Przedmiotem wynalazku jest narzedzie do pilo¬ wania, zwlaszcza do obróbki stali, metali niezela¬ znych, drewna i tworzywa sztucznego, wykonane w postaci pily tarczowej lub pily tasmowej, majace obsade narzedziowa w postacd plata, do której za¬ mocowany jest wymiennie oo najmniej jeden ele¬ ment tnacy, osadzony za pomoca elementu zacisko¬ wego miedzy dwiema powierzchniami zaciskowymi obsady narzedziowej.Przy zaciskaniu elementów tnacych tego typu, po¬ wierzchnie zaciskowe obsady narzedziowej zostaja w wyniku odksztalcenia tej obsady pod dzialaniem sily nacisku rozepchniete, wskutek czego ich pier¬ wotne wzajemne polozenie przestaje istniec, a co za tym idzie ustaje gwarancja przylegania elementu za¬ ciskowego do tych powierzchni. Wplywa to do tego stopnia ujemnie na osadzanie elementów tnacych, ze polozenie ich moze sie zmieniac, a nawet moga one ulec calkowitemu zwolnieniu.Celem wynalazku jest takie uksztaltowanie narze¬ dzia, by przy prostej budowie zapewnialo ono kom¬ pensacje odksztalcenia obsady narzedziowej pod dzialaniem sily docisku, a tym samym pewne osa¬ dzenie elementu tnacego.W rozwiazaniu wedlug wynalazku, w celu uzyska¬ nia pelnego nacisku i przylegania elementu tnacego, element zaciskowy podczas zmiany polozenia po¬ wierzchni zaciskowych i powierzchni przylegania jest osadzony z mozliwoscia plynnej zmiany polo¬ zenia. Element zaciskowy oraz element tnacy sa przystosowane do wzajemnej regulacji swych polo¬ zen wzgledem powierzchni zaciskowej, odpowiednio do odksztalcenia sie obsady narzedziowej, przy nie¬ zmiennie pewnym oparciu sie o druga powierzchnie zaciskowa. Jako elementy tnace moga znalezc za¬ stosowanie wkladki nozowe, nozyki specjalne, od¬ wracalne plytki nozowe lub tym podobne, do obrób¬ ki stali, metali niezelaznych, drewna i tworzywa sztucznego.Rozwiazanie wedlug wynalazku przedstawione jest na rysunkach, na których fig. 1 przedstawia wycinek narzedzia pilujacego wedlug wynalazku, fig. 2 — szczegól fig. 1 w powiekszeniu, w czesciowym prze¬ kroju, fig. 3 — szczegól wedlug, fig. 2, fig. 4 — inny przyklad wykonania przedmiotu wynalazku, fig. 5 przedstawia narzedzie w przekroju wedlug linii V—V z fig. 4, fig. 6 — inny przyklad wykonania przedmiotu wynalazku, fig. 7 — narzedzie w prze¬ kroju wedlug linii VII—VII z fig. 6, lecz bez elemen¬ tu zaciskowego, fig. 8 fragment narzedzia z fig. 6 oznaczony strzalka VIII, fig. 9 — fragment narzedzia z fig. 6, oznaczony strzalka IX, fig. 10 — narzedzie w przekroju wedlug linii X—X z fig. 3, fig. 11 do 17 — nastepne przyklady wykonania przedmiotu wy¬ nalazku, pokazane w przekroju, fig. 18 przedstawia element tnacy w widoku z boku, fig. 19 — element tnacy wedlug fig. 18 w widoku z przodu, fig. 20 — element tnacy wedlug fig. 19 w widoku z góry, fig. 21 — dalszy przyklad wykonania przedmiotu wynar lazku, fig. 22 do 24 — przyklady wykonania elemen-94 766 tu tnacego w widoku z boku, fig. 25 — element tna¬ cy, w widoku z boku, fig. 26 do 28 — dalsze przy¬ klady wykonania elementu tnacego, w widoku z bo¬ ku, fig. 29 przedstawia inny przyklad wykonania elementu tnacego w widoku z przodu.Jak to pokazano na fiig. 1 do 3, narzedzie do pilo¬ wania wedlug wynalazku, uksztaltowane w uwido¬ cznionym przykladzie jako pila tarczowa, posiada obsade narzedziowa 1 w postaci plata o plaskich i równoleglych powierzchniach bocznych. W przy¬ padku narzedzia wykonujacego ruch obrotowy, ob¬ sada ta ma postac tarczy pierscieniowej, której otwór wewnetrzny 2, lezacy w osi jej obrotów, przystoso¬ wany jest do mocowania tej obsady na wrzecionie roboczym. Na zewnetrznej krawedzi 3 obsada na¬ rzedziowa jest zaopatrzona w elementy tnace 4, 5, wykonane na przyklad ze stopów twardych, które sa przymocowane wymiennie za pomoca elementów za¬ ciskowych 6 i wystaja az do strefy skrawania 7, która znajduje sie na zewnetrznej krawedzi 3 obsa¬ dy narzedziowej 1.Obsada narzedziowa 1 posiada dla kazdego ele¬ mentu tnacego 4 lub 5 siegajace az do jej krawedzi 3 wybranie 8, majace dwie lezace naprzeciw sliebie powierzchnie boczne 9, 10, które to powierzchnie, w celu zapewnienia prostego montazu, sa zbiezne w kierunku strefy skrawania 7, przy czym obydwie powierzchnie boczne 9, 10 sa w widoku osiowym ustawione ukosnie do plaszczyzn promieniowych ob¬ sady narzedziowej 1, pod róznymi katami. W obre¬ bie kazdej z powierzchni bocznych 9, wzglednie 10, znajduje sie powierzchnia zaciskowa 11 wzglednie 12, na które wywierana jest sila w celu nacisniecia elementu tnacego 4 wzglednlie 5.Uksztaltowanie wedlug wynalazku nadaje sie zwlaszcza dla takich narzedzi do pilowania, w któ¬ rych utworzone krawedzie wybran 8 powierzchnie zaciskowe 11, 12 leza poprzecznie do plaszczyzny ob¬ sady narzedziowej 1 i siegaja az do obu jej plasz¬ czyzn bocznych, czyli dla narzedzi majacych wybra¬ nia w postaci wyciec przelotowych. W kazdym z wy¬ ciec obsadzony jest jeden element zaciskowy 6 i je¬ den element tnacy 4 wzglednie 5. Tego typu narze¬ dzia pilujace sa szczególnie podatne na odksztalce¬ nia przy zacisku elementów tnacych.Element zaciskowy 6 posiada czesc posrednia 13 i mimosród zaciikskowy 14, które to czesci w przykla¬ dzie wykonania przedstawionym na fig. 1 do 3, sta¬ nowia jedyne skladniki elementu zaciskowego. Umie¬ szczona w wybraniu 8 czesc posrednia 13 opiera sie bezposrednio o element tnacy 4 wzglednie 5, a mia¬ nowicie swoja krawedzia dociskowa 15 o jego po¬ wierzchnie czolowa 16, jak równiez i o powierzchnie zadiskowa 11, do której przylega element tnacy 4 wzglednie 5. Dzieki powyzszemu, element tnacy mo¬ ze miec bardzo prosty ksztalt, gdyz nie musi byc do¬ pasowany do mimosrodu zaciskowego 14. O druga powierzchnie zaciskowa 12 czesc posrednia 13 opie¬ ra sie dzieki swemu przyleganiu do powierzchni ob¬ wodowej 17 mimosrodu zaciskowego 14, przy czym ta powierzchnia obwodowa 17 jest usytuowana mi- mosrodowo wzgledem osi srodkowej, wzglednie osi obrotu mimosrodu zaciskowego 14 i posiada przy tym samohamujace plaskie wzniesienie.Mimosród zaciskowy 14, majac postac mimosrodu obwodowego, moze byc osadzony w sposób zape¬ wniajacy bardzo duza oszczednosc miejsca tak, ze nawet w przypadku malej szerokosci skrawania na- rzedzia pilujacego mozliwe jest stosunkowo wielo¬ wymiarowe i stale uksztaltowanie mimosrodu zacis¬ kowego 14. Czesc posrednia 13 ma od strony swej krawedzi bocznej 18 w przyblizeniu w srodku dlu¬ gosci tej krawedzi, rowkowe wybranie 19, w którym szerokosc partii rowkowej jest wieksza nliz grubosc czesci posredniej 12 czyli ze rowek ten jest obu¬ stronnie ograniczony przez czesc posrednia 13, któ¬ rej grubosc moze byc w przyblizeniu równa grubosci obsady narzedziowej 1, której grubosc moze byc w przyblizeniu równa grubosci obsady narzedziowej 1 tak, ze powierzchnie boczne czesdi posredniej 13 leza w jednej plaszczyznie z powierzchniami boczny¬ mi obsady narzedziowej 1. Promien krzywizny row¬ kowej wybrania 19 jest nieco wiekszy od najwiek¬ szego promienia krzywizny powierzchni obwodowej 17 miimosrodu zaciskowego 14 tak, ze mimosród ten, który ma postac tarczki i swymi powierzchniami bo¬ cznymi opiera sie o powierzchnie boczne rowkowe¬ go wybrania 19, które go zabezpieczaja w kierunku osiowym, opiera sie w miejscu oznaczonym cyfra 20.Miejsce styku ma postac linii równoleglej do jego osi. W obrebie tego, dzialajacego jak lozysko nozowe miejsca liniowego przylegania, stworzone wiec jest plywajace ulozyskowanie 20, okolo którego moze sie odchylac czesc posrednia 13 razem z przylegajacym do niej elementem tnacym 4 albo 5 wzgledem mi¬ mosrodu zaciskowego 14, lub wzgledem drugiej po¬ wierzchni zaciskowej 12. To plywajace ulozyskowa¬ nie ma co najmniej jedna, w przyblizeniu prostopa¬ dla do plaszczyzny obsady narzedziowej 1 os odchy¬ len, przy czym w przypadku gdy jest to tylko je¬ dna os, istnieje gwarancja dokladnie okreslonego przemieszczania sie elementu tnacego 4 wzglednie 5.W celu zapewnienia niezawodnego oparcia mimo¬ srodu zaciskowgo 14 przeciw dzialaniu sily zaciska¬ jacej, mlimosród ten posiada wystajace z obu stron ponad jego powierzchnie boczne lezace w jego osi czopy lozyskowe 21 o znacznie zredukowanej sre¬ dnicy, które to czopy maja postac bocznych, wyko¬ nanych z jednego kawalka razem z mimosrodem za¬ ciskowym 14, cylindrycznych na obwodzie wystepów, w których zwrócone w przeciwne strony powierz¬ chnie czolowe siegajace co najwyzej w przyblize¬ niu do plaszczyzn, w których leza boczne plaszczy¬ zny czesci posredniej 13, wzglednie obsady narze¬ dziowej 1. Majacy postac tuleli czop lozyskowy 21 za¬ opatrzony jest w siegajacy na wylot do obu jego plaszczyzn czolowych otwór szesciokatny 22, który sluzy do wsuniecia wen klucza, za pomoca którego majacy stosunkowo duza srednice mimosród zacis¬ kowy 14 moze byc w prosty sposób wprawiany w ruch obrotowy. Powierzchnia zaciskowa 12 ma postac usy¬ tuowanego mniej wiecej w srodku dlugosci odpowie¬ dniej krawedzi bocznej 10 wybrania 8 pólkolistego wyjecia lozyskowego, przeznaczonego dla czopa lo^ zyskowego 21, które to wyjecie ma srednice odpo¬ wiadajaca srednicy tego czopa, za którego posredni¬ ctwem mimosród zaciskowy 14 przylega do tego wy¬ jecia poprzez odpowiednia czesc obwodu czopa lo¬ zyskowego 21. 40 45 50 55 6094 766 Poniewaz wspomniane wyjecie ma postac pólko¬ lista, mimosród zaciskowy moze byc wykonany jako jedna calosc z czopami lozyskowymi, gdyz mimosród ten moze byc wysuniety w te wyjecia w kierunku poprzecznym do swej osi. Równiez i to ulozyskowa- nie moze byc uksztaltowane jako ulozyskowanie ply¬ wajace, przy odpowiednim ksztalcie pozostalych cze¬ sci elementu zaciskowego. W bocznej krawedzi 10 wybrania 8 znajduje sie poza tym pólkoliste zagle¬ bienie 23, uksztaltowane podobnie jak rowek wybra¬ nia 19 i moze miec z tym ostatnim co najmniej w przyblizeniu wspólna os i jednakowe srednice.W zaglebienie 23 wchodzi odpowiedni odcinek ob¬ wodu mimosrodu zaciskowego 14, który równiez i tu jest zabezpieczony w kierunku osiowym, przy czym zwrócone wzajemnie ku sobie krawedzie 10 i 18 ob¬ sady narzedziowej 1 i czesci posredniej 13 znajduja sie w dostatecznym odstepie. W ten sposób mimo¬ sród zaciskowy 14 jest wezszy od grubosci obsady narzedziowej 1, przy czym dzieki jego wsunieciu w rowek stworzone jest proste zabezpieczenie tego luzno osadzonego mimosrodu w kierunku osiowym, caly zas uklad zabezpieczony jest przed zabrudze¬ niem.Z obu stron zaglebienia 23 znajduja sie w jego bo¬ cznych scianach powierzchnie zaciskowe 12. Dla czo¬ pów lozyskowych 21 przeznaczone sa równiez wybra¬ nia 24 w bocznych scianach wybrania rowkowego 19 czesci posredniej 13, które to wybrania otaczaja, w przyblizeniu pólkoliscie, os czopa lozyskowego 21 lecz maja od niego nieco wieksza srednice tak, ze czop lozyskowy nie przylega do nich, lecz tylko jest w nie wsuniety bez ich dotykania.Powierzchnia naciskowa 11, przeznaczona do opar¬ cia o nia elementu tnacego 4 wzglednie 5 stanowi je¬ dynie zewnetrzny odcinek odpowiadajacej jej kra¬ wedzi bocznej 9 wybrania 8, przy czym na zewne¬ trznym koncu powierzchni zaciskowej 11 wybrania jest wyciecie 25, którego wewnetrzne ograniczenie 26 stanowi powierzchnie oporowa dla dolnego konca elementu tnacego 4 wzglednie 5 tak, ze odleglosc je¬ go od osi obsady, wzglednie jego polozenie wzgle¬ dem strefy 7 skrawania, sa dokladnie ustalone. Po¬ wierzchnia zaciskowa 11 ma w przekroju profil na przyklad rowkowy, a tylna powierzchnia 27 elemen¬ tu tnacego 4 wzglednie 5 ma profil odpowiadajacy profilowi powierzchni zaciskowej tak, ze element tnacy zabezpieczony jest swym ksztaltem przed ru¬ chami w kierunku poprzecznym do plaszczyzny ob¬ sady narzedziowej 1. Krawedz dociskowa 15 czesci posredniej 13, jak równiez powierzchnia czolowa 16 elementu tnacego 4 wzglednie 5, moga byc plaszczy¬ znami prostopadlymi do plaszczyzny obsady narze¬ dziowej 1. Odpowiednio plaskie i w przyblizeniu ró¬ wnolegle do siebie sa krawedzie 10 i 18.Powierzchnia denna 28 wybrania 8, która lezy w przyblizeniu równolegle do wskazanego strzalka 29 kierunku skrawania przynaleznego do niej ele¬ mentu tnacego 4 wzglednie 5, ma w przyblizeniu wzdluz calej swej dlugosci wystep profilowany 30, usytuowany symetrycznie do srodkowej plaszczyzny obsady narzedziowej 1 wezszy niz grubosc tej ob¬ sady, przy czym wystep ten wchodzi w rowek 31 wykonany w odpowiedniej krawedzi czesci posre¬ dniej 13, która to krawedz jest równolegla do po- 6 wierzchni dennej 28. Powierzchnia denna 28 prze¬ chodzi poprzez pólkoliscie poglebione strefy naroz¬ nikowe 33, w boczne krawedzie 9 i 10, przy czym wystep profilowy 30 siega az do tych stref narozni- kowych 33. Dzieki wystepowi profilowemu 30, który wchodzi niemal bez poprzecznego do plaszczyzny ob¬ sady narzedziowej 1 luzu w rowek czesci posredniej 13, ta ostatnia jest dokladnie ustalona w kierunku poprzecznym do plaszczyzny obsady narzedziowej 1 tak, ze wszelkie ruchy elementu tnacego i elementu zaciskowego w tym kierunku sa praktycznie wyklu¬ czone.W przypadku gdy element tnacy 4 wzglednie 5 podlega zaciskaniu przez czesc posrednia 13 w wy- niku pokrecania mimosrodu zaciskowego 14, czesci obsady narzedziowej 1 lezace fo obu stronach wy¬ brania 8, zostaja pod dzialaniem sily zaciskajacej sprezyscie odksztalcone i rozepchniete tak, ze krawe¬ dzie boczne 9 i 10 ustawiaja sie pod innym katem wzglednie siebie niz poprzednio, przy czym jednak wskutek tego, ze czesc posrednia 13 dzieki plywaja¬ cemu lozysku 20, moze zmieniac swe polozenie wzgle¬ dem mimosrodu zaciskowego 14, powierzchnie 11, 27 i 15, 16 oraz powierzchnia obwodowa czopa lozy- 23 skowego 21 i wybrania lozyskowego 12 moga nadal przylegac calkowicie do siebie. Mimosród zacisko¬ wy 14 posiada, zwlaszcza w przypadku profilowane- uksztaltowania powierzchni zaciskowych, na zewne¬ trznym obwodzie, odcinek 34 uksztaltowany jako splaszczenie, które lezy niemal stycznie do zewne¬ trznego obwodu czopu lozyskowego 21 i laczy odci¬ nek 17 obwodu mimosrodu zaciskowego 14 najbar¬ dziej oddalony od jego osi, z odoinkiem tegoz ob¬ wodu najblizszym osi. W przypadku gdy w wyniku pokrecenia mimosrodu zaciskowego 14 odcinek 34 zostanie wprowadzony w obszar lozyska 20, to wów¬ czas mimosród zaciskowy 14 moze zostac wsuniety do rowka 19 az do zetkniecia obwodu czopa lozysko¬ wego 21 z wybraniami 24 tak, ze element zaciskowy 40 6 zostaje calkowicie zluzowany i moze zostac latwo wyjety z wybrania 8, w kierunku poprzecznym do plaszczyzny obsady narzedziowej 1, lub w kierunku strefy skrawania. Czesc posrednia 13 tworzy przy powierzchni czolowej 16 elementu tnacego 4 wzgle- 45 dnie 5 cofniety wzgledem strefy 7 skrawania stopien do odprowadzenia wiórów, utworzony przez jej krawedz zewnetrzna, odwrócona od krawedzi zewne¬ trznej 32.W przykladzie wykonania przedstawionym na fig. 50 4 i 5 odpowiednie czesci otrzymaly te same odnosni¬ ki jak na fig. 1 do 3, lecz w indeksem „a".W tej postaci wykonania element zaciskowy 6a zawiera oprócz czesci posredniej 13a jeszcze i czesc oporowa 36, która to czesc usytuowana jest po prze- 59 ciwnej do czesci posredniej 13a stronie mimosrodu zaciskowego 14a i ma zaglebienie 23a oraz wybra¬ nie lozyskujace dla czopa lozyskowego 21a. Lezaca po stronie przeciwnej do elementu tnacego 4a po¬ wierzchnia zaciskowa 12a moze byc utworzona bez- so posrednio z odpowiedniej krawedzi bocznej wybrania 8a, która to krawedz moze byc prostoliniowa i pro¬ filowana i o która czesc oporowa 36 opiera sie cala swoja odpowiednia powierzchnia. Wprawdzie przy tego rodzaju postaci wykonania elementu zacisko- 65 wego 6a potrzebna jest dodatkowa czesc oraz ewen-'94766 7 8 tualnie i poszerzenie wybrania 8a, lecz prostsza jest budowa obsady narzedziowej la. Czesc oporowa 36 ma rowek, w który moze wchodzic wystep profilo¬ wy 30a tak, ze czesc oporowa 36 jest zabezpieczona w kierunku poprzecznym do plaszczyzny obsady na¬ rzedziowej la.W przykladzie wykonania przedstawionym na fig. powierzchnia zaciskowa 12a jest zaopatrzona w trójkatny wystep, o kacie profilu 90°, czyli ma postac wystepu centrujacego i wchodzi w odpowie¬ dnio profilowana, boczna rowkowa powierzchnie wspóldzialajaca 37 czesci oporowej 36 tak, ze czesc oporowa równiez i w tym obszarze jest zabezpieczo¬ na poprzecznie do obsady narzedziowej la. Na fig. 5 "widoczne sa równiez wystajace poza boczne powierz¬ chnie38 mimosrodu zaciskowego 14a wystepy two¬ rzace czopy lozyskowe 21a, których wspólna dlugosc jest co najwyzej równa osiowemu zasiegowi mimo¬ srodu zaciskowego 14a.Na fig. 6 do 9 przedstawione jest narzedzie do pi¬ lowania, w którym elementy tnace 4b, 5b osadzone sa nie bezposrednio przy obsadzie narzedziowej Ib, lecz przy wycinkach 39, które zamocowane sa na zewnetrznym obwodzie nasady narzedziowej Ib. Ele¬ menty tnace 4b, 5b sa osadzone na wycinkach pier¬ scieniowych 39 za pomoca elementów zaciskowych 6b w taki sam sposób, jak w postaciach wykonania wedlug fig. 1 do 5, przy czym wycinki 39 sa usytuo¬ wane w kiileruniku obwodowym jeden za drugim i je¬ den obok drugiego i sa na swym obwodzie uksztalto¬ wane tak samo jak obsada narzedziowa wedlug fig. 1 do 5. Powierzchnie przylegania wycinków 39 leza w plaszczyznach osiowych obsady narzedziowej Ib.Obsada narzedziowa Ib ma na swym zewnetrznym obwodzie usytuowana symetrycznie wzgledem jej plaszczyzny srodkowej pólke pierscieniowa 40, która to pólka wchodzi w rowki 41 znajdujace sie po we¬ wnetrznej stronie wycinków 39. Do pólki tej zamoco¬ wane sa rozdzielnie wycinki za pomoca elementów mocujacych, przechodzacych zarówno poprzez wy¬ cinek, jak i poprzez pólke pierscieniowa 40, na przy¬ klad za pomoca szeregu usytuowanych na obwodzie jeden za drugim nitów 42. Poza tym, na zewnatrz od pólki pierscieniowej 40 osadzone sa pomiedzy sa¬ siadujacymi ze soba wycinkami 39, przepuszczone poprzez te wycinki sruby 43, z których kazdy jest usy¬ tuowany symetrycznie wzgledem plaszczyzny podzia¬ lu miedzy dwoma sasiednimi wycinkami 39. Kazdy z wycinków 39 zawiera przewaznie tylko po jednym elemencie tnacym i ma te sama grubosc co obsada narzedziowa Ib.Jak to pokazano na fig. 8, element tnacy 4b prak¬ tycznie nie wystaje swymi powierzchniami bocznymi 44 poza plaszczyzny boczne wycinka 39, wzglednie obsady narzedziowej Ib. Jak widac z fig. 9, element tnacy 5b moze jednak wystawac z boku z jednej lub z pbu stron, poza wycinek 39, wzglednie poza obsa¬ de narzedziowa Ib.W przykladzie wykonania wedlug fig. 5 do 9 za¬ stosowane sa na przemian elementy tnace 4b wedlug fig. 8 i elementy tnace 5b wedlug fig. 9, dzieki czemu zapewnione sa szczególnie korzystne warunki dla skrawania. Jak pokazano na fig. 8 i 9, powierzchnie zaciskowe ilb maja profil rowkowy, o przekroju w postaoi litery V, o kacie rozwarcia 90°, przy czym odpowiednio profilowane sa tez wspóldzialajace po¬ wierzchnie 27b elementów tnacych 4b, 5b, dzieki cze¬ mu elementy te sa zabezpieczone w kierunku poprze¬ cznym do plaszczyzny obsady narzedziowej, wzgle- dnie wycinka 39.Powierzchnie zaciskowe llb moga równiez — pa¬ trzac w kierunku obsady narzedziowej, byc usta¬ wione ukosnie do plaszczyzny obsady narzedziowej Ib, przy czym jedne powierzchnie zaciskowe llb sa ustawione skosnie w jednym kierunku, inne w dru¬ gim kierunku, najkorzystniej zas jest, gdy powierz¬ chnie zaciskowe sa ustawione ukosnie na przemian raz w jednym kierunku, raz w drugim kierunku tak, ze wysuniete obok nich elementy zaciskowe na zmiane wystaja z jednej i drugiej strony obsady narzedziowej, równiez i wtedy, gdy ich szerokosc nie przekracza szerokosci tej obsady. Na fig. 7 zazna¬ czone jest to na przemian skosne polozenie elemen¬ tów tnacych, przy czym jeden element tnacy zazna¬ czony jest linia ciagla, drugi zas linia osiowa.W celu dalszego ulepszenia w zakresie osadzenia i ukierunkowajnia elementu tnacego, co najmniej je¬ dna powierzchnia zaciskowa jest w swym przekroju profilowana, zwlaszcza symetrycznie do plaszczyzny srodkowej obsady narzedziowej, wzglednie elementu tnacego, przy czym odnosna powierzchnia wspóldzia¬ lajaca ma odpowiednio uksztaltowany przeciwprofil.Na fig. 10 uwidocznione jest uksztaltowanie wy¬ stepu profilowego 30 obsady narzedziowej 1, wzgle¬ dnie wycinka 39, oraz rowek 31 w czesci posredniej 13, przy czym wystep profilowy 30 jest w przekroju prostokatny, wzglednie kwadratowy, a odpowiednio do tego jest tez uksztaltowany i profil rowka 31. Na fig. 11 do 17 pokazane sa dalsze postacie wykonania wystepu profilowego 30 i rowka 31. Wedlug fig. 11 wystep profiilowy jest trójkatny, a rowek ma profil w ksztalcie litery V. Wedlug fig. 12 wystep profilo¬ wy nie jest wykonany na obsadzie narzedziowej, czyli nie na dennej krawedzi wybrania, lecz na czesci posredniej, wzglednie na czesci oporowej, rowek na¬ tomiast wykonany jest z dennej krawedzi wybrania.Wystepy profilowe wedlug fig. 13 i 14 sa w przekro¬ ju w przyblizeniu pólkoliste, tak samo jak rowki, przy czym na fig. 13 wystep profilowy znajduje sie na obsadzie narzedziowej, a na fig. 14 na czesci po¬ sredniej, wzglednie na czesci oporowej. Wedlug fig. i 16 wystep profilowy jest trapezowy, przy czym moze on siegac az do powierzchni bocznych obsady narzedziowej, wzglednie czesci posredniej lub oporo¬ wej, rowek zas ma równiez odpowiedni profil tra¬ pezowy. Wedlug fig. 15 wystep nalezy do obsady na¬ rzedziowej, a wedlug fig. 16 — do czesci posredniej, wzglednie oporowej. Wedlug fig. 17 wystep profilo¬ wy jest prostokatny, lecz przynalezny do czesci po¬ sredniej wzglednie oporowej.Element tnacy 4c wedlug fig. 18 do 20 uksztalto¬ wany jest, tak jak i elementy tnace wedlug fig. 1 do 9, w postaci sztabki, przy czym jedna z jego po¬ wierzchni koncowych tworzy powierzchnie przylo¬ zenia 45, plaska, która to powierzchnia, w widoku z boku Wedlug fig. 18 tworzy kat ostry z plaska po¬ wierzchnia natarcia 16c. Druga powierzchnia kon¬ cowa przebiega pod katem prostym do powierzchni natarcia 16c. Powierzchnia przylozenia tworzy z po¬ wierzchnia natarcia* 16c ostrze 46. Powierzchnie bo¬ li to 40 45 50 55 60um czne* We Ustawione sa'od strfchy powierzchni tylnej 27e elementu tnacego 4c wzgledem siebie pod katem trttryttt, ze zbieznoscia ku powierzchni tylnej, czyli le¬ za pod osiowym katem przylozenia. Poza tym, po¬ wierzchnie boczne 44c, wedlug fig. 19, ustawione sa wzgledem siebie, patrzac w kierunku prostopadlym do powierzchni natarcia 16e elementu tnacego 4c, pod katem ostrym, rozwierajacym sie ku ostrzu 46 tak, ze leza równiez pod promieniowo-bocznym katem przylozenia. Powierzchnia tylna We, w celu dopa¬ sowania do majacej w przekroju ksztalt Etery V po¬ wierzchni zaciskowej, ma na calej dlugosci elementu tnacego ksztalt trapezowy.Powierzchnia zaciskowa, wykonana w obsadzie na¬ rzedziowej, lub w wycinku, jako powierzchnia przy¬ legania dla elementu tnacego, moze miec w prze¬ kroju profil odcinka kola, a zwlaszcza pólkolisty, przy czym w tym przypadku element tnacy 4d ma wedlug fig. 21 od strony grzbietowej 27d profil w po¬ staci odcinka kola lub pólkolisty tak, ze element tna¬ cy osadzony jest w powierzchni zaciskowej plywaja¬ co okolo osi tego zaokraglenia i dzieki temu daje sie tak dokladnie ustawic, ze czesc posrednia przyle¬ ga cala powierzchnia do plaszczyzny natarcia 16d.Element tnacy 4d jest wtiec osadzony plywajaco w od¬ niesieniu do osi wychylen, w przyblizeniu równole¬ glej do plaszczyzny obsady narzedziowej i poprze¬ cznej do kierunku skrawania.Element tnacy 4e wedlug fig. 22, wzglednie 24 ma obie powierzchnie koncowe w postaci ukosnych po¬ wierzchni przylozenia 45e, dzdeki czemu ma dwa ostrza 46e. Powierzchnie boczne 44© leza pod osio- wo-bocznym katem przylozenia, czyli patrzac w kie¬ runku prostopadlym do powierzchni natarcia wedlug fig. 23, sa do siebie równolegle. Dzieki powyzszemu element tnacy 4e stanowi element tnacy odwracalny tak, ze kazde z jego ostrzy 46e moze droga prostego odwrócenia byc wprowadzone w strefe skrawania, co pozwala na nader szybkie doprowadzenie do sta¬ nu uzywalnosci narzedzia do pilowania po jego ste¬ pieniu sie.Podczas gdy w postaciach wykonania wedlug fig. 18 do 24 powierzchnie natarcia elementów tnacych sa plaskie, to powierzchnia natarcia 16f elementu tnacego wedlug fig. 25 jest w swym przekroju pro¬ filowana. W pokazanym przykladzie wykonania po¬ wierzchnia natarcia 16f stanowi wystep o profilu trójkatnym tak, ze jest ona utworzona przez dwie pojedyncze, ustawione do siebie pod katem rozwar¬ tym i przewaznie symetryczne plaszczyzny, wchodza¬ ce w odpowiednie zaglebienie czesci posredniej.W postaci wykonania wedlug fig. 26 do 28 element tnacy 4g jest na dlugosci od powierzchni przyloze¬ nia 45g do drugiej powierzchni koncowej zgrubie¬ nia dzieki temu, jego powierzchnia natarcia 16g i je¬ go powierzchnia tylna 27g leza wzgledem siebie pod ostrym katem, rozwierajacym sie ku tej tylnej po¬ wierzchni. Powierzchnie boczne 44g natomiast leza wzgledem siebie pod promieniowo-bocznym katem przylozenia. Element tnacy 4g nadaje sie zwlaszcza dla narzedzi szybkotnacych, czyli dla narzedzi o du¬ zych liczbach obrotów, gdyz ich ksztalt, przy wyste¬ pujacych duzych stilach odsrodkowych, powoduje po¬ wiekszenie sily zacisku elementu tnacego w obsadzie.Na fig. 29 zaznaczono, w jaki sposób proste, uksztaltowane na przyklad wedlug fig. 22 do 25 ele¬ menty tnace 4h mozna, przez ustawienie na prze¬ mian w polozeniu przestawionym katowo wedlug fig. 7, tak ustawic, ze kazdorazowo jedna z bocznych powierzchni 44h lezy wzgledem obsady narzedziowej pod promieniowo, bocznym katem przylozenia, pod¬ czas gdy druga powierzchnia boczna jest odsunie¬ ta od przynaleznej do niej plaszczyzny skrawania. io Ukosne polozenie elementu tnacego 4h jest osiagnie¬ te przez odpowiednie uksztaltowanie powierzchni zaciskowych, majacych najkorzystniej postac pry¬ zmy, do których to powierzchni zaciskowych maja przylegac elementy tnace. PL