PL187835B1 - Związki kompleksowe polimeru kaskadowego, zawierające je środki farmaceutyczne, zastosowanie związku kompleksowego polimeru kaskadowego oraz czynnikikompleksotwórcze - Google Patents

Abstract

1. Z w iazk i k o m p le k so w e p o lim eru kask ad o w eg o , z a w ie ra ja c e a) k o m p le k so tw ó rcz e ligandy o ogólnym w zo rze I A-{X-[Y-(Z-z )y ]x}a (I), w k tó ry m A o zn a c z a azo to n o sn y rd zen kaskadow y p o d sta w o w e j w ie lo k ro tn o sc i a, g d zie azo to n o - sny rd ze n k ask ad o w y A stan o w i ato m azotu, grupy o w zo rach w k tó ry ch m i n o z n a c z a ja 1-10, p o zn a cz a liczbe 0-10, U 1 o z n a c z a Q 1 lub E, U 2 o zn a cz a Q 2 lub E, gdzie E stan o w i g r u p e .......................................... PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku są nowe związki kompleksowe polimeru kaskadowego, zawierające je środki farmaceutyczne, zastosowania tych związków kompleksowych do wytwarzania środków dla diagnostyki oraz nowe czynniki kompleksotwórcze.

Obecnie klinicznie stosowane środki kontrystowe do nowoczesnych obrazujących sposobów tomografii spinu jądrowego (MRI) i tomografii komputerowej (CT) [Magnevist®, Pro Hance®, Ultravist® i Omniscan®] rozpraszają się w całej pozakomórkowej przestrzeni ciała (przestrzeń wewnątrznaczyniowa i miąższ). Ta przestrzeń rozpraszania obejmuje około 20% objętości ciała.

Pozakomórkowe środki MRI-kontrastowe klinicznie zastosowano najpierw z powodzeniem w przypadku diagnostyki mózgowych i rdzeniowych procesów chorobowych, gdyż tu wyłania się całkiem szczególna sytuacja względem regionalnej przestrzeni rozpraszania. W mózgu i w rdzeniu kręgowym pozakomórkowe środki kontrastowe w zdrowej tkance z powodu bariery krew-tkanka mózgowa nie mogą opuszczać przestrzeni wewnątrznaczyniowej. W przy12

187 835 padku procesów chorobowych z zakłóceniami bariery krew-tkanka mózgowa (np. guzy złośliwe, zapalenia, schorzenia odmielinizujące itd.) powstają wewnątrz mózgu wówczas regiony o podwyższonej przepuszczalności (przenikalności) naczyń krwionośnych dla tych pozakomórkowych środków kontrastowych (Schmiedl i współpracownicy, MRI of blood-brain barrier permeability in astrocytic gliomas: application of small and larg molecular weight contrast media, Magn. Reson. Med. 22:288, 1991). Dzięki wykorzystaniu tych zakłóceń przenikalności naczyń może chora tkanka być z wysokim kontrastem rozpoznana względem zdrowej tkanki.

Oprócz mózgu i rdzenia kręgowego rzeczywiście nie ma takiej bariery przenikalności dla wyżej wspomnianych środków kontrastowych (Canty i współpracownicy, First-pass entry of nonionic contrast agent into the myocardial extravascular space. Effects on rediographic estimate of transit time and blood volume. Circulation 84:2071, 1991). Tym samym nagromadzenie środka kontrastowego nie jest już zależne od przenikalności naczyń, lecz jeszcze tylko od wielkości pozakomórkowej przestrzeni w odpowiedniej tkance. Odgraniczenie tych naczyń wobec otaczającej przestrzeni śródmiąższowej nie jest możliwe w przypadku stosowania tych środków kontrastowych.

W szczególności dla przedstawienia naczyń byłby polecany środek kontrastowy, który rozprasza się wyłącznie w przestrzeni naczyniowej (przestrzeń naczyń). Taki środek puli-krwi powinien umożliwiać za pomocą tomografii spinu jądrowego odgraniczanie dobrze ukrwionej od źle ukrwionej tkanki i tym samym diagnozowanie niedokrwienia. Również zawałowa tkanka z powodu swej anemii pozwala się odgraniczać od otaczającej zdrowej lub niedokrwionej tkanki, gdy stosuje się naczyniowy środek kontrastowy. Ma to szczególne znaczenie, gdy chodzi np. o odróżnienie zawału serca od niedokrwienia.

Dotychczas większość pacjentów, u których istnieje podejrzenie schorzenia sercowonaczyniowego (schorzenie to jest najczęstszym powodem zgonu w uprzemysłowionych krajach zachodnich), musi poddawać się inwazyjnym badaniom diagnostycznym. W angiografii obecnie stosuje się przede wszystkim diagnostykę rentgenowską za pomocą jodonośnych środków kontrastowych. Badania te są związane z różnymi niedogodnościami: są one związane z ryzykiem obciążenia promieniowaniem oraz z nieprzyjemnościami i obciążeniami, które pochodzą stąd, że w porównaniu ze środkami NMR-kontrastowymi jodonośne środki kontrastowe muszą być stosowane w dużo wyższym stężeniu.

Istnieje zatem zapotrzebowanie na środki NMR-kontrastowe, które mogłyby znakować przestrzeń naczyniową (środki puli-krwi). Związki te powinnyby wyróżniać się dobrą zgodliwością i wysoką aktywnością (wysokim podwyższeniem intensywności sygnału w przypadku MRI).

Dyspozycja rozwiązania przynamniej części tych problemów przez zastosowanie czynników kompleksotwórczych, związanych z makro- lub biocząsteczką, była dotychczas uwieńczona tylko bardzo ograniczonym powodzeniem.

I tak przykładowo ilość centrów paramagnetycznych w związkach kompleksowych, które są opisane w europejskich zgłoszeniach patentowych nr 0 088 695 i nr 0 150 844, nie jest wystarczająca dla zadowalającego ukazania wizyjnego.

Jeśli podwyższa się ilość potrzebnych jonów metali przez wielokrotne wprowadzenie jednostek kompleksujących do makrocząsteczkowej biocząsteczki, to jest to związane z nie dającym się tolerować uszczerbkiem powinowactwa i/lub specyficzności tej biocząsteczki [J. Nuci. Med. 24, 1158 (1983)].

Makrocząsteczki generalnie są odpowiednie jak środek kontrastowy dla angiografii. Albumina-Gd-DTPA (Radiology 1987; 162:205) np. wykazuje jednak po upływie 24 godzin od wstrzyknięcia dożylnego u szczurów nagromadzenie w tkance wątrobowej, które stanowi prawie 30% dawki. Poza tym w ciągu 24 godzin eliminuje się tylko 20% dawki.

Makrocząsteczka polilizyna-GdDTPA (europejskie zgłoszenie patentowe, publikacja nr 0 233 619 okazała się również odpowiednia jako środek puli-krwi (blood-pool-agent). Związek ten jednak składa się z uwarunkowanej wytwarzaniem mieszaniny cząsteczek o różnej wielkości. W próbach wydalania u szczurów można było wykazać, że makrocząsteczkę tę wydala się niezmienioną na drodze kłębuszkowej filtracji przez nerki. Polilizyna-GdDTPA może jednak zawierać też uwarunkowane syntezą makrocząsteczki, które są tak duże, że one

187 835 w przypadku kłębuszkowej filtracji nie mogą przejść kapilarami nerek i tym samym pozostają w ciele.

Również opisano już (europejskie zgłoszenie patentowe, publikacja nr 0 326 226) makrocząsteczkowe środki kontrastowe na osnowie węglowodanów, np. dekstranu. Wada tych związków polega na tym, że z reguły przenoszą one tylko około 5% wzmagającego sygnał kationu paramagnetycznego.

Polimery opisane w europejskim zgłoszeniu patentowym nr 0 430 863 oraz w wyłożeniowym opisie Republiki Federalnej Niemiec DE nr 43 44 460 stanowią już krok na drodze do środków puli-krwi, gdyż nie wykazują one już charakterystycznej dla poprzednio wspomnianych polimerów heterogeniczności pod względem wielkości i masy cząsteczkowej. Pozostawiają one jednak wciąż wiele do życzenia pod względem całkowitego wydalenia, zgodliwości i/lub skuteczności.

Przedstawione w publikacjach WO 95/17451, WO 95/24225 i w opisach EP 430863 i EP 768898 znane są związki są tylko w nikłej mierze podobne do związków według wynalazku i nie mieszczą się w zastrzeganym zakresie związków według wynalazku.

Istniało zatem zadanie postawienia do dyspozycji nowych środków diagnostycznych przede wszystkim do rozpoznawania i lokalizowania schorzeń naczyniowych, które to środki nie wykazywałyby omówionych niedogodności. Zadanie to rozwiązuje niniejszy wynalazek.

Stwierdzono, że związki kompleksowe, które składają się z azotonośnych, w kompleksotwórcze ligandy wyposażonych polimerów kaskadowych, z co najmniej 16 jonów pierwiastka o liczbie porządkowej 20-29, 39, 42, 44 lub 57-83 oraz ewentualnie z kationów zasad nieorganicznych i/lub organicznych, aminokwasów lub amidów aminokwasów i zawierają ewentualnie zacylowane grupy aminowe, nieoczekiwanie nadają się znakomicie do wytwarzania środków NMR-diagnostycznych i rentgenodiagnostycznych bez wykazywania omówionych niedogodności.

Nowymi według wynalazku są związki kompleksowe polimeru kaskadowego, zawierając

a) kompleksotwórcze ligandy o ogólnym wzorze I

A-{X-[Y-(Z-< W-KW>z)y]x}a(I), w którym

A oznacza azotonośny rdzeń kaskadowy podstawowej wielokrotności a, gdzie azotonośny rdzeń kaskadowy A stanowi atom azotu, grupy o wzorach

187 835

N-CH₂(CH₂)

N— CH₂-(CH₂)_n —N

U¹

U¹

N-CH₂ — CH₂

ch2	ch2
	(CH2)m
1 N—r—CH0 —CH9-	— N
- p 2 2	\ 2 U2

CH ₂CH ₂—H—CH ₂CH ₂—N—CH ₂CH ₂,

N— CH ₂CH ₂—N—CH ₂CH ₂—N—CH ₂CH ₂—N

U²

CH ₂CH ₂—N— CH ₂CH ₂—-N--CH ₂CH /

U²

187 835

,υ

R °C(M-Ν \²

187 835 w których m i n oznaczają liczby 1-10, p oznacza liczbę 0-10,

U¹ oznacza 0-1 lub E,

U oznacza Q lub E, gdzie E stanowi grupę

-(CH₂) _o—ch₂—n

Q przy czym o oznacza liczbę 1 -6,

Q’ oznacza atom wodoru lub Q², a Q² oznacza bezpośrednie wiązanie,

M oznacza łańcuch Cj-CiG-alkilenowy, który ewentualnie jest przedzielony 1-3 atomami tlenu i/lub ewentualnie jest podstawiony 1-2 grupami keto,

R° oznacza rozgałęziony lub nierozgałęziony rodnik C-Cio-alkilowy, grupę nitrową, aminową, grupę kwasu karboksylowego lub grupę o wzorze ^xu² przy czym ilość Q odpowiada podstawowej wielokrotności a,

X i Y niezależnie od siebie oznaczają bezpośrednie wiązanie lub reprodukcyjną jednostkę kaskadową wielokrotności reprodukcyjnej x bądź y,

Z i W niezależnie od siebie oznaczają reprodukcyjną jednostkę kaskadową wielokrotności reprodukcyjnej z bądź w, gdzie reprodukcyjne jednostki kaskadowe X, Y, Z i W niezależnie od siebie stanowią -CH2CH2NH-; -CH2CH2N<;

-COCH(NH-) (CH2)₄NH-; -COCH(N<) (CH₂)4N<;

-COCH2OCH2CON(CHaCH2NH-) 2; -COCH2OCH2CON(CH₂CH₂N<)₂; -COCH2N(CH2CH2NH-)2; -COCH2N (CH2CH2N<)2;

-COCH2NH-; -COCH2N<;

-COCH2CH2CON(CH₂CH2NH-)2; -COCH2CH2CON(CH2CH2N<)2;

-COCH2OCH2CONH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH2NH-)2]2;

-COCH2OCH2CONH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH2N<)2]2;

-COCH2CH2CO-NH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH2NH-)2]2;

-COCH2CH2CO-NH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH2N<)2]2;

187 835

-CONH-C6H4-CH[CFl2CON(CH2CH_zNH-;^₂]2;

-CONH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH₂N<)₂]2;

-COCH(NH-)CH(COOH)NH-; -COCH(N<)CH(COOH)N<;

grupy o wzorze

-COCH₂OCH₂CONH

CON(CH₂CH₂NH-)₂

-coch₂och₂conh

CON(CH₂CH₂N<)₂

187 835

-COCH(CH₂CH₂CH₂-N^ )₂; -COCH(CH₂CH₂-N )₂

187 835

-COCH₂CH₂CON

NHCOCH2CH₂-N

187 835

CON(CH₂CH₂N<)₂

och₂ch₂nhoch₂ch₂n<

187 835

O(Cł-^CH₂O)CI-^CH₂NH0(C^CH₂0)CH2CH₂NH-

K oznacza związany z krańcowym atomem azotu ostatniej generacji jednostki reprodukcyjnej W rodnik czynnika kompleksotwórczego o ogólnym wzorze IA, IB lub IC

R ¹OOC-R ²HC .R

N-CH₂ — CH₂ N

CH.

CH.

CH.

CH.

R OOC-H₂C

NR ¹OOC-H₂C

-CH₂ — CH₂CHR²-COOR¹ CHR²-COOR¹ (IA),

R⁵

CH -COch₂-coor¹ — CH₂ CH₂-N—CH₂-CH₂-N ch₂-coor¹ (IB)

CHn-COOR

R ¹OOC-H₂C

R ¹OOC-H₂C

CH₂-CO-c( •CH₂ CH₂-N— CH₂-CH₂-N ch₂-coor¹ (IC) w którym

R¹ niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub równoważnik jonów metali o liczbie porządkowej 20-29, 39, 42-44 lub 57-83,

R² oznacza atom wodoru, rodnik metylowy lub etylowy, który ewentualnie jest podstawiony 1-2 grupami hydroksylowymi lub 1 grupą karboksylową,

R³ oznacza grupę

187 835

R⁴ R^{2 1 1} 7

-CH-CO-N-U'-T _lub

R⁴

I ₇

-CH-CH-U-T

I

OH

Z

R4 oznacza atom wodoru albo prostołańcuchowy, rozgałęziony, nasycony lub nienasycony łańcuch Ci-C30-alkilowy, który jest ewentualnie przedzielony 1-10 atomami tlenu, 1 grupą fenylenową, 1 grupą fenylenoksylową i/lub ewentualnie podstawiony 1-5 grupami hydroksylowymi, 1-3 grupami karboksylowymi, 1 grupą fenylową,

R⁵ oznacza atom wodoru lub oznacza r4

U⁷ oznacza grupę

-CH2-, -CH₂CH2-, -CH2CH2CH2-, -C6H4-, -C6H10-, -CH2C6H5-,

-CH2NHCOCH2CH(CH2CO2H)-C6H4-,

-CH2NHCOCH2OCH2- lub

-CH2NHCOCH2C6H4-,

T oznacza grupę -CO-α, -NHCO-a lub -NHCS-α a a oznacza miejsce związania przy krańcowym atomie azotu ostatniej generacji jednostki reprodukcyjnej W, a oznacza liczbę 2-12, x, y, z i w niezależnie od siebie oznaczają liczbę 1-4, pod warunkiem, że co najmniej dwie jednostki reprodukcyjne są różne, że dla iloczynu wielokrotności obowiązuje zależność < a x y z w < 64, i że co najmniej jedna z reprodukcyjnych jednostek kaskadowych X, Y, Z, W stanowi jednostkę reprodukcyjną 1,4.1, 10-tetradzacyklododekanu ltit? 1,4.s.ll-tetraazacyklotetradckśtnu,

b) co pąjmniej 16 jonów pierwiastl<a o bodeie norządkowei SO-SaaBO, k2, -4Κ- m-83,

c) owentukinie k6tionó wapad winsrgant l-znych kb 0^^0^120^ an3inok2r'n4Óoa lub am,dów am tkekwasów oraz

k) eweetualeie oncylowane krańcowe grupy aminowe.

arodek farmae eutyaznw, zawinrająck godarkί kozpewszechnione w farmacji galenowej oraz su-ptancję cknokat cżjródnia ieę wcaług wbnalazku tym. że ione eubstakc,e czynno w-wiara -u najmniej zi^iązwy komplekrewd pglimeru kaakbdkwekUl old·e-lony według wyżej wo-anei defmicjL kjolszaja przedmiotem wynalazku jest zastosowanie co najmniej jednego związku kompleksowesz m limeru kpokkdwwzno, k-resto neso weelzg woźni mod-ne- definięjw dz wyL·.···;.!ΐΎ-ηί;! ϊγ-ΖΖ ów dla diaknυslaΌe!k^aR lub dla eiag nekayai rentgeⁿowsklej .

Kraeakóm peoadmiotem VNnalaz-u aoet aazlosowanie związwśw kompleksowych polimeru kaakeZywego, akrealkkyeh weHug uesże1 poPanej dednieiij kó evηl'k'at/.ania erodka do rkerażmakia owegw lagodnych i ztkaliwdehw reoionke h eiaja bez Pariare krew-iranka ηώO0żwa.

Jeśli środek według wynalazku jest przeznaczony do stosowania w diagnostyce-NMR, to centralny óc^n kow kompleyjowrj musi być paramazar‘ΐγcznas Są ni zwtasezza drvu- i trój, wao-ośoiowe ions liieiPvi^tlH^ÓP' HuzI pi ^Ζ^ου-ιΗ! Zttae, 42, 44 O zw-ns. Odpewiean-mi jenami są preoZła dowo jen ip, Oriaza (Π), Ζ21-ΐΡι (12), mkld55I-, m iedal(lt), pra/kj'}dv;nu ΟίΠΧ ^οΖι^υ^tj, jomaau(IΠI i iterbezn 0(.2, uwbel uaiwój kladzo silny moment me187 835 gnetyczny szczególnie korzystnymi są jon gadolinu(Ill), terbu(III), dysprozu(III), holmu(III), erbu(III), manganu(II) i żelaza(III).

Jeśli środek według wynalazku jest przeznaczony do stosowania w diagnostyce rentgenowskiej, to centralny jon musi wywodzić się z pierwiastka o wyższej liczbie porządkowej, aby uzyskać wystarczającą absorpcję promieniowania rentgenowskiego. Stwierdzono, że do tego celu nadają się środki diagnostyczne, które zawierają fizjologicznie dopuszczalną sól kompleksową z centralnymi jonami pierwiastków o liczbie porządkowej 21-29, 39, 42, 44, 57-83; jest to przykładowo jon lantanu(III) i wyżej wspomniane jony z szeregu lantanowców.

Związki kompleksowe polimeru kaskadowego według wynalazku zawierają co najmniej 16 jonów pierwiastka o wyżej podanej liczbie porządkowej.

Pozostałe kwasowe atomy wodoru, to znaczy te atomy, które nie zostały podstawione przez jon centralny, mogą być ewentualnie zastąpione całkowicie lub częściowo kationami zasad nieorganicznych i/lub organicznych, aminokwasów lub amidów aminokwasów.

Odpowiednimi kationami nieorganicznymi są jon litu, jon potasu, jon wapnia, jon magnezu, a zwłaszcza jon sodu. Odpowiednimi kationami zasad organicznych są m.in. kationy pierwszorzędowych, drugorzędowych lub trzeciorzędowych amin, takich przykładowo jak etanoloamina, dwuetanoloamina, morfolina, glukamina, N,N-dwumetyloglukamina, a zwłaszcza N-metyloglukamina. Odpowiednimi kationami aminokwasów są przykładowo kationy lizyny, argininy i omityny oraz amidy w przeciwnym razie kwaśnych lub obojętnych aminokwasów.

Związki według wynalazku, które mają masę cząsteczkową 10000-80000 D, korzystnie 15000-40000 D, wykazują omówione we wstępie, żądane właściwości. Zawierają one potrzebną do ich stosowania dużą liczbę jonów metalu trwale związanych w związku kompleksowym.

Nagromadzają się one w obszarach o podwyższonej przenikalności naczyń, np. w guzach, pozwalają na osąd o perfuzji tkanek, dają możliwość określenia objętości krwi w tkankach, selektywnie zmniejszają czasy relaksacji bądź gęstości krwii obrazowo przedstawiają przenikalność naczyń krwionośnych. Takich fizjologicznych informacji nie można otrzymać na drodze stosowania pozakomórkowych środków kontrastowych, takich jak Gd-DTPA [Magnevis®]. Z tego punktu widzenia w przypadku nowoczesnych wizjodajnych metod tomografii spinu jądrowego i tomografii komputerowej wyłaniają się również dziedziny stosowania: gatunkowe rozpoznanie guzów złośliwych, wczesna kontrola terapii w przypadku leczenia cytostatycznego, przeciwzapalnego lub rozszerzającego naczynia, wczesne rozpoznanie obszarów 0 zmniejszonym perfundowaniu (np. w mięśniu sercowym), angiografia w schorzeniach naczyń oraz rozpoznania i diagnoza zapaleń (jałowych i zakaźnych).

Jako dalszą zaletę w porównaniu z pozakomórkowymi środkami kontrastowymi, takimi jak Gd-DTPA [Magnevist®j, trzeba podkreślić wyższą efektywność jako środka kontrastowego dla tomografii spinu jądrowego (wyższa relaksatywność), co prowadzi do wyraźnego zmniejszenia dawki niezbędnej diagnostycznie. Równocześnie kontrastowe środki według wynalazku można jako roztwory sporządzać izoosmolalnie względem krwi i dzięki temu zmniejszać osmotyczne obciążenie ciała, co się wyraża w zmniejszonej toksyczności tej substancji (wyższy próg toksyczny). Niższe dawki i wyższy próg toksyczny prowadzą do wyraźnego podwyższenia bezpieczeństwa stosowania środka kontrastowego w nowoczesnych metodach wizjodajnych.

W porównaniu z makrocząsteczkowymi środkami kontrastowymi na osnowie węglowodanów, np. dekstranu (europejskie zgłoszenie patentowe, publikacja nr 0 326 226), które - jak już wspomniano - z reguły przenoszą tylko około 5% paramagnetycznego kationu wzmacniającego sygnał, polimerowe kompleksy według wynalazku wykazują zawartość z reguły około 20% paramagnetycznego kationu. Tym samym makrocząsteczki według wynalazku w odniesieniu do cząsteczki powodują dużo wyższe wzmocnienie sygnału, co równocześnie prowadzi do tego, ze w porównaniu z makrocząsteczkowymi środkami kontrastowymi na osnowie węglowodanów dawka niezbędna dla tomografii spinu jądrowego jest znacznie mniejsza.

Za pomocą polimerowych kompleksów według wynalazku udało się tak skonstruować 1 wytworzyć makrocząsteczki, że mają one jednolicie zdefiniowaną masę cząsteczkową. Tym

187 835 samym nieoczekiwanie jest możliwe takie sterowanie wielkością tych makrocząsteczek, żeby były one dostatecznie duże, by móc tylko powoli opuszczać przestrzeń naczyniową, ale równocześnie dość małe, by móc jeszcze przejść kapilarami nerek, które mają wielkość 300-800 L.

W porównaniu z innymi wspomnianymi polimerowymi związkami stanu techniki związki kompleksowe polimeru kaskadowego według wynalazku odznaczają się polepszoną zdolnością wydalania, wyższą skutecznością, większą trwałością i/lub lepszą zgodliwością.

Dalsza zaleta niniejszego wynalazku polega na tym, że obecnie stały się dostępne związki kompleksowe z hydrofitowymi lub lipofilowymi, makrocyklicznymi lub otwartołańcuchowymi, małocząsteczkowymi lub wielkocząsteczkowymi ligandami. Dzięki temu istnieje możliwość sterowania zgodliwością i farmakokinetyką tych kompleksów polimerowych na drodze podstawienia chemicznego.

Nowymi według wynalazku są także kompleksotwórcze czynniki o ogólnym wzorze I'A r¹'ooc-r²hc

N-CH₂ — CH₂-N ch₂ ch₂ ch₂ ch₂

N-CH₉ —CHn-N.

²² chr²-coor¹'

R³’ chr²-coor¹‘ przy czym

R¹ niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub równoważnik jonów metali o liczbie porządkowej 20-29, 39, 42-44 lub 57-83 lub grupę zabezpieczającą kwas,

R² oznacza atom wodoru, rodnik metylowy lub etylowy, który ewentualnie jest podstawiony 1-2 grupami hydroksylowymi lub 1 grupą karboksylową,

R³ oznacza grupę

R⁴ R² I I -CH-CO-N-U

-Τ'

R⁴ oznacza atom wodoru,

U⁷ oznacza grupę

-CH_r, -CH2CH2-, -CH2CH2CH2-, -C6H4-, CeHio-, -CH2C6H5-, -CH2NHCOCH2CH(CH2CO2H)-C6H4-,

-CH2NHCOCH2OCH2- lub -CH2NHCOCH2C6H4-,

T' oznacza grupę -C*O, -COOH, -N=C=O lub -N=C=S, a C*O oznacza zaktywowaną grupę karboksylową.

Służą one jako ważne produkty pośrednie do wytwarzania kompleksowych związków polimeru kaskadowego o wyżej podane definicji.

187 835

Jako przykład dla zaktywowanej grupy karbonylowe C*O w tych związkach kompleksowych bądź w czynniku kompleksotwórczym należałoby wspomnieć bezwodnik, ester p-nitrofenylowy, N-hydroksyskucynimidoester, ester pięciofluorofenylowy i chlorek kwasowy.

Wytwarzanie farmaceutycznych środków według wynalazku następuje również we właściwie znany sposób, polegający na tym, że związki kompleksowe według wynalazku - ewentualnie wobec dodania dodatków rozpowszechnionych w farmacji galenowej - przeprowadza się w stan zawiesiny lub rozpuszcza w środowisku wodnym i następnie ewentualnie wyjaławia się tę zawiesinę lub roztwór. Odpowiednimi dodatkami przykładowo są fizjologicznie dopuszczalne substancje buforowe (takie jak trometamina), dodatki czynników kompleksotwórczych lub słabych kompleksów (takich jak np. kwas dwuetylenotrójaminopięciooctowy lub odpowiadające wapniowe kompleksy polimeru kaskadowego) albo - w razie potrzeby elektrolity, takie jak np. chlorek sodowy albo - w razie potrzeby - przeciwutleniacze, takie jak np. kwas askorbinowy.

Jeśli dla dojelitowego podawania lub innych celów potrzebne są zawiesiny lub roztwory środków według wynalazku w wodzie lub w fizjologicznym roztworze soli, to miesza się je z jedną lub wieloma w farmacji galenowej rozpowszechnionymi substancjami pomocniczymi [np. z metylocelulozą, laktozą, mannitem] i/lub z substancją(ami) powierzchniowo czynną(ymi) [np. z lecytyną, środkiem o nazwie Tween®, Myrj®¹ i/lub z substancją(ami) aromatyzującą(cymi) dla polepszenia smaku [np. z olejkami eterycznymi].

Zasadniczo możliwe jest wytwarzanie farmaceutycznych środków według wynalazku nawet bez wyodrębniania soli kompleksowych. W każdym razie należy szczególnie zatroszczyć się o takie prowadzenie tworzenia chelatu, żeby zgodne z wynalazkiem sole i roztwory soli były praktycznie wolne od nie skompleksowanych, toksycznie działających jonów metali.

Można to zapewnić przykładowo za pomocą wskaźników barwnych, takich jak oranż ksylenolowy, na drodze miareczkowania sprawdzającego podczas procesu wytwarzania. Wynalazek przeto dotyczy też sposobu wytwarzania związków kompleksowych i ich soli. Jako ostatnia gwarancja pozostaje oczyszczanie wyodrębnionej soli kompleksowej.

Farmaceutyczne środki według wynalazku zawierają korzystnie 1 fioniol-1 mol/litr soli kompleksowej i z reguły dawkuje się je w ilości 0,0001-5 mmoli/kg. Są one przeznaczone do aplikowania dojelitowego i pozajelitowego. Związki kompleksowe według wynalazku nadają się do stosowania:

1. do diagnostyki-NMR i diagnostyki rentgenowskiej w postaci swych kompleksów z jonami pierwiastków o liczbie porządkowej 21-29, 39, 42, 44 i 57-83;

2. do radiodiagnostyki i radioterapii w postaci swych kompleksów z radioizotopami pierwiastków o liczbie porządkowej 27, 29, 31, 32, 37-39, 43, 49, 62, 64, 70, 75 i 77.

Środki według wynalazku spełniają wielorakie przesłanki do nadawania się jako środki kontrastowe dla tomografii spinu jądrowego. I tak one znakomicie nadają się do tego, żeby po podaniu doustnym lub pozajelitowym wskutek podwyższenia intensywności sygnału polepszać pod względem siły wyrazu obraz otrzymany za pomocą tomografu spinu jądrowego. Nadto wykazują one wysoką skuteczność, która jest konieczna dla obciążania ustroju możliwie niskimi ilościami substancji obcych, i dobrą zgodliwość, która jest konieczna dla utrzymania nieinwazyjnego charakteru tych badań.

Łatwa rozpuszczalność w wodzie i nikła osmolalność środków według wynalazku pozwala na wytwarzanie roztworów o wysokim stężeniu, aby objętościowe obciążenie obiegu krążenia utrzymać w dopuszczalnych granicach i wyrównać rozcieńczanie przez płyn ustrojowy, to znaczy środki diagnostyczne-NMR muszą być 100-1000 razy łatwiej rozpuszczalne w wodzie niż dla spektroskopii-NMR. Ponadto środki według wynalazku wykazują nie tylko wysoką stabilność in vitro, lecz także zaskakująco wysoką stabilność in vivo, toteż uwalnianie lub wymiana jonów niekowaletnie związanych w kompleksach - jonów właściwie będących truciznami - w ciągu okresu, w którym te nowe środki kontrastowe będą całkowicie wydalone, następuje tylko nadzwyczaj powoli.

Na ogół środki według wynalazku dla stosowania jako środki NMR-diagnostyczne dawkuje się w ilości 0,0001-5 mmoli/kg, korzystnie 0,005-0,5 mmola/kg. Szczegóły tego sto26

187 835 sowania są dla przykładu omówione przez H.-J. Weinmann'a i współpracowników w Am. J. of Roentgenology 142, 619 (1984).

Szczególnie niskie dawkowania (poniżej 1 mg/kg wagi ciała) charakterystycznych dla narządu środków NMR-diagnostycznych nadają się np. do wykrywania guzów i zawału serca.

Nadto związki kompleksowe według wynalazku można korzystnie stosować jako odczynniki podatności i jako odczynniki przesunięcia dla spektroskopii-NMR in vivo.

Środki według wynalazku z uwagi na swe korzystne właściwości radioaktywne i dobrą stabilność w nich zawartych związków kompleksowych są odpowiednie jako środki radiodiagnostyczne. Szczegóły ich stosowania i dawkowania omawia np. „Radiotracers for Medical Applications”, CRC-Press, Boca Raton, Floryda.

Dalszą wizjodajną metodą z radioizotopami jest tomografia emisji pozytronów, która stosuje izotopy emitujące pozytrony, takie jak 4³Sc, 44Sc, ⁵²Fe, ⁵⁵Co i 6^?Ga (Heiss, W.D.; M.E.; Positron Emission Tomography of Brain, Springer Verlag Berlin, Heidelberg, Nowy Jork 1983).

Związki według wynalazku nieoczekiwanie nadają się do rozróżniania guzów łagodnych i złośliwych w regionach bez bariery krew-tkanka mózgowa.

Wyróżniają się one również tym, że całkowicie usuwają się z ustroju i tym samym są dobrze tolerowane.

Ponieważ substancje według wynalazku nagromadzają się w guzach złośliwych (żadna dyfuzja do zdrowych tkanek, lecz wysoka przepuszczalność naczyń guza), mogą one też wspierać radioterapię guzów złośliwych. Terapia ta różni się od odpowiedniej diagnostyki tylko ilością i rodzajem stosowanego izotopu. Przy tym celem jest zniszczenie komórek guza na drodze jonizującego promieniowania krótkofalowego o możliwie małym zasięgu. Do tego wykorzystuje się oddziaływania metali zawartych w tych związkach kompleksowych (takich jak żelazo lub gadolin) z promieniowaniami jonizującymi (np. z promieniowaniem rentgenowskim) lub z promieniowaniem neutronowym. Dzięki temu efektowi wyraźnie podwyższa się lokalna dawka promieniowania w miejscu, gdzie znajduje się metalokompleks (np. w guzach). Aby uzyskać jednakową dawkę promieniowania w tkance złośliwej, można w przypadku stosowania takich metalokompleksów poważnie zredukować obciążenie zdrowej tkanki promieniami i tym samym uniknąć ubocznych działań obciążających pacjenta. Te metalokompleksowe koniugaty według wynalazku dlatego nadają się też jako radiouczulająca substancja w radioterapii guzów złośliwych (np. wykorzystanie efektów Móssbauer'a lub w neutronowej terapii wychwytowej). Odpowiednimi jonami emitującymi-β są np. 46Sc, 4^?Sc, 4^gSc, ⁷²Ga, ⁷³Ga i ⁹°Y. Odpowiednimi jonami emituiącymi-a, wykazującymi małe okresy półtrwania są np. ^2HBi, ^2l2Bi, ^2υΒΐ i ^Bi, przy czym ^2l2Bi jest korzystny. Odpowiednim jonem emitującym fotony i elektrony jest ¹⁵⁸Gd, który można otrzymać z ^'Gd przez wychwyt neutronów.

Jeśli środek według wynalazku jest przeznaczony do stosowania w wariancie radioterapii, zaproponowanym przez R.L. Mills'a i współpracowników [Nature Vol. 336, (1988). strona 787], to jon centralny musi wywodzić się z izotopu MóβObauer'a, takiego jak np. ⁵⁷Fe lub ^B1Eu.

W przypadku aplikowania in vivo terapeutycznych środków według wynalazku można je podawać razem z odpowiednim nośnikiem, takim jak np. surowica lub fizjologiczny roztwór chlorku sodowego, i razem z inną proteiną, taką jak np. ludzka albumina surowicza. Dawkowanie jest przy tym zależne od rodzaju zaburzenia komórkowego, od wykorzystywanego jonu metalu i od rodzaju metody wizjodajnej.

Terapeutyczne środki według wynalazku aplikuje się pozajelitowe, korzystnie dożylnie.

Szczegóły stosowania środków radioterapeutycznych omawia np. R.W. Kozak i współpracownicy w TIBTEC, październik 1986, 262. Środki według wynalazku są znakomicie odpowiednie jako kontrastowe środki rentgenowskie, przy czym należy szczególnie podkreślić to, że w badaniach biochemiczno-farmakologicznych nie można w przypadku ich stosowania stwierdzić żadnych oznak odczynów anafilaksjopodobnych, znanych u jodonośnych środków kontrastowych. Są one szczególnie cenne z powodu korzystnych właściwości absorpcyjnych w zakresie wyższych napięć lampowych dla cyfrowych technik różnicowych.

Na ogół środki według wynalazku dla stosowania jako kontrastowe środki rentgenowskie 2awknjn się analogicznie do np. Meglumio-Diatrizoat w ilości 0,1-5 mmoli/kg, korzestoie 0,25-1 mmol/kg.

Szczegóły stosowania kontrastowych środków reotanoowskich są omówione np. prcnc Barkn'' w Róntanneootrastmittnl, G. Thirme, Lipsk (1970) i przez P. Thuro'', E. Bucheler'a w „Eiofuhonna in din Róntanndiaaooztik”, G. Thiemn, Stuttgart, Nowy Jork (1977).

Reasumując, udało się zsente6ycować nowe ^οο/Ιϊ eomplekzotwórczn, metalokomplnky i soln metalokomplnksów, które otwierają nown możliwości w medycynie diaaoosteczoej i tnrannntycznnj.

Podane niżej przykłady służą bliższemu oCjaśoϊnoiu przndmiotn weoolackn.

Przykład 1

z) 1,4,7-trój-(N,N'-dwnbencylokzykαrbonelo-lizylo)-1,4,7,10--tntraocacyklodadekon

49,07 g (95,9 mmoli) dwn-Z-lϊzyoo-N-hedroksysukcynimidoestrn i 5 g (29 mmoli) Cyklem (tj. 1,4,7,10-tetraazzcyelodadnkanu) rozpuszcza się w miescaoioie 200 ml toluenu/100 ml dioksanu. Do całości dodaje się 9,7 g (95,9 mmoli) trójetyloamioy i oaocnwa się w ciągu 12 aodcin w temperaturze 70°C. Całość odparowuje się do sucha, pozostałość rozprowadza się w 600 ml dwuchlorometaou i ekstrahuje 3-krotnie porcjami po 200 ml 5%-oweao wodnego roztworu węglanu notosownao. Warstwę oraooϊccoą suzcy się nad ziorczoonm magnezu i oinarownjn pod próżnią do sucha. Pozostałość rhromztografUjn się na żelu krzemionkowym (^οοϊ, obiegowy: układ octao etylowy/etanol = 15:1).

Wydajność: 29,61 g (75% wydajności tnoreteccoej) bnzbzrwoet substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono : C 65,28 H 6,81 N 11,22 cozlnciono: C 65,41 H 6,97 N 10,10.

b) 1-(karboksymntokzyacntylo)-4,7,10-trój-(N,N'-dwnbnocyloezykorbonylo-lizylo)-1,4,7,10-tntrazczcyklododnkzn

Do 28 g (20,56 mmola) związku tytułowego z przykładu la (rocnuzzczoonao w 200 ml tntrahydrofnraou) dodaje się 3,58 g (30,86 mmola) Cezwodoiko dwnalieolownao i 6,24 g (61,72 mmola) trójntylaominy. Całość ogrzewa sIo w ciągu 6 aa2cio w tnmperatnocn 50°C. Roztwór ten odparowuin się 2o sucha, rozprowadza w 300 ml dwnchlaromntaou i dwukrotnie ekstrahuje porcjami po 150 ml 5%-owego wodnego roztworu kwasu solnego. Warstwę orgaoiccoą suszy się nad sϊorccannm magnezowym, odparowuje pod próżnią do sucha, a pozostałość chromatoarofujn się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: dwncalorometao/metanol=20: 1).

Wydajność: 27,65 g (91% wydajności teoretycznej) Cncbarwoet substancji stzSei.

Analiza elementarna:

obliczooo : C 63,44 H 6,55 N 9,48 znaleziono: C 663^2 H 6,70 N 9,27.

c) 1-[5-(4-oitrofeookse)-3-kntoglutαrelo]-4,7,10-trój-CN,N'-dwubenzyloksekarbonylo-lizylo)-1,4,7,10-tntraazocyklo2o2ekan

14,78 g (10 mmoli) kwasu karboksylowego, opisanego w przykładzie 1b, roznnscczooego w 150 ml 2wuchloromntann, oajninrw zadaje się za pomocą 1,53 g (11 mmoli) 4-nitrofnoalu, a następnie zadaje się w temperaturze 0°C za pomocą 2,27 g (11 mmoli) dwuceklohnksylokzrbo2wnϊmi2u. Po mieszaniu w ciągu nocy w temperaturze pokojowej odsącza się 2wuryklohnksylamoccnik pod cmoϊejszooym ciśnieoiem, przesącz zotęao się i wytrąca z izonronzoalu. Z otrzymanego oleistego produktu z2nkantowuie się ług macierzysty, olej teo roznrowz2za się w dwuchlorometaoie i zatęża pod próżoią. Otrzymuje się 15,4 g (96,3%) nϊzokawa zakrzepniętej substancji stałej.

AizI/zz elementarna:

oCliccono : C 63,i1 H S,24 N 9,64 cozlnzϊooo: C 66,99 H6,31 N 9,80.

2) Dwn[2-(CnozeloksekαrCooeloαmϊno)-etylo]αmioa

187 835

51, 5 g (500 mmoli) dwuetylenotrójaminy i 139 ml (1 mol) trójetyloaminy rozpuszcza się w dwuchlorometanie i w temperaturze -20°C zadaje za pomocą 161 g cyjanomrówczanu benzylowego (firmy Fluka) w dwuchlorometanie, po czym w ciągu nocy miesza się w temperaturze pokojowej.. Po zakończeniu tej reakcji odparowuje się pod wyciągiem, pozostałość rozprowadza się w eterze etylowym, warstwę organiczną przemywa się roztworem wodorowęglanu sodowego i suszy siarczanem sodowym. Przesącz zadaje się heksanem, osad odsącza się i suszy.

Wydajność: 163,4 g (88% wydajności teoretycznej).

Analiza elementarna:

obliczono: C 64,67 H 6,78 N 11,33 znaleziono: C 64,58 H 6,83 N 11,28.

e) N,N,N' ,N',N ,N -sześcio- [2-(benzyloksykarbonyloamino)-etylo] -trójamid kwasu trójmezynowego

13.27 g (50 mmoli) trójchlorku kwasu trójmezynowego (firmy Aldrich) i 34,7 ml (250 mmoli) trójetyloaminy rozpuszcza się w dwumetyloformamidzie (DMF) i w temperaturze 0°C zadaje za pomocą 65,0 g (175 mmoli) aminy opisanej w przykładzie 1d, po czym miesza się w temperaturze pokojowej w ciągu nocy. Roztwór odparowuje się pod próżnią, a pozostałość chromatografuje się octanem etylowym na żelu krzemionkowym.

Wydajność: 39,4 g (62% wydajności teoretycznej)

Analiza elementarna:

obliczono: C 65,24 H 5,95 N 9,92 znaleziono: C 65,54 H 5,95 N 9,87.

f) Całkowicie zabezpieczona 36-meryczna benzyloksykarbonylopoliamina, zbudowana ze stanowiącego rdzeń N,N,N',N',N ,N-sześcio-(2-aminoetylo)-trójamidu kwasu trójmezynowego i z sześciu w przykładzie 1b opisanych kwasów sześcioamino-monokarboksylowych, o zabezpieczonych aminach

1.27 g (1 mmol) sześcio-benzyloksykarbonyloaminy, opisanej w przykładzie 1e, rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 33%-owego bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 60 minut rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały bromowodorek sześcioaminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 0,95 g (ilościowo).

Następnie bromowodorek sześcio-aminy rozpuszcza się w 150 ml DMF, zadaje za pomocą 15,99 g (10 mmoli) aktywnego estru 4-nitrofenylowego, opisanego w przykładzie 1e, i 4,05 g (40 mmoli) trójetyloaminy, miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej i ostatecznie odparowuje się pod próżnią do sucha. Pozostałość rozprowadza się w octanie etylowym i kolejno przemywa wodą, rozcieńczonym ługiem sodowym i nasyconym roztworem NaCl. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem sodowym, przesącz odparowuje się do sucha a pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: dwuchlorometan/metanol 18:2).

Wydajność: 6,55 g (71% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono: C 63,68 H 6,59 N 10,48 znaleziono: C 63,83 H 6,70 N 10,29.

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 9246 (M + Na+).

g) 1-(benzyloksykarbonylometylo)-4,7,10-trój-(HI-rz.-butoksykarbonylometylo)-1,4,7,10-tetraazacyklododekan (w postaci kompleksu z bromkiem sodowym) g (38,87 mmola) 1,4,7-tiOj-(In-rz..-butoksy-karbonylonietylo)-1,4,7,10-tetraazacyklododekanu (estru DC^^rĄ^t^rkjj^lII-rz.-butylowOgo, wytworzonego według opisu EP 0 299 795, przykład 22a) rozpuszcza się w 100 ml acetonitrylu. Następnie dodaje się 11,45 g (50 mmoli) bromooctanu benzylowego i 10,6 g (100 mmoli) węglanu sodowego i miesza w ciągu 12 godzin w temperaturze 60°C. Sole odsącza się, przesącz odparowuje się pod próżnią do sucha, a pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: chlorek metylenu/metanoli 20:1).

187 835

Analiza elementarna:

obliczono :C 54,90 H 7,63 N 7,32 Na 3,00 Br 10,44 znaleziono: C 54,80 Η 7J2 N 7,21 Na 2,89 Br 11,27.

h) 1 -(karboksymetylo)-4,7,10-trój-(III-rz.-butoksykarbonylometylo)-1,4,7,10-tetraazacy-klododekan (w postaci kompleku z bromkiem sodowym) g (26,12 mmola) związku tytułowego z przykładu 1g rozpuszcza się w 300 ml izopropanolu i dodaje 3 g katalizatora palladowego (10% Pd/C). Całość uwodornia się w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Katalizator odsącza się, a przesącz odparowuje się do sucha.

Wydajność: 17,47 g (99% wydajności teoretycznej) bezbarwnego proszku amorficznego.

Analiza elementarna:

obliczono :C 49,78 H7/76N 8,29 Na 4,44 Br 11,88 znaleziono: C 49,59 H7,59N 8J7 Na4/40 Br HJO.

i) 1 -(4-karboksy-2-keto-3-azabutylo)-4,7,10-trój-(III-rz.-butoksykarbonylometylo)-1,-4,7,10-tetraazacyklododekan

Do 10 g (14,80 mmola) związku tytułowego z przykładu 1h w 100 ml dwumetyloformamidu dodaje się 1,73 g (15 mmoli) N-hydroksysukcynoimidu i chłodzi do temperatury 0°C. Następnie dodaje się 4,13 g (20 mmoli) dwucykloheksylokarbodwuimidu i miesza w ciągu 1 godziny w temperaturze 0°C, a następnie w ciągu 2 godzin w temperaturze pokojowej. Całość chłodzi się do temperatury 0°C, po czym do całości dodaje się 5,1 g (50 mmoli) trójetyloaminy i 2,25 g (30 mmoli) glicyny. Całość miesza się w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Wytrącony mocznik odsącza się, a przesącz odparowuje się pod próżnią do sucha.

Pozostałość rozprowadza się w wodzie i dwukrotnie ekstrahuje chlorkiem metylenu. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próżnią. Pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: chlorek metylenu/metanoi=10:1).

Wydajność: 8,20 g (88% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono: C 57,21 H 8,80 N1142 znaleziono: C 57,10 H 8,91 N 11,03.

k) 36-meryczny N-(5-D03A--ylo-4-keto-3-aza\valeryjo)-poliamid kaskadowy na osnowie opisanej w przykładzie 1f 36-merycznej poliaminy [DO3A = 1,4,7-trój-(karboksymetylo)1,4,7,10-tetraazacyklododekan]

1,84 g (0,2 mmol a) opisanej wprzykładzie łf, zóimeiycznej benzylbksykarkoyylraminy rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 33%-owkge bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 60 minut rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały bromowodorek 36-mejkcznej aminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 1,5 g (ilościowo).

14,7 g (20 mm0 Ii) Owus u, opisanogo w p^k^zyk li, e ,0 g (20 mm0 η) 1-hydroksybenzotriazolu i 6,4 g (20 mmoli) czterofluoroboranu 2-(1H-aenyotriayolilo-1)-1,1,3,3-cyterometklouroniowego (TBTU; firmy Peboc Limited, W. Brytania) rozpuszcza się w DMF i miesza w ciągu 15 minut. Roztwór ten następnie zadaje się za pomocą 10,3 ml (60 mmoli) N-etylodwuiyogropkloamink i 1,5 g (0,2 mmola) wyżej omówionego bromowodorku 36-mejkczneZ aminy i miesza w ciągu 4 dni w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji całość odparowuje się pod próżnią, pozostałość w temperaturze 0°C rozpuszcza się w kwasie trójfluorooctowym, miesza w ciągu nocy w temperaturze pokejewej, odparowuje pod próżnią, a pozostałość tę rozciera się z eterem etylowym. Substancję tę odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, przemywa eterem etylowym, suszy pod próżnią, wreszcie rozpuszcza w wodzie, 2N ługiem sodowym nastawia się odczyn na wartość pH=7 i roztwór ten oczyszcza się na membranie ultrafiltracyjnej YM3 (frakcja odcięta: 3000 Da). Retentat następnie sączy się i liofilizuje.

Wydajność: 3,61 g (72% wydajności teoretycznej) kłaczkowatego pudru.

Zawartość wody (Karl-Fischer): 8,9%.

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej):

187 835 obliczono: C 44,86 H 5,87 N 15,34 Na 10,92 znaleziono: C 45,09 H 5,80 N 15,44 Na 10,51.

1) 36-meryczny Gd-kompleks liganda omówionego w poprzednim przykładzie

2,5 g (0,1 mmola) omówionej w przykładzie lk) soli sodowej kwasu kompleksotwórczego w wodzie zakwasza się za pomocą 5 ml kwasu octowego lodowatego, zadaje się za pomocą 725 mg (2 mmole) Gd2O3 i w ciągu 2 godzin w temperaturze 80°C poddaje kompleksowaniu. Po ochłodzeniu roztwór sączy się, przesącz poddaje się ultrafiltracji przez YM3 (AMICON®), a retentat, naprzemian dodając kationit IR 120 (postać-H⁺) i anionit IRA 410 (postać-OH’), nastawia się na minimalną przewodność. Jonit odsącza się, a przesącz poddaje się liofilizacji.

Wydajność: 1,96 g (70% wydajności teoretycznej) bezbarwnego, kłaczkowatego pudru

Zawartość wody (Karl-Fischer): 7,4%

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 25905 Da (obliczono: 25911 Da)

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej): obliczono: C 39,35 H5J5 Gd 21,85 N 13,46 znaleziono: C 39,08 H 5,29 Gd 21,03 N 13,68

Relaksatywność-Ti (H2O): 18,0 ± 0,2 (1/mmolxsek) (osocze): 21,5 ±0,5 (1/mmolxsek)

Zaleganie w całym ustroju po dożylnej dawce (0,1 mmola gadolinu/kg wagi ciała; po upływie 14 dni; szczury): 1,09 ± 0,17% dawki.

Odpowiedni kompleks europowy wykazuje następujące wartości: króliki: 0,23 ± 0,12% dawki myszy : 0,46 ± 0,1% dawki.

Przykład 2

a) Benzylowy ester 2-bromopropionyloglicyny

Do 100 g (296,4 mmola) soli kwasu p-toluenosulfonowego z benzylowym estrem glicyny i 33,0 g (326,1 mmola) trójetyloaminy w 400 ml chlorku metylenu wkrapla się w temperaturze 0°C 55,9 g (326,1 mmola) chlorku 2-bromopropionylu. Nie dopuszcza się do przewyższenia temperatury 5°C. Po zakończonym dodawaniu miesza 5 się w ciągu 1 godziny w temperaturze 0°C, po czym w ciągu 2 godzin w temperaturze pokojowej. Do całości dodaje się 500 ml wody z lodem i warstwę wodną za pomocą 10%-owego wodnego roztworu kwasu solnego nastawia się na odczyn o wartości pH=2. Warstwę organiczną oddziela się, jednokrotnie przemywa ją porcją 300 ml 5%-owego wodnego roztworu sody i porcją 400 ml wody. Warstwę organiczną .suszy się nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próżnią do sucha. Pozostałość przekrystalizowuje się z eteru dwuizopropylowego.

Wydajność: 68,51 g (75% wydajności teoretycznej) bezbarwnego pudru krystalicznego

Analiza elementarna:

obliczono :C 46,76 H7J9 N4,54 Br 25,92 znaleziono: C 46,91 H 7,28 N 4,45 Br 25,81.

b) Do 55,8 g (324,4 mmola) 1,4,7,10-tetraazacyklododekanu, rozpuszczonego w 600 ml chloroformu, dodaje się 50 g (162,2 mmola) związku tytułowego z przykładu 2a i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Do całości dodaje się 500 ml wody, warstwę organiczną oddziela się i przemywa jeszcze dwukrotnie porcjami po 400 ml wody. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próżnią do sucha. Pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: układ chloroform/ /metanol/25%-owy wodny roztwór amoniaku = 10/5/1).

Wydajność: 40,0 g [63% wydajności teoretycznej w odniesieniu do wprowadzonego związku 1e)] lekko żółtawo zabarwnionego, ciągliwego oleju.

Analiza elementarna:

obliczono: C 61,36 H 8,50 N 11,89 znaleziono: C 61,54 H 8,68 N 11,68.

c) Związek kompleksowy bromku sodowego z 1-[4-(benzyloksykarbonylo)-1-metylo-2-keto-3-azabutylo]-4,7,10-trój-(III-rz.-butoksykarbonylometyIo)-1,4,7,10-tetraazacyklododekanem

187 835

Do 20 g (51,08 mmola) związku tytułowego z przykładu 2b i 17,91 g (169 mmoli) węglanu sodowego w 300 ml acetonitrylu dodaje się 33 g (169 mmoli) bromooctanu III-rz.butylowego i miesza w ciągu 24 godzin w temperaturze 60°C. Całość chłodzi się do temperatury 0°C, odsącza się sole, a przesącz zatęża się do sucha. Pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: układ octan etylowy/etanol = 15:1). Frakcje, zawierające produkt, odparowuje się, a pozostałość przekrystalizowuje się z eteru dwuiizopropylowego.

Wydajność: 34,62 g (81% wydajności teoretycznej) bezbarwnego proszku krystalicznego.

Analiza elementarna:

obliczono : C 54,54 H 7,^^ N 8,37 Na 2,74 Br 9,5(5 znaleziono: C 54,70 H 7,65 N 8,24 Na 2,60 Br i), 37.

d) Związek kompleksowy bromku sodowego z l-(4-karboksy-1-metylo-2-keto-3-azabutylo)-4,7,10-trój -(ΠΙ-rz.-butoksykarbonylometylo)-1,4,7,10-tetraazacyklododekanem g (35,85 mmola) związku tytułowego z przykładu 2c rozpuszcza się w 500 ml izopropanolu i dodaje 3 g katalizatora palladowego (10% Pd/C). Całość uwodornia się w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Katalizator odsącza się, przesącz odparowuje się pod próżnią do sucha i przekrystalizowuje z acetonu.

Wydajność: 22,75 g (85% wydajności teoretycznej) bezbarwnego proszku krystalicznego.

Analiza elementarna:

obliczono: C 49,86 H 7,69 N9,38 Na 3,07 BbI 0,71 znaleziono: C 49,75 H7,81 N9,25 Na 2,94 Br 70,,8.

e) Związek kompleksowy bromowodorku sodowego z 1-[4-(4-nitrofenoksykarbonylo)1-metylo-2-keto-3-azabutylo]-4,7,10-trój-(IU-r;/..-biitt^okss^3^ku^l^(or!^4lnm^^tt^yo)-1,4,7,10-tetraazacyklododekanem

37,3 g (50 mmoli) mmówionego n pojwzednim d^kładzie 2d kwas u karboksylowego w 500 ml dwuchlorometanu zadaje się za pomocą 7,6 g (55 moli) 4-nitrofenolu i chłodzi do temperatury 0°C. Po dodaniu 10,8 g (52,5 mmola) dwucykloheksylokarbodwuimidu miesza się w ciągu nocy w temperaturze pokojowej, po czym wobec ponownego chłodzenia wytrącony dwucykloheeeylomocznik odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, a przesącz odparowuje się pod próżnią do sucha. Pozostałość nrzeerystalizowuje z octanu etylowego.

Wydajność: 40,3 g (92,9% wydajności teoretycznej) lekko żółtawo zabarwionego pudru

Analiza elementarna:

obliczono: C 51,21 H 6,97 N 9,68 Na 2,65 Br 9,21 znaleziono: C 51,06 H 7,07 N 9,82 Na 2,40 Br 8/77.

f) 36-meryczny N-(5-DD3A-ylo-4-keto-3-aeαkanroilo)-poliamid kaskadowy na osnowie opisanej w przykładzie 1f 36-merycznej poliaminy

1,84 g (0,2 mmt^la) mpisanej wprzyk7nyzie lf, 36-meΓ5czney benzyloksykorbonyloamino rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 33%-owego bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 5 godzin rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały bromowodorek 36-merycznej aminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 1,5 g (ilościowo).

1,5 g omówioneóg 'onżei Iwoniowodordg 3do-me,ycznej am^j w 100 m 1 DMO zadaje się za pomocą 17,4 g (20 mmoli) omówionego w przykładzie 2e, aktywnego estru poitrofenylowego. Następnie w ciągu 1 godziny mkraplα się roztwór 5,05 g (50 mmoli) trójetyloaminy w 20 ml DMF tak wolno, żeby tworzący się początkowo osad ponownie przeszedł do roztworu. Całość miesza się w ciągu nocy w temperaturze 45°C, po czym roztwór zatęża się pod próżnią, pozostałość rozpuszcza się w temperaturze 0°C w kwasie tróOfleorodctowym i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Całość odparowuje się pod próżnią, pozostałość miesza się z eterem etylowym, osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i suszy pod próżnią. Kwaśny produkt surowy ostatecznie rozpuszcza się w wodzie, rozcieńczonym ługiem sodowym nastawia się odczyn o wartości pH=7 i poddaje ultrafiltracji przez membranę AMICON® YM-3. Retentat liofilizuje się.

Wydajność: 4,0 g (78% wydajności teoretycznej)

187 835

Zawartość wody (Karl-Fischer): 9,3%

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej):

obliczono : C 45,74 H 6,05 N 15,01 Na 10,68 znaleziono: C 45,84 H 5,93 N 15,22 Na 10,20.

g) 36-meryczny Gd-kompleks liganda omówionego w poprzednim przykładzie

2,5 g (0,1 mmola) omów^ong on przykładzie 2f soli s odowej kwasu kcunpleksotwórczego w wodzie zakwasza się za pomocą 5 ml kwasu octowego lodowatego, zadaje się za pomocą 725 mg (2 mmole) Gd2O₃ i w ciągu 2 godzin w temperaturze 80°C poddaje kompleksowaniu. Po ochłodzeniu roztwór sączy się, przesącz poddaje się ultrafiltracji przez YM3 (AMICON® ), a retentat, naprzemian dodając kationit IR 120 (postać-H*) i anionit IRA 410 (postać-OH'), nastawia się na minimalną przewodność. Jonit odsącza się, a przesącz poddaje się liofilizacji.

Wydajność: 2,14 g (74% wydajności teoretycznej) bezbarwnego, kłaczkowatego pudru

Zawartość wody (Karl-Fischer): 8,7% Oznaczenie-Gd (AAS): 19,4%

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 26426 Da (obliczono: 26416 Da)

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej): obliczono: C 40,24 H 5,32 Gd 21,43 N 13,20 znaleziono: C 39,97 H 5,50 Gd 21,19 N 13,32

RelaUoatywność-Tl (H2O) : 17,5 ± 0,1 (1/mmolxoek) (osocze): 18,2 ± 0,2 (1/mmolxsek)

Zaleganie w całym ustroju po dożylnej dawce (0,1 mmola gadolinu/kg wagi ciała; po upływie 14 dni; szczury): 1,74 ± 0,22% dawki.

Odpowiedni kompleks europowy wykazuje następujące wartości: króliki: 0,32 ± 0,16% dawki myszy : 1,0+0,1% dawki.

Przykład 3

a) 1, 4,7-trój-(N-bendyloksykarbonylo-glicylo)-1,4,7,10-tetaaazaczklododekan

29,37 g (95,9 mmoli) Z-glίcyno-N-hydaoksysukcynoimidoestru i 5 g (29 mmoli) Cyklenu (tj. 1,4,7,10-tetraazacykledodekanu) rozpuszcza się w mieszaninie 100 ml toluenu/50 ml dioksanu. Do całości dodaje się 9,7 g (95,9 mmoli) taóretyloaminy i ogrzewa się w ciągu 12 godzin w temperaturze 70°C. Całość odparowuje się do sucha, pozostałość rozprowadza się w 400 ml dwuchlorometanu i ekstrahuje 3-kaetnie porcjami po 200 ml 5%-owego wodnego roztworu węglanu potasowego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezu i odparowuje pod próżnią do sucha. Pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: układ octan etylowy/etanol = 15:1).

Wydajność: 17,52 g (81% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono: C 61,20 H 6335 Nl 3,35 znaleziono: C 61,07 H6,45 ΝΒ,ΟΙ.

b) 1 -(karboksymetokszacetylo)-4,7,10-ύφ -(N-benzylokoykarbonyloglicylo)-1,4,7,10-tetraazaczUlododekan

Do 28 g (20,56 mmola) związku tytułowego z przykładu 3a (rozpuszczonego w 200 ml tetrahydrofuranu) dodaje się 3,98 g (34,19 mmola) bezwodnika dwuglikolowego i 6,92 g (68,38 mmola) trójetyloaminz. Całość ogrzewa się w ciągu 6 godzin w temperaturze 50°C. Roztwór ten odparowuje się do sucha, rozprowadza w 250 ml dwuchlorometanu i dwukrotnie ekstrahuje porcjami po 100 ml 5%-owego wodnego roztworu kwasu solnego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym, odparowuje pod próżnią do sucha, a pozostałość chromatografije się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: dwuchlorometan/metanol=20:1).

Wydajność: 17,48 g (89% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono : C 58,53 H 5,96 Nil ,38 znaleziono: C 58,37 Η5,10 Nli/^.

c) Du-[2-(N_α,N_ε-dwubenzzloUszkaabonzlo-lίzyloammo)-etyle]-amina

187 835

1,03 g (10 mmc li) dwue tdlenotrójaminy rozf>y szcza sic za 100 m1THl·, zadaj e aa po mo cą 2,02 g (2,77 ml, 20 mmoli) trójetyloaminy i 11,25 g (21 mmoli) p-aitrofeaylowego estru N,N'-deulbeazyloksykarboaylo-lizyay [O.W. Lever i współpracownicy, J. Heterocyclic Chem., 23, 901-903 (1986)] i miesza w ciągu 3 godzin w temperaturze pokojowej. Powstałą gęstą zawiesinę dopełnia się eterem do objętości 250 ml, miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej, objętościowy osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i przemywa za pomocą 100 ml układu THF/eter etylowy (1:1) i następnie ponownie za pomocą eteru etylowego. Po suszeniu pod próżnią w temperaturze 40°C otrzymuje się 8,7 g (97% wydajności teoretycznej) bezbarwnego pudru.

Analiza elementarna:

obliczono: C 64,34 H 6,86 N 11,99 znaleziono: C 64,20 H 6,97 N 10,81.

d) N,NkN',N',N,N''-s/.eścio-|2-(N_α,N_ε-dwubeazyloksykarboaylz-lizyloamiao)-etylo]trójamid kwasu trójmezynowego

1,43 g (1,6 mmola) dwu-[2-(N_α,N_ε-dwubenzylok-ykarbonylo-lizylzamiao)-etylo]-amiay w 20 ml DMF zadaje się w temperaturze 0°C za pomocą 1,39 ml (1,01 g, 10 mmoli) trójetyloamlny i 0,11 g (0,4 mmola) chlorku kwasu trójmezynowego (firmy Aldrich), miesza w ciągu 2 godzin w lodzie i w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Następnie całość zatęża się pod próżnią, rozprowadza w octanie etylowym, przemywa rozcieńczonym ługiem sodowym, 1M kwasem solnym i półnasyconym roztworem NaCl i suszy nad siarczanem sodowym. Po dodaniu węgla aktywnego odsącza się przez teflonowy filtr membranowy, przesącz zatęża się (1,5 g), ponownie rozpuszcza w około 5 ml octanu etylowego i chromatografuje na żelu krzemionkowym za pomocą układu octan etylowy/metanol (18:2).

Wydajność: 0,9 g (79,1%) bezbarwnego pudru

Analiza elementarna:

obliczono : C 64,61 H 6,48 N 11,34 znaleziono: C 64,45 Η 6,,0 N 10,28.

e) Całkowicie zabezpieczona 36-meryczaa beazylok-ykarboaylopzliamiaa, zbudowana ze stanowiącego rdzeń N,N,N',N',N,N-soeśzlo--2(llizyloamino)-etylo]-trójrmidu kwasu trójmezynowego i z dwunastu w przykładzie 3b opisanych kwasów trójamino-moazιkarbok-ylowych, o zabezpieczonych aminach

2,84 g (1 m πιο) 12-nlery''mort banyylonsykzrSonyiozminy, oats6zej w orzek-adzie 3d, rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 43%-owego bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 3 godzin rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały bromzwodzrek 12-merycznej aminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 2,2 g (ilościowo).

17,2 g (20 mmoli) kwasu Cyklem-karboksylowego, opisanego w przykładzie 3b, 3,0 g (20 mmoh) l3)_ΊytaΌksybeoazi0.πazolu i 6,,4 g (20 mmoli) cztZIΌfZnororoaanu 2--114benzztriazolilo-1)-1,1,3,3-czterometylouroaiowego (TBTUi firmy Ocooc Lirnóted, W. Brytania) rozpuszcza się w DMF i miesza w ciągu 15 minut. Roztwór ten ar-tępale zadaje się za pomocą 10,3 ml (60 mmoli) N-etylodwuizzpropylormiay i 2,2 g (1 mmol) wyżej omówionego bromowodorku 12-merycznoj aminy i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji całość odparowuje się pod próżnią, a pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym za pomocą układu dwuchlorometaa/metrnol (17:3).

Wydajność: 9,6 g (84,5% wydajności teoretycznej) bezbarwnego pudru

Analiza elementarna:

obliczono : C 59,31 H 6,20 N 12,94 znaleziono: C 59,20 H 6,03 N 13,19

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 11484 (M+Na+).

f) 36-meryczny N-15-DO4A-ylo-8-keto-4)rzrwrlerylo)-polirmld kaskadowy na osnowie opisanej w przykładzie 3e 46-meiycznej poliaminy

187 835

2,27 g (0,2 mmola) opisanej w przyηłaażie 3e, 36-meryczzej bezzyloksakarbonylonmizy rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym - mieszając żeaeek za pomocą 33%-owego bromowodooa w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 5 goażiz rozpoczęte strącenie dopoownażn się do końce za pomocą eteru etylowego, powstały Uromowodooek 36-meoaczzej nmizy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez anlsżego oczyszczan-a poddaje znstępzej renkcji.

Wydajność: 1,9 g (ilościowo).

14,7 g (20 mmolik kwas u, op--anegs w przekładziη li, 3,0 g (0 0 mmoli) l-hydroksabenżPto-nzolu i 6,4 g (20 mmol-) czteoofluorobooaza 3-(lH-benzotriazolikp-l--,1,3,3czteoometyloaroz-owego (TBTU; firmy Peboc L-mitea, W. Β-,Ο^-ι) rozpuszcza się w dMf i miesza w ciągu 15 minut. Roztwór ten następnie żaaaje się ze pomocą 10,3 ml (60 mmoli) N-etyloawuizopropyloaminy i 1,9 g (0,2 mmola) wyżej omówionego Uromowoaooku 36-merycznej amizy i m-esza w c-ągu 4 dzi w temperaturze pokojowej. Po zaηończezia reakcji całość odparowuje s-ę pod próżnią, pozostałość w temperaturze 0°C rozpuszcza się w kwasie trójflaorooctowym, miesza w ciągu zocy w temperaturze pokojowej, odparowuje pod próżnią, n pozostałość miesza się z eterem etylowym. Substancję tę odsącza s-ę pod zmniejszonym ciśnieniem, przemywa eterem etylowym, suszy pod próżnią, woeszc-e rozpuszcza w wodzie, 2N ługiem sodowym zestawia się odczyn za wartość pH=7 i roztwór ten oczyszcza się na membonnie altraf-lbrncyjzej YM3 (f-nkcja oac-ętn. 3000 Dn). Rebentnt następnie sączy się - l-of-l-zuje.

Wydajność: 3,93 g (75% wydajności teoretacżnee) kłeczkowebego paaoa.

Zawartość wody (Karl-Fischer): 5,0%.

Analizn elementarze (oaziesioza do substazcji beżwoazej):

obliozpzo: C 44,48 H 5,75 N 16,05 Nn 9,98 żnnleżiono: C 44,77 H 5,91 N 15,96 Nn 9,50.

g) 36-metyczny Gd-ko-kpteks Uganda tokówionego w poptzednlin pt^^j<)^<aa^1^ 3f

2,6 g (0,1 mmoli) omówiknej w kezektażaie 3f ae 13 s oOo wod Owarm enn-diekst)lwórazego w wpazie żnkwnsże się zn pomocą 5 ml kwasu octowego lodowatego, żednje się zn pomocą 725 mg (2 mmole) Gd2O3 i w ciągu 2 godzin w temperaturze 80°C poddaje kompleksowemu. Po ocdłpdzen-a roztwór sączy się, przesącz ppaaaje s-ę altoef-ltrecji przez YM3 (AMiCON®), e rctentnt, neprzemien dodając ketionit IR 120 (posbeć-H⁺) i amonit IRA 410 (postać-OH'), nnsbewie się nn minimalną przewodność. Jon-t odsącza s-ę, a przesącz poddaje się liofilizncji.

Waaaeność: 2,22 g (72% wydajności teoretacżnej) bezbarwnego, kłaczkowetego pudru

Zawartość wody (Keol-F-scher): 8,9%

Widmo mnsowe-MALDI-TOF: pik molowy p-za 28058 Dn (oUlicżono: 28049 De)

Annlize elementeone (odniesionn do substancji bezwodnej): oUlicżono : C 39,44 H 5,10 Gd 20,18 N 01,23 znnleziono: C 39,56 H 5,26 Gd 19,88 N 14,09.

Przykład 4

a) Sć-meiy-iny N-jrrDO3A-ylo-4-keto-3-kzawalrryio)tpallamid α^ούον,))·' na ornot wie opisanej w przykładzie 3e 36-meoycznej ppliemina

3,37 g (0,2 mmole) opisanej w pozakłnażie 3e, 36-meracznej Uenzaloksakaobonylonminy rożpaszczn się w kwasie octowym lodowatym - mieszając znaaje zn pomocą 33%-owego bromowpaora w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 5 godzin rozpoczęte stoącnnie doprownażn się do końcn ze pomocą eteru etylowego, powstały bromowodooek 36-merycznej nminy przemywa się eteoem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczysżcżnnin poddaje następnej oenkcji.

Wydajność: 1,9 g (ilościowo).

1,9 g omówionego wyżej bromowoaooka 36-meoycżnej nminy w 100 ml DMF znaaje się zn pomocą 17,4 g (20 mmoli) omówionego w pozakłndzik 2e, aktywnego estru p-nitrofknalowego. Następnie w ciągu 1 godzina wkrnpln się roztwór 5,05 g (50 mmoli) «'ójetalonmina w 20 ml DMF tnk wolno, żeby twoożąca się początkowo osad ponownie prżksżedł do rożtwooa. Cnłość miesza się w ciągu noca w temperaturze 45°C, po czym roztwór zitężn się

187 835 pod próżnią, pozostałość rozpuszcza się w temperaturze 0°C w kwasie trójfluorooctowym i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Całość odparowuje się pod próżnią, pozostałość miesza się z eterem etylowym, osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i suszy pod próżnią. Kwaśny produkt surowy ostatecznie rozpuszcza się w wodzie, rozcieńczonym ługiem sodowym nastawia się odczyn o wartości pH=7 i poddaje ultrafiltracji przez membranę AMICON® YM-3. Retentat liofilizuje się.

Wydajność: 4,0 g (72,9% wydajności teoretycznej)

Zawartość wody (Karl-Fischer): 7,5%

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej):

obliczono: C 45,30 H 5,92 N 15,73 Na 9,78 znaleziono: C 45,56 H6,10 N 15,65 Na 9,47.

g) 3Gd-kompleks liganda omówionego w poprzednim przykładzie 4a

2,74 g (0,1 mnnla) omówionej w przykładzie 4a soli s odowej kwas u kompleksotwkczego w wodzie zakwasza się za pomocą 5 ml kwasu octowego lodowatego, zadaje się za pomocą 725 mg (2 mmole) GdjOa i w ciągu 2 godzin w temperaturze 80°C poddaje komplek-kw4niu. Po ochłodzeniu roztwór sączy się, przesącz poddaje się ultrafiltracji przez YM3 (AMICON®), a retentat, naprzemian dodając kationit IR 120 (postać-H⁺) i anionit IRA 410 (postać-OH'), nastawia się na minimalną przewodność. Jonit odsącza się, a przesącz poddaje się liofilizacji.

Wydajność: 2,46 g (77,8% wydajności tekretycznaj) bezbarwnego, kłaczkowatego pudru

Zawartość wody (Karl-Fischer): 9,7%

Oznaczenie-Gd (AaS): 18,1%

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 28563 Da (obliczono: 28554 Da)

Analiza elementarna (kdnie-iknα do substancji bezwodnej): obliczono: C 40,26 H 5,26 Gd 19,83 N 13,98 znaleziono: C 40,01 H 5,40 Gd 19,68 N 1411.

Przykład 5

a) 1,7-dwu-(benzylkksykarbonylo)-4-hyarkksy-ukcynylo-1,4,7-triααzαheatan

Do 50 g (134,6 mmola) 1,7-dwu-(benzylok-ykarbonylo)-1,4,7-triazaheptanu (przykład 1d) w 500 ml tetrahydrofuranu dodaje się 20,20 g (201,9 mmola) bezwodnika bursztynowego i 40,86 g (403,8 mmola) trójetyloaminy i miesza w ciągu nocy w temperaturze 40°C. Całość odparowuje się do sucha, pozostałość rozprowadza się w 1000 ml awuchlkrometαnu i dwukrotnie przemywa porcjami po 500 ml 5%-owego kwasu solnego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym i odparowuje do sucha. Pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: dwuchloi^i^i^e^l^i^ini^t^t^i^i^t^l^l^i^Od).

Wydajność: 56,0 g (93% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono : C 59,05 H 6,53 N 9,39 znaleziono: C 59,17 H 6,69 N 9,27.

b) Ester N-hydrkk-ysukcynkimidke-ter 1,7-dwu-(benzylkk-ykαrbknylk)-4-hydrkksysukcynylo-1,4,7-triazaheptanu

Do 56 g (125,14 mmola) związku tytułowego z przykładu 5a w 300 ml dwuchlorometanu dodaje się 14,4 g (125,14 mmola) N-hydroe-ysuecynoimidu. Całość chłodzi się do temperatury 0°C i do niej dodaje się 28,4 g (137,66 mmola) dwucyklkhek-ylkkarbkdwuimidu. Następnie miesza się w ciągu 6 godzin w temperaturze pokojowej. Wytrąconą substancję stałą odsącza się, a przesącz odparowuje się pod próżnią do sucha. Pozostałość przekrystalizowuje się z układu eter etylowy/propanol-2.

Wydajność: 62,01 g (91% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji krystalicznej

Analiza elementarna:

obliczono: C 57,35 H 5,92 N 10,29 znaleziono: C 57,24 H 5,99 N 10,12.

c) 1,4,7-trer-{7-benzyloesykarbonylkamino-5-[2-(benzyloksyeαrbknyloamino)-etylk]-4katk-5-azaeaarkilo}-1,4,7,10-tetraazacyelodoaeean

187 835

52,22 g (95,9 mmola) związku tytułowego z przykładu 5b i 5 g (29 mmoli) Cyklem (tj. ),4,7,10-tetraαzacyklododekaou) rozpuszcza się w mieszaninie 200 ml tolnemuΊ00 ml dioksαon. Do całości dodotn się 9,7 g (95,9 mmoli) trójetyloamioy i ogrzewa się w ciągu 12 godzin w temperaturze 70°C. Całość odparowuje się do sucha, nozastałość rozprowadza się w 600 ml dwncaloramntanu i ekstrahuje 3-krotoie narctomi po 300 ml 5%-owego wodnego roztworu węglanu natatowngo. Warstwę oraαniccoą suszy się nad siarccaonm magoezu i odparowuje pod próżoią do sucha. Pozostałość caromatoarofnjn się oa żelu krcnmiookowem (czynnik obiegowy: układ octao etylowy/etaool = 15:1).

Wydajność: 28,95 g (69% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono: C 61,44 H 7,04 N 11,62 znaleziono: C61,57 H 6,91 N 11,69.

2) 1,4,7-trót-{7-benceloksykarboneloamino-5-[2-(Cnncyloksykarboneloammo)-ntylo]-4-keto-5-αcanoαntoilo}-10-aydroksesukcenelo-1,4,7,10-tntroozocyklododnkao

Do 28 g (19,35 mmalo) związku tytułowego z przykładu 5c, rozpuszczonego w tetrahydrafnrαoin, dodaje się 2,90 g (29 mmoli) bezwodnika Cnrscteoownao i 5,87 g (58 mmoli) trójntelazmine. Całość ogrzewa się w ciągu 6 aodcin w temperaturze 50°C. Roztwór ten odparowuin się pod próżoią do sucha, roznrawadca w 200 ml dwuchlorometanu i dwukrotnie ekstrahuje norcjami po 100 ml 5%-owego wodnego roztworu kwasu solnego. Warstwę oraooiczną susce ^ο oad ziorcconem magnezowym, odparowuje pod próżnią do sucha, o nozottałość caramαtoarofUtn się oa żelu klcemiookowem (czynnik obiegowy: dwuchlorometon/mntznol=20:1).

Wydajność: 26,94 g (90% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej

Analiza elementarna:

oCliccooo : C 60,57 H 6,84 N 1^,^7 zoαlnciono: C 60,41 H 6,95 N 10,75.

e) 1,4,7,10,13,16-zceścio-[N-Cnozeloksekorbooelo-β-olooeΊo]^) ,4,7,10,13,16-hekszacacyklooktziekao

516 mg (2 mmole) 1,4,7_i10_i13_i16-anksaozocyklooktadekanu (Heksacekleo; firmy Fluka) acnatranowo odwodoio się z toluenem. Do ochłodzonego roztworu Heksaceklnnu w toluenie dodaje się w temperaturze pokojowej roztwór 3,35 g (15 mmoli) bnocylokzykαrbonelo-β-alanioy (firmy Sigma) w tntraaydrofnranin (THF) oraz 3,71 g (15 mmoli) 2-ntakze-1-ntoktefαrCaoykl-) _i2-diaedrocaioolioe (EEDQ; firmy Fluko) i miesza w ciągu nocy. Po zakończonej reakcji produkt strąca się dodatkiem heksanu, a osad choomatogrofuin się oz żelu krcnmIaokawem za pomocą układu dwuchlorometαn/hekzon./'izopropaool (20:10:1).

Wydajność: 2,06 g (69% wydajności teoretycznej)

Analizo elementarna:

oC^ljczono e C 62,89 H 6,50 N 11,28 coz^Icciaooi C 62,74 H 6,,31⁰ N Π,50.

f) Całkowicie zabeznieccona 36-mnreccna bencelaksekorbonylopoliαmioα_i zbudowana ze stzoowiącnao rdzeń 1,4.,7,10,13,16-sze^ozi(c-(β-eknylo)jl,^o, 7^,10^{l o} 3k^u-^ozksaacae^zklooktadekaou i z sześciu w nrcekła2cin 5d opisaoyca kwasów sześcioomino-moookarbokseloweca_i o zabnzpϊnczooech am/ozch

1,49 g (1 mmol) sceścϊO-bnnzeloktekαrCooeloamine_i onisanet w przykładzie 5e, ηνnuzcczα się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje zo pomocą 33%-owego bromowo2arn w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 60 minut rozpoczęte strącanie donrawzdza się do końca za pomocą eteru etylowego, nowstαSe bromowodorek sześcioamioe przemywa się eterem, suszy pod próżoią i bez lalszego oczezzccaoia poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 1,2 g (ilościowo).

7,0 g (7,5 mmola) kwasu zznśrioamIno-moookarbakselownao_i cawInrojącnao cabncninrzone ominy, apisaoeao w przykładzie 5d, 1,2 g (7,5 mmola) 1-hedroksebnozotrIacolu i 2,4 g (7,5 mmola) rztnrofluoroboraou 2-()H-Cnnzotriazolilo-1)-1_i1_i3_i3-cctnrometylouroniownao (TBTU; firmy Peboc Limited, W.Brytzoiz) racnuszczα się w DMF i miesza w ciągu 15 minut. Roztwór teo ozttęnoin zadaje się za pomocą 5,16 ml (30 mmoli) N-ntelodwuizonroneloamioe

187 835 i 1,2 g (1 mmol) wyżej omówionego atΌInokΌdorku sześcioaminy i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji całość odparowuje się pod próżnią, a pozostałość chromategrafujk się na żelu krzemionkowym za pomocą układu dwuchloremetan/metanol (17:3). Wydajność: 8,5 g (82% wydajności teoretycznej) bezbarwnego pudru

Analiza elementarna:

obliczono: C 61,83 H 6,59 N 12,15 znaleziono: C 61,59 H 6,71 N 12,02

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 10397 (M+Na+).

g) SO-meryczny N-(5-DO3A-ylo-4-kete-3-azawalerkloS-ρoliami5 kaskadowy na osnowie opisanej w przykładzie 5e poliaminy

2,07 g (0,2 mmola) opisanej w przykładzie 5f, 36-merkcyneZ beoyklokokkarbonyloamίnk rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 33%-owego bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 5 godzin rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały aromowodorkk 36-mejkcynej aminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaj e następnej reakcji.

Wydajność: 1,7 g (ilościowo).

1,7 g com5''^iies^g(^i wyżej bI'OinϋikΌi5υrku 36-100^/0x^03 ai^i^i^^ w 100 ml DMF zadaj się za pomocą 17,4 g (20 mmoli) omówionego w przykładzie 2e, aktywnego estru p-nitrofen/lowego. Następnie w ciągu 1 godziny wkrapla się roztwór 5,05 g (50 mmeSi) trójetkloaminy w 20 ml DMF tak wolno, żeby tworzący się początkowo osad ponownie przeszedł do roztworu. Całość miesza się w ciągu nocy w temperaturze 45°C, po czym roztwór zatęża się pod próżnią, pozostałość rozpuszcza się w temperaturze 0°C w kwasie trójfluoroectowkm i miesza w ciągu nocy w temperaturze pekejewej. Całość odparowuje się pod próżnią, pozostałość miesza się z eterem etylowym, osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i suszy pod próżnią. Kwaśny produkt surowy ostatecznie rozpuszcza się w wodzie, rozcieńczonym ługiem sodowym nastawia się odczyn o wartości pH=7 i poddaje ultrafiltracji przez membranę AMICON® YM-3. Retentat liofilizuje się.

Wydajność: 4,4 g (83% wydajności teoretycznej)

Zawartość wody (Karl-Fischer): 7,8%

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej): obliczono: C 45,80 H6,68 Njll Na 10,18 znaleziono: C 45,88 Hó i63 N15,66 Na 9,70.

h) 36-meryczny Gd-kompleks liganda omówionego w poprzg0pjm dnio^z^e 5g

2,65 g (0,1 mmola) om0wioesj w 5g ogIi rdekwzj kwasu kompjyOrotwórczego w wodzie zakwasza się za pomocą 5 ml kwasu octowego lodowatego, zadaje się za pomocą 725 mg (2 mmele) Gd₂O3 i w ciągu 2 godzin w temperaturze 80°C poddaje kompleksowaniu. Po ochłodzeniu roztwór sączy się, przesącz poddaje się ultrafiltracżi przez YM3 (AMICON®), a retentat, naprzemian dodając kationit IR 120 (postać-H⁺) i anionit IRA 410 (postać-OH⁺), nastawia się na minimalną przewodność. Jonit odsącza się, a przesącz poddaje się liofilizacji.

Wydajność: 2,41 g (81% wydajności teoretycznej) bezbarwnego, kłaczkewatego pudru

Zawartość wody (Karl-Fischer): 7,5%

Oznaczenie-Gd (AAS): 18,7%

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 27580 Da (obliczono: 27566 Da)

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej): obliczono: C 40,52 H 5,„7 Gd 20,54 N 13/22 znaleziono: C 40,30 H 5,:50 Gd 20,11 N 13,56.

Przykład 6

36-mejkcznk Gd^^A-kompleks na osnowie omówionej w przykładzie 5f 36-merycznej goliamink

1,04 g (0,2 mm olo) opis anej w yrzkkładkiy 5f 36-πΐ636-η^ΐ zoej-bgnzylkOzkPerbonkloamink rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą

187 835

33%-owego baomowodoau w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 3 godzin rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały baomowodoaek 36merzcznej aminy przemywa się eterem i suszy pod próżnią. Pozostałość rozprowadza się w wodzie i dodatkiem 1N ługu sodowego nastawia się odczyn o wartości pH=9,5. Do tego roztworu dodaje się w stałej postaci 4,35 g (10,8 mmola) kwasu N3-(2,6-dwuketomorfolinoetylo)-N6-(etoksykarbonylometzlo)-3,6-diazakapaylowpgo (przykład 13a z opisu EP 0331 616), przy czym dodając dalszą ilość ługu sodowego utrzymuje się odczyn o stałej wartości pH=9,5. Po zakończeniu dodawania nastawia się za pomocą 5N ługu sodowego odczyn o wartości pH > 13 i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Następnie stężonym kwasem solnym nastawia się odczyn na wartość pH=5, zadaje za pomocą 1,96 g (5,4 mmola) Gd2O3, miesza się w ciągu 30 minut w temperaturze 80°C, po ochłodzeniu nastawia się odczyn o wartości pH=7 i odsala przez ultrafiltracyjną membaanę-YM8 AMICON. Retentat ostatecznie filtruje się membranowo i poddaje liofilizacji.

Wydajność: 2,58 g (92,4% wydajności teoretycznej)

Zawartość wody (Karl-Fischer): 9,0%

Oznaczenie Gd (AAS): 20,3%

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej): obliczono: C 35,46 H 4,26 Gd 22,29 N 10,92 Na 3226 znaleziono: C 35,18 H 4,44 Gd 21,75 N 10,83 Na 3,59.

Przykład 7

a) Kwas 5-benzyloUsyUarbenyloamino-2-[3-(benzyloUozUaabonyloamino)-oI^ooylo]waleaianewy

Do 10 g (57,39 mmola) 4-kaaboksy-l,7-dyulammeheptanu (wytworzonego według: A. Reisser!, Chem. Ber. 26, 2137 (1893); 27, 979 (1894)) w 150 ml wody wkrapla się w temperaturze 0°C równocześnie 24,48 g (143,5 mmola) chloromrówczanu benzylowego i 5N wodny roztwór ługu sodowego i utrzymuje się odczyn o wartości pH=10. Całość miesza się w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Dwukrotnie ekstrahuje się porcjami po 150 ml octanu etylowego. Warstwę wodną ostrożnie zakwasza się za pomocą 4N wodnego roztworu kwasu solnego (pH=2) i trzykrotnie ekstrahuje porcjami po 200 ml octanu etylowego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próżnią do sucha.

Wydajność: 24,13 g (95% wydajności teoretycznej) szklistej substancji stałej

Analiza elementarna:

obliczono : C 59,05 H 6,53 N 9,39 znaleziono: C 59,19 H 6,71 N9,18.

b) N-hydrokszsukcynoimidoestpa kwasu 5-bendzloUszUarbonyloamino-2-f8-(bρnzyloksykarbonyloamino)-paopylo]-walerianowego

Do 24 g (54,24 mmola) związku tytułowego z przykładu 7a, rozpuszczonego w 100 ml dwuchlorometanu, dodaje się 6,24 g (54,24 mmola) N-hydroksysukcynoimidu. Całość chłodzi się do temperatury 0°C i do niej dodaje się 12,31 g (59,66 mmola) dwuczkloheksylokarbodwuimidu. Następnie miesza się w ciągu 6 godzin w temperaturze pokojowej. Wytrąconą substancję stałą odsącza się, a przesącz odparowuje się pod próżnią do sucha. Pozostałość OrzekIzstalίzowuje się z układu eter etylowy/propanol^.

Wydajność: 27,51 g (94% wydajności teoretycznej) krystalicznej, bezbarwnej substancji stałej

Analiza elementarna:

obliczono : C 62,33 Hójó N 7,79 znaleziono: C 62,17 H 6,03 N 77885.

c) 1,4,7-taój-{5-bendyloUszUaabonyloamino)-2-[3-(benzyloUsykarbonyloamino)-0I'O0Zlo] -walerzlo }-1,4,7,13-tρtraadacyUlododekan g (50,04 mmola) związku tytułowego z przykładu 7b i 2,61 g (15,16 mmola) Cyklenu (tj. 1,4,7,13-tetraadacyklododekanu) rozpuszcza się w mieszaninie 100 ml toluenu/50 ml dioksanu. Do całości dodaje się 3,07 g (30,32 mmola) trójetyloaminy i ogrzewa się w ciągu 12 godzin w temperaturze 70°C. Całość odparowuje się do sucha, pozostałość rozprowadza się w 300 ml dwuchlorometanu i ekstrahuje 8-krotnip porcjami po 150 ml 5%-owego wodnego

187 835 roztworu węglanu potasowego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezu i odparowuje pod próżnią do sucha. Pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: układ octan etylowy/etanol = 15:1).

Wydajność: 13,81 g (63% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono : C 66,46 H 7,26 N 9,69 znaleziono: C 66,26 H 7,39 N ,,11.

d) 1-(kayboksymztoksyacetylo)-4,7,10-trej-{5-benzyloeeokarbonoloαmioo-2-[3-beoeylokeykarbonyloamioo)-propylo]-walerylo} -1,4,7,1 D-tetrαazacyklododekao

Do 13 g (9 mmoli) związku tytułowego z przykładu 7c w 80 ml tetyahydrofuyaou dodaje się 1,57 g (13,5 mmola) bezwodnika dwuglikdlomegd i 2,73 g (27 mmoli) trójetyloaminy. Całość ogrzewa się w ciągu 6 godzin w temperaturze 50°C. Roztwór ten odparowuje się do sucha, rozprowadza w 150 ml dwuchlorometanu i dwukrotnie ekstrahuje porcjami po 100 ml 2%-owego wodnego roztworu kwasu solnego.

Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym, odparowuje pod próżnią do sucha, a pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegomo: dwuchlorometaIo^zmetanol=20:1).

Wydajność: 12,5 g (89% modaOoości teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej.

Analiza elementarna:

obliczono : C 64,60 H 6,97 N 8,97 znaleziono: C 64,41 H6,85 N 8,90.

e) Całkowicie zabezpieczona 36-merycenα beozylokeykarbooylopoliamma, zbudowana ze stanowiącego rdzeń N,N,N',N',N”,\'^^e^/zś^C!o-(2-amiooetolo)-trójamidu kwasu trójmezonowego i z sześciu w przykładzie 7d opisanych kwasów sześcioamioo-monokarbokeylowych, o zabezpieczonych aminach

I, 27 g (1 mmol) eześcio-beozyloksykarbdoyloamioy, opisanej w przykładzie 1e, rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 33%-owego bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 60 minut rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały bromomodorek sześcioaminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 0,95 g (ilościowo).

II, 7 g (7,5 mmola) kwasu Cyklzoo-karboksyldmegd, opisanego w przykładzie 7d, 1,2 g (7,5 mmola) 1-hydrokeybeozotriazolu i 2,4 g (7,5 mmola) czterofluoroboraou 2-(1H-beneotriαeolilo-1)-1,1,3,3-czterometylouroniowego (T9TU; firmy Peboc Limited, W. Brytania) rozpuszcza się w DMF i miesza w ciągu 15 minut. Roztwór ten następnie zadaje się za pomocą 5,16 ml (30 mmoli) N-etolodwuizopropyloamioy i 0,95 g (1 mmol) wożeO omówionego bromowodorku sześcio^my i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji całość odparowuje się pod próżnią, a pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym za pomocą układu dmuchloro-metao/metaool (17:3).

Wydajność: 7,40 g (76% wydajności teoretycznej) bezbarwnego pudru

Analiza elementarna:

obliczono : C 64,82 H 6,99 N 9,93 znaleziono: C 64,58 H7,17 N 10,04

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 9751 (M+Na+).

f) 36-meryceny N-(5-DO3A-yło-4-keto-3-aeakanroilo)-poliamid kaskadowy na osnowie opisanej w przykładzie 7e 36-meryczoej ndliαmioo

1,95 g (0,2 mmola) opisanej w przykładzie 7e, 35-meryczne0 beozylokeykarbonoΊoaminy rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 33%-owego bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 5 godzin rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały bromomodorek 36-merycznej aminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 1,6 g (ilościowo).

187 835

1,6 g omówionego wyżej bromowodorku 36-moryczaej aminy w 100 ml DMF zadaje się za pomocą 17,4 g (20 mmoli) omówionego w przykładzie 2e, aktywnego estru p-nitrofenylowego. Następnie w ciągu 1 godziny wkrapla się roztwór 5,05 g (50 mmoli) trójetylzaminy w 20 ml DMF tak wolno, żeby tworzący się początkowo osad ponownie przeszedł do roztworu. Całość miesza się w ciągu nocy w temperaturze 45°C, po czym roztwór zatęża się pod próżnią, pozostałość rozpuszcza się w temperaturze 0°C w kwasie trójfluorooctowym i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Całość odparowuje się pod próżnią, pozostałość miesza się z eterem etylowym, osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i suszy pod próżnią. Kwaśny produkt surowy ostatecznie rozpuszcza się w wodzie, rozcieńczonym ługiem sodowym nastawia się odczyn o wartości pH=7 i poddaje ultrafiltracji przez membranę AMICON® YM-3. Retentat liofilizuje się.

Wydajność: 3,9 g (76% wydajności teoretycznej)

Zawartość wody (Karl-Fischer): 8,0%

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej):

obliczono : C 46,59 H 6,23 N 14,69 Na 11,44 znaleziono: C 46,82 H 6,47 N 14,55 Nti 11^,1^1^.

g) 46-meryczny Gd-kompleks liganda omówionego w poprzednim przykładzie

2,58 g (0,1 mmola) omdwiznaj w przykaadzói 7f soli sodowej kwasu komplcksotwórczego w wodzie zakwasza się za pomocą 5 ml kwasu octowego lodowatego, zadaje się za pomocą 725 mg (2 mmole) Gd2O3 i w ciągu 2 godzin w temperaturze 80°C poddaje kompleksowaniu. Po ochłodzeniu roztwór sączy się, przesącz poddaje się ultrafiltracji przez YM3 (AMICON®), a retentat, aaprzemlaa dodając katlonlt IR 120 (postać-H⁺) i mionlt IRA 410 (postać-OH'), nastawia się na minimalną przewodność. Jonit odsącza się, a przesącz poddaje się liofilizacji.

Wydajność: 2,08 g (72% wydajności teoretycznej) bezbarwnego, kłaczkowatego pudru

Zawartość wody (Karl-Fischer): 7,0%

Oznaczenie-Gd (AAS) : 19,3%

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 26915 Da obliczono: 26921 Da)

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej): obliczono: C 41,09 H 5,49 Gd 21,03 N 12,96 znaleziono: C 83,20 H 5,60 Gd 20,66 N Β,19.

Przykład 8

a) Kwas 4,5-dwu-[8-(beazyloksykarboaylo)-2-keto-14-diazabutylz]-benzoesowy

Do 30 g (197,17 mmola) kwasu 4,5-dwurminobenzoesowego w 600 ml dwuchloromotanu dodaje się 123,8 g (404,2 mmola) N-Z-glicyno-N-hydroksysukcynoimidoestru. W temperaturze 0°C w ciągu 5 minut wkrapla się do całości 60,7 g (8,0 mmoli) trójetyloaminy, rozpuszczonej w 100 ml dwuchlzrometaau, i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Całość ekstrahuje się trzykrotnie porcjami po 500 ml 10%-owego kwasu solnego, warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próżnią do sucha. Pozostałość przekrzstallzowujo się z acetonu.

Wydajność: 97,87 g (95% wydajności teoretycznej) bezbarwnej, krystalicznej substancji stałej

Analiza elementarna:

obliczono : C 59,77 H 5,02 N 10,72 znaleziono: C 59,65 H5J7 N 10,59.

b) N-hyaroksy-ukcyaolmldoo-ter kwasu 4,5-dwu-[4-(benzylok-ykarboaylo-2-ketz-l,8-alαzαbutzlo] -benzoesowego

Do 60 g (114,8 mmola) związku tytułowego z przykładu 8a, rozpuszczonego w 300 ml awuchlorometαau, dodaje się 13,21 g (114,8 15 mmola) N-hydrok-ysukcynoimlau. Całość chłodzi się do temperatury 0°C i dodaje 26,06 g (126,3 mmola) dwucyklohekszlokarboawuimidu.

Następnie miesza się w ciągu 6 godzin w temperaturze pokojowej.

Wytrąconą substancję stałą odsącza się, a przesącz odparowuje się pod próżnią do sucha. Pozostałość prrekrzstalirowuje się z układu eter etylowy/propanol-2.

187 835

Wydajność: 65,44 g (92% wydajności teoretycznej) krystalicznej, bezbarwnej substancji stałej

Analiza elementarna:

obliczono :C 58,16 H 4/72 N 111,30 znaleziono: C 58,31 H 4,90 N UJS.

c) 1,4,7- trój - {3,5-dwu- [benzyloksykarbonylo-2-keto-1,4-diazabutylo] -benzoilo } -1,4,7,10-tetraazacyklkdoaekan g (96,84 mmola) związku tytułowego z przykładu 8b i 5,05 g (29,34 mmola) Cyklenu (tj. 1,4,7,10-tetraazacyklkdkaekanu) rozpuszcza się w mieszaninie 200 ml toluemV100 ml dioksanu. Do całości dodaje się 5,94 g (58,68 mmola) trejatylkaminy i ogrzewa się w ciągu 12 godzin w temperaturze 70°C. Całość odparowuje się do sucha, pozostałość rozprowadza się w 600 ml dwuchlorometanu i ekstrahuje 3-krotnie porcjami po 300 ml 0%-kwego wodnego roztworu węglanu potasowego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezu i odparowuje pod próżnią do sucha. Pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: układ octan etylowy/etanol = 15:1).

Wydajność: 31,65 g (64% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej

Analiza elementarna:

obliczono: C 61,27 H 5^0 N 13,29 znaleziono: C 61,15 H5,1 1 N 13,10.

d) 1-(karboksymetoksyacetyio-i4,7,10trrój-{3,5-dwu-[4-benzyloksykarbonylk-2-keto-1,4-diazabutylk]-benzkilk} -1,4,7,10-tetraazacyklkdkaeean

Do 30 g (17,8 mmola) związku tytułowego z przykładu 8c, rozpuszczonego w 150 ml tetrahydrofuranu, dodaje się 3,1 g (26,7 mmola) bezwodnika awuglikklkwegk i 5,4 g (53,4 mmola) trójetyloaminy. Całość ogrzewa się w ciągu 6 godzin w temperaturze 50°C. Roztwór ten odparowuje się do sucha, rozprowadza w 250 ml awuchlkrkmatαnu i dwukrotnie ekstrahuje porcjami po 150 ml 5%-owego wodnego roztworu kwasu solnego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem magnezowym, odparowuje pod próżnią do sucha, a pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym (czynnik obiegowy: dwuchlkrkmatan/metankl=23:1).

Wydajność: 29,83 g (93% wydajności teoretycznej) bezbarwnej substancji stałej

Analiza elementarna:

obliczono: C 59,99 H 5,37 N znaleziono: C 59,81 H 5,45 N 112,29.

e) Całkowicie zabezpieczona 36-meryczna benzyloksykarbonyloakliamina, zbudowana ze stanowiącego rdzeń N,N,N',N',N,N''-saeścio-72-aminoetylk)-trórαmiau kwasu trójmezynowego i z sześciu w przykładzie 8d opisanych kwasów sześcikamino-mknkkarbkksylowych, o zabezpieczonych aminach 1,27 g (1 mmol) sześciobemzyloksykarbonyloaminy, kpisaner w przykładzie 1e, rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą 33%-owego bromowodoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 60 minut rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały brkmkwkakrek -ześcikaminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 0,95 g (ilościowo).

13,5 g (7,5 mmola) kwasu Cyk^no-karboksylowego, opisanego w przykładzie 8d, 1,2 g (7,5 mmola) 1'hyaroksybenzktriazklu i 2,4 g (7,5 mmola) czterofluoroboranu 2-(1H-benzotriazolilo-1)-1,1,3,3-czterkmetylouroniowegk (TBTU; firmy Peboc Limited, W. Brytania) rozpuszcza się w DMF i miesza w ciągu 15 minut. Roztwór ten następnie zadaje się za pomocą 5,16 ml (30 mmoli) N-etylkdwuizkaroaylkaminy i 0,95 g (1 mmol) wyżej omówionego bromowkakrku sześcioaminy i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji całość odparowuje się pod próżnią, a pozostałość chromatografuje się na żelu krzemionkowym za pomocą układu awuchloro'metan/metankl (8:1).

Wydajność: 8,75 g (81% wydajności teoretycznej) bezbarwnego pudru

Analiza elementarna:

obliczono: C 64,34 H 5,62 N 13,61 znaleziono: C 64,22 H 5,86 N 13,51

187 835

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 10832 (M+Na+).

f) 36-meryczny N-(5-DO3A-ylo-4-keto-3-azakaprzilo)-poliamld kaskadowy na osnowie opisanej w przykładzie 8e 36-merzcrnej poliaminy

2,16 g (0,2 mm2 1) dzlrane- w py6ekład:zie 0 6-m ei-yonej benzyloksykzrbzkrZozmjl ay rozpuszcza się w kwasie octowym lodowatym i mieszając zadaje za pomocą ^yo-owego bromowzdoru w kwasie octowym lodowatym. Po upływie 5 godzin rozpoczęte strącanie doprowadza się do końca za pomocą eteru etylowego, powstały bromowodorek 46-merycznej aminy przemywa się eterem, suszy pod próżnią i bez dalszego oczyszczania poddaje następnej reakcji.

Wydajność: 1,8 g (ilościowo).

1,8 g omówlondów nyzci brymywr0dr0e 36-mezminy w IOZ ml DMd zadajF się za pomocą 17,4 g (20 mmoli) omówionego w przykładzie 2e, aktywnego estru p-nitrofeozlzwego. Następnie w ciągu 1 godziny wkrapla się roztwór 5,05 g (50 mmoli) trójetyloaminy w 20 ml DMF tak wolao, żeby tworzący się początkowo osad ponownie przeszedł do roztworu. Całość miesza się w ciągu nocy w temperaturze 45°C, po czym roztwór zatęża się pod próżnią, pozostałość rozpuszcza się w temperaturze 0°C w ^'πίο trójfluorooctowym i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Całość odparowuje się pod próżnią, pozostałość miesza się z eterem etylowym, osad odsącza się pod zmaiejszoaym ciśnieniem i suszy pod próżnią. Kwaśny produkt surowy ostatecznie rozpuszcza się w wodzie, rozcieńczonym ługiem sodowym nastawia się odczyn o wartości pH=7 i poddaje ultrafiltracji przez membranę AMICON® YM-3. Reteatat liofilizuje się.

Wydajność: 4,6 g (84% wydajności teoretycznej)

Zawartość wody (Karl-aischer): 9,5%

Analiza elementarna (odniesiona do substancji bezwodnej): obliczono: C 47,32 H 5,66 N16,8 8 ^11,00 znaleziono: C 47,31 H 5,52 N1^,30 Nn9

g) 4y-meryczny Gd-kompleks Uganda omówionego w poprzednim przykładzie

2,74 g (0, 1 mmolal omówionej w przykaadzie 8f soli sodowej kwasu kompleksotwórczogo w wodzie zakwasza się za pomocą 5 ml kwasu octowego lodowatego, zadaje się za pomocą 725 mg (2 mmolo) Gd2O3 i w ciągu 2 godzin w temperaturze 80°C poddajo kompleksowanie. Po ochłodzeniu roztwór sączy się, przesącz poddaje się ultra filtracji przez YM3 (AMICON®), a retentat, naprzemiaa dodając katioait IR 120 (postać-H⁺) i aaioait IRA 410 (postać-OH ζ nastawia się aa minimalną przewodność. Jonit odsącza się, a przesącz poddaje się liofilizacji.

Wydajność: 2,27 g (74% wydajności teoretycznej) bezbarwnego, kłaczkowatego pudru

Zawartość wody (Karl-Fischer): 8,6%

Oznaczenie-Gd (AaS): 18,2%

Widmo masowe-MALDI-TOF: pik molowy przy 27882 Da (obliczono: 28001 Da)

Analiza elementarna (odaiesioaa do substancji bezmodoey): obliczono: C 41,22 H 5,^^ Gd 20,22 N 11,26 znaleziono: C 81,88 H 4,96 Gd 19,87 N 14,40.

Przykład dla porównania in vivo z pozakomórkowzm środkiem kontrastowym W niżej podanej próbie wykazuje się przydatność opi-roegz w przykładzie 11 związku jako środka „puli krwi” (blood-pool agent).

Jako zwierzęta doświadczalno służy grupa trzech męskich osobników szczura (Scheriag-SPF) o wadze 200-250 g każdy. Każdemu zwierzęciu dożylnie aplikuje się 0,2 ml (każdorazowo 25 mmolI/L) roztworu następującego środka kootra-tomego: mieszanina z 1 części związku z przykładu 11, następnie zwanego związkiem 1, i 1 części dysprozowego kompleksu kwasu 4,y,9-tπaz.a-3,6,9)ti'ój-(karbokszmetykl)-nυnant)dukarboksylcl\eego-l,9 (Dy-DTPA), aastępaie zwanego związkiem 2. Poprzez cewnik w Arteria carotis commuais pobiera się próbki krwi w następujących momentach czasowych: 1, 3, 5, 10, 15, 20, 30, 45, 60, 90, 120 minut p.i. W uzyskanych próbkach krwi każdorazowo mierzy się rówaolegle stężenia gadolinu (Gd) i azsproze (Dy) za pomocą spektrometrii emisyjnej atomowej (ICE-AES). W przestrzeni krwi pozostały udział wstrzykniętego kontrastowego środka związku 1 (Gd) i związku

187 835 (Dy, substancja porównawcza) można w tym samym zwierzęciu porównywać dzięki różnemu znakowaniu. Ze stężeń we krwi można za pomocą specjalnego oprogramowania (program Topfit) wyliczać okres półtrwania-a i -b, objętość rozproszenia oraz wskaźnik całkowitego oczyszczenia. Tym samym wartości te dostarczają danych o pozostawaniu związków w przestrzeni wewnątrznaczyniowej, o proporcjach rozproszenia w organizmie i o eliminowaniu. (Skrót p.i. oznacza po wstrzyknięciu).

Wyniki: Przede wszystkim we wczesnych okresach otrzymuje się wyraźnie wyższe stężenia we krwi związku 1 w porównaniu z goyakomórkowkm środkiem kontrastowym, tj. związkiem 2, (patrz figura 1).

Te wyraźnie wyższe stężenia we krwi związku 1 we wczesnych okresach (w porównaniu ze związkiem 2) wskazują na wyraźnie mniejszą objętość rozproszenia tamże (patrz też Vd ss), tzn. związek 1 rozprasza się nie tak jak związek 2 w przestrzeni wewnątrznaczyniowej (naczynia) i w przestrzeni pozakomórkowej, lecz przeważnie tylko w przestrzeni wewnątrznaczyniowej. W dalszym przebiegu jednak poziom we krwi spada szybko, a okresk eliminacji i półtrwania-β związku 1 są wyraźnie krótsze niż u innych środków puli krwi. Wskaźnik całkowitego oczyszczenia krwi ze związku 1 jest tylko nieco niższy w porównaniu ze związkiem 2, co pozwala sądzić o podobnie dobrej eliminacji z nerek.

Tym samym związek, omówiony w przykładzie 11, spełnia wymagania stawiane środkowi puli krwi: skuteczna eliminacja ze krwi (poprzez nerki), ale wyraźnie niższa objętość rozproszenia niż w przypadku gozakomórkowego środka kontrastowego.

187 835

Fig. 1

Zmierzone stężenia Gd (związek 1) i Dy (związek 2) we krwi na szczurach (n=3) [ymol/L]

	Związek 1 (Gd)	Związek 2 (Dy)	Jednostka
α- 11/2	3,0 ±0,6	1,5 ±0,5	min
β- tU2	36,5 ± 18,2	19,2 ±2,5	min
Vd ss	0,18 ±0,07	0,41 ±0,04	L/kg
Wskaźnik całkowitego oczyszczenia	13,6 ± 1,5	16,8 ±0,9	ml /min* kg

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 6,00 zł.

Claims (2)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Związki kompleksowe polimeru kaskadowego, zawierające a) kompleksotwórcze ligandy o ogólnym wzorze I

   A-{X-[Y-(Z-<W-K_w>_z)_y]_x}_a (I), w którym

   A oznacza azotonośny rdzeń kaskadowy podstawowej wielokrotności a, gdzie azotonośny rdzeń kaskadowy A stanowi atom azotu, grupy o wzorach

   U¹

   U¹

   N-CH₂(CH₂)_mn-ch₂-(CH₂ )_n

   U¹

   N

   u.U'

   N-CH₂ — CH₂ N

   CH,

   CH.

   N-4— CH 9 — CH ₉ N

   2/ 'P ^{2 2} •N \,

   E

   187 835 w których m i n oznaczają liczby 1-10, p oznacza liczbę 0-10,

   U¹ oznacza Q^[ lub E,

   U² oznacza Q² lub E, gdzie E stanowi grupę —(CH₂) ₀—ch₂—r/ przy czym o oznacza liczbę 1 -6,

   Q1 oznacza atom wodoru lub Q2, a Q2 oznacza bezpośrednie wiązanie,

   M oznacza łańcuch CpCio-alkilenowy, który ewentualnie jest przedzielony 1-3 atomami tlenu i/lub ewentualnie jest podstawiony 1-2 grupami keto,

   R° oznacza rozgałęziony lub nierozgałęziony rodnik CrCm-alkilowy, grupę nitrową, aminową, grupę kwasu karboksylowego lub grupę o wzorze

   187 835

   U‘ uCH ₂CH ₂—N—CH ₂CH ₂—N—CH ₂CH _{2 5}

   N— CH ₂CH ₂—N—CH ₂CH ₂—N—CH ₂CH ₂—N

   U' uCH ₂CH ₂—N—CH ₂CH ₂—N—CH ₂CH {

   U‘

   U'

   187 835

   Μ—Ν _e 2 przy czym ilość Q odpowiada podstawowej wielokrotności a, X i Y niezależnie od s iebie oznaczają bezpośrednie wiązanie lub reprodukcyjną jednostkę kaskadową wielokrotno ści reprodukcyjnej x bądź y,

   Z i W niezależnie od siebie oznaczają reprodukcyjną jednostkę kaskadową wielokrotności reprodukcyjnej z bądź w, gdzie reprodukcyjne jednostki kaskadowe X, Y, Z i W niezależnie od siebie stanowią

   -CH2CH2NH-; -CH2CH2N<;

   -COCH(NH-)(CH2)4NH-; -COCH(N<)(CH2)4N<;

   -COCH2OCH9CON(CH2CH2NH-)2; -COCH₂OCH₂CON(CH₂CH₂N<)₂;

   -COCH2N(CH2CH2NH-)2; -COCH₂N(CH₂CH2N<)₂;

   -COCH2NH-; -COCH₂N<;

   -COCH2CH2CON(CH2CH2NH-)2; -COCH2CH₂CON(CH2CH2N<)2;

   -COCH₂OCH2CONH-C₆H4-CH[CH₂CON(CH2CH₂NH-)2]₂;

   -COCH2OCH2CONH-C6H4CH[CH2CON(CH2CH2N<)2]2;

   -COCH2CH2CO-NH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH2N<)2]2;

   -COCH2CH2CO-NH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH2N<)2]2;

   -CONH-C₆H4-CH[CH2CON(CH2CH2NH-)2]2;

   -CONH-C6H4-CH[CH2CON(CH2CH2N<)2]2;

   -COCH(N1 i-)CH(COOH)\H-; -COCH(N<)CH(COOH)N<;

   grupy o wzorze con(ch₂ch₂nh-)₂

   -coch₂och₂conh con(ch₂ch₂nh-)₂

   187 835

   CON(CH₂CH₂N<)2

   -coch₂och₂conh

   CON(CH₂CH₂N<)₂

   -coch₂ch₂con

   N

   -COCH₂CH₂CH₂CON

   N-COCH(CH₂CH₂CH₂-N )₂; -COCH(CH ₂CH ₂-N )₂

   187 835

   N

   -coch₂ch₂con

   N

   NHCOCH₂—N

   NHCOCHUCHU-N

   187 835

   -CON

   -CONH con(ch₂ch₂nh-)₂

   CON(CH₂CH₂NH-)₂

   CON(CH₂CH₂N<)₂ och₂ch₂nhoch₂ch₂n<

   187 835

   K oznacza związany z krańcowy atomem azotu ostatniej generacji jednostki reprodukcyjnej W rodnik czynnik kompleksotwórczego o ogólnym wzorze IA, IB lub IC

   R ¹OOC-R²HC ,R

   N-CH₂ — CH₂-N

   R ¹OOC-H₂C

   NCHn

   I ch₂ ^,N-CH₂ — CH₂ — chr²-coor¹

   R⁵

   CH -COCH.

   CHCHR²-COOR (IA), ch₂-coor ¹

   CH₂ CH₂-N— CH₂-CH₂-Ń

   R ¹OOC-H₂C

   CHo-COOR¹ (IB)

   CH_o-C00R

   R ¹OOC-H₂C

   NR ¹OOC-H₂C

   CH₂-CO-a I •CH₂ CH₂-N—CH₂-CH₂-N

   CH₂-COOR ¹ (IC) w którym

   R1 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub równoważnik jonów metali o liczbie porządkowej 20-29, 39, 42-44 lub 57-83,

   R2 oznacza atom wodoru, rodnik metylowy lub etylowy, który ewentualnie jest podstawiony 1 -2 grupami hydroksylowymi lub 1 grupą karboksylową,

   R³ oznacza grupę

   187 835

   R⁴ R² i i -CH-CO-N-U lub

   R⁴

   I ₇

   -CH-CH-U -T

   I

   OH /

   R⁴ oznacza atom wodoru albo prostołańcuchowy, rozgałęziony, nasycony lub nienasycony łańcuch C1-C30-alkilowy, który jest ewentualnie przedzielony 1-10 atomami tlenu, 1 grupą fenylenową, 1 grupą fenylenoksylową i/lub ewentualnie podstawiony 1-5 grupami hydroksylowymi, 1 -3 grupami karboksylowymi, 1 grupą fenylową,

   R⁵ oznacza atom wodoru lub oznacza R4,

   U⁷ oznacza grupę

   -CH₂-, -CH2CH2-, -CH2CH2CH2-, -C6H4-, -C6H,0-, -CH2C6H5-,

   -CH2NHCOCH2CH(CH2CO2H)-C6H4-,

   -CH2NHCOCH2OCH2- lub

   -CH2NHCOCH2C6H4-,

   T oznacza grupę -CO-α, -NHCO-α lub -NHCS-α, a a oznacza miejsce związania przy krańcowym atomie azotu ostatniej generacji jednostki reprodukcyjnej W, a oznacza liczbę 2-12, x, y, z i w niezależnie od siebie oznaczają liczbę 1-4, pod warunkiem, że co najmniej dwie jednostki reprodukcyjne są różne, że dla iloczynu wielokrotności obowiązuje zależność

   16 <a x y z w <64, i że co najmniej jedna z reprodukcyjnych jednostek kaskadowych

   X, Y, V/ sjedowi jednostkc l,4,7,io-tetraazacyklododekanu lub

   1,4,8,11 stetraazacyk lotetnodekand,

   b) ce najmmek 16jonów piurwiastka o liczbie porządkowej 20-29, 39, 42, 44 lub 57-83,

   c) cwentualnij k6tionó zasad zizorgamcznycn lub O2ganican2oh, aminokw4sów łub amidów amSnokwssów oraz m eweztualzie racylowane krańcowe grupy aminowe.
2. 2) Środtu farmzjcutwzzny, zawrerający pydi^md rozpowszechnione w farmacji galenowej oraz subliascjo mayr^iy, cneπlijzny tym, ie lako subpl^am^^^ę canimą zwyiarm ao najmmej wej ąoek kompaeksosvy pohmeru kaskado wego , okreHonu wadlug ozeeooeżcnia e.

   e. Zeatosnwanie co nmean iej te0dezo gw^ok^ kom pleksowzas polimeas kaskadowego, okreśknzgo weZłuo z 3507^^13 1, do aa^;ytczzrzania erodków He di agnomtyki -ΙΟΜΟ. rób dOa ae^nnoί^tnal rznrdsna wjniei.

   O. Zastno6woniz zwjązków kompleksowych polimeru kaskadowego, określonych według Z4S trzazenio w, de wwiązk^iwi a erupkn do rozróżniania ou/ow lz2odnyael i eeorliwoey w re2Sogach czała Oez baiieiy krzwcjkanka mkagowa.

   5. c wiązki o ogńlyym wz.orzo k'A

   187 835

   R¹OOC-R²HC r3'

   N-CH₂ — CH₂ N

   CHn CHn

   I I

   CH₂ CH₂

   N-CH₉ — CH₉-N / ^{2 2} \ ,

   CHR²-COOR¹' CHR²-COOR¹ (IA), przy czym

   R¹ niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub równoważnik jonów metali o liczbie porządkowej 20-29, 39, 42-44 lub 57-83 lub grupę zabezpieczającą kwas,

   R² oznacza atom wodoru, rodnik metylowy lub etylowy, który ewentualnie jest podstawiony 1 -2 grupami hydroksylowymi lub 1 grupą karboksylową,

   R³ oznacza grupę

   -CH-CO-N-U⁷-T'

   R⁴ oznacza atom wodoru,

   U oznacza grupę

   -CH2-, -CH2CH2-, -CH2CH2CH2-, -C₆H₄-, -CsCjo-, - CH2C6H₅-, -CH2NHCOCH2CH(CH2CO2H)-C6H4-,

   -CH2NHCOCH2OCH2- lub -CH2NHCOCH2C6H4-,

   T'oznacza grupę -C*O, -COOH, -N=C=O lub -N=C=S, a C*O oznacza zaktywowaną grupę karboksylową.