NL8420137A - Aan 1Ó,25-dihydroxyvitamine D2 verwante verbinding en farmaceutisch preparaat met een het calciummetabolisme regulerende werking dat een dergelijke verbinding bevat. - Google Patents

Description

- 1 -

Werkwijze ter bereiding van la.25-gedihydroxyleerd vitamine en verwante verb indingen.

De uitvinding heeft betrekking op de bereiding van la.25-gedihydroxyleerde verbindingen van de vitamine D reeks.

A

De uitvinding heeft meer in het bijzonder 5 betrekking op de bereiding van la. 2 5-dihydroxy-vitamine Dg en het (24R)-epimeer daarvan, de overeenkomstige 5.6-trans-isomeren, en op zekere C-25-alkyl- of aryl-analogen zowel als de acylderivaten van deze verbindingen.

Het belang van de gehydroxyleerde vormen 10 van vitamine D als regulators van het calcium- en fosfaat- metabolisme bij dieren en mensen wordt nu algemeen erkend blijkens vele publikaties in de octrooiliteratuur en de algemene literatuur en bijgevolg vinden deze hydroxyvitamine D derivaten in toenemende mate een klinische en veterinaire 15 toepassing als geneesmiddelen voor de behandeling en gene zing van stoornissen van het calcium-metabolisme en aanverwante beender-ziekten. Vitamine D^ is bekend in vivo te worden gehydroxyleerd tot 25-hydroxyvitamine D^ en vervolgens tot la.25-dihydroxyvitamine D^, waarbij dit laatste in het 20 algemeen wordt erkend als de actieve hormonale vorm van vitamine D^- Op analoge wijze wordt het zeer krachtig werkende vitamine Dg metaboliet, la.2 5-dihydroxyvitamine Dg (la.25-(OH) 2^2^/ uit vitamine Dg gevormd via 25-hydroxyvitamine Dg (25-OH-D2). Deze beide gehydroxyleerde vitamine 25 Dg verbindingen zijn geïsoleerd en geïdentificeerd (Deluca c.s., Amerikaans octrooischriften 3.585.221 en 3.880.894)? daar zij zijn afgeleid van vitamine D^ worden deze metabo-lieten gekarakteriseerd door de (S)-stereochemie bij koolstof atoom 24.

30 Een chemische werkwijze voor de bereiding 8420137 - 2 - ï ')

van la.25-gedihydroxyleerde verbindingen van de vitamine reeks is nu ontwikkeld. Meer in het bijzonder voorziet deze werkwijze in een geschikte methode voor de bereiding van verbindingen met de algemene structuren A en B, waarin R, , R

4· Cé 5 en R^ worden gekozen uit waterstof en acyl en waarin X een alkyl- of arylgroep voorstelt. In deze structuren kan het asymmetrische centrum bij koolstofatoom 24 de (R)- of (S)-configuratie bezitten.

Specifieke voorbeelden van volgens de onder-10 havige werkwijze verkrijgbare verbindingen omvatten la.25- dihydroxyvitamine , het overeenkomstige (24R)-epimeer, la.25-dihydroxy-24-epivitamine de respectievelijke 5.6- trans-isomeren, dat wil zeggen 5.6-trans-la.25-dihydroxy-vitamine D2 en 5.6-trans-la.25-dihydroxy-24-epivitamine D2, 15 zowel als de C-25-alkyl- of aryl-homologen van deze verbin dingen, dat wil zeggen de verbindingen met de hierboven aangegeven formules, waarin X voorstelt ethyl, propyl, isopropyl of fenyl.

Zoals hier gebruikt betekent de uitdrukking 20 "acyl" een alifatische acylgroep (alkanoylgroep) met 1-6 koolstofatomen, in alle mogelijke isomere vormen, bijvoorbeeld formyl, acetyl, butyryl, isobutyryl, valeryl, etc., of een aromatische acylgroep (aroylgroep), zoals benzoyl, of de door methyl, halogeen of nitro gesubstitueerde benzoyl-25 groepen, of een acylgroep, afgeleid van een dicarbonzuur met de algemene formules ROOCCC^^CO- of ROOCC^-O-CI^CO-, waarin n een geheel getal is van 0 t/m 4 en waarin R waterstof of een alkylrest voorstelt. Representatieve voorbeelden van dergelijke dicarboxylische acylgroepen zijn oxalyl, malonyl, 30 succinoyl, glutaryl, adipyl en diglycolyl. De uitdrukking "alkyl" heeft betrekking op een koolwaterstofgroep met 1-6 koolstofatomen in alle isomere vormen, bijvoorbeeld methyl, ethyl, propyl, isopropyl, butyl, isobutyl, etc. De uitdrukking "aryl" heeft betrekking op een aromatische rest, zoals 35 fenyl, benzyl, of de isomere door alkyl gesubstitueerde fenyl- resten.

8420137 ' h 4 - 3 -

Een uitvoeringsvorm van de chemische werkwijze volgens deze uitvinding is aangegeven in het bijgaande reactieschema I. In de onderstaande beschrijving van deze werkwijze hébben de nummers (bijvoorbeeld 1, 2, 3, etc.), 5 die de specifieke produkten aanduiden, betrekking op de aldus in reactieschema I genummerde structuren. Een golflijn naar de substituent (methyl) bij C-24 betekent dat deze substituent ofwel de R- ofwel S-configuratie kan bezitten.

Een geschikt uitgangsmateriaal voor de 10 werkwijze volgens deze uitvinding is het vitamine D-ketal- derivaat met de structuur (1). Het is in het algemeen geschikt (bijvoorbeeld in het geval waarin de beide C-24-epimeren van la. 25-dihydroxyvitamine D0 verbindingen wenselijk zijn) verbinding (1) te gebruiken als een mengsel van 15 de 24R- en S-epimeren, waarbij de scheiding van de afzonder lijke 24R- en S-epimeren in een latere trap van de werkwijze wordt bewerkstelligd. Het zuivere 24S- of het zuivere 24R-epimeer van (1) zijn echter even geschikte uitgangsmaterialen, waarbij de eerste verbinding na de behandeling via de 20 aangegeven synthetische trappen zal voorzien in het (24S)- la.25-dihydroxy-produkt, terwijl de laatstgenoemde verbinding na een analoge behandeling het overeenkomstige (24R) -la.25-gedihydroxyleerde produkt zal geven.

Uitgangsmateriaal (1) wordt omgezet in de 25 gewenste Ια-gehydroxyleerde vorm via cyclovitamine D deriva ten (DeLuca c.s., Amerikaanse octrooischriften 4.195,027 en 4.260.549), Aldus resulteert de behandeling van verbinding (1) met tolueensulfonylchloride op de gebruikelijke wijze in het overeenkomstige C-3-tosylaat (2) , dat in een alkoho-30 lisch medium wordt gesolvolyseerd onder vorming van het nieuwe 3.5-cyclovitamine D derivaat (3). De solvolyse in methanol geeft het cyclovitamine met de structuur (3), waarin Z = methyl, terwijl de toepassing van andere alkoholen, bijvoorbeeld ethanol, 2-propanol, butanol, etc., bij deze 35 reactie voorziet in de analoge cyclovitamine D verbindingen (3), waarin Z een alkylgroep, afgeleid van de alkohol, bij- 8420137 ï f - 4 - voorbeeld ethyl, isopropyl, butyl, etc., voorstelt. De allyl-oxydatie van intermediair (3) met seleniumdiojyde en een hydroperoxyde geeft het Ια-hydroxy-analoog met de structuur (4). Een daarna volgende acetylering van verbinding (4) ver-5 schaft het 1-acetaat met. de structuur (5, R^ - acetyl). Des gewenst worden andere 1-0-acylaten (structuur 5, waarin R^ = acyl,. bijvoorbeeld het formiaat, propionaat, butyraat, ben-zoaat, etc.) bereid volgens analoge gebruikelijke acylerings-reacties. Het 1-O-acyl-derivaat wordt vervolgens onderwor-10 pen aan een door een zuur gekatalyseerde solvolyse. Wanneer deze solvolyse wordt uitgevoerd in een oplosmiddel-medium, dat water bevat, verkrijgt men het 5.6-cis-vitamine D intermediair met de structuur (6, R^ = acyl, R2 - H) en de overeenkomstige 5.6-trans-verbinding (structuur 7, R^ = acyl, 15 R2 = H)) in een verhouding van ongeveer 3-4:1. Deze 5.6-cis- en 5.6-trans-isomeren kunnen in deze trap worden gescheiden, bijvoorbeeld door onder drastische omstandigheden uitgevoerde vloeistofchromatografie. Desgewenst kan de C-1-O-acyl-groep worden verwijderd door hydrolyse met een base ter ver-20 krijging van verbindingen (6) en (7) , waarin R^ en R2 voor stellen H. Desgewenst kunnen deze 1-O-monoacylaten eveneens verder worden geacyleerd bij de C-3-hydroxygroepen onder toepassing van gebruikelijke acyleringsomstandigheden ter verkrijging van de overeenkomstige 1.3-di-O-acylaten met de 25 structuur (6) of (7), waarin R^ en R2, die gelijk of ver schillend kunnen zijn, acylgroepen voorstellen. Anderzijds kan het hydroxycyclovitamine met de structuur (4) worden onderworpen aan een door een zuur gekatalyseerde solvolyse in een medium, bevattende een laag moleculair 'organisch zuur, 30 ter verkrijging van de 5.6-cis- en -tran s-verb indingen met de structuren (6) en (7), waarin = H en R2 = acyl, waarbij de acylgroep is afgeleid van het bij de solvolyse-reactie gebruikte zuur.

De volgende trap van de werkwijze omvat de 35 verwijdering van de ketal-beschermingsgroep onder vorming van het overeenkomstige 25-keton. Deze trap is een essen- 8420137 ψ 4 - 5 - tiële trap, omdat de omzetting van het ketal in het keton moet worden bewerkstelligd zonder een daarmee gepaard gaande isomerisatie van de 22(23)-dubbelbinding tot de geconjugeerde 23(24)-positie, die kan optreden onder de zure-omstandig-5 heden, die vereist zijn voor de ketal-hydrolyse. Verder moeten de omstandigheden zodanig worden gekozen, dat een eliminering van de gevoelige allylische C-l-zuurstof-groep wordt vermeden. De omzetting wordt succesvol bewerkstelligd door een voorzichtige hydrolyse bij matige temperaturen on-10 der toepassing van een katalyse met een organisch zuur. Al dus geeft de behandeling van de 5.6-c is-verb inding (6) in waterige alkohol met p-tolueensulfonzuur het overeenkomstige keton (8). Teneinde een ongewenste eliminering van de C-l-zuurstof-groep gedurende deze reactie te voorkomen is het 15 voordelig dat de C-1-hy droxy-groep in verbinding (6) wordt beschermd (bijvoorbeeld R^ * acyl, R2 = waterstof of acyl).

De daarna volgende reactie van keton (8) met een methyl-Grignard-reagens verschaft vervolgens de gewenste la . 25-dihydroxyvitamine D2 verbinding met de struc-20 tuur (9). Indien het uitgangsmateriaal, verbinding (1), ge bruikt bij de bovenstaande werkwijze, een mengsel is van de twee C-24-epimeren zal de verbinding (9) worden verkregen als een mengsel van de 24S- en R-epimeren (respectievelijk 9a en 9b). De scheiding van dit epimeer-mengsel kan worden 25 bewerkstelligd door chromatografische methodes ter verkrij ging van la.25-dihydroxyvitamine D2 (structuur 9a, 24S-stereochemie) en zijn 24R-epimeer, la .25-dihydroxy-24-epi-vitamine D2, met de structuur 9b, beide in zuivere vorm.

Een dergelijke scheiding van de epimeren is natuurlijk niet 30 noodzakelijk indien het de bedoeling is de verbindingen als een mengsel te gebruiken.

Het 5.6-trans-25-ketal-intermediair met de stru cfcuur (7), op analoge wijze onderworpen aan een ketal-hydrolyse, verschaft het 5.β-trans-keton-intermediair met 35 de structuur (10), dat via een Grignard-reactie met methyl- magnesiumbromide of een analoog reagens voorziet in de 8420137 - 6 - * * 5.6-trans-la.25-dihydroxyvitamine verbindingen met de structuur (11) , als het 24S- of 24R-epimeer, of als een mengsel van de beide epimeren in afhankelijkheid van de aard van het bij de werkwijze gebruikte uitgangsmateriaal (1) . Indien 5 deze worden verkregen als een epimeer-mengsel kunnen de epi meren worden gescheiden door chromatografie ter verkrijging van 5.6-trans-la.25-dihydroxyvitamine (11a) en het 24R-epimeer daarvan, 5.6-trans-la.25-dihydroxy-24-epivita-mine , met de structuur (11b) . Deze reactietrappen onder 10 gebruikmaking van het 5.6-trans-intermediair worden op vol ledig dezelfde wijze uitgevoerd als de trappen, die kunnen worden toegepast op de 5.6-cis-verbindingen als hierboven beschreven.

De nieuwe zijketen-ketonen met de structu-15 ren (8) of (10) zijn zeer bruikbare en veelzijdige inter- mediairen, omdat zij gebruikt kunnen worden voor de bereiding van een verscheidenheid van la.25-dihydroxyvitamine D -zijketen-analogen. Meer in het bijzonder kunnen deze keto-intermediairen dienen voor de bereiding van 5.6-cis- of 20 5.6-trans-la.25-dihydroxyvitamine D^ analogen met de algemene zijketen met de formule 12, waarin X een alkyl- of aryl-groep voorstelt.

Bijvoorbeeld geeft de behandeling van keton (8) met ethylmagnesiumbromide het overeenkomstige hydroxy-25 vitamine D^ analoog met de hierboven aangegeven zijketen- structuur, waarin X een ethylgroep voorstelt. Op analoge wijze geeft de behandeling van (8) met isopropylmagnesium-bromide of fenylmagnesiumbromide de zijketen-analogen, waarin X respectievelijk isopropyl of fenyl voorstelt. Een 30 analoge behandeling van het 5.6-trans-25-keton-intermediair met de structuur (10) met alkyl- of aryl-Grignard-reagentia geeft het 5.6-trans-vitamine D^ analoog met de bovengenoemde zijketen, waarin X voorstelt de alkyl- of arylrest, die wordt ingevoerd door het gebruikte Grignard-reagens.

35 Het is eveneens duidelijk dat de reactie van de keto-intermediairen (8) of (10) met een isotopisch ge- 8420137 C Λτ - 7 - 3 14 merkt Grignard-reagens (bijvoorbeeld C H_MgBr, CH-MgBr, 2 J 3 C H^MgBr, etc.) voor ziet in een geschikte methode voor de bereiding van la. 25-dihydroxy-vitamine D of het trans- isomeer daarvan, en de overeenkomstige C-24-epimeren, in een 5 isotopisch gemerkte vorm, dat wil zeggen als de verbindingen 3 met de bovengenoemde zijketen, waarin X voor stelt C EL,

14 2 13 J

CH^/ C CH^/ of een willekeurige andere gekozen iso- topisch-gemerkte alkyl- of arylgroep.

De bovengenoemde alkyl- of aryl-homologen 10 van 5.6-cis- of -trans-la.25-dihydroxy-vitamine zijn bruikbare vervangingsmiddelen voor de moederverb indingen in situaties waarin een grotere lipofiliteitsgraad wenselijk is, terwijl de bovengenoemde isotopisch gemerkte verbindingen toepassing vinden als reagens bij analytische toepassingen.

15 Verder kunnen, hoewel voor therapeutische toepassingen de vrije hydroxy-verbindingen, voorgesteld door de bovengenoemde structuren A en B (waarin R^, R2 en R^ voorstellen H), in het algemeen worden gebruikt, voor sommige van dergelijke toepassingen de overeenkomstige hydroxy-20 beschermde derivaten bruikbaar zijn of de voorkeur genieten.

Dergelijke hydroxy-beschermde derivaten zijn bijvoorbeeld de geacyleerde verbindingen, voorgesteld door de bovengenoemde algemene formules A en B, waarin één of meer van de groepen R^, en een acylgroep voorstellen.

25 Dergelijke acylderivaten worden op geschikte wijze bereid uit de vrije hydroxy-verbindingen onder toepassing van gebruikelijke acyleringsprocedures, dat wil zeggen door behandeling van één van de hydroxyvitamine D^ pro-dukten met een acylhalogenide of zuuranhydride in een ge-30 schikt oplosmiddel, zoals pyridine of een alkylpyridine.

Door een geschikte keuze van de reactieduur, het acyleer-middel, de temperatuur en het oplosmiddel, zoals in de techniek bekend is, worden de gedeeltelijk of volledig geacyleerde derivaten, weergegeven door de bovengenoemde structuren 35 A of B, verkregen. Bijvoorbeeld geeft de behandeling van la.25-dihydrosyvitamine D2 (9a) in pyridine als oplosmiddel 8420137 *» $ ί - 8 - met azijnzuuranhydride bij kamertemperatuur het 1.3-diace-taat, terwijl dezelfde reactie, uitgevoerd bij verhoogde temperatuur, resulteert in het overeenkomstige 1.3.25-triacetaat. Het 1.3-diacetaat kan verder worden geacyleerd 5 bij C.-25 met een andere acylgroep; bijvoorbeeld verkrijgt men door behandeling met benzoylchloride of barosteenzuur-anhydride respectievelijk het 1.3-diacetyl-25-benzoyl-of 1.3-diacetyl-25-succinoyl-derivaat. Een 1.3.25-tri-acyl-derivaat kan selectief in een milde base worden gehy-10 drolyseerd onder vorming van de 1.3-dihydroxy-25-0-acyl- verbinding, waarvan de vrije hydroxygroepen desgewenst kunnen worden heracyleerd met verschillende (andere) acylgroe-pen. Op analoge wijze kan een 1.3-diacyl-derivaat worden onderworpen aan een gedeeltelijke acyl-hydrolyse ter ver-15 krijging van de 1-O-acyl- en de 3-O-acyl-verbindingen, die op hun beurt kunnen worden heracyleerd met andere acyl-groepen. Een analoge behandeling van elk van de andere hydroxyvitamine produkten (bijvoorbeeld 9b, lla/b of hun overeenkomstige '25-alkyl- of -aryl-analogen) verschaft 20 de overeenkomstige gewenste acyl-derivaten, weergegeven door de structuren A of B, waarin één of meer van de groepen R^, R^ en R^ acyl voorstellen.

Evenals het reeds eerder bekende vitamine D£ metaboliet, la.25-dihydroxyvitamine D2 (9a), vertonen de 25 nieuwe verbindingen volgens deze uitvinding een uitgesproken: vitamine D-achtige activiteit en daarom vertegenwoordigen zij wenselijke vervangingsmiddelen voor de bekende vitamine D2 of metabolieten bij vele therapeutische of veterinaire toepassingen. In dit opzicht genieten in het bijzonder de 30 voorkeur de produkten met de structuur 9b en 11a en 11b of hun geacyleerde derivaten. De nieuwe verbindingen kunnen worden gebruikt voor het corrigeren of verbeteren van een verscheidenheid van calcium- en fosfaat-onevenwichtig-heidstoestanden, die resulteren uit een verscheidenheid van 35 ziekten, zoals vitamine D-resistente rachitis, osteomalacia, hypoparathyroidisme, osteodystrofie, pseudohypoparathyroidis- 8420137 - 9 - é « me, osteoporosis, Paget's ziekte, en analoge in de medische praktijk bekende ziekte-toestanden, waarbij een verband bestaat tussen de beenderen en de beschikbare mineralen. De verbindingen kunnen eveneens worden gebruikt voor de behan-5 deling van mineraal-onevenwichtigheidstoestanden bij dieren, bijvoorbeeld de zogkoorts-stoornis, zwakheid van de poten bij vogels, of voor het verbeteren van de eierschaal-kwali-teit van de gevogelte. De toepassing daarvan bij de behandeling van osteoporosis is in het bijzonder vermeldenswaar-10 dig.

Het is algemeen bekend dat vrouwelijke individuen (vrouwen) tijdens de menopauze een aanzienlijk verlies van beendermassa vertonen, hetgeen tenslotte leidt tot osteopenia, dat op zijn beurt aanleiding geeft tot 15 spontane vergruizingsfracturen van de wervels en fracturen van de lange beenderen. Deze ziekte is algemeen bekend als postmenopausale osteoporosis en is een belangrijk medisch probleem, zowel in de Verenigde Staten als in de meeste andere landen, waarin de vrouwen leeftijden bereiken van 20 ten minste 60 en 70 jaren. In het algemeen wordt de ziekte, die dikwijls gepaard gaat met pijn in de botten ën een verminderde fysieke activiteit, gediagnostiseerd door één of twee vertebrale (wervel) vergruizingsfracturen met een door röntgenstralen aangetoonde verminderde beendermassa. Het is 25 bekend dat deze ziekte gepaard gaat met een verminderd vermogen calcium te absorberen, verminderde niveaus van de geslachtshormonen, in het bijzonder oestrogeen en androgeen, en een negatief calcium-evenwicht (calcium-balans).

De toegepaste methodes voor de behandeling 30 van de ziekte varieerden in aanzienlijke mate. Bijvoorbeeld was de calcium-aanvulling alleen (op zichzelf) niet succesvol bij het voorkomen of genezen van de ziekte en de inspuiting van geslachtshormonen, in het bijzonder oestrogeen, dat vermeld is doeltreffend te zijn bij het voorkomen van 35 het snelle verlies van beendermassa, dat zich voordoet bij postmenopausale vrouwen, werd gecompliceerd door de vrees 8420137 - 10 - van de mogelijke carcinogeniciteit daarvan. Andere behandelingen, voor welke weer variabele resultaten werden vermeld, omvatten een combinatie van vitamine D in grote doses, calcium en fluoride. Het belangrijkste probleem bij deze benade-5 ring is dat fluoride structureel ongezond been (bot), aange duid als geweven bot, veroorzaakt en bovendien een aantal nevenwerkingen geeft, zoals een toenemend voorkomen van fracturen en een maag-darm-reactie op de grote hoeveelheden toegediend fluoride.

10 Analoge symptomen karakteriseren de seniele osteoporosis en de door steroiden geïnduceerde osteoporosis, * waarbij deze laatste een erkend resultaat is van een lang durige glucocorticoïde (cortico-steroid) therapie voor zekere ziekte-toestanden.

15 Hoewel variërende metabolieten van vitamine

Dg de calcium-absorptie en de retentie binnen het lichaam zoogdieren, die een bewijs vertonen van of een fysiologische neiging vertonen tot het verlies van beendermassa, vergroten worden zij eveneens gekarakteriseerd door de complementaire 20 vitamine D-achtige eigenschap van het mobiliseren van het calcium in de beenderen in respons op fysiologische behoeften. Gevonden werd nu dat de epi-verbindingen volgens deze uitvinding, in het bijzonder 24-epi-la.25-dihydroxyvitamine Dg (24-epi-l. 25-(OH)gD2^ ' buitengewoon goed gesc^-hikt zijn 25 voor het voorkomen of behandelen van fysiologische stoor nissen bij zoogdieren, die gekarakteriseerd worden door het verlies van beendermassa, omdat, hoewel zij enkele van de erkende vitamine D-achtige eigenschappen, die het calcium-metabolisme beïnvloeden, zoals het vergroten van het cal-30 cium-transport in de ingewanden en het bewerkstelligen van een beender-mineralisering, vertonen, zij de serum-calcium-niveaus, zelfs bij hoge doseringen, niet vergroten. Deze waargenomen eigenschap bewijst dat de verbindingen na de toediening het beendermateriaal niet mobiliseren. Dit feit, 35 samen met het vermogen van de verbindingen na de toediening de beenderen te mineraliseren, wijst er op dat zij ideale 8420137 «r - 11 - verbindingen zijn voor het voorkomen of behandelen van heersende calcium-stoomissen, die blijken uit een verlies van beendermassa, bijvoorbeeld postmenopausale osteoporosis, seniele osteoporosis en door steroid geïnduceerde osteo-5 porosis. Het zal duidelijk zijn dat de verbindingen even eens kunnen worden toegepast voor het voorkomen of behandelen van andere ziekte-toestanden, waarbij het verlies van beendermassa een indicatie is, zoals bij de behandeling van patiënten, die een nier-dialyse ondergaan, waarbij een ver-10 lies van beendermassa optreedt als gevolg van de dialyse.

De volgende voorbeelden dienen, ter illustratie van de eigenschappen van 24-epi-l.25-(OH), die een bijdrage leveren aan de buitengewone geschiktheid daarvan voor het voorkomen of behandelen van ziekte-toestanden, waar-15 bij een verlies van beendermassa optreedt.

Voorbeeld 1

Pas gespeende mannetjes ratten werden geplaatst op het vitamine D deficiënte dieet, beschreven door Suda c.s., Journal of Nutrition 100, 1049-1052 (1970), op 20 zodanige wijze gemodificeerd, dat het 0,02 % calcium en 0,3 % fosfor bevatte. Na twee weken op dit dieet werd aan de dieren ofwel 1.25-dihydroxyvitamine D^ ofwel 24-epi-l.25-dihydroxyvitamine dagelijks door subcutane injectie in 0,1 ml 5 %'s ethanol in propaandiol toegediend. 12 uren na 25 de laatste dosis werden de dieren gedood en werd het bloed- calcium- en ingewand scale ium-tran sport gemeten. De resultaten van deze metingen voor de aangegeven hoeveelheden (niveaus) van de toegediende verbindingen zijn aangegeven in figuren 1 en 2. De ingewandscalcium-transportmetingen, aangegeven 30 in figuur 2, werden uitgevoerd volgens de methode van

Martin en DeLuca, American Journal of Physiology 216, 1351-1359 (1969) .

Voorbeeld 2

Pas gespeende mannetjes ratten werden ge-35 plaatst op een hoog calcium (1,2 % calcium) en laag fosfor (0,1 % fosfor ) dieet als beschreven door Suda c.s. zie hier- 8420137 ; > - 12 - boven). De ratten werden met dit dieet gevoed gedurende een periode van 3 weken, waarna zij werden gescheiden in twee groepen. Aan één groep werd toegediend 1,25(OH)2^2' terwijl aan de andere groepen 24-epi-l .25(OH) werd toegediend, 5 beide in 0,1 ml 5 %'s ethanol in propaandiol, waarbij de toediening subcutaan werd bewerkstelligd bij doseringshoeveel-heden van de verbindingen als aangegeven door de gegevens-punten in figuur 3. Deze doses werden dagelijks gedurende een periode van 7 dagen voortgezet, na afloop van welke tijd de 10 dieren werden gedood en het anorganische fosfor in het serum werd bepaald. De resultaten zijn aangegeven in figuur 3.

De beenderas werd bepaald door verwijdering van de dijbenen uit de ratten. De dijbenen werden vrijgesne-den van vasthechtend bindweefsel, gedurende 24 uren geëxtra-15 heerd in absolute ethanol en gedurende 24 uren in diethyl-ether onder gebruikmaking van een Soxhlet-extractie-appa-raat.. De beenderen werden gedurende 24 uren bij 600°F verast. Het as-gewicht werd bepaald door wegen tot constant gewicht.

De resultaten zijn aangegeven in figuur 4.

20 Uit de resultaten van de twee onderzoekingen, beschreven in de bovenstaande voorbeelden 1 en 2, blijkt dat de werking van 24-epi-1.25-(OH) bij benadering gelijk is aan die van la.25-dihydroxyvitamine D^ (1.25-(OH) 2^) voor wat betreft het bewerkstelligen van de mineralisering 25 van beenderen en het stimuleren van het ingewandscalc ium- transport. Er is geen aanzienlijk verschil tussen de twee groepen in figuur 2 en figuur 4. Anderzijds wordt de verhoging van het anorganische fosfor in het serum, die resulteert uit de mobilisering van beendermateriaal, in het geval van 30 het lage fosfor-dieet in zeer duidelijke mate beïnvloed door 1.25-(OH)2D2, maar nauwelijks gestimuleerd door 24-epi- 1.25 (OH) 2D2. Op analoge wijze had bij de mobilisering van calcium uit beendermateriaal, zoals blijkt uit de serum-calciumniveaus (figuur 1), zelfs bij de buitengewoon hoge 35 doseringshoeveelheid van ongeveer 750 pmolen/dag, de 24-epi-..... verbinding geen effect, terwijl het mobiliseringseffect dui- 8420137

* V

- 13 - delijk blijkt bij veel lagere doses van 1 · 25-dihydroxy-vitamine D^· Daar de stijging in het serum-calcium van ratten op een laag calcium-dieet het vermogen tot het mobiliseren van beendermateriaal meet en daar de verhoging van het 5 bloed-fosfor van dieren op een laag fosfor-dieet eveneens de beender-mobilisering meet blijkt uit deze resultaten dat 24-epi-1.25-(OE) 2^2 voorziet in een verrassende eigenschap, namelijk dat het een minimale werking vertoont ten aanzien van het mobiliseren van beender-calcium, terwijl het volle-10 dig in staat is het ingewandscalciumtransport en de minerali- sering van nieuwe beenderen te stimuleren, welke eigenschappen deze verbinding in hoge mate geschikt maken voor de behandeling van ziekte-toestanden, waarbij een beenderverlies optreedt.

15 De unieke eigenschappen van 24-epi-1.25- (OH) 2°2' zoa-*-s hierboven aangegeven, bieden de zeldzame gelegenheid de variërende vitamine D-responsieve processen (ingewandscalcium-absorptie, beendermineraal-mobilisering en been-mineralisering) te regelen (controleren) op een wijze 20 en in een mate, die tot nu toe niet uitvoerbaar was. Deze mogelijkheid resulteert uit het feit dat de 24-epi-verbinding volgens deze uitvinding aan het zoogdier ofwel alleen (met geschikte en aanvaardbare excipiëntia) ofwel in combinatie met andere vitamine D-derivaten, die het volledige 25 spectrum van D-achtige activiteit vertonen, kan worden toe gediend. Door dergelijke maatregelen (metingen) is het daarom mogelijk (in welke gewenste graad dan ook) de specificiteit van de werking van het 24-epi-analoog te combineren met de algemeenheid van de werking van andere vitamine D meta- ' 30 bolieten of analogen. De toediening van 24-epi-l.25-(OH)2°2 alleen zal, zoals hierboven aangetoond, het ingewandscalciumtransport en de beendermineralisering stimuleren met geen enkele of een minimale beendermineraalmobilisering, maar deze laatste activiteit kan worden geïnduceerd door gelijk-35 tijdige toediening van één of meer van de bekende vitamine D derivaten (bijvoorbeeld 1.25-(OH) 2^3' la.25-(OH) -^>2' 8420137 i * - 14 - la—OH—D2 , en verwante analogen) . Door instelling van de relatieve hoeveelheden van de toegediende verbindingen kan een graad van controle op de relatieve grootten van de ingewands-calciumabsorptie- ten opzichte van de beendermineraalmobili-5 sering-processen worden uitgeoefend op een wijze, die niet mogelijk was met de tot nu toe bekende vitamine D-derivaten.

De gelijktijdige toediening van de 24-epi-verbinding en andere vitamine D-verbindingen met een beendermobiliserings-activiteit kan bijzonder voordelig zijn in situaties, waar-15 in een zekere graad van beendermobilisering wenselijk is.

Bijvoorbeeld wordt aangenomen dat in zekere omstandigheden het beendermateriaal eerst moet worden gemobiliseerd alvorens nieuw beendermateriaal kan worden afgezet. In dergelijke situaties zal de behandeling met vitamine D of· een vitamine D 15 derivaat, dat een beendermobilisering zal bewerkstelligen, bijvoorbeeld Ια-hydroxyvitamine D^ of -D^, la.25-dihydroxy-vitamine D^ of -D^, 25-hydroxyvitamine D^ of -D^, 24.24-difluor- . 25-hydroxyvitamine D^, 24.24-difluor-la.25-dihydroxyvitamine D^/ 24-fluor-25-hydroxyvitamine D^, 24-fluor-la.25-dihy-20 droxyvitamine D^ , 2 β-fluor-1a-hydroxyvitamine D^, 23-fluor- 25-hydroxyvitamine D^, 23-fluor-la.25-dihydroxyvitamine D^, 26.26.26.27.27.2'7-hexaf luor-ία. 25-dihydroxyvitamine D^, 26.26.26.27.27.27-hexafluor-25-hydroxyvitamine. D^, 24.25-dihydroxyvitamine D^, la.24.25-trihydroxyvitamine D^, 25.26-di-25 hydroxyvitamine D^, la.25.26-trihydroxyvitamine D^ in combinatie met 24-epi-l.25-(OH)door instelling van de hoeveelheden van de 24-epi-verbinding en de beender-mobiliserende vitamine D verbinding bij het behandelingsregiem het mogelijk maken de mate van de beendermineralisering in te stellen ten-30 einde de gewenste medische en fysiologische doeleinden te bereiken. Geschikte en doeltreffende mengsels zijn bijvoorbeeld de combinatie van la.25-dihydroxyvitamine D2 en la.25-dihydroxy-24-epïvitamine D^ (9a en 9b), of mengsels van de overeenkomstige 5.6-trans-verbindingen (11a en 11b), of iedere 35 willekeurige combinatie van deze vier produkten als de vrije hydroxy-verbindingen of als hun geacyleerde vormen.

8420137 * * - 15 -

De verbindingen volgens deze uitvinding of combinaties daarvan met andere vitamine D derivaten of andere therapeutische middelen kunnen gemakkelijk als steriele parenterale oplossingen door injectie of intraveneus worden 5 toegediend of worden toegediend via het spijsverteringska naal in de vorm van orale doseringen of transdermaal of via zetpillen. De verbindingen worden met voordeel toegediend in doseringshoeveelheden van 0,1-100 microgram per dag.

In het geval van osteoporosis zijn in het algemeen doses 10 van ongeveer 0,5 tot ongeveer 25 microgram per dag doeltref fend. De verbindingen kunnen ofwel alleen ofwel in combinatie met andere vitamine D derivaten worden toegediend, waarbij de hoeveelheden van elke van de verbindingen in de combinatie afhankelijk -zijn van de speciale ziekte-toestand, 15 die moet worden behandeld, en van de gewenste graad van de beendermineralisering en/of beendermobilisering. Bij de behandeling van osteoporosis, waarbij de voorkeursverbinding 24-epi-la.25-(0H) 2^2 ^s' Is de in feite gebruikte hoeveelheid van de 24-epi-verbinding niet aan scherpe grenzen gebonden.

20 In alle gevallen moet een voldoende hoeveelheid van de ver binding voor het induceren (bewerkstelligen) van een beendermineralisering worden gebruikt. Hoeveelheden van groter dan ongeveer 25 microgram per dag van de 24-epi-verbinding of de combinatie van deze verbinding met beendermobilisering-25 inducerende vitamine D derivaten zijn in het algemeen niet noodzakelijk voor het bereiken van de gewenste resultaten en kunnen op grond van economische overwegingen ongewenst zijn.

In de praktijk worden hogere doses van de verbindingen gebruikt wanneer de therapeutische behandeling van een ziekte-30 toestand het gewenste doel is, terwijl de lagere doses in het algemeen worden gebruikt voor profylactische doeleinden, waarbij het duidelijk zal zijn dat de toegediende specifieke dosis in ieder gegeven geval zal worden ingesteld in overeenstemming met de toegediende specifieke verbindingen, de 35 te behandelen ziekte, de toestand van de patiënt en de andere relevante medische feiten, die de activiteit van het genees- 8420137 - 16 - 4 * middel of de respons van de patiënt kunnen modificeren, zoals, algemeen bekend is aan deskundigen op dit gebied van de techniek.

Doseringsvormen van de verbindingen kunnen 5 worden bereid door deze te combineren met niet-toxische farmaceutisch aanvaardbare dragers, zoals in de techniek algemeen bekend is. Dergelijke dragers kunnen ofwel vast ofwel vloeibaar zijn, zoals bijvoorbeeld maïszetmeel, lactose, sucrose, pinda-olie, olijfolie, sesamolie en 10 propyleenglycol. Indien een vaste drager wordt gebruikt kan de doseringsvorm van de verbindingen in de vorm zijn van tabletten, capsules, poeders, "troches" of zuigtabletten. Indien een vloeibare drager wordt gebruikt kunnen zachte gelatine-capsules,· of stroop of vloeibare suspensies, 15 emulsies of oplossingen de doseringsvorm zijn. De doserings vormen kunnen eveneens toevoegsels, zoals conserveermiddelen, stabiliseermiddelen, bevochtigïngs- of emulgeermidde-len, oplossing-bevorderende middelen,, etc-, bevatten. Zij kunnen eveneens andere therapeutisch waardevolle stoffen, 20 zoals andere vitaminen, zouten, suikers, proteïnen, hor monen of andere medicinale verbindingen, bevatten.

De werkwijze volgens de onderhavige uitvinding is meer in het bijzonder beschreven in de onderstaan-de voorbeelden 3-9.. In deze voorbeelden heeft de aanduiding 25 van de specifieke produkten door arabische cijfers (bijvoor beeld verbindingen 1, 2., 3, etc.) betrekking op de aldus in reactieschema I genummerde structuren.

Voorbeeld 3 la-hydroxy-3.5-cyclovitamine D (4, Z = methyl).

30 Een oplossing van verbinding (1) (50 mg) (als een mengsel van de 24R- en S-epimeren) in droge pyridine (300 ^μΐ) wordt behandeld met 50 mg p-tolueensulfonyl-chloride bij 4°C gedurende 30 uren. Het mengsel wordt uitgegoten op ijs/verzadigde NaHCO^ onder roeren en het produkt 35 wordt geëxtraheerd met benzeen,. De gecombineerde organische fasen worden gewassen met waterige NaHCO^, H^O, waterig 8420137

♦ P

- 17 -

CuSO^ en water/ gedroogd boven MgSO^ en ingedampt.

Het ruwe 3-tosyl-derivaat (2) wordt direct gesolvolyseerd in watervrije methanol (10 ml) en NaHCO^ (150 mg) door verhitting op 55°C gedurende 8r5 uren onder 5 roeren- Het reactiemengsel wordt vervolgens afgekoeld tot kamertemperatuur en in vacuo geconcentreerd tot ongeveer 2 ml. Benzeen (80 ml) wordt vervolgens toegevoegd en de organische laag wordt gewassen met water, gedroogd en ingedampt- Het resulterende cyclovitamine (3, Z = methyl) kan 10 zonder verdere zuivering bij de daarna volgende oxydatie worden gebruikt.

Het ruwe produkt (3) in CH2C12 (4,5 ml) wordt toegevoegd aan een met ijs gekoelde oplossing van Se02 (5,05 mg) en t-BuOOH (16,5 ^il) in CH2C12 (8 ml)., bevattende 15 watervrij pyridine (50 ^ti). Na roeren gedurende 15 minuten bij 0eC laat men de temperatuur van het reactiemengsel oplopen tot kamertemperatuur . Na nog 30 minuten wordt het mengsel overgebracht in een scheidtrechter en geschud met 10 %'s NaOH (30 ml). Ether (150 ml) wordt toegevoegd en de 20 afgescheiden organische fase wordt gewassen met 10 %’s

NaOH, water, gedroogd en ingedampt. Het olie-aehtige residu wordt gezuiverd op silicagel-dunnelaagplaten (platen van 20 x 20 cm; AcOEt/hexaan 4:6), waarbij 20 mg la-hydroxy-derivaat (4, Z = methyl) wordt verkregen: massaspectrum, 25 m/e: 470 (M+, 5), 438 (20), 87 (100); NMR (CDCLj) $ 0,53 (3H, s, 18-H3), 0,63 (1H, m, 3-H), 4,19 (1H, d, J=9,5 Hz, 6-H), 4,2 (1H, m, 1-H), 4,95 (1H, d, J=9,5 Hz, 7-H), 5,17 en 5,25 (2H, elk m, 19-H2), 5,35 (2E, m, 22-H en 23-H) .

Voorbeeld 4 30 Acetylering van verbinding (4).

Een oplossing van cyclovitamine (4, Z = methyl) (18 mg) in pyridine (1 ml )en azijnzuuranhydride (0,33 ml) wordt gedurende 2 uren op 55°C verhit. Het mengsel wordt uitgegoten in met ijs gekoelde verzadigde NaHCO^ en 35 geëxtraheerd met benzeen en ether. De gecombineerde orga nische extracten worden gewassen met water, verzadigde 8420137 - 18 « f *

CuSO. en waterige NaHCO. oplossingen, gedroogd en ingedampt, 4 -j waarbij het 1-acetoxy-derivaat (5, Z =methyl, acyl = acetyl) (19 mg) wordt verkregen: massaspectrum, m/e: 512 (M+, 5), 420 (5), 87 (100); NMR (CDC13) δ 0,53 (3H, s, 18-H3), 5 4,18 (1H, d, J=9,5 Hz, 6-H), 4,97 (2H, m, 7-H en 19-H), 5,24 (2H, m, 1-H en 19-H), 5,35 (2H, m, 22-H en 23-H).

Voorbeeld 5

Solvolyse van la-aeetoxy-3.5-cyclovitamine (5) (R^ = acetyl).

Een oplossing van cyclovitamine (5) (4,5 mg)

10 in een 3:1 mengsel van dioxan^O (1,5 ml) wordt op 55°C

verhit, p-tolueensulfonzuur (1 mg in 20 ^il H^O) wordt vervolgens toegevoegd en de verhitting wordt gedurende 15 minuten voortgezet. Het mengsel wordt uitgegoten in verzadigd NaHCOg/ijs en geëxtraheerd met benzeen en ether. De orga-15 nische fasen worden gewassen met NaHC03 en water en gedroogd boven MgSO^. Door verdamping vah de oplosmiddelen verkrijgt men een residu, bevattende verbindingen (6) (waarin R^ = acetyl en R2 * H) en (7) (waarin R^ = acetyl en R,, = H), die gescheiden worden door chromatografie op HPLC (6,2 mm x 20 25 cm Zorbax-Sil) onder gebruikmaking van 2 % 2-propanol in hexaan als elueermiddel. Zonodig kunnen de produkten verder worden gezuiverd door een herhaalde chromatografie. Voorbeeld 6

Ketal-hydrolyse van verbinding (6) ter verkrijging van 25 keton (8).

Aan de oplossing van ketal (6, R^ = acetyl, R2 = H) (1,35 mg) in ethanol (1,5 ml) wordt p-tolueensulfonzuur (0,34 mg in 45 jil H20) toegevoegd en het mengsel wordt gedurende 30 minuten onder terugvloeikoeling verhit. Het re-30 actiemengsel wordt uitgegoten in verdunde NaHCO^ en geëxtra heerd met benzeen en ether. De gecombineerde organische extracten worden gewassen met water, gedroogd boven MgS04 en ingedampt. Hogedruk-vloeistofchromatografie van het ruwe mengsel (4 % 2-propanol/hexaan, 6,2 mm x 25 cm Zorbax-Sil) geeft 35 een kleine hoeveelheid niet-gereageerd ketal (6) (0,12 mg, verzameld bij 48 ml) en het gewenste keton (8, R^ = acetyl, 8420137 *- 4 - 19 - R= Η) (0,36 mg/ verzameld bij 52 ml), dat gekarakteriseerd

A

wordt door de volgende gegevens: massaspectrum, m/e: 454 (M+, 9), 394 (17), 376 (10), 134 (23), 43 (100); NMR (CDC13> δ 0,53 (3H, s, 18-H3), 1,03 (3H, d, J = 6,5 Hz, 5 21-H3), 1,13 (3H, d, J = 7,0 Hz, 28-H3), 2,03 (3H, s, CH3COO), 2,12 (3H, s, CRjCO), 4,19 (1H, m, 3-H) , 5,03 (1H, m, 19-H), 5,33 '(3H, breed m, 19-H, 22-H en 23-H), 5,49 (1H, m, 1-H), 5,93 (1H, d, J = 11 Hz, 7-H), 6,37 (1H, d, J = 11 Hz, 6-H) ? ÜV (EtOH) 266 nm, 250 nm, 225 nm.

10 Voorbeeld 7

Reactie van keton (8) met methylmagnesiumbromide ter verkrijging van produkten (9a) en (9b).

Keton (8, R^ = acetyl, R2 = H) in watervrije ether wordt behandeld met een overmaat CH3MgBr (2,85 M. op-15 lossing in ether) . Het reactiemengsel wordt gedurende 30 minu ten bij kamertemperatuur geroerd, vervolgens afgeschrikt met waterige NH^Cl, geëxtraheerd met benzeen, ether en De organische fasen worden gewassen met verdunde NaHCC>3, gedroogd boven MgSO^ en ingedampt. Het aldus verkregen meng-20 sel van (9a) en (9b) wordt gescheiden door onder drastische omstandigheden uitgevoerde vloeistofchromatografie (6 % 2-propanol/hexaan, 4,6 mm x 25 om Zorbax-Sil), ter verkrijging van, in de elutie-volgorde, de zuivere epimeren (9a) en (9b). la.25-dihydroxy vitamine D2 (9a): UV (EtOH) 25 λ 265,5 nm, λ . 227,5 nm? massaspectrum, m/e 428 (M+, 6), max min 410 (4), 352 (4), 287 (6), 269 (10), 251 (10), 152 (42), 134 (100), 59 (99); NMR (CDCl-j) δ 0,56 (3H, s, 18-H3) , 1,01 (3H, d, J=6,5 Hz, 28-H3), 1,04 (3H, d, J=6,5 Hz, 21-H3), 1,14 en 1,18 (6H, elk s, 26-H3 en 27-H3), 4,24 (1H, m, 3-H), 30 4,43 (1H, m, 1-H), 5,01 (1H, m, 19-H), *^5,34 (3H, breed m, 19-H, 22-H en 23-H), 6,02 (1H, d, J=ll Hz, 7-H), 6,39 (1H, d, J=ll HZ, 6-H), la.25-dihydroxy-24-epivitamine D„ (9b): OV (EtOH) λ 265,5 nm, λ . 227,5 nm; massaspectrum, m/e 428 (M , 13), mm 35 410 (9), 352 (7), 287 (11), 269 (15), 251 (13), 152 (52), 134 (100), 59 (97).

8420137 - 20 -

Voorbeeld 8

Omzetting van verbinding (7) in 5.6-trans-la. 25-dihydroxy-vitamine verbindingen (11a) en (11b) .

Door hydrolyse van het ketal-intermediair 5 (7, Rj * acetyl, = H) onder toepassing van de in voor beeld 4 beschreven omstandigheden verkrijgt men het overeenkomstige 5.6-trans-25-keton met de structuur (10, R^ = acetyl, R^ = H) en door een daarna volgende reactie van dit keton met methylmagnesiumbromide onder omstandigheden, ana-10 loog· aan die van voorbeeld 5, verkrijgt men een mengsel van epimeren (11a) en (11b), die gescheiden worden door onder drastische omstandigheden uitgevoerde vloeistofchromato-grafie (HPLC) waarbij in zuivere vorm la.25-dihydroxy-5.6-trans-vitamine (11a) en la.25-dihydroxy-5.6-trans-24-15 epivitamine (11b) worden verkregen. Zonodig kan de struc- tuur-vaststelling worden bevestigd door isomerisatie tot de respectievelijke 5.6-cis-verbindingen (9a, 9b) volgens bekende procedures.

5.6- trans-la.25-dihydroxyvitamine (11a): 20 UV (EtOH) λ 273,5 nm, λ . 230 nm; massaspectrum, m/e max mm 428 (M , 8), 410 (3), 287 (3), 269 (7), 152 (34), 134 (100), 59 (78) .

5.6- trans-la.25-dihydroxy-24-epivitamine D

(11b): üV (EtOH) λ 273,5 nm, λ . 230 nm; massaspectrum, max mm 25 m/e 428 (M+, 10), 410 (4), 352 (4), 287 (5), 269 (9), 251 (8), 152 (37), 134 (100), 59 (82).

Voorbeeld 9

Bereiding van alkyl- en aryl-analogen van la.25-dihydroxy-vitamine verbindingen.

30 Door reactie van keton-intermediair (8) (R^ = acetyl, R£ = H) met respectievelijk (a) ethylmagnesiumbromide (b) propylmagnesiumbromide (c) isopropylmagnesiumbromide 35 (d) butylmagnesiumbromide en (e) fenylmagnesiumbromide 8420137 - 21 - onder toepassing van omstandigheden, analoog aan die welke zijn beschreven in voorbeeld 7, verkrijgt men de overeenkomstige hydroxyvitamine D^ produkten met de algemene formule 13, waarin X respectievelijk voorstelt 5 (a) ethyl (b) propyl (c) isopropyl (d) butyl en (e) fenyl.

10 Door een analoge behandeling van het 5.6- trans-keton-intermediair (10) (R^ = acetyl, = h) met de hierboven opgesomde Grignard-reagentia verkrijgt men de overeenkomstige 5.6-trans-hydroxyvitamine produkten met de algemene formule 14, waarin X respectievelijk voor-15 stelt (a) ethyl (b) propyl (c) isopropyl (d) butyl en 20 (e) fenyl.

Een geschikt uitgangsmateriaal voor de werkwijze volgens deze uitvinding is het vitamine D-ketal-derivaat met de structuur (1), dat kan worden verkregen volgens reactieschema's II en III, zoals beschreven in het Brit-25 se octrooischrift 2.127.023 of het Amerikaanse octrooi- schrift 4.448.721. Het is in het algemeen geschikt (bijvoorbeeld wanneer de beide C-24-epimeren gewenst zijn) verbinding (1) te gebruiken als een mengsel van 24R- en 24S-epi-meren, waarbij de scheiding van de afzonderlijke 24R- en 30 24S-epimeren later wordt uitgevoerd. Het zuivere 24S- of zuivere 24R-epimeer van (1) is echter eveneens geschikt, waarbij het eerste vóórziet in het 24S-la.25-dihydroxy-produkt en het laatste in het overeenkomstige 24R-produkt.

35 8420137

Claims (34)

1. Verbindingen, gekozen uit verbindingen met de formules A en B, waarin en / die gelijk of 5 verschillend kunnen zijn, worden gekozen uit waterstof en acyl en X wordt gekozen uit een alkyl- of arylgroep of een isotopisch gemerkte alkyl- of arylgroep, waarbij, wanneer de C-24-methyl-substituent in de 5.6-cis-verbinding de S-con-figuratie bezit en X methyl is, R^, R2 en R^ niet alle wa- 10 terstof kunnen zijn.

2. Verbindingen volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat X methyl voorstelt.

3. Verbindingen volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het asymmetrische centrum bij C-24 de 15 (R)-configuratie bezit.

4. Verbindingen volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het asymmetrische centrum bij C-24 de (S)Tconfiguratie bezit. 5. lei.25-dihydroxy-24-epivitamine D2· 6. la.25-dihydroxy-5.6-trans-vitamine Ü2« 7. la.25-dihydroxy-5.6-trans-24-epivitamine V

8. Een farmaceutisch preparaat, met het kenmerk, dat het een verbinding als gedefinieerd in conclu- 25 sies 1-7 en een farmaceutisch aanvaardbaar excipiëns bevat.

9. Preparaat volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat het la.25-dihydroxy-5.6-trans-vitamine D2 en/of la.25-dihydroxy-5.6-trans-24-epivitamine D2 bevat.

10. Preparaat volgens conclusies 8 of 9, 30 met het kenmerk, dat het la.25-dihydroxy-5.6-trans-vitamine D2 en la.25-dihydroxyvitamine D2 bevat.

11. Produkt volgens conclusies 8 of 9, met het kenmerk, dat het la.25-dihydroxy-5.6~trans-vitamine D2 en la.25-dihydroxy-5.6-trans-24-epivitamine D2 bevat.

12. Preparaat volgens conclusies 8 of 9, met het kenmerk, dat het la.25-dihydroxyvitamine D2, la.25- 8420137 - 22- *5 * dihydroxy-24-epivitamine D^, Ια.25-dihydroxy-5.6-trans-v-i famine en la. 25-dihydroxy-5.6-trans-24-epivitamine bevat.

13. Preparaat volgens conclusie 8, met het 5 kenmerk,· dat het la.25-dihydroxy-vitamine D2 en la.25-di- hydroxy-24-epivitamine bevat.

14. Een farmaceutisch preparaat, met het kenmerk, dat het la.25-dihydroxy-5.6-trans-vitamine en ofwel la.25-dihydroxy-5.6-trans-25-epivitamine ofwel 10 la.25-dihydroxy-24-epivitamine bevat.

15. Preparaat volgens conclusies 8-14, met het kenmerk, dat het ten minste één beendermobilisering-inducerende verbinding bevat.

16. Preparaat volgens conclusie 15, met het 15 kenmerk, dat de beendermobilisering-inducerende verbinding een vitamine D derivaat is, dat gekozen wordt uit 25-hydroxy-vitamine , 25-hydroxyvitamine Ό21 la-hydroxyvitamine , la-hydroxyvitamine la.25-dihydroxyvitamine , la.25-dihydroxyvitaminè 24.24-difluor-25-hydroxyvitamine , 20 24.24-difluor-la.25-dihydroxyvitamine , 24-fluor-25-+ hydroxyvitamine , 24-fluor-la.25-dihydroxyvitamineD2, 26.26.26.27.27.27- hexafluor-la.25-dihydroxyvitamine , 26.26.26.27.27.27- hexafluor-25-hydroxyvitamine , 2β-fluor-la-hydroxyvitamine D^, 28-fluor-25-hydroxy-25 vitamine D^, 24.25-dihydroxyvitamine , la.24.25-tri- hydroxyvitamine , 25.26-dihydroxyvitamine en la.25.26-trihydroxyvitamine ·

17. Verbindingen met de formule 16, waarin Y waterstof, hydroxy of O-acyl en Z een alkylgroep voor- 30 stellen.

18. Verbindingen volgens conclusie 17, met het kenmerk, dat Y waterstof is.

19. Verbindingen volgens conclusie 17, met het kenmerk, dat Y hydroxy of 0-acetyl voorstelt.

20. Verbinding volgens conclusie 18, met het kenmerk, dat Z methyl is. 8420137 1 u. !·'* - atf-

21. Verbinding volgens conclusie 19, met het kenmerk, dat Z methyl is.

22. Verbindingen, gekozen uit de verbindingen met de formules 17 en 18, waarin K een zuurstof- of 5 ethyleendioxy-groep voorstelt en waarin en R^, die gelijk of verschillend kunnen zijn, waterstof of acyl voorstellen.

23. Verbindingen volgens conclusie 22, met het kenmerk, dat K een zuurstofgroep is.

24. Verbindingen volgens conclusie 22, 10 met het kenmerk, dat K een ethyleendioxygroep is. 25. la-hydroxy-25-oxo-27-nor-vitamine D2 en het acetaat daarvan.

26. Werkwijze ter bereiding van een verbinding met de formule als gedefinieerd in conclusie 1, waarin

15 R^, R2 en R^, die gelijk of verschillend kunnen zijn, water stof of acyl en X alkyl of aryl of een isotopisch gemerkte alkyl- of arylgroep voorstellen, met het kenmerk, dat men een ketal met de formule 15 of 7, waarin R^ en R^ de boven aangegeven betekenissen bezitten, onderwerpt aan een hydro- 20 lyse bij een temperatuur van 10-38°C onder zure omstandig heden en het resulterende keton in reactie brengt met een Grignard-reagens.

27. Werkwijze volgens conclusie 26, met het kenmerk, dat de hydrolyse wordt uitgevoerd onder gebruik- 25 making van p-tolueensulfonzuur.

28. Werkwijze voor het voorkomen of behandelen van fysiologische stoornissen bij zoogdieren, welke stoornissen worden gekarakteriseerd door de eis het verlies aan beendermassa te regenereren of te voorkomen, met het 30 kenmerk, dat men aan deze zoogdieren een therapeutisch doel treffende hoeveelheid la.25-dihydroxy-24-epivitamine D2, alleen of in combinatie met ten minste één vitamine D verbinding, die gekarakteriseerd wordt door zijn vermogen been-dermateriaal in vivo te mobiliseren, toedient.

29. Werkwijze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat de stoornis een postmenopauaa1e osteoporosis is. 8420137 ?> a ; -«·-

30. Werkwijze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat de stoornis een seniele osteoporosis is.

31. Werkwijze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat de stoornis een door steroid geïnduceerde 5 osteoporosis is.

32. Werkwijze volgens conclusie 29, met het kenmerk, dat de verbinding wordt toegediend aan vrouwen gedurende en na de menopauze.

33. Werkwijze volgens conclusie 29, met het 10 kenmerk, dat de verbinding aan vrouwen voor het begin van de menopauze wordt toegediend.

34. Werkwij ze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat de verbinding wordt toegediend in een hoeveelheid van ongeveer 0,5 microgram tot ongeveer 25 microgram 15 per dag.

35. Werkwijze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat de verbinding, in oplossing in een vloeibaar vehikel, dat ingesteerbaar is door en niet-toxisch is voor deze zoogdieren, oraal in capsule-vorm wordt toegediend.

36. Werkwijze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat la.25-dihydroxy-24-epivitamine D2 de enige toegediende verbinding is.

37. Werkwijze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat la,25-dihydroxy-24-epivitamine D2 wordt toege- 25 diend in combinatie met ten minste één vitamine D verbinding die gekarakteriseerd wordt door het vermogen beendermateriaal in vivo te mobiliseren. 38. la-hydroxy-25-oxo-27-nor-24-epivita- mine D2· 8420137