Opis patentowy opublikowano: 15.04.1978 95488 MKP AOln 9/24 C07c 59/24 Int. Cl.2 A01N 9/24 C07C 59/25 Twórca wynalazku: Uprawniony z patentu: Hoechst Aktiengesellschaft Frankfurt n/Menem (Republika Federalna Niemiec) Srodek chwastobójczy Przedmiotem iwynalazku jest srodek chwastobój¬ czy, zaiwierajacy obojetny inosnik oraz jako sub¬ stancje czynna kwasy benjzylo-fenoksyalkanokar- boksylowe i ich pochodne o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza chlorowiec, grupe ICX — Q/ alkilowa, cMorowco-/Ci—C^-alkilowa, /Ci—(V- ^alkofcsylowa, icMotowco-A^! — C^nalkoksylowa, fe- nylowa, —N02, —NH2 i —CN, R1 oznacza /Q — CJ- ^alkil i chlorowiec, n oznacza liczbe 1—3, ni ozna- oza O albo liczbe 1^3, Y oznacza fC± — cy-allkftlen i X oznacza grupe —COOH, —COO—/Ci — Cq/- -alkilowa, ^CONH-^NH2, —CN albo —COOnkat, przy czym ,ykait" oznacza kation nieorganicznej albo organicznej zasady.We wzorze 1 R oznacza korzystnie chloroiwiec, a zwlaszcza chlor i brom w polozeniu 4 albo 2,4, n± oznacza korzystanie O, to znaczy prawy pierscien benzenowy jest korzystnie niepotiJstawiony, jednak¬ ze ipodHtawniiikaimi moga byc równiez Ol lub CH8, przy czym nx oznacza wówczas korzystnie 1. Reszta —O—Y—X anajduje sde korzystnie w polozeniu orto albo para, a zwlaszcza w polozeniu para, do rodnika benzylowego. Y oznacza przede wszystkim reszte —CH/CHi)—. Jesli X oznacza grupe estru kjwiasu luttbcksyloiwego, to zaiwiera ona korzystnie 1—4 atomów wegla, „kat" oznacza korzystnie ka¬ tion metalu alkalicznego albo metalu ziem alka¬ licznych, zwlaszcza Na+, K+ albo Ca++/i2.Kwasy berazylolenotosy-alkanokarboksylowe i ich pochodne o wzorze 1 wytwarza sie znanymi me- todamd, ,np. w ten sposób, ze benzylofenole o ogól¬ nym wzorze 2 poddaje sie, reakcji z pochodnymi kwasu cMorowcokaiiboksylowego o wzorze ogól¬ nym Hal—Y—X, w którym Hal oznacza chlor albo brom i X oznacza reszte o wzonze —COO—iK^ — — Cg/-alkil, -^CONH2, —CONH-~NH2 albo —CN.Reakcje przeprowadza sde zwykle w obojetnym organicznym rozpusizczalniku jak irup. metanol, eta¬ nol, benzen, eter naftowy, dwuetyloketon, dioksan, dwumetylofonnaimid albo diwumetylosulfotlenek w obecnosci, korzystnie okolo stechiometrycznych ilosci, nieorganicznej albo organicznej zasady jak NaOH, KOH, K*COs, NajCOj, pirydyna albo tirój- etyloamina w temperatiuirize 50°—150°C, korzystnie a0°—hH20°C. Z otrzymanych produktów reakcji mozna ewentualnie wytwarzac wolne kwasy kar¬ boksylowe (ich sole ewentualnie w znany sposób, korzystnie przez amydlenie estrów albo nitryli.Zwiazki wyjsciowe o wzorze 2 otrzymuje sie równiez w znany sposób, np. prizez reakcje odpo¬ wiednio podstawionego chlorku benzylu z feno*- lem w obecnosci srodka kondensacyjnego jak A1C18 albo ZnClg (Ind. Eng. Chem. 28, 505 /193G/).Powstaja przy tym obok siebie podstawione w po¬ lozeniu orto i para benzylofenole, które mozna odd"zielic od siebie przez destylacje.Zwiazki o wzorze 1 imaja doskonale dzialanie selektywne przeciw chwastom trawiastym. Zarów¬ no przy traktowaniu przed wzejsciem jak i po wzejsciu niszcza je one w dawkach po czesci za- 954883 95488 4 dzdwdajaco niskich, podczas gdy same wcale lub tyllko niewiele atakuja (przy znacznym przedaw¬ kowaniu szerokolistne (dilkotyle) rosliny uprawne jak równiez szerokolistne chwasty.Nieoczekiwanie równiez poszczególne rosliny uzytkowe z botanicznej rodainy traw, jak np. ryz, jeczmien, pszenica, proso murzynskie {Sorghum), nie zostaja uszkodzone przez zwiazki wedlug wy¬ nalazku w dawkach, przy których zostaja juz zniszczone chwasty trawiaste. Tym samym mozna stosowac te srodki do zwalczania chwastów w zbo¬ zu. Mozna zarazem skutecznie zwalczac za ich pomoca równiez chwasty w uprawach dwuliscie- niowych jak buraki cukrowe, rosliny straczkowe, bawelna, warzywa, sadzonki ogórków, pomidory, tyton i inne. Dzieki temu specjalnemu dzialaniu przeciwko chwastom, przede wszystkim przeciw takim jak wyczyniec polny,' owies gluchy, chwa- stnica jednostronna, wlosnica, palusznik krwawy i inne, nowe zwiazki rjrzewyzsizaja wypróbowane srodki chwastobójcze.Szczególna zaleta polega na tym, ze substancje wedlug wynalazku moga byc stosowane zarówno przed jak i po wzejsciu roslin, co nie bylo mozli¬ we w przypadku znanych dotad substancji chwa¬ stobójczych do selektywnego zwalczania chwastów trawiastych. Kwas trójchlorooctowy, alachlor- ^,2-cMoix)-2,6-dwuetyloi-N-/metoksynietylO(/-acetani- lióV i trifluira,liin/N,N-dwu-/in-tpropylo/-i2,6-dwunitiro- -4-trójfluorometyloanilina/ moga np. byc stosowa¬ ne tylko przed wzejsciem, barban/4^chloro-2-buty- nylo-N-/3-cMórofenylo/-[karbaminian/ albo chloro- fenpropmetyl /ester metylowy kwasu 2-chloro-3- -/4HChlorofenylo/npropaonowego tylko po wzejsciu.Oprócz tego stosowane ilosci potrzebne do cal¬ kowitego zniszczenia chwastów sa znacznie mniej¬ sze niz w przypadku wyzej wymienionych znaT nych herbicydów. Rosliny uprawne sa w znacz¬ nym stopniu chronione, co nie zawsze ma miej¬ sce w przypadku srodków porównawczych.Herbicydy wedlug wynalazku mozna stosowac w znanych preparatach, np. jako proszki zwilza¬ jace, koncentraty dajace sie emulgowac, roztwory do oprysikirwiania, srodki opylajace albo granulaty.Broszki zwilzalne stanowia preparaty dajace sie równomiernie dyspergowac w wodzie, które obok substancji czynnej oprócz substancji rozcienczaja¬ cej albo obojetnej zawieraja jeszcze srodki zwil¬ zajace, np. polioiksyetylowane alkilofenole, poli- oksyetylowane oleilo- albo stearyloamiiny, alkilo- albo alkilofenylosulfoniany i srodki dyspergujace, np. liigninosulfonian sodu, 2,2-dwunafitylometano»- -6,6'ndwusulfonian sodu, dwubutylonaftalenosultfo- ndan sodu.Dajace sie emulgowac koncentraty otrzymuje sie przez rozpuszczeinie substancji czynnej w rozpusz¬ czalniku organicznym, np. cykloheksanonie, ksyle¬ nie lub takze wyzej wrzacych zwiazkach aroma¬ tycznych. W celu uzyskania dobrych emulsja w wodzie daje sie równiez emulgatory. Srodki do Opylania otrzymuje sie przez zmielenie substancji czynnych z mialko rozdrobnionymi substancjami stalymi takimi jak np. talk, naturalne gliny jak kaolin, bentonit, pirofilit albo ziemia okrzemkowa.Roztwory do opryskiwania zawieraja substancje czynna rozpuszczona w organicznym rozpuszczal¬ niku, oprócz tego np. jako material pedny ibiL szanine iluorochloroweglowodorów. Granulaty moz^ na wytwarzac albo przez rozpylanie substancji czynnej na zdolny do adsorpcji, granulowany ma¬ terial obojetny albo przez nanoszenie substancji czynnej za pomoca srodków klejacych, np. poli¬ alkoholu winylowego, poftakrylaaiti sodu lub takze olejów mineralnych na powierzchnie nosników ta¬ kich jak piasek, kaoJiLndity albo granulowanego materialu obojetnego. Mozna równiez wytwarzac odjpowiednie substancje czynne w sposób znany dla wytwarzania nawozów, w razie potrzeby w mieszaninie z nawozami.Stezenia substancji czynnych srodków chwasto¬ bójczych w handlowych preparatach moga byc rózne. W proszkach zwilzalnych zandenia sie ste¬ zenie substancji czynnej np. miedzy 1—60%, reszta sklada sie z wyzej podanych dodatków do pre¬ paratów. W koncentratach dajacych sie emulgo¬ wac stezenie substancji czynnej wynosi okolo 10— 50%. Pyliste preparaty zawieraja przewaznie 5— % substancji czynnej, roztwory do rozpylania okolo 3—20%. W granulatach zawartosc substancji czynnej zalezy po czesci od tego, czy zwiazek czynny wystepuje w stanie cieklym lub stalym i jakie stosuje sie srodki pomocnicze do granulo¬ wania, wypelniacze itd. Wynosi ona na ogól 3— %. * Do zastosowania handlowe koncentraty rozcien¬ cza sie ewentualnie w znany sposób, np. w przy- . padku proszków zwiilzalnych i dajacych sie emul¬ gowac koncentratów za pomoca wody. Zaleznie od warunków zewnetrznych jak temperatura, wil¬ gotnosc ii inne zmienia sie potrzebna stosowana ilosc. Moze ona wahac sie w szerokich granicach, np. miedzy 0,1—10,0 kg substancji czynineji/ha, ko¬ rzystnie wynosi jednak 0,2—2,5 kg/ha.Przyklady preparatów.Proszek zwilzalny skladajacy sie z: —40% wagowych substancji czynnej, 30—40% wagowych ^drobnodyspersyjnego zdoilnego do ad¬ sorpcji kwasu krzemowego, 8% wagowych dwu- naftylomeftanodwuBulfonianu sodu (Tamol RNNO), 2% wagowych alkilonaftalenosulfonianu sodu (Leo¬ nii RDB), 0,5% wagowego oledlonietyloltaiurydu sodu (Hostapon RT), reszta: ziemia okrzemkowa.Koncentrat emulsyjny skladajacy sie z: —50% wagowych substancji czynnej, 5% wago¬ wych dodecylobenzenosulfonianu wapnia, 7% wa¬ gowych eteru nonylofenolopoliglikolowego, 3% wagowych eteru poHgilfikolu i alkoholu oleilojweigo, reszta: ksylen.Granulat skladajacy sie z: 3-^5% wagowych substancji czynnej, 2% wago¬ wych mieszaniny emulgatora, skladajacej sie z do- decylobenzenosulBonianu wapnia i estnu/eteru pc*- migflikolu i oleju racznikowego, 5% wagowych zie¬ mi otoraemkowej albo drobnodyspersyjnego kwasu krzemowego, reszta: piasek kwarcowy o srednicy 0,3—1 im/m. . Nowe herbicydy nadaja sie równiez do kombi¬ nacji ze znanymi herbicydami, np. z nastepujacy¬ mi substancjami o podanych nazwach handlowych: Pochodne mocznika: Linuron, Monolinuron, 40 45 50 55 609S488 6 Chlortoluron, Ipuron, Metoxu»ron, Fluometuron, Diuron Methabenzthiazuron.Pochodne triazyny: Simazin, Aitrazki, Ametryn, Promefcryn, Desmeteyn, M«thoprotiryn, Metribuzin.Pochodne uracylu: Lenazdl, Bromazil.Kwasy fenoksynalkanokarboksylowe: 2,4-D, MCPA, Dichloa^op, Mecopirop, 2,4-DP, TBA.Pochodne kwasu karbaiminowego: Barban, Pnenmedipham, Diallat, Tmallat, Vernolat, Benthiojcairb, Swep. "r-/ Pochodne dwunirtrofenolu: DNOC, DNBP (Dimo- selb), Dimoftenb a ich estry lub sole.Chlorowane kwasy alifatyczne: TQA, Dalapon.Amidy: Diphenemid, Isocarbomid.Anilidy: Propanil, Solam, Monalide, Alachlor, Propachlar, Butachlor.Andliny: Triifluralin, Mtcralin, Oryzalin, Dioitoa- min.Zwiazki dwupdrydylowe: Paraauait, Diauat.Inne grupy substancji czynnych: Dichlobanizil, Ioxymil, Cyainazin, Pyrazon, Bro_ mofenoxim, CMoirthalmeithyl, Benzoylpropathyl, CMarphenpropmetlhyi, MSMA, D&MA, Nitrotoi, Flurenol, Bemtazol, Fluorodiifen.Przyflclady rwytwanzainda: Przyklad I. Ester etylowy kwasu 2-[(pV4- ^hloxobenzylo/-fenotey]Hpropdoinowego ov wzoirze 3.Roztwór 22 g 4-/4-(±loaxbejiizy(lD/^fenolu i 18,5 g estru etylowego kwasu a^bromopropionowego 100 ml dwumetyloformaimddu miesza sde z 16 g weglanu potasu w ciagu 2 godzin w'temperaturze 100°C. Po oziebieniu mieszanine reakcyjna wlewa sie do 1 litra wody. Wydziela sde olej, który od¬ dziela sie i suszy nad siarczanem sodu. Przez de¬ stylacje pod zmniejszonym cisnieniem otrzymuje sie 23,3 g estru etyloiwego kwasu 2-|jp-/4-chloiro^ benzylo/-ifenoiksy]-piopionolweigo. Temperatura wrze¬ nia: 146°—151°C/0,1 tara/nD«:l,G327.Przyklad' II. Amid kwasu 2-[p//2,4^dwuchlo- ixbenzylo/-fenoiksy]iprppionowego o wzorze 4. Roz- iwó* 25,3 g 4-/2,4^wuchloiroibenizylo/-fenolu i 15,2 g amidu kwasu aHbromopropionowego w 1O0 ml dwumetyloformamidu miesza sie z 16 g weglanu potasu w ciagu dwóch godzin w temperaturze 100°C. Po oziebieniu mieszanine reakcyjna wlewa sie do 1 litra wody. Oddziela sie lepki oleij, który pobiera sie w chlorku metylenu i przemywa woda.Po wysuszeniu nad siarczanem sodu oddestylowu- je sie rozpuszczalnik pod zmniejszonym cisnie- miem. Pozostale bezbarwne krysztaly przeferysftali- zowuje sie z metanolu. Wydajnosc 25,8 g, tempe- ratuna topnienia il48-^149°C.Pirzyklad III. 2-[p-/2,4-dwuchloxobenzylJOV-fe- inoksy]Hpropiondan sodu o wzorze 5, 17,5 g estru etylowego kwasu 2-[p^,4^wuchlOTobenizyiLo/-ife- noksy]-propionoiwego miesza sie ze 100 mi meta¬ nolu i roztworem 2,5 g sody zracej w 100 ml wo¬ dy w ciagu' 3,5 godziny w temperaturze 50°C i po¬ zostawia przez noc w tempera/turze pokojowej.Rozpuszczalnik oddestylowuje sie'' pod zmniejszo¬ nym cisnieniem i pozostala sól sodowa suszy sie pod zmmejszonyrh . cisnieniem w temperaturze 60°C. Otrzymuje sie 16,9 g 2-[p-/2,4^dwuohloroiben- zyilo/-fenolksyi-propionffianu sodu.P r zy k l a d IV. Ester etylowy kwasu 2-[p-/2,4- ^wucMorioibenzylo/-fenoksy]Hmafel)ówego o wzorze 6.Roztwór 25,3 g 4^,4-dwuchlO(robenzylo/-fenolu i 15 g estru etylowego kwasu a^chloromaslowego w 100 ml dwumetyloformamidu miesza sie z 16 g weglanu potasu w ciagu dwóch godzin w tempe¬ raturze 100°C. Po ozieibiendu mieszanine reakcyjna wlewa sie do 1 litira wody. Wydziela sie olej, który oddziela sie i suszy nad siarczanem sodu. Przez destylacje pod zmniejszonym cisnieniem oltorzymuje sie 16,8 g estiru etylowego kwasu 2-|p-/2,4Hdwu- cMorobenzylo^-fenoksy]Hmaslowego. Tepperatuira wrzenia: 180°^183°C/0,& (to«ra/n0«:l,5912.Przy- iklad mr ~y VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX R . 2,4^-Cl 2-^Cl 2,4^Br 4r-iBr. 4^-F ±-CHFt— —CF*-^0— 4^-Cl 4^C1 4r-<:H3 4^-tfenyl 4^-CN 4^-N02 4^-NH2 2,4r-Cl 2,4^-Cl 2,4--Cl R1 - H H H H H H 3—CH8 12—CH8 H H H H H "H H H Tablica I Wzór 1 Y -^HC/CH,/— -^HCTCH/— -^HCVCH8/— —HC/CH,/— [ -^HC/CH,/— —HCyCH,/— —HC/CH,/— —HC/CH/— —HC/CHg/— —HC/CH,/— —HC/CHj/— —HC/CH8/— —HC/CH/— ^HC/CH,/— -^HC/CHJ— i --HCH 1 Polozenie •rodnika ^O—Y—X paira ii a a a ii ii ii ii fi ii a a a a ii , X —COOCgHc —OOOC2H5 —COOC2H5 —COOCsHg —COOC2H5 —COOCA ^COOCgHg ^COOC2H5 —COOCaHg —COOC2H6 ^COOCjjHk —COOC2H5 ^COOC2H5 —COOCH5 wzór 7 —COOC2H5 Temperatura wtrzenia/nD i J 1 167oC/0,l/nDW:1^610 185°C/0,7/ nD22:1^535 182°CV0,a5/nD22;l^a55 170°O/0;l/ nt5«:I^623 135°CVDl05itoDM:l^BllJ0 160°C/0^)5/nD22:l,4045 150°O/0^ nD^il^SS 152°CVO,05/nD22:1^501 150°C/0,il/ nD23:I^428 nD*8:l,5834 ^'asnoibrunartaiy olej jasnobrunaStny olej snedniobrunatny olej 158°CV0,1/ nD22:/l,5766 170°C/0,r/nD22;l,5478 175°C/0,1/ ^22:1,572595488 Tablica I c.d.Przy¬ klad nr XXI XXII XXIII XXIV xxv XXVI XXVII 1 XXVIII XXIX XXX XXXI XXXII R 2,4^-Cl 2,4—Cl 3—CF8 2,4^-Cl 2,4^C1 2,4—Cl 2,4^-Cl 2,4^-Cl 2,4—Cl 2,4—Cl 2,4—Cl 2,4—Cl R1 H H H H H H 2—Cl H H H H 2,6—CH8 Y —CH2CH2— —CH2CH2CH2— —HC/CHa/— ^HC/CHa/— —HC/CHj/— —HC/CHa/— —HC/CHa/— —HC/CHa/— —HC/CHa/— ^HC/CHa/— ^HC/CH8/— —HC/CHa/— Polozenie -rodnika —O—Y—X para » )i » i i i otrto para » a X —COOC2H5 —COOC2H5 —COOCjHj —CN —CONH-NHj COOCa/2 —COÓC2H6 —COÓC2H5 —COOC2H5 ^COO—n— -QH18 —COO—n— —CaH17 —COOC2H5 Temperatura WTzenia/mD 191°C/2/ nD22:l,6177 180°C/1/ nD22:l,6106 132°C/0,1/ nD22:l,5028 180°C/0,3/ nD22:l,5788 nD23:l,5849 170°C/0,05/nD23:l,5622 180°C/0,1/ n^l^S 156°C/0,1/ nD21:l,5553 nD24»5:l,5372 nD24'5:l,5255 153°C/0,01/nD22:l,5663 | Nastepujace zwiazki, podane w tablicy, wytwo¬ rzono odipawiedinio do poprzednich przykladów.• Przyklad XXXII. Kwas 2-[pV2,4^wuchloro- benzylo/£enoksy]Hpropionowy. 17,5 g estru etylowe¬ go kwasu 2-0p-/2,4-dwuchlorobenzylo/-fenoksy]- -propionwego gotuje siie pod chlodnica zwrotna z roztworem 2,5 g sody w 100 ml metanolu w cia¬ gu 2 godzin. Po oziebieniu dodaje sie 100 ml wody i zakwasza 2n kwasem solnym.Uwolniony kwas propionowy wydziela sie w po¬ staci bezbarwnego oleju, -który po oziebieniu w wodzie z lodem krzepnie na bezbarwna, wosko¬ wata mase.Wydajnosc wynosi 15,3. Wzór 8.Przyklady biologiczne.Przyklad XXXIII. Nasiona chwastów róznych rodzin botanicznych wysiano w doniczkach i przy¬ kryto ziemia. W tym samym dndiu ziemie opryska¬ no preparatami substancji wedlug wynalazku we¬ dlug przykladu 5 w postaci zawiesiny w wodzie.W .podobny sposób zastosowano jako srodek po¬ równawczy znana substancje Dichlorprop [kwas 2Vl2^4%dwllchlOlrOlfenoksy^propiOlnowy]. W dalszej próbie obydwoma wymienionymi substancjami opryskano rosimy, Istóre juz 'wzeszly i rozwinely 2—3 lisci. Wyniki i tak samo wyniki wszystkich nastepujacych przykladów ustalono wedlug naste¬ pujacego schematu bonitacji: Wartosc liczbowa 4 oznacza mozliwe jeszcze do Wartosc liczbowa 1 2 3 4 6 7 8 9 °/o uszkodzenia chwastów 100 97,3 do 100 95,0 do 97,5 90,0 do 95,0 85,0 do 90,0 75,0 do 85,0 65,0 do 75,0 32,5 do 65,0 0 do 32,5 roslin uprawnych 0 0 do 2,5 2,5 do 5,0 ,0 do 10,0 ,0 do 15,0 ,0 do 25,0 ,0 do 35,0 36,0 do 67,5 67,5 do 100 40 45 50 55 65 przyjecia dzialanie ina chwasty lub ochrone roslin uprawnych (por. Bodle, Nachrichtenblatt des deu- tschen Pflanzendienstes 16, 1964, 92—94).Wyniki z nastepujacej tablicy 1 wskazuja, ze sub¬ stancja wedlug wynalazku w przeciwienstwie do znanego zwiazku Dichlorprop wcale albo prawie wcale nie dziala przeciwko szerokolistnym chwa¬ stom, równiez nie dziala w wysokiej dawce 2,5 kg/ha substancji czynnej. Jej specjalne dzialanie jest ra¬ czej ograniczone do gatunków z rodzin Gramineen {trawy), tutaj przedstawione na przykladach Lo- lium, Alopecurus i Echinochloa. Przeciw tym wy¬ mierzonym gatunkom i innym trawom nie dziala inatomiast substancja porównawcza Dichlorprop.Wynika z tego, ze subsancje wedlug wynalazku imaja calkowicie inne apektrum dzialania niz znane, chemicznie blisko spokrewnione herbicydy substan¬ cji wzrostowej typu Dichlorprop'u.Przyklad XXXIV. Nasiona roslin uprawnych pszenicy i jeczmienia, jak równiez trawiastych chwastów wyczynca polnego (Alopecurus myosuro- ides) i owsa gluchego (Avena fatua), wysiano w doniczkach i doprowadzono do wzejscia w szklarni.Gdy rosliny rozwinely 3—4 lisci, opryskano je wo¬ dnymi zawiesinami substancji wedlug wynalazku.Jako srodek porównawczy zastosowano znany z praktyki preparat Ohlorphenopropmethyil o wzorze 9.Podany w tablicy III wynik wskazuje, ze po uiplywie 4 tygodni od traktowania wazne chwasty wyczyniec polny i owiec gluchy zostaly w znacz¬ nym stopniu zniszczone przez substancje wedlug wynalazku równiez w malych dawkach np. 0,62 kg/ha substancji czynnej, podczas gdy irosliny upra¬ wne w tym samym czasie nie zostaly wcale lub tylko bardzo malo uszkodzone. Znany z praktyki preparat Chlorphenipropmethyl objal zaledwie w górnej dawce 1,25 kg/ha substancji czynnej owies gluchy, pozostawil jednakze calkowicie nieuszko¬ dzony wyczyniec polny.Zaleta substancji wedlug wynalazku polega na tym, ze zwalczaja one obydwa gospodarczo intere¬ sujace chwasty wyczyniec polny i owies gluchy równoczesnie w zbozu, bez istotnego uszkodzenia zboza.95488 Tablica II Dzialanie na chwasty i chwasty trawiaste; próba doniczkowa w szklarni, dawki: 2,5 kg/ha substancji czynnej Gatunki roslin A. Chwasty (gatunki dwuliscde- niowe) Galium Matricaria Ipomoea Sinapis Aimaranithus B. Chwasty trawiaste (gatunki je- dnolisoie- niowe) Loiriuim Alopecurus Echinochloa Traktowanie przed wzejsoieim Preparat wedlug przy¬ kladu VIII VIII IX IX VI I II I Dlchlor- pirop 2 2 1 1 9 9 9 Traktowanie po 1 wzejsciu Preparat wedlug - przy¬ kladu IX VIII IX VIII VII IV II I DlLchlor- prop 2 4 3 1 1 9 9 9 Tablica III Próba doniczkowa w szklarni: traktowanie po wzejsciu, dawki w kg/ha substancji czynnej Gatunki roslin A. Chwa¬ sty tra¬ wiaste Aleopecu- rus myo- suroides Avena fatua B. Rosliny upraw¬ ne Pszenica Jeczmien Chlorphen- propmethyl ii ,25 9 4 1 1 0,62 9 8 1 1 Preparat wedlug przykladu i V 1,25 1 1 1 4 0,62 1 2 1 2 VII 1,25 1 3 1 2 0,62 1 4 1 1 | Podobnie jak zwiazki z przykladów 5 i 7 dziala¬ ja zwiazki z przykladów 18, 19, 30 d 31.Przyklad XXXV. Chwastnica, jednostronna i(Echinochloa) stanowi w uprawach ryzu w wielu (krajach uprawiajacych ryz jeden z najwazniejszych chwastów, a mianowicie zarówno wtenczas, gdy 40 45 50 55 60 65 ryz zostaje wysiany bezposrednio, jak równiez wte¬ dy, gdy zostaje on doprowadzony do wzejscia w gnzadfcach hodowlanych i dopiero potem zostaje przesadzony. W obydwóch próbach A i B zilustro¬ wano, ze substancje wedlug wynalazku nadaja sie doskonale do zwalczania chwastnicy jednostronnej w ryzu przy obydwóch metodach uprawy, jak to wynika z tablicy IV.W próbie A .wysiano jednoczesnie chwastnice je¬ dnostronna i ryz w doniczkach, które mialy zam¬ kniete dno. MozOiwe bylo zatem po wzejsciu roslin takie nawodnienie doniczek, ze poziom wody znaj¬ dowal sie 1 cm nad powierzchnia ziemi. Po wy¬ ksztalceniu przez rosliny 3—4 lisci opryskano ros¬ liny substancjami wedlug wynalazku w postaci wo¬ dnych zawiesin. Wynik podany w taiblicy IV (4 ty¬ godnie po traktowaniu) wskazuje, ze dla wszyst¬ kich substancji kazdorazowo wystarcza najnizsza dawka (0,31 kgi/ha substancji czynnej) do zwalcza¬ nia chwastnicy jednostronnej. Podwójne dawki sub¬ stancji wedlug wynalazku nie uszkadzaja powaznie ryzu.W ipróbie B 3-tygodniowe sadzonki ryzu przesa¬ dzono do doniczek takiego samego rodzaju, jakich uzyto w próbie A, i jednoczesnie wysiano chwast¬ nice jednostronna. Kilka dni pózniej, gdy chwast- nica jednostronna zaczela wlasnie wschodzic, zalano doniczki. W tym samym dniu dodano do stojacej wody substancje wedlug wynalazku i wode lettflKo wymieszano. Ten (rodzaj obróbki jest porównywal¬ ny z zastosowaniem granulatów w warunkach praktycznych do tego samego momentu, granula- - ty rozsiewa sie do stojacej wody.Po uplywie 4 tygodni po traktowaniu okazalo sie, ze substancje wedlug wynalazku zwalczyly dosko¬ nale chwastnice jednostronna, podwójna dawka nie uszkodzila ryzu.Tablica IV Próba w zalanych doniczkach w szklarni.Dawki w kig/ha substancji czynnej 1 * Gatunki roslin 1 Próba A Jednoczesne wysianie Echiinochloa i ryzu; Traktowanie: opryski¬ wanie po wzejsciu Echinochloa Ryz Próba B Wysianie Echinochloa w momencie (przesa¬ dzenia ryzu. Traktom wanie: dodanie {pre¬ paratów do stojacej wody Echiinochloa Ryz Preparaty wedlug przykladu V 0,62 1 2 2 1 | 0,31 3 1 3 a VII 0,62 1 2 1 1 0,31 2 1 . 4 | 1 |95488 11 12 Substancje wedlug wynalazku nadaja sie tym sa¬ mymi do zastosowania w uprawach ryzu, a miano¬ wicie zarówno w ryzu wysianym bezposredriio jak równiez przesadizonym, maja one tym samym wie¬ lostronne zastosowanie.Przyklad XXXVI. W rejonach, ,w których w plo- dozmdanie upraiwia sie soje po kukurydzy, np. w duzych rejonach Stanów Zjednoczonych Ameryki, niedobór albo przerosniecie kukurydzy (Volonteer cem) w soi odgrywa powazna irole. W celu zbada¬ nia, czy substancje wedlug wynalazku nadaja sie do zwalczania kukurydzy w soi, wysiano kukurydze i soje w doniczkach i po wzejsciu potraktowano za¬ wiesinami substancji wedlug wynalazku i(por. tabli¬ ca V).Wynik podany w tablicy V wskazuje, ze uzyte tu¬ taj zastrzezone zwiazki niszcza niepozadane sadzonki kukurydzy, nie uszkadzajac soi.Tablica V Rróba doniczkowa w szklarni. Traktowanie po wzejsoiu. Dawki: 2,5 kg/ha substancji czynnej Gatunki roslin A. Chwasty trawiaste Zea mays B. Rosliny uprawne Soja Preparaty wedlug przykladu V 1 1 XIX 3 1 XVIII 3 1 VII 4 1 1 Przyklad XXXVII. W dalszej próbie wysiano nasiona chwastów chwastnicy jednostronnej (Echi¬ nochloa) i wlosnicy (Setaria), jak równiez rosliny ujprawne sorgo i bawelne. Po wzejsoiu rosliny opry¬ skano wodnymi zawiesinami substancji wedlug wy¬ nalazku (por. tablica VI).Wyndk[ wskazuja, ze substancje wedlug wynalaz¬ ku w dawkach 0,31 i 0,6? kgtfha dobrze lub bardzo dobrze zwalczaja chwasty, nie uszkadzajac roslin uprawnych sorgo i bawelny.Tablica VI Próba doniczkowa w szklarni. Traktowanie po wzejsciu. Dawki w g/ha substancji czynnej Gatunki roslin A. Chwasty trawiaste Echinochloa Setaria B. Rosliny uprawne Sorgo Bawelna Preparaty wedlug wynalazku V 0,62 1 1 2 1 0,31 2 3 a 1 VII 0,62 1 1 2 1 0,31 1 1 1 40 45 50 60 Przyklad XXXVIIa. Substancje wedlug wy¬ nalazku wymdemione w poiprzedndch przykladach rozpylano w ipostaci wodnych zawiesin w dawkach 2,5 kg/ha substancji czynnej na wieksza liczbe ga¬ tunków upraw, gdy rozwinely one 2—3 liscd wlas¬ ciwych.Nastepujace gatunki nie zostaly uszkodzone: Burak cukrowy, burak pastewny, szpinak, ogórek, melony, kawony, koniczyna czerwona, lucerna, orzech ziemny, soja, fasola karlowa, groch, bób, len, marchew, selery, rzepak, kapusta, pomidory, tylton, ziemniaki, bawelna.Tym samym wykazano, ze substancje wedlug wy¬ nalazku moga byc stosowane w uprawach dwuiis- oieniowych bez ryzyka dla tych upraw nawet w wysokich dawkach.Przyklad XXXVIII. Nasiona (róznych chwa¬ stów, mianowicie palusznika krwawego (Diigrtaria), chwastniiicy jednostronnej (Echinochloa) i wlosnicy i(Setaria), jak równiez rosliny uprawnej sorgo wy¬ siano w doniczkach. W tym samymi dniu substan¬ cjami wedlug wynalazku w wodnych zawiesinach w róznych dawkach opryskano powierzchnie gle¬ by (traktowanie przed wzejsciem).Widoczny w tablicy VII wynik .wskazuje, ze sub¬ stancje wedlug wynalazku w dawkach 0,31 albo 0,62 kg/ha niszcza wymienione chwasty trawiaste, ze jednoczesnie nie uszkadzaja one w sposób istot¬ ny rosliny uprawnej sorgo, równiez w najwyzszych zastosowanych dawkach 1,25 kg/ha. Stosowany w praktyce srodek porównawczy Alachlor o wzorze , który równiez nadaje sie bardzo dobrze do zwalczania traw w traktowaniu przed wzejsciem, uszkodzil rosline uprawna sorgo tak silnie, ze sto¬ sowanie w tej uprawie praktycznie nie jest mozli¬ we. Znany równiez srodek porównawczy Propa- chlor o wzorze 11 wymagal bardzo znacznie zwie¬ dzonych dawek, nawet przy 1,25 kg/ha chwasty trawiaste nie byly calkowicie kontrolowane.Przyklad XXXIX. W .podobnej próbie zba¬ dano uzytecznosc dwóch substancji wedlug wyna¬ lazku do zwalczania wyczynca polnego (Alopecurus) w zbozu. Podany w tablicy 8 wynik wskazuje, ze obydjwie substancje nadaja sie do tego celu, ponie¬ waz zwalczaja one iwyczyniec ipolny i jednoczesnie sa selektywne w zbozu.P r z yk l a d XL. Po wykazaniu w przykladach XXXVIII i XXXIX, ze substancje wedlug przykla¬ du V w traktowaniu przed wzejsciem w dawkach 0,31 i 0,62 kg/ha ma z reguly dobre dzialanie na rózne chwasty, zbadano te substancje w próbie to¬ lerancji w znacznie wiekszych dawkach, mianowi¬ cie 2,5 kg/ha, na szeregu roslin uprawnych.Tablica IX wskazuje, ze substancje mozna sto- sowad w duzej liczbie roslin uprawnych, bez ich uszkodzenia. Uzyty dia porównania w tych samych dawkach preparat Alachlor, którego dzialanie na chwasty trawiaste w warunkach szklami miesci sie w podobnym zakresie dawkowania jak dla sub¬ stancji wedlug wynalazku, uszkadza natomiast po¬ waznie caly szereg .roslin uprawnych.Zalety substancji wedlug wynalazku stwierdzono iprzede wszystkim w przypadku roslin uprawnych buraka cukrowego, szpinaku, ogórka, lucerny, lnu, bawelny i marchwi, uprawach, w których Alachlor95488 13 w praktyce nie moze byc stosowany wcale albo tyl¬ ko w specjalnych warunkach.Ponadto substancja wedlug wynalazku byla bar¬ dzo dobrze tolerowana przez pewna liczbe innych roslin uprawnych, przy czym nie wynliikalyby tutaj obecnie specjalne wyrazne zalety w porównaniu z wymienionym ipreparatem porównawczym. Te upra¬ wy sa ipodane na koncu tablicy IX.Przyklad XLI. W dalszych próbach wysiano w doniczkach nasiona wymienionych w tablicy X 14 chwastów i potem ziemie potraktowano wodna za¬ wiesina zwiazków wedlug wynalazku przez oprys¬ kiwanie. Podane w tablicy 9 wartosci bonitacji otrzymano po uplywie 4 'tygodni po aplikacji. Liicz- by wskazuja, ze substancje wedlug wynalazku maja dobre dzialanie chwastobójcze przeciiwlko uzytym w próbie chwastom trawiastym: wyczyniec polny (Alo- pecuiruis), wlosnica (Setairia), wiechlina zwyczajna (Poa sipec.), zycica (Lolium) i chwastnica jednostiron- na (Echinochloa).Tablica VII Próba doniczkowa w szklarni. Traktowanie przed wzjesciem. Dawki w kg/ha sub- ji czynnej Gatunki iroslin A. Chwasty trawiaste Digitairia Echinochloa Setaria B. Rosliny uprawne Sorgo Propachlor 1,25 4 2 6 3 Alachlor 1,25 1 1 3 6 0,62 1 1 7 0,31 1 2 7 4 Prepacraty wedlug przykladu V 1,05 1 1 1 4 0,62 ii 3 1 2 0,31 2 4 4 1 | Tablica VIII Próba doniczkowa w szklarni. Traktowanie przed wizejsciem. DawM w kgi/ha substancji czynnej Gatunki roslin A. Chwast Alopecurus B. Rosliny uprawne Pszenica oziima Jeczmien ozimy Preparaty wedlug wynalazku V 1,25 1 2 3 0,62 2 1 1 0,31 4 1 1 40 45 Tablica X Próba doniczkowa w szklarni. Traktowanie w procesie przed wzejsoiem (preemergent). Dawki w 2,5 kg/ha substancji czynnej Chwasty Alopecurus Setaria Poa spec.LlOlium Echinochloa Preparat wedlug przykladu 1 3 3 2 4 X 55 60 Tablica IX Próba doniczkowa w szklarni. Traktowanie przed wzejsciem. Dawki: 2,5 kg/ha substancji czynnej Gatunek roslin Burak cukrowy Szpinak Ogórek Lucerna Len Bawelna Malrchew Slonecznik Rzepak | Kapusta (przesadzona) Orzech ziemny Soja Fasola karlowa Groch Bób Pomidory (przesadzone) Tyton (przesadzony) Alachlor 6 6 G 8 0 6 8 4 2 4 1 8 4 4 6 1 3 | Preparat wedlug przykladu V 3 V 1 Podobnie skuteczne byly zwiazki wedlug przykla¬ du VI, VIII, XIII, XXIII, II, XXVI, XXIX. tn) CH, OY-X R1 WZOf? 1 (nt) f(n) CH.OH ^1 ^ WZÓR 2"^ Cl^CH2-^O^H-COOC2H CH, WZ0R3 Q^CH2-<0-O-CH-CONH, ^Cl w CH, WZÓR 495488 C1-^3" CH2-<^- O-CH -COONa WQ ^ CH3 WZÓR 5 ci-<0-cHi^3" °"9 H" cooc2h5 a 9H2 WZOR 6 COOCH2-CH ^ \ CH3 WZÓR 7 CH3 :i^-CH2^0-CH-COOH' CH, WZOR 895488 °{ Cl GH2-GH-COOGHa WZÓR 9 AH5/ /^-^ /CH2-OCH3 xw{ ^C-CH2Cl C2H50 WZÓR 10 /.CH(CH3)2 N 32 \C-CH2Cl O WZÓR 11 Drukarnia Narodowa Zaklad Nr 6, zam. 924/77 Cena 45 zl PL PL PL