Przedmiotem wynalazku jest ekstrahowanie przy¬ gotowanych surowców z Aesculus hippocastanum za pomoca organicznych, mieszajacych sie z woda rozpuszczalników, glównie alifatycznych nizszych alkoholi (Cx—C3) i doprowadzenie otrzymanych cie¬ czy iz ekstraktem po zatezeniu i wymieszaniu z wo¬ da do kontaktu z wymieniaczem kationowym H+.Utworzony eluat po oddzieleniu od wymieniacza kationowego zateza sie przez destylacje i powstaly kwasny krystaliczny osad aescyny oddziela sie przez odsaczenie albo odwirowanie. Z otrzymanej aescy¬ ny mozna równiez wytwarzac farmakologicznie zgodne sole.Aescyna albo jej farmakologicznie zgodne sole, jak w szczególnosci sole metali alkalicznych, nadaja sie jako skladniki srodków leczniczych.Dotychczas zakladano, ze dajaca sie krystalizo¬ wac kwasna salponina w surowcu farmaceutycz¬ nym wystepuje w postaci, zwiazanej z nieznanymi dotychczas grupami i z tego naturalnego kompleksu moze (byc wyzwolona przez lagodna hydrolize kwas¬ na. Podczas gdy naturalny kompleks saponiny ma jeszcze wystarczajaca rozpuszczalnosc w wodzie w przyblizeniu neutralnej wartosci tpH, to rozpu¬ szczalnosc w, wodzie uwolnionej z niego aescyny jest skrajnie mala.Niezaleznie od dotychczasowego stanu techniki, wedlug "którego przeprowadzano wytracanie aescy¬ ny w obrebie okreslonych stezen kwasu, stwier¬ dzono wedlug wynalazku, ze mozliwe jest równiez przeprowadzenie zawartej w ekstraktach pierwot¬ nej soli potasowej aescyny w wolna kwasna aescy- ne. Doprowadzana do wymiany jonowej saponine poddaje sie w wodno-alkoholowym, praktycznie neutralnym roztworze albo wymieszaniu z wymie¬ niaczem kationowyhn albo przeprowadza przez wy¬ pelniona nim kolumne. Roztwór wykazuje po przej¬ sciu fazy wymiany wyraznie kwasna reakcje. Po zatezeniu mozna oddzielic krysztaly o ksztalcie listków.Aescyna jest zwiazkiem o wzorze sumarycznym C55H87024 i ima wzór strukturalny, przedstawiony na zalaczonym rysunku.Podane we wzorze reszty cukrowe ,[ kwasowe moga sie zmieniac (patrz G. Wulf i R. Tschesche, Tetrahedron 25, 415, 1969). Aescyna, otrzymana spo¬ sobem wedlug niniejszego wynalalzku, ma zawsze jednakowy sklad procentowy, co zostalo wykaza¬ ne za pomoca licznych przeprowadzonych prób wy¬ twarzania i potwierdzone przez analize rentgeno- strukturalna, spektrografie NMR, rozdzielanie chro¬ matograficzne, oznaczenie skrecalnosci i badanie wskaznika hemolitycznego. 99 02799 027 / 3 W szczególnosci sposób wedlug niniejszego wy¬ nalazku przeprowadza sie nastepujaco: Nieodtluszczony, wysuszony i drobno zmielony surowiec farmaceutyczny ekstrahuje sie za pomo¬ ca mieszaniny metanolu i wody za pomoca ekstrak¬ cji o przeplywie wirowym w temperaturze poko¬ jowej. Stosunek wsadu wynosi 1 czesc surowca farmaceutycznego na 10 czesci cieczy ekstrakcyjnej, czas ekstrakcji 15 minut. W dekanterach i sepa¬ ratorach nastepuje oddzielenie surowca farmaceu¬ tycznego . od ekstraktu pierwotnego. Ekstrakt pier¬ wotny saczy sie nastepnie przez warstwy poler¬ skie. Potem nastepuje wymiana jonowa, a miano¬ wicie korzystna w procesie kolumnowym z zasto¬ sowaniem silnie 'kwasnego wymieniacza kationo¬ wego w jego postaci H+. Przeplyw nastepuje od dolu ku górze przez kolumne. Wartosc pH odply¬ wajacego roztworu aescyny nie powinna przekro¬ czyc 3,5. Regeneracje wymieniacza jonowego prze¬ prowadza sie za pomoca 10%-go wodnego roztwo¬ ru kwasu azotowego w temperaturze 70°C.Roztwór aescyny po przejsciu wymieniacza jono¬ wego zateza sie przez oddestylowanie rozpuszczal¬ nika w stosunku 2:1 do 4 : 1, korzystnie 2,5 : 1, to znaczy 10 litrów roztworu, zawierajacego aescyne, zateza sie do 4 litrów, przy czym wykrystalizowuje surowa aescyna. Po oddzieleniu surowej aescyny przemywa sie ja za pomoca goracej wody, ponow¬ nie odwirowuje i suszy w suszarce prózniowej w temperaturze 80°.W celu przekrystalizowania rozpuszcza sie suro¬ wa aescyne w 10-lkrotnej ilosci metanolu. Z do¬ datkiem 5°/o sproszkowanego wegla aktywnego, w przeliczeniu na surowa aescyne, ogrzewa sie roz¬ twór pod chlodnica zwrotna do temperatury wrze¬ nia, saczy i zateza do polowy. Po ponownym prze¬ saczeniu do goracego metanolowego roztworu do¬ daje sie podwójna ilosc ódmineralizowanej wody o temperaturze 90°C i po oziebieniu do tempera¬ tury pokojowej oddziela sie wydzielona krystalicz¬ na aescyne przez separatory komorowe i suszy pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 80°C.Wydajnosc wynosi okolo 1,5—2,0°/o, w przeliczeniu na zastosowany surowiec farmaceutyczny, o czysto¬ sci 97—10Ó°/o aescyny.Otrzymana aescyne mozna przeprowadzic w roz¬ tworze za pomoca odpowiedniej zasady w sól, przy czym nalezy zwrócic uwage, aby przy zobojetnia¬ niu wartosc pH nie przekroczyla 7. W srodowisku alkoholowym- 'tworzy sie nieskuteczny aescynol.Korzystne do tworzenia soli sa np. wodoroweglany metali alkalicznych, które w stalej postaci dodaje sie do alkoholowego roztworu aescyny. Oprócz tego korzystne sa jedno-, dwu- i trójalkanoloaminy, w szczególnosci trójetanoloaminy.Otrzymana aecsyna dziala farmakologicznie se- lelktywiliev odpeczniajaco, przeciw nabrzemieniom, halmujaco stany zapalne i przeciWzakrzepowo. Moz¬ na ja stosowac W zwyklych postaciach preparatów farmaceutycznych. Postac kwasna jest w wodzie trudno rozpuszczalna, stos stniej W postaci roztworu alkoholowego lub jako zel do celów leczenia miejscowego.Sole, w szczególnosci s61 sddowa, sa dobrze roz¬ puszczalne w wodzie i mozne je stosowac w posta- 4 ci tabletek, drazetek, roztworów, zeli, ampuleki.Dawkowanie doustne, w przeliczeniu na kwasna aescyne, wynosi 60—120 mg. Dawkowanie dozylne np. aescynianu sodu wynosi przecietnie 5—10 mg/ dzien, w przeliczeniu na kwasna aescyne.Dane, dotyczace toksycznosci ostrej (DL min— —DL50), wahaja sie zaleznie od rodzaju zwierzat i warunków doswiadczalnych (szczep, postawa, kar¬ mienie) dla aplikacji i.v. miedzy nastepujacymi wartosciami (wszystkie dane w mg/kg): Mysz: 1,5—9,3 Szczur: 2,0—16,8 Swinka morska: 7,5—9,1 Królik: 3,0—5,0 Swinia: ^4,0 Pies: ^3,0.Badanie chronicznej toksycznosci w próbie ze zwierzetami nie wykazalo zmian chorobowych or¬ ganów. Dokladne badania toksycznosci plodowej i dzialania na powstawanie nieprawidlowosci plodu w macicy wykazaly, ze aescyna nie powoduje za¬ burzen rozwojowych.Dzialania farmakologiczne aescyny zbadano w ponad 30 000 pojedynczych doswiadczen. Uzyskane rozpoznanie oznacza szeroka i pewna baze dla za¬ stosowania terapeutycznego.W szczególnosci zbadano np. wplyw aescyny na zapalne stany obrzeków, od czystego przesiakania do ciezkiej martwicy tkanki, które moga byc wy¬ wolane przez takie substancje jak: albumina bial¬ ka jaja, dekstran, miejscowy objaw Arthus'a ka- ragenina, hialuronidaza, bradykinina, Compound 48/80, serotonina, histamina, aerosil, kaolin, jad pszczeli, drozdze piekarskie i formalina. We wszy¬ stkich przypadkach jako model doswiadczalny slu¬ zyl dobrze mierzalny obrzek lapy szczurzej. Naj¬ silniej ujawnione jest zahamowanie tych obrzeków, w których przewaza przesiekanie osocza do zakresu pozanaczyniowego. Oprócz obrzek?)w lapy aescyna moze równiez powstrzymac obrzejki pluc w swinki morskiej, spowodowane przez albumine bialka jaja albo histamine. Dobrze przenosny na stosunki u czlowieka jest urazowy obrzek lapy szczurzej przez miejscowe sztuczne niedokrwienie.Dobre wyniki uzyskano przy zastosowsniu aescy¬ ny w przypadku zespolów bólowych kregoslupa..Kregowo uwarunkowane stany bólowe, jak zespól barkowo-ramieniowy '(zespól szyjny), zespól LWS (lumbago, rwa kulszowa) etc, obserwuje sie w rosnacym rozmiarze. Zastosowanie aescyny wynika stad, ze równiez zastoje zylne rozszerzonych splo¬ tów zylnych w zakresie kanalów kregowych ucze¬ stnicza przyczynowo w zjawisku chorobowym. Tak zwane obrzeki korzonkowe i ujawniajace sie w me- zenchymie nastepstwa zylnych zaklócen ukrwienia moga byc usuniete przez aescyne.W ponad 800 przypadkach zastanawiajace bylo to, ze nawet w znacznej mierze odporne na lecze¬ nie stany bólowe; z czesciowo znacznym ogranicze¬ niem ruchu kregoslupa, polaczone ze zjawiskami podraznienia korzonków nerwowych, reagowaly nieoczekiwanie dobrze na aescyne.W porównaniu z przyjetymi dotychczas metoda¬ mi leczenia uzyskuje sie wyrazne skrócenie trwa— 40 45 50 55 6099 027 nia terapii, jak równiez znacznie korzystniejszy u- dzial pozytywnych wyników (powyzej 90°/©. Celo¬ we jest przeprowadzanie leczenia co najmniej w "ciagu tygodnia za pomoca ampulek aescyny (aes- cynian sodu 5 mg) codziennie i nastepnie zaleznie od stanu polepszenia przejscie na 2—3 razy ty¬ godniowo po 1 ampulce. Drazetki aescyny mozna wtenczas stasowac juz dodatkowo albo pózniej sa¬ me w celu utrzymania wyniku leczenia.Przy izaburzeniach czynnosci mózgowych, uwa¬ runkowanych obrzekiem, nawet w ostrych i zagra¬ zajacych zyciu przypadkach, aescyna okazala sie doskonala.W licznych urazach czaszkowo-mózgowych (Com- motio, Contusio) w wypadkach ruchowych znala¬ zla aescyna obszerne zastosowanie.W leczeniu powypadkowym usuniecie otorzejków pourazowych i pooperacyjnych przynosi pacjento¬ wi znaczna ulge. Wskazana jest aescyna przy opa¬ trywaniu ran,' zlamaniach, zwichnieciach, skrece¬ niach i stluczeniach. Po przedoperacyjnej iniekcji 2 ampulek aescynianu sodu a 5 rngf która w ciagu pierwszych 2—3 dni korzystnie powtarza sie co 12- godzin, mozna zapobiegac w wiekszosci przy¬ padków powstawaniu Obrzeków pooperacyjnych.Przyklad I. 10 kg nasion Aesculus hippoca- stanum poddaje sie w stanie drobno zmielonym ze 100 ml mieszaniny metanolu i wody (65°/o V/V) eks¬ trakcji w strumieniu wirowym. Wczesniejsze lus¬ kanie albo odtluszczanie nasion nie jest potrzebne.Po oddzieleniu surowca farmaceutycznego za po¬ moca dekanterów i separatorów przepuszcza sie ekstrakt przez kolumne, wypelniona silnie kwas¬ nym wymieniaczem kationowym (np. Lewatit S100) w postaci H+, celowo, od dolu ku górze, przy czym wartosc pH odplywajacego roztworu aescyny wy¬ nosi 3,5 i nie powinna przekraczac 3,8. Ekstrakt zateza sie wtenczas w stosunku 10:4 i wytracona surowa aescyne suszy sie pod zmniejszonym cis¬ nieniem w temperaturze 80°C. Nastepnie surowa aescyne rozpuszcza sie w 10-krotnej ilosci metano¬ lu i z dodatkiem 5% sproszkowanego wegla aktyw¬ nego, w przeliczeniu na surowa aescyne, ogrzewa sie pod chlodnica zwrotna. Po przesaczeniu goracy roztwór metanolowy zadaje sie taka sama iloscia odmineralizowanej wody (90QC) i wydzielona kry¬ staliczna aescyne oddziela sie^i suszy -pod zmniej¬ szonym cisnieniem w temperaturze 80°C. Otrzy¬ mana aescyna ma temperature topnienia 222—227°C, wartosc skrecalnosci —28° ±2° i pIKs 4,7.Przyklad II. 1000 g aescyny, przekrystalizo- wanej '3 razy z metanolu z dodatkiem 5*/o wegla aktywnego, rozpuszcza sie w 15 litrach etanolu, skazonego metyloetyloketonem o temperaturze ma¬ ksymalnie 70°C przy ciaglym intensywnym miesza¬ niu i zadaje porcjami odpowiadajaca zawartosci aescyny stechiometryczna iloscia wodoroweglanu sodu p.a. Temperatura podczas dodawania wodo¬ roweglanu sodu nie powinna przekroczyc 50—60°C.Tworzenie soli w fazie niejednorodnej wymaga 4— —5 godzin. W ciagu tego czasu przechodzi cala 40 <5 50 55 w ilosc wodoroweglanu sodu do roztworu. Nastepnie po uplywie, podanego czasu oddestylowuje sie 8 li¬ trów etanolu w temperaturze maksymalnie 50°C pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostaly roztwór odsacza sie. Utworzony aescynian sodu wykrysta- lizowuje w ciagu nocy w postaci bezbarwnych igiel.Papke krystaliczna odsacza sie na nuczy i suszy w suszarce prózniowej w temperaturze 50°C w ciagu 15 godzin. Sproszkowany produkt ba'da sie analitycznie na zawartosc wolnego kwasu.Analizowany aescynian sodu rozpuszcza sie po¬ nownie w 15 litrach etanolu, skazonego metyloetylo¬ ketonem i poddaje reakcji w sposób opisany z po¬ nownie obliczona iloscia wodoroweglanu sodu p.a.Nalezy bezwzglednie zwracac uwage na to, aby uzyty alkohol mial najnizsze stezenie §6°/o (g/g), (po¬ niewaz inaczej istnieje niebezpieczenstwo reakcji alkalicznej do pH=8, która spowodowalaby roz¬ klad aescyny na aescynol.Roztwór poddaje sie przeróbce w spos6b wyzej podany. . Po sproszkowaniu suszy sie dodatkowo aescynian sodu w temperaturze 70°C w suszarce prózniowej w ciagu ,24 godzin. Wydajnosc wynosi 715 g, to znaczy 70,2?/o wydajnosci teoretycznej. Po podwójnej wymianie otrzymuje sie produkt okolo 97°/o-wy #o zawartosci'okolo 3*/o wolnego kwasu.Przyklad III. 1000 g aescyny rozpuszcza sie w 15 litrach metanolu przy ciaglym intensywnym mieszaniu. Dodaje sie odpowiadajaca zawartosci aescyny stechiometryczna ilosc wodoroweglanu so¬ du w postaci stalej w temperaturze okolo 50°C, silnie mieszajac. Po zakonczeniu reakcji powstaly roztwór aescynianu sodu poddaje sie w obojetnej fazie gazowej (azot) suszeniu rozpryskowemu. PL