Przedmiotem wynalazku jest nowy srodek do zapobiegania plamistosci skórki jablek, zwlaszcza jablek o cienlkiej skórce kolonu czerwonego, przy¬ kladowo galnanku Jomared i Starking, a szczegól¬ nie korzystnie Jonathan.Plamistosc sikory jablek wyniilka ze spowodowa¬ nej rozkladem barwnika zmdany barwy z przyczyn fizjologicznych, objawiajacej sie w postaci plama o srednicy l—1,5 mm na skórce owocu, powsta¬ jacej badz od razu na drzewie, badz w czasie przechowywania. Przy tak zwanej ospowatosci na powierzchni jablka wystepiuja male plamki, które rozciagaja sie na miazsz. Dalsza choroba jablka jesit tak zwane zaparzenie, powstajace w czasie skladowania i powoduje brazowe przebarwienie 'skórki Znany jest szereig sposobów chemicznych lub fizycznych do zapobiegania plamistosci jablek.Go najmniej piejciotorotne opryskiwanie w okre¬ sie wegetacyjnym za pomoca roztworu, zawieraja¬ cego jony lub sole wapnia przykladowo azotan wapnia lub chlorek wapnia pozwala na uzyska¬ nie ochrony w najwyzej 10-^30?/* owoców, co praktycznie nie jest wynikiem zadawalajacym.Dalsza wada tego sposobu jest to, ze zwieksza om zawartosc pekrtynianu wapnia w komórkach, a wiadomo przy tym, ze zjawiskiem towarzyszacym plamistosci skórki jest nagromadzenie w plamach dwoiwairtosciowych kationów, takich jak jony wa- 10 u 2 pnia [E. Beyers: The Fruit. Grow. 13, 310—335 (11903); N. Sohachrestan: Erwerbsobetbau 6, 153— 154 (11964); R. Schumacher i F. Fankhauser: Schweiz. Z. fur Ohst — und Weinbau 102, 431— 441 (19G6); wegierski opis paitenitowy nr 159109].Sposób ochrony jablek przed ospowatoscia, opi¬ sany w izraelskim opisie patentowym nr 26 740 polega na traktowaniu jablek roztworem wodnym lub zawiesina, zawierajaca sole wapnia i preparat zapobiegajacy zaparzaniu. Ten ostatni przeciwutle- niacz np. dwufenyloamine lub B-etotasy-l^-dwuwo- doro-2^,4Htrójmetylochiinoline. Jablka traktowane srodkiem wedlug wymienionego opisu patentowe¬ go skladuje sie przez 5—7 dni w temperaturze pokojowej, a nastepnie przenosi do chlodni. We¬ dlug tego opisu partia kontrolna ulegla chorobie ospowatosci w 531%, podczas gdy jablka chronio¬ ne ulegly tej chorobie jedynie w 2—28V*.Przy skladowaniu w kontrolowanej atmosferze (CA) przechowuje sie jablka w pomieszczeniu, w którym utrzymuje sie staly stosunek zawartosci tlenu i dwu/tlenku wegla. Wada tego sposobu jest to, ze powjstajace w czasie skladowania substancje zapachowe, substancje przyspieszajace dojrzewanie oraz inne produkty przemiany substancji (dwutle¬ nek wegla, etylen) musza byc usuwane.Urzadzenia chlodni wyposazonych w wentyla¬ tory, przyrzady pomiarowe i aparature techniczna sa kosztowne i podrazaja niepotrzebnie koszt ja- 118 905118 905 3 blek. Dalsza wada tego sposobu jest to, ze jablka wyjmowane z przechowalni i przekazywane do sprzedazy nagle i w wysokim stopniu ulegaja pla¬ mistosci [P. M. Smoch i G. D. Blanpied: Proc. Am.Soc. Hort. Sci. 73-h77 /1965/J.Celem wynalazku jest opracowanie nowego srod¬ ka do zapobiegania plaimdistoisci jablek, lepszego, latwiejszego i bardziej skutecznego niz znane srod¬ ki.(Nieoczekiwanie stwierdzono, ze mozna zapobie¬ gac pOamistosci skórki kwb co najmniej jej wyste- ipofwanie do minimom, jesli jablka potraktuje sie preparatem, zawierajacym srodek ochrony przed dzialaniem swiatla talki jak 5n/3,,3-dwumietylo-2- -ri^^^w^rlii^^^ipen^enon-a i inne znane w srddAsJctóf ochrony -roslin nosniki, substancje roz- prAsaajace, rozcienczajace i inne substancje po- mckmiicze., ^ Zalety srodka wedlug wynalazku polegaja na tyim, ze W panzeciwienstwie do znanych srodków nie rozwiazujacych dotychczas prolblem»u plamistosci skorki, umozliwiiaja, ogólnie biorac, po jednorazo¬ wym zastosowaniu, praktycznie wyeliminowac jej wystepowania. Zarówno na wielkich plantacjach jak i w malych ogródkach nie jest sprawa obo¬ jetna, czy spryskiwanie nalezy przeprowadzac pie¬ cie- czy jednokrotnie. iDalsza zaleta polega na tym, ze jablka po prze¬ chowywaniu zimowym nie ulegaja zadnym uszko¬ dzeniom, co w przeciwienstwie do skladowania w kontrolowanej atmosferze daje rezultat trwaly, miazsz owocu nie ulega przy tym zmiekczeniu, wystepujacemu przy ochronie za pomoca promieni gamma, zas stosowanie sposobu wedlug wyna¬ lazku nie wymaga zadnych specjalnych urzadzen.Oprócz tego zaleta jest niska toksycznosc doust¬ na substancji chroniacych przed wplywem swia¬ tla.Substancje chroniace przed wplywem swiatla mozna wedlug ich dzialania podzielic na naste¬ pujace grupy: filtry swiatla, substancje absorbu¬ jace promieniowanie ultrafioletowe, substancje przeslaniajace, pochlaniacze rodników, srodki roz¬ kladajace nadtlenki. Korzystna jednak jest klasy¬ fikacja tych substancji wedlug grup zwiazków, po¬ niewaz niektóre z nich moga spelniac po kilka funkcji.Przedmiotem wynalazku jest nowy srodek do zapobiegania plamistosci jablek, zwlaszcza gatun¬ ku Jonathan, który zawiera co najmniej jedna substancje chroniaca przed wplywem swiatla, e- wentualmie dalsze substancje czynne biologicznie i ewentualnie znane nosniki, srodki rozpraszajace, rozcienczajace i pomocnicze.Preparatem wedlug wynalazku jablka traktuje sie na ogól przed zbiorem jeszcze na drzewach, korzystnie w rozcienczonej postaci. Mozna jednak zabiegowi poddawac jablka juz zebrane.Substancja chroniaca przed wplywem swiatla moze byc przerabiana znanymi sposobami na pre¬ paraty, przykladowo na zwilzalme proszki (WP), ciekle koncentraty, korzystnie rozpuszczalne w wodzie koncentraty proszkowe, rozpuszczalne w wodzie koncentraty do roztworów (WSC), koncen- 10 traty emulsyjne (EC), ewentualnie równiez kon¬ centraty o ultraniskiej objetosci (ULV). Do wy¬ twarzania tych preparatów stosuje sie mieszanie substancji chroniacej przed wplywem swiatla ze stalymi lub cieklymi, obojetnymi nosnikami, srod¬ kami rozpraszajacymi, rozpuszczalnikami i ewien- tualnie innymi srodkami pomocniczymi.Srodkami pomocniczymi moga byc przyklado¬ wo substancje powierzchniowo czynne, takie jak srodki zwilzajace,, srodki zawiesinowe i dyspergu¬ jace, emulgatory, srodki zapobiegajace tworz-endu sie zibrylen i spiekaniu, srodki poprawiajace przy¬ czepnosc i zapobiegajace opadaniu, substancje u- latwiajace wnikanie, srodki zapobiegajace powsta¬ waniu piany oraz srodki utrzymujace lub wzmac¬ niajace dzialanie biologiczne.Korzystnymi stalymi nosnikami i srodkami roz¬ praszajacymi sa obojetne naturalne i syntetyczne krzemiany, kwas krzemowy, modyfikowane glinia¬ ny mineralne, bentonit, tlenki, weglany, fosfora¬ ny itp. metali ziem alkalicznych, np. diatomit, kaolin, dolomit, kalcynowany tlenek magnezu itd.Korzystnymi cieklymi nosnikami i srodkami roz- cienczajacymi sa np. woda, ewentualnie rozpusz¬ czalniki organiczne zawierajace wode, lub miesza¬ niny takich rozpuszczalników np. alkohole takie jak metanol i etanol, glikole np. gliceryna, ketony, np. dwuimetyloketon i metyloetyloketon, estry, np. 30 octan etylu, octan n- i izobutylu, octan amylu, laktony, np. y-butyrolakton, laktamy, np. e-amino- ikapirolaktam, amielly kwasowe, np. dwumetylofor- mamid, alifatyczne, aromatyczne i cykliczne we¬ glowodory np. heptan, heksan, cykloheksan, ksy- M len, toluen, rozpuszczalniki o nazwach handlowych Snelisol, Novasoi itd.Korzystnymi srodkami zwilzajacymi dyspergu¬ jacymi i emulgujacymi, zapobiegajacymi spiekaniu i opadaniu sa substancje jonizqjace i niejonizu- 40 teCe' Ze srodków jonizujacych, anionowych, kationo¬ wych lub amfeterycznyeh nalezy wymienic szcze¬ gólnie siarczany i sulfoniany oraz ich sole np. siarczan laurylowy i jego sole, benzemosulfonian 45 i jego sole, naftoisulfcnian i jego sole, mydla, np. sterarynian sodowy itd. Ze srodków niejonizuja- cych szczególnie nalezy wymienic: polimery blo¬ kowe tleniku etylenu z tlenkiem propylenu i ich ester oraz eter, a oprócz tego makroczasteczki na¬ go turalne i syntetyczne.Zwilzane proszki natryskowe (WP) mozna przy¬ kladowo wytwarzac gdy stale substancje chronia¬ ce przed wplywem swiatla, substancje pomocnicze, substancje powierzchniowo czynne i srodki utrzy- 55 mujace lub wzmagajace dzialanie biologiczne zmie¬ le sie do wielkosci czastek ponizej 100 jum, ko¬ rzystnie ponizej 25 //m i podda homogenizacji.Jesli srodek powierzchniowo czynny jest ciecza, to mozna go wprowadzic przez natrysk na miesza- W nine proszków zlozona ze stalych nieorganicznych lub organicznych nosników i substancji rozprasza¬ jacych, ewentualnie zawierajaca juz substancje lub substancje czynne. Jesli substancje chroniace przed wplywem swiatla jest ciekla, to mozna postapic •5 podobnie. Zwiilzalne proszki natryskowe mozna118 905 równiez wytwarzac poprzez homogenizacje zmieLo- nych .skladników, nastepnie prasowanie w wal¬ cach i mielenie na podana wielkosc czastek.Rozpuszczalne w wodzie proszkowe koncentraty wytwarza sie przykladowo przez oddzielne zmie¬ lenie stalych, rozpuszczalnych w wodzie substancji chroniacych przed wplywem swiialtla, stalych srod¬ ków powierzchniowo czynnych i pozostalych sta¬ lych substancji pomocniczych oraz nastepujaca ho¬ mogenizacje zmielonych srodków. W przypadku, gdy substancje powierzchniowo czynne sa ciekle mozna je dodawac do jiednego z organicznych roz¬ puszczalników i nastepnie zawieszac w tym roz¬ puszczalniku zmielone skladniki stale. Zawiesine mozna nastepnie np. wysuszyc na pyl. W ten spo¬ sób substancje powierzchniowo czynne nanosi sie na powierzchnie substancji chroniacych przed wplywem swiatla i nosników.Do przygotowania natrysków wodnych stosuje sie samoemulgujace ciekle koncentraty, tak zwane koncentraty emulsyjne (EC), wytwarzane przez rozpuszczenie substancji ochraniajacyoh przed wplywem swiatla razem ze srodkiem pomocniczym w rozpuszczalniku nie mieszajacym sie z woda.Talki koncentrat emulsyjny tworzy z woda sam lub pod nieznacznym dzialaniem mechanicznym natryskowa ciecz emulsyjna, która nawet przy dluzszym stanie pozostanie niezmieniona.Rozpuszczalne w wodzie, ciekle koncentraty (WSC) mozna wytwarzac rozpuszczajace substancje chroniace przed wplywem swiatla i odpowiednie, roizpuszczalne w wodzie substancje pomocnicze w zawierajacym ewentualnie wode rozpuszczalniku mieszajacym sie z woda.(Pozadane stezenie cieczy natryskowej ustala sie nastepnie przez rozcienczenie woda.Wodny koncentrat rozpuszczalny substancji chro¬ niacych przed wplywem swiatla mozna równiez przez dobór korzystnego emulgatora zawieszac w cieczach nie mieszajacych sie z woda. Równiez w ten sposób mozna otrzymac z cieczami nie mie¬ szajacymi sie z woda uklad o dyspersji az do molekularnej, nie zmieniajacy sie w czasie.Z preparatów wedlug wynalazku wytwarza sie ciecz natryskowa w znany .sposób, przez rozcien¬ czenie woda. Zawartosc subistancji chroniacych przed wplywem sw,iaitla, w gotowym do stosowa¬ nia srodkiem wynosi na ogól mniej niz 5% wago¬ wych, korzystnie 0,1|—(11% wagowego. Mozna przy¬ gotowywac równiez ciecze natryskowe z prepara¬ tów, zawierajacych tylko pojedyncze substancje chroniace przed wplywam swiatla i laczyc te cie¬ cze.Dzialanie ochronne polega na stosowaniu cieczy natryskowej, wytworzonej ze srodków wedlug wy¬ nalazku.W celu wypróbowania srodka zanurza sie na ogól 10 jablek w okolo 1 1 cieczy natryskowej i pozostawia w niej przez 1 minute. Nastepnie jabl¬ ka suszy sie i umieszcza w odleglosci 40 cm od lampy rteciowej (Tungsram Germicid F, wypro- mieniowywanie energii w zaJknesie 185—578 nm).Zaleznie od zawartosci barwnika w skórce, jablka naswietla sie przez 1—5 godzin. Silnie zaibarjwio- 10 15 20 25 30 40 45 50 ne owoce na ogól przetrzymuje sie krócej. Jablka tak potraktowane, wraz z nienaswietlona partia kontrolna skladuje sie przez 2 miesiace w tempe¬ raturze +4°C i nastepnie kwalifikuje. Na naswiet¬ lonej stronie jablek plamy skórki ukazuja sie do<- kladnie w tym samym czasie co i naturalne pla¬ my, co dowodzi, ze traktowanie za pomoca lampy powstaje w scislej korelacji z badaniem na wol¬ nym powietrzu.Przy badaniach na wolnym powietrzu jablonie natryskuje sie kilka, korzystnie 3—6 tygodni przed zbioriem jablek. Zaleznie od naswietlania slonecz¬ nego stosuje sie jedno lub kilkakrotne natryski¬ wanie, najczesciej jednak wystarczy jednorazowy natrysk. Jesli w czasie dojrzewania jablek slon¬ ce swieci silnie, to korzystne jest dla unikniecia wielokrotnego natrysku stosowanie cieczy natry¬ skowej o wiekszym stezeniu substancji chroniacej przed wplywem swiaitla.Srodkiem wedlug wynalazku szczególnie korzyst¬ ne okazalo sie natryskiwanie kroplowe. Stosuje sie w nim na jednostke 2—10 litrów, korzysiniie 3—7 litrów cieczy natryskowej. Za jednostke przyjmu¬ je sie powierzchnie (niezaleznie od rodzaju i wie¬ ku obiektu), która przy jednorazowym natrysku dysza o srednicy 1,5 mm i cisnieniu poczatkowym w aparacie natryskowym wynoszacym 8 atmosfer moze byc opryskana 15 litrami cieczy [Mezógazda- sagi Lexikon, Mezógazdaisagi Kiado, Budapeszt 1058, t. II str. 593].Wynalazek wyjasniono w przykladach wykona¬ nia, bez ograniczenia wynalazku do tych przykla¬ dów.Przyklad I 5^y3Hdwumeftylo-2Hnorbornylideno/--3- -pentenon-2 polioiksyetylenosorbditanoofleinian pciliofcsyetylenoisorbi|tanomonosteary- nian so izopropanol glikol propylenowy ksylen Przyklad II 5-/3^-idwiimetylo-2Hriorboaiiylideno/-3- -pentenonn2 poiicteyetyllenoBortoitanotrójolein izopropanol 2g 1|« 0,5 g 0,3 g G,4 md 0,4 ml 5 md 10,0 nil 2g 2g 6,4 ml 65 Przyklad III 5-/33Hdwoimetylo-2-norlbofl^ylideno/-3- ^pentenon-2 jako 06?/* roztwór w mi- rystynianie izopropylu poiliokByeftylenosorbitanoleinian poliofcsyetyiLenosombdte soribiitanomonostearynian izopropanol 10,0 ml 3,05 g 11,60 g 0,30 g 0,3 g 0,4 m|U8 905 glikol propylenowy kssytai Pirzyklad IV 5-/8,3-dwiimeiylo-2^nKrloii^ylMen!(/-3- -pentenon-S jafco *(P/d roztwór w mi- rystynianie izopropylu po3k^6yet^ecwBorbitanoQleinian p^iofcsy^4^qiiio(yit)itanastearyni^ soffeitaRortearyniaii ^Przyklad V 5-/3,3Hdwumertyio-2Hno]foomyfl^ -pentenon-2 jaiko 66M roztwdr w ma- ryBtynianie azapmopylu prfi«tey^il«K»Qiifaita^ ipoltolra^yteiwsoitottaiio^ MwfoiilraqnTpn»frtaurymiaa iwopropasaol gftfcol propylenowy «0,4 ma 3,25 ml 1(0,0 ml 3,05 g 1,0 g 0,5 g Q,5g 3,75 g 10,00 ml 6,05 g l*6g /),5 g <*,5 g 1,0 4,4 mft 1,9 ml 10,0 ml Wyniki kwalifikacji zestawiono w tablicy 2.Tablica 2 Przyklady VI-^VH (przyklady dzialania).Dla fcaidee© opisanego w powyzszych przekladach srodka uzyto jeden z trzech gartunków jablek (Jo¬ nathan, Jomared i Starking) do kazdej próby. Za¬ nurzono przy tym 10 jablek w zawierajacymi 0,2P/o wagowych roztworze do natryski/wania suibistanctji ohroniacej przed wplywam swiatla, pozostawiono w nim. przez 1 minute i suszono w temperaturze pokojowej.Nad -tak poteafctewanymi jablkami zawieszono w odleglosci 40 cm lampe rteciowa Tungsram Ger- micid lF, zaikres promienio^afua: £5—576 mn).Jablka naswietlano przez 4 godziny, a nastepnie skladowano wraz z partia kontrolna W6 sztuk jabldk flienaswietlonych przez 2 miesiace w tena- pqraifruffpe +4°C, po czym przeprowadzono kwali- £]/kowanne jablek.Tablica 1 Przyklad VI VII Srodek wedlug lprzy- ktadu n "l 1 (Gatumlek ijablek Jonathan JuwMamcd j uSiaukmg J J Jonathan 1 Jonami iSltanking j Substancija ohro- ni*ea prmetd 'wplywem swiatla zawarta w srod- ku W3,3Ndwucflety- to-2-ciocibaniyli- I teoon-2 J 5V3^-dwaimety- 1 lo^-noribarnyli- J deno/-|pentenon-£| IPrzyikiad mjr VI vm Partia i&odek ^wedlug {przykladu II I kontrolna Liczba plamistych jablek Jonathan 1 Jonteured 2 1 1P .Starking Badaoia na wolnym poiwietrai.Przyklad VHL 24 dni przed zbiorem jablek dla kazdego ze stopni stezenia opryskano po 2 jablonie gatunku Jonathan, 10 letnie, szczepione na podkladach wyselekcjonowanych z gatunku East Mailing M IV. Na kazde drzewo zuzyto 5 li¬ trów cieczy natryskowej, zawierajacej 5-/3,3-dwu- meJ;y4o-2rrnoobcflnylii(ieno/H3ipentenon^ jako sub¬ stancje czynna, dalej 0,l*/o wagowego polioksyety- lenoBoaidditanojednodaiarynianu (Tween 20) i 0,05*/o wagowych toluenu.JSteaenia substancji czynnej wynosily 0,1; 0,2; 0,4; 0,§ i Ity© wagowy. Skutkiem dogodnych wa¬ runków pogodowych zbioru dokonano 1 pazdzier¬ nika* to jest pózno, jak na wegierskie warunki klimatyczne. Eksperyment byl wiec przeprowadzo¬ ny w szczególnie prowokacyjnych warunkach, po¬ niewaz takie warunki kHmatyczne sprzyjaja two- raaoju sie plamistosci skórek.W czasie zbioru jablka z kazdych dwóch jed¬ nakowo traktowanych drzew zbierano do konte¬ nera (okolo 160 kg na drzewo). Z kazdego konte¬ nera pobrano przecietna próbke po okolo 200 ja¬ blek, przeniesiono do skrzynek (Typu Szaboics) i skrzynki jeszcze w dniu zbioru umieszczono w tempearatutrze +4°C.W czasie zbioru nie zauwazono wystepowania plamistosci sikónek, jednalk jablka z drzew opry¬ skiwanych mialy bardziej równomierna barwe. Po zakonczeniu okreteu skladowania, po 5 miesiacach okreslono rozmiary pHamiistosci. Oprócz tego okre¬ slano straty skladowania (liczbe jablek zepsu- tyaah).Wyniki zestawiono w tablicy 3. 1 -Stezenie {pochlania¬ cza promie¬ ni ultrajfio- ftdtowychw" cieczy w •/# 'wagowych 0,1 -M 0,4 0,6 1,0 0 (kontrola 1 0 (kontrola! Ta jrazem 202 212 £UB5 157 210 241 443 1 blica 2 Lnczba jablek zepsute. 15 12 13 lii j 14 10 23 (Plamistosc iwiiele [pJLam — — — — 1 — 66 nip 1 1-^2 plamy | 31 1 Id 6 ] 5 I 0 — 1 — 1118 905 9 10 Z tablicy 3 wynika, ze prtzy zastosowaniu srodka wedlug wynalazku mozna do minimum zmniejszyc powstawanie i rozwój plamistosci skórki. Srodki znane (wegierski opis paitenitowy nr 159199) po¬ zwalaja na uzyiskanie na takich samych badz róz¬ nych gruntach jedynie ochrona w 10—30°/o.(Przyklad IX. Postepuje sie sposobem opisa¬ nym w przykladzie VIII z ta róznica, ze jablonie opryskuje sie dwukrotnie ciecza zawierajaca 1,(M wagowy 5-/3,3^dwume1;ylo-2Hnor(boQ^ylideno/-3-pen- tenonu-2. Drugi oprysk nastepuje w tydzien po pierwszym. Wyniki zestawiono w tablicy 4.Tablica 4 Liczba i konltrola próby 0 (kontrola) 1/4.IX.; kontrola/ 2/4.IX. i 111IX/ 0 (kontrola; Liczba jablek irazem 241) 210 185 443 Izepsu- Itych 19 14 17 23 Plamistosc wdele ipUam 66 119 1^2 1 plamy 3 Z tablicy wynika, ze dwukrotny oprysk nie po¬ siada przewaznie znaczenia praktycznego. Wyste¬ pujaca po drugim oprysku plamistosc o natezeniu 1—2 plamek lezy w granicach bledu.Przyklad X. Postepuje sie w sposób opisany w przykladzie VIII z 5-/3,3-dwumetylo-2Hnorfoorny- lideno/-3^pentenonu-2 przygotowuje sde ciecz opry¬ skowa i traktuje sie sirodkiem 2 dTzewa.Ze srodka przygotowano ciecze do oprysku z za¬ wartoscia 0,21% sulhstancji czynnej. Jablonie opry¬ skano dnia 8 wrzesnia, a jablka zebrano dnia 8 pazdziernika. Z kazdej partii pobrano po 100—200 jablek i przechowano do 31 stycznia nastepnego roku w chlodni w temperaturze 4°C.Rozimiary plamistosci okreslono dnia to lutego.Wyniki zestawiono w tablicy 5.Tablica 5 Przy- Srodek Udad wedlug txrzy- kftadu nietraktowana kontrola X V Liczba jablek razem 365 118 'bez ipllam !73 £8 zl)-2 pla¬ mami 14 zlicz¬ onymi pia¬ niami 131) 0)6 P/aj jablek bez ipHam 16,9 8^0 Zastrzezenie patentowe Srodek do zapobiegamia plamistosci skórki ja¬ blek, zwlaszcza jablek gatunku Jonathan, zna¬ mienny tym, ze zawiera jako suJbstancje czynna 5n/3,3-dwumetylo-^2HnorbornyQideno/-3ipentenon-2 i znane w srodkach ochrony roslin nosniki, substan¬ cje rozpraszajace, rozcienczajace i inne substancje pomocnicze. 10 10 10 25 30 PL