 28 pompy. Natezenie przeplywu pa¬ liwa z wlotu I do wylotu U pompy zalezy od predkosci obrotowej wirnika 24, podczas gdy cis¬ nienie wyohodzacego paliwa jest okreslone przez moment obrotowy przenoszony przez wirnik 11 na wirnik 24.137042 3 I W oelu unikniecia nadmiernego wzrostu cisnienia wewnatrz obudowy 1 pompa jest zaopatrzo¬ na w oisnienlowy zawór bezpieozenstwa, który umozliwia zwrotny przeplyw paliwa z wysokocis¬ nieniowej ozesoi pompy do jej ozesci niskocisnieniowej, gdy róznica olsnienia w tych cze- soiaoh osiagnie pewna z góry zalozona wielkosc* Zawór "bezpieczenstwa 29 moze byc rozwiaza¬ ny w bardzo prosty9 ekonomiczny i skuteczny sposób dzieki zastosowaniu wydrazonego walka, jak to zostanie wykazane w dalszej czesci opisujacej ten zawór* Kanal 30, utworzony we wnetrzu walka 17, ma wylot 31 w poblizu komory 26 oraz wlot 32 w obszarze zajmowanym przez paliwo pod olsnieniem, po stronie wysokocisnieniowej pompy• Ze wzgledów konstrukcyjnych wlot 32 wychodzi do wnetrza tulei lozyskowej 21* Zawór bezpieczen¬ stwa 29 joet usytuowany przy wylocie 31 kanalu 30* Stanowi go kulka 33, która normalnie wsku¬ tek dzialania sprezyny 34 zamyka wylot 31, opierajao sie o powierzchnie koncowa walka 17* Po 8tronie przeciwleglej wzgledem kulki 33 sprezyna 34 jest oparta o obsade 35* Kulka 33 usytuowana jest w gniezdzie 36 podstawy 20 pompy w taki sposób, ze w przypad¬ ku przesuniecia kulki z polozenia zamknietego wskutek nadmiernego olsnienia w przestrzeni 28 pompy kulka nie przechodzi w polozenie, z którego nie moglaby powrócic i zamknac wylotu 31 po powrocie cisnienia w obudowie do normalnej wielkosci roboczej* Jesli podczas pracy pompy wystapi we wspólpracujacych zespolach usterka dzialania, powodujaoa nienormalny wzrost ols¬ nienia za wylotem U pompy, to cisnienie we wnetrzu pompy równiez wzrosnie wskutek dzialania tej ostatniej oraz tej okolioznosoi, ze zawór zwrotny u wylotu pompy zostal zamkniety* Pali¬ wo pod cisnieniem panujaoym we wnetrzu pompy przeplywa kanalem 30 i oddzialywaja na powierz¬ chnie kulki 33 od strony przewodu* Po osiagnieciu przez olsnienie w pompie z góry zalozonej wielkosoi kulka 33 zostanie przesunieta z polozenia zamykajaoego, wskutego czego przestrzen 28 pompy zostanie bezposrednio polaczona z komora 26 niskiego olsnienia, 00 spowoduje spadek cisnienia* W przedstawionym wykonaniu srodkiem, uzytym do kinematycznego polaczenia wirnika 24 pom¬ py z wirnikiem 11 silnika jest sprzeglo klowe miedzy lewa konoowa ozesoia 37 wirnika i tu¬ leja 38, usytuowana w osiowym otworze 39 wirnika 24 i sztywno z nim polaozona* Jak przedsta¬ wiono na fig* 3, ozesc sprzegla polaczona z tuleja 38, stanowi z nia oalosc i ma postac oztereoh wystepów 40 i ozterech kanalków 41, wohodzacyoh odpowiednio w dopelniajace kanalki i wystepy o ty oh samyoh rozmiarach, nalezace do wirnika 11* Tak oto wirniki 11 i 24 sa pola¬ czone ze soba w sposób prosty eliminujaoy klopoty montazowe* Dno wylotowe 6, na którym osadzono szozotki 13 i laoznik 14f stanowia jedna czesc* Dno 6 ma wglebienie 22, w którym miesci sie tuleja lozyskowa 21 walka* Dno 6 zawiera tez ozesc 42, w której miesci sie zawór zwrotny zlozony z gniazda 43, kulki 44 i sprezyny 45 opartej o kul¬ ke 44 i obsade 46* Tuleja 21 podtrzymuje walek 17 za pomoca oztereoh zeber promieniowyoh, co umozliwia lo¬ zyskowanie wrzeciona bez zaklóoenia przeplywu paliwa z przestrzeni 28 pompy w kierunku wy¬ lotu U* Montaz pompy fig* 2 przebiega nastepujaoo* Jako pierwszy montuje sie zespól pompy 5, skladajao razem podstawe 20, kierownice 23, wirnik 24 i plyte zamykajaoa 25* Tuleje 38 la¬ czy sie z wirnikiem 24* Nastepnie do zespolu pompy 5 wsuwa sie walek 17 az jego lewy konieo dojdzie do gniazda 36? Teraz na walku 17 mocuje sie wirnik 11 silnika, dbajac o zazebienie klów tulei 38 z wspólpracujaoa czesoia 37 wirnika* W celu zapobiezenia rozlaozeniu wspólpracujacych czesoi sprzegla klowego na prawym kon- ou walka 17 usytuowany jest pierscien sprezysty 57, uniemozliwiajacy osiowe przesunieoie wirnika 11 wzdluz walka* Zespól utworzony przez pompe 5, walek 17 i wirnik 11 wsuwa sie te¬ raz do lewego konca obudowy 1, az do oparcia sie plaskiej powierzchni 49 podstawy 20 o od¬ sadzenie w obudowie stanowiace z jednej strony gniazdo 2* Nalezy zauwazyc, ze w tym momencie konoe obudowy 1 nie sa jeszcze zagiete w celu utworzenia kolnierzy przytrzymujacych 47 i 48, fig* 1f a wieo podstawa 20 moie swobodnie wejsc do lewego konca obudowy* Nastepnie wklada sie pierscien uszczelniajacy 7 i umieszcza w gniezdzie 36 kulke 33, a na niej sprezyne 34. Montaz lewego konca pompy konczy sie przez wlozenie dna do obudowy, az do zetkniecia sie z podstawa 20 zespolu pompy 5# Styk dna 4 z podstawa 20 zapewnia nie tyl-4 137 042 \ ko soisniecie piersoienia 7, lecz równiez wlasciwy stopien wstepnego napiecia sprezyny 34 zaworu 29, Zmontowane czesci pompy ea utrzymywane we wlasciwym polozeniu przez zagiecie le¬ wego konca obudowy i utworzenie kolnierza 47• Na tym etapie montazu pozostaje do zamontowania dno 6 i jego szozotki 13* Wynika teraz problem utrzymania szozotek w rozstawieniu, azeby umozliwic ich prawidlowe ustawienie na kolektorze 12 silnika 9, poniewaz nie ma sposobu ustawienia ich z zewnatrz, W celu rozwia¬ zania tego problemu czesci wstawiane w gniazdo 3 sa skonstruowane takf aby umozliwic na¬ stepnie ustawienie szozotek na kolektorze, Czesci tey to dno 6 i osadzone w nim tuleja lo¬ zyskowa 21, które zostana opisane w dalszej czesci opisu bardziej szczególowo.Dno 6 sluzy jako obsada szozotek i ma wglebienie 22 na tulei lozyskowej 21. Dno 6 ma równiez wglebienie 51 sasiadujaoe z wglebieniem 22 przystosowanym do umieszczenia w nim gniazda 43 zaworu zwrotnego. Wglebienie 51 miesci sie w ozesoi 42 dna 6 i laczy sie z wy¬ lotem U pompy.Tuleja 21 ma czesc pierscieniowa 52, której srednica zewnetrzna jest nieznacznie wiek¬ sza od srednicy zewnetrznej kolektora 12* Wewnatrz ozesoi 52 znajduja sie oztery zebra 53f podtrzymujace walek. Zebra te dziela przestrzen ozesoi 52 na cztery strefy 19, przez które moze przeplywac paliwo w kierunku wylotu U, Po stronie przeciwleglej wzgledem wirnika 11, tuleja lozyskowa 21 ma walcowy wystep 54 oparty na zebrach 53 fig, 6 17. Wystep ten ma kanal osiowy 55, przez który podczas pracy pompy przeplywa paliwo, prze ohodzaoe z wnetrza pompy do wylotu U, Wystep 54 podtrzymuje gniazdo 43 zaworu zwrotnego podozas montazu, W fazie montazu, poprzedzajacej bezposrednio etap przedstawiony na fig, 2, elementy za¬ woru zwrotnego wklada sie najpierw do czesoi 42 dna 6, Nastepnie na wystepie 54 tulei lozy¬ skowej 21 umieszcza sie pierscien uszozelniajaoy 56, po ozym dno 6 sklada sie z tuleja lo¬ zyskowa 21 w taki sposób, ze szozotki 13 opieraja sie na zewnetrznej walcowej powierzchni tulei lozyskowej 21 i sa przez nia centrowane. Pózniej dno 6 i tuleje lozyskowa 21 naklada sie na prawy koniec walka 17 az do oparcia oie tego ostatniego o zebra 53, Na fig, 2 przed¬ stawione jest wzajemne ustawienie elementów pompy.Teraz dno 6 popycha sie od zewnatrz w celu przesuniecia go w lewo wzgledem tulei 21, która jest nieruchoma, gdyz zetknela sie juz z konoem walka 17, To przesuwanie dna 6 w le¬ wo powoduje nie tylko jego wejscie do gniazda 3 i wsuniecie tulei lozyskowej 21 do wglebie¬ nia 22, leoz równiez przesuniecie szozotek 13 z ich rozstawionego polozenia na tulei do oparcia na kolektorze 12, W taki sposób szozotki zostaja zmontowane we wlasciwym polozeniu na kolektorze, po którym sie moga slizgac.Nastepnie prawy koniec obudowy 1 zagina sie w dól celem utworzenia kolnierza 48, który utrzymuje dno 6 we wlasciwym polozeniu, kiedy to jego wewnetrzna powierzchnia opiera sie o pierscieniowe odsadzenie, ograniczajace od wewnatrz gniazdo 3* Z powyzszego widac, ze obudowa 1 sluzy nie tylko jako element mieszczacy paliwo i me¬ chaniczna konstrukoja pompy, lecz równiez jako jarzmo magnetyozne stojana silnika.Pompa wyzej opisana i przedstawiona jest oozywisoie tylko w jednej postaoi wykonania wynalazku. Wsród mozliwyoh modyfikaoji opisanej pompy zawór bezpieczenstwa 29 moze byc zmo¬ dyfikowany jak przedstawiono na fig, 4« W tym rozwiazaniu konstrukcyjnym zawór miesoi sie calkowicie w podstawie 20 pompy 5S gdyz zarówno kulka 33 jak i sprezyna 34 sa umieszczone w gniezdzie 36, Jak widac z fig, 4, rozmiary gniazda 36 sa wieksze w pompie z fig, 1. W le¬ wym konou gniazda 36 znajduje sie podkladka 58, o która opiera sie sprezyna 34. Uksztalto¬ wanie zaworu bezpieczenstwa 58 wedlug fig, 4 daje wieksza latwosc montazu od wersji z fig,1.W innym rozwiazaniu pompy z fig, W1 wystep 54 jest wykonany oddzielnie od tulei 21 i jest wstepnie montowany we wglebieniu 51 dna 6,137 042 5 Zastrzezenia patentowe 1. Pompa paliwowa o napedzie elektrycznym, dla ukladu wtryskowego paliwa silnika spa¬ linowego z zaplonem iskrowym, zawierajaca rurowa obudowe z odpowiednimi urzadzeniami two¬ rzacymi wlot paliwa w jednym koncu obudowy i jego wylot w koncu przeciwleglym, walek i dwa oddzielne wsporniki, podtrzymujace je w obudowie, silnik elektryczny usytuowany w obudowie, zlozony ze stojana oraz wirnika osadzonego na walku, przy czym w obudowie usytuowany jest zespól pompy zawierajacy obrotowy wirnik zamocowany na walku i sprzegniety z napedzajacym go wirnikiem silnika elektrycznego, zas obudowa zawiera lacznik elektryczny do doprowadza¬ nia pradu elektrycznego do silnika elektrycznego, a pompa posiada pierwszy zawór do zapo¬ biegania powstawaniu nadmiernego cisnienia paliwa w obudowie i drugi zawór do zapobiegania powrotnemu przeplywowi paliwa przez wylot paliwa z obudowy, która stanowi element mieszcza¬ cy paliwo oraz konstrukoje nosna elementów pompy, spelniajao równoczesnie rame magnetyczna stojana silnika elektrycznego, znamienna tym, ze walek (17) ma wewnatrz wzdluz¬ ny kanal (30) z wylotem (31) # wychodzacym po stronie niskocisnieniowej zespolu pompy (5) w sasiedztwie wlotu paliwa (I), oraz wlotem (32) wohodzaoym do wnetrza (28) pompy po stro¬ nie wysokocisnieniowej zespolu pompy (5), a pierwszy zawór (29 -» 33) 3©st usytuowany w sa¬ siedztwie wylotu (31) kanalu (30) i sklada sie z elementu zamykajacego w postaoi kulki (33) oraz sprezyny (34), dooiskajaoej kulke (33) do wylotu (31) kanalu celem jego zamkniecia. 2* Pompa paliwowa wedlug zastrz, 1, znamienna tym, ze zespól pompy (5) zawierajacy wirnik (24), podstawe (20) i podtrzymujaca przez nia kierownice (23), posiada w podstawie (20) wglebienie (36)9 w którego pierwszej czesoi miesci sie kulka (33).pierw¬ szego zaworu (29 - 33)» a w drugiej czesci jest osadzony jeden konieo (37) walka (17), zas wylot (31) kanalu (30) w walku jest skierowany ku pierwszej czesci wglebienia (36). na 1CM k|» Nil Nr KI ki i raki Jul N ki N jRG. 3 137 042 na 4 K. 34 f7?/ ; ; ; ; / / ? y^sy y y y ^^^ FI6. 5137 042 FIG. 7 P6. 6 R6. 8 54- £. ia 52^1 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 130 zl PL PL PL PL