NL8900922A

NL8900922A - Werkwijze en inrichting voor het installeren van een vervangingspijp in een bestaande ondergrondse leiding.

Info

Publication number: NL8900922A
Application number: NL8900922A
Authority: NL
Original assignee: Nu Pipe Inc
Priority date: 1988-04-13
Filing date: 1989-04-13
Publication date: 1989-11-01
Also published as: SG47893G; GB2251472B; HUT53700A; GB2218490B; NO891504L; HK102293A; NO891504D0; DE3912205C2; DE3912205C5; IT8947847A0; IE73221B1; AU3536093A; PT90271A; HU209194B; SE8901282D0; BE1002158A5; IE891175L; GB2251471B; PT90271B; AU662395B2

Description

- 1 -

Werkwijze en inrichting voor het installeren van een vervangings-pijp in een bestaande ondergrondse leiding.

De uitvinding heeft betrekking op verbeteringen en hun werkwijzen en inrichtingen voor het installeren van een vervan-gingspijpgedeelte binnen een bestaande ondergrondse leiding, zoals een pijpleidinggedeelte dat gerepareerd of vervangen moet worden.

5 De uitvinding heeft in het bijzonder betrekking op de installatie van een vervangingspijpgedeelte binnen hoofdriolen kruisende huis-aansluitingen, binnen andere, hoofdpijpleidingen kruisende zijpijp-leidingen, binnen pijpleidinggedeelten die krommingen en scherpe bochten kunnen omvatten, en binnen weer andere pijpleidinggedeelten 10 die door huisaansluitingen gekruist worden, waarbij de verbindingen van zij leidingen moeilijk te vinden zijn nadat een nieuw pijpge-deelte geïnstalleerd is binnen het bestaande pijpleidinggedeelte.

Verscheidene werkwijzen zijn voorgesteld voor het repareren van ondergrondse pijpleidingen zoals rioolleidingen en 15 dergelijke, waarbij de bestaande pijpleiding ondergronds op zijn plaats blijft, door het binnen de bestaande pijp installeren van een flexibele membraan of bekleding van kunststof of door het invoeren van een nieuwe kunststof pijp in de bestaande pijp.

Bij één bekende werkwijze worden pijpen gevoerd met 20 een flexibele kunststof zoals polyetheen. Volgens deze werkwijze wordt de bekleding geïnstalleerd door langs de pijpleiding op tussenruimtes van elkaar gelegen invoerputten heen, hetgeen de werkwijze duur maakt.

Volgens een andere werkwijze, bijvoorbeeld getoond 25 in de Amerikaanse octrooien 3.927.164 en 4.064.211, wordt een flexibele buis binnenstebuiten gekeerd en opgeblazen en in een pijpgedeelte geblazen vanaf één eind van het gedeelte. Deze werkwijze is duur omdat speciale uitrusting, extensieve verwarming en dure materialen nodig zijn.

30 De bovengenoemde werkwijzen en de meeste andere, maken gebruik van een flexibele of semi-flexibele bekleding, die niet in staat is tot het weerstaan van een aanzienlijke uitwendige 8900922:* - 2 - hydrostatische druk of gronddruk. De bestaande pijp kan derhalve niet goed gerepareerd worden, aangezien de bekleding, wanneer een deel van de bestaande pijp weggebroken wordt, eventueel ineen kan klappen als gevolg van uitwendige druk van welke grootte dan ook, 5 zoals drukken die bijvoorbeeld de 27 kPa overschrijden.

In het Amerikaanse octrooi 4.394.202 en het Amerikaanse octrooi 2.794.758 worden werkwijzen beschreven voor het invoeren van flexibele buis in een bestaande pijpleiding, als een be-kledingsmembraan voor die pijpleiding. Het Amerikaanse octrooi-10 schrift 4.394.202 beschrijft een werkwijze voor het bevestigen van de flexibele buis aan de bestaande pijpleiding, onder gebruikmaking van een uitzetbaar kort gedeelte van met hechtmiddel gecoate stijve kunststof. De werkwijzen volgens de Amerikaanse octrooien 4.394.202 en 2.794.758 hebben dezelfde nadelen als hiervoor genoemd met be-15 trekking tot andere, van flexibel membraanmateriaal gebruikmakende werkwijzen, en wel dat zij de nodige hoepelsterkte voor het weerstand bieden tegen uitwendig grond- en hydraulische drukken ontberen.

Anderen hebben voorgesteld om een stijve buis in te 20 voeren binnen de te repareren bestaande pijpleiding. In de gepubliceerde Britse aanvrage 2.084.686 wordt bijvoorbeeld een bovenmaatse ronde stijve kunststof buis platgemaakt of anderszins verkleind ter plaatse van het werk en dan koud en stijf ingevoerd in de bestaande pijpleiding door een grote ontgraving ter plaatse van een mangat. 25 Na invoering wordt de kunststof buis uitgezet onder gebruikmaking van warmte en inwendige druk. De kunststof buis wordt tegen de bestaande pijp geëxpandeerd.

Volgens het Britse octrooi 1.580.438 wordt een bestaande ondergrondse pijp bekleed met een kunststof bekledingsbuis, 30 die vervaardigd is van een kunststof materiaal zoals polyetheen of polypropeen met een kunststof geheugen (plastic memory). De bekledingsbuis wordt vervaardigd in een niet ronde "0" gedaante om binnen de bestaande pijp te passen, daarna in zijn niet ronde gedaante ingevoerd in de bestaande pijp en vervolgens onder warmte en druk 35 tegen de bestaande pijp geëxpandeerd naar een ronde toestand.

8900922^ - 3 -

De gepubliceerde Europese octrooiaanvrage 0.000.576 stelt het invoeren voor van een semi-stijf, kunststof buisinzetstuk binnen een bestaande pijp. De semi-stijve kunststof buis heeft voldoende hoepelsterkte om alle of tenminste een deel van de uitwendi-5 ge drukken te weerstaan die daarop uitgeoefend kunnen worden.

De meeste van de voorgaande en andere bekende werkwijzen die gebruik maken van stijve of semi-stijve buizen voor invoering in een bestaande ondergrondse pijp hebben een gemeenschappelijk nadeel: vanwege hun stijfheid of bijna stijfheid moeten zij 10 in rechte of bijna rechte, bestaande pijpleidingen ingevoerd worden. Dit betekent bijvoorbeeld met betrekking tot ondergrondse rioolleidingen, dat zulke werkwijzen beperkt zijn tot gebruik bij hoofdriolen omdat deze gewoonlijk rechte pijpleidinggedeelten tussen mangaten bezitten. De meeste, zo niet alle bekende werkwijzen 15 zijn niet geschikt voor gebruik bij het repareren van de vele huis-aansluitingen die zich uitstrekken van de hoofdriolen naar gebouwen. Vaak hebben dergelijke zij leidingen bochten of krommingen, waar een stijve of semi-stijve kunststof buis niet doorheen kan komen. Ook zijn dergelijke zij leidingen gewoonlijk niet toegankelijk 20 door mangaten aan beide einden, en daardoor zijn bekende bekle-dingswerkwijzen of installatiewerkwijzen voor vervangingspijpen die mangaten of andere toegangsvormen aan beide einden vereisen buitensporig duur. Bij de meeste bekende ondergrondse installatiewerkwijzen voor vervangingspijpen zijn grote ontgravingen nodig aan één 25 eind van de opnieuw te bekleden of te repareren zij leiding om ruimte te verschaffen voor invoering van de rechte stijve kunststof vervangingspijp. Een dergelijke grote ontgraving aangrenzend aan een gebouw waarvoor de zijleiding dienst doet, of aan het andere eind waar de zij leiding aan komt in het hoofdriool, is vaak onprak-30 tisch en gewoonlijk duur.

Verder verlangen de meeste bekende werkwijzen voor het herbekleden of repareren van bestaande ondergrondse pijpleidingen toegang tot het te repareren pijpleidinggedeelte aan beide einden van het gedeelte. Dit is niet mogelijk bij een zij leiding, die 35 een hoofdleiding per definitie kruist ter plaatse van een punt dat gewoonlijk niet toegankelijk is door een mangat.

89 00 92.2. / - 4 -

Op grond van de voorgaande redenen zijn de bekende werkwijzen voor het herbekleden en repareren van ondergrondse pijpleidingen eenvoudig niet toepasbaar op huisaansluitingen.

Een ander nadeel in het gebruik van bekende werk-5 wijzen voor het repareren en herbekleden van door huisaansluitingen gekruiste bestaande pijpleidingedeelten onder gebruikmaking van rechte stijve of semi-stijve buizen is dat, wanneer eenmaal de buis op zijn plaats is binnen het bestaande pijpleidinggedeelte, het zeer moeilijk is om de exacte posities te bepalen waar zij leidingen 10 de hoofdpijpleiding kruisen om toegangsopeningen te kunnen snijden in de vervangingsbuis om de zij leidingen toegang te bieden. Dit is in het bijzonder het geval wanneer de vervangingsbuis voldoende dik is en daardoor voldoende hoepelsterkte heeft om zelf kenmerkende hydraulische- en gronddrukken te weerstaan.

15 Op grond van de voorgaande redenen bestaat er een behoefte aan verbeterde werkwijzen, inrichtingen en uitrustingen voor het mogelijk maken van de reparatie van bestaande onderliggende pijpleidinggedeelten, en in het bijzonder huisaansluitingen en andere pijpleidinggedeelten met bochten en krommingen, en pijplei-20 dinggedeelten die niet gemakkelijk toegankelijk zijn van beide einden van het te repareren pijpleidinggedeelte af.

Dienovereenkomstig zijn de hoofddoelen van de uitvinding het verschaffen van het volgende: 1. Een nieuw en verbeterd vervangingspijpleidingvoortbrengsel voor 25 installatie in een bestaande ondergrondse leiding, dat in het bijzonder geschikt is voor gebruik bij het repareren en vervangen van bestaande huisaansluitingen die niet recht zijn en van hoofdleidingen die gekruist worden door huisaansluitingen; 2. een nieuwe en verbeterde werkwijze voor het vervaardigen van een 30 voor reparatie en vervanging bestemd pijpleidingsvoortbrengsel, dat in het bijzonder geschikt is voor installatie in bestaande ondergrondse leidingen die niet recht zijn of die gekruist worden door zij leidingen; 3. een werkwijze voor het installeren van een nieuw of voor ver- 35 vangingsdoeleinden bestemd pijpleidinggedeelte in een bestaande 8900922/ - 5 - ondergrondse leiding, en in het bijzonder in een leiding die niet recht is of die gekruist wordt door huisaansluitingen; 4. een inrichting en gereedschap voor het vervaardigen van een voor vervangingsdoeleinden bestemd pijpleidingvoortbrengsel zoals 5 voornoemd; 5. een inrichting en gereedschap voor het installeren van een pijpleidingvoortbrengsel zoals voornoemd in een bestaande ondergrondse leiding en in het bijzonder in een leiding die niet recht is of die gekruist wordt door zij leidingen; en 10 6. een inrichting en gereedschap voor het hervormen van een nieuw of voor vervangingsdoeleinden bestemd thermoplastisch pijpge-deelte dat geïnstalleerd is in een bestaande ondergrondse leiding, en in het bijzonder een huisaansluiting, nadat het nieuwe of voor vervangingsdoeleinden bestemde pijpgedeelte in een ge-15 vouwen toestand ingevoerd is, door het hervormen daarvan naar een stabiele ronde gedaante binnen de bestaande leiding.

De uitvinding betreft een nieuw en verbeterd, voor reparatie en vervanging bestemd pijpleidingvoortbrengsel, dat in het bijzonder geschikt is voor installatie in een bestaande onder-20 grondse leiding zoals een huisaansluiting met bochten en krommingen, en een reeks van nauw met elkaar verwante werkwijzen, inrichtingen en gereedschap voor het vervaardigen van het voortbrengsel, het installeren van het voortbrengsel in een bestaande leiding, recht of gekromd, en het hervormen van het voortbrengsel naar een 25 ronde gedaante nadat het in een ineengeklapte gevouwen gedaante ingevoerd is in de bestaande leiding. Het voortbrengesel, de werkwijzen, de inrichtingen en het gereedschap van de uitvinding zijn in het bijzonder bedoeld voor gebruik bij het installeren van het voortbrengsel in huisaansluitingen en andere bestaande ondergrondse 30 leidingen met toegang aan slechts één eind van de leiding of met krommingen of bochten, of in leidingen die gekruist worden door zij leidingen.

Volgens één aspect van de uitvinding is een voor vervanging bestemd pijpleidingvoortbrengsel vervaardigd van een 35 thermohardend kunststof materiaal zoals PVC, zodanig in de eerste 6900922/ - 6 - instantie geëxtrudeerd en gevormd tot een unieke gevouwen en platte gedaante, dat het een gevouwen geheugen behoudt wanneer opnieuw verwarmd, dat het gemakkelijk op een spoel aangebracht kan worden voor opslag en gebruik, dat het een verkleinde afmeting in dwars-5 doorsnede heeft voor gemakkelijk invoeren in een bestaande ondergrondse leiding, dat het zonder ontgraving of beschadiging aan het kunststof materiaal door mangaten, reinigingsopeningen of andere kleine verticale openingen en rondom scherpe bochten ingevoerd kan worden in diepe pijpleidinge, en dat, ondanks de platte gevouwen 10 toestand daarvan, een heet fluidum daardoorheen gevoerd kan worden voor het opnieuw verwarmen over de gehele lengte daarvan.

Overeenkomstig een ander aspect van de uitvinding wordt het voornoemde kunststof pijpvoortbrengsel geïnstalleerd in bijvoorbeeld een bestaande gekromde zijleiding, door het opnieuw 15 verwarmen van de kunststof pijp tot een buigzame toestand, en het daarna intrekken van de hete buigzame gevouwen kunststof pijp in de bestaande zij leiding met een trekkabel en ofwel een tijdelijk ter plaatse van de kruising van de zij leiding en de hoofdleiding verankerde katrolopstelling ofwel met een kabelleer vanaf het dichtsbij-20 zijnde mangat in de hoofdleiding. De gevouwen geïnstalleerde pijp wordt dan over zijn gehele lengte verwarmd door het doorvoeren daardoorheen van een heet fluidum, het dichtstoppen of beperken van zijn vooreind, en het inspuiten van een fluidum, zoals lucht, onder druk in het andere eind om de pijp te hervormen en te laten expan-25 deren naar een ronde gedaante. Onder het voortgaan met het opleggen van inwendige druk op de hervormde ronde pijp wordt deze toegelaten te koelen en daardoor zijn ronde gedaante te stabiliseren.

Overeenkomstig een ander aspect van de uitvinding worden verscheidene organen voorzien voor het dichtstoppen of be-30 perken van het vooreind van de kunststof pijp om doorgang van een heet fluidum daardoorheen in gevouwen toestand mogelijk te maken en toch de uitzetting en hervorming van de gevouwen pijp tot een ronde gedaante mogelijk te maken door het aanbrengen van een inwendige fluidumdruk.

35 Overeenkomstig een ander aspect van de uitvinding 8900922/ - 7 - worden organen verschaft voor het afdekken of afdichten van een in-laateind van de gevouwen pijp om inwendige fluïdum, onderdrukbren-ging in de gevouwen pijp mogelijk te maken wanneer deze ingevoerd is in een bestaande ondergrondse pijpleiding.

5 Overeenkomstig een ander aspect van de uitvinding wordt een unieke katrol- en -kabelinrichting verschaft, die door een zij leiding geduwd kan worden naar de kruising daarvan met de hoofdpijpleiding en daar tijdelijk verankerd kan worden door het handhaven van spanning op beide einden van de kabel. Een eind van 10 de kabel wordt verankerd aan het vooreind van de te installeren gevouwen pijpleiding; dan wordt het tegengestelde eind van de kabel getrokken om de gevouwen kunststof pijp in een verwarmde buigbare toestand in een bestaande zij leiding te trekken.

Overeenkomstig een ander aspect van de uitvinding 15 worden verscheidene organen verschaft voor het verwarmen van de tegengestelde einden en verscheidene andere gedeelten van het kunststof pijpvoortbrengsel om het opnieuw werken (reworking) van geselecteerde gedeelten van de pijp mogelijk te maken voor klemming, invoering van pluggen, of voor het over de gehele lengte van de 20 pijp voldoende buigzaam houden voor invoering in een bestaande leiding die niet recht is.

De voorgaande en andere doelen, kenmerken en voordelen van de uitvinding zullen duidelijker worden uit de volgende gedetailleerde beschrijving, onder verwijzing naar de begeleidende 25 tekeningen, waarin; figuur 1 een dwarsdoorsnede is van een gebruikelijke thermoplastische pijp, zoals een PVC pijp, gebruikt in overeenstemming met de uitvinding in de geëxpandeerde ronde toestand daarvan; 30 figuur 2 een perspectivisch aanzicht is van de thermoplastische pijp van figuur 1 en van de inrichting voor het verkleinen van de pijp van zijn ronde toestand naar een ineenge-klapte, gevouwen toestand voor opslag op een spoel; figuur 3 een dwarsdoorsnede is van de thermoplas-35 tische pijp van figuur 2 nadat deze gevouwen is, genomen volgens de 89 00922.« - 8 - lijn III-III van figuur 2; figuur 4 een schematisch aanzicht is, dat een werkwijze voor het vanuit een mangat installeren van de gevouwen en op een spoel opgeslagen thermoplastische pijp van de figuren 2 en 3 5 binnen een hoofdriool weergeeft, waarbij de gevouwen thermoplastische pijp opgeslagen is op een rol en opnieuw verwarmd wordt voor installatie in de te herstellen ondergrondse pijp; figuur 5 een schematisch aanzicht in doorsnede is, waarbij een detail van de inrichting voor het doen uitzetten van de 10 gevouwen thermoplastische pijp van de figuren 2 en 3 en het rondmaken daarvan nadat deze ingevoerd is in de in figuur 4 weergegeven bestaande hoofdpijpleiding weergegeven wordt; figuur 6 een schematisch aanzicht in doorsnede is, waarbij een alternatieve constructie weergegeven wordt voor het 15 uitzetten en het rondmaken van de gevouwen thermoplastische pijp na de invoering daarvan in een bestaande leiding; figuur 7 een schematische doorsnede is door een kenmerkende huisaansluiting, die zich uitstrekt vanaf een gebouw naar een hoofdriool, waarbij een werkwijze voor het installeren van 20 de thermoplastische pijp in een bestaande huisaansluiting overeenkomstig de uitvinding geïllustreerd wordt; figuur 8 een doorsnede is door een voorkeursuitvoering van de thermoplastische pijp van figuur 1, wanneer gevouwen voor installatie in een bestaande ondergrondse leiding; 25 figuur 9 een schematisch zij-aanzicht is van een inrichting voor het vervaardigen van de thermoplastische pijp van figuur 1 in een gevouwen vorm zoals weergegeven in figuur 8; figuur 10 een verticaal aanzicht is van de kaliber-meter van de inrichting van figuur 9 op een vergrote schaal, zoals 30 gebruikt bij de vervaardiging van de thermoplastische pijp in de in figuur 8 weergegeven vorm; figuur 11 een verticaal aanzicht is van een enkele kalibreerplaat van de kalibreerinrichting van figuur 10, zoals gezien vanaf de lijn XI-XI van figuur 10; 35 figuur 12 een bovenaanzicht is van een gevouwen 83 00 922/ - 9 - eindgedeelte van de thermoplastische pijp van figuur 8 met een bevestigd eindklemorgaan voor gebruik bij het in een bestaande leiding trekken van de pijp en voor het beperken van het pijpeind om inwendige onderdrukbrenging van de pijp voor uitzetting mogelijk te 5 maken; figuur 13 een doorsnede is volgens de lijn XIII-XIII van figuur 12; figuur 14 een enigszins schematisch bovenaanzicht is van een kabel- en -katrolinrichting van de uitvinding, eveneens 10 weergegeven in figuur 7, voor het in een zij leiding trekken van de gevouwen thermoplastische pijp van figuur 8, waarbij de inrichting weergegeven is in de werkzame stand daarvan; figuur 15 een met figuur 14 overeenkomend aanzicht is, maar met de inrichting van figuur 14 in een ineengeklapte toe-15 stand voor invoering in een zij leiding; figuur 16 een enigszins schematisch zij-aanzicht is van de inrichting van figuur 14 en 15; figuur 17 een zij-aanzicht is van een dichtstoppend werktuig, dat gebruikt wordt voor het dichtstoppen van een eind van 20 een lengte van de in figuur 8 weergegeven thermoplastische pijp nadat het eind rondgemaakt is, voor gebruik bij het overbrengen van fluïdum, warmte en fluidumdruk naar het inwendige van de thermoplastische pijp; figuur 18 een verticaal vooraanzicht is van het 25 werktuig van figuur 17; figuur 19 een aanzicht is van een eind van de thermoplastische pijp met het dichtstoppende werktuig van de figuren 17 en 18 ingevoerd in de pijp en op zijn plaats geklemd met een ket-tingklemorgaan; 30 figuur 20 een aanzicht is van het kettingklemorgaan van figuur 19 voor de aanbrenging daarvan op de pijp en de plug van figuur 19; figuur 21 een dwarsdoorsnede is volgens de lijn XXI-XXI van figuur 19, waarbij het kettingklemwerktuig van figuur 35 19 en figuur 20 weergegeven wordt,dat het thermoplastische pijpeind 89 00922 - 10 - klemt op het dichtstoppende werktuig van de figuren 17-19; figuur 22 een enigszins schematische langsdoorsnede is door een vooreindgedeelte van de thermoplastische pijp van figuur 8, waarbij de eindklemmen van figuren 12 en 13 aangebracht 5 zijn op het pijpeind en de rest van de pijp uitgezet is en rondgemaakt is, en waarbij een snijwerktuig in overeenstemming met de uitvinding ingevoerd is in het rondwordende pijpeindgedeelte om het geklemde eind te scheiden van de rest van de pijp; figuur 23 een doorsnede is van de pijp en het snij-10 werktuig van figuur 22, genomen langs de lijn XXIII-XXIII van figuur 22; figuur 24 een enigszins schematisch zij-aanzicht is van een eindverwarmingsinrichting, die gebruikt wordt voor het verwarmen van een eindgedeelte van de thermoplastische pijp voor het 15 opnieuw doen werken (reworking) van het eindgedeelte, waarbij het verwarmingswerktuig weergegeven is geïnstalleerd op een gevouwen eindgedeelte van de thermoplastische pijp van figuur 8; figuur 25 een perspectivisch aanzicht is van een opblaasbaar eind-dichtstoppend werktuig, dat gebruikt wordt voor 20 het dichtstoppen of beperken van het eindgedeelte van de thermoplastische pijp in plaats van het eindklemorgaan van de figuren 12 en 13, om uitzetting en rondwording van de gevouwen thermoplastische pijp mogelijk te maken; figuur 26 een verkort verticaal aanzicht is, ge-25 deeltelijk in doorsnede, van de opblaasbare pijp van figuur 25; figuur 27 een schematisch aanzicht is, dat de installatie illustreert van het opblaasbare dichtstoppende werktuig van de figuren 25 en 26 in de thermoplastische pijp, wanneer deze zich in uitgezette en rondgemaakte toestand bevindt; 30 figuur 28 een schematisch aanzicht is dat gelijk is aan dat van figuur 27, maar waarbij de pijp van figuur 27 weergegeven wordt nadat deze opnieuw gevouwen is met de opblaasbare plug daarbinnen in een leeggelopen toestand; figuur 29 een schematisch aanzicht is, dat het ge-35 bruik van het opblaasbare dichtstoppende werktuig van de figuren 25 8900922/ - 11 - en 26 weergeeft tijdens installatie van de thermoplastische pijp in een zij leiding? figuur 30 een schematisch aanzicht is dat een andere toepassing van het opblaasbare dichtstoppingswerktuig van de fi-5 guren 25 en 26 illustreert; figuur 31 een schematisch aanzicht is, dat de toepassing van het opblaasbare dichtstoppingswerktuig van de figuren 25 en 26 verder illustreert volgens de in figuur 30 geïllustreerde werkwijze; 10 figuur 32 een schematisch aanzicht is, dat nog een andere toepassing van het opblaasbare dichtstoppingswerktuig van de figuren 25 en 26 illustreert, voor het doen uitzetten en rondmaken van de gevouwen thermoplastische pijp nadat deze ingevoerd is in een bestaande ondergrondse leiding; 15 figuur 33 een schematisch aanzicht is van een ge deelte van een hoofdpijpleiding en een kruisende zijpijpleiding, waarbij een alternatieve werkwijze voor het in een te repareren zij leiding trekken van de thermoplastische pijp van figuur 8 geïllustreerd wordt; 20 figuur 34 een schematisch aanzicht is van een eind- gedeelte van de gevouwen thermoplastische pijp van figuur 8, waarbij een werkwijze voor het losmaken van de trekkabel van het vooreind van de pijp geïllustreerd wordt, nadat deze ingevoerd is in een ondergrondse leiding; 25 figuur 35 een schematisch aanzicht is, dat gelijk is aan dat van figuur 34, waarbij nog een andere werkwijze voor het losmaken van de trekkabel van de thermoplastische pijp geïllustreerd wordt, nadat deze ingevoerd is in een bestaande ondergrondse leiding; 30 figuur 36 een doorsnede is door de kruising van een hoofdpijpleiding en een zijpijpleiding nadat de thermoplastische pijp van figuur 8 geïnstalleerd is en uitgezet is binnen de te repareren hoofdpijpleiding, waarbij een werkwijze voor het bepalen en het snijden van een opening door de nieuw geïnstalleerde thermo- 35 plastische pijp voor het herstellen van de communicatie tussen de 89 00922 - 12 - zij leiding en de hoofdpijpleiding geïllustreerd wordt; figuur 37 een schematisch zij-aanzicht is, waarbij een werkwijze en inrichting voor het vouwen van een thermoplastische pijp die rond vervaardigd is geïllustreerd wordt, voor in-5 voering in een bestaande ondergrondse leiding, figuren 38A-E schematische doorsneden zijn, die respectievelijk genomen zijn langs de lijnen XXXVIIIA-XXXVIIIA tot en met XXXVIIIE-XXXVIIIE van figuur 37; figuur 39 een enigszins schematisch zij-aanzicht is 10 van een losmaakbare eindklem met bevestigde trekkabel en losmaak-lijn, voor aanwending bij het klemmen van het vooreind van de gevouwen pijp van figuur 8 tijdens de installatie daarvan; figuur 40 een bovenaanzicht is van de eindklem van figuur 39; en 15 figuur 41 een bovenaanzicht is van het losmaakwig- gedeelte van de klem van figuur 39.

In figuur 1 duidt het cijfer 10 een type pijp aan dat gebruikt wordt voor het vernieuwen, repareren of vervangen van ondergrondse pijpleidingsgedeelten zoals rioolpijpen of iets derge-20 lijks volgens de onderhavige uitvinding. Een kenmerk van de pijp is dat deze gevormd is van een thermoplastisch materiaal zoals PVC en meer in het bijzonder van een materiaal dat gewoonlijk stijf is en dikwandig is om voldoende hoepelsterkte te hebben om weerstand te bieden tegen uitwendige grond- en hydraulische drukken waaraan deze 25 onder de grond blootgesteld kan worden. Zo'n thermoplastische pijp kan buigzaam gemaakt worden bij het verwarmen tot temperaturen van bijvoorbeeld 105°c (200°F) of meer, in het geval van PVC pijp. Een kenmerk van de pijp 10 is dat deze stijf in constructie is op kenmerkende bovengrondse en ondergrondse omgevingstemperaturen maar 30 buigzaam en verwerkbaar wordt tot verscheidene gedaanten wanneer verwarmd of opnieuw verwarmd. Een ander kenmerk van dergelijke thermoplastisch materiaal is dat het een geheugen heeft, dat wil zeggen dat indien het in een bijzondere gedaante zoals een ronde buisvormige gedaante vervaardigd is en dan later verwarmd en plat-35 gemaakt of gevouwen wordt en dan gekoeld wordt om het in zijn ge- 9900922 ·' - 13 - vouwen gedaante te stabiliseren en dan zonder belemmering opnieuw verwarmd wordt, het zal neigen tot terugkeer naar de oorspronkelijke ronde buisvormige gedaante daarvan. Omgekeerd zal, indien de pijp aanvankelijk vervaardigd is in een bijvoorbeeld ineengeklapte 5 en gevouwen gedaante, zoals bijvoorbeeld getoond in de figuren 3 en 8, dan later verwarmd en uitgezet wordt onder inwendige druk naar een ronde gedaante en dan in de ronde gedaante gekoeld en gestabiliseerd wordt, het materiaal neigen tot terugkeer naar de oorspronkelijke gevouwen gedaante daarvan indien het daaropvolgend zonder 10 belemmering opnieuw verwarmd wordt. Dit geheugenaspect van de thermoplastische pijp wordt gebruikt om bepaalde aspecten van de onderhavige uitvinding te bevorderen.

Een gebruikelijke en gemakkelijk verkrijgbare pijp van het type dat bruikbaar is bij het uitvoeren van de onderhavige 15 uitvinding is een polyvinylchloride (PVC) pijp met standaardafme-tingverhoudingen (buitendiameter/wanddikte) in de orde van 13 tot 65, tegenwoordig verkrijgbaar voor ondergrondse pijpleidingen zoals drainageleidingen, waterleidingen, enzovoort.

Hoewel in de uitvoering van de onderhavige uitvin-20 ding waaraan het meeste voorkeur gegeven wordt de thermoplastische pijp op de met betrekking tot de inrichting van figuren 9-11 beschreven wijze vervaardigd wordt in een gevouwen gedaante zoals weergegeven in figuur 8, kunnen tenminste bepaalde aspecten van de uitvinding ook uitgevoerd worden onder gebruikmaking van een in een 25 buisvormige of ronde gedaante vervaardigde thermoplastische pijp.

Figuur 2 illustreert een inrichting 11 voor het opnieuw vormgeven van de gebruikelijke PVC pijp 10, die vervaardigd is in een ronde gedaante. Figuur 3 illustreert een dwarsdoorsnede van de pijp nadat deze opnieuw gevormd is door platmaken en vouwen onder gebruikma-30 king van de inrichting van figuur 2. Meer in het bijzonder wordt de PVC pijp verwarmd op welke gebruikelijke wijze dan ook, zoals door verwarmingsorgaan 11a, dat verwarmd kan zijn door een op thermostatische wijze geregelde stoonikast of een huis waarin op thermo-stische wijze geregelde electrische verwarmingselementen opgenomen 35 zijn. Door het door de verwarmingskast 11a heenvoeren van de oor- 8900822.' - 14 - spronkelijke ronde pijp 10 wordt de pijp verwarmd tot een temperatuur die voldoende is om de pijp plastisch of buigbaar te maken. Dan wordt deze in een vouwinrichting 11 platgemaakt of bij voorkeur gevouwen, om de dwarsdoorsnede-afmeting-over-alles te verkleinen 5 zodat hij gemakkelijk in een ondergrondse leiding met dezelfde of enigszins grotere binnendiameter als/dan de oorspronkelijke buitendiameter van de thermoplastische pijp getrokken kan worden. De thermoplastische pijp met verkleinde gevouwen afmeting is geïllustreerd met 10a in figuur 3.

10 Hoewel de eenheid 11 in figuur 2 op schematische wijze een pijpvouworgaan illustreert, zijn een praktische pijpvouw-inrichting en -werkwijze meer in detail geïllustreerd met betrekking tot de inrichting van de figuren 37 en 38A-E. Gezien zal worden dat de ronde pijp 10, na doorgang door de verwarmer 11a, eerst 15 platgemaakt wordt door een paar van tegengestelde platmakende rollen 60, 61 en dan doorgevoerd wordt beneden een vouwwiel 62, ondertussen op toenemende wijze ondersteund door drie verschillende stellen vouwrollen 63, 64, 65. Het paar vouwrollen 63 is aangebracht in samenhang met het vouwwiel 62 om het vouwen van pijp 10 20 tot een U-gedaante te beginnen. Daarna zetten de drie vouwrollen 63 het vouwproces voort doordat zij aangebracht zijn in een semi-U-ge-daante voor samenwerking met vouwwiel 62. Tenslotte is het stel van vier vouwrollen 65 aangebracht in een ü-gedaante voor samenwerking met het vouwwiel 62 om het vouwen van pijp 10 tot een U-gedaante te 25 voltooien. Daarna wordt de gevouwen pijp door een bedwingingsvorm 66 gevoerd onder het koelen daarvan om de pijp te stabiliseren in zijn U-gedaante zodat deze een U-vormig geheugen heeft. Vanaf vorm 66 kan de gevouwen pijp ofwel in voorafbepaalde lengte opgeslagen worden ofwel door een stoombuis heen gevoerd worden om opnieuw 30 verwarmd te worden en buigzaam gemaakt te worden voor directe invoering in een bestaande leiding.

Op alternatieve wijze kan na het platmakende proces en vóór het vouwen de pijp in zijn platte toestand op een spoel aangebracht worden in de in figuur 4 weergegeven hete kast 18. 35 Daarna kan ter plaatse van het werk de platte, op een spoel aange- 8900922/ - 15 - brachte pijp opnieuw verwarmd worden in de hete kast, en dan uit de hete kast getrokken worden en gevouwen worden zoals eerder beschreven, juist voor invoering in de te vernieuwen pijp.

Bij sommige toepassingen kan het mogelijk zijn om 5 de thermoplastische pijp in een platte toestand in een bestaande pijp te installeren, in het bijzonder indien de thermoplastische pijp in zijn ronde toestand een aanzienlijk kleinere buitendiameter heeft dan de binnendiameter van de te repareren pijpleiding. Onder de meeste omstandigheden heeft het echter de voorkeur dat de ther-10 moplastische pijp in een in langsrichting gevouwen vorm in een bestaande pijpleiding geïnstalleerd wordt, zoals getoond in figuur 3, figuur 8 of figuur 38E. Van alle gevouwen vormen heeft echter de vorm van figuur 8 de voorkeur om hieronder uiteengezette redenen.

Zoals eerder vermeld heeft de thermoplastische 15 pijp, wanneer deze in een ronde gedaante vervaardigd is, een geheugen waardoor deze neigt tot terugkeer naar zijn ronde gedaante wanneer hij na vouwen verwarmd wordt. Wanneer het dus nodig is om de gevouwen pijp te verwarmen om deze buigzaam te maken voor installatie in een bestaande pijpleiding, dan zal de pijp neigen tot terug-20 keer naar zijn ronde gedaante, misschien voortijdig, tenzij daartoe weerhouden. Het is in de eerste plaats hierom dat het de voorkeur heeft dat de thermoplastische pijp in eerste instantie in een gewenste gevouwen gedaante vervaardigd wordt. Wanneer de gevouwen pijp dan opnieuw verwarmd wordt om deze buigzaam te maken voor in-25 voering in een bestaande pijpleiding zal de pijp zijn gevouwen gedaante behouden totdat deze geheel ingevoerd is in de bestaande pijpleiding en gereed is voor hernieuwde vorming tot een ronde gedaante .

Onafhankelijk van het feit of de thermoplastische 30 pijp in een ronde of gevouwen gedaante vervaardigd is, zou de pijp in een gevouwen gedaante moeten zijn wanneer deze gereed is voor invoering in de bestaande leiding. Het heeft ook de voorkeur dat de thermoplastische pijp opgespoeld wordt onder verwarming en daardoor buigzaam maken daarvan op een opslagspoel, zoals de in figuur 4 35 weergegeven spoel 12.

8900922.

- 16 -

De spoel 12 van gevouwen thermoplastische pijp wordt opgeslagen in een huis of "hete kast" 18, welke uitgerust is met een op thermostatische wijze geregelde verwarmer 24 voor het verwarmen van het inwendige van de hete kast en derhalve de spoel 5 12, om het gevouwen pijpmateriaal 10, wanneer gewenst, buigzaam te maken# Bij voorkeur is de hete kast 18 ook uitgerust met een luchtcirculatiesysteem 19, om warmtestratificatie binnen de hete kast te voorkomen en daardoor te verzekeren dat de spoel met gevouwen pijp op uniforme wijze verwarmd zal worden. De hete kast 18 is bij voor-10 keur vervoerbaar aangebracht en is weergegeven aangebracht op de platte laadbodem van een vrachtwagen 20 voor het transport naar een werk. Een kleinere vorm van de hete kast kan van wielen voorzien zijn en met de hand bewogen worden voor gebruik bij kleine ontoegankelijke pijpleidingen zoals huisaansluitingen. In beide gevallen 15 zijn ofwel machinaal bediende of met de hand bediende organen voorzien voor het roteren van de spoel 12 voor het wikkelen van materiaal op de spoel of het daarvan van de spoel afwikkelen. De hete kast 18 is uitgerust met een toegangsdeur 21 en kan ook uitgerust zijn met een neergaande buis 22 en een rol 23 voor het vergemakke-20 lijken van invoering van de gevouwen thermoplastische pijp in een ondergrondse pijpleiding via een verticale toegangsopening zoals het mangat 16 van het bestaande hoofdriool 14.

In het nu volgende zal ingegaan worden op een werkwijze voor het repareren van een hoofdriool.

25 Overeenkomstig één aspect van de uitvinding wordt de hete kast 18 getransporteerd naar een opening op het werk, zoals het mangat 16, ter plaatse van een te repareren ondergronds pijpge-deelte zoals het hoofdriool 14. Het eind van de verkleinde pijp 10a is verbonden met een treklijn 26, die beschikbaar is gemaakt vanaf 30 een aangrenzende opening in de bestaande pijpleiding, zoals een ander mangat (niet weergegeven), en door klemorganen 28 verbonden met het vrije of vooreind van de nieuwe pijp. De nieuwe pijp is buigzaam gemaakt door verwarmende spoel 12 in de hete kast door middel van verwarmer 24. De treklijn 26 wordt dan bijvoorbeeld bediend 35 door een lier ter plaatse van het volgende mangat benedenstrooms - 17 - mangat 16, om de buigzame gevouwen pijp 10a vanaf spoel 12 door buis 22 en om buisrol 23 in de bestaande pijp 14 naar het volgende mangat te trekken. Na het invoeren van de gevouwen nieuwe pijp wordt deze verwarmd en uitgezet tot een ronde of in hoofdzaak ronde 5 vorm om een pijp te verschaffen die hardt tot een dikwandige, stijve vorm met voldoende hoepelsterkte om uitwendige hydraulische- en gronddrukken te weerstaan.

Figuur 5 illustreert één wijze van het uitzetten van de pijp met verkleinde diameters nadat deze in de oorspronke-10 lijke, te vernieuwen of te vervangen pijp getrokken is. Volgens deze werkwijze worden een paar pluggen 30 en 32 ingebracht in de tegengestelde einden van de gevouwen pijp wanneer tenminste de einden zich in een verwarmde buigzame toestand bevinden. De plug 30 wordt geïnstalleerd ter plaatse van het achtereind van het nieuwe pijpge-15 deelte, dat zich ter plaatse van het invoereind van de bestaande pijpleiding bevindt. De plug 32 wordt geïnstalleerd ter plaatse van het voor- of treklijneind van de nieuwe pijp na loskoppeling van de treklijn. Elk van de pluggen 30 en 32 is uitgerust in omtreksrich-ting aangebrachte, uitzettende pakkingdelen 34, die aangebracht 20 zijn voor losmakelijke afdichtingsaangrijping met de oorspronkelijke pijp 14 en de nieuwe pijp 10a. Pakkingsdelen 34 worden opgeblazen via drukleidingen 36, zoals luchtdrukleidingen, die leiden naar bovengrondse regelorganen (niet weergegeven). Plug 30 is voorzien van een inlaatleiding 38 daardoorheen voor het inbrengen in de 25 nieuwe pijp van een uitzettend medium zoals verse stoom of heet water. Een dergelijke leiding is uitgerust met een geschikte regel-afsluiter 40 alsook een manometer 42 en een ontlastingsafsluiter 44. De plug 32 is voorzien van een afvoerleiding 46, die communiceert met het gebied tussen de twee pluggen en op geschikte wijze 30 van een afsluiter voorzien is ter plaatse van 48.

De nieuwe geïnstalleerde gevouwen pijp, met de pluggen ingebracht ter plaatse van zijn tegengestelde einden, wordt dan inwendig verwarmd door het door de ter plaatse van de vouwen van de in figuur 8 zichtbare vouwen van de nieuwe pijp voorziene 35 kleine doorgangen van verse stoom. Afsluiter 48 ter plaatse van het 8900922/ - 18 - benedenstroomse eind is open, zodat de gehele lengte van de nieuwe pijp verwarmd wordt. Afsluiter 40 wordt dan gesloten terwijl stoom onder druk via plug 30 ingevoerd blijft worden om de gevouwen pijp onder druk te brengen, waardoor deze hervormd wordt en uitzet tot 5 een ronde gedaante. Indien de nieuwe pijp gevouwen vervaardigd is, moet deze gekoeld worden of toegestaan worden te koelen na het bereiken van zijn ronde gedaante onder het handhaven van inwendige druk, zoals koele luchtdruk, zodat de pijp stijf wordt in zijn ronde gedaante. Deze laatste stap is niet nodig indien de pijp ver-10 vaardigd wordt in een ronde gedaante, tenzij de pijp uitgezet of gerekt wordt voorbij de oorspronkelijke diameter daarvan tijdens het opnieuw vormen.

Indien geen inwendige doorgangen verschaft zijn in de gevouwen nieuwe pijp, zoals het geval zou zijn indien de pijp, 15 zoals weergegeven in figuur 3, absoluut platgevouwen is, dan zou de nieuwe pijp uitwendig verwarmd moeten worden, zoals door het doorvoeren van verse stoom door de bestaande pijp, voordat de pluggen 30 en 32 ingebracht worden in de einden van de nieuwe pijp. Dan, met de nieuwe pijp over zijn gehele lengte verwarmd, zouden de 20 pluggen 30 en 32 gemakkelijk ingebracht kunnen worden in zijn tegengestelde einden, zou afsluiter 48 gesloten worden, en zou verse stoom of heet water via plug 30 ingebracht worden om de gevouwen pijp te doen uitzetten en deze tot een ronde gedaante te hervormen.

25 Figuur 6 toont een ander type inrichting voor het doen uitzetten van de verkleinde pijp. Een dergelijke inrichting omvat een doorn 50 met verwarmingsorganen 52 daarin die in staat zijn tot het verwarmen van de nieuwe pijp tot een buigzame toestand. De doorn 50 is verbonden met een trekkabel 54 of een ander 30 orgaan voor het door de oorspronkelijke pijp heentrekken daarvan .

Bij juiste verwarming van de doorn en door het aanbrengen van trek-spanning op de trekkabel wordt de doorn door de oorspronkelijke pijp heengetrokken, daarbij de nieuwe pijp tot de gewenste diameter uitzettend. Natuurlijk zou met deze werkwijze de trekkabel 54 inge-35 bracht worden in de nieuwe pijp voordat de nieuwe pijp gevouwen wordt voor invoer in de bestaande pijpleiding.

89 00922.' - 19 -

Een derde werkwijze voor het verwarmen, rondmaken en doen uitzetten van de nieuwe pijp brengt met zich mee het door de bestaande, te repareren pijp heen spoelen van heet water of stoom langs de geïnstalleerde, maar nog gevouwen nieuwe pijp, tot-5 dat de gewenste temperatuur bereikt is ter plaatse van het beneden-stroomse eind. Dan wordt de nieuwe pijp onderdruk gebracht met heet water of stoom en onder druk uitgezet tot een ronde gedaante en tot de gewenste diameter.

In de volgende alinea wordt een werkwijzevoorbeeld 10 beschreven.

Bij een specifieke pijpvernieuwingswerkwijze wordt gebruikelijke PVC pijp verkregen die een buitendiameter heeft die ongeveer een achtste decimeter (1/2 inch) kleiner is dan de binnen-diameter van de te vernieuwen pijp. De PVC pijp heeft standaard af-15 metingverhoudingen van wanddikte tot buitendiameter, zoals eerder opgemerkt. De PVC buis wordt verwarmd tot tenminste ongeveer 105-108eC (200-210*F) en verkleind tot de in de figuren 3, 8 of 38e weergegeven gedaante. De gevouwen pijp wordt dan opgeslagen op grote spoelen, zodat deze vervoerd kan worden naar het werk. Tij-20 dens installatie in een bestaande pijp of ondergrondse leiding wordt de nieuwe pijp opnieuw verwarmd, bij voorkeur in een hete kast 18, teneinde buigzaam gemaakt te worden en gemakkelijk in hoofdzaak in verticale richting naar beneden door een diep mangat en dan in hoofdzaak horizontaal door de bestaande leiding getrokken 25 te kunnen worden. Eenmaal geïnstalleerd in het bestaande leidinge-deelte wordt de gevouwen pijp dichtgstopt, verwarmd en rondgemaakt. Indien gewenst kan de pijp ook uitgezet worden voorbij zijn oorspronkelijke of ontworpen diameter in ronde vorm om dicht tegen het bestaande pijpleidinggedeelte te passen.

30 In het onderste zal nu worden ingegaan op de werk wijze voor het bepalen van huisaansluitingverbinding.

Een voordeel van het doen uitzetten van de nieuw geïnstalleerde thermoplastische pijp tot voorbij zijn oorspronkelijke ontwerpdiameter wordt geïllustreerd onder verwijzing naar fi- 89 00 922 .4 - 20 - guur 36, waar het te repareren bestaande pijpleidinggedeelte gekruist wordt door tenminste één huisaansluiting (van een gebouw afkomstige afvoerleiding) of een andere dienstzij leiding. In figuur 36 wordt de hoofdpijpleiding 70 ter plaatse van 72 gekruist door 5 een dienstzijleiding 74, zoals een huisaansluiting. Wanneer de nieuwe thermoplastische pijp geïnstalleerd wordt in de hoofdleiding en rondgemaakt wordt en voorbij zijn oorspronkelijke ronde ontwerp-diameter uitgezet of gerekt wordt om de binnenwand van de bestaande hoofdleiding 70 goed passend aan te grijpen, dan wordt een uitstul-10 ping of kuil 76 gevormd ter plaatse van de opening of kruising 72 van de dienstzijleiding in de hoofdleiding. Deze uitstulping 76 is in feite een indicator van de precieze plaats van de opening van de dienstzijleiding in de hoofdleiding. Door het doorvoeren van een televisiecamera door de hoofdleiding kan de exacte plaats van de 15 uitstulping of de kuil, en dus van de opening van de dienstzijleiding, vastgesteld worden. Daarna kan een op afstand bediend snij-werktuig 78 langs de hoofdleiding verplaatst worden naar de exacte plaats van de uitstulping en gebruikt worden om de uitstulping 76 uit de nieuwe pijp 80 te snijden, waardoor de toegang van de zij-20 leiding 74 naar de hoofdleiding opnieuw geopend wordt. Het rondmaken en doen uitzetten of het rekken van de nieuw geïnstalleerde thermoplastische pijp wordt bereikt door de eerder beschreven werkwijzen of door de werkwijzen die hierna beschreven worden met betrekking tot bijkomende uitvoeringen.

25 In het onderstaande zal nu nader ingegaan worden op de voorkeursvorm van de gevouwen pijp.

Hoewel de platgemaakte en gevouwen thermoplastische pijpen van de figuren 3 en 38E geschikt zijn voor gebruik bij de beschreven installatiewerkwijzen, is de voorkeursvorm van een der-30 gelijke gevouwen pijp weergegeven in figuur 8. De thermoplastische pijp van figuur 8 wordt vervaardigd in hoofdzaak in de weergegeven gevouwen vorm. Dit is in het algemeen een ineengeklapte buis die gevouwen is langs een in hoofdzaak gekromde, bolvormige langsvouw 82 tot een paar over elkaar liggende benen, omvattend een lang been 35 83 en een kort been 84. Het lange been 83 eindigt ter plaatse van 89 00 922 - 21 - een gekromd of bolvormig vrij eind 85, teneinde een kleine langs-doorgang 86 door de gevouwen pijp te bepalen. Het kortere been 84 eindigt ook in een gekromd of bolvormig vrij eind 87, dat ook een langsdoorgang 88 door de pijp bepaald. Verder bepaalt het geleide-5 lijk gevouwen gedeelte 82 een doorgang 89 langs het inwendige van de vouw vanaf het ene eind van de pijp naar het andere eind.

De bolvormige vouw- en beeneinden zoals beschreven zijn belangrijk om te voorkomen dat de gevouwen gedeelten van de pijp scheuren wanneer deze gevouwen is, hetgeen anders het geval 10 kan zijn indien de pijp platgevouwen is op de in figuur 3 weergegeven wijze, in het bijzonder indien de pijp dikwandig is. De doorgangen 86, 88 en 89 zijn ook belangrijk om het mogelijk te maken dat stoom of een ander heet fluïdum over de gehele lengte door de gevouwen pijp heengaat voor herverwarming en dus opnieuw plaatsvin-15 dende werking nadat de gevouwen pijp geïnstalleerd is in een bestaande ondergrondse leiding. Zonder dergelijke toegang tot het inwendige van de vouwen zou het herverwarmen een lang, langzaam proces zijn en zeer lastig te bereiken.

De gevouwen pijpvorm van figuur 8 is in het bijzon-20 der geschikt voor gebruik als vervangingspijp bij het repareren van huisaansluitingen zoals de huisaansluiting 90, die in figuur 7 weergegeven is en leidt van een kruising 92 met een hoofdpijpleiding 94 naar een gebouw 96 waarvoor hij dienst doet. Installatie van een vervangingspijp in een dergelijke huisaansluiting levert 25 speciale moeilijkheden op vanwege het karakter van dergelijke leidingen. Ten eerste bieden dergelijke zijleidingen lastige toegangs-problemen, zij vaak onder gazonnen, bomen en struiken lopen en niet toegankelijk zijn door middel van mangaten. Het opgraven van bestaande zij leidingen die gerepareerd moeten worden zou dus zeer 30 kostbaar zijn. Bij het inbrengen van een nieuwe zijleiding in een bestaande ondergrondse zij leiding is toegang gewoonlijk alleen praktisch vanuit een enkele kleine verticale uitgraving aangrenzend aan het gebouw, zoals met 98 aangeduid in figuur 7. Een dergelijke uitgraving laat weinig ruimte voor het manoeuvreren of voor een 35 grote hoeveelheid uitrusting.

8900922.

- 22 -

In de tweede plaats hebben huisaansluitingen gewoonlijk een kleinere diameter dan hoofdleidingen en hebben zij vaak scherpe krommingen of bochten, in tegenstelling tot hoofdleidingen die gewoonlijk recht lopen van mangat tot mangat. De huis-5 aansluiting 90 heeft bijvoorbeeld een bocht ter plaatse van 100, het onmogelijk makend om in de bestaande zij leiding een rechte stijve pijp in te voeren. In figuur 7 strekt de huisaansluitijng 90, toegankelijk door de verticale uitgraving 98 aangrenzend aan gebouw 98, zich uit beneden een gazon 102 naar de hoofdleiding 94 10 op een aanzienlijke diepte beneden een straat 104. De werkwijzen en inrichtingen die beschreven gaan worden zijn in het bijzonder geschikt voor het oplossen van de unieke problemen met betrekking tot het installeren van een vervangings-zijpijp in een bestaande ondergrondse zijpijp vanuit een enkele kleine, in het algemeen verticale 15 toegangsopening. Dergelijke werkwijzen en inrichtingen maken gebruik van de in figuur 8 weergegeven vervaardigde vorm van gevouwen thermoplastische pijp.

In het onders taande zal nu worden ingegaan op een werkwijze en inrichting voor het vervaardigen van thermoplastische 20 pijp in gevouwen vorm.

In de figuren 9, 10 en 11 is te zien, dat de gevouwen thermoplastische pijp van figuur 8 vervaardigd wordt onder gebruikmaking van een gebruikelijke kunststof-pijp-extrudeerinrich-ting 106, die extrudeert naar een onderdrukkast 108. Een trekorgaan 25 110, dat een reeks van tegenover elkaar liggende kneeprollen 111, 112 benedenstrooms de onderdrukkast omvat, trekt onder spanning het geëxtrudeerde en gevormde materiaal uit de vacuumkast en voert dat naar een stoombuis 114 voor herwarming tot een buigzame toestand, zodat de resulterende gevouwen pijp in zijn gevouwen vorm gewikkeld 30 kan worden op een opslagspoel 116, die op kenmerkende wijze gelegen zou zijn in de hete kast 18 van figuur 4.

Een vorm 118 en een pen 120 zijn gelegen ter plaatse van de uitlaat van de extrudeerinrichting. Tussen het beneden-stroomse eind van de vorm 118 en de inlaat naar de onderdrukkast 35 108 bevindt zich een tussenruimte 121 van ongeveer 3 tot 6 deci meter (12-14 inch).

89 00 922 - 23 -

De onderdrukkast is inwendig door scheidingswanden 122, 123 verdeeld in drie gedeelten. Alle drie de gedeelten zijn gevuld met water tot een niveau 124 binnen de kast. Het eerste of bovenstroomse gedeelte van de kast is verbonden met een onderdruk-5 bron 125. Hoewel de gehele onderdrukkast zich als gevolg van dergelijke verbinding onder een negatieve druk bevindt, is een maximale negatieve druk aanwezig in het bovenstroomse gedeelte van de kast. Een kalibreerorgaan 126 is voorzien in het eerste gedeelte van de onderdrukkast. Het kalibreerorgaan vormt en houdt het geixtrudeerde 10 kunststof materiaal in zijn gewenste gevouwen gedaante wanneer het materiaal gekoeld wordt en daardoor hardt. Het water binnen de onderdrukkast heeft een koelende functie en de onderdruk die aangebracht wordt in de kast werkt samen met het kalibreerorgaan om het kunststof materiaal in zijn gewenste gevouwen vorm te houden totdat 15 dat door koelen in staat is tot behoud van een dergelijke vorm zonder dwang.

In de figuren 10 en 11 is te zien dat het kalibreerorgaan een reeks kalibreerplaten 128 omvat, die op afstand van elkaar aangebracht zijn en samengevoegd zijn door samenvoeg-20 stangen 130 en op afstand van elkaar geplaatst zijn door afstands-stukken 132 tussen platen op de stangen. De stangen zijn aan hun tegengestelde einden voorzien van schroefdraden en bevestigd door middel van moeren 134. De kalibreerplaten 128 die zich dichter bij het inlaateind van de kalibreerinrichting bevinden zijn dichter bij 25 elkaar geplaatst dan die verder benedenstrooms, vanwege de grotere plasticiteit en vloeibaarheid van de kunststof ter plaatse van het inlaateindgedeelte en daardoor vanwege de grotere behoefte de gedaante van het geëxtrudeerde materiaal in stand te houden in dat gedeelte van de kalibreerinrichting. Eventueel omvat de kaliber-30 inrichting ook een centrale buis 136 met openingen 137 voor het overbrengen van koelend water naar en tussen de platen voor snellere koeling van het kunststof materiaal.

In figuur 11 is te zien dat elke kalibreerplaat 128 een nauwkeurig gesneden opening 138 omvat met de exacte omtrekged-35 aante en buitenafmeting van de in de kalibreerplaten gevormde 89 0092.2..* - 24 - en in stand gehouden gevouwen pijp. Elke plaat 128 van de kali-breerinrichting heeft exact dezelfde openingsafmeting en -gedaante. Bij vergelijking van de figuren 8 en 11 zal opgemerkt worden, dat de opening 138 van de kalibreerplaat een kort been 138a omvat, dat 5 overeenkomt met het korte been 84 van de gevouwen pijp, en een lang been 138b, dat overeenkomt met het lange been 83 van de pijp, alsook een rond gevouwen gedeelte 138c, dat overeenkomt met de ronde langsvouw 82 van de pijp.

Bij het vervaardigen van de pijp van figuur 8 wordt 10 onbehandeld kunststof mengsel zoals polyvinylchloride door een in-voertrechter 107 in de extrudeerinrichting 106 gevoerd, waar het materiaal verwarmd wordt tot een temperatuur van bijvoorbeeld ongeveer 205°C (360eF) en dan door de vorm 118 geëxtrudeerd waar het zeer hete kunststof materiaal de pen 120 ontmoet. De vorm en de pen 15 hebben zodanige afmetingen dat de kunststof gevormd wordt tot de gewenste uiteindelijke afmetingen en gedaante van de gewenste buis. Het kunststof materiaal wordt over de tussenruimte 121 gevoerd naar het eerste gedeelte van de onderdrukkast 108 en door de kalibreer-platen. De platen vormen en houden het kunststof materiaal in de 20 gedaante en in de afmetingen die bepaald zijn door de openingen 138 van de kalibreerplaten.

Wanneer het kunststof materiaal eerst de kalibreer-inrichting binnenkomt is het zeer heet en nogal vloeibaar, en daardoor zijn de kalibreerplaten 128 ter plaatse van dit punt zeer 25 dicht opeengeplaatst om de gewenste gedaante te behouden. De onderdruk binnen de kast houdt de kunststof tegen de buitenomtrek van de opening 138 wanneer het koelende water het kunststof materiaal koelt. Indien gewenst kan vanaf een bron 140 in pen 120 gespoten samengedrukte lucht doorgegeven worden door de inwendige doorgangen 30 86, 88, 89 van het gevouwen kunststof vormstuk om te verzekeren dat de kunststof niet geheel ineenklapt en om de buisvormige vorm van de gevouwen pijp te behouden. Wanneer het kunststof materiaal eenmaal het benedenstroomse eind van kalibreerinrichting 126 bereikt is het in hoofdzaak gekoeld en in staat tot het behouden van de 35 eigen gedaante onder door trekrollen 110 teweeg gebrachte spanning.

89 00922.' - 25 -

Dergelijke rollen trekken de gevouwen kunststof in een doorlopende strook uit de onderdrukkast. Vanaf de kalibreerplaten beweegt de strook door de tweede en de derde kamer van de onderdrukkast, alwaar deze op toenemende wijze hardt. Wanneer de strook 10 eenmaal 5 de onderdrukkast verlaat is de strook koel en stijf, en heeft deze in hoofdzaak de in figuur 8 weergegeven vorm. Door het onder spanning trekken van de strook of de stroom materiaal uit de extrudeer-inrichting regelt het trekorgaan 110 de wanddikte en andere dimen-sieparameters van de gevouwen pijp.

10 Vanaf trekorgaan 110 wordt de gevouwen strook door stoombuis 114 gevoerd, waarin, door een inlaatopening 117, een stoombron 115 gevoerd wordt voor het herverwarmen van de strook tot een buigzame toestand, zodat deze opgespoeld kan worden op een op-slagspoel 116.

15 Het aantal van de in de kalibreerinrichting ge bruikte kalibreerplaten en de onderlinge afstand daarvan is een functie van de extrusiesnelheid zoals bepaald door het trekorgaan en van de gewenste wanddikte van de voltooide pijp.

Zoals eerder vermeld kan de spoel 116 van opgesla-20 gen gevouwen pijp 10 geïnstalleerd worden in de in figuur 4 weergegeven hete kast 18 voor transport naar en gebruik ter plaatse van een werk.

In het onders taande zal nu ingegaan worden op een werkwijze, inrichting en gereedschap voor het installeren van een 25 thermoplastische pijp in een zij leiding.

Figuur 7 illustreert niet alleen een rioolzijleiding zoals eerder beschreven, maar ook een werkwijze, inrichting en gereedschap voor het invoeren van de gevouwen thermoplastische pijp van figuur 8 in de zij leiding. Eerst moet een verticale ontgraving 30 98 gegraven worden, bij voorkeur zo dicht mogelijk bij het gebouw 96 waarvoor de zij leiding 96 dienst doet, om door te breken en toegang te verschaffen tot de bestaande zijleiding 90.

De lengte van de zij leiding die gerepareerd of vervangen moet worden kan bepaald worden door het invoeren van een 35 flexibele glasvezelstang in de zij leiding ter plaatse van de uit- &9oom.

- 26 - graving en het door de zij leiding voeren van de stang totdat deze de hoofdleiding 94 kruist. Wanneer dit plaatsvindt, kan de lengte van de stang binnen de zij leiding gemerkt worden ter plaatse van de toegangsopening en kan de stang dan teruggetrokken worden en geme-5 ten worden om de voor het werk benodigde lengte kunststof pijp 10 te bepalen. Wanneer de lengten van een reeks te repareren zijleidingen bekend zijn, kan de gevouwen pijp 10 voorgesneden worden om met dergelijke lengten overeen te stemmen, ofwel ter plaatse van de vervaardigingsinstallatie ofwel op een andere, op afstand van het 10 werk gelegen locatie. Daarna kunnen zulke voorgesneden lengten naar de werken getransporteerd worden voor installatie.

Op alternatieve wijze kunnen de vereiste lengten ter plaatse van het werk gesneden worden vanaf de spoel 116 of 12 (figuur 4) binnen de naar het werk getransporteerde hete kast. In-15 dien de uitgravingen voor de te repareren zij leidingen niet toegankelijk zijn voor de vrachtwagen 20 waarop de hete kast 18 aangebracht is, dan kan de nodige lengte kunststof pijp 10 opgeslagen worden op andere, kleinere spoelen met kleinere, op wielen gemonteerde hete kasten (niet weergegeven), die naar de respectievelijke 20 ontgravingen gereden worden. Een kleinere "mini hete kast" 140 is weergegeven in figuur 7, en omsluit een spoel 142 van gevouwen pijp 10.

Op alternatieve wijze kan in plaats van het vooraf meten en vooraf snijden van de gewenste lengten gevouwen kunststof 25 pijp 10 tot lengten die overeenstemmen met de lengten van de te repareren zij leidingen, de gevouwen pijp 10 enkel binnen de hete kast 140 verwarmd worden en in de bestaande zijleiding gevoerd worden totdat de nieuwe gevouwen pijp de kruising met de hoofdleiding 94 bereikt en dan afgesneden worden ter plaatse van de spoel.

30 Indien de gevouwen kunststof pijp 10 ter plaatse van de fabriek op lengte voorgesneden wordt, dan kan deze ook in zijn voorgesneden lengten getransporteerd worden naar de verschillende werken en daar verwarmd worden voor invoering in de bestaande zij leiding in een stoombuis, zoals de in figuur 9 weergegeven 35 stoombuis 114. De stoombuis kan vervaardigd zijn van doek of metaal 8900922.' - 27 - of gelijkwaardige materialen, met flexibele vezeleinden of gelijkwaardige einden die rond de gevouwen kunststof pijp gebonden kunnen worden om de stoom binnen de stoombuis te houden. Dergelijke buizen zijn licht in gewicht voor gemakkelijk transport naar een werk en 5 kunnen 6 meter (20 voet) zijn of langer. Voor gebruik in het veld heeft een stoombuis van doek de voorkeur boven een metalen buis, op grond van gewichtsoverwegingen.

Indien de rioolzijleiding recht is en de toegangs-opening ter plaatse van de ontgraving zich dicht genoeg bij het op-10 pervlak bevindt, of indien de uitgraving groot genoeg is, dan kan het mogelijk zijn om de nodige lengte gevouwen kunststof pijp 10 in de bestaande zijleiding in te voeren door het eenvoudig duwen van de nieuwe pijp in de bestaande pijp totdat het vooreind de hoofdleiding bereikt. Vaak zal dit echter niet mogelijk zijn vanwege de 15 noodzaak dat de nieuwe pijp een bocht passeert ter plaatse van de uitgraving of ergens langs de zijleiding, of beide. In dergelijke gevallen is het nodig om de gewoonlijk stijve gevouwen kunststof pijp te verwarmen om deze in langsrichting buigzaam te maken om de bochten te passeren en om de nieuwe gevouwen pijp in de zij leiding 20 te trekken, in plaats van daarin te duwen. Het trekken van de flexibele gevouwen kunststof pijp in de bestaande zij leiding, zonder een opening ter plaatse van het aan de hoofdleiding gelegen eind van de zij leiding, levert speciale, door de onderhavige uitvinding opgeloste problemen op.

25 In het onderstaande zal nu worden ingegaan op het vanaf de toegangsopening intrekken van de nieuwe zijleiding in de bestaande zij leiding.

Een werkwijze voor het door middel van trekken invoeren van de nieuwe zijleiding in de bestaande zij leiding brengt 30 het gebruik met zich mee van een aan het vooreind van de nieuwe zij leiding bevestigde trekkabel. De kabel gaat om een katrol heen ter plaatse van de verbinding van de zij leiding met de hoofdleiding en voert dan terug naar de ingang tot de zij leiding. Door het aanbrengen van een trekkracht op de trekkabel vanaf de toegangsopening 35 ter plaatse van de uitgraving 98 kan de nieuwe pijp door de gehele 8900922.

lengte van de bestaande zij leiding heen getrokken worden. Deze werkwijze brengt het gebruik met zich mee van speciaal gereed schap.

- 28 -

Eerst moet het vooreind van de nieuwe zij leiding 5 dichtgeklemd worden om de afmeting te beperken van de doorgangen 86, 88, 89, zoals getoond in figuur 8, om inwendige onderdrukstel-ling van de gevouwen pijp mogelijk te maken nadat deze ingevoerd is in de bestaande zij leiding, onder het stil mogelijk maken van doorgang van heet fluidum door de gevouwen pijp zodat deze over de ge-10 hele lengte verwarmd kan worden en daardoor buigzaam gehouden wordt voor uitzetting en het rondmaken daarvan. Om deze beperking en eindklemming te bereiken wordt een eindklemorgaan, zoals getoond in de figuren 12 en 13, gebruikt. Een zij-aanzicht van het eindklemorgaan is ook weergegeven in figuur 22. In deze drie figuren omvat 15 het eindklemorgaan 144 een paar stijve metalen platen. De platen omvatten een bovenplaat 145 en een tegengestelde bodemplaat 146. Beide platen zijn voorzien van in voorwaartse richting uitstekende neusgedeelten 147 met zich daardoorheen uitstrekkende, met elkaar in lijn liggende verbindingsgaten 148 voor de trekkabel. Een ander 20 paar van met elkaar in lijn liggende gaten 149 strekt zich achter het kabelgat 148 uit door de bodemplaat en de bovenplaat voor ontvangst van een klembout 150. De bout 150 strekt zich ook uit door met elkaar in lijn liggende boorgaten 151 door de gevouwen kunststof pijp 10.

25 Voor het installeren van de eindklem 144 op het vooreind van de gevouwen kunststof pijp 10 wordt het vooreind van de pijp bijvoorbeeld in een in figuur 24 weergegeven eindverwarmer 152 verwarmd om deze buigzaam te maken. Eindverwarmer 152 omvat een dunwandige stijve pijp 154, die aan één eind gesloten is door een 30 eindplaat 156 met een centrale inlaatpoort 157 met een stoomslang-verbinding 158. Het tegengestelde eind van de verwarmer omvat een flexibele omslag 160 van doek of een ander geschikt weefsel, die ter plaatse van verbindingsband 162 aan de pijp 154 gebonden is. Het vrije eind van de omslag 160 kan zodanig om de gevouwen kunst-35 stof pijp 10 vastgetrokken of gebonden worden dat stoom kan ont- 3900922/ - 29 - snappen ter plaatse van de verbinding 164 van de omslag met de pijp, zodat het gehele eindgedeelte van de pijp verwarmd wordt tot de gewenste temperatuur bij inspuiting van stoom in de pijp door verbinding 158. De lengte van pijp 152 kan bij benadering 6 decime-5 ter (2 voet) bedragen voor de meeste doeleinden, hoewel deze afhankelijk van de toepassing langer of korter kan zijn.

Nadat het vooreind van de pijp 10 buigzaam gemaakt is, worden de platen van de eindklem 144 aangebracht op het eind van de pijp en wordt de bout 150 door de boutgaten 151 gevoerd en 10 vastgezet, zodat de tegengestelde platen 145, 156 een tussenliggend gedeelte van de gevouwen pijp naar een meer platte toestand knijpen om de afmeting van de doorgangen 86, 87, 89 ter plaatse van het eind van de gevouwen pijp te verkleinen. Opgemerkt moet worden dat de breedten van de klemplaten 145, 146 in hoofdzaak kleiner zijn 15 dan de breedte-over-alles van de gevouwen pijp 10, zodat de doorgangen 89 ter plaatse van de vouw en 86 ter plaatse van het eind van het lange been niet geheel gesloten raken bij aanbrenging van klemkracht op de gevouwen pijp. Wanneer de klem derhalve aangebracht wordt kan fluïdum nog geheel door het geklemde eind van de 20 pijp heengaan, maar zijn de doorgangen klein genoeg zodat een opbouw van inwendige druk binnen de gevouwen pijp bereikt kan worden voor het doen uitzetten en rondmaken van de pijp.

De beschreven eindverwarmer is ook bruikbaar voor andere doeleinden, zoals snel duidelijk zal worden uit de volgende 25 beschrijving.

In het onderstaande zal nu nader ingegaan worden op een losmakelijke eindklem.

Een andere vorm van eindklem, die gebruikt kan worden in plaats van de eindklem 144, is een losmakelijke eindklem 30 250, weergegeven in figuren 39-41. Klem 144 heeft het nadeel dat deze niet verwijderd kan worden uit het vooreind van de pijp 10, wanneer ingevoerd in een doodlopende leiding, zonder het afsnijden van het geklemde eind van de leiding onder gebruikmaking van een speciaal op afstand bediend snijwerktuig zoals getoond in de figu-35 ren 22 en 23 en hierna beschreven. De losmakelijke eindklem 250 kan 8900922.

- 30 - echter op afstand losgemaakt worden van het geklemde eind van de nieuwe pijp wanneer zulks gewenst is en met een kabel uit de bestaande leiding getrokken worden.

De losmakelijke klem 250 omvat een bovenkaak 252, 5 die ter plaaste van 254 draaibaar aangebracht is op een onderkaak 256. Onderkaak 256 omvat een vooreinduitsteeksel 258 met een zich daardoorheen uitstrekkend trekkabelgat 260 voor bevestiging van een trekkabel 262. De kaken 252, 256 zijn voorzien van grijpeinden 263, 264 voor het grijpen en samendrukken, wanneer heet en buigzaam, van 10 een vooreindgedeelte 266 van de gevouwen kunststofpijp 10.

Een bout 268 strekt zich uit door een grote opening 270, die groter is dan de kop 269 van de bout, en door een daarmee in lijn liggend kleiner boutgat 272 in onderkaak 256. Het boutgat 272 is kleiner dan de moer 273 en de kop 269 van de bout 268. Een 15 vorkvormig losmaakwigdeel 276 is voorzien van evenwijdige armen 277, 278, die een gleuf 280 bepalen en verenigd zijn met een verticaal wigvormig lichaam 282. Een flexibele losmaakkabel of koord 284 is bevestigd aan het lichaam 282 door het heenvoeren daarvan door lichaamsgat 286. Wigdeel 276 is ontworpen om gewigd te worden tus-20 sen de kop 269 van bout 268 en het bovenoppervlak van bovenkaak 252, waarbij de armen 277, 278 zich uitstrekken beneden de kop en de gleuf 280, die de schacht van de bout ontvangt. Aldus wordt de boutkop 269 tegen armen 277, 278 getrokken in plaats van door de grote bovenkaakopening 270 heen, wanneer de bouw vastgezet wordt om 25 de kaakeinden 263, 264 tegen pijp 10 te klemmen.

Om de klem los te maken van de nieuwe pijp nadat de pijp onder gebruikmaking van trekkabel 262 ingetrokken is in de bestaande rioolzijleiding en nadat de nieuwe pijp, behalve het geklemde eind, rondgemaakt is, wordt de losmaakkabel 284 getrokken. 30 Hierdoor wordt wigdeel 250 weggetrokken van onder boutkop 269 (of moer 273, indien het moereind van de bout zich boven de bovenkaak bevindt), waardoor het mogelijk wordt dat de boutkop door de grote opening 270 in de bovenkaak 256 heenvalt en de kaken zich openen om het pijpeind los te laten. Het wigdeel en de klem kunnen uit de 35 zij leiding of de hoofdleiding getrokken worden onder gebruikmaking 8900922 van hun respectievelijke trekkabels.

In het onderstaande zal nu nader ingegaan worden op een katrol- en -kabelkikker.

- 31 -

Een ander werktuig dat gebruikt wordt bij het in-5 trekken van de nieuwe gevouwen zij leiding in de bestaande zij leiding vanaf de toegangsopening 98 wordt gevormd door een katrol- en -kabelorgaan, waarnaar verwezen wordt als naar een "kikker", zoals getoond in de figuren 14-16. De kikker 152 omvat een kabelkatrol-wiel 154, dat roteerbaar aangebracht is binnen een katrolhuis 156 10 op een as 157. Een paar hoekvormige benen 158 zijn bevestigd aan tegengestelde zijden van het open achtereind van het katrolhuis. Elk been omvat een voorbeengedeelte 158a en een daarmee een geheel vormend achterbeengedeelte 158b. Een paar flexibele stalen beenge-leidingsbanden 160, die binnenwaarts omgekruld zijn aan hun achter-15 einden 161, strekt zich uit in achterwaartse richting vanaf de ach-terbeengedeelten 158b. De draaiverbindingen 162 van de benen 158 met het huis 156 zijn veerbelast om de benen, zoals getoond in figuur 14, naar buiten toe te dwingen. De benen kunnen echter binnenwaarts gedraaid worden naar de in figuur 15 weergegeven posities om 20 het mogelijk te maken dat de benen en derhalve het gehele samenstel door de zijleiding heen beweegt.

Een paar van in hoofdzaak driehoekvormige armen 164 zijn draaibaar aangebracht op de plaatsen van samenkomst van de voorbeengedeelten 158a en de achterbeengedeelten 158b ter plaatse 25 van veerbelaste draaiverbindingen 166. De veerbelaste verbindingen 166 dwingen de armen 164 naar hun in figuur 14 weergegeven uitgezette posities, loodrecht op de achterbeengedeelten 158b, wanneer zij zich bevinden in hun uitgezette standen van figuur 14. De armen 164 kunnen echter ingeklapt worden tegen de veerdruk in naar hun 30 ingeklapte, in figuur 15 weergegeven standen, weer om het mogelijk te maken dat de kikker door een zijleiding naar zijn bestemming kan bewegen. Een trekkabel 168, waarvan beide einden terugleiden naar de toegangsopening 98, is om katrolwiel 154 geleid.

Met zijn trekkabel 168 vastgemaakt, maar met beide 35 einden van de kabel terugleidend naar toegangsopening 98, wordt de 8900922.' - 32 - kikker ingevoerd in de bestaande zijleiding en daardoorheen geduwd onder gebruikmaking van een flexibele duwstang van glasvezel (niet weergegeven). Wanneer de kikker de kruising van de zijleiding met de hoofdleiding bereikt, en het huis 156 en de daarmee verbonden 5 katrol in de hoofdleiding geduwd zijn, en ook de voorbenen 158a de hoofdleiding binnen zijn gegaan, veren de armen 164 naar buiten toe vanuit hun in figuur 15 weergegeven posities naar hun in figuur 14 weergegeven open posities. In de open positie van de benen drukken achterbeengedeelte 158b en hun daarmee verbonden beenbanden 160 te-10 gen de binnenwand van de bestaande zij leiding. Op dit moment worden beide einden van de trekkabel 168 getrokken om de kikker stevig te verankeren op de kruising van de zij leiding en de hoofdleiding.

Onder het voortdurend aanbrengen van spanning op de trekkabel om de kikker op zijn plaats verankerd te houden, wordt 15 één eind van de trekkabel bevestigd aan eindklem 144 (figuren 12 en 13) of aan losmakelijke eindklem 250 (figuren 39-41). Het andere eind van de kabel, nog steeds ter plaatse van toegangsopening 98, wordt getrokken, waardoor de verwarmde, buigzame gevouwen kunststof pijp 10 door de zij leiding en rondom bocht 100 getrokken wordt tot-20 dat het vooreind van de gevouwen pijp de kruising van de zij leiding en de hoofdleiding ter plaatse van kikker 152 bereikt. Trekkracht voor het bereiken hiervan kan op de kabel 168 aangebracht worden ofwel met de hand ofwel door gebruikmaking van een hand- of machi-ne-bediende lier 170 (figuur 7) ter plaatse van toegangsopening 98. 25 Vanwege de driehoekvormige gedaante van de armen 164 voorkomt op de kabel 168 aangebrachte trekkracht dat de kikker schoksgewijs op of neer beweegt.

Nadat de nieuwe gevouwen kunststof pijp de kikker in de hoofdleiding bereikt, wordt de kabelverbinding met de pijp-30 eindklem losgemaakt en wordt een kabeleind door de katrol heengetrokken, waardoor de kikker in de hoofdleiding valt. De kabel wordt van vanaf de ingangsopening uit de dienstleiding getrokken en de kikker kan in een later stadium onder gebruikmaking van gebruikelijke terughaalmethoden teruggehaald worden uit de hoofdleiding. Op 35 dit moment is de gevouwen kunststof pijp 10 geheel ingevoerd in 8900822 .

- 33 - de te repareren zij leiding, met zijn geklemde vooreind ter plaatse van de hoofdleiding. De gevouwen kunststof pijp is nu klaar om opnieuw verwarmd te worden en uit te zetten tot een ronde gedaante in de bestaande dienstzijleiding.

5 Alvorens over te gaan tot bespreking van het uit zetten en het rondmaken, zoals toegepast bij dienstzijleidingen, moet gewag gemaakt worden van de werkwijzen en het orgaan voor het losmaken van de trekkrabel 168 van de eindklem 144, zodat de kabel door de kikker heengetrokken kan worden. Dit kan op verscheidene 10 manieren bereikt worden, zoals bijvoorbeeld getoond in de figuren 34 en 35.

Figuur 34 illustreert hetgeen waarnaar verwezen wordt als naar een wegbreekbare kabelloslaatopstelling. Bij deze werkwijze wordt een "slap" eind 168a van de trekkabel 168 bevestigd 15 aan een breekbaar snoer of kabel 172 met relatief lage sterkte, dat op zijn beurt ter plaatse van 173 met tape vastgemaakt is aan het voorgedeelte van de gevouwen pijp 10 die ingevoerd moet worden in de bestaande zij leiding. Vanaf dit slappe eind wordt de trekkabel 168 op losse wijze door kabelgat 148 in de eindklem heengeslagen, 20 zoals aangegeven met slappe lussen 168b, 168c,en dan door de katrol van de kikker heengeleid. Het trekeind van de kabel blijft ter plaatse van de toegangsopening van de zijleidng. Indien geen eindklem gebruikt wordt, kan het kabelgat 148 direct door het gevouwen vooreind van de kunststof pijp geboord worden. Wanneer de lier ter 25 plaatse van de toegangsopening de kabel door de kikker heentrekt om de gevouwen nieuwe pijp in de bestaande zij leiding te trekken, houdt het snoer 172 een gematigde spanning op het slappe eind 168a van de kabel. Wanneer het vooreind van de nieuwe gevouwen pijp de kikker bereikt, wordt plotseling getrokken aan het trekeind van de 30 kabel, waardoor het snoer 172 gebroken wordt en het slappe eind 168a van de kabel via kabelgat 148 losgelaten wordt zodat de kabel teruggehaald kan worden.

Figuur 35 illustreert een soortgelijke kabellos-laatwerkwijze, waarnaar verwezen wordt als naar de handbediende ka-35 belloslating. Bij deze werkwijze wordt het slappe eindgedeelte van 89 00922 - 34 - kabel 168 weer tweemaal op losse wijze door het kabelgat 148 ter plaatse van het vooreind van de nieuwe gevouwen pijp 10 heengeslagen om dubbele lussen 168b, 168c te vormen. Daarna wordt de trekka-bel 168 door de bestaande zij leiding 90 naar de kikker en weer te-5 rug naar de ingangsopening gevoerd. Het slappe gedeelte 168a van de kabel moet langer zijn dan de lengte van de in te voeren nieuwe pijp 10. Wanneer de lier de nieuwe pijp in de bestaande zijleiding trekt wordt een gematigde spanning aangehouden op het slappe eind 168a van de kabel, waardoor de nieuwe gevouwen pijp in de zijlei-10 ding getrokken kan worden. Wanneer de nieuwe pijp op juiste wijze ingevoerd is in de bestaande zijleiding wordt het slappe eind 168a van de kabel losgemaakt ter plaatse van de ingangsopening, waardoor dit door de kabelopening 148 vrijgetrokken kan worden van het vooreind van de nieuw ingevoerde pijp.

15 In het onderstaande zal nu nader worden ingegaan op de werkwijze en de inrichting voor het doen uitzetten en rondmaken van de gevouwen pijp binnen de zijleiding.

Met de gevouwen nieuwe pijp op zijn plaats binnen de bestaande zij leiding is deze klaar om uitgezet en rondgemaakt te 20 worden om de bestaande zijleiding te vervangen als een dienstdoende zij leiding. Op dit moment is het vooreind van de nieuwe gevouwen pijp 10 al beperkt door een eindklem 144 of 250, zodat de gevouwen pijp inwendig onder druk gebracht kan worden door middel van flui-dum en toch hete stoom of ander fluïdum daardoorheen kan gaan. Dit 25 maakt het mogelijk de gehele inwendige lengte van de gevouwen pijp te verwarmen tot een buigzame toestand voor uitzetting. Natuurlijk is op dit moment het achtereind van de nieuw ingevoerde gevouwen pijp ook van een dop voorzien om inbrenging van hete stoom of ander fluïdum in de pijp voor verwarming en uitzetting mogelijk te maken. 30 Een dergelijk doporgaan of plug is weergegeven in de figuren 17-21.

Een in hoofdzaak kegelvormige plug, waarnaar verwezen wordt als naar een "torpedoplug" 176 omvat een in hoofdzaak ko-nisch voorgedeelte 178 met een opening 180 ter plaatse van zijn 35 vooreind. Konisch gedeelte 178 strekt zich in achterwaartse rich- 8900922/ - 35 - ting uit naar een kort cilindervormig gedeelte 182, dat afgedekt is door een achtereindplaat 184. Plaat 184 omvat een inlaatpoort 186 en een slangverbinding 188 voor het aankoppelen van een toevoer-slang voor stoom of heet water, zodat hete fluida onder druk inge-5 voerd kunnen worden in het inwendige van de gevouwen pijp. Andere slangverbindingen kunnen voorzien zijn door eindplaat 184 heen, zo-als een lucht slang verbinding, voor het doen uitzetten van de pijp onder gebruikmaking van luchtdruk of voor het handhaven van luchtdruk in de uitgezette pijp tijdens het harden daarvan in de uitge-10 zette, ronde toestand.

Onder het verwarmen van het achtereind van de gevouwen pijp 10, zoals door gebruik te maken van de eerder beschreven eindverwarmer 152 voor het buigzaam maken daarvan, wordt het kegelvormige gedeelte van torpedoplug 176 in het achtereind van 15 pijp 10 gedreven zoals getoond in figuur 19, totdat eindafdekking 184 aankomt tegen de eindrand van de nieuwe pijp, aldus het eind van de nieuwe pijp doen uitzettend tot een ronde gedaante overeenkomstig de buitendiameter van cilindervormig pluggedeelte 182. Een verstelbare kettingklem 190 wordt gebruikt om het uitgezette eind-20 gedeelte van de nieuwe pijp op het cilindervormige gedeelte 182 van de torpedoplug te klemmen om de pijp afdichtend te bevestigen aan de plug.

Details van de kettingklem 190 zijn weergegeven in de figuren 20 en 21. De kettingklem omvat een klemplaat 192 met een 25 gekromd, pijpaangrijpend oppervlak 193. Op het op convexe wijze gekromde buitenoppervlak van de plaat is een trekijzer (device) 194 aangebracht, waartussen een moerdeel 195 draaibaar aangebracht is. Moerdeel 195 ontvangt een van een schroefdraad voorziene stang 196 met een verdraaibaar eind 197. Een klemketting 198 is verbonden met 30 het tegengestelde eind van de stang. De ketting is bij voorkeur een transmissieketting of een fietsketting of iets dergelijks. De ketting is geschikt gemaakt voor verstelbare verbinding met een anker-kolom 199 op het buitenoppervlak van klemplaat 192.

Met het eind van pijp 10 verwarmd en buigzaam en de 35 torpedoplug 176 ingevoerd in een dergelijk eind, wordt de klemplaat 89 00922 * - 36 - 192 op het rondgemaakte pijpeind geplaatst en wordt de ketting 198 om het cilindervormige pijpeind heengeslagen, met de hand zo strak mogelijk aangehaald en dan verankerd op ankerkolom 199. Klemdruk wordt dan aangebracht door het verdraaien van de van een schroef-5 draad voorziene stang 196 in één richting om de effectieve lengte van klemketting 198 te verkorten onder gebruikmaking van een op het verdraaibare eind 197 van de stang aangebracht moersleutelwerktuig. Het is belangrijk dat de klem gemakkelijk strakgezet kan worden omdat de kunststof pijp neigt tot vervorming onder verwarming, en de 10 klem moet op de plaats strak gezet worden tijdens het verwarmen en het rondmaken van de nieuwe pijp.

Met de torpedoplug op zijn plaats geklemd ter plaatse van het achtereind van de nieuw ingevoerde pijp wordt een stoomslang verbonden met de plugverbinding 188. Hete stoom wordt 15 door de lengte van de gevouwen pijp heengedwongen, meer in het bijzonder door de smalle doorgangen daardoorheen, waardoor de volledige lengte van de pijp verwarmd wordt. Tegelijkertijd maakt de door de eindklem ter plaatse van het vooreind van de gevouwen pijp bewerkstelligde beperking het mogelijk dat de pijp inwendig onder 20 druk gebracht wordt tot ongeveer 170 kPa (25 psi). Wanneer de pijp verwarmd raakt en onder druk komt, zet deze uit en ontwikkelt deze zich tot zijn cilindervormige gedaante over zijn lengte, behalve ter plaatse van zijn geklemde eindgedeelte.

Wanneer de nieuwe pijp uitgezet is en rond geworden 25 is in de gewenste afmeting, gewoonlijk tegen de binnenwand van de bestaande zij leiding, wordt het de kunststof toegelaten te koelen onder het handhaven van inwendige druk door middel van bijvoorbeeld het inbrengen van lucht onder druk, waardoor de nieuwe pijp kan stabiliseren in zijn nieuwe rondgemaakte vorm. Wanneer de nieuwe 30 pijp gestabiliseerd is wordt de kettingklem losgemaakt van zijn achtereind en wordt de torpedoplug verwijderd.

In het onderstaande zal nu nader worden ingegaan op het verwijderen van het geklemde eind van de nieuwe pijp.

De volgende stap is het verwijderen van de eindklem 35 en het nog gevouwen en geklemde vooreindgedeelte van de nieuwe pijp 89 00922.' - 37 - vanaf het resterende rondgemaakte gedeelte van een dergelijke pijp. Dit wordt bereikt door dat snijden van het geklemde en gevouwen vooreind vanaf de uitgezette en rondgemaakte nieuwe pijp, zoals weergegeven in de figuren 22 en 23.

5 In de figuren 22 en 23 wordt een scheidingsorgaan getoond voor het in de bestaande pijp afsnijden van het gevouwen en geklemde vooreind van de uitgezette en rondgemaakte pijp 10. Het scheidingsorgaan omvat een machinaal bediend snijwerktuig 200. Het snijwerktuig omvat een kleine op hoge snelheden berekende elec-10 trische- of pneumatische motor 202, die opgenomen is binnen een cilindervormig motorhuis 204 met een aanzienlijk kleinere diameter dan de binnendiameter van de rondgemaakte kunststof pijp 10. Een flexibele luchtslang of een electrische-voedingssnoer 206 levert energie aan de motor 202 vanaf een op afstand gelegen bron ter 15 plaatse van de ingangsopening van de bestaande dienstzijleiding. Op een motoraandrijfas 208 is een rotor 210 aangebracht, waarop een paar snijdende of zwaaiende bladen 212, 213 draaibaar bevestigd zijn ter plaatse van draai verbindingen 214 aangrenzend aan de buiteneinden van de rotor.

20 Motorhuis 204 is omhuld door een opblaasbare rubber huls 216, die in uitgezette vorm de snij-eenheid op zijn plaats centreert en verankert binnen de rondgemaakte kunststof pijp. Een flexibele luchttoevoerslang 218 levert lucht onder druk voor het opblazen van huls 216.

25 Hoewel de weergegeven zwaaibladen 212, 213 van staal zijn kunnen zij ook vervaardigd zijn van ketting of kabel. Zij zijn ontworpen om zich in buitenwaartse richting uit te strekken onder centrifugale krachten wanneer de rotor 210 roteert, om de kunststof pijp 10 te slaan en te snijden, 30 Tijdens gebruik wordt de snij-eenheid 200 door de 8900922 - 38 - nieuwe kunststof pijp 10 heen geduwd nadat de pijp geïnstalleerd is en rondgemaakt is. Het duwen kan bewerkstelligd worden met behulp van een flexibele stang van glasvezel en met rubber huls 216 in leeggelopen vorm. De snijder wordt in de bestaande zijleiding ge-5 duwd totdat deze het ineengeklapte en geklemde vooreind bereikt. Op dit moment wordt de huls 216 opgeblazen om de snij-eenheid binnen de rondgemaakte kunststof pijp te verankeren en te centreren. Wanneer de huls opgeblazen is wordt de motor 202 bekrachtigd door het daaraan toevoeren van energie via luchtslang of electrisch snoer 10 206. De motor roteert de rotor 210 om zwaaibladen 212, 213 te acti veren totdat de bladen het geklemde en gevouwen eind van de kunststof pijp afsnijden. Het afgescheiden eind valt in de hoofdleiding en kan later op gebruikelijke wijze teruggehaald worden.

Nadat het vooreind van de pijp afgesneden is, laat 15 men de huls 216 weer leeglopen en wordt de snij—eenheid teruggehaald uit de rondgemaakte kunststof buis door het eenvoudig vanaf het ingangseind van de nieuwe pijp trekken aan de luchtslang 218 en het voedingssnoer 206. De nieuwe zij leiding is nu in de bestaande zij leiding geïnstalleerd, en nadat deze verbonden is met het ge-20 deelte van de zij leiding dat naar het gebouw 96 leidt (figuur 7) is deze klaar voor gebruik.

In het onders taande zal nu ingegaan worden op alternatieve werkwijzen en inrichtingen voor het installeren en doen uitzetten van de nieuwe pijp in een bestaande zij leiding.

25 Figuur 33 illustreert een alternatieve werkwijze voor het door een toegangsopening 98a heentrekken van een gevouwen kunststof pijp 10 in een bestaande zij leiding 90a, die ter plaatse van een kruising 92a een hoofdpijpleiding 94a kruist. Op enige afstand van kruising 92a is de hoofdleiding 94a voorzien van een man-30 gat 216 voor toegang tot de hoofdleiding. Een kabellier 218 is geplaatst bij mangat 216. Het vooreind van een trekkabel 220 wordt ter plaatse van toegangsopening 98a ingevoerd in de bestaande zij-leiding 90a en door de zijleiding heen geduwd tot kruising 92a door middel van een flexibele glasvezelstang, waarvan het vooreind uit-35 gerust is met een grijper voor het grijpen van het vooreind van de 89 00 922.’ - 39 - trekkabel.

Het vooreind van de duwstang is ook gekromd, zodat bij het bereiken van de kruising deze rond de scherpe hoek, tot in de hoofdleiding geleid kan worden. Op dat punt gaat de duwstang 5 voort met het duwen van de trekkabel 22 door de hoofdleiding, zoals getoond ter plaatse van 220a, totdat het vooreind van de trekkabel het mangat 216 bereikt. Het vooreind van de trekkabel wordt ter plaatse van 219 bevestigd aan de lierkabel. Het achtereind van de trekkabel 220, dat zich nog in de toegangsopening 98a naar de zij-10 leiding 90a bevindt, wordt verbonden met het vooreind van de gevouwen pijp 10, onder gebruikmaking van één van de eerder beschreven kabellosmaakwerkwijzen. De nieuwe pijp, na verwarmd te zijn in bijvoorbeeld hete kast 18 voor het buigzaaam maken daarvan, wordt in de bestaande leiding 90 getrokken door middel van lierkabel 220 15 onder gebruikmaking van de lier 218 ter plaatse van mangat 216. Het trekken wordt voortgezet totdat het vooreind van de nieuwe pijp de kruising 92a bereikt. Dan wordt de trekkabel 220 losgemaakt van het vooreind van de nieuwe pijp, onder gebruikmaking van één van de eerderbeschreven technieken. De nieuwe pijp is nu gereed voor uit-20 zetting en rondwording binnen de bestaande zijleiding 90a onder gebruikmaking van ofwel de eerderbeschreven werkwijze voor het rondmaken ofwel een andere, nog te beschrijven werkwijze.

In het onderstaande zal nu nader worden ingegaan op een werkwijze voor het rondmaken van de pijp onder gebruikmaking 25 van een opblaasbare plug.

Een andere werkwijze en inrichting voor het doen uitzetten van de nieuw geïnstalleerde kunststof pijp binnen een bestaande dienstzijleiding wordt weergegeven in de figuren 25-29. Deze werkwijze is bekend als de opblaasbare-plugwerkwijze. De bij 30 deze werkwijze gebruikte opblaasbare plug 222 is weergegeven in de figuren 25 en 26. Deze plug wordt gebruikt in plaats van de eind-klem 144 (figuren 12-13) of de eindklem 250 (figuren 39-41) voor het afsluiten of beperken van het ontoegankelijke vooreind van de nieuwe kunststof pijp, zodat een dergelijke pijp onder druk ge-35 bracht kan worden, rondgemaakt kan worden en kan uitzetten. De plug 89 00922.

- 40 - is ontworpen om in staat te zijn tot het houden van tenminste 170 kPa (25 psi) luchtdruk, uit te zetten tot een buitendiameter met de afmeting van de binnendiameter van de rondgemaakte nieuwe pijp, maar niet te barsten indien niet tegengehouden door de nieuwe 5 pijp· De plug zou ook ontworpen moeten zijn om een temperatuur van meer dan 105*C (200*F) te weerstaan.

De opblaasbare plug zou opgebouwd kunnen zijn uit een enkele laag flexibel materiaal, indien een geschikt materiaal gevonden zou kunnen worden om te voldoen aan de voorgaande specifi-10 caties. Een dergelijk geschikt materiaal is echter nog niet gevonden. Daardoor wordt nu een tweelaagse constructie van de plug gebruikt. De plug is samengesteld uit een buitenbuis 224 van doek of ander weefsel, die ter plaatse van zijn vooreind 225 gevouwen, gesloten en dichtgestikt is. De buitenbuis 224 heeft een diameter in 15 uitgezette toestand die overeenkomt met de gewenste binnendiameter van de nieuwe pijp, wanneer deze rondgemaakt is. Het achtereind 226 van de van doek vervaardigde buis blijft open. Een uitzetbare rubber binnenbuis of blaas 228 is geplaatst binnen de van doek vervaardigde buis. De totale lengte van de plug kan variëren van onge-20 veer 3 tot 60 decimeter (1 tot 20 voet), afhankelijk van de toepassing. De achtereinden van de van doek vervaardigde buitenbuis en de rubberen binnenbuis zijn samengebracht rondom een pijpsteel 230, welke een luchtslangverbinding 232 voor een lucht- of stoomtoevoer-slang 240 verschaft voor het toevoeren van fluïdum onder druk naar 25 het inwendige van de binnenbuis. De achtereinden van de buiten- en de binnenbuis zijn samengebracht rondom pijpsteel 230 en op strakke wijze samengebonden door middel van een bandklem 236, om lekkage van onder druk gebracht fluïdum uit de binnenbuis te voorkomen.

De opblaasbare plug zoals beschreven wordt kenmer-30 kend gebruikt bij het installeren en het rondmaken van nieuwe dienstzijleidingen, zodat de eerderbeschreven eindklemmen en eind-snijders niet gebruikt hoeven te worden. Een kenmerkende werkwijze voor het gebruiken van de opblaasbare plug verloopt als volgt:

De verlangde lengte van gevouwen kunststofpijp voor 35 een bepaalde bestaande dienstzijleiding wordt verwarmd en rond- 89 00922.' - 41 - gemaakt in de werkplaats, onder gebruikmaking van bijvoorbeeld de eerder beschreven stoombuis. De slang 234 voor het onder druk brengen van de plug wordt door de lengte van de rondgemaakte kunststof pijp ingevoerd met de opblaasbare plug daaraan bevestigd, totdat de 5 plug geplaatst is ter plaatse van het vooreindgedeelte van de rondgemaakte kunststofpijp.

Op dit moment wordt de voorgesneden lengte van rondgemaakte kunststof pijp herverwarmd en opnieuw gevouwen, waarbij de leeggelopen plug en verbonden luchtslang ingevouwen zijn 10 voor gebruik in het veld. Figuur 27 toont het invoeren van de luchtslang en verbonden leeggelopen plug 222 in de rondgemaakte kunststof pijp 10. Figuur 28 illustreert het opnieuw vouwen van de pijp 10 met de leeggelopen plug 222 en slang 234 binnen de gevouwen pijp.

15 Ter plaatse van het werk wordt de kunststof pijp verwarmd en gevouwen en flexibel ingevoerd in de te vernieuwen zij-leiding. Wanneer de gevouwen kunststof pijp geheel ingevoerd is wordt deze verwarmd door het door de pijp heenvoeren van stoom, waarbij de plug nog leeg is. Wanneer de volledige lengte van de 20 geïnstalleerde kunststof buis verwarmd is wordt de plug via luchtslang 234 opgeblazen om de plug en derhalve het nog hete, buigzame vooreindgedeelte van de kunststof pijp dat de plug omringt, te doen uitzetten om het vooreindgedeelte van de kunststof pijp geheel dicht te stoppen. Nadat de plug opgeblazen is, wordt de kunststof 25 pijp bovenstrooms de plug onder druk gebracht door middel van bijvoorbeeld samengedrukte lucht, rondgemaakt en uitgezet, waarbij de lucht toegevoerd wordt door middel van een slang 236 die naar de torpedoplug 176 ter plaatse van het achtereind van de nieuwe pijp ter plaatse van de toegangsopening 98 leidt.

30 Nadat de nieuwe kunststof pijp volledig rondgemaakt en uitgezet is tot een gewenste diameter binnen de bestaande zij-leiding 90 en het de pijp daarna toegelaten wordt te koelen, laat men de plug 222 weer leeglopen en trekt men deze uit de nieuwe rondgemaakte pijp 10 door middel van zijn luchtslang 234. De nieuw 35 geïnstalleerde kunststof zijleiding is nu gereed voor gebruik.

8900922.' - 42 -

In het onderstaande zal nu nader worden ingegaan op andere werkwijzen voor het gebruikmaken van de opblaasbare plug.

De figuren 30-32 illustreren een of andere werkwijzen voor het gebruiken van de zojuist beschreven opblaasbare plug.

5 Een kleine variatie op de in de figuren 27-29 geïllustreerde werkwijze vormt het gebruik van de opblaasbare plug als een schuivende plug tijdens het rondmaken van de pijp. Volgens deze variatie, onder verwijzing naar figuur 30, wordt de opblaasbare plug 222 en zijn luchtslang zoals eerder in de vooraf rondge-10 maakte kunststof pijp 10 geïnstalleerd en met de pijp gevouwen, maar wordt de plug ongeveer 15 cm of zo iets vanaf het vooreind 238 van de pijp geplaatst, waardoor dat vooreind zo compact mogelijk gevouwen kan worden voor invoergemak in de bestaande zijleiding. De gevouwen pijp 10, met daarbinnen de leeggelopen plug 222, wordt zo-15 als eerder gevouwen geïnstalleerd in de bestaande zijleiding. Het achtereind van de nieuwe pijp wordt dichtgestopt door middel van een torpedoplug 176, waarbij luchtslang 234 zich uitstrekt door een afdichting in de torpedoplug.

Met de opblaasbare plug 222 in leeggelopen toestand 20 wordt de gevouwen pijp met stoom inwendig verwarmd over zijn lengte om hem buigzaam te maken. Luchtslang 234 wordt waar deze uitsteekt uit de torpedoplug 176 strakgetrokken en een klem 240 wordt 30 cm of zo iets achter het achtereind van de torpedoplug geplaatst. Wanneer de gevouwen nieuwe pijp heet is, wordt de opblaasbare plug op-25 geblazen. Daarnaast wordt de gevouwen nieuwe pijp tussen de opgeblazen plug 222 en de torpedoplug 176 onder druk gebracht met samengedrukte lucht die via luchtleiding 236 door de torpedoplug ingespoten wordt. De onderdrukbrenging van de nieuwe pijp dwingt de opgeblazen plug 222 naar vooreind 238 van de nieuwe pijp te schui-30 ven, totdat deze gestopt wordt door het aankomen van klem 240 tegen het achtereind van de torpedoplug. Op dit moment zal het vooreind, net zoals de rest van de nieuw geïnstalleerde pijp, volledig rondgemaakt zijn. De opgeblazen plug 220 laat men nu leeglopen en de opgeblazen plug wordt uitgetrokken uit de nieuwe geïnstalleerde 35 pijp· 8900 922 * - 43 -

Figuur 32 illustreert een andere werkwijze voor het gebruikmaken van de opblaasbare plug 222 om de nieuwe pijp dicht te stoppen, rond te maken en uit te doen zetten binnen een bestaande zij leiding of een andere leiding met toegang vanaf slechts één 5 eind.

Volgens deze werkwijze wordt de nieuwe pijp in een gevouwen toestand ingevoerd in de zijleiding, onder gebruikmaking van één van de eerderbeschreven invoertechnieken en zonder de voor-eindklem of de opblaasbare plug voor het afdichten of beperken van 10 het voor- of benedenstroomse" eind daarvan. Tenminste ongeveer 3 meter extra lengte van de gevouwen kunststof pijp wordt echter onbedekt gelaten ter plaatse van het toegangseind naar de bestaande zij leiding. De gevouwen pijp wordt inwendig met stoom verhit om hem over zijn lengte buigzaam te maken. Wanneer heet, wordt een uitwen-15 dige klem 242 aangebracht op de gevouwen pijp, ongeveer 3 meter (10 voet) benedenstrooms van de torpedoplug 176. Dan wordt de bovenste 3 meter (10 voet) of zo iets van de kunststof pijp tussen de klem en de torpedoplug rondgemaakt door het inspuiten van stoom uit leiding 236 door de torpedoplug in de bovenste 3 meter (10 voet) van 20 de gevouwen pijp. De rondgemaakte 3 meter (10 voet) pijp wordt dan toegelaten te koelen in zijn rondgemaakte toestand.

De torpedoplug 176 wordt nu verwijderd en opblaasbare plug 222 wordt ingevoerd in tenminste een gedeeltelijk opgeblazen toestand voor invoeringsgemak in het rondgemaakte gedeelte 25 van de nieuwe pijp. Torpedoplug 176 wordt opnieuw ingevoerd in het eind van het rondgemaakte gedeelte van de nieuwe pijp, waarbij de van de opblaasbare plug afkomende luchtslang 234 zich daardoorheen uitstrekt. Nu wordt klem 242 verwijderd van de nieuwe pijp en laat men de opblaasbare plug 222 leeglopen. De nieuwe pijp wordt opnieuw 30 inwendig verwarmd met stoom over zijn lengte om deze opnieuw buigzaam te maken. Wanneer de nieuwe pijp heet is wordt de opblaasbare plug 220 gedeeltelijk opgeblazen. De inwendige druk binnen de nieuwe pijp, hetgeen stoom- of luchtdruk kan zijn, wordt verhoogd en de gedeeltelijk opgeblazen plug 222 wordt voortgestuwd door de nieuwe 35 pijp heen, die op dit moment gedeeltelijk uitgevouwen en gedeeltelijk rondgemaakt is. Wanneer de opblaasbare plug 222 het beneden- 8900922..

- 44 - stroomse of vooreind van de nieuwe pijp bereikt is deze plug volledig opgeblazen om het eind dicht te stoppen. De nieuwe pijp wordt nu met fluïdum onder druk gebracht, geheel rondgemaakt en gekoeld en derhalve gestabiliseerd in de rondgemaakte toestand daarvan.

5 Wanneer een nieuwe pijp gehard is, laat men de opgeblazen plug 222 leeglopen en trekt men deze uit de geheel rondgemaakte pijp.

In het onderstaande zal nu nader worden ingegaan op de afdichting van de pijp aan het afgelegen eind.

Een werkwijze en een orgaan worden verschaft voor 10 het afdichten van de ruimte tussen de nieuwe rondgemaakte pijp en de bestaande pijp, waar dergelijke pijpen een andere opening kruisen, ofwel een mangat ofwel een andere pijp. Een kenmerkende pijp-kruising zou gevonden kunnen worden in de benedenstroomse eind van een huisaansluiting waar deze uitmondt in een hoofdriool.

15 De afdichting bestaat eenvoudig uit een samendruk bare rubber huls, die het kruisende eind van de gevouwen nieuwe pijp omringt. Deze is op kenmerkende wijze ongeveer 0,3 tot 0,6 cm (1/8 - 1/4 inch) dik, maar kan elke redelijke dikte hebben. De huls is op kenmerkende wijze 3 tot 6 decimeter (12 tot 24 inch) lang, 20 maar kan elke gewenste lengte hebben.

Wanneer het vooreind van de gevouwen nieuwe pijp geïnstalleerd is en toegankelijk is, zoals ter plaatse van een mangat, kan de huls over het gevouwen eind van de nieuwe pijp geschoven worden voordat dat eind rondgemaakt is. Dan wordt de huls, tij-25 dens het rondmaken van het pijpeind, ook rondgemaakt. De nieuwe pijp wordt uitgezet tijdens het rond worden totdat de rubber huls stevig samengedrukt is tussen de nieuwe pijp en de bestaande pijp om een fluidumdichte afdichting te vormen. Voor het afdichten van de afgelegen en ontoegankelijke, benedenstroomse einden van huis-30 aansluitingen wordt een afwijkende werkwijze gebruikt. Een rubber huls met op de rug een hechtmiddel wordt gebruikt. Het vooreind van de gevouwen nieuwe pijp wordt verwarmd, ontvouwen en rondgemaakt voor invoering in de bestaande pijp. De huls met de van hechtmiddel voorziene rug wordt aangebracht op het rondgemaakte eind, en het 8900922.' eind wordt opnieuw gevouwen met de huls bevestigd. Dan wordt de ge vouwen nieuwe pijp ingevoerd in de bestaande pijp, onder gebruikma king van een van de eerderbeschreven werkwijzen.

- 45 -

Gebruik van de eerderbeschreven uitzetbare plug 5 vormt de voorkeurswerkwijze voor het rondmaken en doen uitzetten van het af te dichten afgelegen eind. Met een dergelijke plug is de uitzetting en daarmee de afdichting meer volledig en meer zeker dan met de andere beschreven werkwijzen.

In het onderstaande zal nu nader worden ingegaan op 10 een werkwijze voor het verwijderen van een geïnstalleerde thermoplastische vervangingspijp uit een bestaande ondergrondse leiding.

Zoals eerder opgemerkt heeft het de voorkeur dat de thermoplastische pijp 10 vervaardigd wordt in de in figuur 8 weergegeven gevouwen gedaante. Eerst gekoeld en gehard zijnde in een 15 dergelijke gevouwen gedaante behoudt de thermoplastische pijp een geheugen voor een dergelijke gedaante, waardoor hij neigt naar terugkeer naar een dergelijke gevouwen gedaante wanneer hij opnieuw verwarmd wordt en niet belemmerd wordt. Dit geheugen voor zijn gevouwen gedaante kan gebruikt worden om het verwijderen van een be-20 schadigd gedeelte van een dergelijke pijp uit een bestaande ondergrondse leiding te bevorderen. Om de beschadigde thermoplastische pijp van binnen uit een bestaande pijpleiding te verwijderen wordt de beschadigde pijp verwarmd door het daardoorheen voeren van verse stoom en, indien mogelijk, rondom de buitenzijde daarvan. Wanneer 25 heet, klapt het beschadigde pijpgedeelte dat verwijderd moet worden ineen naar de oorspronkelijke gevouwen gedaante daarvan. Deze in-eenklapping en herplooiing kan versneld worden door het verbinden van een onderdrukpomp met het inwendige van de pijp om de inwendige druk daarin te verlagen. Wanneer de hete kunststof pijp ineenge-30 klapt is en gevouwen is, kan deze uit de bestaande pijpleiding getrokken worden door middel van een kabellier, waarbij de trekkabel bevestigd is aan een toegankelijk eind van de ineengeklapte pijp.

In het onderstaande zal nu tenslotte nader ingegaan worden op het verwarmen en het vormen van de thermoplastische pijp 35 voor invoering.

89 00922 .4 - 46 -

Het verwarmen van de gevouwen thermoplastische pijp voor invoeringsgemak, in het bijzonder waar bochten in de bestaande pijp of leiding genomen moeten worden, of waar de nieuwe pijp door een klein, diep verticaal gat heengevoerd moet worden, is belang-5 rijk. Verscheidene werkwijzen voor het verwarmen voor invoering zijn beschreven, inbegrepen het gebruik van een hete kast of een lange stoombuis. Een andere werkwijze wordt gevormd door het verwarmen van de binnenzijde van de bestaande pijpleiding, waarin de thermoplastische pijp ingevoerd moet worden. Volgens deze werkwijze 10 wordt een kort pijpgedeelte met een stoomverbinding verbonden aan het achtereind van de bestaande, te repareren pijp. Een sluiting van doek op het achtereind van het stoompijpgedeelte wordt rond de gevouwen nieuwe pijp gewikkeld wanneer deze door de stoompijpver-binding in de bestaande pijp gevoerd wordt om de nieuwe pijp tij-15 dens zijn invoering te verwarmen. Deze werkwijze kan ook gebruikt worden om de andere beschreven verwarmingswerkwijzen te bevorderen.

De platte, gevouwen vorm van de in de figuren 3 en 8 weergegeven stijve thermoplastische pijp is ook belangrijk omdat 20 een dergelijke vorm de pijp bepaalde eigenschappen verleent die onbereikbaar zijn met andere pijpen die enkel voor het verminderen van hun dwarsdoorsnede-afmetingen-over-alles ineengeklapt of gedeeltelijk ineengeklapt kunnen worden voor invoering in een bestaande pijp. Ten eerste kan de weergegeven platte, gevouwen vorm, 25 wanneer verwarmd en buigzaam, gemakkelijk en op compacte wijze in lange of korte lengten opgeslagen worden op een spoel. De spoel op zijn beurt kan gebruikt worden voor een opslag, herverwarming en het in een leiding voeren van de pijp.

Ten tweede kan de weergegeven pijpvorm, wanneer 30 verwarmd en buigzaam, vanaf een kleine verticale toegangsopening, zoals een mangat, rond een scherpe bocht ingevoerd worden in een pijpleiding en geïnstalleerd worden rond scherpe bochten in de bestaande pijpleiding zelf. Een stijve PVC pijp met een kenmerkende wanddikte-tot-diameterverhouding binnen het eerdergenoemde bereik 35 zal, wanneer platgemaakt en gevouwen tot de unieke, in de figuren 3 89 00 922 / -AT - of 8 weergegeven vorm en verwarmd tot een buigzame toestand, een verhouding van minimale buigstraal-tot-rondgemaakte buitendiameter bezitten van tussen 1 en 2. Dat wil zeggen dat een kenmerkende stijve PVC pijp met een diameter van ongeveer 1 decimeter (4 inch) 5 wanneer deze buigzaam, platgemaakt en gevouwen is zoals weergegeven in figuur 3 of 8, een kromming kan nemen met een straal van tussen 1 en 2 decimeter (4 en 8 inch), afhankelijk van de wanddikte, zonder de pijpwanden te beschadigen. Een dergelijke minimale buig-straal is onbereikbaar met andere bekende vormen stijve thermoplas-10 tische pijp wanneer deze zich in hun buigzame toestanden bevinden.

Ten derde kunnen de gevouwen pijpvormen van figuren 3 en 8, ondanks de voorgaande eigenschappen wanneer verwarmd en buigzaam, vlug hervormd worden tot een ronde gedaante en gehard worden om de pijp stijf in constructie en voldoende sterk te maken 15 om uitwendige grond- en hydraulische drukken te weerstaan. Derhalve is de geïnstalleerde thermoplastische pijp van de uitvinding werkelijk een vervangingspijp, niet slechts een bekleding voor een beschadigde bestaande pijp.

89 00 922..*

Claims

1. Werkwijze voor het installeren van een vervan-gingspijpleiding van in hoofdzaak stijf thermoplastisch materiaal op omgevingstemperaturen in een bestaande pijpleiding, gekenmerkt door het in zijn ineengeklapte, gevouwen vorm naar een toe-5 gangsopening (16, 98) tot de bestaande pijpleiding transporteren van een nieuwe pijp (10), die zodanig vervaardigd is in een ineengeklapte en gevouwen, verkleinde toestand dat de pijp een geheugen behoudt voor een dergelijke gevouwen vorm, waarbij de maximale afmeting van de pijp in de gevouwen vorm kleiner is dan de diameter 10 van de bestaande pijpleiding; het verwarmen van een lengte van de nieuwe pijp wanneer deze zich in de ineengeklapte en gevouwen vorm bevindt naar een in langsrichting buigzame toestand; het invoeren van een vooreind van de nieuwe pijp in de bestaande pijp (14, 90, 94), wanneer deze zich in een dergelijke verwarmde buigzame toe-15 stand bevindt; het plaatsen van de nieuwe pijp binnen de bestaande pijp; het rond laten worden van de nieuwe pijp uit zijn gevouwen vorm naar een buisvormige vorm door het aanbrengen van warmte en inwendige druk op de ineengeklapte en gevouwen nieuwe pijp; en het koelen van de nieuwe pijp om deze in de buisvormige vorm te stabi-20 liseren,

2. Werkwijze volgens conclusie 1, net het kenmerk, dat de bestaande pijpleiding een zijpijpleiding (90) is, die de verbinding vormt met een hoofdpijpleiding (94), dat de nieuwe pijp (10) vanaf een toegangspunt (98) in de zijpijpleiding inge-25 voerd wordt naar de hoofdpijpleiding toe, en dat de nieuwe pijp zodanig met katrol- en kabelorganen (152) in de bestaande pijpleiding geplaatst wordt dat het vanaf de toegangsopening trekken aan een 8900922.' - 49 - eerste eind van een kabelorgaan (168) in een richting weg vanaf de hoofdpijpleiding tot resultaat heeft dat het tweede eind van het kabelorgaan het vooreind van de nieuwe pijp naar de hoofdpijpleiding trekt.

3. Werkwijze volgens conclusie 1 of 2, geken merkt door het beperken van de mogelijkheid voor fluidum uit een opening ter plaatse van het vooreind van de nieuwe pijp (10) te stromen voor het aanbrengen van inwendige druk voor hervorming van de nieuwe pijp, om een opbouw van fluidumdruk binnen de nieuwe pijp 10 en inwendige doorgang van heet fluidum door de lengte van de nieuwe pijp mogelijk te maken, en het dan inspuiten van een verwarmd fluidum in de nieuwe pijp vanuit een achtereind, op een temperatuur en druk die voldoende is om de nieuwe pijp uit te doen zetten van zijn ineengeklapte en gevouwen toestand naar een ronde toestand.

4. Werkwijze volgens conclusie 3, met het ken merk, dat de fluidumstroom vanaf het vooreind van de nieuwe pijp (10) beperkt wordt door het dichtstoppen van het vooreind met een flexibele, vouwbare en opblaasbare plug (222), die binnen de ineengeklapte en gevouwen nieuwe pijp gedragen wordt.

5. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de nieuwe pijp (10) vervaardigd wordt in de ineengeklapte en gevouwen vorm door het door een vorm (118) ex-truderen van het thermoplastische pijpmateriaal in een hete plastische toestand om dat materiaal tot een buisvormige gedaante van 25 gewenste afmetingen te vormen, het voorafgaand aan enige aanzienlijke koeling voeren van het resulterende hete buisvormige thermoplastische materiaal in de plastische toestand door de openingen (138) van een reeks kalibreerplaten (128), waarin de openingen zodanige vorm en afmetingen gegeven is dat het buisvormige materiaal 30 ineengeklapt, gevouwen en gevormd wordt tot een voorafbepaalde gevouwen vorm, onder het onderwerpen van het kunststof materiaal aan een gedeeltelijke onderdruk, waarbij de temperatuur boven de temperatuur ligt waarop geheugen verleend wordt aan het thermoplastische materiaal, het vervolgens koelen van de ineengeklapte en gevouwen 35 pijp onder het door en uit de kalibreerplaten trekken daarvan om de mom. - 50 - pijp te laten harden in de ineengeklapte en gevouwen vorm, het her-verwarmen van de ineengeklapte en gevouwen pijp om deze in langs-richting buigzaam te maken, op een temperatuur die beneden de temperatuur ligt waarop de geheugenkenmerken van het thermoplastische 5 materiaal gewijzigd zullen worden, en het plaatsen van de buigzame pijp in zijn ineengeklapte en gevouwen vorm in een opslagtoestand waarin de pijp laagsgewijs opgeslagen is.

6. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de nieuwe pijp (80) rondgemaakt wordt met 10 voldoende warmte en met voldoende inwendige druk om kuilgedeelten (78) in de nieuwe pijp te vormen die overeenkomen met de locatie van zij verbindingen (74), dat de kuilgedeelten vastgesteld worden en dat een gedeelte van de nieuwe pijp ter plaatse van het kuilge-deelte verwijderd wordt om een toegangsopening te maken voor een 15 zij verbinding.

7. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies, gekenmerkt door het rondmaken van het vooreind van de nieuwe pijp, het vastmaken van een uitzetbare afdichtende huls rondom het rondgemaakte vooreind van de nieuwe pijp, het opnieuw vouwen van 20 het vooreind voor invoering van de nieuwe pijp, en het na het plaatsen van de nieuwe pijp verwarmen, rondmaken en doen uitzetten van de nieuwe pijp om de afdichtende huls stevig samen te drukken tussen de nieuwe pijp en de bestaande pijp.

8. Inrichting voor het installeren van een vervan- 25 gingspijp binnen een bestaande pijp, gekenmerkt door opslagor- ganen (12) voor een lengte van in hoofdzaak stijve thermoplastische vervangingspijp (10) met een vooreind en een achtereind, in een ineengeklapte en platte, van een verkleinde diameter voorziene toestand, voor het opslaan van de in hoofdzaak stijve thermoplastische 30 vervangingspijp in een stijve, ineengeklapte en gevouwen toestand waarin de pijp gekromd is en laagsgewijs op zichzelf opgeslagen is, waarbij het opslagorgaan een omsluiting (18) omvat voor het omsluiten van de opgeslagen pijp; verwarmingsorganen (24) voor het verwarmen van het inwendige van de omsluiting om de stijve pijp om te 35 zetten tot een buigzame toestand; organen voor het uit de omslui- 8900922 - 51 - ting trekken van het vooreind van de buigzame, ineengeklapte en gevouwen pijp; invoerorganen (26) voor het invoeren van het vooreind van de vervangingspijp in de bestaande pijp, wanneer deze zich in een verwarmde en buigzame toestand bevindt; en drukorganen voor het 5 doen uitzetten van de ingevoerde vervangingspijp van zijn ineengeklapte en gevouwen toestand naar een rondgemaakte toestand in de bestaande pijp, omvattend beperkingsorganen (144, 250, 222) ter plaatse van het vooreind van de ineengeklapte pijp om de doorgang van een verwarmd fluïdum door de lengte van de ineengeklapte en ge-10 vouwen pijp mogelijk te maken om inwendige druk binnen de pijpleng-te te verhogen en organen voor het toedienen van een verwarmd fluïdum aan de pijp vanaf zijn achtereind.

9. Inrichting volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat de thermoplastische vervangingspijp (10) vervaardigd is 15 in de platte en gevouwen toestand, waardoor de pijp een geheugen voor deze toestand behoudt.

10. Inrichting volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat de drukorganen een flexibel en niet elastisch buisvormig omhulsel (224) omvatten, dat aan een vooreind gesloten is, als- 20 mede een elastische, opblaasbare, buisvormige binnenblaas (228) binnen het omhulsel, waarbij de blaas uitzetbaar is onder fluidum-druk om te zorgen dat het omhulsel een rondgemaakte, buisvormige gedaante aanneemt, en verder verbindingsorganen (230, 232) ter plaatse van een achtereind van de blaas voor het verbinden van het 25 inwendige van de blaas met een bron voor fluidumdruk.

11. Inrichting volgens conclusie 8, 9· of 10, met het kenmerk, dat de pijp (10) in de gevouwen, ineengeklapte vorm over zijn lengte ineengeklapt en gevouwen is en voorzien is van een dwarsdoorsnede met een rond bolvormig gedeelte (82) aan één zijde 30 en van eerste (83) en tweede (84) benen, die onderling verbonden zijn via het ronde bolvormige gedeelte, waarbij de eerste en de tweede benen eindigen ter plaatse van ronde bolvormige vrije einden (85, 87) die over de lengte van de gevouwen pijp fluidumdoorgangen (86, 88) bepalen en waarbij één been (83) langer is dan het andere 35 been (84), zodat het bolvormige eind van het kortere been zich S9 0092Z.* nestelt achter en boven het bolvormige eind van het langere been, waardoor de dikte-over-alles van de gevouwen pijp geminimaliseerd wordt. - 52 -

12. Inrichting volgens conclusie 8, 9 of 11 ge-5 kenmerkt door eindverwarmerorganen (152) voor het verwarmen van een eindgedeelte van de vervangingspijp (10) tot een buigzame, werkbare toestand voor het vergemakkelijken van invoering van een fluidumstroom-beperkende eindplug (144).

13. Werkwijze volgens één der conclusies 1-7, met 10 het kenmerk, dat de pijp (10) vervaardigd is van polyvinylchloride.

14. Werkwijze voor het verwijderen van een lengte, nieuwe, in hoofdzaak stijve thermoplastische pijp, die geïnstalleerd is in een bestaande pijp, waarbij de nieuwe pijp vervaardigd 15 is in een platte en gevouwen vorm om een geheugen voor een dergelijke platte en gevouwen vorm te behouden, gekenmerkt door het verwarmen van de lengte nieuwe pijp tot een temperatuur om de pijp buigzaam te maken teneinde de pijp te laten beginnen met tenminste gedeeltelijk terug te keren tot de platte en gevouwen vorm met af-20 metingen die kleiner zijn dan de inwendige diameter van de bestaande pijp, en het verwijderen van de nieuwe pijp in de tenminste gedeeltelijk platte en gevouwen vorm uit de bestaande pijp onder het buigzaam houden van de nieuwe pijp. -o-o-o-o-o-o-o-o-o- 3900922.