PL176223B1

PL176223B1 - Prawoskrętny izomer pochodnej N-hydroksymocznika

Info

Publication number: PL176223B1
Application number: PL94313037A
Authority: PL
Inventors: Akiyoshi Kawai; Rodney W. Stevens
Original assignee: Pfizer
Priority date: 1993-08-19
Filing date: 1996-02-16
Publication date: 1999-05-31
Also published as: JP2794343B2; CN1129440A; DE69413831T2; NO960631D0; EP0720598B1; BR9407314A; TW448144B; PE57194A1; EP0720598A1; CA2169066A1; IL110628A0; MY111140A; FI114466B; FI943799A; KR0170623B1; DE69413831D1; IL110628A; CO4230229A1; RU2125987C1; ES2121218T3

Abstract

1. Prawoskretny izomer pochodnej N-hydroksymocznika o wzorze oraz jego farmaceutycznie dopuszczalne sole, przy czym R1 oznacza atom wodoru, fluoru lub chloru, a R2 oznacza atom wodoru lub grupe metylowa. PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku są nowe związki N-hydroksymocznikowe, a zwłaszcza prawoskrętny izomer pochodnej N-hydroksymocznika. Związki według wynalazku inhibitują działanie enzymu lipoksygenazy i są przydatne w zapobieganiu, leczeniu i łagodzeniu chorób zapalnych, alergii i chorób sercowo-naczyniowych u ssaków. Związki według wynalazku są stosowane w kompozycjach farmaceutycznych zawierających takie związki.

Wiadomo, że kwas arachidonowy jest biologicznym prekursorem szeregu grup endogennych metabolitów, w tym prostacyklin, tromboksanów i leukotrienów. Pierwszy etap metabolizmu kwasu arachidonowego stanowi uwalnianie kwasu arachidonowego i innych pokrewnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z fosfolipidów w błonie komórkowej w wyniku działania fosfolipazy A2. Wolne kwasy tłuszczowe ulegają następnie metabolizmowi pod wpływem cyklooksygenazy z wytworzeniem prostaglandyn i tromboksanów lub pod wpływem lipoksygenazy z wytworzeniem hydroperoksykwasów tłuszczowych, które następnie mogą ulegać metabolizmowi do leukotrienów. Stwierdzono, że leukotrieny odgrywają rolę w patofizjologii chorób zapalnych, w tym reumatoidalnego zapalenia stawów, dny, astmy, niedokrwienia, reperfuzji urazowej, łuszczycy i zapalenia jelita. Uważa się, że dowolny lek, który inhibituje działanie lipoksygenazy, zapewni znaczący sposób leczenia zarówno przewlekłych jak i ostrych stanów zapalnych.

Ostatnio opublikowano szereg artykułów przeglądowych dotyczących inhibitorów lipoksygenazy. (Patrz H. Masamune i L.S. Melvin, Sr., Annual Reports in Medicinal Chemistry, 24 (1989), 71 - 80 (Academic Press) oraz B.J. Fitzsimmons i J. Rokach, Leukotrienes and Lipoxygenases (1980), 427 - 502 (Elsevier)).

Jeszcze później w międzynarodowych publikacjach patentowych nr WO 92.09567 i WO 92.09655, ujawniono szereg różnych związków N-hydroksymocznika i kwasu hydroksamowego jako inhibitorów enzymu lipoksygenazy. Należą do nich związki o wzorze 1:

Ar—X-A-—-N-C-R

I II ¹

OH O

17(5223 w którym Ar oznacza grupę aromatyczną, X oznacza niearomatyczny układ pierścieniowy, A oznacza ewentualny łącznik węglowodorowy, a R oznacza grupę alkilową lub ewentualnie podstawioną grupę aminową. W WO 92/09567 niearomatyczną grupę X stanowi nasycony pierścień karbocykliczny zawierający 3-8 atomów węgla, przy czym nie wspomniano o możliwości nienasycenia grupy X. W WO 92/09566 niearomatyczną grupę X przedstawiono jako pierścień karbocykliczny zawierający 3-8 atomów węgla, który może ewentualnie zawierać wiązanie podwójne. Jednakże we wszystkich przykładach w WO 92/09566 związki cykloalkenowe stanowią związki cyklobutenowe lub cykloheksanowe, przy czym w opisie nie zasugerowano, że związki nienasycone są korzystne.

Nieoczekiwanie stwierdzono, że mała grupa związków N-hydroksymocz.nikowych o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza grupę cyklopentenylową, a Ar oznacza ewentualnie podstawioną grupę 3-fenoksyfenylową, wykazuje korzystne właściwości inhibitorów lipoksygenazy.

Przedmiotem wynalazku są prawoskrętne izomery związków N-hydroksymocznikowych o wzorze 2

oraz ich farmaceutycznie dopuszczalne sole, przy czym R1 oznacza atom wodoru, fluoru lub chloru, a R² oznacza atom wodoru lub grupę metylową.

Związki o wzorze 2 inhibitują enzym 5-lipoksygenazę. Z tego względu są one przydatne w leczeniu stanów chorobowych, w którym u ssaka, np. u człowieka, wymagany jest inhibitor

5-lipoksygenazy. Izomery (+) są szczególnie przydatne w leczeniu lub zapobieganiu stanom alergicznym i zapalnym. Przedmiotem wynalazku są również kompozycje farmaceutyczne zawierające (+)-izomer związku o wzorze 2 lub jego farmaceutycznie dopuszczalna sól oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik. Izomery (+) związków o wzorze 2 wykazują wyjątkową skuteczność jako inhibitory lipoksygenazy. Ponadto wykazują one doskonałą odporność na metabolizę na drodze glukuronizowania.

Do szczególnie korzystnych związków według wynalazku należą:

(+)-N-[3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-N-hydroksymocznik;

(+)-N-[3-(3-fenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1 -ylo]-N-hydroksymocznik i (+)-N-[3-[3-(4-chlorofenoksy)fenylo]-2-cyk]openten-1-ylo]-N-hydroksymocznik.

Określenie izomer lewoskrętny lub (+)-izomer oznacza enancjomer, który w roztworze etanolowym skręca płaszczyznę światła spolaryzowanego w kierunku wskazówek zegara dla linii sodu D.

Związki o wzorze 2 wytwarzać można licznymi sposobami syntetycznymi. R¹ i R2 mają znaczenie podane wyżej.

W jednym wykonaniu związki o wzorze 2 wytwarza się w reakcji przedstawionej na schemacie 1.

Schemat 1

176 223

W etapie tym na hydroksylaminę 3 działa się odpowiednim izocyjanianiem trialkiiosililu lub izocyjanianem metylu w rozpuszczalniku obojętnym w warunkach reakcji, zazwyczaj w temperaturze w zakresie od temperatury otoczenia do temperatury wrzenia. Do odpowiednich rozpuszczalników, które nie reagują z reagentami i/lub z produktami, należy np. tetrahydrofuran dioksan, chlorek metylenu i benzenu. W alternatywnym wariancie na 3 działa się gazowym chlorowodorem w rozpuszczalniku obojętnym w warunkach reakcji, takim jak benzen lub toluen, po czym działa się fosgenem. Reakcję prowadzi się zazwyczaj w zakresie od temperatury otoczenia do temperatury wrzenia rozpuszczalnika. Produktu pośredniego, chlorku karbamoilu nie wydziela się, lecz przeprowadza się in situ reakcję z wodą amoniakalną lub metyloaminą. W modyfikacji tego sposobu, gdy R² oznacza atom wodoru, sól addycyjną z kwasem związku 3 można poddać reakcji z równomolową ilością cyjanku metalu alkalicznego takiego jak cyjanek potasu, w wodzie. Uzyskany w ten sposób produkt o wzorze 2 wydziela się znanymi sposobami i oczyszcza się w zwykły sposób, np. przez rekrystalizację lub chromatografię.

Wyżej wspomnianą hydroksyloaminę o wzorze 3 wytwarzać można znanymi sposobami z odpowiedniego 3-podstawionego-2-cyklopenten-1 -onu lub 3-podstawionego2-cyklopenten-1 olu. Tak np. odpowiedni związek karbonylowy przekształca się w oksym, który potem redukuje się do wymaganej hydroksyloaminy 3 odpowiednim środkiem redukującym (patrz np. R.F. Borch i inni, J. Am. Che. Soc., 93,21897,. 1971). Jako środki redukujące zastosować można, ale nie wyłącznie, cyjanoborowodorek sodowy oraz kompleksy borowodoru takie jak borowodórpirydyna, borowodór-trimetyloamina i borowodór-dimetylosulfid. Zastosować można także trietylosilan w kwasie trifluorooctowym.

Odpowiednie 2-cyklopenten-1-ony wytwarzać można różnymi sposobami (patrz WO 92/09566). Cyklopentenony wytwarzać można na drodze wewnątrzcząsteczkowej cyklizacji aldolowej 1,4-diketonów, które łatwo wytwarza się z odpowiednich aldehydów i metylowinyloketonu w reakcji Stettera (patrz np. L. Novak i inni, Liebigs Ann. Chem., 509, 1986).

2-cyklopenten-1-ony można także wytwarzać w reakcji sprzęgania krzyżowego odpowiednich halogenków lub triflanu arylu z 3-stannylo-2-cyklopenten-1-onem lub vice versa, w obecności odpowiedniego katalizatora takiego jak Pd(PPłp)4, PdCl2(PPh3)2 itp. (patrz np. J.S. Kiely i inni,

J. Heterocyclic Chem., 28, 1581, 1991).

Wyżej wspomnianą hydroksylaminę o wzorze 3 można także łatwo wytworzyć działając na odpowiedni 2-cyklopenten-1-ol N,O-bisteert-butoksykarbonylo)hydroksyloaminą w warunkach reakcji Mitsunobu, a następnie hydrolizę katalizowaną kwasem N,O-chronionego produktu pośredniego (stosując np. kwas tr^fi^<^^o(o^1^«^'wy) (patrz patent japoński nr 1 045 344). Wymagany 2-cyklopenten-1-ol łatwo wytwarz.a się przez 1,2-redukcję odpowiedniego

2-cyklopenten-1-onu stosując odpowiedni środek redukujący taki jak borowodorek sodowy, borowodorek sodowy-trichlorek ceru itp. Wymagany alkohol można także wytworzyć np. przez sprzęganie odpowiedniego halogenku lub triflanu arylu z 2-cyklopenlen- 1-olem w obecności odpowiedniego katalizatora takiego jak Pd(PPh3)4 itp.

Hydroksyloaminę o wzorze 3 wytworzoną wyżej wspomnianymi przykładowymi sposobami wydziela się znanymi sposobami i oczyszcza się w zwykły sposób, np. przez rekrystalizację lub chromatografię.

W innym wykonaniu związki o wzorze 2 wytwarza się w sposób pokazany na schemacie 2. Schemat 2

O gdzie R³ oznacza grupę fenylową, a R⁴ grupę fenylową lub niższo-alkilową.

176 223

W procesie tym związek o wzorze 4 wytwarza się z odpowiedniego cyklopentenolu i związku bis-karboksyhydiOksyloaminowego, korzystnie N,O-bis(fenoksykarbonylo)hydroksyloaminy, a następnie przekształca się go w związek o wzorze 2 przez działanie amoniakiem, wodorotlenkiem amonu lub metyloaminą (A.O. Stewart i D.W. Brooks, J. Org. Chem., 57,5020, 1992). Do odpowiednich rozpuszczalników w reakcji należy np. metanol, etanol, tetrahydrofuran, benzen itp., choć reakcję można także prowadzić bez rozpuszczalnika, to znaczy w samej wymaganej aminie. Reakcję prowadzi się zazwyczaj w zakresie od temperatury otoczenia do temperatury wrzenia rozpuszczalnika. Związek o wzorze 4 wytwarzać można także przez bezpośrednie sprzęganie odpowiedniego halogenku lub triflanu arylu z bis-karboksyhydroksyloaminą pochodzącą od 2-cyklopenten-1-olu w obecności odpowiedniego katalizatora takiego jak Pd(PPh3)4 itp. Uzyskany w ten sposób produkt o wzorze 2 wydziela się znanymi sposobami i oczyszcza się w zwykły sposób, np. przez rekrystalizację lub chromatografię.

Poszczególne izomery prawoskrętne związków o wzorze 2 otrzymywać można różnymi sposobami znanymi specjalistom. Tak np. (+)-izomer o wzorze 2 dogodnie otrzymuje się przez rozdzielanie składników mieszaniny racemicznej o wzorze 2 na drodze (1) chiralnej chromatografii kolumnowej lub (2) reakcji z chiralnym środkiem estryfikującym, a następnie rozdzielanie uzyskanej mieszaniny diastereoizomerów (np. chromatograficznie), po czym regeneruje się N-hydroksymocznik.

Chiralny związek o wzorze 2 można także wytwarzać bezpośrednio z odpowiedniego chiralnego związku o wzorze 3 uprzednio opisanymi sposobami. Chiralne związki o wzorze 3 można łatwo wytworzyć np. z odpowiedniego chiralnego 2-cyklopenten-1-olu. Chiralny 2-cyklopenten-1-ol można dogodnie wytworzyć różnymi sposobami znanymi specjalistom, takimi jak np. rozdzielanie składników mieszaniny racemicznej na drodze chiralnej chromatografii kolumnowej, wytwarzania i rozdzielania odpowiednich diastereoizomerów oraz regeneracji oddzielonego wymaganego enancjomeru lub przez syntezę asymetryczną.

Uzyskane w ten sposób chiralne związki o wzorze 2 można oczyszczać znanymi sposobami takimi jak rekrystalizacja itp.

Farmaceutycznie dopuszczalne sole nowych związków o wzorze 2 łatwo wytwarza się kontaktując te związki ze stechiometrycznąilością odpowiedniego wodorotlenku lub alkoholanu metalu albo z aminą w roztworze wodnym lub w odpowiednim rozpuszczalniku organicznym. Odpowiednie sole można następnie wydzielić przez wytrącanie, a następnie filtrację, albo przez odparowanie rozpuszczalnika.

Związki o wzorze 2 inhibitują aktywność enzymu lipoksygenazy. Zdolność związków o wzorze 2 do inhibitowania enzymu lipoksygenazy powoduje, że są one przydatne zwalczania u ssaków objawów wywołanych przez endogenne metabolity pochodzące od kwasu arachidonowego. Z tego względu związki te znajdują zastosowanie w zapobieganiu lub leczeniu takich stanów chorobowych, w których nagromadzające się metabolity kwasu arachidonowego stanowią czynnik sprawczy, np. alergicznej astmy oskrzelowej, zaburzeń skóry, reumatoidalnego zapalenia stawów, zapalenia stawów i kości oraz zakrzepicy. Dlatego też związki o wzorze 2 i ich farmaceutycznie dopuszczalne sole są szczególnie przydatne w leczeniu lub łagodzeniu stanów zapalnych u ludzi.

Zdolność związków o wzorze 2 do inhibitowania aktywności enzymu lipoksygenazy można wykazać in vitro i in vivo w następujących testach.

1) Test in vitro z wykorzystaniem heperynizowanej pełnej krwi ludzkiej (HWB)

Inhibitowanie można wykazać in vitro stosując hepaiynizowaną pełną ludzką krew (British Journal of Pharmacology: (1990) 99, 113 - 118) w teście, w którym oznacza się działanie inhibitujące tych związków na metabolizm kwasu arachidonowego pod wpływem 5-lipoksygenazy (LO). Próbki heperynizowanej pełnej krwi ludzkiej (po 1 ml) pobranej od zdrowych dawców wstępnie inkubowano z lekami rozpuszczonymi w dimetylosulfotlenku (ostateczne stężenie 0,1%) przez 10 minut w 37°C, po czym dodawano jonofor wapniowy A21387 (60 μΜ) i Heparapid (2,5%, Sekisui Chemical Co. Ltd., Japonia) i inkubowanie kontynuowano przez kolejne 30 minut. Reakcje przerywano przez szybkie schłodzenie w łaźni z lodem. Skrzepimy krwi powstałe w wyniku dodania środka Heparapid odwirowano. Do supematantów dodawano acetonitryl (ACN, 1,5 ml) i PGB2 (200 ng, wzorzec wewnętrzny). Próbki wymieszano w

17(5223 mikserze Voltex i wytrącone białka odwirowano. Supernatany rozcieńczano do zawartości ACN 15% wodą i wprowadzano do wstępnie przemytego wkładu Sep-Pak Cis (Waters Associates, Milford, MS, USA) i metabolity arachidonianu eluowano 4 ml 70% metanolu. Ekstrakt metanolowy odparowywano, a pozostałość ponownie rozpuszczono w 250 pl 67% ACN.

Odtworzone roztwory ACN (100 pl) wstrzykiwano do kolumny Ci8 z odwróceniem faz (Wakosil 5C18, 4,6 x 150 mm, Wako Pure Chemical Industries Ltd., Japonia). Temperatura kolumny wynosiła 40°C. Analizę metodą HPLC (wysokosprawnej chromatografii cieczowej) wykonywano w układzie Hewlett Packard model 1090M. Chromatografię przeprowadzano z eluowaniem gradientowym stosując dwie różne fazy ruchome (faza ruchoma A zawierała 10% ACN, 0,1% kwasu trifluorooctowego i 0,05% trietyloaminy; faza ruchoma B zawierała 80% ACN, 0,1% kwasu trifluorooctowego i 0,05% trietyloaminy). Obydwie fazy ruchome przedmuchiwano w sposób ciągły helem. Gradient HPLC zaprogramowano w sposób następujący (A + B = 100): od 0 do 9,7 minuty liniowy gradient od 35 do 100% fazy ruchomej A przy szybkości przepływu 1 ml/minutę. Piki eluowanych produktów oznaczano ilościowo przez pomiar absorbancji UV (LTB4 i PGB2 przy 275 nm; HHT i 5-HETE przy 235 nm) korygując je w oparciu o odzysk PGB2. Do wielkości IC50 wykorzystano regresję liniową.

Izomery (+) o wzorze 2 opisane w przykładach I, II i III zbadano w powyższym teście w celu wykazania ich zdolności do inhibitowania aktywności lipoksygenazy. Izomery (+) z przykładów I, II i HI wykazują wielkości IC50 około 0,5 μΜ.

Zdolność związków o wzorze 2 do inhibitowania lipoksygenazy można także wykazać z wykorzystaniem komórek z jamy otrzewnowej szczura, zgodnie z metodą opisaną w Japanese

J. Inflammation, 7: 145- 150 (1987), Synthesis of leukotrienes by peritoneal macrophages, w której oznacza się wpływ związków na metabolizm kwasu arachidonowego.

2) Układ do pomiaru in vivo wpływu badanego związku podawanego doustnie na śmiertelność myszy wywoływaną przez aglutyninę przeciwpłytkową (PAF).

Skuteczność badanych związków po podaniu doustnym myszom ICR (samce) oznaczono in vivo przeprowadzając test śmiertelności PAF w sposób podobny do opisanego w następujących publikacjach: J.M. Young, P.J. Maloney, S.N. Jubb i J.S. Clark, Prostaglandins, 30, 545 (1985); M. Croscouli i A. Subissi, Br. J. Pharmac., 90,203 (1987); oraz H. Tsunoda, S.Abe, Y. Sakuma, S. Katayama i K. Katayama, Prostaglandins Leucotrienes and Essential Fatty Acids, 39, 291 (1990). PAF rozpuszczano w stężeniu 1,2 pg/ml w roztworze propranololu o stężeniu 0,5 mg/ml w soli fizjologicznej, zawierającym 0,25% albuminy surowicy bydlęcej (BSA) i wstrzykiwano dożylnie myszom w dawce 12 pg/kg. Śmiertelność określano w godzinę po iniekcji PAF W celu zbadania wpływu inhibitorów 5-LO związki rozpuszczano w soli fizjologicznej zawierającej 5% tween 80 i 5% etanolu i podawano doustnie (0,1 ml/10 g) 45 minut przed iniekcj ą PAF. Do ustalania wielkości ED50 wykorzystano regresję liniową. W teście tym izomery (+) związków o wzorze 2 z przykładów I, II i III wykazują wielkości ED50 około 1-10 mg/kg.

3) Badanie szybkości glukuronidowania z wykorzystaniem preparatów mikrosomowych z wątroby małpy

Uważa się, że metabolizm hydroksymoczników o wzorze 1 przebiega poprzez glukuronidowanie (D.J. Sweeny, J. Bonska, J. Machinist, R. Bell, G. Carter, S. Cepa i H.N. Nellans, Drug metabolism and Disposition, 20, 328 (1992)). W związku z tym oczekuje się, że związki wykazujące względną odporność na glukuronidowanie będą wykazywać lepsze właściwości farmakolknetyczne in vivo. Odporność związków według wynalazku na glukoronidowanie oceniono in vitro w sposób opisany poniżej.

Wątroby z samców małp cynomolgus (3-4 kg) przechowywano w - 80°C i wykorzystywano w ciągu 6 miesięcy w zależności od potrzeb. Wątroby homogenizowano w roztworze 0,25 M sacharozy, 10 mM Tris (pH 7,4) wydzielając preparaty mikrosomów przez wirowanie (K.W. Bock, B. Burcbell, G. Dutton, I. Hanninen, G.J. Mulder, I. Owens, G. Siest i T. Tephly, Biochem. Pharmacol., 32, 953 (1983)). Inkubację przeprowadzano w probówkach polipropylenowych o wymiarach 13 x 100 mm w 37°C w wytrząsanej metabolicznej kąpieli (Taitec®). Ostateczna objętość inkubowanej próbki wynosiła 2,6 ml, przy czym zawierała ona badany związek (10 μM, 30 μM, 100 μM), 2,6 mg białka mikrosomowego, 5 mM MgCh, 0,025% środka Triton Χ-100, 50 mM Tris-HCl (pH 8,0) i 3 mM kwasu UPD-glukuronowego. Reakcje

176 223 inicjowano dodając kwas UPD-glukuronowy, a kończono dodając 200 μΐ inkubowanej mieszaniny do 2 ml ISTD (1 5M) w acetonitrylu. Wytrącony osad odwirowywano, po czym supernatant dekantowano i suszono w aparacie Speed Vac. Pozostałość rozpuszczano 75 μl mieszanki acetonitryl/woda/octan amonu (25:75:0,05) przed wykonaniem analizy HPLC. Rozdział HPLC z odwróceniem faz wykonywano w kolumnie Cis (Wakosil 5C18 0 2 mm 1 1 50 mm; 5 gm; Wako Pure Chemical Industries Ltd., Japonia). Chromatografię przeprowadzano z eluowaniem gradientowym stosując dwie różne fazy ruchome; faza ruchoma A zawierała 10% ACN w 0,006N octanie amonu; fazaruchoimaB zawierała 80% ACN w 0,006N octanie amonu. Szybkość przepływu wynosiła 0,35 ml/minutę monitorując eluent przy 260 - 270 nm. Białko mikrosomowe analizowano ilościowo wykorzystując test białkowy Bio-Rad z BSA jako wzorcem. Kinetykę glukuronidowania badanych związków zbadano w zakresie stężeń 10 - 100 μΜ. Glukuronizowanie badanych związków w mikrosomach małpy przebiega zgodnie z kinetyką Michaelisa-Mentena. Wielkości Voax i Km badanych związków wyznaczono z równania Michaelisa-Mentena.

(+)-izomery i (-)-izomery związków o wzorze 2 oraz ich mieszaniny wykazują doskonałą aktywność biologiczną in vitro i in vivo w stosunku do enzymu lipoksygenazy. Jednakże doświadczenia z glukuronizowaniem in vivo przeprowadzone z zastosowaniem preparatów mikrosomów z wątroby małpy wykazały, że (+)-izomer jest znacznie bardziej odporny na glukuronizowanie niż (-)-izomer. Ponadto (+)-izomery o wzorze 2 są bardziej odporne na glukuronizowanie niż związki o zbliżonej budowie, fenoksyfenylocyklopentylohydroksymoczniki ujawnione w WO 92/09566 i WO 92/09567. Stwierdzono także, że (+)-izomery wykazują silniejsze działanie jako inhibitory LO niż proste związki fenylocyklobutenylowe i fenylocykloheksenylowe ujawnione w WO 92/09566. (+)-izomery charakteryzują się również doskonałą stabilnością chemiczną, co powoduje, że są one szczególnie przydatne do stosowania w medycynie.

Przy leczeniu różnych stanów opisanych powyżej związki o wzorze 2 według wynalazku i ich farmaceutycznie dopuszczalne sole podawać można pacjentom same lub, korzystnie, w kombinacji z farmaceutycznie dopuszczalnymi nośnikami lub rozcieńczalnikami, w postaci kompozycji farmaceutycznej, zgodnie z powszechną praktyką farmaceutyczną. Związki podawać można różnymi dogodnymi sposobami, w tym doustnie, pozajelitowo lub na drodze inhalacji. Gdy związek podaje się doustnie człowiekowi w celu leczenia stanu zapalnego, dawka wynosić będzie od około 0,1 do 10 mg/kg wagi ciała pacjenta na dzień, korzystnie około 0,5 l0 mg/kg wagi cia^^ na dzień, w post^<^^ jednej dawki lub kilku dawek podzielonych. Gdy wskazane jest podawanie pozajelitowe, skuteczna dawka wynosić będzie od około 0,1 do 1,0 mg/kg wagi ciała pacjenta na dzień. W pewnych przypadkach niezbędne może być stosowanie dawek poza podanymi zakresami, gdyż dawka będzie oczywiście wahać się w zależności od wieku i reakcji pacjenta, a także od rodzaju i ostrości objawów oraz od skuteczności konkretnego stosowanego związku.

W przypadkach podawania doustnego związki według wynalazku i ich farmaceutycznie dopuszczalne sole stosować można np. w postaci tabletek, proszków, pastylek, syropów, kapsułek oraz roztworu lub zawiesiny w wodzie. W przypadku tabletek do podawania doustnego jako przydatne rozcieńczalniki stosuje się laktozę i suszoną skrobię kukurydzianą. Gdy do podawania doustnego należy zastosować zawiesiny wodne, substancję czynną łączy się ze środkami emulgującymi i zawieszającymi. W razie potrzeby dodawać można pewne środki słodzące i/lub aromatyzujące. Do podawania domięśniowego, dootrzewnowego, podskórnego i dożylnego zazwyczaj wytwarza się sterylne roztwory substancji czynnej, przy czym pH roztworów należy odpowiednio nastawić i buforować. W przypadku podawania dożylnego należy odpowiednio nastawić, aby zapewnić izotoniczność preparatu.

Przykłady

Wynalazek ilustrują poniższe przykłady. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że wynalazek nie ogranicza się do konkretnych szczegółów podanych w tych przykładach. Widma pr«^^<^^<^'w<ego rezonansu magnetycznego jądrowego (NMR) rejestrowano przy 270 MHz, o ile nie podano tego inaczej, a pozycje pików podano w częściach na milion (ppm) w dół pola od tetrametylosilanu. Kształty pików określono następująco: s - singlet, d - dublet, t - triplet, m multiplet, br - szeroki.

176 223

Przykład I. Wytwarzanie (+)-N-[3-[3-(4-fluorofenoksy)-fenylo]-2-cyklopenten-1ylo]-N-hydroksymocznika [A] Wytwarzanie l-bromo-3-(4-fluorofenoksy)benzenu

Roztwór wodorotlenku potasowego (32 g, 0,485 M) w wodzie (65 ml) wkroplono do mieszanego roztworu 4-fluorofenolu (54,42 g, 0,486 M) w metanolu (160 ml). Po zakończeniu wkraplania mieszaninę odparowano, a stałą pozostałość roztarto na proszek i dodano do N-metylo-2-pirolidonu (200 ml). Dodano m-bromofluorobenzen (84,97 g, 0,4855 M) i mieszaninę ogrzewano przez noc we wrzeniu pod chłodnicą zwrotną. Po schłodzeniu mieszaninę wylano do wody (500 ml), wyekstrahowano Et2O (1 x 500 ml, 1 x 200 ml) i połączone warstwy organiczne przemyto 2M wodnym roztworem NaOH (2 x 200 ml), wodą (1 x 100 ml), 10% kwasem solnym (1 x 200 ml), wodą (1 x 100 ml) i solanką (1 x 100 ml), wysuszono nad MgSO4 i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem otrzymując 50 g surowego eteru. W wyniku destylacji uzyskanego surowego oleju (temperatura wrzenia 95 -115°C) otrzymano 38,53 g (30% wydajności) tytułowego związku [A] w postaci bladożółtego oleju.

*H NMR (CDCl₃) δ: 7,24 - 7,14 (m, 2H), 7,10 - 6,96 (m, 5H), 6,89 (dt, J = 2,2 Hz, 6,9 Hz, 1H) ppm, [B] Wytwarzanie 3-(4-fluorofenoksy)benzaldehydu

Do schłodzonego (-75°C) mieszanego roztworu l-bromo-j-^-fluorofenoksyjbenzenu (38,5 g, 0,1442 M) w suchym THF (80 mł) wkroplono w atmosferze azotu n-butylolit (1,63 M w n-heksanie, 68 ml, 0,11 M). Po mieszaniu przez 30 minut w -73°C wkroplono do mieszaniny w -73°C DMF (11,38 g, 0,1557 M). Mieszaninę reakcyjną mieszano przez 30 minut, po czym pozostawiono do ogrzania się do temperatury pokojowej. Do mieszaniny dodano 2M kwas solny (200 ml) i całość wyekstra^iowano Et2O (3 x 100 ml). Połączone warstwy organiczne przemyto wodą (150 ml) i solanką (150 ml), wysuszono nad MgSO4 i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość w postaci oleju oczyszczono metodą flash-chromatografii (SiO2) stosując do eluowania mieszaninę octan etylu-heksan (1:10) uzyskując 21,6 g tytułowego związku [B] w postaci bezbarwnego oleju.

’H NMR (CDCl₃) δ: 9,6 6(s, 1H),7,5 9 (dt, J = 1,1 Hz, Ί,3 Hz, Hi), 7,00 (t, J = 7,7 Hz, 1H), 7,42 - 7,40 (m, 1H), 7,28 - 7,23 (m, 1H), 7,11 - 6,99 (m, 4H) ppm.

[C] Wytwarzanie 1-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-1,4-pentanodionu

Do mieszanego roztworu 3-(4-fluorofenoksy)benzaldehydu (26,8 g, 0,124 M) w etanolu (60 ml) dodano metylowinyloketon (8,32 ml, 0,1 M), chlorek 3-benzylo-5-(2-hydroksyetylo)4-metylotiazolilowy (5,93 g, 0,022 M) i trietyloaminę (27,88 ml, 0,2 M) w temperaturze pokojowej. Po mieszaniu przez 6 godzin składniki lotne usunięto. Do pozostałości dodano wodę (200 ml) i całość wyekstrahowano octanem etylu (2 x 150 ml). Połączone warstwy organiczne przemyto wodą (100 ml) i solanką (100 ml), wysuszono nad MgSO4 i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość w postaci oleju oczyszczono metodą fl ash-chromatografii (SiO2) stosując do eluowania mieszaninę octan etylu-heksan (1:5), otrzymując 19,03 g (66,5% wydajności) tytułowego związku [C] w postaci blado żółtego oleju.

‘H NMR (CDCb) δ: Ί,Ί0 dt,), J =1,4 Hz,7, 7 Hz, 1Η), 7,54 ddd, J =1, 4 Hz,2,2¾ Hi), 7,42 (t, J = 8,08 Hz, 1H), 7,15 (ddd, J = 1,1 Hz, 2,5 Hz, 8,0 Hz, 1H), 7,09 - 6,96 (m, 4H), 3,23 (t, J = 5,9 Hz, 2H), 2,87 (t, J = 5,9 Hz, 2H), 2,25 (s, 3H) ppm.

[D] Wytwarzanie 3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cykk)penten-1 -onu

Roztwór ©[©-(©-fluoroiemoksyfenyloHRpentanodionu (19,03 g, 0,0665 M) w 0,44 M wodnym roztworze NaOH (300 ml) ogrzewano we wrzeniu pod chłodnicą zwrotną przez 24 godziny. Po schłodzeniu stałą pozostałość odsączono i wysuszono uzyskując 18 g (wydajność ilościowa) tytułowego związku [D] w postaci brunatnej substancji stałej, którą zastosowano bez dalszego oczyszczania.

Ή NMR (CDCb) δ , ΊΑ 1 -^,8 8 (π^ 2H), Ί,2β -Ί,22> (η)2 HH), 7,10 -<^,97 (nMHt.ó.S 3 ,), J = 1,8 Hz, 1H), 3,03 - 2,98 (m, 2H), 2,60 - 2,56 (m, 2H) ppm. [E] Wytwarzanie oksymu 3 - [3 -(4-fluorofenoksy)fenylo] -2-cyklopenten-1 -onu

Do mieszanego roztworu 3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-onu (10 g, 0,0272 M) w etanolu/pirydynie (75/21 ml) dodano chlorowodorek hydroksyloaminy (3,37 g, 0,045 M) w temperaturze pokojowej. Po mieszaniu przez 4 godziny rozpuszczalnik usunięto.

176 223

Do pozostałości dodano rozcieńczony kwas solny (100 ml) i całość wyekstrahowano octanem etylu (1 x 200 ml, 1x 100 ml). Połączone warstwy organiczne przemyto wodą (100 ml) i solanką (100 ml), wysuszono nad MgSO4 i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskując 12 g surowego tytułowego związku [E] w postaci brunatnego oleju, który zastosowano bez dalszego oczyszczania.

[F] Wytwarzanie N-[3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-N-hydroksyloaminy

Do mieszanego roztworu oksymu 3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-onu (1,85 g, 6,54 mM) w kwasie octowym (10 ml) dodano porcjami w temperaturze pokojowej cyjanoborowodorek sodowy (0,62 g, 9,81 mM). Po mieszaniu przez 2 godziny dodano więcej cyjanoborowodorku sodowego (0,25 g, 4 mM) i kwasu octowego (5 ml). Mieszaninę reakcyjną mieszano prze noc. Kwas octowy usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano nasycony wodny roztwór NaHCOs (50 ml). Całość wyekstrahowano octanem etylu (1 x 50 ml, 1x 30 ml), po czym połączone warstwy organiczne przemyto wodą (50 ml) i solanką (50 ml), wysuszono nad MgSO4 i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość w postaci oleju oczyszczono metodą flash - chromatografii (SiO2) stosując do eluowania mieszaninę CH2Cl2-etanol (30:1); uzyskano 1,07 g tytułowego związku [F] w postaci blado żółtego oleju.

‘H NMR (CDCls) δ: 7,32 - 7,18 (m, 2H), 7,08 - 6,85 (m, 6H), 6,14 (d, J = 2,2 Hz, 1H), 5,90 - 5,30 (br d, 2H), 4,32 (br s, 1H), 2,90 - 2,81 (m, 1H), 2,73 - 2,62 (m, 1H), 2,37 - 2,23 (m, 1H), 2,06 - 1,93 (m, 1H) ppm.

[G] Wytwarzanie N-[3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-l-ylo]-N-hydroksymocznika

Do mieszanego roztworu N-[3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-N-hydroksyloaminy (1,07 g, 3,75 mM) w suchym THF (10 ml) dodano w temperaturze pokojowej izocyjanian tri^mitj/losililu (0,76 g, 5,63 mM). Po mieszaniu przez 1 godzinę dodano etanol (10 ml). Składniki lotne usunięto, a uzyskaną substancję stałą rekrystalizowano z mieszaniny octan etylu-n-heksan otrzymując 0,6 g (28% wydajności) tytułowego związku [G] w postaci bezbarwnej substancji stałej o temperaturze topnienia 151 - 153°C (rozkład).

’H NMR (DMSO-dó) δ:8,22 (s, 1H2, '7,3 6 (2, J = 8,1 Hz, 1H2,7^8 - 7,00 (m,3H2,7,1 1 7,04 (m, 3H), 6,89 - 6,85 (m, 1H), 6,32 (s, 2H), 6,08 (d, J = 2,2 Hz, 1H), 5,33 (br s, 1H), 2,79 2,69 (m, 1H), 2,59 - 2,48 (m, 1H), 2,18 - 2,06 (m, 1H), 2,00 - 1,88 (m, 1H) ppm.

IR (nujol) cm'1 3460, 1655, 1575,1170,1090, 840,775.

Analiza: wyliczono dla C18H17FN2O4: C 65,85; H5,22; N3,53; F5,79.

Znaleziono: C 65,87; H5,26; N8,43; F5,92.

Wytwarzanie (+)-N-[3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-l-ylo]-N-hydroksymocznika

Tytułowy izomer prawoskrętny otrzymano przez rozdzielanie na chiralnej fazie stacjonarnej racematu uzyskanego w [G]. Racemat (50 mg) rozdzielono metodą HPLC (eluent: n-heksan/etanol (70:30) stosując kolumnę chiral pak Ag (Daicel Chem. Ind.), otrzymując 12 mg mniej polarnego enancjomeru po rekrystalizacji z mieszaniny octan etylu/n-heksan, w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 152 - 154°C; [α [d= + 59,6° (C = 0,057, etanol)

Przykład II. Wytwarzanie (+)-N-[3-(3-fenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-Nhydroksymocznika

Wytwarzanie N-[3-(3-fenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-N-hydroksymocznika

Tytułowy związek otrzymano sposobem opisanym w przykładzie I stosując 3-fenoksybenzaldehyd zamiast 3-(4-fluorofenoksy)benzaldehydu w etapie [C].

Temperatura topnienia 147 - 148°C (rozkład).

’H NMR (DMSO-d6) δ: 8,92 (s, 1H), 7,42 - 7,26 (m, 4H), 7,17 - 7,11 (m, 2H), 7,03 - 6,98 (m, 2H), 6,92 - 6,88 (m, 1H), 6,32 (s, 2H), 6,08 (d, J = 2,2 Hz, 1H), 5,33 (br s, 1H), 2,74 - 2,67 (m, 1H), 2,57 - 2,48 (m, 1H), 2,18 - 2,05 (m, 1H), 1,99 - 1,86 (m, 1H).

IR (nujol) cm'1 3450,1655, 1575, 1170, 770, 690.

Analiza: wyliczono dla C18H18N2O3: C 69,36; H5,85; N 9,03.

Znaleziono: C 69,51; H5,81; N 8,94.

176 223

W ytwarzanie (+)-N- [3 -(3 -fenoksy)fenylo] -2-cyklopenten-1 -ylo] -N-hydroksymocznika

Tytułowy izomer prawoskrętny otrzymano przez rozdzielanie na chiralnej fazie stacjonarnej racematu N-[3-(3-fenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-N-hydroksymocznika. Racemat (50 mg) rozdzielono metodąHPLC (eluent: n-heksan/etanol (70:30) stosując kolumnę chiral pak AG (Daicel Chem. Ind.), otrzymując 12 mg mniej polarnego enancjomeru po rekrystalizacji z mieszaniny octan etylu/n-heksan, w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 139 - 141°C; [α]ο = +61,7° (C = 0,06, etanol).

Przykład III. Wytwarzanie (+)-N-[3-[3-(4-chlorofenoksy)-fenylo]-2-cyklopenten-1ylo]-N-hydroksymocznika.

Wytwarzanie N-[3-[3-(4-chlorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-N-hydroksymocznika

Tytułowy związek otrzymano sposobem opisanym w przykładzie I stosując 3-(4-chlorofenoksy)benzaldehyd zamiast 3-(4-fluorofenoksy)benzaldehydu w etapie [C].

Temperatura topnienia 145,5 - 146,5°C (rozkład).

‘H NMR (DMSO-dć) δ: 8,92 (s, 1H), 7,43 (d, J = 8,7 Hz, 2H), 7,39 - 7,29 (m, 2H), 7,15 (s, 1H), 7,03 (d, J = 8,7 Hz, 2H), 6,95 - 6,91 (m, 1H), 6,32 (s, 2H), 6,11 (s, 1H), 5,33 (br s, 1H), 2,80 - 2,68 (m, 1H), 2,58 - 2,47 (m, 1H), 2,18 - 2,08 (m, 1H), 1,97 - 1,90 (m, 1H).

IR (nujol) cm'¹: 3470, 1622, 1563, 1510, 1490, 1230, 1185, 1090, 1010, 820.

Analiza: wyliczono dla Ci8Hi7ClN2O3: C 62,70; H4,97; N 8,12; Cl 10,28.

Znaleziono: C 62,881 H 4,98; N 8,19; Cl 10,22.

Wytwarzanie (+)-N-[3-[3-(4-chloiOfenoksy)fenylo]-2-cyklopenten-1-ylo]-N-hydroksymocznika

Tytułowy izomer prawoskrętny otrzymano przez rozdzielanie na chiralnej fazie stacjonarnej racematu N-[3-[3-(4^-^c^hl^rofenoksy)fenylo]-2-cyklopenti^i^^1-ylo]-N-hydroksymocznika. Racemat (50 mg) rozdzielono metodą HPLC (eluent: n-heksan/etanol (70:30) stosując kolumnę chiral pak AG (Daicel Chem. Ind.), otrzymując 12 mg mniej polarnego enancjomeru po rekrystalizacji z mieszaniny octan etylu/n-heksan, w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 143 - 144°C; [α]ο = + 61,4° (C = 0,044, etanol)

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz.

Cena 2,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Prawoskrętny izomer pochodnej N-hydroksymocznika o wzorze oraz jego farmaceutycznie dopuszczalne sole, przy czym R1 oznacza atom wodoru, fluoru lub chloru, a R² oznacza atom wodoru lub grupę metylową.

2. Związek według zastrz. 1, w którym R² oznacza atom wodoru.

3. Związek według zastrz. 1, stanowiący prawoskrętny izomer N-[3-[3-(4-fluorofenoksy)fenylo]-2-cyklopenlen-1 -ylo]-N-hydroksymocznika.