PL51500B1 - - Google Patents

Description

Opublikowano: 10.V19£6 51500 KI. 12 p, l/Ol MKP C 07 d UKD MfW h Wspóltwórcy wynalazku: doc. dr Pawel Nantka-Namirski, mgr Jerzy Gnilka, mgr Jerzy Pacholczyk, mgr Leszek Ptaszynski, mgr inz. Witold Czerwinski Wlasciciel patentu: Instytut Farmaceutyczny, Warszawa (Polska) Sposób wytwarzania estrów dwualkiloaminoetylowych kwasu nikotynowego i ich soli Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymy¬ wania estrów dwualkiloaminoetylowych kwasu ni¬ kotynowego, których sole jak np. monocytrynian estru dwuetyloaminoetylowego kwasu nikotynowe¬ go sa cennymi lekami geriatrycznymi.W celu otrzymania wymienionych estrów w po¬ staci soli, nalezy najpierw wytworzyc wolny ester stanowiacy zasade. A. L. Mndzojan, Zurn. Obszcz.Chim, XVI, Nr 7, 1029 (1946) otrzymal estry dwu- etyloaminoetylowy i dwumetyloaminaetylowy kwa¬ su nikotynowego przez kondensacje chlorku kwasu nikotynowego z dwuetylo- oraz z dwumetyloamino- etanolem wobec weglanu potasowego, stosujac róz¬ ne rozpuszczalniki. Pierwszy z wymienionych estrów wedlug' tego autora destyluje w temperatu¬ rze 166—167°C przy 21 mm Hg, temperatura topnie¬ nia jego pikrynianu wynosi 118°C. Drugi destyluje w temperaturze 140—141°C przy 16 mm Hg, a tem¬ peratura topnienia jego pikrynianu wynosi 172°C.Powyzszy sposób wytwarzania estrów wymaga po¬ slugiwania sie bardzo czulym na slady wilgoci chlorkiem kwasu nikotynowego, a scislej mówiac chlorowodorkiem tego chlorku. Dlatego wytwarza¬ nie tych estrów kwasu nikotynowego w skali tech¬ nicznej sprawia bardzo duze trudnosci, a wydajnosc nie przekracza 50°/o.Ta posrednia droga otrzymywania estru poprzez chlorek kwasowy wydawala sie konieczna ze wzgledu na to, ze dwualkiloaminoetanole sa dosc silnymi zasadami i w bezposrednim zetknieciu z 10 15 20 30 kwasem nikotynowym tworza sole. Zobojetnianie rna tu pierwszenstwo przed estryfikacja, a substra- ty zwiazane w trwalej soli nie sa juz w stanie wy¬ tworzycestru. , ; j' Istota wynalazku polega na znalezieniu spo¬ sobu bezposredniej estryfikacji dwualkiloaminó- etanoli kwasem nikotynowym. Stwierdzono, ze mozna latwo otrzymac ester i nastepnie przepro¬ wadzic go w wymagana sól z wydajnoscia znacznie wyzsza niz osiagana sposobem znanym przy zasto¬ sowaniu jako srodowiska reakcji benzenu, toluenu, ksylenu, frakcji naftowej lub innego tym podobne¬ go rozpuszczalnika organicznego niepolarnego. Oka¬ zalo sie, ze niepolarne srodowisko reakcji pow¬ strzymuje dysocjacje elektrolityczna substratów i nie sprzyja ich wzajemnemu zobojetnieniu z wy¬ tworzeniem* soli, dzieki czemu umozliwia estryfi- kacje.Sposób wedlug wynalazku nadaje sie równiez do zastosowania w skali przemyslowej. % Wedlug wynalazku do niepolarnego organiczne¬ go rozpuszczalnika wprowadza sie kwas nikotyno¬ wy, dwualkiloaminoetanol w nadmiarze w stosun¬ ku do kwasu nikotynowego i ewentualnie stosuje sie niewielki dodatek np 5 g kwasu p-toluenosulfo- nowego jako katalizatora na 1 mol kwasu nikoty¬ nowego. Estryfikacje prowadzi sie w temperatu¬ rze wrzenia rozpuszczalnika, przy czym odbiera sie azeotrop rozpuszczalnika z woda powstajaca w czasie estryfikacji. Po ukonczeniu procesu estry- 5150051500 fikacji oddestylowuje sie calkowicie rozpuszczal¬ nik pod zmniejszonym cisnieniem wraz z nadmia¬ rem nieprzereagowanego dwualkiloaminoetanolu.Pozostalosc stanowi ester, który rozpuszcza sie w dowolnym rozpuszczalniku organicznym bezwod¬ nym i zadaje bezwodnym roztworem kwasu, którego sól ma byc wytworzona. Otrzymuje sie pozadane zwiazki z wydajnoscia wynoszaca okolo 70% w przeliczeniu na kwas nikotynowy* Przyklad. 123 g (1 mol) kwasu nikotynowe¬ go wsypano do 800 ml ksylenu, dodano 5 g kwasu p-toluenosulfonowego oraz wlano 116 g (okolo 1,3 mola) dwuetyloaminoetanolu. Calosc ogrzewano pod chlodnica zwrotna do wrzenia przy uzyciu na¬ sadki azeotaopowej, az dó calkowitego zaprzesta¬ nia, wydzielania sie wody powstajacej w wyniku estryfikacji, co trwalo okolo 6 godzin. Nastepnie oddestylowano pod próznia ksylen wraz z nadmia¬ rem nieprzereagowanego dwuetyloaminoetanolu.Pozostalosc rozpuszczono w 600 g absolutnego eta¬ nolu i mieszajac zadawano powoli roztworem bez¬ wodnego kwasu cytrynowego w absolutnym eta¬ nolu, az do osiagniecia PH okolo 3—4. Wydzielil sie monocytrynian o dosc wysokiej czystosci, który po przekrystalizowaniu z octanu etylu dal produkt czysty stanowiacy monocytrynian estru dwuetylo- aminoetylowego kwasu nikotynowego z wydajnos¬ cia okolo 70% w przeliczeniu na uzyty kwas niko¬ tyny. PL

Claims (2)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania estrów dwualkiloaminoety- lowych kwasu nikotynowego i ich soli, zna¬ mienny tym, ze najpierw przeprowadza sie estryfikacje dwualkiloaminoetanolu kwasem ni¬ kotynowym w rozpuszczalniku organicznym nie- polarnym korzystnie w benzenie, toluenie, ksylenie lub frakcji naftowej usuwajac wode azeotropowo, a nastepnie otrzymany ester uzy¬ skuje sie przez odpedzenie rozpuszczalnika i nadmiaru dwualkiloaminoetanolu i ewentualnie poddaje dzialaniu kwasów w warunkach bez¬ wodnych w celu przeprowadzenia w zwiazki o charakterze soli.
2. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze estryfikacje dwuetyloaminoetanolu kwasem niko¬ tynowym przeprowadza sie w ksylenie, z otrzy¬ manego estru sporzadza bezwodny roztwór al¬ koholowy i poddaje dzialaniu kwasu cytryno¬ wego równiez w bezwodnym roztworze alkoho¬ lowym w celu wytworzenia monocytrynianu estru dwuetyloaminoetylowego kwasu nikoty¬ nowego. 10 15 20 BJtk 786/66 r. 160 egz*. A4 PL