PL170446B1

PL170446B1 - Acid aqueous detergent composition for cleaning hard surfaces

Info

Publication number: PL170446B1
Application number: PL91298229A
Authority: PL
Inventors: Carlos G Linares; William A Cilley
Original assignee: Procter & Gamble
Priority date: 1990-09-13
Filing date: 1991-08-05
Publication date: 1996-12-31
Also published as: WO1992005237A1; HU212798B; DE69109123D1; MY107957A; CZ282001B6; CN1059932A; DK0548091T3; IE913218A1; CA2090606C; EP0548091A1; SK20693A3; MX9101070A; SK279230B6; DE69109123T2; EG19938A; ES2071326T3; US5061393A; JPH06500581A; HU9300726D0; CA2090606A1

Abstract

1. Kwasna, wodna komozycja detergentowa do twardych powierzchni zawierajaca mieszanine dw ubiegunow ego srodka powierzchniowo czynnego, korzystnie taka, w której dwubiegunowy, srodek powierzchniowo czynny okreslony jest wzorem R- N(+)(R2)(R3 )R4 X , w którym R oznacza grupe alkilowa majaca od 8 do 22 atomów wegla, kazdy z R2 i R3 oznacza grupe C 1-4 alkilowa hydroksyalkilowa lub inna podsta- wiona grupe alkilowa, która moze byc równiez polaczona tworzac struktury pierscienio- we z atomem azotu, R4 oznacza grupe laczaca kationowy atom azotu z grupa hydrofilowa i oznacza grupe alkilenowa, hydroksyalkilenowa lub pohalkoksylowa, zawierajaca od 1 do 4 atomów wegla, a X oznacza grupe karboksylowa lub sulfonianowa i niejonowego srodka powierzchniowo czynnego, korzystnie majacego HLB od 10 do 14, rozpuszczalnika, polikarboksylanowego wypelniacza detergentowego a jako reszte wode i ewentualnie sklad- niki w mniejszych ilosciach, wybrane sposród enzymów, hydrotropów, barwników i srodków zapachowych, przy czym pH kompozycji wynosi od 1 do 5,5 korzystnie od 2 do 4,5, znam ienna tym, ze zawiera rozpuszczalnik wybrany sposród weglowodorów, chlorowco- weglowodorów, eterów glikoli, dioli zawierajacych od 6 do 16 atomów wegla, alkoholu benzylowego, n-heksanolu, estrów kwasu ftalowego alkoholi zawierajacych od 1 do 4 atomów wegla, rozpuszczalników terpenowych oraz olejku sosnowego, korzystnie w ilosci od 1 % do 15% wagowych, przy czym rozpuszczalnosc w wodzie tego rozpuszczalnika wynosi korzystnie ponizej 20%. ( 30) Pierwszenstwo: 13.09.1990.US,07/581855 ( 4 3 ) Zgloszenie ogloszono: 18.10.1993 BUP 21/93 ( 45) O udzieleniu patentu ogloszono: 31.12.1994 WUP 31/94 (1 3 ) B1 (51) IntCl6 C11D 1/94 C11D 3/16 PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest kwaśna, wodna kompozycja detergentowa do twardych powierzchni. Kompozycje takie zawierają zazwyczaj detergentowe środki powierzchniowo czynne, wypełniacze detergentowe i/lub rozpuszczalniki, aby nadać im zdolność czyszczenia.

Zastosowanie kwaśnych kompozycji czyszczących, zawierających organiczne, rozpuszczalne w wodzie syntetyczne detergenty, rozpuszczalniki i/lub wypełniacze detergentowe do czyszczenia łazienek, jest znane. Jednakże kompozycje takie zazwyczaj nie nadają się do skutecznego czyszczenia twardych powierzchni z całości brudu występującego w łazienkach.

Celem wynalazku jest dostarczenie kompozycji detergentowych zapewniających dobre czyszczenie wszystkich miejsc z twardymi powierzchniami, wymagających czyszczenia w łazienkach, w tym również do usuwania trudnych do usunięcia osadów z mydła i osadów twardej wody.

170 446

Przedmiotem wynalazku jest kwaśna, wodna kompozycja detergentowa do twardych powierzchni zawierająca mieszaninę dwubiegunowego środka powierzchniowo czynnego, korzystnie taką, w której dwubiegunowy, środek powierzchniowo czynny określony jest wzorem R-N⁽⁺⁾(R²)(R³)R⁴X⁽’⁾, w którym R oznacza grupę alkilową mającą od 8 do 22 atomów węgla każdy z R2 i R³ oznacza grupę C1-4 alkilową, hydroksyalkilową lub inną podstawioną grupę alkilową, która może być również połączona tworząc struktury pierścieniowe z atomem azotu, r4 oznacza grupę łączącą kationowy atom azotu z grupą hydrofilową i oznacza grupę alkilenową, hydroksyalkilenową lub polialkoksylową, zawierającą od 1 do 4 atomów węgla, a X oznacza grupę karboksylanową lub sulfonianową i niejonowego środka powierzchniowo czynnego, korzystnie mającego HLB od 10 do 14, rozpuszczalnika, polikarboksylanowego wypełniacza detergentowego a jako resztę wodę i ewentualne składniki w mniejszych ilościach, wybrane spośród enzymów, hydrotropów, barwników i środków zapachowych, przy czym pH kompozycji wynosi od 1 do 5,5, korzystnie od 2 do 4,5, która zgodnie z wynalazkiem zawiera rozpuszczalnik wybrany spośród węglowodorów, chlorowcowęglowodorów, eterów glikoli, dioli zawierających od 6 do 16 atomów węgla, alkoholu benzylowego, n-heksanolu, estrów kwasu ftalowego alkoholi zawierających od 1 do 4 atomów węgla, rozpuszczalników ter-penowych oraz olejku sosnowego, korzystnie w ilości od 1% do 15% wagowych, przy czym rozpuszczalność w wodzie tego rozpuszczalnika wynosi korzystnie poniżej 20%.

Grupa R może zawierać nienasycenie i/lub podstawniki i/lub grupy łącznikowe, takie jak grupy arylowe, grupy amidowe, grupy estrowe. Z reguły korzystne są proste grupy alkilowe z uwagi na koszty i stabilność.

Kompozycja według wynalazku korzystnie zawiera rozpuszczalnik wybrany z grupy obejmującej węglowodory i chlorowcowęglowodory alkilowe i cykloalkilowe, a-olefiny oraz diole zawierające od 6 do 16 atomów węgla i 2,2,4-trimetylo-1,3-pentanodiol.

Korzystna kompozycja według wynalazku zawiera rozpuszczalnik określony wzorem R‘O-(-R2-Ó-)_m-H, w którym każdy R¹ oznacza grupę alkilową zawierającą od 4 do 8 atomów węgla, każdy R~ wybrany jest z grupy obejmującej grupę etylenową i propylenową, a m oznacza liczbę od 1 do 3, przy czym korzystniej rozpuszczalnik jest wybrany z grupy obejmującej eter monobutylowy glikolu dipropylenowego, eter monobutylowy glikolu monopropylenowego, eter monoheksylowy glikolu dietylenowego, eter monoheksylowy glikolu monoetylenowego i ich mieszaniny.

Również korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera od 2% do 12% wagowych hydrofobowego rozpuszczalnika.

Kompozycję można wytworzyć w postaci koncentratów, albo w stężeniach użytkowych i pakować w pojemniki zawierające element rozpylający, tak aby wygodniej nanosić kompozycję na twarde powierzchnie.

(a) Detergentowe środki powierzchniowo czynne

Stwierdzono, że w celu zapewnienia doskonałego usuwania wszystkich rodzajów brudu występujących w łazienkach należy zastosować mieszaniny niejonowych i dwubiegunowych środków powierzchniowo czynnych. Do różnego rodzaju brudów, które mogą występować, należą brudy tłuste/oleiste oraz osady z mydła. Kombinacja dwóch typów środków powierzchniowo czynnych zapewnia dobrą skuteczność w odniesieniu do wszystkich typów brudu występujących zazwyczaj w łazienkach. Dwubiegunowe detergentowe środki powierzchniowo czynne zawierają w tej samej cząsteczce zarówno kationowe jak i anionowe grupy hydrofilowe we względnie szerokim zakresie pH. Typową grupą kationową jest czwartorzędowa grupa amoniowa, choć stosować można również inne dodatnio naładowane grupy, takie jak grupy sulfoniowe i fosfoniowe. Do typowych anionowych grup hydrofilowych należą karboksylany i sulfoniany, choć stosować można również inne grupy, takie jak siarczany, fosforany itp. Konkretnym prostym dwubiegunowym detergentowym środkiem powierzchniowo czynnym jest 3-(N-dodρcylo-N,N-dimptylo)-2-hydroksypropaeosulfoniae, dostępny z Sherex Company pod nazwą handlową Varion HC.

Poziom dwubiegunowego detergentowego środka powierzchniowo czynnego w kompozycji wynosi zazwyczaj od 0,01 do 8%, korzystnie od 1% do 6%, a jeszcze korzystniej od 2% do 4%. Zawartość tego składnika w kompozycji zależy od ostatecznej zawartości po rozcieńcze4

170 446 niu, przy uzyskiwaniu roztworu myjącego. Przy czyszczeniu, gdy stosuje się kompozycję o pełnej mocy lub roztwór myjący zawierający kompozycję, powinna ona zawierać od 0,01% do 8%, korzystnie od 1% do 6%, a jeszcze korzystniej od 2% do około 4% dwubiegunowego składnika detergentowego środka powierzchniowo czynnego. Wyroby w postaci koncentratów będą zazwyczaj zawierać od 0,02% do 16%, korzystnie od 4% do 8% dwubiegunowego detergentowego środka powierzchniowo czynnego. Niejonowy składnik detergentowy środka powierzchniowo czynnego.

Kompozycje według wynalazku zawierają jako składnik mieszaniny również niejonowy detergentowy środek powierzchniowo czynny (współśrodek powierzchniowo czynny), tak aby uzyskać działanie czyszczące i emulgujące w stosunku do wielu różnych rodzajów brudu. Do niejonowych współśrodków powierzchniowo czynnych przydatnych w kompozycjach należą dobrze znane niejonowe, detergentowe środki powierzchniowo czynne o równowadze hydrofilowo-hpofilowej od 6 do 18, korzystnie od 8 do 16, a jeszcze korzystniej od 10 do 14. Do typowych takich środków należą alkoksylowane (a zwłaszcza etoksylowane) alkohole, alkilofenole itp., powszechnie znane w dziedzinie detergentów. Najogólniej takie niejonowe detergentowe środki powierzchniowo czynne zawierają grupę alkilową w zakresie Cs-22, korzystnie Cio-is, a jeszcze korzystniej C10-16 oraz zazwyczaj od około 2, 5 do około 12, korzystnie od 4 do 1,0, a jeszcze korzystniej od 5 do 8 grup tlenku etylenu, tak aby uzyskać równowagę hydrofilowo-lipofilową od 8-16, korzystnie 10-14. Szczególnie w skład kompozycji według wynalazku wchodzą etoksylowane alkohole.

Do konkretnych przykładowych niejonowych detergentowych środków powierzchniowo czynnych przydatnych w kompozycjach według wynalazku należy polietoksylan (2,5) decylowy; alkilopolietoksylan (6,5) kokosowy; oraz polietoksylan (6) decylowy.

Szczegółowe zestawienie odpowiednich niejonowych środków powierzchniowo czynnych powyższego typu dla kompozycji detergentowych znaleźć można w patencie USA 4 557 853 dla Collinsa, wydanym 10 grudnia 1985, który wprowadza się tu jako pozycję literaturową. Dostępne w handlu źródła takich środków powierzchniowo czynnych znaleźć można w McCutecheon's EMULSIFIERS AND DETERGENTS, North American Edition, 1984, McCutecheon Division, MC Publishing Company, który wprowadza się tu jako pozycję literaturową.

Składnik w postaci niejonowego środka powierzchniowo czynnego może stanowić zaledwie 0,01% kompozycji, z tym, ze zazwyczaj kompozycje będą zawierać od około 0,5% do około 6%, a jeszcze korzystniej od około 1% około 4% niejonowego środka powierzchniowo czynnego, zwykle zawierają co najmniej od 0,1% wagowych do 6% wagowych niejonowego środka powierzchniowo czynnego.

Stosunek niejonowego środka powierzchniowo czynnego do biegunowego środka powierzchniowo czynnego powinien wynosić od 1:4 do 3:1, korzystnie od 1:3 do 2:1, a jeszcze korzystniej od 1:2 do 1:1.

(b) Hydrofobowy rozpuszczalnik

W celu uzyskania zadawalającego czyszczenia, zwłaszcza w odniesieniu do brudów lipidowych, konieczne jest zastosowanie hydrofobowego rozpuszczalnika wykazującego działanie czyszczące. Rozpuszczalnikiem stosowanym w kompozycjach do czyszczenia twardych powierzchni według wynalazku może być dowolny z powszechnie znanych odtłuszczających rozpuszczalników powierzchnie wykorzystywanych np. w przemysłowym praniu na sucho, w czyszczeniu twardych powierzchni oraz w przemyśle metalowym. Ilość hydrofobowego rozpuszczalnika wynosi zazwyczaj od 1%do 15% wagowych, korzystnie od 2% do 1‘2%o wagowych, a najkorzystniej od 5% do 10% wagowych. Wiele z takich rozpuszczalników zawiera grupy węglowodorowe lub chlorowcowane węglowodorowe typu alkilowego lub cykloalkilowego, o temperaturach wrzenia znacznie powyżej temperatury pokojowej, czyli powyżej 20°C. Osoba wytwarzająca kompozycję według wynalazku powinna kierować się przy doborze rozpuszczalnika częściowo potrzebą uzyskania dobrej skuteczności w usuwaniu brudu, a częściowo względami estetycznymi. Tak na przykład C12-C18 węglowodory naftowe zupełnie dobrze spełniają rolę środków usuwających tłuszcze w kompozycjach według niniejszego wynalazku, ale mają nieprzyjemny zapach. Nafta musi być dokładnie oczyszczona, zanim będzie mogła być wykorzystana, nawet w zastosowaniach przemysłowych. W przypadku zastosowań domowych, gdy

170 446 nie toleruje się nieprzyjemnego zapachu, osoba przyrządzająca kompozycje powinna dobrać rozpuszczalnik wykazujący względnie przyjemny zapach lub zapachy, które można względnie łatwo modyfikować stosując środki zapachowe.

Rozpuszczalniki C6-C9 alkiloaromatyczne, a zwłaszcza Ce - C9 alkilobenzeny, a korzystnie oktylobenzen, wykazują doskonałą skuteczność usuwania tłuszczu oraz mają nieznaczny, przyjemny zapach. Podobnie rozpuszczalniki olefinowe o temperaturze wrzenia co najmniej około 100°C, a zwłaszcza α-olefiny, korzystnie 1-decen lub 1-dodecen, są rozpuszczalnikami doskonale usuwającymi tłuszcz.

Ogólnie przydatne w kompozycjach etery glikoli określone są wzorem R’O-(-R²O-)_m-H, w którym każdy z R¹ oznacza grupę alkilową, która zawiera od około 4 do około 8 atomów węgla, każdy z r2 oznacza grupę etylenową lub propylenową, a m oznacza liczbę od 1 do około 3, przy czym związek wykazuje rozpuszczalność w wodzie poniżej około 20%, korzystnie poniżej około 10%, a jeszcze korzystniej poniżej około 6%. Najkorzystniejsze etery glikoli wybrane są z grupy obejmującej eter monobutylowy glikolu dipropylenowego, eter monobutylowy glikolu monopropylenowego, eter monoheksylowy glikolu dietylenowego, eter monoheksylowy glikolu monoetylenowego oraz ich mieszaniny.

Aby uzyskać lepszy zapach, rozpuszczalnik butoksy-propanolowy powinien zawierać nie więcej niż około 20%, korzystnie nie więcej niż około 10%, a jeszcze korzystniej nie więcej niż około 7% drugorzędowego izomeru, w którym grupa butoksylowa jest przyłączona do drugorzędowego atomu węgla w propanolu.

Szczególnie korzystny typ rozpuszczalnika do stosowania w kompozycjach do czyszczenia twardych powierzchni stanowią diole zawierające od 6 do około 16 atomów węgla w strukturze cząsteczkowej. Korzystny rozpuszczalnik diolowy wykazuje rozpuszczalność w wodzie od około 0,1 do około 20 g/100 g wody w 20°C

Niektóre przykłady odpowiednich rozpuszczalników diolowych i ich rozpuszczalności w wodzie podano w tabeli 1.

T e b e l a 1

Rozpuszczalność wybranych dioli w 20°C w wodzie

Diol	Rozpuszczalność (g/100 g H2O)
1,4-cykloheksanodimetanol	20,0*
2,5-dimetylo-2,5-heksanodiol	14,3
2-fenylo-1,2-propanodioI	12,0*
fenylo-1,2-etanodiol	12,0*
2-etylo-1,3-heksanodiol	4,2
2,2,2-tnmetylo- 1,3-pentanodiol	1,9
1,2-oktanodiol	1,0*

* Oznaczono w pomiarach laboratoryjnych

Wszystkie pozostałe wielkości wzięto z publikowanej literatury

Rozpuszczalniki diolowe są szczególnie korzystne z tego względu, że oprócz dobrej zdolności do usuwania tłuszczu nadają one kompozycjom zwiększoną zdolność do usuwania osadów mydła wapniowego z powierzchni takich jak wanna i ścianki kabiny łazienkowej. Brud taki jest szczególnie trudny do usunięcia zwłaszcza przez kompozycje nie zawierające ścierniw. Diole zawierające 8-12 atomów węgla są korzystne. Najkorzystniejszym rozpuszczalnikiem diolowym jest 2,2,2-trimetylo-1,3-pentanodiol.

Można również stosować inne rozpuszczalniki takie jak alkohol benzylowy, n-heksanol 1 estry kwasu ftalowego z C1-4 alkoholami.

Przydatne mogą być także rozpuszczalniki terpenowe i olej sosnowy, z tym ze korzystnie nie stosuje się ich.

(c) Polikarboksylanowy wypełniacz detergentowy

Do polikarboksylanowych wypełniaczy detergentowych należą wypełniacze ujawnione w patencie USA nr 4 915 854. Odpowiednie wypełniacze detergentowe wykazują korzystnie

170 446 względnie wysokie stałe wiązania względem wapnia w środowisku kwaśnym. Do korzystnych wypełniaczy detergentowych należy kwas cytrynowy oraz, zwłaszcza, wypełniacze o ogólnym wzorze.

R⁵-[O-CH(COOH)CH(COOH)]_nR⁵ w którym każdy z r5 wybrany jest z grupy obejmującej H i OH, a n oznacza średnio liczbę od około 2 do około 3. Do innych korzystnych wypełniaczy detergentowych należą te, które opisano w zgłoszeniu patentowym USA nr 285 337 dla Stephena Culshawa i Eddy’ego Vosa, na Hard-Surface Cleaning Compositions.

Oprócz powyższych wypełniaczy detergentowych stosować można inne wypełniacze detergentowe, które względnie skutecznie działają w środkach do czyszczenia twardych powierzchni i/lub, korzystnie, wykazują względnie zmniejszoną zdolność do pozostawiania błonki lub smug, takie jak formy kwasowe środków ujawnionych w patencie USA nr 4 769 172.

Do jeszcze innych należą środki chelatujące o wzorze CH₂COOM /

R-N \

CHąCOOM w którym R wybrane jest z grupy obejmującej -CH2CH2CH2OH; -CH2CH(OH)CH3; -CH2CH(OH)CH2OH; -CH(CH2OH)2; -CH3; -CH2CH2OCH3; -C-CH3; -CH2-C-NH2;

II II

O O

-CH2CH2CH2OCH3; -C(CH2OH)3; oraz i ch mieszaniny; a każdy z M oznacza atom wodoru.

Chemiczne nazwy kwasowych form środków chelatujących są następujące:

kwas N(3-hydroksypropylo)imino-N,N-dioctowy (3-HPIDA);

kwas N(2-hydroksypropylo)imino-N,N-dioctowy (2-HPIDA);

kwas N-gliceryloimino-N,N-dioctowy (GLIDA);

kwas dihydroksyizopropyloimino-(N,N)-dioctowy (DHPIDA);

kwas metyloimino-(N,N)-dioctowy (MIDA);

kwas 2-metoksyetyloimino-(N,N)-dioctowy (MEIDA);

kwas amidoiminodioctowy (zwany również jako amidonitrilotrioctan sodowy, SAND); kwas acetamidoiminodioctowy (AIDA); kwas 3-metoksypropyloimino-N,N-dioctowy (MEPIDA); oraz kwas tris(hydroksymetylo)metyloimino-N,N-dioctowy (TRIDA).

Sposoby wytwarzania podanych pochodnych iminodioctowych ujawniono w następujących publikacjach:

wyłożenie japońskie 59-70652, w przypadku 3-HPIDA;

DE-OS-25 42 708, w przypadku 2-HPIDA i DHPIDA;

Chem, ZVESTI 34(1), str. 93-103 (1980), Mayer, Riecanska i inni; publikacja z 26 marca 1979, w odniesieniu do GLIDA;

C.A. 104(6), 45062 s w odniesieniu do MIDA; oraz Biochemistry 5, str. 467 (1966) w odniesieniu do AIDA.

Według wynalazku środki chelatujące stosuje się w ilościach od około 2% do około 14% całości kompozycji, korzystnie od około 3% do około 12%, a jeszcze korzystniej od około 5% do około 10%.

Stosowane kwaśne wypełniacze detergentowe zazwyczaj zapewniają przy stosowaniu wymagane pH. Jednakże w razie potrzeby kompozycja może również zawierać dodatkowe materiały buforujące zapewniające przy stosowaniu pH od około 1 do około 5,5 korzystnie od około 2 do około 4,5, a jeszcze korzystniej od około 3 do około 4,5. Zazwyczaj określa się pH produktu gotowego. Bufor wybrany jest z grupy obejmującej kwasy mineralne takie jak HC1, HNO3, itp. oraz kwasy organiczne takie jak kwas octowy, bursztynowy, winowy itp. a także

170 446 ich mieszaniny. Materiał buforujący w układzie ma istotne znaczenie w związku z powstawaniem błonki/smug. Korzystnie kompozycje zasadniczo lub wcale nie zawierają materiałów takich jak kwas szczawiowy, które zazwyczaj stosuje się w celu uzyskania działania czyszczącego, ale które nie są pożądane ze względów bezpieczeństwa w kompozycjach stosowanych w gospodarstwach domowych, zwłaszcza tych, w których mieszkają małe deieci.

Wodny układ rozpuszczalników

Resztę kompozycji stanowi zazwyczaj woda. Zazwyczaj nie stosuje się niewodnych polarnych rozpuszczalników o minimalnym działaniu czyszczącym, takich jak metanol, etanol, izopreprnol, glikol etylenowy, glikol propylenowy i ich mieszaniny. Jeśli stosuje się rozpuszczalnik mewodny, to poziom takiego niewodnego polarnego rozpuszczalnika wynosi od około 0,5% do około 10%, korzystnie mniej niż około 5%, a poziom wody od około 50% do około 97%, o korzystnie od około 75% do około 95%.

Dodatkowe składniki

Kompozycje według niniejszego wynalazku mogą również zawierać różne inne składniki dodatkowe znane w dziedzinie środków detergentowych, o tyle o ile nie będą one stosowane w ilościach, które mogłyby spowodować niedopuszczalne powstanie plam/smug. Do nielimitowanych przykładów takich środków należą:

Enzymy takie jak proteaza;

Hydrotropy takie jak toluenosulfonian sodowy, kumenosulfonian sodowy i ksylonosulfonion potasowy;

składniki poprawiające estetykę takie jak środki barwiące i zapachowe, pod warunkiem, że nie powodują one niekorzystnego plamienio/smugowania przy czyszczeniu szkła. Do środków zapochowych korzystnie należą te, które lepiej rozpuszczają się w wodzie i/lub są lotne, tak aby zminimalizować powstawanie plam i smug.

Środki zapachowe

Większość produktów do czyszczenia twardych powierzchni zawiera pewną ilość środka zapachowego, tak aby zapewnić przyjemne wrażenie zapachowe i przytłumić jakikolwiek zapach 'chemiczny, który produkt taki może wydzielać. Podstawowym zadaniem niewielkiej ilości bardzo lotnych, niskowrzących (o niskiej temperaturze wrzenia) składników zapachowych wchodzących w skład środko zapachowego jest poprawa zapachu samego produktu, a nie nadanie przyjemnego zapachu czyszczonej powierzchni. Jednakże pewne mniej lotne, wysokowrzące składniki mogą zapewniać wrażonio świeżości i czystości powierzchni, a czasami pożądane jest, aby składniki takie osadzały się i pozostawały na suchej powierzchni. Składniki zapachowe łatwo rozpuszczają się w kompozycjach z uwagi na obecność niejonowych i dwubiegunowych detergentowych środków powierzchniowo czynnych. Anionowe detergentowe środki powierzchniowo czynne nie rozpuszczają tak dobrze środka zapachowego, zwłaszcza bezpośredniego środka zapachowego lub nie pozwalają utrzymać jednorodności kompozycji w niskich temperaturach.

Według niniejszego wynalazku stosuje się powszechnie znane składniki i kompozycje zapachowe. Dobór jakiegokolwiek składnika zapachowego lub jego ilości oparty jest wyłącznie no kryteriach estetycznych. Odpowiednie związki i kompozycje zapachowe znaleźć można w następujących patentach USA: nr 4 145 184, nr 4 209 417 oroz nr 4 152 272.

W zasadzie stopień substantywności środka zapachowego jest proporcjonolny do zawartości procentowej stosowanego substantywnego materiału zapachowego. Względnie substontywne środki zapochowe zawierają co najmniej 1%, korzystnie co najmniej 10% wagowych substantywnych materiałów zapachowych.

Do substantywnych materiałów zapachowych należą te związki ząpachowe, które osadzają się na powierzchniach w wyniku procesu czyszczenia i wykrywalne są przez ludzi o zwykłej wrażliwości na zapachy. Materiały takie charakteryzują się zazwyczaj prężnością por niższą niż w przypadku przeciętnego materiału zapachowego. Ich masa cząsteczkowa wynosi zazwyczaj 200 lub powyżej, a ponadto są one wykrywalne przy poziomach niższych niż przeciętne materiały zapachowe.

Stosowane w kompozycjach składniki zapachowe wraz z ich charakterystyką zapachową oraz właściwościami fizycznymi i chemicznymi, takie jok temperatura wrzenia i masa cząstecz8

170 446 kowa, podane są w pracy Perfume Flavor Chemicals (Aroma Chemicals), Steffen Arctander, opublikowanej w 1969 r.

Do przykładowych bardzo lotnych, niskowrzących składników zapachowych należą· anetol, aldehyd benzylowy, octan benzylu, alkohol benzylowy, mrówczan benzylu, octan izobornylu, kamfen, cis-cytral (neral), cytronella, octan cytronellylu, p-cymen, dekanal, dihydrolinalol, dihydromircenol, dimetylofenylokarbinol, eukaliptol, geranial, geraniol, octan geranylu, geranylo-nitryl, octan cis-3-heksenylu, hydroksycytronellal, d-limonen, linalol, tlenek linalolu, octan linalilu, propionian linalilu, antranilan metylu, α-metylojonon, aldehyd metylenonylooctowy, octan metylofenylokarbinolu, octan 1-mentylu, menton, izomenton, mircen, octan mircenylu, mircenol, nerol, octan nerylu, octan nonylu, alkohol fenyloetylowy, α-pinen, β-pinen, γ-terpinen, α-terpineol, β-terpineol, octan terpinylu oraz werteneks (octan p-tert-butylocykloheksylu). Pewne olejki naturalne również zawierają duże ilości bardzo lotnych składników zapachowych. Tak np. lawindyna zawiera jako główne składniki linalol; octan linalilu; geraniol; oraz cytronellol. Olejek cytrynowy oraz terpeny pomarańczowe zawierają około 95% d-limonenu.

Do przykładowych umiarkowanie lotnych składników zapachowych należą: aldehyd amylocynamonowy, salicylan izoamylu, β-kariofillen, cedren, alkohol cynamonowy, kumaryna, octan dimetylobenzylokarbinylu, etylowanilina, eugenol, izoeugenol, octan floru, heliotropina, salicylan 3-cis-heksenylu, salicylan heksylu, lilial (aldehyd p-tert-butylo-a-metylo-hydrocynamonowy), y-metylojonen, nerolidol, alkohol paczulowy, fenyloheksanol, β-selinen, octan tnchlorometylofenylokarbinylu, cytrynian trietylu, wanilina oraz aldehyd weratrowy. Terpeny z drzewa cedrowego zawierają głównie α-cedren, β-cedren oraz inne C15H24 seskwiterpeny.

Do przykładowych mniej lotnych, wysokowrzących składników zapachowych należą: benzofenon, salicylan benzylu, brasylan etylenu, galaksolid (1,3,4,6,7,8-heksahydro-4,6,6,7,8,8heksametylo-cyklopenta-y-2-benzopiran), aldehyd heksylocynamonowy, liral (4-(4-hydroksy4-metylopentylo)-3-cyklohekseno-10-karboksyaldehyd), metylocedrylon, dihydrojasmonat metylu, metylo-e-naftyloketon, indanon piżmowy, piżmo ketonowe, piżmo tybetańskie oraz octan fenyloetylofenylu.

Dobór jakiegokolwiek konkretnego składnika zapachowego podyktowany jest przede wszystkim względami estetycznymi, z tym że korzystnie stosuje się materiały lepiej rozpuszczalne w wodzie, jak to zaznaczono powyżej, gdyż materiały takie mniej niekorzystnie wpływają na właściwości kompozycji odnoszące się do pozostawiania plam i smug.

Kompozycje takie wykazują wyjątkowo dobre właściwości czyszczące. Wykazują one ponadto dobre właściwości połyskowe, gdyż po zastosowaniu do czyszczenia błyszczących powierzchni bez płukania wykazują mniejszą skłonność do pozostawienia matowego wykończenia powierzchni niż np. produkty zawierające wypełniacz fosforanowy.

Zgodnie z korzystnym sposobem stosowania produktów opisanych powyżej, a zwłaszcza tych, które wykonano jako kompozycje bez rozcieńczania produkt natryskuje się na czyszczoną powierzchnię, po czym wyciera się tą powierzchnię odpowiednim materiałem takim jak tkanina, ręcznik papierowy itp. W związku z tym wysoce pożądane jest pakowanie produktu w opakowanie zawierające element umożliwiający rozpylanie, to znaczy pompkę, aerozolowy gaz pędny i zawór rozpylający itp.

Wynalazek ilustrują następujące przykłady.

Przykład I

Składnik % wagowych

3-(N-dodecylo-N,N-dimetylo)-2-hydroksypropano-1 -sulfonian 2,0

Polietoksylan(2,5)decylu 1J

Polietoksylan(6,0)decylu 2,9

Butoksypropoksypropanol 5,0

Kwas oksydibursztynowy 10,0

Kumenosulfonian sodowy 4,2

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki do 100,0 pH=3,0

170 446

Przykład II

Składnik % wagowych

3-(N<kxiccyk)-N,N-dinK:tyk))~2-hvdroksypropano~1-sulfOnian 2,0

Pohetoksylan(6,0)decylu 2,0

Butoksypropoksypropanol 8,0

Kwas cytrynowy 11,0

Kumenosulfonian sodowy 1,6

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki do 100,o pH=3,0

Przykład III

Składnik % wagowych

3-(N-dodecylo-N,N-dimetylo)-2-hydroksypropano-1 -sulfonian 2,0

Pohetoksylan(6,C)decylu 2,0

Butoksypropoksypropanol 6,0

Kwas oksydibursztynowy 11,0

Kumenosulfonian sodowy 5,2

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki do 100,o pH=3,0

Przykład IV

Składnik %wagowych

3-(N-dodccylo-N,N-dimetylo)-2-hydr(^rks;^y^iro^inno-1-sulfonian 2,0

Kwas oksydibursztynowy 11,0

Polietoksylan(6,C)decylu 2,0

Butoksypropoksypropanol 6,0

Kumenosulfonian sodowy 7,5

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki do 100,0 pH=4,5

Przykład V

Składnik % wagowych

3-(N-dodecylo-N,N-dimetylo)-2-hydroksypropano-1-sulfonian 2,0

Polietoksylan(6,C)decylu 2,0

Kwas cytrynowy 11,0

Butoksypropoksypropanol 6,0

Kumenosulfonian sodowy 8,9

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki do 100,0 pH=4,5

Przykład VI. Ciekłe kompozycje do czyszczenia twardych powierzchni wytwarza się według poniższych receptur:

Kompozycja A

Składnik % wagowych

3-(N-dodecylo-N,N-dimetylo)-2-hydroksypropano-1-sulfonian 6,0

Polietoksylan(6,0)decylu 0$

Kwas cytrynowy 11,0

Butoksypropoksypropanol 5,0

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki do 1(0,0 pH=3,0

170 446

Kompozycja B

Składnik

3-(N-dodecylo-N,N-dimetylo)-2-hydroksypropano-1-sulfonian

Polietoksylan(6,0)decylu

Kwas cytrynowy

Butoksypropoksypropanol

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki pH=3,0 % wagowych

0,0

6,0

10,0

5,0 do 100,0

Kompozycja C

Składnik

3-(N-dodecy lo-N,N-dimetylo)-2-hydroksypropano-1 -sulfonian

Polietoksylan(6,0)decylu

Kwas cytrynowy

Butoksypropoksypropanol

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki pH=3,0 % wagowych

4,0

2,0

10,0

5,0 do 100,0

Gdy dżiałanie kompozycji A,B i C ocenia się w stosunku do brudu typowego dla ściany kabiny prysznicowej, to znaczy zawierającego znaczne ilości mydła wapniowego, procent usuwania brudu w przypadku kompozycji A i B wynosi 71 %o, a w przypadku C 85%. Kombinacja niejonowego i dwubiegunowego detergentowego środka powierzchniowo czynnego jest wyraźnie lepsza niz pojedynczy środek powierzchniowo czynny. Usuwanie brudu jest porównywalne do osiąganego przy zastosowaniu produktu handlowego o pH około 1, który o wiele łatwiej może spowodować uszkodzenie czyszczonej powierzchni. Jeśli rozpuszczalnik butoksypropoksypropanol zastąpi się mniej hydrofobowym rozpuszczalnikiem, usuwać się będzie znacznie mniej tłustego brudu. Tak na przykład, gdy butoksypropoksypropanol zastąpi się powszechniej używanym rozpuszczalnikiem, butylocelosolwem, usuwanie typowego oleistego brudu występującego w łazienkach zmniejszy się o 25%. Kombinacja niejonowego i dwubiegunowego środka powierzchniowo czynnego, wypełniacza detergentowego działającego skutecznie przy niskim pH oraz hydrofobowego rozpuszczalnika zapewnia środek do czyszczenia twardych powierzchni, skuteczny w stosunku do typowego osadu mydła występującego w łazienkach, a także innego rodzaju oleistych brudów, które można spotkać w łazienkach.

Przykład VII

Składnik

3-(N-dodecylo-N,N-dimetylo)-2-hydroksypropano-1 -sulfonian

Pohetoksylan(2,5)decylu

Polietoksylan(6,0)decylu

Kwas oksydibursztynowy

B utoksypropoksypropanol

Woda, środki buforujące i ewentualne składniki pH=2,5 % wagowych

2,0

1,1

2,9

10,0

5,0 do 100,0

Kompozycja ta zapewnia skuteczne usuwanie brudu ze ścianki kabiny prysznicowej, opisanego w przykładzie VI.

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Kwaśna, wodna komozycja detergentowa do twardych powierzchni zawierająca mieszaninę dwubiegunowego środka powierzchniowo czynnego, korzystnie taką. w której dwubiegunowy, środek powierzchniowo czynny określony jest wzorem R-N⁽⁺⁾(R²)iR'³)R⁴X⁽-⁾, w którym R oznacza grupę alkilową mającą od 8 do 22 atomów węgla, każdy z R²i R³ oznacza grupę C1-4 alkilową hydroksyalkilową lub inną podstawioną grupę alkilową, która może być również połączona tworząc struktury pierścieniowe z atomem azotu, r4 oznacza grupę łączącą kationowy atom azotu z grupą hydrofilową i oznacza grupę alkilenową, hydroksyalkilenową lub polialkoksylową, zawierającą od 1 do 4 atomów węgla, a X oznacza grupę karboksylową lub sulfonianową i niejonowego środka powierzchniowo czynnego, korzystnie mającego HLB od 10 do 14, rozpuszczalnika, polikarboksylanowego wypełniacza detergentowego a jako resztę wodę i ewentualnie składniki w mniejszych ilościach, wybrane spośród enzymów, hydrotropów, barwników i środków zapachowych, przy czym pH kompozycji wynosi od 1 do 5,5 korzystnie od 2 do 4,5, znamienna tym, że zawiera rozpuszczalnik wybrany spośród węglowodorów, chlorowcowęglowodorów, eterów glikoli, dioli zawierających od 6 do 16 atomów węgla, alkoholu benzylowego, n-heksanolu, estrów kwasu ftalowego alkoholi zawierających od 1 do 4 atomów węgla, rozpuszczalników terpenowych oraz olejku sosnowego, korzystnie w ilości od 1% do 15% wagowych, przy czym rozpuszczalność w wodzie tego rozpuszczalnika wynosi korzystnie poniżej 20%.
2. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera rozpuszczalnik wybrany z grupy obejmującej węglowodory i chlorowcowęglowodory alkilowe i cykloalkilowe, a-olefiny oraz diole zawierające od 6 do 16 atomów węgla i 2,2,4-trimetylo-1,3-pentanodiol.
3. Kompozycja według zastrz. 2, znamienna tym, że zawiera rozpuszczalnik określony wzorem R^IC^^(-R²0-)m-H, w którym każdy R¹ oznacza grupę alkilową zawierającą od 4 do 8 atomów węgla, każdy R2 wybrany jest z grupy obejmującej grupę etylenową i propylenową, a m oznacza liczbę od 1 do 3, przy czym korzystnie rozpuszczalnik jest wybrany z grupy obejmującej eter monobutylowy glikolu dipropylenowego, eter monobutylowy glikolu monopropylenowego, eter monoheksylowy glikolu dietylenowego, eter monoheksylowy glikolu monoetylenowego i ich mieszaniny.
4. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera od 2% do 12% wagowych hydrofobowego rozpuszczalnika.