PL133450B1 - Fungicide and bactericide for plant protection purposes containing new nitroalcanolic derivatives and method of obtaining them - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek grzybobój¬ czy i bakteriobójczy dla ochrony roslin zawiera¬ jacy staly lub ciekly nosnik oraz ewentualnie sub¬ stancje pomocnicze takie jak srodki ulatwiajace rozpuszczanie, rozcienczalniki, wypelniacze, srodki dyspergujace, srodki powierzchniowo-czynne, mo¬ dyfikujace okres dzialania substancji aktywnej lepiszcza i/lub stabilizatory, jako skladnik biologi¬ cznie aktywny nowe pochodne nitroalkanolowe oraz sposób wytwarzania nowych pochodnych nitroalkanolowych.Z brytyjskiego opisu patentowego nr 1449540 znane sa pewne pochodne nitroalkanolowe przeja¬ wiajace skuteczne dzialanie przeciwko chwastom wywolujacym stany chorobowe u ludzi oraz dzia¬ lanie przeciwglistne. Pochodne nitroalkanolowe znane sa równiez z opisu patentowego RFN nr 2730523. l-fenylo-2-nitro-3-acetoksy-propan-l jest zwiazkiem znanym z literatury, jednakze dotych¬ czasowe zródla nie podaja zadnej informacji o je¬ go dzialaniu biologicznym, a znane sposoby jego -otrzymywania róznia sie od sposobu wedlug wy¬ nalazku.Srodek wedlug wynalazku zawiera jako sub¬ stancja aktywna nowe pochodne nitroalkanolowe o wzorze ogólnym 1, w którym Rx oznacza grupe alkilowa o 2—12 atomach wegla, grupe alkenylowa o 2—12 atomach wegla, grupe cykloalkilowa badz cykloalkenylowa o 3—6 atomach wegla, gru¬ pe furylowa lub grupe fenylowa podstawiona je¬ dnym lub kilkoma podstawnikami identycznymi lub róznymi, wybranymi z grupy podstawników obejmujacej grupy alkoksylowe o 1—4 atomach wegla, atomy chlorowców, grupe nitrowa, grupy • alkilenodioksylowe o 1—4 atomach wegla oraz - grupy acylowe o 1—4 atomach wegla, R^, oznacza atom wodoru, R3 oznacza grupe acylowa o 1—12 atomach wegla lub grupe benzoiloksylowa ewentu¬ alnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami li chlorowców, R4 oznacza atom wodoru, zas R5 oznacza grupe alkilowa o 1—12 atomach wegla lub grupe fenylowa ewentualnie podstawiona je¬ dnym lub kilkoma atomami chlorowców, w ilosci od 0,01 do 95%, w mieszaninie ze znanymi stalymi ll i cieklymi nosnikami, ewentualnie z dodatkiem jednej lub kilku dalszych znanych substancji po¬ mocniczych, takich jak srodki dyspergujace, srodki powierzchniowo-czynne, srodki modyfikujace okres dzialania 'substancji biologicznie aktywnej, lepi- 20 szcza i/lub stabilizatory.Okreslenie ,.grupa alkilowa 0 2^—12 atomach we¬ gla" w definicji podstawników wystepujacych we wzorze ogólnym 1, oraz w dalszej czesci opisu i w zastrzezeniach oznacza alifatyczne grupy weglowo- H dorowe o lancuchach prostych i rozgalezionych, takie jak grupa etylowa, I rz. grupa butylowa, II rz. grupa butylowa, III rz. grupa butylowa, I rz. grupa heksylowa, I rz. grupa heptylowa, gru¬ pa 2,6-dwumetylo-heptylowa i tym podobne. Okre- fi sienie „grupa alkenylowa o 2^—12 atomach wegla" 133 450133 450 oznacza alifatyczne grupy weglowodorowe o lancu¬ chach prostych i rozgalezionych zawierajace jedno wiazanie podwójne, takie jak grupa propenylowa, allilowa, 2,6-dwumetyloheptenylowa-l i tym podo¬ bne. Sposród grup cyklóalkilowych o 3—6 atomach wegla mozna wymienic grupe cyklopropylowa, cyklobutylowa, cyklopentylowa, lub cykloheksylo- wa. Cykloalkenylowe grupy zawierajace równiez 3—6 atomów wegla to grupa cyklopentenylowa, grupa cykloheksenylowa i tym podobne. Gdy Rx oznacza grupe fenylowa grupa ta jest podstawiona jednym lub kilkoma podstawnikami identycznymi lub róznymi, takimi jak atomy chlorowców (flu¬ oru, chloru, bromu lub jodu), grupy alkoksylowe o 1—4 atomach wegla, grupa nitrowa, grupy acy- lowe o 1—4 atomach wegla i/lub grupy alkileno- dioksylowe o 1—4 atomach wegla.Sposród podstawionych grup fenylowych ozna¬ czonych symbolem Rj wymienic mozna grupy 3-metóksy-, 4-metóksy, 3,4-dwumetoksy-, 3,4,5-trój- -metoksy-, 3,4-metylenodwuoksy-, 3-nitro- 4-nitro-, 4-chloro-, 4-bromo-, 4-fluoro-,3-acetoksy-, 4-acetoksy oraz 3-metoksy-4-acetoksy-fenylowe. Okreslenie „grupa acylowa o 1—4 atomach wegla" oznacza grupy acylowe o lancuchach prostych lub rozga¬ lezionych, takie jak grupa acetoksylowa, propiony- loksylowa, butyryloksylowa i tym podobne.Sposród grup fenylowych podstawionych atoma¬ mi chlorowców oznaczonych symbolem R5 Wymie¬ nic mozna grupe 2-, 3-, lub 4-chlorofenylowa, gru¬ pe 2-, 3- lub 4-bromofenylowa, 2,3-, 2,4- lub 2,5-dwu- chlorofenylowa i tym podobne. Podstawnikiem chlorowcowym przylaczonym do pierscienia fenylo- wego moze byc atom fluoru, chloru, bromu i jodu.Korzystnie, we wzorze ogólnym 1, Rx oznacza grupe alkilowa o 6—10 atomach wegla, grupe alkenylowa o 3—10 atomach wegla, grupe cyklo¬ pentylowa, cykloheksylowa, grupe furylowa lub grupe fenylowa podstawiona jednym lub kilkoma podstawnikami identycznymi lub róznymi, wybra¬ nymi z. grupy podstawników obejmujacej grupy alkoksylowe-o 1—4 atomach wegla, atomy chloro¬ wców, grupe metylenodioksylowa, grupe nitrowa i grupy acylowe o 1—4 atomach wegla, R3 ozna¬ cza korzystnie grupe acetoksylowa, podczas gdy R5 korzystnie oznacza grupe metylowa lub etylowa.Korzystnymi zwiazkami aktywnymi wykorzysty¬ wanymi w srodku wedlug wynalazku sa te spo¬ sród zwiazków o wzorze ogólnym 1, w których symbolowi Rx odpowiada grupa fenylowa podsta¬ wiona jedna, dwoma lub trzema grupami alkilo¬ wymi o 1—2 atomach wegla, grupa metylenodio¬ ksylowa, grupa nitrowa, lub atomem chlorowca, albo grupa cykloheksylowa badz grupa 2-furylo- wa, symbolem R2 i R4 odpowiadaja atomy wodoru, symbolowi R3 odpowiada grupa acetoksylowa zas symbolowi R5 odpowiada grupa metylowa., Przykladem szczególnie korzystnych zwiazków aktywnych okreslonych wzorem ogólnym 1 sa l-(4-nitrofenylo)-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropan, 1- -cykloheksylo-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropan i 1- -(3-fluorofenylo)-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropan lub ich mieszaniny.Zwiazki wyjsciowe o wzorze ogólnym 2 przygo¬ towuje sie w znany sposób podajac aldehyd o 10 15 20 25 30 3o 49 45 50 55 00 to wzorze ogólnym 3 reakcji z nitroetanolem w obe¬ cnosci zasady. Reakcje prowadzi sie w srodowisku rozpuszczalnika organicznego. Korzystnie jako sro¬ dowisko reakcji wykorzystuje sie rozpuszczalnik apolarny: bezwodnik kwasowy, chloroform, lub alkanol. Jako zasade stosuje sie zasade nieorga¬ niczna (taka jak wodorotlenek lub weglan metalu • alkalicznego) lub trzeciorzedowa amine (taka jak trójetyloamina lub N-metylopiperydyna). Zasade stosuje sie zazwyczaj w ilosciach katalitycznych.Reakcje korzystnie prowadzi sie w kapieli chlo¬ dzacej, w temperaturze —5°C do 15°C.Zwiazki aktywne o wzorze ogólnym 1 posiadaja dwa centra asymetrii przy atomach wegla w pozy¬ cjach 1 i 2 i moga wystepowac w postaci czterech izomerów. W srodku wedlug wynalazku wystepo¬ wac moga wszystkie izomery pojedyncze lub w postaci dowolnych mieszanin, a sposób wedlug wy^ nalazku obejmuje wytwarzanie wszystkich tych izomerów oraz dowolnych ich mieszanin.Wskazane wyzej biologicznie aktywne zwiazki o wzorze 1 sa zwiazkami nowymi.Wynalazek dotyczy preparatów bakteriobójczych i grzybobójczych, zawierajacych co najmniej jeden zwiazek o wzorze ogólnym 1, w którym podstawni¬ ki maja znaczenie podane bezposrednio powyzej.Objety równiez wynalazkiem sposób wytwarza¬ nia zwiazków aktywnych o wzorze ogólnym 1, w którym Rj oznacza grupe alkilowa o 2—12 ato¬ mach wegla, grupe alkenylowa o 2—12 atomach wegla, grupe cykloalkilowa badz cykloalkenylowa o 3—6 atomach wegla, grupe furylowa lub grupe fenylowa podstawiona jednym lub kilkoma pod¬ stawnikami identycznymi lub róznymi, wybranymi z grupy podstawników obejmujacej grupy alkoksy¬ lowe o 1—4 atomach wegla, atomy chlorowców, grupe nitrowa, grupy alkilenodioksylowe o 1—4 atomach wegla oraz grupy acylowe o 1—4 ato¬ mach wegla, R2 oznacza atom wodoru, R3 ozna¬ cza grupe acylowa o 1—12 atomach wegla lub grupe benzoiloksylowa ewentualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chlorowców, R4 ozna¬ cza atom wodoru a R5 oznacza grupe alkilowa o 1—12 atomach wegla lub grupe fenylowa ewen¬ tualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chlorowców, wedlug wynalazku polega na tym, ze zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym Rx ma znaczenie podane wyzej poddaje sie acylowaniu, z wytworzeniem zwiazku o wzorze ogólnym 1, w którym wszystkie podstawniki maja wyzej poda¬ ne znaczenie.W sposobie wedlug wynalazku reakcje acylo- wania prowadzi sie wykorzystujac znane srodki acylujace, korzystnie chlorki acylowe lub bezwod¬ niki kwasowe. Korzystnie acylowanie prowadzi sie, stosujac odpowiedni chlorek acylu, w temperaturze 20—130°C, badz stosujac bezwodnik kwasowy — w temperaturze 50—60°C w obecnosci silnego kwasu lub chlorku acylowego odpowiadajacego zastosowanemu bezwodnikowi kwasowemu.Wytwarzany sposobem wedlug wynalazku zwia¬ zek o wzorze ogólnym 1, mozna wyodrebnic z roz¬ puszczalnika organicznego po przemyciu go woda z lodem.5 Srodki ochrony roslin wedlug wynalazku zawie¬ rajace zwiazki aktywne o wzorze ogólnym 1, maja postac typowych kompozycji, takich jak roztwory, emulsje, zawiesiny, proszki; proszki dyspergowa¬ nie, proszki do rozpylania, proszki zwilzalne, pia¬ nki, pasty, granulki, aerozole, koncentraty emul¬ syjne, stezenie zawiesiny, kompozycje do powle¬ kania 'ziarna i tym podobne. Sposród wymienio¬ nych postaci kompozycji szczególnie korzystne sa proszki zwilzalne (PZ, .zwlaszcza o zawartosci skla¬ dnika aktywnego równej 50%), koncentraty emul¬ syjne (KE), koloidalne stezenie zawiesiny (Kol.), mikrogranulki, kompozycje do rozpylania i prepa¬ raty o ultra-niewielkiej-objetosci (ULO).Kompozycje omówione wyzej wytwarza sie przykladowo przez zmieszanie skladnika aktywne¬ go z nosnikiem (takim jak nosniki ciekle, skrop¬ lone gazy i/lub nosniki stale), ewentualnie w obec¬ nosci srodków powierzchniowo-czynnych (takich jak emulgatory i/lub srodki dyspergujace i/lub srodków spieniajacych, w znany sposób. Przy wy¬ korzystaniu wody jako rozpuszczalnika stosowac mozna równiez ciecze organiczne jako wspólrozpu- szczalniki, stanowiace dodatek do wytwarzanej kompozycji.Jako rozpuszczalniki lub nosniki ciekle srodek wedlug wynalazku zawierac moze, przykladowo, nastepujace substancje: 'zwiazki aromatyczne, ta¬ kie jak ksylen, toluen lub alkilonaftaleny, chloro¬ wcowane zwiazki aromatyczne, takie jak chloro- benzen, chlorowcowane weglowodory alifatyczne, takie jak chlorek metylenu lub chlorek etylenu, weglowodory alifatyczne, takie jak weglowodory parafinowe, weglowodory aldcykliczne, takie jak cykloheksan, alkohole, takie jak alkohol butylo- 35 wy lub glikol, etery i estry tych alkoholi, ketony takie jak aceton, keton metylowo-etylowy lub cy¬ kloheksanom, polarne rozpuszczalniki organiczne, takie jak dwumetyloformamid lub dwumetylosul- fotlenek, a ponadtowode. 40 Jako skroplone gazy, przykladowe skroplone substancje rozpylajace do kompozycji w postaci aerozoli, wykorzystuje sie chlorowcowane weglo¬ wodory, a ponadto ciekly butan, propan, azot oraz dwutlenekwegla. 45 Sposród stalych nosników wymienic mozna na¬ stepujace substancje: maczki ze skal naturalnych, takich jak kaolin, mineraly glinkowe, talk, kreda, kwarc, montmorylonit lub ziemia okrzemkowa, maczki z mineralów syntetycznych, takich jak su- jo btelnie rozdrobniony kwas krzemowy, tlenek gli¬ nu i krzemiany.W preparatach w postaci kompozycji granulko- wych wykorzystuje sie glównie nastepujace nosni¬ ki stale: rozdrobnione i rozdzielone na frakcje we- 55 dlug wielkosci ziarna skaly naturalne, takie jak wapn (kalcyt), marmur, pumeks, sepiolit i dolo¬ mit, ponadto maczki z substancji pochodzenia or¬ ganicznego, takie jak roztarte lodygi tytoniu, zmie¬ lone skorupy orzechów kokosowych i tym podobne, eo Jako srodki emulgujace i/lub spieniajace wyko¬ rzystuje sie niejonowe i anionowe substancje ta¬ kie jak estry i etery kwasów tluszczowych i poli- oksyetylenu (przykladowo etery alkiloarylo-poligli- kolowe), siarczany alkilu, sulfoniany alkilu, arylo- us 3450 6 "sulfoniany i zhydrolizowane bialko. Sposród od¬ powiednich srodków dyspergujacych wymienic mo¬ zna nastepujace substancje: lignina, lug posiarczy¬ nowy i metyloceluloza. „ ...... 5 Srodek wedlug wynalazku moze.miec takze postac kompozycji zawierajacych równiez srodki spaja¬ jace, takie jak karboksymetyloceluloza lub spro¬ szkowane, granulowane lub pólplynne (typu late¬ ksu) polimery naturalne lub syntetyczne, takie 10 jak guma arabska, alkohol poliwinylowy lub octan ¦poliwinylu.. .Jezeli jest to pozadane, zwiazki aktywne miesza sie z barwnikami, takimi jak pigmenty nieorga¬ niczne oraz sladowe ilosci pierwiastków w postaci 15 soli, takich jak sole boru, zelaza, miedzi, kobaltu, manganu, molibdenu i cynku.Srodek wedlug wynalazku rozprowadza sie na obszarze, który ma byc poddany zabiegom, w po¬ staci wymienionych wyzej kompozycja lub po roz- 20 puszczeniu ich do wlasciwego stezenia ostatecz¬ nego. .Dla usprawnienia przewozu, transportu i sklado¬ wania, korzystnie przygotowuje sie kompozycje w postaci koncentratów, które rozcienczac mozna do pozadanego ostatecznego stezenia bezposrednio przed zastosowaniem.Zawartosc skladnika aktywnego w kompozycjach do bezposredniego stosowania zmieniac sie moze w szerokich granicach. Kompozycje takie zawie¬ raja skladnik aktywny w ilosci od 0,01 do 05% wagowych, korzystnie od 0,01 do 10% wagowych.Kompozycje te rozprowadza sie na obszarze pod¬ dawanym zabiegom, znanymi metodami, takimi jak rozpylanie lub zraszanie, lub tym podobnymi.Srodki wedlug wynalazku wykazuja dzialanie grzybobójcze wzgledem takich gatunków grzybów , jak: Fusarium sp., Helminthosporium sp., Botrytis sp., Nigrospora sp., Penicillinum sp., Verticillium sp., Rhysopus sp., Rhisoctonia sp., Aspergillus sp., • Cercospora p., Phytophtora sp., Venturia sp, Cladosporiiim sp., Monilia sp., Alternaria sp., Cy- tospora sp. Uzyte w stezeniu 1—10 ppm hamuja kielkowanie zarodników, a przy stezeniu 100—500 ppm takze rozwój. kolonii grzybów, Mozna je sto¬ sowac do ochrony roslin uprawnych wrazliwych na dzialanie powyzszych gatunków grzybów. Sa uzyteczne w zapobieganiu chorobom nasion po¬ wodowanym przez zarodniki, w przypadku takich roslin jak na przyklad pszenica, jeczmien, ryz, kukurydza, soja, fasola lub groch, a takze w le¬ czeniu chorób lisci takich roslin jak na przyklad winorosl, jablonie, maliny, fasola, buraki cukro¬ we, sloneczniki.Stosowane w stezeniu 500—1000 ppm wykazuja dzialanie bakteriobójcze wobec takich gatunków bakterii jak Agrobacterium, Bacillus cereus, Baci- llus subtilis, Pseudomonas sp., Staphylococcuc sp., Xanthomonas sp.Srodek ochrony roslin wedlug wynalazku, ko¬ rzystnie stosuje sie w rolnictwie w postaci kompo¬ zycji do rozpylania, w celu zwalczania mikroorga¬ nizmów wywolujacych infekcje drzew owocowych objawiajace sie plesnieniem i parchem (takich jak Podosphaera, Unicinula, Venturia sp.), choroby upraw pomidorów i ziemniaków (takich jak Phytg-133 450 phthorae, Alternariae i róznorodne bakterie ta¬ kie jak Phythophthora infestens, Alternaria sola- ni, Corynebacterium miciganes, Xanthomonas ve- sicatoria) i tym podobne.Srodek wedlug wynalazku przejawia szczegól¬ nie silne dzialanie hamujace w stosunku do szcze¬ pów Fusarium, w zwiazku z czym moze byc z du¬ zym powodzeniem stosowany do zwalczania cho¬ rób wywolanych przez Fusarium na zbozach i ku¬ kurydzy, w postaci kompozycji do powlekania na¬ sion siewnych, kompozycji do stosowania przed wzejsciem roslin i po wzejsciu roslin podlega¬ jacych 2abiegom.Dzialanie bakteriobójcze srodka zawierajacego zwiazki o Wzorze ogólnym 1, wzgledem niektórych gatunków bakterii zagrazajacych roslinom upraw¬ nym, wykazano w nastepujacy sposób: Zawiesine badanych bakterii wprowadza sie na wysterylizowany preparat do hodowli badanej kul¬ tury. W preparacie wykonuje sie wglebienie, które napelnia sie wodnym roztworem badanego zwia¬ zku aktywnego, przy uzyciu pipety. Skutki dzia¬ lania zwiazku aktywnego ocenia sie po 1—3 dniach dokonujac pomiaru sn^dnicy stref powstalych wokól zaglebien, gdzie nastapilo zahamowanie roz¬ woju bakterii.Wyniki prób przeprowadzonych dla zbaclania bakteriobójczego dzialania zwiazków aktywnych o wzorze ogólnym 1 zgodnie ze sposobem przed¬ stawionym powyzej podane sa w tablicy 1. Stoso¬ wane w tej tablicy oznaczenia maja nastepujace znaczenie: 10 15 23 30 — = brak dzialania hamujacego rozwój bakterii + = czesciowe zahamowanie rozwoju bakterii ++ = calkowite zahamowanie rozwoju bakterii Grzybobójcze dzialanie srodka wedlug wynalaz¬ ku zawierajacego zwiazki o wzorze ogólnym 1, wykazano metoda „skazonego agraru". Metoda ta polega na tym, ze badany zwiazek miesza sie z preparatem do hodowli kultury grzybów podda¬ wanych badaniom.Tak przygotowany preparat zaszczepia sie i ob¬ serwuje sie rozwój grzybni. Na podstawie obser¬ wacji okresla sie wspólczynnik JEC50 dla badanego zwiazku (odpowiadajacy wartosci stezenia powo¬ dujacego zahamowanie rozwoju badanego grzyba o 50%). < Wyniki otrzymane w testach wykazujacych dzia¬ lanie grzybobójcze zwiazków o wzorze ogólnym 1 podane sa w tablicy 2. Stosowane w tej tablicy oznaczenia maja nastepujace znaczenie: +++ = wartosc EC50 ponizej 500 ppm (czesci na milion) ++ = wartosc EC50 w granicach 500—1000 ppm + -¦¦ = wartosc EC50 w granicach 1000—2000ppm — = wartosc EC50 powyzej 2000 ppm Hamujac dzialanie srodka wedlug wynalazku za¬ wierajacego zwiazki o wzorze ogólnym 1, na kiel¬ kowanie -zarodników badano w taki sposób, ze roztwór zwiazku aktywnego w wodzie destylowa¬ nej dodaje sie do zawiesiny zarodków badanego szczepu grzybów. Nastepnego dnia zlicza sie kiel¬ kujace zarodniki pod mikroskopem. Oblicza sie procent zahamowania.Wyniki otrzymane przy badaniu zwiazków o wzorze ogólnym 1, zebrane sa w tablicy 3.Tablica 1 Badany szczep bakterii Agrobacterium tumefaciens Bacillus subtilis Erwinia carotovora Escherichia coli Staphylococcus aureus Pseudomonas mors-pr.Xanthomotnas campestris Badany zwiazek (przygotowany zgodnie z przykladem nr) III ++ ++ ++ ++ + ++ ++ IV H- + + + ++ ++ ++ XIX ++ +¦+ + + ++ + + VI ++ + + + + ++ ++ VII + + - .+ ++ + ++ Chlo- rocid + - -' - - + + + Chlorocid = dwuchloro-NHi2-hydroksy-l-hydroksymetylo-2(4-nitrofenylo)-etylo]-acetarnid133.450, ~"..... ...-. •. - -—. .- • Tablica .2.... . . ....Badany zwiazek przygoto¬ wany we¬ dlug przy¬ kladu nr I VI XIX X Preparat „Dithane M-45" Preparat „Antracol" Preparat „Ortho- -Phaltan" : .? ::•-:. .. Badany, szczep grzybów Ascochy- ta pisi ++ - +++ +++ +++ .++ Botrytis cinerea ¦+++ +++ +++ +++ Cysto'- i Fusa- : --spoca--i rium cincta ;Oxyspo- rum ¦ +++ +++'¦ +++ +-H- +++ + + ' Mucor gloobuli ++¦ •+ :++ + " Nigro-. spora infae +++ ++ ¦ + Phytho- phtoira infe- stane - +-f +++ +++ +++ Vetri- cillum alboa- ' tra ++ +++ +++ Dithane M-45: mieszanina cynkowych i manganowych pochodnych etylenodwutiokarbanianu Antracol: cynkowa pochodna propylenobistiokarbaminianu Ortho-Phaltan: N-trójchlorometylotioft.alimid Tablica 3 Badany zwiazek przygoto¬ wany wg przykla¬ du Nr III VI VII VIII XI XXII Preparat „Zineb 30 WP" Badany szczep grzybów Nigrospora oryzae Helmintho- sporium sativum Nigrospora oryzae Helmintho- gporium sativum Nigrospora oryzae Helmintho- sporium sativum Nigrospora . oryzae Helmintho- sporium sativum Nigrospora oryzae Helmintho- sporium sativium Procent zahamowania 1 4,3 22,1 0,0 100,0 0,0 10,0 0,0 5,5 3,3 1,5 2 20,9 33,3 0,0 100,0 16,7 40,7 0,0 10,8 2,5 3. 51,8 36,4 5,0 100,0 18,0 100,0 0,0 16,4 6,8 7,4 4 100,0 100,0 14,1 5 100,0 100,0 100,0 100,0 64,8 100,0 100,0 45,2 | 12,7 Zineb: etyleno-bisdwutiokarbaminian cynku11 Ponizsze przyklady ilustruja i wyjasniaja blizej wyjaalazek nie ograniczajac jednakze jego zakresu.Przyklad I. Wytwarzanie U(3A$-ix6!JmsiQ- -ksyfenyIo)-2-nitró-l,3~dwuacetoksy-propanu, 19,6 g (0,1 mola) aldehydu 3,4,5-trójmetoksybenzy- -lowego oraz 9,1 g (0^1 mola) nitroetanolu .rozpro¬ wadzono na zawiesine z mieszanina 25 ml meta¬ nolu i 1 ml N-metylopiperydyny w temperaturze 0°C (chlodzac mieszanine w kapieli z wody z lo¬ dem). Mieszanine reakcyjna mieszano przez 6 go¬ dzin a nastepnie dodano 50 ml chloroformu i po¬ zostawiono w temperaturze 0°C na 72 godziny, po czym calosc zakwaszono 1 ml kwasu octowego.Wytracony osad krystaliczny odsaczono, .prze¬ myto chloroformem i woda z lodem (o tempera¬ turze 0°C) i wysuszono. Otrzymano 19,7 g (wy¬ dajnosc 68,64%) l-(3,4,5-trójmetoksyfenylo)-2-nitro- -1,3-propandiolu o temperaturze topnienia 155— 159°C.Mieszanine 9,7 g (0,0337 mola) l-(3,4,5-trójmeto- -ksyfenylo)-2-nitro-13-propanodiolu, 13,7a g (0435 mola) bezwodnika octowego i 2,6 g chlorku acetylu mieszano w temperaturze 60°c przez 4 godziny."Nastepnie mieszanine ochlodzono do temperatury 20°C i wylano na 50 g lodu. Krystalizacja nasta¬ pila natychmiast. Wytracony produkt odsaczono, przemyto trzykrotnie porcjami po 15 ml miesza¬ niny wody z lodem a nastepnie niewielka (okolo 30 ml) iloscia izopropanolu i wysuszono. Otrzyma¬ na 11,3 g (wydajnosc 90,12%) tytulowego zwiazku o temperaturze topnienia 107—109°C. Analiza ele¬ mentarna dla C16H21N09: %C %H ' %N Obliczono: 51,75 5,70 3,77 Znaleziono: 51,69 5,65 3,73 Przyklad II. Wytwarzanie l-,(3,4-dwumeto- -ksyfenylo)-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropanu.Przygotowano zawiesine 83,1 g \(0,5 mola) alde¬ hydu 3,4-dwumetoksybenzylowego w 45,5 g (0,5 mola) nitroetanolu w obecnosci 2,5 ml trójetyloa- miny jako katalizatora i otrzymana mieszanine mieszano w temperaturze 5°C w kapieli chlodza¬ cej z wody z lodem, przez 5,5 godziny. W ciagu 5 godzin do mieszaniny dodano malymi porcjami 30 ml chloroformu. Calosc pozostawiono w kapieli chlodzacej na 12 godzin, po czym mieszanine za¬ kwaszono 2 ml kwasu octowego.Wytracony osad krystaliczny odsaczono, przemy¬ to chloroformem oraz woda z lodem i wysuszo¬ no. Otrzymano 96,1 g (wydajnosc 74,7%) l-(3,4-dwu- -metoksyfenylo)-2-nitro-l,3-prdpandiolu o tempera¬ turze topnienia 134^-138°C.Mieszanine 12,85 g (0,05 mola) l-(3,4^dwumeto- -ksyfenylo)-2-nitro-l,3-propandiolu, 20,4 g bezwod¬ nika octowego i 3,92 g chlorku acetylu mieszano w temperaturze 50°C przez 5 godzin. Mieszanine, ochlodzono i wylano na lód. Otrzymana oleista substancje przemyto dwukrotnie woda z lodem i zdekantowano. Krystalizacje produktu zapocza tkowano dodajac 20 ml izopropanolu do uzyska¬ nej substancji. Wytracony krystaliczny osad odsa czdno, przemyto trzykrotnie izopropanolem i hek¬ sanem, porcjami po 5 ml i 10 ml odpowiednio i wysuszono. Otrzymano 11,1 g (wydajnosc 65,1%} tytulowego zwiazku o temperaturze topnienia 85- 88°C.Analiza elementarna dla CI5HI9N08: %C %H %N 5 Obliczono: 52,78 5,61 4,10 Znaleziono: 52,72 5,58 442 Przyklad III. Wytwarzanie 1 -(4-nitrofenylo). -2-nitro-l,3-dwuacetoksy-propanu.Przygotowano zawiesine 7,55 g (0,05 mola) alde- lo hydu 4-nitrobenzylowego i 4,55 g (0,05 mola) nitro¬ etanolu w mieszaninie 30 ml metanolu i 0,2 ml trójetyloaminy. Mieszanine te # mieszano w tempe¬ raturze 0°C do calkowitego rozpuszczania (przez okolo 30 minut) a nastepnie odstawiono w tem- 15 peraturze 0°C na 20 godzin. Calosc zakwaszono dodajac 0,2 ml kwasu octowego i 0,2 ml stezonego kwasu solnego, po czym dodano 20 ml wody z lo¬ dem. Wytracone krysztaly odsaczono, przemyto chloroformem i wysuszono. Otrzymano 8,5 g (wy-. 20 dajnosc 70,24%) l-(4-nitrofenylo)-2-nitro-1.3-propen- -diolu o temperaturze topnienia 105—409°C.Mieszanine 8,5 g (0,035 mola) M4-nitrofenylo)-2- -nitro-l,3-propandiolu, 14 g (0,13.mola) bezwodnika octowego i 1,0 g chlorku acetylu mieszano w tem- 25 peraturze 60°C przez 3 godziny. Nastepnie mie¬ szanine ochlodzono i wylano na 60 g lodu i in¬ tensywnie mieszano.Zdekantowano wode i dodano 10 ml izopropa¬ nolu dó woskowatej pozostalosci, co spowodowalo „0 . wykrystalizowanie. krystalicznej substancji w tem¬ peraturze 0°C. Wytracony krystaliczny osad odsa¬ czono, przemyto izopropanolem i wysuszono w temperaturze 20°C. Otrzymano 8,8 g (wydajnosc 77%) tytulowego zwiazku o temperaturze topnie- 31 nia 63—66°C. , Analiza elementarna • dla €13HHN208: '' %C %H %N Obliczono: 47,85 4,32 8,58 Znaleziono: 47,74 4,19 8,62 Przyklad IV. Wytwarzanie l-(4-nitrofenylo)- -2-nitro-l ,3-dwupropionylopropanu.Przygotowano zawiesine 3,0 g l-(4-nitrofenylo)-2- -nitro-l,3-propandiolu w 10 ml bezwodnika propio- nowego. Do mieszaniny dodano 0,05 ml stezonego 41 kwasu siarkowego i pod wplywem kwasu natych¬ miastowo nastapilo calkowite rozpuszczenie mie¬ szaniny. Uzyskany roztwór pozostawiono na 12 go¬ dzin w temperaturze 20°C. Wytracony osad kry¬ staliczny odsaczono i przemyto eterem naftowym, M po czym poddano rekrystalizacji z izopropanolu.Otrzymano 1,5 g (wydajnosc 42,4%) tytulowego zwiazku o temperaturze topnienia 61,5—64,6°C.Analiza elementarna dla C15H18N2Ofi: : %c %h %n %o 55 Obliczono: 50,84 5,12 7,90 36,12 Znaleziono: 50,37 5,30 7,98 — Przyklad V. Wytwarzanie l-(4-acetoksy-3- -metoksyfenylo)-2-nitro-ly3^dwuacetoksypropanu.Przygotowano zawiesine 30 g (0,15 mola) acety- 60 lowaniliny w 40 ml chloroformu w temperaturze —2°C i do otrzymanej zawiesiny wkroplono 13,65 g (0,15 mola) nitroetanolu i 0,2 ml trójetyloaminy, z taka szybkoscia, ze temperatura mieszaniny rea¬ kcyjnej nie przekracza 10°C. Wkraplanie trwalo w okolo 5 minut. W trakcie wkraplania kolbe z mie-szanina reakbyjfta wytrzasano, a nastepnie pozo¬ stawiono do odstania -w temperaturze —;5°C. Kry¬ stalizacja rozpoczela sie po /okolo 3 g&dziftzch.Krystalizujaca1 mieszanine pozostawiono na v 12 "go¬ dzin w temperaturze —5°C, po czym ja zakwa^ szono dodajac 0,3 ml kwasu octowego. Wytracone krysztaly odsaczono, przemyto chloroformem i wy¬ suszono. Otrzymano 14,5 (wydajnosc 32,8%) .sub¬ stancji o temperaturze topnienia 89—98°C.Przygotowano zawiesine 12,1 g (0,04 mola) zwiazku otrzymanego powyzej w 24,2 ml kwasu octowego w temperaturze 20°C. Nastepnie do za¬ wiesiny dodano 24,2 ml chlorku acetylu, co spo¬ wodowalo podwyzszenie temperatury mieszaniny reakcyjnej do 40°C i rozpuszczanie czesci stalych.Mieszanine reakcyjna mieszano przez 2 godziny, a nastepnie wylano na lód i wymieszano. Wóde zdekantowano.Do pozostalosci dodano 10 ml izopfopanolu i utrzymywano mieszanine w temperaturze —5°C przez 12 godzin. Wydzielone krysztaly odsaczono i wysuszono. Otrzymano 10,5 g (wydajnosci 67,8%) tytulowego zwiazku, temperatura topnienia 97— 100°C. Uzyskany produkt rozpuszczono w miesza¬ ninie 8U" ml izopropanolu i 10 ml chloroformu i prowadzono rekrystalizacje produktu z tej mie¬ szaniny ogrzewajac calosc do 70°C. -O-trzymano 9,1 g (wydajnosc 58,7) oczyszczonego produktu o ^temperaturze topnienia .103,5—106,5°C.Analiza elementarna dla dla C16H19NG^;_. .. _ %C %H %N Obliczono: 50,42 5,36 4,00 Znaleziono: 52,00 4,95 3,87 .Przyklad VI. Wytwarzanie l-cykloheksylo-2- -nitro-l,3-dwuacetoksypropanu.Do kolby wyposazonej w mieszadlo i termometr wprowadzono 9,5 g (0,049 mola) cykloheksylokarbo- -aldehydu i 4,5 g (0,049 mola) nitroetanolu. Naste^ pnie dodano 0,3 ml trójetyloaminy i calosc mie¬ szano w temperaturze 0°C przez 10 godzin. Z ko¬ lei dodano 15 ml 0,5 n kwasu solnego, kontynuo¬ wano mieszanie przez 30 minut, po czym dodano 40 ml eteru i mieszano calosc przez dodatkowe 10 minut. Faze eierowa oddzielono, a faze wodna ekstrahowano dwukrotnie eterem porcjami po "20 ml. Ekstrakty oragniczne polaczono, przemyto na¬ syconym wodnym roztworem chlorku sodu, roz¬ puszczalnik odpedzono i do pozostalosci dodano 15 g (0,197 mola) bezwodnika octowego i 2 ml chlorku acetylu.Mieszanine reakcyjna mieszano w temperaturze 0°C a nastepnie ogrzano do 50°C i w tej tem¬ peraturze mieszano przez 2 godziny, po czym ca¬ losc wylano na 50 g lodu. Produkt wyekstrahowa¬ no z uzyskanej mieszaniny chloroformem w ilosci 50 ml. Faze chlbroformowa przemyto dwukrotnie- woda, porcjami po 50 ml, odbarwiono stosujac wegiel aktywny, przesaczono i z przesaczu odpe¬ dzono rozpuszczalnik. Otrzymano 10,5 g (wydaj¬ nosc 77,35%) tytulowego zwiazku. Otrzymany pro¬ dukt byl substancja jednorodna, co stwierdzono na podstawie wyników analizy metoda chromato¬ grafii cienkowarstwowej, Rf = 0,73 (adsorbant: zel krzemionkowy CF 254, rozpuszczalnik: mieszanina Benzen: metanol: aceton 90:10:1). i 150 H ' -. ¦. Analiza elementarna' dla C13H2lN06: %C %H %N Obliczono: ~l— 54,35 • 7,31 4,87 Znaleziono! 53,£7 7,74 4,86 - 5 l Pr z^y Wla-d tfll.: Wytwarzanie 1,3-dwuacetoksy- -2-nitro-tetradekanu. .Do kolby Wyposazonej w mieszadlo wprowadzo¬ no 4,5"g (0,024 mola) aldehydu laurylowego i'4,5g (0,49 mola) -nitroetanolu a nastepnie do tej mie- 10 szaniny dodano w temperaturze 0°C 0,5 ml trój- 'etyióamihy;" Mieszanine reakcyjna pozostawiono na .70 godzin w kapieli chlodzacej. Nastejpnie dodano 15 ml 0,5 N roztworu kwasu solnego" i mieszanine ekstrahowano dwukrotnie eterem, porcjami po 20 15 'ml. TRóztwór etefowy zadano 3 kroplami kwasu . octowego, "przemyto nasyconym wodnym roztwo¬ rem chlorku sodu po czym oddestylowano rozpu¬ szczalnik: Do pozostalosci dodano 18 g (0,176 mola) bez¬ wodnika octowego i wkroplono 2 ml chlorku ace¬ tylu. Temperatura mieszaniny reakcyjnej wzrosla 'do 3Ó°C w ciagu 15 minut/ Mieszanine mieszano w temperaturze 50°C przez 2 godziny, po czym wylano ja na 50 g lodu. Do otrzymanej miesza- y~ niny -dodano 50 ml chloroformu i calosc mieszano przez 10 godzin.Fazy ulegly rozdzieleniu. Faze wodna oddzielo¬ no i wyekstrahowano chloroformem, w ilosci 50 ml, po czym odpedzono rozpuszczalnik. Otrzymano 8,1 g (wydajnosc 92,4%) tytulowego zwiazku. We- ' dlug wyników analizy chromatograficznej cienko- Y warstwowej, produkt -uzyskany- jest -jednorodny, "- "Rf — ¦0# ¦ - (adsorbent: .zel .^krzemionkowy GF 254, rozpuszczalnik: mieszanina toluen: octan etylu 60:40).Przyklad VIII. Wytwarzanie .M4*bromofe- -nylo)-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropanu.Mieszanine 18,5 g (0,1 mola) aldehydu p-bromo- 40 -benzylowego, 20.ml metanolu i 0,5 ml trójetylo- -aminy oziebiono do —3°C i w ciagu 1 godziny do tej mieszaniny dodano 9,1 g (0,1 mola) nitro¬ etanolu. Mieszanine reakcyjna mieszano przez 4 : , godzftiy, w temperaturze 0—5°C. Do mieszaniny 45 dadane -56-ml wody i oziebiono calosc do 5°C, po czym dodano 30 ml 0,5 N roztworu kwasu solnego ' i "mieszano-przez 10-minut. Nastepnie dodano 30 ml eteru i po rozdzieleniu faz odparowano war¬ stwe eterowa. 50 Do pozostalosci dodano 30 g (0,29-mola) bezwod¬ nika octowego i 2 ml chlorku acetylu i calosc mieszano w temperaturze 60°C przez 2 godziny, "po czym wylano na 100 g lodu i utworzona miesza¬ nine mieszano przez nastepne 3 godziny. Wytraco¬ ny produkt odsaczono. Otrzymano 28,7 g (wydaj¬ nosc 70%) tytulowego vzwiazku o temperaturze top¬ nienia 81—S2°C. Na podstawie wyników analizy przeprowadzonej metoda chromatografii ciekowar- stwowej stwierdzono, ze produkt jest jednorodny, eo Rf — 0,76 (rozpuszczalnik: mieszanina benzen: me¬ tanol: aceton 90:10:1).Analiza elementarna dla C13H14NBr06: %C %H %N %Br Obliczono: 43,34 3,88 3,88 22,20 *5 Znaleziono: .43,54 4,09 3,91 22,55 •133480 15 Przyklad IX. Wytwarzanie H3*fluorofenylo)- -2-nitro-l,3-dwuacetoksypropanu. 0,5 ml trójfityloaminy dodano w charakterze ka* talizatora do; mieszaniny 6,0 g (0,05 mola) aldehy¬ du 3-fluorobenzylowego i 4,5 (0,05 mola) nitroeta- nolu. Mieszanine mieszano przez 1 godzine i na¬ stepnie pozostawiono w temperaturze 0°C na 72 godziny.Z kolei w trakcie mieszania dodano 15 g (0,15 mola) bezwodnika octowego do otrzymanego w po¬ wyzszy sposób l-(3-fluorofenylo)-2-nitro-l,3-propa- -nodiolu, po czym do mieszaniny wkroplono 2 ml chlorku acetylu. Calosc mieszano w temperaturze 50°C przez 2 godziny a nastepnie wylano na 100 g lodu nie przerywajac mieszania. Otrzymano ole¬ isty produkt zaczal krystalizowac po okolo 15 mi¬ nutach.Surowy produkt oddzielono od wody, rozpuszczo¬ no w 50 ml chloroformu, otrzymany roztwór prze¬ myto wolna od kwasów i ochlodzona lodem woda, odbarwiono weglem aktywnym, przesaczono i od¬ parowano w celu odpedzenia rozpuszczalnika pod tablica 4 i Przy¬ klad Nr ¦ 1 X XI XII XIII Xiv Nazwa zwiazku 2 M3-cyklo- heksenylo- 0*2-nitro-l, 3-dwuace- toksypro- pan l-(4-chlo- rofenylo)- -2-nitro-l, 3-dwuace- toksypro¬ pan M2-fury- lo)-2-nitro- 1,3-dwu- acetoksy- propan 2-nitro-l, 3-dwu- acetoksy- pentan 1,3-dwu- acetoksy- 2-nitrode- kan Wydaj¬ nosc (%) 3 68,3 82,5 61 51 77,6 j TLC wspól¬ czynnik 4 0,731 0,7« 0,7? 0,82^ O^1 :<¦., 1 , , Analiza elementarna %C Obi. 5 54,73 49,44 46,35 55,43 Zn. 6 56,08 49,47 46,39 55,06 %H Obi, 7 6,66 4,43 - 6,48 8,25 Zn. 6 6,88 4,48 6,49 8,20 Uli ¦ M1.11.1p- %N Obi. 9 4,91 4,43 5,98 4,6-2 Zn. 10 5,06 4,37 6,00 4,59 ¦ *. 11' U Inne dane fizykoche¬ miczne 11 temp. topn. 47—82°C temp. topn. 83-*5°C uV: 3160, 3130, 1505, 1020 i 760 cm-1 IR: 1755 cm*11 (yco), 1225 i 1060 cm—1 (ycoc) ,11—^^ obnizonym cisnieniem. Otrzymano 10,8 g (wydaj¬ nosc 72%) tytulowego zwiazku, temperatura top¬ nienia G4°C.Analiza elementarna dla CnHj4NF06: 9 %C %H %N Obliczono: 52,17 4,68 4,68 Znaleziono: 52,52 4,75 4,71 Przyklady X—XVIII. Postepujac jak w po- 10 wyzszych przykladach wytworzono zwiazki wy¬ mienione w tablicy 4 ponizej. W tablicy tej po¬ dano równiez wartosc wspólczynnika Rf i rodzaj eluenta stosowanego w analizie prowadzonej me¬ toda chromatografii cienkowarstwowej, sklad ele- 15 mentarny wytworzonych zwiazków oraz ewentu¬ alnie inne dane fizykochemiczne.Przyklady XIX—XXIV. Postepujac w spo¬ sób opisany w powyzszych przykladach wytworzo¬ no zwiazki wymienione w tablicy 5 podanej poni- 20 zej. W tablicy tej podano równiez wartosci tempe¬ ratury topnienia otrzymanych zwiazków oraz ich sklac} elementarny.133 450 17 )8 1 XV XVI XVII XVIII 2 1,3-dwu- acetoksy- 2-nitro-4- heksen 1,3-dwu- acetoksy- -2-nitro-5, 9-dwume- tylo-9-me- toksydekan l-(4-meto- ksyfenylo) -2-nitro-l, 3-dwu- acetoksy- propan 1,3-dwu- acetoksy- -2-nitro-5, 9-dwume- tylo-9- -decen 3 42 78 71 "¦ 76,7 4 0,82* 0,833 5 48,98 56,90 54,00 58,34 6 49,00 56,66 54,00 59,22 7 6,16 8,58 5,50 8,26 8 6,17 8,65 5,75 8,58 9 5,71 3,87 4,50 4,25 C 10 5,92 3,181 4,54 4,05 d. tablicy 4 11 olej temp. topn. 82—85,5°C TLC = chromatografia cienkowarstwowa Sklady eluentów stosowanych w chromatografii cienkowarstwowej: 1) toluen: octan etylu 60:40 2) benzen — metanol — aceton 90:10:1 3) benzen — metanol — keton metylowoetylowy 60:20:20 Przy¬ klad Nr XIX XX XXI XXII XXIII XXIV Nazwa zwiazku l-(3-fluorofenylo)-2-nitro-l,3-dwuace- toksypropan l-fenylo-2-nitro-l,3-dwu(4-chloroben- zoiloksy)-propan l-fenylo-2-nitro-l,3-dwulauro-iloksy- propan l-(3-chlorofenylo)-2-nitro-l,3-dwuace- toksypropan l-(3,4-metylenodioksyfenylo)-2-nitro- -1,3-dwuacetoksypropan l-(2,6-dwuchlorofenylo)-2-nitro-l,3- dwuacetoksypropan rablica 5 Wy¬ daj¬ nosc 10 36 36 78 87 63 Tempera¬ tura top¬ nienia (°C) 106,5—114 112,5—121 32—33,5 88r- 92 86^88,5 83,5— 88 ' Analiza elementarna | %C Obi. ' 52,17 58,24 71,19 49,45 51,69 44,59 Zn. 52,52 58,41 71,14 50,20 51, 6 44,85 %H Obi. 6,48 3,61 9,05 4,46 4,64 3,74 Zn. 4,75 3,78 9,85 4,79 4,65 3,98 %N | Obi. 4,68 2,&5 2,52 4,43 4,3 4,0 Zn. 4,61 | 2,93 1 2,56 4,36 | 4,25 1 3,99 | Przyklad XXV. Wytwarzanie srodka ochro¬ ny roslin w postaci zwilzalnego proszku.Zwiazek aktywny roztarto na drobny proszek w rozdrobniaczu mikroczasteczkowym, na czastki o rozmiarach *1—20 n. Otrzymany proszek zmie- & szano na homogeniczna mase z 1—5% obojetnego srodka zwilzajacego (takiego jak ATLOX) oraz 20—60% obojetnego srodka wiazacego (takiego jak kaolin lub bentonit) — procenty wyrazone w pro¬ centach wagowych — uzyskujac gotowy proszek zwilzalny.19 Przyklad XXVJ. Wytwarzanie srodka ochro¬ ny roslin w postaci zwilzalnego srodka. Postepowano zgodnie z procedura przedstawiona w przykladzie XXV, z ta jedynie róznica, ze w tra¬ kcie rozdrabniania zwiazku aktywnego oraz w tra¬ kcie homogenizacji mieszaniny dodawano 10—20% wagowych substancji zwiekszajacej stabilnosc wy¬ twarzanego proszku zwilzalnego bedacej kwasna substancja buforowa (taka jak dwuwodorowy fos¬ foran potasu lub sodu, kwas mlekowy, kwas wi¬ nowy i tym podobna). Otrzymany proszek zwil- zalny zawieral okolo 54—76% wagowych skladnika aktywnego.Przyklad XXVII. Wytwarzanie srodka och¬ rony roslin w postaci zwilzalnego proszku.Postepowano zgodnie z procedura przedstawio¬ na w przykladzie XXV lub XXVI, z ta jedynie róznica, ze w skladzie mieszaniny skladników uw¬ zgledniono 5—10% wagowych lepiszcza, taktego jak sproszkowana serwatka. Przyklad XXVIII. .Wytwarzanie srodka och¬ rony roslin w postaci kompozycji do rozpylania.Zwiazek aktywny wytworzony zgodnie ze spo¬ sobem podanym w przykladzie X lub XII rozpu¬ szczono w izopropanolu otrzymujac roztwór 0,.l— 1%.Do roztworu dodano 1—3% srodka zwilzajacego' rozpuszczalnego w izopropanolu (takiego jak -—ATLOX-3400 i 4851),- 1% lepiszcza oraz 1—5% kwasu octowego i otrzymanym roztworem napel¬ niono pojemniki na aerozole wyposazone w dro¬ bne dysze rozpylajace, stosujac gaz rozpylajacy (taki jak freon, mieszanina propanu i butanu, dwutlenek wegla i tym podobne).Przyklad XXIX. Wytwarzanie srodka och- ^- rony roslin w postaci koncentratu emulsyjnego.Zwiazek aktywny otrzymany w sposób opisany - v_.w J?x?ytó^dzie X rozdrobniono na? ..czastki o roz¬ miarach. l-r-20-n i sproszkowana substancje zmie¬ szana z równa wagowo iloscia intertnego rozpu¬ szczalnika organicznego (przykladowo-- ksylenu, benzyny, surowej ropy i tym podobnych) oraz z 5—7% srodka zwilzajacego;. Celem zwiekszenia stabilnosci wytwarzanej kompozycji dodawano ewentualnie 5—10% kwasu octowego lub propiono- wego.Przyklad XXX. Wytwarzanie srodka ochro¬ ny roslin w postaci mikrogranulek.Zwiazek aktywny rozpuszczono w chloroformie i roztwór ten naniesiono na zgranulowany nosnik staly (taki jak dolomit, psarlit, zgranulowane otra¬ bki furfurolowe, sproszkowany koks i tym podo¬ bne) o srednicy granulek 0,8—1,0 mm. Otrzymano mikrogranulki o zawartosci* zwiazku aktywnego od 5 do 20%.P r z y k l a d XXXI. Wytwarzanie srodka och¬ rony roslin w postaci mikrogranulek. 26 czesci wagowych sproszkowanego, kaolinu" zmieszano na homogeniczna mase z 15 czesciami wagowymi skrobii, 1 czescia wagowa talku i 5 cze- "sciami wagowymi zwiazku wytworzonego w spo¬ sób podany w przykladzie I oraz z 0,5 czesci wa¬ gowej preparatu Tween 80.W trakcie przygotowania tej mieszaniny spe- czniono 2,5 czesci wagowe z 10 czesciami wago- \ 450 20 wymi wody, po czym dodano dalsze 15 czesci wagowych wody. Zelatyne rozpuszczono w tej wo¬ dzie na drodze ogrzewania i otrzymany roztwór dodano do przygotowanej wczesniej sproszkowanej 3 mieszaniny pozostalych skladników. Otrzymana mokra mase zhomogenizowano i przepuszczono przez sita "Nr 14—16, a otrzymane granulki wysu¬ szono i ponownie przesiano. Otrzymano mikrogra¬ nulki zawierajace zwiazelc aktywny w ilosci 10% io wagowych.Przyklad XXXII. Wytwarzanie srodka och¬ rony roslin w postaci kompozycji do powlekania nasion siewnych. 15 Przygotowano 10% roztwór acetonowy .zwiazku aktywnego wytworzonego zgodnie ze sposobem po¬ stepowania podanym w przykladzie I, biorac 6 czesci wagowych tego zwiazku. Roztwór ten do¬ dano, przy intensywnym mieszaniu do mieszaniny 2,5 czesci wagowych hydroksypropylocelulozy, 30 czesci wagowych acetonu, 5 czesci wagowych gli¬ kolu polietylenowego 6000 i 20 czesci wagowych wody. Otrzymana mieszanine zabarwiono barwni¬ kiem, nie wplywajacym na kielkowanie ziarna n. i zastosowano jako kompozycje do powlekania ziarna siewnego.Przyklad [porównawczy XXXIII Zwiazki, o wzorze 1 stanowiace substancje czyn¬ na srodka wedlug wynalazku maja budowe analo¬ giczna do zwiazków znanych z opisu patentowe¬ go RFN nr 2730523, gdyz maja taki sam caly pod¬ stawowy szkielet zwiazku wraz z niektórymi pod¬ stawnikami. Jedyna róznica miedzy zwiazkami znanymi z cytowanego opisu RFN a nowymi zwia- kami stanowiacymi substancje czynna srodka we¬ dlug wynalazku^ polega na tym, ze znane zwiazki 'maja w" pozycji 1 lancucha weglowego grupe fe- nylowa a nowe zwiazki maja w takiej samej po¬ zycji podstawiona grupe fenyIowa.W celu wykazania róznicy dzialania znanych i nowych zwiazków przeprowadzono porównawcze badania ich aktywnosci grzybobójczej. 45 Aktywnosc grzybobójcza znanego zwiazku l-fenylo-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropanu, który w ponizszym zestawieniu bedzie okreslony jako zwiazek C i aktywnosc grzybobójcza nowych zwia¬ zków l-(4-bromofenylo)-2-nitro-l,3-dwuacetokisy- 50 propanu (zwiazek A) i l-(4-nitrofenylo)-2-nitro-l,3- -dwupropionylopropanu (zwiazek B) badano sle¬ dzac rozwój zarodników grzybu Helminthosporium sativum i dobrze znana technike hodowli zarod¬ ników na szkielku. 50 Z podstawowego roztworu kazdego z badanych zwiazków przygotowano co najmniej 5 roztworów o róznym stezeniu. Roztwory podstawowe zawie¬ raly w 100 g 20 g badanego zwiazku, 75 g ksy¬ lenu i odpowiednio 2 g i 3 g srodków zwilzaja- eo cych Atlox 3400 B i 4853 B. Zarodniki do badan pobierano z 28-dniowych kolonii grzyba, hodowa¬ nych na agarze brzeczkowym, zawieszano je w destylowanej wodzie w takiej ilosci, zeby na pole optyczne mikroskopu powiekszajacego 25 65 razy przypadlo 8—15 zarodników/.133450 21 22 Roztwory badanych zwiazków w odpowiednich stezeniach mieszano z zawiesina zarodników uzy¬ skujac docelowe stezenie. Gotowe zawiesiny hodo¬ wano w warunkach dostatecznej wilgotnosci, w temperaturze 25°C w ciagu 24 godzin.Aktywnosc grzybobójcza EC50 obliczono z uzys¬ kanych wyników wzrostu zarodników w obecno¬ sci badanych zwiazków w odniesieniu do próbek kontrolnych, które nie zawieraly substancji grzy¬ bobójczych hodowanych w identycznych warun¬ kach wzrostu. 1 A B " C Hamowanie kielkowania EC50 (10-6 M) 5,8 6,6 14,0 Hamowanie wzrostu EC (10-6 M) 1,7 ... 4,3 5,3 Z zestawienia widac, ze nowe zwiazki A i B sa 2—2,5 krotnie aktywniejsze od znanego z opisu patentowego RFN zwiazku C, czego nie mozna bylo przewidziec, nawet poslugujac sie wiedza za¬ czerpnieta z opisu patentowego RFN nr 2730523.Zastrzezenia patentowe 1. Srodek grzybobójczy i bakteriobójczy dla ochrony roslin, zawierajacy substancje aktywna, ytaly lub ciekly nosnik oraz ewentualnie substan¬ cje pomocnicze takie jak srodki dyspergujace, srodki powierzchniowo-czynne, srodki modyfiku¬ jace okres dzialania substancji aktywnej, lepi¬ szcza i/lub stabilizatory, znamienny tym, ze jako skladnik biologicznie aktywny zawiera co najmniej jeden zwiazek o wzorze ogólnym 1, w którym Rx oznacza grupe alkilowa o 2—-12 atomach wegla, grupe alkenylowa o 2—12 atomach wegla, grupe cykloalkilowa badz cykloalkenylowa o 3^6 ato¬ mach wegla, grupe furylowa lub grupe fenylowa podstawiona jednym lub kilkoma podstawnikami identycznymi lub róznymi, wybranymi z grupy podstawników obejmujacej grupy alkoksylowe o 1—4 atomach wegla, atomy chlorowców, grupe nitrowa, grupy alkilenodioksylowe o 1—4 atomach wegla, jak równiez grupy acylowe o 1—4 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza gru- 20 25 30 35 40 50 pe acylowa o 1—12 atomach wegla lub grupe ben- zoiloksylowa ewentualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chlorowców, R4 oznacza atom wodoru a R5 oznacza grupe alkilowa o 1—12 ato¬ mach wegla lub grupe fenylowa ewentualnie pod¬ stawiona jednym lub kilkoma atomami chlorow¬ ców. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako skladnik biologicznie aktywny zawiera l-(4- -nitrofenylo)-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropan, 1-cy- -kloheksylo-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropan, 1 (3-flu- -orofenylo)-2-nitro»l;3-dwuacetoksypropan lub ich mieszaniny. 3. Srodek wedlug zastrz. 1. znamienny tym, ze zawiera substancje biologicznie aktywna w ilosci od 0,01 do 95%. 4. Sposób wytwarzania nowych pochodnych mtroalkanolowych o wzorze ogólnym 1, w którym Rj .oznacza grupe alkilowa o 2—12 atomach wegla, grupe alkenylowa o 2—12 atomach wegla, grupe cykloalkilowa lub cykloalkenylowa o 3—6 atomach wegla, grupe furylowa lub grupe fenylowa pod¬ stawiona jednym lub kilkoma podstawnikami identycznymi lub róznymi, wybranymi z grupy podstawników obejmujacej grupy alkoksylowe o 1—4 atomach wegla, atomy chlorowców, grupe nitrowa, grupy alkilenodioksylowe o 1—4 atomach wegla lub grupy acylowe o 1—4 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza grupe acy¬ lowa o 1—12 atomach wegla lub grupe benzoilo- ksylowa ewentualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chlorowców, R4 oznacza atom wodoru, zas R5 oznacza grupe alkilowa o 1—12 atomach wegla lub grupe fenylowa ewentualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chloro¬ wców, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym Rx ma wyzej podane znaczenie poddaje sie acylowaniu srodkiem acylujacym, z wytwo¬ rzeniem zwiazku o wzorze ogólnym 1, w którym wszystkie podstawniki maja wyzej okreslone zna¬ czenie. 5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze reakcje acylowania prowadzi sie wykorzystujac chlorek acylowy lub bezwodnik kwasowy jako srodek acylujacy. 6. Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze reakcje acylowania z wykorzystaniem chlorku acy¬ lu prowadzi sie w temperaturze 20—130°C lub z wykorzystaniem bezwodnika kwasowego w obec¬ nosci silnego kwasu albo chlorku acylowego od¬ powiadajacego zastosowanemu bezwodnikowi kwasowemu, w temperaturze 50—60°C.133 450 ?2 ^02 Rl-C-C -CH2 R3 Ra 0-C=0 Wzór 1 N02 R.-CH-CH-CHg OH OH Wzór 2 RrC( H Wzór 3 Zakl. Graf. Hadom — 1534/85 30 egz. Al Cm IM zl PL PL PL

Claims (6)

1.Zastrzezenia patentowe 1. Srodek grzybobójczy i bakteriobójczy dla ochrony roslin, zawierajacy substancje aktywna, ytaly lub ciekly nosnik oraz ewentualnie substan¬ cje pomocnicze takie jak srodki dyspergujace, srodki powierzchniowo-czynne, srodki modyfiku¬ jace okres dzialania substancji aktywnej, lepi¬ szcza i/lub stabilizatory, znamienny tym, ze jako skladnik biologicznie aktywny zawiera co najmniej jeden zwiazek o wzorze ogólnym 1, w którym Rx oznacza grupe alkilowa o 2—-12 atomach wegla, grupe alkenylowa o 2—12 atomach wegla, grupe cykloalkilowa badz cykloalkenylowa o 3^6 ato¬ mach wegla, grupe furylowa lub grupe fenylowa podstawiona jednym lub kilkoma podstawnikami identycznymi lub róznymi, wybranymi z grupy podstawników obejmujacej grupy alkoksylowe o 1—4 atomach wegla, atomy chlorowców, grupe nitrowa, grupy alkilenodioksylowe o 1—4 atomach wegla, jak równiez grupy acylowe o 1—4 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza gru- 20 25 30 35 40 50 pe acylowa o 1—12 atomach wegla lub grupe ben- zoiloksylowa ewentualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chlorowców, R4 oznacza atom wodoru a R5 oznacza grupe alkilowa o 1—12 ato¬ mach wegla lub grupe fenylowa ewentualnie pod¬ stawiona jednym lub kilkoma atomami chlorow¬ ców.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako skladnik biologicznie aktywny zawiera l-(4- -nitrofenylo)-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropan, 1-cy- -kloheksylo-2-nitro-l,3-dwuacetoksypropan, 1 (3-flu- -orofenylo)-2-nitro»l;3-dwuacetoksypropan lub ich mieszaniny.

3. Srodek wedlug zastrz. 1. znamienny tym, ze zawiera substancje biologicznie aktywna w ilosci od 0,01 do 95%.

4. Sposób wytwarzania nowych pochodnych mtroalkanolowych o wzorze ogólnym 1, w którym Rj .oznacza grupe alkilowa o 2—12 atomach wegla, grupe alkenylowa o 2—12 atomach wegla, grupe cykloalkilowa lub cykloalkenylowa o 3—6 atomach wegla, grupe furylowa lub grupe fenylowa pod¬ stawiona jednym lub kilkoma podstawnikami identycznymi lub róznymi, wybranymi z grupy podstawników obejmujacej grupy alkoksylowe o 1—4 atomach wegla, atomy chlorowców, grupe nitrowa, grupy alkilenodioksylowe o 1—4 atomach wegla lub grupy acylowe o 1—4 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza grupe acy¬ lowa o 1—12 atomach wegla lub grupe benzoilo- ksylowa ewentualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chlorowców, R4 oznacza atom wodoru, zas R5 oznacza grupe alkilowa o 1—12 atomach wegla lub grupe fenylowa ewentualnie podstawiona jednym lub kilkoma atomami chloro¬ wców, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym Rx ma wyzej podane znaczenie poddaje sie acylowaniu srodkiem acylujacym, z wytwo¬ rzeniem zwiazku o wzorze ogólnym 1, w którym wszystkie podstawniki maja wyzej okreslone zna¬ czenie.

5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze reakcje acylowania prowadzi sie wykorzystujac chlorek acylowy lub bezwodnik kwasowy jako srodek acylujacy.

6. Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze reakcje acylowania z wykorzystaniem chlorku acy¬ lu prowadzi sie w temperaturze 20—130°C lub z wykorzystaniem bezwodnika kwasowego w obec¬ nosci silnego kwasu albo chlorku acylowego od¬ powiadajacego zastosowanemu bezwodnikowi kwasowemu, w temperaturze 50—60°C.133 450 ?2 ^02 Rl-C-C -CH2 R3 Ra 0-C=0 Wzór 1 N02 R.-CH-CH-CHg OH OH Wzór 2 RrC( H Wzór 3 Zakl. Graf. Hadom — 1534/85 30 egz. Al Cm IM zl PL PL PL