Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia plyty drukarskiej dcrtruku wkleslego oraz ply¬ ta drukarska do druku wkleslego.Znany jest sposób miedziorytowy drukowania stosowany do druków wysokiej jakosci, na przy¬ klad banknotów. Plyty drukarskie miedziorytowe maja wyrazne naciecia, o róznej glebokosci, przy czym za pomoca tych plyt ^zyskuje sie rysunek bardzo delikatny i bardzo zlozony jak równiez trój¬ wymiarowe uwypuklenie tuszu.Znany jest równiez sjposób druku offsetowego, tanszego niz druku sposobem miedziorytowania, lecz wymagajacy stosowania plyt drukarskich off¬ setowych, których sposób wytwarzania uniemozli¬ wia uzyskanie rysunków tak delikatnych i doklad¬ nych, majacych wypuklosci tuszu, jak w przypad¬ ku plyt miedziorytowych. Obraz wydrukowany ty¬ mi plytami ma papierze Jest plaski. W maszynach z miedzioryitowymi .plytami nalezy zastosowac du¬ za sile przyciskajaca miedzy cylindrem drukarskim a cylindrem z plyta, poiniewaz papier musi byc mocno dociskany do naciec tak, ze papier jest lek¬ ko Wcislkany w te naciecia, w celu nabrania tuszu dastateciznie lepkiego, zgromadzonego w nacieciach.W sposdbie offsetowym nie ma potrzeby zastoso¬ wania duzych nacisków pomiedzy cylindrem gumo¬ wym i cylindrem kliszy a samym cylindrem dru¬ karskim, a zatem jest to sposób technologicznie latwiejszy do wykonania. Maszyny offsetowe sa po- 10 15 20 25 30 za tym lzejsze i inie wymagaja takiej konstrukcji statycznej jak maszyny do miedziorytów.Celem wynalazku jest usuniecie niedogodnosci znanych sposobów i opracowanie sposobu wytwarza¬ nia plyt drukarskich, które beda stosowane w spo¬ sobie druku offsetowego z rzeczywista korzyscia ekonomiczna, przy czym plyty powinny miec co najmniej te same charakterystyki co plyty miedzio¬ rytowe w zakresie dokladnosci, zlozonosci i deli¬ katnosci rysunków.Sposób wytwarzania plyty drukarskiej do dru¬ ku wkleslego wedlug wynalazku polega na tym, ze powleka sie wygrawerowana plyte do druku mie¬ dziorytowego warstwa powierzchniowa, najkorzyst¬ niej chromu, zatrzymujaca srodek zwilzajacy po to, aby powierzchnia ta nie przyjmowala tuszu, na¬ stepnie naklada sie na calej powierzchni plyty, lacznie z powierzchniami naciec, co najmniej jedna warstwe z tworzywa twardego lub utwardzalnego o silnej przyczepnosci do plyty i podatnosci na za¬ trzymywanie tuszu, iprzy czym warstwie z tworzy¬ wa twardego nadaje sie grubosc zachowujac za¬ dana .glebokosc i ksztalt naciec, przy czyim w przy¬ padku zastosowania tworzywa utwardzalnego, u- twardza sie go co najmniej az do jego wyschniecia, nastepnie usuwa sie to tworzywo z powierzchni, z wyjatkiem naciec, az 4° odkrycia powierzchnio¬ wej- warstwy z chromu, zas usuwanie warstwy z tworzywa twardego dokonuje sie przez obróbke 107 972107 972 3 4 mechaniczna, korzystnie przez skrobanie lub scie¬ ranie, a w przypadku zastosowania tworzywa u- twardzalnego, stosuje sie ponadto utwardzanie.Wynalazek obejmuje równiez plyte drukarska do druku wkleslego, która ma wygrawerowane nacier cia do druku miedziorytowego, przy czym co naj¬ mniej jej powierzchniowa warstwa jest z tworzy¬ wa zatrzymujacego srodek zwilzajacy odpychajacy tusz, a naciecia sa czesciowo wypelnione warstwa tworzywa podatna ma zatrzymywanie tusizu, zas górna powierzchnia warstwy tworzywa wypelnia¬ jacego naciecia jest nieco wklesla. A zatem, w spo¬ sobie wedlug wynalazku laczy sie korzysci sposo¬ bu* offsetowego w zakresie maszyny drukarskiej, oraz sposobu miedziorytowego w zakresie jakosci drulkowanago rysunkW Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na -4rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przekrój poprzeczny plyty drukarskiej otr^jnto&jnei sposobenu^edlug wynalazku po powle¬ czeniu warstwa podatna na zatrzymywanie tuszu, fig. 2 — te sama plyte po koncowej operacji.Sposób zaczyna sie od przygotowania plyty gra¬ werowanej metoda miedziorytu, wykonanej na przyklad z miedzi, niklu lub zelaza, posiadajacej naciecia wklesle 5 róznej glebokosci i stanowiace czesto bardzo zlozony rysunek.Powierzchniowa warstwa 2 plyty 1 jest z two¬ rzywa zatrzymujacego srodek zwilzajacy, który nie zatrzymuje tuszu, w danym przykladzie materia¬ lem tym jest chrom.Na pawierzchniowa warstwe 2 mozna stosowac inne materialy, na przyklad aluminium anodowane.Nastepnie na .powierzchnie grawerowanej plyty 1 naklada sie cienka warstwe 3 o grubosci rzedu 0,01—0,1 mm, lakieru emaliowego utwardzanego pod dzialaniem swiatla, lub jakakolwiek inna zna¬ na substancje do przygotowania plyt offsetowych lub plyt fotomechanicznych uzywanych w litogra¬ fii. Wlasciwosc tej warstwy lakieru emaliowego polega na duzej przyczepnosci do plyty oraz two¬ rzeniu twardej powierzchni po naswietlaniu. Na¬ lozenie warstwy 3 dokonuje sie najkorzystniej re¬ cznie za pomoca szmatki lub filcu, lub pedzelka nakladajac tworzywo przez nacieranie calej po¬ wierzchni plyty w taki sposób, ze wszystkie nacie¬ cia 5 sa czesciowo wypelnione tworzywem, przez co powierzchnia tworzywa na dnie naciec tworzy wkleslosci jak przedstawiono schematycznie na fig. 1,2.Tworzywo pokrywajace powierzchnie naciec 5, okresla w ten sposób glebokosc i pozadane ksztal¬ ty naciec. Jest mozliwosc uzyskania naciec o gle¬ bokosci mniejszej, dostosowanej do plyt drukar¬ skich offsetowych. Mozna uzyskac naciecia o gle¬ bokosci od 0,03 do 0,12 mm. v v Nastepnie utwardza sie warstwy 3 preez odpo¬ wiednie naswietlanie. Kolejna faza sposobu polega na usunieciu z podloza warstwy tworzywa 3 w ta¬ ki sposób, aby odkryc powierzchniowa warstwe 2 plyty. Usuniecia dokonuje sie mechanicznie, na przyklad przez starobanie lub reczne scieranie przy uzyciu narzedzia lub odpowiedniej maszyny.Emalia swiatloutwactizalna moze byc zastapiona inna emalia lub lakierem, zwlaszcza termoutwar¬ dzalna, tworzaca twarda warstwe dobrze przyle¬ gajaca do plyty i podatna na tusz. Stad warstwa 3 moze byc wykonana z zywicy lub lakieru syn¬ tetycznego, na przyklad lakieru epoksydowego ter¬ moutwardzalnego. Stosujac lakier epoksydowy dwu¬ skladnikowy powoduje sie utwardzanie w tempe¬ raturze okolo 180°C w piecu w ciagu 2 do 3 go¬ dzin, a nastepnie pozostawia do studzenia. Mozna równiez zastosowac lakiery epoksydowe jednosklad¬ nikowe, lub na przyklad lakiery syntetyczne, lub lakier na bazie nitrocelulozy, lub tez lakiery ema¬ liowe akrylowe.W przypadku emalii, lakieru lub zywicy termo¬ utwardzalnej podgrzewa sie plyte po nalozeniu warstwy 3, az do utwardzania. Ogólnie, pelne utwardzanie mozna wykonac przed lub po obróbce mechanicznej, to znaczy po uslunieciu plaskiej war¬ stwy z wyjatkiem naciec. Wystarczy, gdy tworzywo stosowane na warstwe 3 bedzie suche przed roz¬ poczeciem obróbki mechanicznej. A zatem wystar¬ czy poczekac az tworzywo bedzie w stanie suchym przed usunieciem warstwy 3 z plaskiej powierzch¬ ni, a pelnego utwardzenia dokonuje sie po obrób¬ ce mechanicznej. Ma to zwlaszcza zastosowanie przy uzyciu lakieru termoutwardzalnego, w tym przypadku stosuje sie/ ogrzewanie dla pelnego u- twardzania, a w przypadku emalii termoutwardzal¬ nej wypieka sie emalie Jako material nadajacy nacieciom wlasciwosci podatne na zatrzymywanie tuszu, stosuje sie w za¬ sadzie kazda substancje sztuczna, która moze byc nalozona jako warstwa na plycie, majaca zdolnosc do twardnienia i dobra przyczepnosc do plyty oraz podatna na zatrzymywanie tuszu.Dla powiekszenia grubosci warstwy 3 w nacie¬ ciach, naklada sie jedna lub kilka warstw dodat¬ kowych powtarzajac czynnosc nakladania jak wy¬ zej.Jako warstwe 3 mozna stosowac warstwe meta¬ lowa osadzona .na drodze mechanicznej lub elektro¬ litycznej, podatna na zatrzymywanie tuszu, zwlasz¬ cza z miedzi, niklu lub zelaza, przy czym grubosc warstwy waha sie od kilku setnych milimetria do okolo 0,1 mm. Mozna równiez stosowac znacznie ciensza warstwe metalowa o grubosci kilku mikro¬ metrów, zwlaszcza w przypadkach, gdy chcemy za¬ chowac oryginalne wymiary naciec.Korzystnie, usuwanie warstwy 3 dokonuje sie za pomoca zarnówfó przedstawionej schematycznie na fig. 2 w postaci kulki 4. Zarnówka jest dobrze znana przy ziarenkowaniu plyt, przy czym plyty obrabiane wsadzane sa do metalowej ramy zawie¬ szonej na hakach, na przyklad za pomoca czterech linek. Rama wykonuje much oscylacyjny korzystnie kolowy za pomoca masy umieszczonej mimosrpdo- wo, a obrabiana powierzchntia pokryta jest duza iloscia kulek stalowych lub porcelanowych róz¬ nych srednic, za pomoca których, dzieki tarciu powierachniowemu, otrzymuje sie jednolite zuzy¬ cie.Plyta jest zatem zamocowana w zarnowce, skie¬ rowana powierzchnia obrabiana do góry, i poteryta duza iloscia kulefc stalowych 4, W 15 20 25 30 35 40 45 50 *9 005 107 972 6 Ruch wahadlowy nadany zarnowce powoduje prze¬ suw i poslizg kulek na obrabianej powierzchni scierajac jej powierzchnie. Aby jedynie plaska czesc powierzchni zostala obrabiana przez sciera^ nie, kulki nie moga wchodzic do naciec. Przy zalo¬ zeniu, ze najwieksze naciecie ma szerokosc do 0,2 mm, to odpowiednia srednica najmniejszej kulki musi byc odpowiednio wieksza, Broces ziarenkowa- nia konczy sie, gdy zupelnie zniknie warstwa 3 z powierzchni nie drukujacej odslaniajac dolna war¬ stwe chromu 2.Korzystne jesit plukanie powierzchni podczas ob¬ róbki, glównie w celu usuniecia materialu sciera- nego. Srednice kulek dobiera sie tak, aby byla co najmniej trzykrotnie wieksza od najwiekszej sze¬ rokosci naciec, w tym celu, aby zapobiec stepie¬ niu krawedzi górnych naciec podczas polerowa¬ nia.Nastepnie plyte wyjmuje sie z zarnówki i pod¬ daje ewentualnej dalszej obróbce, na przyklad, gdy powierzchniowa warstwa 2 plyty jest z chromu, alby polepszyc wlasnosci tej warstwy chromu za¬ trzymujace srodek zwilzajacy. Ta plyta moze byc wówczas wycenftrowana i zamocowana na cylin¬ drze maszyny drukarskiej.Obróbka plyty za pomoca zarnówki nie tylko doskonale usuwa warstwy materialu zbednego na podlozu, lecz umozliwia uzyskanie gladkiej powie¬ rzchni chromu o dobrej charakterystyce przyczep¬ nosci do srodka zwilzajacego. O ile warstwa 3 sklada sie z lakieru lub syntetycznej zywicy, ob¬ róbka mechaniczna bedzie latwiejsza, jezeli za po¬ moca szmatki nawilzonej rozpuszczalnikiem pocie¬ ramy warstwe 3 ze sztucznej zywicy, na plaskiej czesci podloza, w celu czesciowego usuniecia two¬ rzywa. Rozpuszczalnik czesciowo wypelniajacy na¬ ciecia nie ma zadnego szkodliwego wplywu na ja¬ kosc plyty.Zamiast nakladac warstwy recznie, jak w przed¬ stawionym przykladzie, mozna zastosowac znane urzadzenia jak pistolet natryskowy, pedzel, wi¬ rówka, a w przypadku metali stosuje sie pokry¬ wanie chemiczne lub elektrolityczne, przy czym najkorzystniej substancje usuwamy z podloza za pomoca zarnówki. Tak uzyskana plyta najkorzy¬ stniej ma zastosowanie w maszynie drukarskiej typu offset, przy czym plyta przedstawia rysunek o dokladnosci i zlozonosci takiej jak plyty mie¬ dziorytowe przy takiej samej jakosci, jak uzywany w tradycyjnym sposobie offsetowym przy wyko-* rzystaniu czloniu nawilzajacego i normalnego na¬ cisku miedzy cylindrem kliszowym a cylindrem gumowym.Druk uzyskany sposobem wedlug wynalazku jest trudny do podrabiania. Przypomniec nalezy, ze w papierach wartosciowych wysokiej klasy, zawsze mamy dwa rodzaje druku, druk tla ochronnego wykonany na przyklad sposobem offsetowym, su¬ chym, normalnym, oraz nad nim, glówny obraz otrzymany na przyklad sposobem miedziorytowym.Jednostke offsetowa z plyta drukarska wedlug wynalazku najkorzystniej stosuje sie w maszynie drukarskiej offsetowej, gdzie za jednym posuwem papieru drukuje sie tlo ochronne sposobem offse¬ towym, suchym, tradycyjnym, a rysunek glówny za pomoca plyty drukarskiej przygotowanej spo¬ sobem wedlug wynalazku, zamontowanej na jed¬ nostce offsetowej, ze zwilzaniem. Taka maszyna drukarska zawiera cylinder gumowy wspólpracu¬ jacy jednoczesnie co najmniej z jedna plyta dru¬ karska offsetowa oraz co najmniej z plyta otrzy¬ mana sposobem wedlug wynalazku. Cylinder gu¬ mowy wspól/pracuje badz z cylindrem drukarskim, badz w przypadku druku dwustronnego jednoczes¬ nego, z drugim cylindrem gumowym wspólpracu¬ jacym z ta sama jednostka offsetowa pracujaca na sucho i mokro jak pierwsza jednostka.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania plyty drukarskiej do dru¬ ku wkleslego, znamienny tym, ze powleka sie wy¬ grawerowana .plyte do druku miedziorytowego warstwa powierzchniowa, korzystnie chromu, za¬ trzymujaca srodek zwilzajacy po to, aby powierz¬ chnia ta nie przyjmowala tuszu, nastepnie nakla¬ da sie na calej powierzchni plyty, lacznie z po¬ wierzchniami naciec, co najmniej "jedna warstwe z tworzywa twardego lub utwardzainego, o silnej przyczepnosci do.-plyty i podatnosci na zatrzymy¬ wanie tuszu, przy czym warstwie z tworzywa twardego \ nadaje sie grubosc zachowujac zadana glebokosc i ksztalt naciec, po czym w przypadku zastosowania tworzywa utwardzalnego, utwardza sie go co najmniej az do jego wyschniecia, na¬ stepnie usuwa sie to tworzywo z powierzchni, z -i wyjatkiem naciec, az do odkrycia powierzchnio¬ wej warstwy z chromu, zas usuwanie warstwy z tworzywa twardego, dokonuje sie przez obrób¬ ke mechaniczna, korzystnie przez skrobanie lub scieranie, a w przypadku zastosowania tworzy- wa utwardzalnego, stosuje sde ponadto utwardza¬ nie. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze obróbke mechaniczna dokonuje sie przez zawie¬ szenie plyty w zarnowce zawierajacej kulki u-, mieszczone na powierzchni plyty, których wymia¬ ry dobiera sie tak, zeby srednica najmniejszej kulki byla wieksza niz najwieksza szerokosc na¬ ciec, przy czym plycie nadaje sie ruch oscyla¬ cyjny tak dlugo, az warstwa calkowicie zosta¬ je nie starta na powierzchni ntiedrukujacej. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako tworzywo podatne na zatrzymywanie tuszu stosuje sie zywice syntetyczna, korzystnie zy¬ wice epoksydowa lub akrylowa. 55 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako tworzywo podatne na zatrzymywanie tuszu stosuje sie substancje utwardzalna pod dzialaniem swiatla, korzystnie lakier emaliowy sitosowany do przygoijówywania plyt litograficznych lub offseto- M wych metoda fotomechaniczna. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze nakladanie warstwy podatniej na zatrzymywanie tuszu, o grubosci rzedu 0,01—0,1 mm, odbywa sie przez rozcieranie tworzywa szmatka, filcem lub W pedzelkiem tak, ze naciecia sa czesciowo wypet-107 972 nione ta warstwa, a ich powierzchnia jest wkles¬ la. 6. Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze w przypadku zastosowania lakieru jako warstwy podatnej na zatrzymywanie tuszu, przed obróbka mechaniczna plyty, iusuwa sie lakier co inajmniej czesciowo szmatka nawilzona rozpuszczalnikiem odpowiednim dla lakieru. 7. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze warstwa podatna na zatrzymywanie tu¬ szu jest utworzona przez metalowa powloke, che- 10 8 miczina lub elektrolityczna, korzystnie z miedzi, niklu lub zelaza. 8. Plyta drukarska do druku wkleslego, zna¬ mienna tym, ze ma wygrawerowane naciecia (5) do druku -miedziorytoiwego, przy czym co naj¬ mniej jej powierzchniowa warstwa (2) jest z two¬ rzywa zatrzymujacego srodek zwilzajacy odpycha¬ jacy tusz, a naciecia (5) sa czesciowo wypelnio¬ ne warstwa tworzywa i(3) podatna na zatrzymy¬ wanie tuszu, zas górna .powierzchnia warstwy *3) tworzywa wypelniajacego naciecia (5) jest nieco wklesla, FIG.1 FIG. 2 DN-3, z. 268/80 Cena 45 zl PL