Przedmiotem wynalazku jest tokarka do zeetawów kolowych, zwlaezcza do regenerecjl profilów tych kól, wyposazona w rolki podporowe l/lub napedowe przylegaja.ee do obwodu i do wewnetrznej powierzchni bocznej kazdego z kól.Maszyny tego rodzaju znane ee np. z polskiego opisu patentowego nr 78 173 lub z wylozenia patentowego RFN nr 2 424 305, przy czym polski opis patentowy przedstawia podtorowe obrabiarke do zestawów kolowych, w której zestaw kolowy napedzany jest przez rolki przylegajece do obwodu kól, a ustawiany 1 prowadzony w kierunku osiowym przez rolki przylegajece do wewnetrznych powierzchni bocznych kól. Rolki dosuwane do wewne¬ trznych powierzchni bocznych kól se umocowane po jednej stronie sztywno, a po drugiej et ronie hydraulicznie przesuwnie. Przy takim zamocowaniu istnieje z jednej strony nie¬ bezpieczenstwo rozgiecie kól, co moze spowodowac, ze w trakcie obróbki profile kól ulegne znieksztalceniu, a z drugiej strony* ze rolki dosuwane do wewnetrznych powie¬ rzchni bocznych przy zmieniajecym sie obclezsniu nie bede w stanie stawic dostateczne¬ go oporu 1 zestaw kolowy w czesie obróbki bedzie ulegal przesunieciom w kierunku osio¬ wym , Usytuowanie rolek takie, jak przedetawlono w opisie wylozeniowym RFN nr 2 424 305 nie daje Im mozliwosci przejecia sil zewnetrznych dzialajecych w kierunku osiowym.W czasie obróbki zestawu kolowego wystepuje w zasadzie trzy rodzaje sil dzialajecych w kierunku osiowym, to znaczy sila tarcia wynikajeca z nlerównoleglosci osi rolek przy¬ legaj ecych do obwodu kól, eila wynikajeca z geometrycznego ksztaltu powierzchni tarcia, oraz skladowa sila skrawania. Zsumowanie tych ell daje dosc duze sile wypadkowe. Wobec tego nelezy liczyc sie z wystepowaniem znacznych sil osiowych* Wielkosci i kierunki wymienionych powyzej sil ee nieznana. Dlatego wade wszystkich dotychczeeowych konstru¬ kcji jest - jak wspomniano poprzednio fakt, zs wielkosc sily przeciwdzielejecej tym silom osiowym ustala sie na podstawie danych empirycznych*2 136 175 Celem wynalazku bylo zaprojektowanie tfokarki do zestawów kolowych, której konstru¬ kcja zapewnialaby calkowite przejecie wystjepujecych tam sil osiowych i przez to zapo¬ biega przesunieciom zestawu kolowego w mas/zynie. Zadanie to zostalo wedlug wynalazku rozwiazane przez to, ze zarówno rolki przyjlegajece do obwodu kola jak tez rolki przy¬ legajace do wewnetrznej powierzchni bocznej kola zostaly umieszczone we wspólnej obu¬ dowie. Dzieki temu osiagnieto, ze sily osiowe wynikajece z dosuniecia rolek do obwodu kola ulegaje zwarciu wewnetrz wspólnej obudowy, a wszystkie pozostale sily osiowe przenoszone se poprzez obudowe do kadluba. Na zestaw kolowy nie dzialaje wiec sily zginajece i przesuwajece. Wedlug Jednej z korzystnych cech wynalazku proponuje sie aby wspólne obudowe usytuowac przesuwnie w kierunku osi zestawu kolowego. Dzieki temu ula¬ twia sie adaptacje maszyny do rozmaitych rozstawów kól. Wedlug innej korzystnej cechy wynalazku proponuje sie, aby kazdej z rolek dosuwanych do obwodu kola odpowiadala je¬ dna rolka dosuwana do wewnetrznej powierzchni bocznej kole. W ten sposób wszystkie wy- stepujece sily osiowe, z wyjetkiem skladowej skrawania, zostaje przejete Juz w miejscu ich powstawania, na kolo nie dzialaje zadne momenty# Inny przyklad wykonania wynalazku proponuje, aby kazda rolka dosuwana do obwodu kola i kazda odpowiadajeca jej rolka dosuwana do wewnetrznej powierzchni bocznej byly umocowane we wspólnej im obudowie. Takie usytuowanie zapewnia zachowanie korzysci wy¬ plywaj ecych z wynalazku równiez w przypadku, gdy kazda z par rolek dosuwanych do obwo¬ du kola i do bocznej powierzchni kola ma byc ulozyskowana niezaleznie od pozostalych par rolek. Tego rodzaju rozwiezanie konstrukcyjne nie zostalo przedetawlone na rysun¬ kach.W nastepnym przykladzie wykonanie wynalazku proponuje sie, zeby osie czopów, na których osadzone se rolki dosuwane do wewnetrznej bocznej powierzchni kola, znajdowa¬ ly ele w plaszczyznie prostopadlej do osi walów napedowych rolek dosuwanych do obwodu kola. Dzieki temu mozliwe jest stosowanie rolek o bardzo prostej konstrukcji.Dalszy przyklad wykonania proponuje, zeby rolka dosuwana do wewnetrznej powierz¬ chni bocznej kola zamocowana byla obrotowo wokól osi odpowiadajecej jej rolki doeuwa- nej do obwodu kola i dawala sie ustalic w odpowiedniej pozycji ketowej. W ten sposób osiega ele optymalne toczenie rolki po wewnetrznej powierzchni bocznej kola.Przedmiot wynalazku zostania blizej objasniony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia polowe podlogowej tokarki do zestawów kolowych w widoku z boku, fig. 2 - tokarke w przekroju wedlug linii A-A na fig. 1, fig. 3 - polowe to¬ karki z fig. 1 w widoku z góry, fig. 4 - mechanizm do wzdluznego przesuwania ukladu rolek dla jednej polowy tokarki w przekroju wedlug linii C-C na fig. 3 w powiekszeniu, fig. 5 - mechanizm do wzdluznego przesuwania ukladu rolek w rzucie poziomym, czesciowo w przekroju wedlug linii D-D na fig. 4, fig. 6 - ulozyskowanie ukladu rolek w przekro¬ ju wedlug linii B-B na fig. 2, fig. 7 - ulozyskowanie ukladu rolek tokarki w przekroju poziomym wedlug linii E-E na fig. 6, a fig. 8 - uklad rolek tokarki w innym przykla¬ dzie wykonania 1 w przekroju wzdluznym.W tokarce wedlug wynalazku - ze wzgledu na symetrie budowy pokazano tylko Jej Je¬ dne polowe - zestaw kolowy 1 opiera sie swoimi skrzyniami lozyskowymi 2 na podporze 3.Podpora 3 spoczywa na platformie 4, która stanowi calosc odlewnicze z podstawe 5 ma¬ szyny. Kolo 6 podparte Jest na obwodzie przy pomocy rolek podporowych i napedowych 7.Rolki te se umocowane na walach napedowych 8, ulozyskowanych obrotowo 1 osiowo nie- przesuwnle we wsporniku 9 rolek. Na tylnym koncu kazdego walu napedowego 8 zamocowane jest kolo lancuchowe, które poleczone jest przy pomocy lancucha napedowego 10 z kolem lancuchowym znajdujecym ele na wale przekladniowym przekladni 11. Przekladnia 11 umo¬ cowana jest na wsporniku 9 rolek. Na przekladni 11 zamocowany jest silnik 12. Na wale silnika 12 umocowane jest kolo lancuchowe, które przy pomocy lancucha 13 poleczone jest z kolem lancuchowym zamocowanym na wale przekladniowym przekladni 11.136 175 3 Tylny koniec wspornika 9 rolek Jest zalozyskowany na pionowym czopie przegubu krzy¬ zowego 14. Poziomy czop przegubu krzyzowego 14 Jest ulozyekowany na saniach 15f które se usytuowane przesuwnie na poleczonym z podstawe 5 wysiegniku 16. Sanie 15 przesuwane se przy pomocy walka gwintowanego 17, zalozyskowanego obrotowo ale osiowo nieprzesuwnie w wysiegniku 16. Walek gwintowany 17 uruchamiany Jest przy pomocy klucza zakladanego na kwadratowy czop 18.Przedni koniec wspornika 9 rolek Jest podparty dwoma drezkami 19 umocowanymi w pod¬ porze 20. Podpora 20 Jest z kolei oparta na tloczysku 21, tloka 22 suwajecego sie w cy¬ lindrze 23* Cylinder 23 umocowany Jest na cokole fundamentu. Swobodne konce drezków 19 zamocowanych w podporze 20 i koniec tloczyska 21 tloka 22 maje ksztalt kulisty i se za- lozyskowane w kulistych penwiech wspornika 9 rolek i podpory 20. Przedni koniec wspor¬ nika 9 rolek z rolkami podporowymi i napedowymi 7 .wykonuje ruch obrotowy w plaszczyznie równoleglej do plaszczyzny kola 6 ze srodkiem obrotu w centrum kulistej panwi podpory 20, oraz ruch obrotowy wokól poziomej osi przegubu krzyzowego 14. Rolki podporowe i na¬ pedowe 7 wykonuje powyzej opisane ruchy w przypadku gdy powierzchnie obwodu kól wyka¬ zuje bledy ksztaltu.Do powierzchni bocznej 24 kola 6 przylega rolka 25 poleczona na stale z czopem 26.Czop 26 Jest zalozyskowany obrotowo i osiowo nieprzesuwnie w przedluzeniu 27 wspornika 9 rolek. Os czopu 26 Jest tak usytuowana, ze w przyblizeniu przecina ona os zestawu kolowego i os walu napedowego 8.Na podstawie 5 umocowany Jest wspornik suportowy 28. Po Jego wzdluznej prowadnicy slizgaje sie sanie wzdluzne 29. Po prowadnicy poprzecznej san wzdluznych 29 slizgaje sie sanie poprzeczne 30, -na których umocowane jest narzedzie tokarskie 31. Sanie wzdlu¬ zne 29 przesuwane se przy pomocy walka gwintowanego 32 umocowanego obrotowo 1 osiowo nieprzesuwnie we wsporniku suportowym 28. Do pokrecenia sluzy kólko reczne 33, które jest umocowane na walku gwintowanym 32.Sanie poprzeczne 30 przesuwane se przy pomocy walka gwintowanego 34 umocowanego obrotowo i osiowo nieprzesuwnie na kozle lozyskowym 35, znaj dujecym sie na saniach wzdluznych 29. Na kozle lozyskowym 35 ulozyekowany jest poza tym obrotowo 1 osiowo nieprzesuwnie wal kólka recznego 36. Na walku gwintowym 34 umocowane jest kolo lancu¬ chowe 37, a na wale kólka recznego 36 kolo lancuchowe 38. Wal kólka recznego 36 jest poleczony z walkiem gwintowym 34 poprzez lancuch 39. Na wale kólka recznego 36 umoco¬ wane Jest kólko reczne 40.Sposób dzialanie rolek 25 jest naetepujecy /ze wzgledu na symetrie budowy, opis obowiezuje dla obydwu polówek maszyny/. Zeetew kolowy 1 podniesiony z szyn przy pomo¬ cy rolek podporowych i napedowych 7 oparty zostaje swymi skrzyniami lozyskowymi 2 na podporze 3, w taki sposób, ze podpora 3 przejmuje okolo 10 % a rolki podporowe 1 na¬ pedowe 7 okolo 90 % ciezaru zestawu kolowego. Zeetaw kolowy 1 przyjmuje polozenie przedstawione na fig. 1, przy czym rolki 25 znajduje sie w odleglosci okolo 10 mm od wewnetrznej powierzchni bocznej 24. Teraz nadaje sie zestawowi kolowemu 1 ruch obro¬ towy i tak dlugo wprawia w ruch wrzeciono 17 przedstawionej tu polówki maszyny, dopóki rolki 25 nie dotkne do wewnetrznej powierzchni czolowej 24. Poniewaz po drugiej stro¬ nie maszyny odbywa sie to samo, zestaw kolowy 1 zostaje ustalony w kierunku osiowym, mimo ze dzialaje na niego tylko niewielkie sily. Sily osiowe, z wyjetkiem skladowych sil skrawania, przejmowane se dla kazdego kola 6 zestawu kolowego 1 przez uklad rolek 1 wobec tego nie wywieraje dzialania na wspornik 9 rolek. Natomiast osiowe skladowe sily skrawania dzialaje wprawdzie na wspornik 9 rolek, nie dzialaje Jednak na kolo 6, tak ze kolo 6 nie podlega dzialaniu momentów zginajecych, co stanowi duze zalete.Dzieki spieciu sil wewnetrz ukladu rolek, na wspornik 9 rolek dzialaje wylecznie osiowe skladowe eily skrawania i to tylko, o Ile sie one wzajemnie nie znosze. Wobec tego mozna by w jednej polowie maszyny zastepie wrzeciono 17 przez tloczysko silowni¬ ka hydraulicznego, którego tlok przesuwa sie w cylindrze stanowiecym calosc z odpowie¬ dnim wspornikiem 9 rolek. Poniewaz sily dzialajece na wspornik rolek se niewielkie,4 13^ 175 slle napedowa takiego silownika noze byc rówruez niewielka. Dzieki temu dosuwanle ro¬ lek 25 bedzie przez zastosowanie napedu hydraulicznego znacznie ulatwione, a jedno¬ czesnie na kolo 6 zestawu kolowego nie bede (dzialaly znaczne elly zginajece.W przypadku gdy maszyna ma byc przystosowana do przyjmowania zestawów kolowych 0 bardzo duzych 1 o bardzo malych srednicach, polozenie osi rolek 25 w plaszczyznie równoleglej do wewnetrznej powierzchni bocznej 24 kola 6 moze odbiegac znacznie od po¬ lozenia zedanego. Wady tej mozna uniknec przez zastosowanie takiego ulozyskowenia ro¬ lek 25 jak pokazano na fig. 6 17. Rolki 25 se umocowane na czopach 26 zalozyskowanych obrotowo i osiowo nleprzesuwnie w obudowach 41. Dla uproszczenia opis ograniczono do przedstawionej tam jednej pary rolek.Do obudowy 41 przymocowane se dwa czopy 42, które ulozyskowane ee obrotowo i osio¬ wo nleprzesuwnie w przedluzeniu 27 wspornika 9 rolek. Czopy 42 1 wal napedowy 8 se po¬ lozone wspólosiowo. Zewnetrzny czop 42 zaopatrzony jest we wskazówke 43, która wspól¬ pracuje ze skale na scianie czolowej 44 wspornika 9 rolek. Na skali tej zaznaczone se srednice obwodów pomiarowych zestawów kolowych, na które nalezy nastawic rolki 25.Sruby 45 sluze do nastawienia i jednoczesnie do ustalania obudowy 41 w nastawionej pozycji # W innej odmianie wynalazku rolka 25 usytuowana jest w przedluzeniu 27, wspólosiowo do odpowiedniej rolki podporowej 1 napedowej 7, ulozyskowanej we wsporniku 9 rolek po¬ przez wal napedowy 8. Rolka 25 przylega do wewnetrznej powierzchni bocznej 24 kola 6 1 unika kontaktu z wewnetrznym zarysem bocznym obrzeza kola. Zalete tego rozwiezania jest prosta i zwarta budowa, oraz to, ze rolka 25 moze dzialac napedowo. Odpowiednio skierowane sily osiowe se w tym przypadku nawet pozedane aby osiegnec wystarczajecy efekt napedowy rolki 25* Celowym jest nadanie powierzchniom przylegania rolek 25 ksztaltu stozkowego. Ket rozwarcia etozka dobierany Jest w ten sposób, zeby srodek po¬ wierzchni przylegania rolki 25 i srodek powierzchni przylegania rolki 7 znalazly sie na wspólnej osi F-F, w przypadku nowego, nieuszkodzonego profilu zeetawu kolowego. Te¬ ka kombinacja rolek pracuje równiez bez zastrzezen w przypadku profilów, w których we¬ wnetrzny zarys boczny obrzeza nie jest uksztaltowany stozkowo lecz plasko. Dalsze za¬ lete tej kombinacji jest to, ze predkosci obiegowe rolek 25 i 7 w srodku ich powierz¬ chni przylegania se prawie sobie równe, straty na tarcie se wobec tego minimalne.Zastrzezenia patentowe 1. Tokarka do zeetawów kolowych, zwlaszcza do regeneracji profilów tych kól, wypo¬ sazona w rolki podporowe l/lub napedowe przylegajece do obwodu i do wewnetrznej powie¬ rzchni bocznej kazdego z kól, znamienna tym, ze zarówno rolki /7/ przy¬ legaj ece do obwodu kola jak tez rolki /25/ przylegajece do wewnetrznej powierzchni bo¬ cznej /24/ kazdego z kól umieszczone se we wspólnej obudowie, które stanowi wspornik /9/ rolek i przedluzenie /27/ wspornika rolek. 2. Tokarka wedlug zaetrz. 1, znamienna tym, ze wepólne obudowa, któ¬ re etanowi wspornik /9/ rolek i przedluzenie /27/ wspornika rolek, umocowana jeet prze¬ suwnie w kierunku oel zeetawu kolowego. 3. Tokarka wedlug zaetrz. 1, znamienna tym, ze kazdej rolce /7/ przy¬ legaj eceJ do obwodu kola /6/ odpowiada rolka /25/ przylegajeca do wewnetrznej powierz¬ chni bocznej /24/ kola /6/. 4. Tokarka wedlug zaetrz. 3, znamienna tym, ze rolka /7/ przylegaje- ca do obwodu kola i odpowiadajeca jej rolka /25/ przylegajeca do wewnetrznej powierz¬ chni bocznej /24/ kola /6/ umocowane se na wspólnym wale nepedowym /8/.136 175 5 5« Tokarka wedlug zaetrz, 1 albo 4, znamienna tym, ze osie czopów /26/, na których osadzone ee rolki /25/ przylegajece do wewnetrznej powierzchni bocz¬ nej /24/ kola /6/# leze w plaszczyznie prostopadlej do osi wolów napedowych /6/ na których osadzone ee rolki /7/ przylegajece do obwodu kola /6/. 6. Tokarka wedlug zeetrz. 5, znamienna tym, ze rolka /25/ przylega¬ jece do wewnetrznej powierzchni bocznej /24/ kola /6/ umocowana jest w sposób obroto¬ wy wokól osi odpowiadajecej jej rolki /7/ przylegajecej do obwodu kola /6/. 16 2 3 * 6 9 .13 12 H 10 Fig.1 \ Figi 2136 175 7 27 25 31 1 2527 Fig. 3 Fig. UJH- *—r q=^ =fc= =4= 136 175 -ta -16 -17 nr l!r__J -/s ^r~ \ \ ^r 2_ -*¦ F/g. 5 f/g.5136 175 Fig. 8 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 cgz.Cena 100 zl PL PL PL