Sposób wytwarzania nowych steroidów szeregu pregnanu podsta¬ wionych chlorem w polozeniu 2 Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia nowych steroidów szeregu pregnanu podsta¬ wionych chlorem w polozeniu 2, o ogólnym wzorze 1, w którym Rx oznacza wolna, zestryfikowana lub zeteryfikowana grupe hydroksylowa, R2 oznacza grupe o wzorze 2, X oznacza atom wodoru lub fluoru albo tez R2 razem z X oznaczaja podwójne wiazanie w polozeniu 9, 11, Y oznacza atom wodo¬ ru lub wolna lub zestryfikowana grupe hydro¬ ksylowa. Zestryfikowane grupy hydroksylowe sa pochodnymi przede wszystkim organicznych kwa¬ sów karboksylowych szeregu alifatycznego, alicy- klicznego, aromatycznego lub heterocyklicznego, zwlaszcza kwasów o 1—18 atomach wegla, np. mrówkowego, octowego, propionowego, kwasów maslowych, walerianowych, np. walerianowego lub trójmetylooctowego, trójfluorooctowego, kwasów kapronowych, np. kwasów B — trójmetylo-propio- nowego lub dwuetylooctowego, kwasów enanto- wych, kaprylowych, pelargonowych, kaprynowych, undecylowych, np. kwasu undecylenowego, kwasów laurynowych, mirystynowych, palmitynowych lub stearynowych, np. kwasu olejowego, cyklopropano-, butano-, pentano- i -heksanokarboksylowego, cy- klopropylometanokarboksylowego, cyklobutylometa- nokarboksylowego, cyklopentyloetanokarboksylowe- go, cykloheksyloetanokarboksylowego, kwasów cy- klopentylocykloheksylo- lub fenylooctowych lub pro- pionowych, kwasu benzoesowego, kwasów fenoksy- alkanowych, np. kwasu fenoksyoctowego, kwasów 10 30 dwukarboksylowych, np. kwasu bursztynowego, fta¬ lowego, chinolinowego, furano-2-karboksylowego, 5-III-rzed-butylofurano-2-karboksylowego, 5-bro- mofurano-2-karboksylowego, nikotynowego lub izo¬ nikotynowego lub kwasów sulfonowych, np. benze- nosulfonowych lub kwasów nieorganicznych, np. kwasów fosforowych lub siarkowych.Grupy estrowe moga byc równiez pochodnymi kwasów ortokarboksylowych, np. kwasu ortomrów- kowego, ortooctowego lub ortopropionowego, przy czym kwasy te, a takze wyzej podane kwasy dwu- karboksylowe moga tworzyc cykliczne 17,21-estry.Zeteryfikowane grupy hydroksylowe sa zwlaszcza pochodnymi alkoholi o 1—18 atomach wegla, np. nizszych alkoholi alifatycznych, np. alkoholu etylo¬ wego, metylowego, propylowego, izo-propylowego, alkoholi butylowych lub amylowych, lub alkoholi aryloalifatycznych, zwlaszcza monocyklicznych, zwlaszcza nizszych alkoholi aryloalifatycznych, np. alkoholu benzylowego lub alkoholi heterocyklicz¬ nych, np. a — czterowodoro-piranolu lub furanolu.Otrzymane sposobem wedlug wynalazku nowe zwiazki o wzorze 1 posiadaja cenne wlasciwosci farmakologiczne, przy czym obok dzialania tymo- litycznego i hamujacego czynnosc nadnerczy wyka¬ zuja one zwlaszcza dzialanie przeciwzapalne, co stwierdzono w badaniach przeprowadzonych na zwierzetach, np. szczurach w próbie z ziarniakiem.Nowe zwiazki moga znalezc zastosowanie jako analogi kortykosterydów, zwlaszcza jako srodki 80 57080 570 przeciwzapalne. Nowe zwiazki sa równiez cennymi pólproduktami do wytwarzania innych uzytecznych substancji, zwlaszcza zwiazków czynnych farma¬ kologicznie. Szczególnie cenny jest A14-2-chloro- -6a-9 a-dwufluoro-16 a-metylo-3,20-dwuketo-ll P-17a-dwuhydroksy-21-acetoksy-pregnadien, który podany np. szczurom w podskórnych dawkach 0,1- 1,0 mg/kg wykazuje wyrazne dzialanie przeciw¬ zapalne.Stwierdzono, ze mozna wytworzyc nowe zwiazki o wzorze 1, w którym Rx, R2, X i Y maja wyzej podane znaczenie, jesli chloruje sie zwiazek o ogól¬ nym wzorze 3, w którym Rlf Y i X maja wyzej podane znaczenie, a R2 oznacza grupe o wzorze 2, w celu przylaczenia chloru do wiazania podwójne¬ go umiejscowionego w polozeniu 1,2 — i nastepnie odszczepia sie kwas chlorowcowodórowy z wytwo¬ rzonej 1,2-dwuchlorowcowej pochodnej uzyskujac w tym miejscu wiazanie podwójne, albo w zwiazku o wzorze 4, w którym Rlf Y i X maja wyzej po¬ dane znaczenie, wytwarza sie podwójne wiazanie w pozycji 1,2 na drodze chemicznego lub mikrobio¬ logicznego odwodornienia w znany sposób, albo w zwiazku o wzorze 5, w którym Rx i Y maja wyzej podane znaczenie, rozszczepia sie grupe epo¬ ksydowa za pomoca fluorowodoru lub zwiazku wy¬ dzierajacego fluorowodór, albo do zwiazku o wzorze 6, w którym Rx i Y maja wyzej podane znaczenie, wprowadza sie grupe hydroksylowa w polozenie llfi lub lla, w znany sposób, po czym z otrzyma¬ nych lip — lub 1la-hydroksypochodnyeh odszcze¬ pia sie czasteczke wody za pomoca srodka odwad¬ niajacego i wytwarza podwójne wiazanie w pozycji 11^ lub lla i w otrzymanym zwiazku o wzorze 1 ewentualnie estryfikuje sie wolne grupy hydro¬ ksylowe i/lub eteryfikuje grupe 21-hydroksylowa i/lub zestryfikowane lub zeteryfikowane grupy hy¬ droksylowe przeprowadza w wolne grupy hydro¬ ksylowe w znany sposób.Przylaczenie chloru do wiazania podwójnego w pozycji 1,2 zwiazku o wzorze 3, w którym Hlt R2, X i Y maja wyzej podane znaczenie przeprowadza sie znanym sposobem, np. chlorowanie mozna prze¬ prowadzic w obojetnym rozpuszczalniku, np. w dioksanie w obecnosci kwasu karboksylowego, np. kwasu propionowego, w niskiej temperaturze w ciemnosci. Odszczepienie chlorowodoru 1,2-dwu- chlorozwiazków przeprowadza sie przez traktowa¬ nie zasada, korzystnie trzeciorzedowa, organiczna zasada, np. trójetyloamina, pirydyna, kolidyna.Grupe 9fi, lip-epoksydowa rozszczepia sie za po¬ moca fluorowodoru znanym sposobem, przy czym stosuje sie bezwodny fluorowodór, ewentualnie w obojetnym rozpuszczalniku, np. w chloroformie, czterowodorofuranie lub zwlaszcza dwumetylo- formamidzie lub wodny kwas fluorowodorowy.Mozna tez stosowac zwiazki wydzielajace fluoro¬ wodór, np. sole kwasu fluorowodorowego z trzecio¬ rzedowa zasada organiczna, np. z pirydyna. Szcze¬ gólnie dogodny jest sposób podany w opisie paten¬ towym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3211758, wedlug którego stosuje sie kwas fluorowodorowy w postaci adduktu z kwasem karbaminowym lub tiokarbaminowym, a zwlaszcza z mocznikiem.W celu wytworzenia podwójnego wiazania w po¬ zycji 1,2 zwiazku o wzorze 4, w którym Rlf R2 X i Y maja wyzej podane znaczenie, stosuje sie znane chemiczne lub mikrobiologiczne sposoby od- wbdorniania. Do sposobów chemicznych nalezy np. 5 odwodornianie za pomoca dwutlenku selenu lub kwasu selenawego korzystnie w trzeciorzedowym alkoholu alifatycznym, np. w III-rzed-butanolu lub trzeciorzedowym alkoholu amylowym lub za po¬ moca 2,3-dwuchloro-5,6-dwucyjano-l,4-benzochinonu io we wrzacym benzenie lub dioksanie. Przy mikro¬ biologicznym odwodornianiu stosuje sie np. szczepy mikroorganizmów gatunków Corynebacterium Sim- plex, Septomyxa affinis lub Didymella lycopersici lub wydzielone z grzybni enzymy. Wprowadzenie 15 grupy hydroksylowej w polozeniu lip zwiazku o wzorze 6 przeprowadza sie równiez na drodze mikrobiologicznej. Stosuje sie mikroorganizmy opi¬ sane w literaturze, zwlaszcza mikroorganizmy ga¬ tunku Curvularia lunata lub Curvularia pallesceus. 20 Do wprowadzenia grupy lla-hydroksylowej do zwiazku o wzorze 6, w którym Rx i Y maja wyzej podane znaczenie, stosuje sie np. mikroorganizmy rzedu Mucorales, zwlaszcza rodziny Mucoracae, na przyklad gatunki Rhizopus lub Cunninghanella, 25 zwlaszcza Rhizopus nigricans lub gatunku Aspergil¬ lus, na przyklad Aspergillus niger, Aspergillus och- raceus. Dla wytworzenia zwiazków o wzorze 5 z od¬ powiednich nasyconych w polozeniu 9,11 zwiazków lla lub 11fi-hydroksylowych przez odszczepienie so wody stosuje sie jako srodek odwadniajacy np. tle¬ nochlorek fosforu w pirydynie lub N-chlorowco- amid lub N-chlorowcoimid, np. N-bromoimid kwa¬ su bursztynowego i dwutlenek siarki w warunkach bezwodnych, korzystnie w pirydynie. 35 Natomiast zwiazki wyjsciowe o wzorze 4 mozna wytworzyc z odpowiednich 9,11-nienasyconych po¬ chodnych, np. przez traktowanie ich kwasem pod- bromowym, np. N-bromoimidem kwasu bursztyno¬ wego, zwlaszcza w obecnosci kwasu nadchlorowe- 40 go i odbromowodorowanie otrzymanej bromohyd- ryny za pomoca zasadowego srodka, jak octan metalu alkalicznego w srodowisku alifatycznego al¬ koholu, jak metanol lub etanol. Wolne grupy hy¬ droksylowe w polozeniu 17 i 21 ewentualnie mozna 45 estryfikowac za pomoca reaktywnych funkcjonal¬ nych pochodnych kwasów alifatycznych, aroma¬ tycznych, cykloalifatycznych, aryloalifatycznych lub heterocyklicznych o 1—18 atomach wegla, zwlaszcza niskich kwasów alifatycznych. Mozna wytworzyc 50 zarówno 17a lub 21-monoester jak i 17a lub 21-dwu- ester. Dla wytworzenia 21-monoestru traktuje sie zwiazki 21-hydroksylowe, w znany sposób^ reak¬ tywnymi funkcyjnymi pochodnymi kwasów kar- boksylowych zwlaszcza wyzej podanych, np. bez- 55 wodnikiem kwasowym lub halogenkiem kwasowym, np. w trzeciorzedowej zasadzie jak pirydynie. Wol¬ na grupe hydroksylowa w polozeniu 17 mozna zna¬ nym sposobem selektywnie zestryfikowac. Wytwarza sie np. 17a,21-dwuester przez acylowanie bezwod- 60 nikiem kwasu karboksylowego, np. bezwodnikiem kwasu octowego z dodatkiem jako katalizatora mocnego kwasu, zwlaszcza aromatycznego kwasu sulfonowego, np. kwasu p-toluenosulfonowego, po czym grupe 21-estrowa zmydla sie w lagodnych 65 warunkach np. roztworem weglanu lub kwasnego5 80 570 % weglanu metalu alkalicznego w wodnym alkoholu alifatycznym, np. metanolu lub etanolu. 17a-mono- estry mozna otrzymac ze zwiazków o wzorze 1, za¬ wierajacych w polozeniu 17a i 21 wolne grupy hydroksylowe, przy czym otrzymuje sie cykliczne 17a-21-ortoestr^ za pomoca reakcji z ortoestrem o wzorze R1-0(OR//)3, w którym R', oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy, R" oznacza rodnik alkilowy, w obojetnym rozpuszczalniku, np. benze¬ nie w obecnosci mocnego kwasu, np. kwasu p-tolu- enosulfonowego jako katalizatora. Zwiazki te moz¬ na np. poddac selektywnej hydrolizie slabym kwa¬ sem organicznym, np. kwasem szczawiowym, eli¬ minujac w ten sposób grupe estrowa z pozycji 21 i uzyskac 17a-monoester.Wedlug wynalazku wolna grupe hydroksylowa w polozeniu 21 ewentualnie eteruje sie znanym sposobem korzystnie za pomoca reaktywnych po¬ chodnych wyzej podanych alkoholi.Eter 21-czterohydropiranylowy mozna wytworzyc np. z dwuhydropiranu, w rozpuszczalniku nie bio¬ racym udzialu wi reakcji, np. tetrahydrofuranie, eterze etylowym lub chloroformie w obecnosci tle¬ nochlorku fosforu. Stosowane jako substancje wyjs¬ ciowe zwiazki o wzorach 3—6 sa znane lub moga byc wytworzone znanym sposobem.Sposród wyzej wymienionych wariantów sposobu wedlug wynalazku szczególnie korzystny jest ten we¬ dlug którego chloruje sie 21-ester A1»4-6a-9a-dwu- fluoro-lip, 17a, 21-trójhydroksy-3,20-dwuketopreg- nandienu i z wytworzonego A4-6a,9a-dwufluoro- l,2-dwuchloro-6a-metylo-lip, 17a-dwuhydroksy-21- estru-3,20-dwuketopregnandienu odszczepia sie chlo¬ rowodór a nastepnie zmydla grupe 21-estrowa i otrzymuje lip, 17a, 21-trójhydroksypochodna pre- gnandienu.Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynalaz¬ ku mozna równiez stosowac do wytwarzania pre¬ paratów farmaceutycznych odpowiednich dla lecze¬ nia ludzi i zwierzat. Preparaty te zawieraja nowe farmakologicznie czynne substancje razem z farma¬ ceutycznymi nosnikami.Nowe zwiazki moga równiez stanowic produkty wyjsciowe dla wytwarzania innych cennych zwiaz¬ ków.Zwiazki wedlug wynalazku mozna równiez sto¬ sowac jako dodatki do paszy. Sposób wedlug wy¬ nalazku wyjasniaja nizej podane przyklady, w któ¬ rych temperature podano w stopniach Celsjusza.Przyklad I. 30,0 g AM-6 -fluoro-16 -metylo- -11, 17 -dwuhydroksy-21-acetoksy-3,20-dwuketo-pre- gnandienu (octan paramethasonu) rozpuszczono w 1500 ml dioksanu, po czym ochlodzono i zalano jedna 150 ml porcja roztworu 84 g chloru w 1000 ml kwasu propionowego i pozostawiono w ciemnosci w ciagu 2 dni przy temperaturze 0—5°C. Roztwór reakcyjny wprowadzono nastepnie do 15 litrów wody i ekstrahowano czterokrotnie 1 litrowymi porcjami chlorku metylenu po czym wyciagi prze¬ myto kolejno woda, nasyconym roztworem kwas¬ nego weglanu sodu i ponownie woda. Przemyte po¬ laczone wyciagi osuszono siarczanem sodu, przesa¬ czono, po czym rozpuszczalnik calkowicie odparo¬ wano pod obnizonym cisnieniem przy temperaturze lazni 30—35°C. Otrzymano 48,2 g A4-6 -dwuchloro-16a-metylo-HB, 17a-dwuhydroksy-21- -acetoksy-3,20-dwuketopregnenu, [a]D20 = +57° (c = = 0,9 w dioksanie (A maka) reaktyfikat 250 mm (e=10500). 0 . . 5 Dwuchloropochodna nie jest trwala i rozklada sie w temperaturze pokojowej. 48 g otrzymanego A4-6 -16a-metylo-llB, 17a-dwuhydroksy-21-acetoksy'*&&*¦- -dwuketopregnenu rozpuszczono w 500 ml pirydyny io i utrzymywano w ciagu 20 godzin w temperaturze pokojowej przy czym obserwowano stopniowa zmia¬ ne barwy od rózowej do zóltobrazowej. Nastepnie mieszanine reakcyjna wprowadzono do mieszaniny skladajacej sie z 3 kg lodu, 10 1 wody i 2 1 stezo- 15 nego kwasu solnego i ekstrahowano pieciokrotnie jednolitrowymi porcjami chlorku metylenu po czym przemyto wyciagi kolejno woda, nasyconym roz¬ tworem dwuweglanu sodu i ponownie woda. Prze¬ myte polaczone wyciagi osuszono siarczanem sodu, 20 przesaczono i odparowano rozpuszczalnik pod obni¬ zonym cisnieniem. W celu oczyszczenia pozostalosc przekrystalizowano z metanolu przy dodatku wegla aktywnego i otrzymano 21,0 g A1'4-6a-fluoro-2-chlo- ro-16a-metylo-llfi, 17 25 -3,20-dwuketo-pregnadienu o temperaturze topnie¬ nia 232—238°C; [ct]D*° - +55° (c= 16°/o w dioksanie) A maks etanol 251 mm (e=14700).Widmo w podczerwieni wykazuje pasma absorpcji przy 2,76, 2,86, 5,71, 5,77, 6,00, 6,09, 8,14, 9,41, 9,60, 30 9,92 i 10,87 ji.Przyklad II. 32,4 g A1,4-6a-fluoro-2-chloroi -16a-metylo-llB, 17a-dwuhydroksy-21-acetoksy-3,20- -dwuketopregnadienu rozpuszczono w 165 ml piry¬ dyny i mieszajac, w temperaturze 20—25°C wkrop- 35 lono w ciagu 10 minut roztwór 17,1 g N-bromoimi- du kwasu bursztynowego. Brazowy roztwór reak¬ cyjny ochlodzono nastepnie do temperatury —12° do —13°C, w temperaturze —12° do —20°C, wpro¬ wadzono w ciagu 50—70 minut silny strumien dwu- A0 tlenku siarki az do zaniku zabarwienia bromu w roztworze reakcyjnym, nastepnie ponownie prze¬ puszczono dwutlenek siarki w ciagu 15—20 minut i po przerwaniu chlodzenia do brazowej krystali¬ zujacej mieszaniny reakcyjnej w ciagu 1,0—1,5 go- 45 dziny wkroplono najpierw powoli, nastepnie szyb¬ ciej ogólem 2250 ml wody, przy czym przy stopnio¬ wym wzroscie temperatury do 20—25°C wykrysta¬ lizowal powoli produkt reakcji. Produkt odsaczono, przemyto 1000 ml wody i wysuszono pod obnizonym 50 cisnieniem w temperaturze 50—60°C. Otrzymano 29,1 g A1»4.9<11)-6a-fluoro-2-chloro-16a-metylo-17a- hydroksy-21-acetoksy-3,20-dwuketo-pregnadienu o temperaturze topnienia 128—132°C; [aJD80 = —8° (c=l,0°/o w chloroformie) Xmax rektyfikatu 247 nm 55 (s = 15900).Przyklad III. Do roztworu 5,00 g AM.9-2- chloro-6a-fluoro-16a-metylo-3,20-dwuketo-ll,B, 17a- -dwuhydroksy-21-acetoksy-pregnatrienu w 60 ml absolutnego dioksanu i 7,5 ml 0,5 N kwasu nad- 60 chlorowego, mieszajac w temperaturze 18^20°C wkroplono w ciemnosci, w ciagu 15 minut roz¬ twór 2,34 g N-bromoacetamidu w 40 ml absolutne¬ go dioksanu i mieszano dalej w ciagu 4 godzin w atmosferze azotu w ciemnosci w temperaturze po- 65 kojowej. Nastepnie wkroplono w ciagu 10 minut80 570 7 8 15 ml 10%-wego roztworu tiosiarczanu sodu (od¬ barwienie) i w ciagu 15 minut 100 ml wody w tem¬ peraturze 18—20°C. Po powolnym wprowadzeniu do mieszaniny poreakcyjnej roztworu 1,5 g wodo¬ rotlenku sodu w 15 ml wody i 10 ml metanolu w temperaturze okolo 20°C czerwonawa mieszanine mieszano w ciagu 1 godziny w atmosferze azotu w temperaturze pokojowej. Nastepnie w temperaturze okolo 10°C wkroplono w ciagu 30 minut 400 ml wody, po czym wytracona substancje odsaczono, przemyto woda, rozpuszczono w chlorku metylenu, roztwór osuszono siarczanem sodu, odparowano do sucha pod obnizonym cisnieniem (pompka wodna).Otrzymano 4,64 g zóltej pianki która rozpuszczono w eterze i po wytraceniu mieszanina chlorek me- tylenu-metanoleter otrzymano 3,18 g czystego AM- -2-chloro-6a-fluoro-16a-metylo-9B, ll|3-epoksy-3,20- -dwuketo-17a, 21-dwuhydroksypregnadienu o tem¬ peraturze topnienia 200—202°C; [a]D20 = —10° = 1° (c = 0,964), ultrafiolet: X maks = 254 nm (e = 15500).Widmo w podczerwieni: pasma przy 2,77, 2,85, 5,84, 5,97, 6,03, 6,20, 8,80, 9,37, 9,90, 10,10, 10,95 i 11,87 \i. 1,80 g A1'4-2-chloro-6a-fluoro-16a-metylo-9P, 11(3- -epoksy-3,20-dwuketo-17a-21-dwuhydroksy-pregna- dienu rozpuszczono w 10 ml pirydyny i 10 ml bez¬ wodnika kwasu octowego i utrzymywano w ciagu 15 godzin w temperaturze pokojowej. Klarowny zólty roztwór po wylaniu do lodu z woda mieszano w ciagu 30 minut, po czym ekstrahowano dwukrot¬ nie chloroformem, warstwy organiczne przemyto kolejno woda, rozcienczonym kwasem siarkowym z lodem, woda, nasyconym roztworem kwasnego weglanu sodu z lodem i ponownie woda do odczynu obojetnego, osuszono siarczanem sodu i odparowano do sucha pod obnizonym cisnieniem (wytworzonym pompka wodna). Z otrzymanego zóltego oleju (1,89 g) uzyskano po rozpuszczeniu w eterze i wy¬ traceniu mieszanina chlorek metylenu/eter 1,23 g czystego 21-octanu zwiazku wyjsciowego o tempe¬ raturze topnienia 184°C. Widmo w ultrafiolecie: l maks = 254 nm (e = 15400) (w etanolu). [a]D20= +5° ±2° (c = 0,580 w chloroformie). Widmo w podczerwieni: pasma przy 2,75, 5,70, 5,75, 5,96, 6,18, 7,2, 8,12, 9,40, 9,93 i 10,95 \jl. 2,62 g octanu w naczyniu polietylenowym wprowadzono do 60 ml adduktu mocznika z fluoro¬ wodorem (1:1,325) i mieszano za pomoca mieszadla teflonowego w ciagu 40 godzin w temperaturze 3°C (± 1°C) przy zabezpieczeniu przed dostepem po¬ wietrza. Zawiesine, mieszajac, wylano na 700 g lodu i 200 ml stezonego amoniaku, po czym doprowadzo¬ no do wartosci pH 7 za pomoca kwasu octowego.Wytracona substancje odsaczono, przemyto woda, rozpuszczono w chloroformie, roztwór osuszono siarczanem sodu i odparowano do sucha pod obni¬ zonym cisnieniem (pompka wodna). Otrzymane bra¬ zowe krysztaly (okolo 2,8 g) rozpuszczono w mie¬ szaninie toluen-octan etylu (4:1) i przesaczono przez 120 g zelu krzemionkowego. Krystalizujace frakcje rozpuszczono na goraco w chlorku metylenu, na¬ stepnie po zatezeniu pod normalnym cisnieniem i dodaniu malej ilosci eteru otrzymano 1,06 g czy¬ stego A1'4-2-chloro-6a, 9a-dwufluoro-16a-metylo- -3,20-dwuketo-llf3, 17a-dwuhydroksy-21-acetoksy- -pregnadienu o temperaturze topnienia (202°C) 204°C. Z lugu macierzystego otrzymano po chroma¬ tografii cienkowarstwowej 95% wymienionego pro¬ duktu. [a]D20 = +48 ±2° (c = 0,497). Widmo w ultra¬ fiolecie: X maks — 246 nm (e — 15800). Widmo w pod- 5 czerwieni: (nujol) pasma przy 2,82, 5,70, 5,76, 6,15, 7,83, 8,74, 9,37, 9,91, 10,50, 10,95, 11,25 ai.Przyklad IV. 9,4 g A1,4-6a-fluoro-2-chloro- -16a-metylo-1113, 17a-dwuhydroksy-21-acetoksy-3,20- -dwuketopregnadienu rozpuszczono w 400 ml meta- io nolu przy ogrzewaniu do wrzenia i przepuszczaniu azotu. Nastepnie otrzymany roztwór ochlodzono pod azotem do temperatury 1—3°C i wkroplono w ciagu 15—30 minut do roztworu 1,7 g kwasnego weglanu sodu w 50 ml wody. Roztwór reakcyjny 15 mieszano nastepnie w ciagu nocy w temperaturze 1—3°C w atmosferze azotu, po czym produkt re¬ akcji stopniowo wykrystalizowal. Przebieg zmydle- nia sprawdzono za pomoca chromatografii cienko¬ warstwowej na zelu krzemionkowym przy stoso- 20 waniu jako fazy ruchomej mieszaniny toluenu z oc¬ tanem etylu (1:1).Po zmydleniu trwajacym 10—15 godzin w roz¬ tworze reakcyjnym nie stwierdzono produktu wyjs¬ ciowego. Nastepnie mieszanine reakcyjna wprowa- 25 dzono do 2 1 wody, ekstrahowano kilkakrotnie chlorkiem metylenu, wyciagi przemyto dwukrotnie woda, osuszono siarczanem sodu, przesaczono i od¬ parowano do sucha. Otrzymano 7,65 g krystalicz¬ nego produktu surowego, który topi sie przy tem- 30 peraturze 175°C. Produkt wedlug chromatografii cienko warstwowej jest czysty (zel krzemionkowy toluen-octan etylu 1:1). W celu dalszego oczyszcze¬ nia lekko zóltawy surowy produkt krystalizowano z octanu etylu, przy czym najpierw otrzymano 35 2,87 g A1,4-6a-fluoro-2-chloro-16a-metylo-116, 17a- -21-trójhydroksy-3,20-dwuketo-pregnadienu o tem¬ peraturze topnienia (180°) 181—182°C. Z lugu ma¬ cierzystego po zatezeniu otrzymano dalsze ilosci tego produktu. 40 Przyklad V. 9,0 g AV-6 -metylo-HB, 17a-dwuhydroksy-21-acetoksy-3,20- -dwuketo-pregnadienu (octan Flumethasonu) roz¬ puszczono przy ogrzewaniu w 750 ml dioksanu.Po ochlodzeniu wlano 66 ml roztworu skladajacego 45 sie z 36 g chloru w 500 ml czystego kwasu propio- nowego po czym calosc utrzymywano w ciemnosci w ciagu 7 dni przy temperaturze 0—5°C. Roztwór reakcyjny wprowadzono do 3 1 lodowatej wody i ekstrahowano trzykrotnie 500 ml porcjami chlor- 50 ku metylenu nastepnie wyciagi przemyto kolejno woda, nasyconym wodnym roztworem kwasnego weglanu sodu i ponownie woda. Przemyte polaczo¬ ne wyciagi suszono siarczanem sodu, przesaczono, odparowano calkowicie pod obnizonym cisnieniem 55 przy temperaturze lazni 30—35°C. Otrzymano 11,7 g A4-6a,9a-dwufluoro-l,2-dwuchloro-16a-metylo-ll(3, 17a-dwuhydroksy-21-acetoksy-3,20-dwuketo-pregne- nu. Widmo w podczerwieni (chlorek metylenu) wy¬ kazuje pasma absorpcji przy 2,80, 3,95, 5,75, 5,95, 60 7,25, 8,20, 8,85, 9,45, 9,60, 10,05 i 11,35 \i. Dwuchloro- pochodna nie jest trwala i rozklada sie w tempera¬ turze pokojowej. Rozpuszczono 11,7 g A4-6a,9a-dwu- fluoro-l,2-dwuchloro-16a-metylo-HI3, 17a-dwuhy- droksy-21-acetoksy-3,20-dwuketo-pregnenu w 150 ml 65 czystej pirydyny i roztwór pozostawiono w ciagu80 570 9 10 24 godzin w temperaturze pokojowej, przy czym obserwowano stopniowa zmiane barwy z rózowej na zólta do brazowej. Nastepnie roztwór reakcyjny wprowadzono do 1 1 normalnego roztworu kwasu solnego ochlodzonego lodem. Ekstrahowano piecio¬ krotnie po 250 ml Chlorku metylenu po czym prze¬ myto wyciagi kolejno kilkakrotnie ochlodzonym lodem normalnym roztworem kwasu solnego, woda, nasyconym roztworem kwasnego weglanu sodu ochlodzonym lodem i ponownie woda. Przemyte i nastepnie polaczone wyciagi osuszono nad siar¬ czanem sodu, przesaczono i odparowano calkowicie pod zmniejszonym cisnieniem. Otrzymany brunat- nawy czesciowo krystaliczny produkt 10 g chroma¬ tografowano na 750 g zelu krzemionkowego (sred¬ nica kolumny 6 cm) i eluowano kolejno mieszanina toluenu z octanem etylu 95:5, po czym 90:10, nastepnie 80:20. Z frakcji (frakcje 69—80) uzyskano po zatezeniu 0,7 g AV-6a, 9a-dwufluoro-2-chloro- -16a-metylo-17a-hydroksy-llB, 21-dwuacetQksy-2,30- -dwuketopregnadienu o temperaturze topnienia (240°C) 246—250°C. [^D20 = +90° (c = l°/o w dioksa¬ nie) i X maks rektyfikat 245 nm (e = 14600). Frakcje 86—115 odparowano razem do sucha i pozostalosc przekrystalizowano z rektyfikatu. Otrzymano 2,4 g AV-6a,9a-dwufluoro-2-chloro-16a-metylo-llB, 17a- -dwuhydroksy-21-acetoksy-3,20-dwuketo-pregnadie- tiu topiacego sie w 'temperaturze 20°—2I0°C. [cJD80 = = 61° (c = 1% w dioksanie) i X maks (rektyfikat) 246 nm (£ = 16100), z lugów macierzystych otrzy¬ mano po zatezeniu dalsze ilosci tego zwiazku.Przyklad VI. 18,0 g AV-6a,9a-dwufluoro- 16<*-metylo^llB, 17a-dwuhydroksy-21-trójmetyloace- toksy-3,20-dwuketo-pregnadienu rozpuszczono w 1500 ml dioksanu. Ochlodzono i wylano do 90 ml roztworu 72 g chloru w 1000 ml kwasu propiono- wego i utrzymywano w ciemnosci w ciagu 7 dni w temperaturze 0—5°C. Nastepnie przerobiono wedlug przykladu I i otrzymano 22,7 g A4-6a,9a- dwufluoro-l,2-dwuchloro-16a-metylo-HB, 17a-dwu- hydroksy-21-trójmetyló-acetoksy-3,20-dwuketo-pre- gnenu topiacego z rozkladem w temperaturze 200°C. 22,7 g A4-6a,9a-dwufluoro-l,2-dwuchloro- -16a-metylo-llB, 17a-dwuhyclroksy-21-trójmetylo- acetoksy-3,20-dwuketo-pregnenu rozpuszczono w 300 ml czystej suchej pirydyny, wytworzyl sie jas- nobrazowy klarowny roztwór. Mieszanine reakcyjna utrzymywano w ciagu 2 dni w temperaturze poko¬ jowej i poddano obróbce wedlug sposobu opisanego w przykladzie II. Otrzymany brunatnawy krysta¬ liczny produkt surowy (20,9 g) chromatografowano na 2300 g zelu krzemionkowego (srednica kolumny 12 cm) za pomoca mieszaniny toluen-octan etylu 95:5. Po oddzieleniu frakcji wstepnych (frakcja 10—25) frakcje 38—61 odparowano a pozostalosc przekrystalizowano z octanu etylu. Otrzymano 4,68 g A1,4-6a,9a-dwufluoro-2-chloro-16a-metylo-llB, 17a- -dwuhydroksy-21-trójmetyloacetoksy-3,20-dwuketo- -pregnadienu o temperaturze topnienia (242°C) 243—244°C. [a]D20o=+58° (c=0,8°/o w dioksanie^ i X maks (rektyfikat) 247 nm (e = 16200). Z lugu ma¬ cierzystego, po zatezeniu, otrzymano dalsze ilosci produktu.Przyklad VII. \ 1 wyjalowionej pozywki plynnej zawierajacej 20 g peptonu i 50 ml namoku kukurydzianego zadaje sie 30 ml rozrastajacej sie hodowli Corvularia lunata i prowadzi fermentacje w temperaturze 28°C w ciagu 48 godzin przy napo¬ wietrzaniu i wstrzasaniu. Hodowle Corvularia lu- 5 nata uzyskuje sie z grzybka hodowanego uprzednio na agarze a nastepnie w wyzej wymienionej plyn¬ nej pozywce. Nastepnie hodowle zadaje sie roztwo- ' rem 0,5 g A1,4-2-chloro-6a-fluoro-16a-metylo-17a-21- -dwuhydroksy-3j20-dwuketopregnadienu w 50 ml io etanolu i prowadzi proces dalej w wyzej podanych warunkach. Po zakonczeniu fermentacji calosc od¬ sacza sie ha nuczy i przesacz ekstrahuje chlorkiem metylenu. Po wysuszeniu siarczanem sodu wyciagu i odparowaniu rozpuszczalnika uzyskuje sie sucha 15 *pozostalosc, która rozpuszcza sie w mieszaninie to¬ luenu z octanem etylu (1:1) i rozdziela na kolum¬ nie chromatograficznej wypelnionej 25 g zelu krze¬ mionkowego. Z frakcji octanowych, po stwierdzeniu ich jednolitosci za pomoca chromatografii cienko- 20 warstwowej, odparowaniu rozpuszczalnika po kry¬ stalizacji z octanu etylu otrzymuje sie AV-2-chloro- -6a-fluoro-16a-metylo-llB, 17a,21-trójhydroksy-3,20- -dwuketo-pregnadien o temp. topnienia 181—182°C.Produkt poddaje sie nastepnie acetylowaniu za 25 pomoca bezwodnika octowego w obecnosci pirydyny w temperaturze 0°C i otrzymuje A1,4-2-chloro-6a- -fluoro-16a-metylo-llB, 17a-dwuhydroksy-21-ace- tóksy-3,20-dwuketo-pregnadien.Produkt wyjsciowy mozna otrzymac przez chlo- 30 rowanie i nastepne odchlorowanie znanego 21-octa¬ nu A1,4-6a-fluoro-16a-metylo-17a,21-dwuhydroksy- -3,20-dwuketo-pregnadienu (porównaj brytyjski opis patentowy nr 933859, przyklad V), zgodnie ze sposobem opisanym w przykladzie I. 35 Przyklad VIII. 14,3 g A^^a^a-dwufluoro- 2-chloro-16ct-metylo-llB, 17a-dwuhydroksy*21-ace- toksy-3,20-dwuketo-pregnadienu (21-octan 2-chlpro- flumetazonu), rozpuszcza sie w 950 ml metanolu i ogrzewa do wrzenia oraz przepuszcza strumien 40 azotu. Nastepnie otrzymany roztwór, w atmosferze azotu, oziebia sie do temperatury 0—5°C, po czym do roztworu wkrapla sie w ciagu 10 minut 3,2 g kwasnego weglanu sodu w 38 ml wody i miesza dalej w atmosferze azotu w ciagu 2—3 dni, w tem- 45 peraturze 0—5°C, przy czym produkt reakcji stop¬ niowo krystalizuje z roztworu. Przebieg reakcji . zmydlenia kontroluje sie za pomoca chromatografii cienkowarstwowej na zelu krzemionkowym W uk¬ ladzie toluen-aceton 1:1 i po stwierdzeniu ealkowi- 50 tego zaniku substancji wyjsciowej w mieszaninie poreakcyjnej, mieszanine odparowuje sie pod obni¬ zonym cisnieniem w lazni o temperaturze 30°C, zatezajac roztwór do objetosci 2^300 ml, po czym calosc rozciencza 1500 ml wody i ekstrahuje octa- 55 nem etylu. Ekstrakty przemywa sie wielokrotnie woda, suszy siarczanem sodu, ekstrahuje i calko¬ wicie odparowuje. Otrzymuje sie 12,2 g krystalicz¬ nego produktu stanowiacego A1,4-6a,9a-dwuflouro- -2-chloro-16a-metylo-llB, 17a,21-trójhydroksy-3,20- 60 -dwuketopregnadienu (2-chloro flumetazon) o tem¬ peraturze topnienia 220—222°C (z rozkladem), pro¬ dukt jest jednolity w chromatogramie cienkowar¬ stwowym na zelu krzemionkowym w ukladzie to- luen-aceton 1 : 1, [a]D20 = +40 (0,97% w dioksanie), fi= X maks 245 nm (e = 15000) w alkoholu absolutnym.80 570 11 PL PL