PL201206B1

PL201206B1 - Sposób i urządzenie do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku

Info

Publication number: PL201206B1
Application number: PL341836A
Authority: PL
Inventors: Felix Horst Schneider
Original assignee: Felix Horst Schneider
Priority date: 1999-08-06
Filing date: 2000-08-03
Publication date: 2009-03-31
Also published as: EP1074605A1; DE50003425D1; EP1074605B1; PL341836A1; ATE248213T1; DE19937081A1; DK1074605T3; DE19937081C2

Abstract

1. Sposób wytwarzania oleju jadalnego z ro slin oleistych, zw laszcza z rzepaku, polegaj acy na tym, ze ziarna sortuje si e, suszy, a nast epnie kruszy si e i ponownie sortuje uzyskuj ac trzy ró zne frakcje, przy czym frakcja u zytkowa podlega dalszej obróbce, obejmuj acej ogrzewanie i ekstrakcj e oleju z mi azszu, znamienny tym, ze przed pokruszeniem czyszczone i przesortowane ziarno (A.E) poddaje si e suszeniu w temperaturze równej lub mniejszej 40°C do uzyskania wilgotno sci od 4,5% do 5,5%, natomiast po poddaniu go kruszeniu u zytkow a frakcj e oczyszczon a (A.M) poddaje si e w separatorze (7) powietrznym rozdzieleniu na mi azsz, zawiera- j acy niewielkie ilo sci luski (10), oraz na oddzielon a lusk e (A.P), za s otrzyman a w wyniku przesiewania po pokruszeniu frakcj e zgrubn a (A.J) oraz frakcj e drobn a (A.M) wraz z lusk a (A.P) uzyskan a z separatora, odprowadza si e do zbiornika (12), a nast epnie mi azsz zawieraj acy niewielk a ilosc luski (A.O) poddaje si e dalszemu roz- drobnieniu, po czym wyt lacza si e z niego olej (P.D) za pomoc a prasy wyt laczaj acej (10) w temperaturze otoczenia i poddaje si e go ponownie oczyszczeniu przez usuwanie cz astek sta lych. 12. Urz adzenie do wytwarzania oleju jadalnego z ro slin ole- istych, zw laszcza z rzepaku, w którym ziarna tych ro slin oleistych po przesortowaniu, suszeniu, kruszeniu, odsiewaniu i innych opera- cjach przygotowawczych wprowadza si e do prasy t locz acej, zna- mienne tym, ze sk lada si e z umieszczonych kolejno w ci agu tech- nologicznym nast epuj acych zespo lów: przesiewacza (2), osuszacza (3), zespo lu walców krusz acych (4), drugiego przesiewacza (5), separatora (7), zespo lu do kondycjonowania (8), czyli nawil zania podgrzanego ziarna, z zespo lu walców rozdrabniaj acych (9) oraz z prasy wyt laczaj acej (10). PL PL PL PL

Description

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 201206 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 341836 ^{(51) Int.Cl.}

C11B 1/02 (2006.01) C11B 1/04 (2006.01) C11B 1/06 (2006.01) (22) Data zgłoszenia: 03.08.2000 C11B 1/10 (2006.01)

B02B 3/04 (2006.01) B02C 9/04 (2006.01)

Sposób i urządzenie do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku

(30) Pierwszeństwo: 06.08.1999,DE,19937081.8	(76) Uprawniony i twórca wynalazku: Schneider Felix Horst,Essen,DE
(43) Zgłoszenie ogłoszono: 12.02.2001 BUP 04/01	(74) Pełnomocnik:
(45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.03.2009 WUP 03/09	Zbigniew Kamiński, Kancelaria Patentowa

(57) 1. Sposób wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku, polegający na tym, że ziarna sortuje się, suszy, a następnie kruszy się i ponownie sortuje uzyskując trzy różne frakcje, przy czym frakcja użytkowa podlega dalszej obróbce, obejmującej ogrzewanie i ekstrakcję oleju z miąższu, znamienny tym, że przed pokruszeniem czyszczone i przesortowane ziarno (A.E) poddaje się suszeniu w temperaturze równej lub mniejszej 40°C do uzyskania wilgotności od 4,5% do 5,5%, natomiast po poddaniu go kruszeniu użytkową frakcję oczyszczoną (A.M) poddaje się w separatorze (7) powietrznym rozdzieleniu na miąższ, zawierający niewielkie ilości łuski (10), oraz na oddzieloną łuskę (A.P), zaś otrzymaną w wyniku przesiewania po pokruszeniu frakcję zgrubną (A.J) oraz frakcję drobną (A.M) wraz z łuską (A.P) uzyskaną z separatora, odprowadza się do zbiornika (12), a następnie miąższ zawierający niewielką ilość łuski (A.O) poddaje się dalszemu rozdrobnieniu, po czym wytłacza się z niego olej (P.D) za pomocą prasy wytłaczającej (10) w temperaturze otoczenia i poddaje się go ponownie oczyszczeniu przez usuwanie cząstek stałych.

12. Urządzenie do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku, w którym ziarna tych roślin oleistych po przesortowaniu, suszeniu, kruszeniu, odsiewaniu i innych operacjach przygotowawczych wprowadza się do prasy tłoczącej, znamienne tym, że składa się z umieszczonych kolejno w ciągu technologicznym następujących zespołów: przesiewacza (2), osuszacza (3), zespołu walców kruszących (4), drugiego przesiewacza (5), separatora (7), zespołu do kondycjonowania (8), czyli nawilżania podgrzanego ziarna, z zespołu walców rozdrabniających (9) oraz z prasy wytłaczającej (10).

PL 201 206 B1

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku, polegający na tym, ż e ziarna sortuje się , suszy, a nastę pnie kruszy się i ponownie sortuje uzyskując trzy różne frakcje, przy czym frakcja użytkowa podlega dalszej obróbce, obejmującej ogrzewanie i ekstrakcję oleju z miąższu.

Przedmiotem wynalazku jest również urządzenie do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku, w którym ziarna tych roślin oleistych po przesortowaniu, suszeniu, kruszeniu, odsiewaniu i innych operacjach przygotowawczych wprowadza się do prasy tłoczącej.

W wię kszoś ci znanych ze stanu techniki sposobach wytwarzania oleju jadalnego z rzepaku nie stosuje się wstępnego usuwania łusek, jednakże znane są również niektóre sposoby przewidujące wstępne oczyszczenie rzepaku.

W opisie patentowym niemieckim nr DE 2 35 173 opisany jest sposób usuwania łusek z ziaren roślin oleistych, polegający na podgrzaniu tych ziaren do temperatury około 45°C oraz przedmuchiwanie ich strumieniem zimnego powietrza i uderzanie porwanych tym strumieniem ziaren o ściankę nachyloną do kierunku przepływu strumienia. Następnie częściowo rozkruszone ziarna są porywane przez spiralny strumień powietrza i przepuszczane przez perforowane ścianki oczyszczacza, powodujące mechaniczne usunięcie łusek bez równoczesnego wyciskania oleju z tych ziaren.

Z duń skiego opisu patentowego nr 131 530 znany jest sposób oczyszczania ziaren roś lin oleistych, polegający na oddzielaniu łusek od miąższu, po odkształceniu ziaren wsypywanych między powierzchnie trące, a następnie odsiewaniu łusek za pomocą separatora. Z niemieckiego opisu patentowego nr DE 4 041 994 znany jest sposób i urządzenie do usuwanie łuski przez porwanie ziaren rzepaku strumieniem powietrza i uderzeniami ich o powierzchnię oporową. Sposób ten umożliwia uzyskanie ziaren zawierających poniżej 5% łusek, które poddaje się następnie suszeniu w temperaturze około 95°C i kruszeniu przez jednokrotne przepuszczanie przez gładkie walce, przy czym szczelina między walcami ma szerokość wynoszącą od 0,2 do 0,4 średnicy średniej wielkości ziarna. Następnie z tak pokruszonych ziaren usuwa się strumieniem powietrza naderwane łuski, zaś ostateczne ich oddzielenie od miąższu następuje w separatorze elektrostatycznym.

Urządzenie do oddzielania łuski od ziarna do realizacji tego sposobu składa się ze zbiornika ziarna, z zespołu walców, oddzielacza odśrodkowego, separatora powietrznego i seperatora elektrostatycznego.

Niedogodnością tego rozwiązania jest konieczność suszenia ziarna w wysokiej temperaturze, co powoduje pogorszenie jakości uzyskanego produktu końcowego, jak również tylko jednokrotne kruszenie ziarna między walcami o stosunkowo niewielkiej szerokości szczeliny, podczas którego następuje wydzielenie się części oleju. Inną niedogodnością jest stosunkowo duże zużycie energii.

W praktyce olejniczej najczęściej nie stosuje się procesu usuwania łuski, zaś ziarno rzepakowe jest najpierw zgniatane, a następnie tłoczone. Wadą tego powszechnie stosowanego sposobu jest zanieczyszczenie oleju woskiem, chlorofilem, wolnymi kwasami tłuszczowymi i taniną, jak również innymi cząstkami stałymi, co powoduje konieczność przeprowadzenia dodatkowego procesu rafinacji chemicznej i mechanicznej. Ponadto istotną niedogodnością tych znanych i powszechnie stosowanych sposobów wytłaczania oleju za pomocą prasy ślimakowej o ciągłym działaniu jest wydzielanie się dużych ilości ciepła oraz konieczność chłodzenia prasy.

W celu wyeliminowania tych składników i zwiększenia jakości i trwałości oleju stosuje się obróbkę parą w temperaturze powyżej 100°C, przy czym olej uzyskany w wyniku takiej obróbki, musi być ulepszany przez proces rafinacji przebiegający w temperaturze powyżej 200°C, co powoduje powstawanie szkodliwych kwasów tłuszczowych i fosfatydów oraz zmniejsza zawartość witamin w oleju.

Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych AP nr US 4 083 836 znany jest sposób wytwarzania z nasion Brassica oraz Crambe Abyssinica nietoksycznego, jadalnego koncentratu białkowego o jasnej barwie i ł agodnym zapachu, polegają cy na kruszeniu suchych nasion w celu rozluź nienia łusek i skruszenia miąższu, przy czym pokruszony materiał poddaje się separacji na sitach, uzyskując trzy frakcje, a mianowicie: grubą frakcję, zawierającą niecałkowicie pokruszony miąższ oraz łuski, średnią frakcję, zawierającą pokruszony miąższ i niewielką ilość łusek, oraz drobną frakcję. Następnie frakcję średnią poddaje się przeróbce w stanie wilgotnym, w temperaturze od 80°C do 100°C, polegającej na ługowaniu wodnym, suszeniu oraz ekstrakcji oleju za pomocą rozpuszczalnika. W wyniku końcowym uzyskuje się nieuszkodzone białko o jasnej barwie.

PL 201 206 B1

Z polskiego opisu patentowego nr PL 165 738 znany jest sposób otrzymywania oleju z nasion roślin strączkowych, które po oczyszczeniu poddaje się obróbce wstępnej i po kondycjonowaniu termicznym poddaje się procesowi wytłaczania względnie ekstrakcji, który charakteryzuje się tym, że obróbka wstępna materiału siewnego polega na wytwarzaniu płytek o grubości od 0,2 mm do 0,3 mm, po czym płytki te zwilża się do zawartości od 10% do 15% wody i ekspanduje w temperaturze 105°C do125°C. Wreszcie suszy się do zawartości od 3% do 5% wody i następnie wytłacza się w temperaturze niższej od 100°C do zawartości oleju resztkowego wynoszącej od 15% do 25%.

Z polskiego opisu patentowego nr PL 104 061 znane jest urzą dzenie do kondycjonowania nasion rzepaku dwuzerowego, czyli do obróbki cieplnej tych nasion przed ich spłatkowaniem. Urządzenie to ma zastosowanie w procesie uzyskiwania oleju z rzepaku i służy do nagrzewania i suszenia nasion, przy czym składa się ono z płaszcza górnego i dolnego, ogrzewanych parą wodną, oraz z umieszczonych zarówno w pł aszczu górnym, jak i w pł aszczu dolnym - wał ów ś rubowych, przy czym wał śrubowy w płaszczu górnym ma zmienny skok taśmy, zaś w płaszczu dolnym - stały skok taśmy, wskutek czego kondycjoner powoduje mieszanie ziaren w czasie ich ogrzewania.

Celem wynalazku jest opracowanie sposobu wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku w niskiej temperaturze, dzięki czemu wyeliminowane są wady i niedogodności sposobów znanych ze stanu techniki.

Cel ten zrealizowano w sposobie wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku wedł ug wynalazku, który charakteryzuje się tym, ż e przed pokruszeniem czyszczone i przesortowane ziarno A.E poddaje się suszeniu w temperaturze równej lub mniejszej 40°C do uzyskania wilgotności od 4,5% do 5,5%, natomiast po poddaniu go kruszeniu użytkową frakcję oczyszczoną A.M poddaje się w separatorze powietrznym rozdzieleniu na miąższ, zawierający niewielkie ilości łuski A.O, oraz na oddzieloną łuskę A.P, zaś otrzymaną w wyniku przesiewania po pokruszeniu frakcję zgrubną A.J oraz frakcję drobną A.N wraz z łuską A.P uzyskaną z separatora, odprowadza się do zbiornika, a następnie miąższ zawierający niewielką ilość łuski A.O poddaje się dalszemu rozdrobnieniu, po czym wytłacza się z niego olej P.D za pomocą prasy wytłaczającej w temperaturze otoczenia i poddaje się go ponownie oczyszczeniu przez usuwanie czą stek stał ych z wytł oczonego oleju.

Wielkości cząstek w trzech frakcjach, otrzymanych w wyniku kruszenia, są następujące: w użytkowej frakcji oczyszczonej A.M od 0,7 do 1,1 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, we frakcji zgrubnej A.J - powyżej 1,1 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, a we frakcji drobnej A.N - mniej niż 0,7 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego.

Temperatura suszenia oczyszczanego i przesortowanego pokruszonego ziarna AE rzepaku frakcji użytkowej AM wynosi więcej od 35°C.

W sposobie wedł ug wynalazku stosuje się dwa kolejno po sobie nastę pujące procesy kruszenia oczyszczonego i osuszonego ziarna AG za pomocą zespołu walców o gładkiej powierzchni, a mianowicie proces kruszenia wstępnego i kruszenia wykańczającego, przy czym, średnia szerokość szczeliny między walcami podczas procesu kruszenia wstępnego jest większa niż podczas kruszenia wykańczającego.

Średnia szerokość szczeliny między walcami kruszącymi dla kruszenia wstępnego wynosi od 0,4 do 0,5 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, zaś dla procesu kruszenia wykańczającego wynosi od 0,3 do 0,4 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego.

Rozkruszone ziarno rzepakowe AH poddaje się w przesiewaczu segregacji, w wyniku której uzyskuje się frakcję zgrubną AJ, złożoną z cząsteczek o wielkości większej od 0,7 średniej średnicy ziaren rzepakowych, frakcję użytkową AM, złożoną z cząsteczek o wielkości od 0,2 do 0,7 średniej średnicy ziaren rzepakowych i frakcję drobną AN, złożoną z cząsteczek o wielkości mniejszej od 0,2 średniej średnicy ziaren rzepakowych.

Uzyskany w wyniku separacji miąższ ziaren rzepakowych A.O zawierający niewielką ilość łuski, poddaje się kondycjonowaniu polegającemu na nawilżaniu w temperaturze niższej od 40°C do zawartości wody w ziarnie wynoszącej od 5% do 7%.

Zawartość wody w kondycjonowanym ziarnie wynosi od 5,5% do 6,5%.

Proces kondycjonowania ziarna przeprowadza się w temperaturze równej lub mniejszej od 35°C.

Kondycjonowany miąższ z ziarna rzepakowego P.B poddaje się dalszemu rozdrobnieniu w zespole walców rozdrabniających o gładkiej powierzchni, których wzajemny poślizg wynosi około 5%, przy czym szerokość szczeliny między walcami rozdrabniającymi wynosi od 0,04 do 0,05 średniej średnicy ziarna rzepaku.

PL 201 206 B1

Celem wynalazku jest również opracowanie urządzenia do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku, umożliwiającego realizację sposobu według wynalazku.

Urządzenie do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku według wynalazku charakteryzuje się tym, że składa się z umieszczonych kolejno w ciągu technologicznym następujących zespołów: przesiewacza, osuszacza, zespołu walców kruszących, drugiego przesiewacza, separatora, zespołu do kondycjonowania, czyli nawilżania podgrzanego ziarna, z zespołu walców rozdrabniających oraz z prasy wytłaczającej.

Zespół walców kruszących urządzenia według wynalazku składa się z dwóch umieszczonych, jedna nad drugą, par walców o gładkich powierzchniach, przy czym średnia szerokość szczeliny między walcami górnej pary walców jest większa od szerokości szczeliny dolnej pary walców, przy czym szerokość szczeliny między walcami kruszącymi górnej pary wynosi od 0,4 do 0,5 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, natomiast szerokość szczeliny między walcami dolnej pary wynosi od 0,3 do 0,4 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego.

Urządzenie według wynalazku zawiera korzystnie separator powietrzny oraz ślimakową prasę sitową o ciągłym działaniu, wyposażoną w zespół do oddzielania łusek.

Badania eksploatacyjne sposobu i urządzenia do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku według wynalazku wykazały, że uzyskuje się olej o niewielkiej zawartości składników szkodliwych i bardzo wysokiej jakości. Równocześnie eliminuje się niekorzystny energetycznie proces rafinowania przez obróbkę parą. Zastosowanie produktów ubocznych (łusek i drobnej frakcji) jako pasz albo materiału opałowego umożliwia dodatkowe zmniejszenie kosztów produkcji oleju.

Urządzenie do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku według wynalazku jest uwidocznione w przykładowym rozwiązaniu konstrukcyjnym na rysunku przedstawiającym schemat tego urządzenia.

Ziarno rzepaku A.A wprowadza się do oddzielacza metalu 1 urządzenia według wynalazku, w którym z surowca usunięte zostają cząsteczki A.B metalu, po czym ziarno to sortuje się za pomocą przesiewacza 2 na trzy frakcje o różnych wielkościach cząsteczek. Frakcja A.D zawiera zanieczyszczenia, na przykład resztki innych roślin i słomę, frakcja A.E - oczyszczone ziarno, przeznaczone do dalszej obróbki, zaś frakcja A.F- drobne cząsteczki i bardzo drobne ziarna.

Frakcję A.D zawierającą zanieczyszczenia oraz frakcję A.F zawierającą drobne cząsteczki ziaren odprowadza się do zbiornika 12. Natomiast frakcję A.E oczyszczonego ziarna poddaje się osuszeniu w osuszaczu 3, stosując temperaturę nie wyższą od 40°C, aż do uzyskania zawartości wody między 4,5% i 5,5%, a następnie poddaje się oczyszczoną i osuszoną frakcję A.G kruszeniu w zespole walców kruszących 4. Zespół walców kruszących 4 jest wyposażony w dwie pary walców o gładkich powierzchniach, przy czym jedna para walców jest umieszczona wyżej, druga zaś niżej, i przynajmniej między współpracującymi powierzchniami jednej z tych par walców nie występuje poślizg względny.

Proces kruszenia przebiega w sposób ciągły, przy czym ziarno samoczynnie przesypuje się z górnej pary walców bezpośrednio do dolnej pary. W pierwszym etapie procesu następuje kruszenie wstępne ziarna przechodzącego przez szczelinę z górnej pary zespołu walców 4 o szerokości równej od 0,4 do 0,5 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, a następnie kruszenie wykańczające między walcami dolnej pary o szerokości od 0,3 do 0,4 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego. Szczelina między walcami górnej pary zespołu walców kruszących 4 jest więc szersza od szczeliny między walcami dolnej pary tego zespołu.

Rozkruszone ziarno rzepakowe A.H poddaje się następnie rozdzieleniu w przesiewaczu 5 na trzy frakcje, a mianowicie: frakcję zgrubną AJ, składającą się z niecałkowicie skruszonych ziaren, frakcję użytkową A.M, składającą się z miąższu ziarna zawierającego niewielką część łusek, oraz frakcję drobną A.N składającą się z drobnych cząsteczek, zwłaszcza łusek, ale i miąższu.

Frakcja użytkowa A.M. zostaje przetransportowana do separatora 7 i rozdzielona w nim na miąższ A.O zawierający niewielką ilość łusek oraz na łuski A.P zawierające niewielką ilość miąższu. Natomiast frakcja zgrubna A.J zostaje przetransportowana do rozdzielacza 6, w którym jest podzielona na frakcję A.K doprowadzaną z powrotem do zespołu walców 4 w celu jej pokruszenia, oraz frakcję odpadową A.L odprowadzaną z separatora do zbiornika 12. Drobna frakcja A.N oraz łuski A.P są odprowadzane bezpośrednio z przesiewacza 5 i separatora 7 do zbiornika 12. Nastawienie przesiewacza 5 powinno być takie, aby w trakcie rozdzielania frakcja zgrubna A.J składała się z cząsteczek o wielkości większej niż 0,7 średniej średnicy ziaren rzepakowych, frakcja użytkowa - z cząsteczek o wielkości od 0,2 do 0,7 średniej średnicy ziaren rzepakowych, a frakcja drobna - z cząsteczek o wielkości mniejszej niż 0,2 średniej średnicy ziaren rzepakowych.

PL 201 206 B1

Separator 7 jest korzystnie separatorem powietrznym, choć może być również stosowany jako separator elektrostatyczny. Uzyskana z separatora 7 frakcja A.O, zawierająca miąższ oraz niewielką część łuski, zostaje następnie poddana procesowi kondycjonowania ziarna, polegającym na jego nawilżeniu w temperaturze niższej od 40°C, a korzystnie nie większej od 35°C, aż do uzyskania wilgotności kondycjonowanego ziarna wynoszącej od 5% do 7%, a korzystnie od 5,5% do 6,5%. Następnie frakcję P.B kondycjonowanego ziarna wprowadza się, bez dodatkowego podgrzewania, do zespołu walców rozdrabniających 9, o gładkiej powierzchni, w których wzajemny poślizg względny wynosi około 5%, zaś szerokość szczeliny między nimi od 0,04 do 0,05 średniej średnicy ziarna rzepakowego.

Z zespołu walców rozdrabniających 9 rozdrobniona i zawierająca miąższ z niewielką ilością łuski frakcja P.C zostaje doprowadzona do prasy wytłaczającej 10, stanowiącej korzystnie prasę ślimakową, sitową o ciągłym działaniu, wyposażoną w zespół do oddzielania łusek. Z wytłoczonego w niskiej temperaturze oleju P.D uzyskuje się, po oczyszczeniu cząstek stałych za pomocą filtru 11, wysokiej jakości olej jadalny P.F oraz placek filtracyjny P.E, który ponownie poddaje się procesowi wytłaczania w prasie 10, po czym po całkowitym wytłoczeniu oleju odolejony placek P.E przekazuje się do zbiornika 12.

Znajdująca się w zbiorniku 12 mieszanina odpadów produkcyjnych P.H, zawierająca zanieczyszczenia A.D, drobną frakcję A.F, część frakcji odpadowej A.L, drobnej frakcji A.N i łuski A.P, może być korzystnie wykorzystana jako pasza albo też jako materiał opałowy.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku, polegający na tym, że ziarna sortuje się, suszy, a następnie kruszy się i ponownie sortuje uzyskując trzy różne frakcje, przy czym frakcja użytkowa podlega dalszej obróbce, obejmującej ogrzewanie i ekstrakcję oleju z miąższu, znamienny tym, że przed pokruszeniem czyszczone i przesortowane ziarno (A.E) poddaje się suszeniu w temperaturze równej lub mniejszej 40°C do uzyskania wilgotności od 4,5% do 5,5%, natomiast po poddaniu go kruszeniu użytkową frakcję oczyszczoną (A.M) poddaje się w separatorze (7) powietrznym rozdzieleniu na miąższ, zawierający niewielkie ilości łuski (10), oraz na oddzieloną łuskę (A.P), zaś otrzymaną w wyniku przesiewania po pokruszeniu frakcję zgrubną (A.J) oraz frakcję drobną (A.M) wraz z łuską (A.P) uzyskaną z separatora, odprowadza się do zbiornika (12), a następnie miąższ zawierający niewielką ilość łuski (A.O) poddaje się dalszemu rozdrobnieniu, po czym wytłacza się z niego olej (P.D) za pomocą prasy wytłaczającej (10) w temperaturze otoczenia i poddaje się go ponownie oczyszczeniu przez usuwanie cząstek stałych.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że wielkości cząstek w trzech frakcjach, otrzymanych w wyniku kruszenia, są następujące: w użytkowej frakcji oczyszczonej (A.M) od 0,7 do 1,1 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, we frakcji zgrubnej (A.J) - powyżej 1,1 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, a we frakcji drobnej (A.N) - mniej niż 0,7 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego.
3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że temperatura suszenia oczyszczanego i przesortowanego pokruszonego ziarna (A.E) rzepaku frakcji użytkowej (A.M) wynosi więcej od 35°C.
4. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że stosuje się dwa kolejno po sobie następujące procesy kruszenia oczyszczonego i osuszonego ziarna (A.G) za pomocą zespołu walców (4) o gładkiej powierzchni, a mianowicie proces kruszenia wstępnego i kruszenia wykańczającego, przy czym średnia szerokość szczeliny między walcami podczas procesu kruszenia wstępnego jest większa niż podczas kruszenia wykańczającego.
5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że średnia szerokość szczeliny między walcami kruszącymi (4) dla kruszenia wstępnego wynosi od 0,4 do 0,5 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, zaś dla procesu kruszenia wykańczającego wynosi od 0,3 do 0,4 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego.
6. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że rozkruszone ziarno rzepakowe (A.H) poddaje się w przesiewaczu (5) segregacji, w wyniku której uzyskuje się frakcję zgrubną (A.J), złożoną z cząsteczek o wielkości większej od 0,7 średniej średnicy ziaren rzepakowych, frakcję użytkową (A.M) złożoną z cząsteczek o wielkości od 0,2 do 0,7 średniej średnicy ziaren rzepakowych i frakcję drobną (A.N), złożoną z cząsteczek o wielkości mniejszej od 0,2 średniej średnicy ziaren rzepakowych.

PL 201 206 B1
7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że uzyskany w wyniku separacji miąższ ziaren rzepakowych (A.O), zawierający niewielką ilość łuski, poddaje się kondycjonowaniu polegającemu na nawilżaniu w temperaturze niższej od 40°C do zawartości wody w ziarnie wynoszącej od 5% do 7%.
8. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że zawartość wody w kondycjonowanym ziarnie wynosi od 5,5% do 6,5%.
9. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że proces kondycjonowania ziarna przeprowadza się w temperaturze równej lub mniejszej od 35°C.
10. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że kondycjonowany miąższ z ziarna rzepakowego (P.B) poddaje się dalszemu rozdrobnieniu w zespole walców rozdrabniających (9) o gładkiej powierzchni, których wzajemny poślizg wynosi około 5%.
11. Sposób według zastrz. 10, znamienny tym, że szerokość szczeliny między gładkimi walcami rozdrabniającymi (9) wynosi od 0,04 do 0,05 średniej średnicy ziarna rzepaku.
12. Urządzenie do wytwarzania oleju jadalnego z roślin oleistych, zwłaszcza z rzepaku, w którym ziarna tych roślin oleistych po przesortowaniu, suszeniu, kruszeniu, odsiewaniu i innych operacjach przygotowawczych wprowadza się do prasy tłoczącej, znamienne tym, że składa się z umieszczonych kolejno w ciągu technologicznym następujących zespołów: przesiewacza (2), osuszacza (3), zespołu walców kruszących (4), drugiego przesiewacza (5), separatora (7), zespołu do kondycjonowania (8), czyli nawilżania podgrzanego ziarna, z zespołu walców rozdrabniających (9) oraz z prasy wytłaczającej (10).
13. Urządzenie według zastrz. 12, znamienne tym, że jego zespół walców kruszących (4) składa się z dwóch umieszczonych, jedna nad drugą, par walców o gładkich powierzchniach, przy czym średnia szerokość szczeliny między walcami górnej pary walców jest większa od szerokości szczeliny dolnej pary walców.
14. Urządzenie według zastrz. 13, znamienne tym, że w zespole walców kruszących (4) szerokość szczeliny między walcami kruszącymi górnej pary wynosi od 0,4 do 0,5 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego, natomiast szerokość szczeliny między walcami dolnej pary wynosi od 0,3 do 0,4 średnicy średniej wielkości ziarna rzepakowego.
15. Urządzenie według zastrz. 12, znamienne tym, że jego separator (7) jest separatorem powietrznym.
16. Urządzenie według zastrz. 12, znamienne tym, że prasa wytłaczająca (10) jest ślimakową prasą sitową o ciągłym działaniu, wyposażoną w zespół do oddzielania łusek.

PL 201 206 B1

Wykaz oznaczeń

P.H. mieszanina odpadów produkcyjnych

P.E. placek filtracyjny

11 filtr

6 rozdzielacz

A.K. część zgrubnej frakcji odprowadzana z powrotem do zespołu walców

A.L. część frakcji zgrubnej odprowadzana do zbiornika

A.A. ziarno rzepakowe

A.B. cząsteczki metalu

A.C. rzepak

A.D. zanieczyszczenia

A.E. frakcja oczyszczona

A.F. frakcja drobna

A.G. osuszone ziarno rzepakowe

A.H. rozkruszone ziarno rzepakowe

A.J. frakcja zgrubna

A.M. frakcja użytkowa

A.N. frakcja drobna

A.O. bielmo zawierające łuskę

A.P. łuska

P.A. ziarno przygotowane do procesu kondycjonowania

P.B. nawilżone ziarno

P.C. rozdrobnione i zawierające łuskę bielmo

P.D. olej uzyskany za pomocą tłoczenia

P.F. olej jadalny

1 oddzielacz metali

2 przesiewacz

3 osuszacz

4 zespół walców kruszących

5 przesiewacz

7 separator

8 zespół do kondycjonowania ziarna

9 zespół walców rozdrabniających

10 prasa wytłaczająca

12 zbiornik