PL240436B1

PL240436B1 - 2-Hydroksyfosfatydylocholiny oraz sposób ich otrzymywania

Info

Publication number: PL240436B1
Application number: PL421983A
Authority: PL
Inventors: Marek Kłobucki; Aleksandra Grudniewska; Bartosz Kocbach; Gabriela Maciejewska; Maciej Ugorski; Czesław Wawrzeńczyk
Original assignee: Wrocław University Of Environmental And Life Sciences
Priority date: 2017-06-22
Filing date: 2017-06-22
Publication date: 2022-04-04
Also published as: PL421983A1

Abstract

Przedmiotem zgłoszenia jest pochodna fosfatydylocholiny, zawierająca w pozycji sn-1 niesteroidowy lek przeciwzapalny (naproksen, ketoprofen lub flurbiprofen) o wzorach 1, 2 i 3 przedstawionych na rysunku. Zgłoszenie obejmuje też sposób otrzymywania nowych pochodnych fosfatydylocholiny, polegający na tym, że chlorek niesteroidowego leku przeciwzapalnego poddaje się reakcji z acetalem sn-glicero-3-fosfocholiny (GPC) z tlenkiem dibutylocyny(IV) (DBTO) rozpuszczonych w propan-2-olu w obecności trietyloaminy (TEA), a całość miesza się przez co najmniej godzinę w temperaturze pokojowej, po czym surowy produkt, którym jest 1-acylo-2-hydroksy-sn-glicero-3-fosfocholina o wzorze 1, 2 lub 3 wydziela się za pomocą chromatografii kolumnowej.

Description

PL 240 436 B1

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku są 1-acylo-2-hydroksy-sn-glicero-3-fosfocholiny o wzorach 1,2 i 3, oraz sposób ich otrzymywania.

Pochodne fosfolipidy według wynalazku mogą znaleźć zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym jako składniki preparatów o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym.

Naproksen, ketoprofen oraz flurbiprofen należą do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), a chemicznie do pochodnych kwasu 2-arylopropionowego. Leki te są powszechnie stosowane w preparatach leczniczych, w tym również dostępnych bez recepty. Farmaceutyki te wykazują przede wszystkim silne działanie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe (Cashman J., Drugs, 1996, 52, s. 1323). Związki te są stosowane powszechnie w leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów, w tym reumatoidalnego zapalenia stawów (Moller B. i inni, Annals of the Rheumatic Diseases, 2015, 74(4), s. 718723). Ponadto niektóre z nich działają przeciwgorączkowo i z powodzeniem mogą być stosowane w przeziębieniach czy grypie. Jak większość leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, związki te posiadają skutki uboczne. Długotrwałe stosowanie tych leków prowadzi do nieżytu żołądka oraz krwawień z przewodu pokarmowego (Rainsford K., The American Journal of Medicine, 1999, 107(6), s. 27-35).

Fosfolipidy są naturalnymi związkami budującymi błony komórkowe każdego organizmu żywego. Dzięki budowie amfifilowej cząsteczki te charakteryzują się wysoką biodostępnością oraz nie wykazują toksyczności (Jing L. i inni, Asian Journal of Pharmaceutical Sciences, 2015, 10, s. 81-98). Ponadto, mogą tworzyć bardziej złożone struktury (liposomy), które znacznie ułatwiają transport międzykomórkowy.

Celem wynalazku było opracowanie metody otrzymywania nowych produktów - fosfolipidowych pochodnych zawierających cząsteczkę naproksenu, ketoprofenu lub flurbiprofenu w pozycji sn-1. Fosfolipid pełni w tym wypadku rolę nośnika leku, ułatwiając jego wnikanie do komórek oraz redukuje niekorzystne oddziaływanie leków na układ pokarmowy.

Nie jest znana fosfatydylocholina zawierająca cząsteczkę naproksenu albo ketoprofenu albo flurbiprofenu w pozycji sn-1 fosfatydylocholiny.

Istotą wynalazku jest 1-acylo-2-hydroksy-sn-glicero-3-fosfocholina oraz sposób jej otrzymywania.

Istotą sposobu według wynalazku jest to, że chlorek niesteroidowego leku przeciwzapalnego poddaje się reakcji z acetalem sn -glicero-3-fosfocholiny (GPC) i tlenku dibutylocyny(IV) (DBTO) rozpuszczonych w propan-2-olu w obecności trietyloaminy (TEA). Całość miesza się przez co najmniej godzinę w temperaturze pokojowej, a surowy produkt, którym jest 1-acylo-2-hydroksy-sn-glicero-3-fosfocholina wydziela się za pomocą chromatografii kolumnowej.

Korzystnie jest, gdy niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym jest naproksen.

Korzystnie także jest, gdy niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym jest ketoprofen.

Korzystnie również jest, gdy niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym jest flurbiprofen.

Sposób, według wynalazku, przedstawiony jest bliżej na przykładach wykonania.

P r z y k ł a d 1. Chlorki niesteroidowych leków przeciwzapalnych zostały otrzymane metodami opisanymi w literaturze (Huang Z. i inni, Journal of Medicinal Chemistry, 2011, 54, str. 1360, Doulgkeris C. M. i inni, Medicinal Chemistry Research, 2012, 21, str. 2286, Patent nr US6987120 B1, str. 16).

W kolbie okrągłodennej, do 0,250 g (0,97 mmola) sn-glicero-3-fosfocholiny (GPC) dodaje się 0,242 g (0,97 mmola) tlenku dibutylocyny (DBTO). Całość zawiesza się w 15 cm³ propan-2-olu i ogrzewa przez co najmniej godzinę pod chłodnicą zwrotną w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika. Po zakończonej reakcji mieszaninę ochładza się do temperatury pokojowej, dodaje trietyloaminę (TEA) (0,203 cm³, 1,46 mmola), a następnie chlorek naproksenu (0,363 g, 1,46 mmola) i miesza się przez co najmniej 30 minut. Po zakończeniu reakcji (TLC, HPLC) rozpuszczalnik odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymuje się 1-[ S-2’-(6”-metoksynaftalenylo)]propanoilo-2-lizo-sn-glicero-3-fosfocholinę (wzór 1), którą oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym stosując jako eluent mieszaninę CHCI3 : CH3OH : H2O 65:25:4 (v/v/v). Otrzymuje się 0,318 g (wydajność 70%) produktu w postaci lekko różowego ciała stałego o temperaturze topnienia 162-164°C. TLC Rf: 0,43 (CHCI3 : CH3OH : H2O 65:25:4 v/v/v). Dane spektroskopowe i właściwości fizyczne tak otrzymanego związku przedstawione są poniżej:

¹H NMR (600 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: 1,54 (d, J = 7,2 Hz, 3H, CH3-3'), 3,08 (s, 9H, N(CH3)3), 3,44 (m, 2H, CH2-p), 3,79 (m, 1H, jeden z CH2-3), 3,85 (m, 1H, jeden z CH2-3), 3,88 (s, 3H, O-CH3), 3,89-3,93 (m, 2H, H-2' i H-2), 4,07 (dd, J = 11,4, 6,1 Hz, 1H, jeden z CH2-1'), 4,13 (m, 2H, CHs-α),

Claims

PL 240 436 B1 4,18 (dd, J = 11,4, 5,0 Hz, 1H, jeden z CH2-I), 7,09-7,13 (m, 2H, H-5” i H-7”), 7,37 (m, 1H, H-10”), 7,64 (s, 1H, H-2”), 7,67-7,70 (m, 2H, H-4” i H-9”). 13C NMR (150 MHz, CDCl3:CD3OD, 2:1, v/v) δ: 17,84 (C-3’), 44,85 (C-2’), 53,41, 53,44 i 53,46 (N(CH3)3), 54,68 (O-CH3), 58,55 (d, Jc-p = 5,0 Hz, C-α), 64,75 (C-1), 65,80 (C-β), 66,24 (d, Jc-p = 5,7 Hz, C-3), 68,06 (d, Jc-p = 6,7 Hz, C-2), 105,14 (C-7”), 118,47 (C-5”), 125,41 (C-2”), 125,72 (C-10”), 126,72 i 128,77 (C-4” i C-9”), 128,48 (C-3”), 133,30 (C-8”), 135,12 (C-1”), 157,24 (C-6”), 174,63 (C-1’). 31P NMR (243 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: -0,30. ESI-MS m/z wyliczone dla C22H32NO8P: [M+H]+ - 470,1944, oznaczone 470,1961. P r z y k ł a d 2. Postępuje się jak w przykładzie 1 z tym, że w reakcji z sn-glicero-3-fosfocholiną (GPC) 0,250 g (0,97 mmola) stosuje się chlorek rac -ketoprofenu (0,398 g, 1,46 mmola). Dalej postępuje się jak w przykładzie 1. Otrzymuje się 0,230 g 1-[2’-(3”-benzoilofenylo)]propanoilo-2-lizo-sn-glicero-3-fosfocholiny (wzór 2) w postaci bezbarwnego woskowatego produktu z wydajnością 48%. TLC Rf: 0,46 (CHCI3 : CH3OH : H2O 65:25:4 v/v/v). Właściwości fizyczne i dane spektroskopowe otrzymanego związku przedstawione są poniżej: 1H NMR (600 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: 1,52 (dwa d, J = 6,8 Hz, 3H, CH3-3’), 3,18 (s, 9H, N(CH3)3), 3,61 (m, 2H, CH2-e), 3,80 (m, 1H, jeden z CH2-3), 3,85 (dwa kw, J = 7,1 Hz, 1H, H-2’), 3,86 (m, 1H, jeden z CH2-3), 3,93 (m, 1H, H-2), 4,07 (m, 1H, jeden z CH2-1), 4,17 (m, 1H, jeden z CH2-1), 4,25 (m, 2H, CH2-a), 7,44 (m, 1H, H-5”), 7,46-7,50 (m, 2H, H-10” i H-12”), 7,55 (d, J = 7,9 Hz, 1H, H-6”), 7,58-7,62 (m, 2H, H-4” i H-11”), 7,71 (s, 1H, H-2”), 7,73-7,76 (m, 2H, H-9” i H-13”). 13C NMR (150 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: 17,79 (C-3’), 44,71 (C-2’), 53,50 i 53,53 (N(CH3)3), 58,84 (d, Jc-p = 4,6 Hz, C-α), 64,94 i 65,06 (C-1), 65,79 (m, C-β), 66,40 (m, C-3), 67,93 i 67,98 (dwa d, Jc-p = 6,6 Hz, C-2), 127,95 (C-10” i C-12”), 128,18, 128,44 i 128,63 (C-4”, C-5”, C-2”), 129,54 (C-9” i C-13”), 131,44 (C-6”), 132,41 (C-11”), 136,73 (C-8”), 137,30 (C-1”), 140,40 (C-3”), 173,97 i 173,99 (C-1’), 196,98 (C-7”). 31P NMR (243 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: -0,88. ESI-MS m/z wyliczone dla C24H32NO8P: [M+H]+ - 494,1944, oznaczone 494,2347. P r z y k ł a d 3. Postępuje się jak w przykładzie 1 z tym, że w reakcji z sn-glicero-3-fosfocholiną (GPC) 0,250 g (0,97 mmola) stosuje się chlorek rac-flurbiprofenu (0,384 g, 1,46 mmola). Dalej postępuje się jak w przykładzie 1. Otrzymuje się 0,144 g 1-[2’-(3”-fluoro-4”-fenylofenylo)]propanoilo-2-hydroksy-sn-glicero-3-fosfocholiny (wzór 3) w postaci bezbarwnego produktu o mazistej konsystencji z wydajnością 31%. TLC Rf: 0,44 (CHCl3 : CH3OH : H2O 65:25:4 v/v/v). Dane spektroskopowe i stałe fizyczne tak otrzymanego związku przedstawione są poniżej: 1H NMR (600 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: 1,50 i 1,51 (dwa d, J = 7,1 Hz, 3H, CH3-3'), 3,13 i 3,14 (dwa s, 9H, N(CH3)3), 3,53 (m, 2H, CH2-e), 3,76-3,82 (m, 2H, H-2' i jeden z CH2-3), 3,84-3,90 (m, 1H, jeden z CH2-3), 3,90-3,95 (m, 1H, H-2), 4,08 (dd, J = 11,5, 6,0 Hz, 1H, jeden z CH2-1), 4,09 (dd, J = 11,5, 4,8 Hz, 1H, jeden z CH2-1), 4,16 (dd, J = 11,5, 6,6 Hz, 1H, jeden z CH2-1), 4,19 (dd, J = 11,5, 5,1 Hz, 1H, jeden z CH2-1), 4,19 (m, 2H, CH2-a), 7,08-7,12 (m, 1H, H-2”), 7,12-7,15 (m, 1H, H-6”), 7,317,34 (m, 1H, H-10”), 7,35-7,39 (m, 1H, H-5”), 7,39-7,43 (m, 2H, H-9” i H-11”), 7,47-7,51 (m, 2H, H-8” i H-12”). 13C NMR (150 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: 17,73 i 17,76 (C-3’), 44,46 (C-21), 53,59, 53,61 i 53,64 (N(CH3)3), 58,70 (d, J = 5,1 Hz, C-α), 65,04 i 65,17 (C-1), 65,94 (m, C-β), 66,42 i 66,46 (d, J = 5,9 Hz, C-3), 68,15 i 68,20 (d, J = 6,4 Hz, C-2), 114,66 i 114,82 (C-2”), 123,27 i 123,29 (C-6”), 127,30 (C-10”), 128,04 (C-9” i C-11”), 128,09 (C-4”), 128,45 i 128,47 (C-8” i C-12”), 130,40 i 130,42 (C-5”), 135,00 (C-1”), 141,33 i 141,38 (C-7”), 158,39 i 160,03 (C-3”), 173,99 i 174,02 (C-1”). 31P NMR (243 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: -0,21. ESI-MS m/z wyliczone dla C23H31FNO7P: [M+H]+ - 484,1900, oznaczone 484,1892. Zastrzeżenia patentowe

1. 1-Acylo-2-hydroksy-sn-glicero-3-fosfocholiny, o wzorach 1, 2 i 3 przedstawione na rysunku.

2. Sposób otrzymywania 1-acylo-2-hydroksy-sn-glicero-3-fosfocholin, znamienny tym, że chlorek niesteroidowego leku przeciwzapalnego poddaje się reakcji z acetalem sn-glicero-3-fosfocholiny (GPC) i tlenku dibutylocyny(IV) (DBTO) w obecności trietyloaminy (TEA), przy czym