PL163343B1

PL163343B1 - Sposób wytwarzania nowych azotanów organicznych PL

Info

Publication number: PL163343B1
Application number: PL89281420A
Authority: PL
Inventors: Joachim Huetter; Eike Noack; Klaus Sandrock
Original assignee: Sanol Arznei Schwarz Gmbh
Priority date: 1988-09-15
Filing date: 1989-09-14
Publication date: 1994-03-31
Also published as: JP2628756B2; ATE121077T1; FI894350A; DK452989A; DK452989D0; CZ284586B6; FI95569C; SK530389A3; ES2073418T3; HRP920987A2; SK280513B6; PT91702B; YU48302B; PT91702A; IE892932L; HUT51229A; CZ530389A3; HU209716B; IE65918B1; EP0362575A1

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych azotanów organicznych.

Azotany organiczne (estry kwasu azotowego) okazały się przydatne w leczeniu schorzeń serca.

Przejawiają one swe działanie zarówno na drodze obciążenia serca dzięki obniżeniu obciążenia wstępnego i następczego, jak i na drodze polepszenia podaży tlenu dla serca dzięki rozszerzeniu naczyń wieńcowych.

Jednak w minionych latach stwierdzono, że dotychczas w leczeniu stosowane azotany organiczne, takie jak trójazotan gliceryny (GTN), 5-monoazotan izosorbidu (5-monoazotan 1.4:3,6- dwuanhydrosorbitu) lubdwuazotan izosorbidu (2,5-dwuazotan l,4:3,6-dwuanhydrosorbitu), w przypadku wysokiego i kontynuowanego doprowadzania do organizmu wykazują w ciągu dość krótkiego czasu wyraźne osłabienie działania, tolerancję azotanu. Liczne eksperymenty wskazują na to, że obecność grup dołowych może zapobiec powstawaniu tolerancji azotanu i może osłabić już zaszłą tolerancję.

Mechanizm wytwarzania się tej tolerancji rozumie się dziś tak, jak omówiono niżej.

Według dotychczasowego stanu wiedzy farmakologiczne działanie organicznych nitrozwiązków jest zależne od obecności cysteiny. Z nią azotan organiczny tworzy wspólny etap wstępny, z rozpadu którego uwalniają się m.in. rodniki-NO, aktywujące enzym docelowy, czyli rozpuszczalną cyklazę guanylanową komórki mięśni gładkich. Dalsze, dzięki utworzeniu cGMP wywołane reakcje następcze prowadzą wówczas do relaksacji bądź do rozszerzenia naczyń.

W przypadku reaktywnego i krótkotrwale żyjącego, dotychczas jeszcze hipotetycznego produktu przejściowego mogłoby chodzić o tioester kwasu azotowego lub o tioazotan. Drogą wewnątrzcząsteczkowego przegrupowania i dalszych reakcji następczych, które jeszcze nie są wyjaśnione, postuluje się utworzenie nitrozotiolu, z którego wówczas uwalniają się tlenek azotanu lub jony azotynowe. Zależny od enzymu rozkład za pomocą reduktazy-GSH mógłby natomiast, gdyż prowadzi on wyłącznie do tworzenia jonów azotynowych, nie mieć znaczenia dla działania farmakologicznego. Nieenzymatyczny rozkład wymaga więc, jak omówiono, cysteiny i przeto zależnie od dawki jest wyczerpywalny (wyczerpanie puli grup-SH), toteż na dłużej nie może być już tworzone dość NO jako właściwego aktywatora cyklazy guanylanowej i klinicznie dochodzi do osłabienia działania.

W przypadku substancji wytworzonych sposobem według wynalazku chodzi o związki o specyficznej budowie, składające się z kwasów nitratotłuszczowych (kwasów nitratoalkanokarboksylowych) i z siarkonośnych aminokwasów bądź peptydów, przy czym przedrostek nitrato oznacza grupę O2N-O-.

163 343

Celem wynalazku jest zatem danie do dyspozycji nowych azotanów organicznych, które ze względu na swą ogólną ideę konstrukcyjną, tj. obecność grup dołowych, wyróżniałyby się tym, że tolerancja azotanu lub już zaszła tolerancja zostają ograniczone lub osłabione.

Osiąga się ten cel za pomocą sposobu wytwarzania nowych azotanów organicznych o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza grupę hydroksylową, Ci-C4-alkoksylową, Ci-C4-alkoksykarbonylo-Ci-C.t- alkoksylową, fenylo-Ci-Cł-alkoksylową, dwu-/Ci-C4-alkilo/-amino- CiC4-alkoksylową, Ci-Ct-alkoksy-Gly-ProPhe-Pro-Tyr, aminową, Ci-C4-alkiloaminową, dwu-Ci-Cł-alkiloaminową lub Cs- cykloalkiloaminową, R¹ oznacza atom wodoru, rodnik CiC4-alkilowy lub grupę Cz-Cs-alkanoiloaminową, acyloaminową, R² oznacza atom wodoru, ro^dnⁱ^ ^Ci-^C4-a^lkilow^{y l}u^{b g}ru^pę C²-C5-alkanoiloamⁱnową^, R³ oznacza atom wodoru, R.⁴ oznacza atom wodoru, R⁵ oznacza rodnik Ci-C7-alkanoilotio-CiC4-alkilowy, benzoilotio-Ci-C4-alkilowy, merkapto-Ci-Cł-alkilowy, Ci-C4-alkilotio-Ci-C4-alkilowy, aminokarbonylotio-Ci-Ct-alkilowy, CiC4-alkoksykarbonylo-Ci-C4- alkilotio-Ci-C4-alkilowy, HO-CO-O-tio-Ci-C4- alkilowy, etoksykarbonylowy lub izopropylotiol, albo r5 i R mogą być ze sobą związane tworząc dolakton, a m, n i o oznaczają liczby 0-10, oraz wytwarzanie ich farmakologicznie dopuszczalnych soli, polegającego według wynalazku na tym, że kwas nitratotłuszczowy o ogólnym wzorze 2, w którym R R i m mają wyżej podane znaczenie, albo jego reaktywną pochodną, taką jak ester lub halogenek kwasowy, poddaje się kondensacji z grupą aminową aminokwasu, utworzonego z cysteiny, homocysteiny, metioniny lub peptydu składającego się z co najmniej 5 aminokwasów, o o^góln^ym wzorze 3^, w którym ^R, ^R:\ ^{r4 r5,} n ⁱ o maj^ą w^yżej ^po^dane znaczeni ⁱ ewentuatóte te reakcje kondensacji przeprowadza się również w środowisku obojętnego rozpuszczalnika i w obecności środka kondensacyjnego, sprzyjającego tworzeniu się amidowych wiązań, karbodwuimidu, takiego jak N,N' - dwcykloheksylokarbodwuimid, lub podobnego karbodwuimidu, związku iminowego, takiego jak dwufenyloketeno-N-cykloheksyloimina lub pentametylenoketeno-N-cykloheksyloimina, albo fosforanu lub fosforynu, takiego jak fosforyn trójetylowy, polifosforan etylowy lub polifosforan izopropylowy, w ciągu 1-48 godzin w temperaturze Od -10°C do temperatury wrzenia stosowanego rozpuszczalnika i ewentualnie w dalszym etapie reakcji poddaje się alkilowaniu lub acylowaniu łańcuch boczny.

W sposobie według wynalazku korzystnie stosuje się prostołańcuchowy, rozgałęziony, racemiczny lub enancjomeryczny kwas nitratotłuszczowy o łańcuchu z 2-6 atomów węgla.

Jako aminokwas korzystnie stosuje się cysteinę, metioninę lub homocysteinę. Aminokwasy wprowadza się zwłaszcza w stereochemicznej odmianie-L.

Cysteinę i/lub metioninę korzystnie stosuje się w postaci estru metylowego, etylowego lub propylowego.

W szczególności można cysteinę wprowadzać w postaci zestryfikowanej przy grupie-SH kwasem alkanokarboksylowym o 2-8 atomach węgla.

Sposobem według wynalazku korzystnie wytwarza się następujące związki o ogólnym wzorze 1: ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/- cysteiny, ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S-propionylocysteiny, ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S-piwaloilocysteiny, ester metylowy N-/2-nitratoacetylo/-metioniny, N-/2-nitratopropionylo/-cysteinę, ester etylowy N-/2-nitratopropionylo/-cysteiny, ester etylowy N- /2-nitratopropionylo/-metioniny, N-/2nitratobutyrylo/-cysteinę, ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-cysteiny, ester etylowy N-/2- nitratobutyrylo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/2- nitratobutyryk)/-S-butyrylocysteiny, ester etylowy N-/2- nitratobutyrylo/-metioniny, N-/2-nitratoizobut^yrylo/-cysteinę, ester etylowy, N-/2-nitratoizobutyrylo/-cysteiny, ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-S-benzoilocysteiny, ester etylowy N-/2- nitratoizobutyrylo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/2- nitratoizobutyrylo/-S-piwaloilocysteiny, ester etylowy N-/2-nitratoizobutyrylo/-metioniny, N-/3-nitratobutyrylo/-cysteinę, ester etylowy N-/3-nitratobutyrylo/-cysteiny, ester etylowy N-/3-nitratobutyrylo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/3nitratobutyrylo/-S-propionylocysteiny, ester etylowy N-/3- nitratobutyrylo/-metioniny, dolakton N/3-nitratobutyrylo/- homocysteiny, N-/3-nitratopiwaloilo/-cysteinę, ester etylowy N- /3-nitratopiwaloilo/-cysteiny, S-węglan estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/-cysteiny, ester etylowy N-/3- nitratopiwaloilo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S-propionylocysteiny, ester etylowy N-/3- nitratopiwaloilo/-S-butyrylocysteiny, N-/3-nitratopiwaloilo/S- izobutyrylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S- piwaloilocysteiny, ester

163 343 etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S-benzoilocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-metioniny, N-/3-nitratopiwaloilo/-metioninę, tiolakton N-/3-nitratopiwaloilo/-homocysteiny, ester etylowy N-/2-nitratokaproilo/-cysteiny, ester etylowy N-/2-nitratokaproilo/-S-propionylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratokaproilo/-cysteiny, ester metylowy N-/3-nitratokaproilo/-metioniny, N-/12-nitratolauroilo/-cysteinę, ester etylowy N-/12-nitratolauroilo/-cysteiny, N-/l2-nitratolauroilo/-S-acetylocysteinę, N-/12-nitratolauroilo/-S-piwaloilocysteinę.

Nowe leki zawierają jako substancję czynną co najmniej jeden związek o wzorze 1, wytworzony sposobem według wynalazku.

Leki te można stosować w terapii schorzeń układu krążenia, np. jako środki rozszerzające naczynia wieńcowe, jako środki do leczenia nadciśnienia, niewydolności serca i do rozszerzania naczyń obwodowych włącznie z naczyniami mózgowymi i nerkowymi.

Związki wytworzone sposobem według wynalazku można ewentualnie w dalszym etapie reakcji poddawać alkilowaniu lub acylowaniu w łańcuchu bocznym.

Stosowane w sposobie według wynalazku reaktywne pochodne kwasów nitratotłuszczowych sa np. halogenkami kwasowymi, bezwodnikami kwasowymi, zaktywowanymi amidami lub zaktywowanymi estrami. Korzystnie stosuje się chlorki kwasowe, azydki kwasowe, symetryczne bezwodniki kwasowe, zaktywowane estry i mieszane bezwodniki z kwasami organicznymi lub nieorganicznymi.

Podane niżej przykłady objaśniają bliżej sposób według wynalazku, nie ograniczając jego zakresu.

Przykład I. Wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratobutyrylo/-cysteiny

a) Zmydlanie 3-hydroksymaślanu etylowego

13,2 g/0,1 mola/ 3-hydroksymaślanu etylowego/Aldrich/ zadaje się roztworem 4,0 g/0,1 mola/ NaOH w 100 ml wody. Reakcja kończy się, gdy roztwór stanie się jednorodny.

Otrzymany roztwór zakwasza się za pomocą 10 ml stężonego HC1 i dwukrotnie ekstrahuje porcjami po 100 ml octanu etylowego. Następnie roztwór ten odparowuje się na wyparce obrotowej i jako pozostałość otrzymuje się rzadki olej.

Uzyskuje się 8,81 g /teoretycznie: 10,4 g/ kwasu 3- hydroksymasłowego.

b) Nitrowanie kwasu 3-hydroksymasłowego

8,81 g /0,08 mola/ kwasu 3-hydroksymasłowego i 50 mg mocznika rozpuszcza się w 50 ml kwasu octowego w temperaturze 5°C. Najpierw wkrapla się 6,27 ml /0,15 mola/ HNO3, po czym chłodząc wkrapla się 14,17 ml/0,15 mola/AC2O. Mieszaninę reakcyjną miesza się wciągu nocy.

Otrzymany roztwór zadaje się 200 ml wody z lodem i ekstrahuje octanem etylowym. Warstwę organiczną ekstrahuje się za pomocą NaHCCh. Warstwę NaHCCb zakwasza się stężonym HC1 i ekstrahuje octanem etylowym. Ostatecznie roztwór odparowuje się na wyparce obrotowej i jako pozostałość otrzymuje się rzadki olej.

Otrzymuje się 9,4 g /teoretycznie: 11,9 g/ kwasu 3- nitratomasłowego.

c) Wytwarzanie estru etylowego N-/3-nitratobutyrylo/-cysteiny

16,6 g /0,11 molaa kwasu 3-niiraaomasłoweg° rozpuszcza się w 1 OOrnl dwuchlorometanu. Doprowadzając N2 dodaje się w temperaturze 15°C powoli 17,9 g /0,12 mola/ estru etylowego cysteiny. Następnie w temperaturze 15°C i wobec doprowadzania N2 wkrapla się powoli roztwor

24,7 g /0,12 mola/ dwucykloheksylokarbodwuimidu /DCC/ w 80 ml dwuchlorometanu. Po zakończeniu reakcji powstały dwucykloheksylomocznik odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, a roztwór przemywa się za pomocą 150 mlO,lN HC1, po czym roztwór odparowuje się na wyparce obrotowej.

Oczyszczanie otrzymanej substancji prowadzi się drogą preparatywnej chromatografii kolumnowej i przekrystalizowania z układu etanol/n-heksan.

Otrzymuje się 6,88 g/teoretycznie: 30,83 g/ tytułowego produktu o temperaturze topnienia

77,8°

W przypadku stosowania odpowiednich estrów cysteiny analogicznie wytwarza się ester dwumetyloaminoetylowy N-/3-nitratobutyrylo/- cysteiny w postaci oleju wykazującego MS: m+ 323 i /m+lf 324 wykrywalne /reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; ester benzylowy

163 343

N-/3-nitratobutyrylo/-cysteiny o temperaturze topnienia 33°C; i N-/3-nitratobutyrylo/-cysteinyloglikolan etylowy o temperaturze topnienia 48°C.

Przykład Π. Wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratobutyrylo/-metioniny

6,35 ^{g /}0,0⁴³ mo^la? ^kwasu ³-nitratomastowe^go, 747 ^{g /}0,0⁴³ mok/ estru et^ylowego metioniny i szczyptę dwumetyloaminopirydyny /DMAP/, mieszając i chłodząc w temperaturze 10°C, rozpuszcza się w 100 ml dwuchlorometanu, 10,31 g /0,05 mola/ DCC rozpuszcza się w 80 ml CH2CI2 i roztwór ten wobec równoczesnego doprowadzania azotu wkrapla się powoli do mieszaniny reakcyjnej. Po zakończeniu reakcji mieszaninę odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, a przesącz przemywa się za pomcą NaHCCb i ostatecznie za pomocą HC1. Roztwór ten odparowuje się na wyparce obrotowej i otrzymuje się jako pozostałość olej.

Oczyszczanie oleju prowadzi się drogą preparatywnej chromatografii kolumnowej lub drogą krystalizacji na zimno.

Otrzymuje się 1,95 g/teoretycznie: 12,05 g/estru etylowego N-/3-nitratobutyrylo/-metioniny w postaci bezbarwnego oleju.

Przykład ΠΙ. Wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-cysteiny

a) Wytwarzanie nitratopiwalinianu metylowego

25,0 g /0,19 mola/ hydroksypiwalinianu metylowego i 0,12 g mocznika rozpuszcza się w temperaturze pokojowej w 250 ml CH2CI2 i mieszając chłodzi się do temperatury 5°C. Do całości, mieszając, wkrapla się 23,8 g /0,38 mola/ 100% HNO3 tak, żeby nie została przewyższona temperatura 10°C. Następnie chłodzi się do temperatury 5°C i w warunkach mieszania wkrapla się 38,6 g /0,38 mola/ bezwodnika octowego tak, żeby temperatura nie przewyższała 10°C. Całość, chłodząc na łaźni lodowej, miesza się w ciągu 15 minut, po czym powoli ogrzewa się do temperatury pokojowej i w ciągu nocy nadal miesza się w temperaturze pokojowej. Szarżę tę, mieszając, powoli wprowadza się do 500 ml wody z lodem. Warstwę CH2CI2 oddziela się i jednokrotnie przemywa się porcjami 100 ml wody destylowanej, 100 ml nasyconego, wodnego roztworu NaHCO3 i ponownie porcją 100 ml wody destylowanej. Ekstrakt w CH2CI2 zatęża się następnie do sucha w wyparce obrotowej na łaźni o temperaturze co najwyżej 40°C pod próżnią wytworzoną za pomocą strumieniowej pompki wodnej. Jasnożółto zabarwioną, oleistą pozostałość przedestylowuje się pod próżnią, wytworzoną za pomocą próżniowej pompy olejowej, na łaźni o temperaturze 60°C i otrzymuje się klarowny, ciekły olej.

Tytułowy ester metylowy otrzymuje sie w ilości 31,5 g, co odpowiada 94,0% wydajności teoretycznej.

b) Wytwarzanie kwasu nitratopiwalinowego

14,0 g /0,350 mola/ NaOH rozpuszcza się w wodzie destylowanej i chłodzi do temperatury 10°C. Do całości, mieszając, dodaje się roztwór 31,0 g /0,175 mola/ nitratopiwalinianu metylowego w 250 ml metanolu, przy czym mieszanina reakcyjna barwi się na żółto, a temperatura rośnie do około 25°C. Szarżę tę po 90-minutowym mieszaniu zobojętnia się za pomocą 29,5 ml /0,35 mola/ 37% HC1, a metanol oddestylowuje się w wyparce obrotowej. Warstwę wodną ekstrahuje się porcjami po 200 ml chlorku metylenu. Połączone ekstrakty w chlorku metylenu przemywa się jednokrotnie porcją 50 ml wody destylowanej i tę warstwę w chlorku metylenu zatęża się do sucha w wyparce obrotowej. Bezbarwną, oleistą pozostałość rozpuszcza się w 100 ml octanu etylowgo i ponownie zatęża się do sucha w wyparce obrotowej, przy czym otrzymuje się białą, stałą pozostałość, z której resztki rozpuszczalnika usuwa się w wyparce obrotowej w ciągu 15 minut w temperaturze łaźni około 40°C pod próżnią wytworzoną za pomocą pompy olejowej /53,3 Pa/. Stałą, białą pozostałość w ilości 25,44 g /89,1% wydajności teoretycznej/ rozpuszcza się w 100 ml wrzącego n-heksanu i zadaje za pomocą 2 ml estru dwuizopropylowego. Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej i dodaniu kryształów zaszczepiających wykrystalizowuje produkt. Produkt ten pozostawia się w ciągu 72 godzin w temperaturze 0°C, kryształy odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i po dwukrotnym przemyciu porcjami po 10 ml n-heksanu suszy do stałej wagi w suszarce próżniowej w temperaturze pokojowej pod ciśnieniem około 267 Pa.

Otrzymuje się 23,66 g /82,9% wydajności teoretycznej/ substancji o temperaturze topnienia 54,2°C.

163 343

c) Wytwarzanie estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/-cysteiny

10,7 g /71,7 mola zjusady w postaci estru etylowego L-cysteiny rozpuszcza się w 200 ml chlorku metylenu w warunkach mieszania w temperaturze pokojowej w atmosferze azotu. Do całości dodaje się 11,4 g /70,0 mmola/ krystalicznego kwasu nitratopiwalinowego i rozpuszcza w warunkach mieszania w temperaturze pokojowej. Do tej mieszaniny, mieszając w atmosferze azotu, wkrapla się w ciągu około 15 minut w temperaturze pokojowej roztwór 14,8 g /71,7 mmola/ Ν,Ν-dwucykloheksylokarbodwuimidu /DCC/ w 50 ml chlorku metylenu, przy czym temperatura rośnie do 35°C. Po dalszym mieszaniu wytrąca się biały dwucykloheksylomocznik. Szarżę chłodzi się do temperatury pokojowej i w ciągu nocy miesza w atmosferze azotu. Dwucykloheksylomocznik odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem na sączku ze szkła spiekanego i jednokrotnie przemywa za pomocą 50 ml CH2CI2. Połączone roztwory w chlorku metylenu przemywa się jednokrotnie porcją 100 ml 1 n HC1 i dwukrotnie porcjami po 100 ml wody destylowanej /w atmosferze azotu/, po czym w wyparce obrotowej w temperaturze łaźni około 40°C zatęża się pod próżnią wytworzoną za pomocą strumieniowej pompki wodnej od początkowo 550 hPa do około 20 hPa.

Otrzymuje się 21,2 g /102,9% wydajności teoretycznej/ jasnobrunatno zabarwionego oleju.

Substancję tę oczyszcza się na drodze krystalizacji na zimno z układu etanol/heksan.

Otrzymuje się 13,42 g /65,1% wydajności teoretycznej/ estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/-cysteiny w postaci jasnoróżowego oleju.

d) Wytwarzanie estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/-S- acetylocysteiny

Do roztworu 10,3 g /35,0 mmoli/ estru etylowego N-/3- nitratopiwaloiloŻ-cysteiny w 70 ml dwuchlorometanu w warunkach mieszania wkrapla się na zimno roztwór 4,3 g /42,0 mmoli/ bezwodnika octowego w 10 ml dwuchlorometanu. Następnie na zimno w warunkach mieszania wkrapla się roztwór 5,0 g /49,0 mmoli/ trójetyloaminy w 20 ml dwuchlorometanu. Po zakończeniu reakcji szarżę przemywa się za pomocą ln HC1, 10% wodnego roztworu wodorowęglanu sodowego i wody. Wyciąg dwuchlorometanowy zatęża się do sucha w wyparce obrotowej. Otrzymuje się 11,6 g jasnożółtego, oleistego produktu, z którego po dodaniu kryształów zaszczepiających otrzymuje się drogą krystalizacji z układu etanol/woda 7,8 g /66,3% wydajności teoretycznej/ krystalicznego produktu o temperaturze topnienia poniżej 5°C.

d’) Wariant 1 - wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-S-butyrylocysteiny

Postępując analogicznie do etapu d/, lecz stosując 6,7 g /42,0 mmole/ bezwodnika masłowego zamiast bezwodnika octowego, otrzymuje się 13,0 g jasnożółto zabarwionego, oleistego produktu, z którego na analogicznej drodze krystalizacji na zimno otrzymuje się 9,7 g /76,2% wydajności teoretycznej/ krystalicznego produktu tytułowego o temperaturze topnienia poniżej 5°C.

d) Wariant 2 - wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-S-piwaloilocysteiny Postępując analogicznie do etapu d), lecz stosując 7,8 g/42,0 mmola/ bezwodnika piwalinowego zamiast bezwodnika octowego, otrzymuje się 14,1 g jasnożółto zabarwionego, oleistego produktu, z którego na analogicznej drodze krystalizacji otrzymuje się 10,5 g /79,5% wydajności teoretycznej/ krystalicznego produktu tytułowego o temperaturze topnienia 45°C.

d” ’) Wariant 3 - wytwarzanie S-węglanu estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-cysteiny

Postępując analogicznie do etapu d), lecz stosując 4,3 g/42,0 mmola/ chloromrówczanu etylowego zamiast bezwodnika octowego, otrzymuje się 11,5 g jasnożółto zabarwionego, oleistego produktu, z którego na analogicznej drodze krystalizacji otrzymuje się 9,5 g krystalicznego produktu tytułowego /71,1% wydajności teoretycznej/ o temperaturze topnienia 36°C.

Przykład IV. Wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-metioniny

12,4 g /70,0 mmoli/ zasady w postaci estru etylowego L-metioniny rozpuszcza się w 250 ml chlorku metylenu w warunkach mieszania w temperaturze pokojowej w atmosferze azotu. Do całości dodaje się 11,4 g /70,0 mmoli/ krystalicznego kwasu nitratopiwalinowego i rozpuszcza w warunkach mieszania. Do tej mieszaniny, mieszając w atmosferze azotu, wkrapla się w ciągu około 15 minut w temperaturze pokojowej roztwór 14,8 g/71,7 mmoWN,N’ - dwucykloheksylokarbodwuimidu /dCc/ w 50 ml chlorku metylenu, przy czym temperatura rośnie do 35°C. Po dalszym mieszaniu wytrąca się biały dwucykloheksylomocznik. Szarżę chłodzi się do

163 343 temperatury pokojowej i w ciągu nocy miesza w atmosferze azotu. Dwucykloheksylomocznik odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem na sączku ze szkła spiekanego i jednokrotnie przemywa za pomocą 50 ml CH2CI2. Połączone roztwory w chlorku metylenu przemywa się jednokrotnie porcją 100 ml ln HC1 i dwukrotnie porcjami po 100 ml wody destylowanej /w atmosferze azotu/, po czym w wyparce obrotowej na łaźni o temperaturze około 40°C zatęża się pod próżnią, wytworzoną za pomocą strumieniowej pompki wodnej, od początkowo 550 hPa do około 20 hPa.

Otrzymuje się 24,9 g /110,3% wydajności teoretycznej/ surowego estru etylowego N-/3nitratopiwaloilo/-L-metioniny w postaci jasnożółto zabarwionego oleju.

Surowy produkt oczyszcza się za pomocą preparatywnej chromatografii kolumnowej.

Otrzymuje sie 17,6 g /78,0%wydajności teoretycznej/ estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/-L-metioniny w postaci bezbarwnego oleju o współczynniku załamania światła no⁵ = 1,4897.

Przykład V. Wytwarzanie N-/12-nitratolauroilo/-S- acetylocysteiny

a) Wytwarzanie kwasu 12-nitratolaurynowego

54,1 g /0,250 mola/ kwasu 12-hydroksylaurynowego i 0,3 g mocznika w warunkach słabego ogrzewania rozpuszcza się w 1,3 litra CHCI3 i mieszając chłodzi się do temperatury 20°C. W warunkach mieszania powoli wkrapla się 23,6 g /0,375 mola/ 100% HNO3, przy czym temperatura rośnie do 27°C. Następnie chłodzi się do temperatury 20°C i mieszając oraz chłodząc wkrapla się 38,3 g /0,375 mola/ bezwodnika octowego, przy czym utrzymuje się temperaturę co najwyżej 25°C. Całość miesza się w temperaturze pokojowej w ciągu nocy. Wreszcie przemywa się pięciokrotnie porcjami po 0,5 litra wody destylowanej. Osuszoną nad siarczanem sodowym i sproszkowanym węglem aktywnym sklarowaną warstwę w CHCI3 zatęża się do sucha w wyparce obrotowej na łaźni o temperaturze 50°C pod próżnią wytworzoną za pomocą strumieniowej pompki wodnej. 60,8 g oleistej pozostałości rozpuszcza się w 500 ml wrzącego n-heksanu i po ochłodzeniu do temperatury pokojowej pozostawia w ciągu nocy w chłodziarce w temperaturze 0°C. Wykrystalizowany produkt odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i dwukrotnie przemywa porcjami po 50 ml n-heksanu. Ostatecznie produkt ten suszy się do stałej wagi w suszarce próżniowej w temperaturze pokojowej pod ciśnienim około 26,7 Pa.

Otrzymuje się 39,4 g /60,3% wydajności teoretycznej/ tytułowego kwasu o temperaturze topnienia 29°C.

b) Wytwarzanie chlorku kwasu 12-nitratolaurynowego

2,61 g /10 mmoli/ kwasu nitratolaurynowego rozpuszcza się w 50 ml chlorku metylenu i mieszając w temperaturze pokojowej wkrapa się 4,44 g /35 mmoli/ chlorku oksalilu w 50 ml chlorku metylenu. Całość miesza się w ciągu nocy. Ostatecznie produkt zatęża się do sucha w wyparce obrotowej.

Otrzymuje się 3 g /93,2% wydajności teoretycznej/ tytułowego chlorku.

c) Wytwarzanie N-/12-nitratolauroilo/-cysteiny

W atmosferze azotu w warunkach mieszania wprowadza się 6,06 g /50 mmoli/ L-cysteiny do 300 ml DMF /dwumetyloformamidu/. Do całości wkrapla się roztwór 5,60 g /20 mmoli/ chlorku kwasu 12- nitratolaurynowego w 50 ml dwuchlorometanu. Ponieważ nie otrzymuje się klarownego roztworu, ogrzewa się całość do tempertaury 60°C. Ostatecznie dodaje się 100 ml wody destylowanej i miesza w ciągu nocy w temperaturze pokojowej. Następnie rozcieńcza się za pomocą 30 ml wody destylowanej i czerokrotnie ekstrahuje porcjami po 200 ml octanu etylowego. Warstwę organiczną suszy się nad siarczanem sodowym, po czym zatęża. Pozostałość rozprowadza się w 100 ml estru etylowego i pozostawia do wykrystalizowania w ciągu nocy w chłodziarce w temperaturze 0°C.

Otrzymuje się 4,1 g białych kryształów N-/12-nitratolauroilo/- cysteiny o temperaturze topnienia 74-75°C.

c’) Wariant 1 - wytwarzanie N-/12-nitratolauroilo-D-cysteiny

Jeśli zamiast L-cysteiny stosuje się 6,06 g D-cysteiny /firmy Fluka/, to przy jednakowym prowadzeniu reakcji i przy jednakowej obróbce otrzymuje się 3,8 g krystalicznego produktu o temperaturze topnienia 59°Ć.

d) Wytwarzanie N-/12-nitratolauroilo/-S-acetylocysteiny

163 343

W atmosferze azotu 1,82 g /5 mmoli/ N-/12-nitratolauroilo/- cysteiny rozprowadza się w 20 ml octanu etylowego. Następnie chłodzi się do temperatury 0°C i wkrapla się 2,5 ml bezwodnika octowego, po czym w temperaturze -5°C powoli wkrapla się roztwór 1,52 g /15 mmoli/ trójetyloaminy w 5 ml octanu etylowego. Roztwór reakcyjny przemywa się wodą i zatęża do sucha.

Otrzymuje się 2 g /98,4% wydajności teoretycznej/ związku tytułowego w postaci oleju w temperaturze pokojowej.

Przykład VI. Wytwarzanie estru etylowego N-/12- nitratolauroilo/-cysteiny g /26,8 mmola/ zasady w postaci estru etylowego cysteiny rozpuszcza się w 50 ml chlorku metylenu i mieszając wkrapla się roztwór 2,8 g /10 mmoli/ chlorku kwasu 12-nitratolaurynowego w 50 ml chlorku metylenu, po czym miesza się w ciągu nocy. Wytrącony chlorowodorek estru etylowego cysteiny odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, a rozpuszczalnik odpędza się w wyparce obrotowej, Oleistą pozostałość /6 g/ rozpuszcza sie w 100 ml estru etylowego i pozostawia w ciągu nocy w tempertaurze 0°C w chłodziarce. Wytrącony produkt odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem.

Otrzymuje się 1,6 g /40,0% wydajności teoretycznej / produktu tytułowego o temperaturze topnienia 59-60°C.

Przykład VII. Wytwarzanie estru etylowego N-/2- nitratopropionylo/-cysteiny

a) Wytwarzanie nitratomleczanu etylowego g /0,28 mola/ mleczanu etylowego rozpuszcza się w 300 ml dwuchlorometanu. Po dodaniu 100 mg mocznika wkrapla się 22,5 ml /0,56 mola/ 100% kwasu azotowego w temperaturze 5-10°C. Roztwór ten chłodzi się do temperatury 0°C, po czym wkrapla się 52,8 ml /0,56 mola/ bezwodnika octowego tak, żeby temperatura nie przewyższała 5°C. Roztwór pozostawia się w ciągu nocy w temperaturze pokojowej, po czym przemywa za pomocą 250 ml wody. Warstwę organiczną oddziela się i suszy nad siarczanem sodowym. Po sączeniu oddestylowuje się dwuchlorometan. Otrzymaną, oleistą pozostałość poddaje się obróbce na drodze destylacyjnej.

Otrzymuje się 30,34 g /66,4% wydajności teoretycznej/ tego nitratomleczanu o temperaturze wrzenia 34°C /pod ciśnieniem 3,3 Pa/.

b) Wytwarzanie kwasu nitratomlekowego g /0,18 mola/ nitratomleczanu etylowego rozpuszcza się w 80 ml dioksanu. Roztwór ten zadaje się za pomocą 30 ml wody i 2 g /0,02 mola/ kwasu siarkowego i w ciągu 19 godzin ogrzewa w temperaturze wrzenia wobec powrotu skroplin. Roztwór reakcyjny zatęża się do objętości około 50 ml i następnie rozcieńcza za pomocą 300 ml wody. Dodatkiem wodorowęglanu sodowego nastawia się odczyn na wartość pH 7-8. Nieprzereagowany ester usuwa się drogą ekstrakcji dwuchlorometanem.

Odczyn warstwy wodnej nastawia się za pomocą stężonego kwasu solnego na wartość pH = 11 trzykrotnie ekstrahuje się tę warstwę porcjami po 150 ml octanu etylowego. Ekstrakty łączy się i suszy nad siarczanem sodowym. Po sączeniu całkowiecie odpędza się octan etylowy w wyparce obrotowej.

Otrzymuje się 14,6 g /59,2% wydajności teoretycznej/ produktu w postaci bezbarwnego oleju.

c) Wytwarzanie estru etylowego N-/2-nitratopropionylo/-cysteiny

W atmosferze azotu w temperaturze 10-15°C w 200 ml dwuchlorometanu rozpuszcza się 17 g /0,13 mola/ kwasu nitratomlekowego i 18,9 g /0,13 mola/ estru etylowego cysteiny. W temperaturze 15-20°C wkrapla się roztwór 28,6 g /0,14 mola/ N,N’ -dwucykloheksylokarbodwuimidu w 75 ml dwuchlorometanu. Po upływie 1 godziny wytrącony N,N’ -dwucykloheksylomocznik odsącza się i przemywa porcją 75 ml dwuchlorometanu. Przesącz ten dwukrotnie ekstrahuje się porcajmi po 50 ml 0,1 n kwasu solnego. Warstwę organiczną zatęża się całkowicie w wyparce obrotowej. Krystaliczny produkt surowy /22,4 g/ przekrystalizowuje się ze 100 ml układu etanol/n-heksan /1:1/.

Otrzymuje się 7,6 g /22,6% wydajności teoretycznej/ tytułowego estru o temperaturze topnienia 92,8°C.

163 343

Przykład VIII. Wytwarzanie estru etylowego N-/nitrato-N’-acetylo-D,L-serylo/-cysteiny

a) Wytwarzanie nitrato-N-acetylo-D,L-seryny

11,8 g/0,08 mola/ N-acetylo-D,L-seryny rozpuszcza się w 50 ml kwasu octowego. W temperaturze 5-10°C wkrapla się najpierw 6,27 ml /0,15 mola/ HNO3 i następnie 14,17 ml /0,15 mola/ Ac₂O. Mieszaninę reakcyjną miesza się w ciągu nocy. Otrzymany roztwór zadaje się za pomocą 200 ml wody z lodem i ekstrahuje octanem etylowym. Warstwę organiczną ekstrahuje się roztworem- NaHCC3. Warstwę-NaHCO3 zakwasza się za pomocą stężonego HC1 i ekstrahuje octanem etylowym. Uzyskany ekstrakt odparowuje się w wyparce obrotowej, otrzymując jako pozostałość ciągliwy olej. Otrzymuje się 11,98 g /czyli 72% wydajności teoretycznej/ tego produktu pośredniego.

b) Wytwarzanie estru etylowego N-/nitrato-N’ -acetylo-D,L- serylo/-cysteiny.

11,98 g nitrato-N-acetylo-D,L-seryny, analogicznie do przykładu Hic/, poddaje się reakcji z estrem etylowym cysteiny. Po cieczowej chromatografii średniociśnieniowej otrzymuje się 4,26 g /21% wydajności teoretycznej/ oleju /HPLC: 98,3%/ o MS: m+ 323 i /m+1/* 324: reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/.

Przykład IX. Wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-S-kaproilocysteiny g /0,07 mola/ estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/-cysteiny rozpuszcza się w 200 ml dwuchlorometanu, po czym zadaje za pomocą 11,2 ml /0,08 mola/ chlorku kaproilu. W tem^peraturze ⁵-¹⁰°C wkrada sⁱę nastę^pme 11 m^{l /0,}°⁸ moW trójet^yloamm^y. ^Szar^żę tę na^ miesza się w ciągu 15 godzin, po czym przemywa się kolejno za pomocą 5% HC1, stężonego roztworu-NaHCCb i wody. Warstwę dwuchlorometanową zatęża się. Po cieczowej chromatografii średniociśnieniowej otrzymuje się 8,28 g/31,25% wydajności teoretycznej/; HPLC: 97,3% oleju o MS: m+ 392 i /m+1/* 393 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę.

Przykład X. Wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-S-/karboetoksymetylo/-cysteiny

14,4 g /0,061 mola/ estru etylowego karboetoksymetylocysteiny i 11,05 g /0,068 mola/ kwasu 3-nitratopiwalinowego rozpuszcza się w 150 ml dwuchlorometanu. W temperaturze 15-25°C wkrapla się roztwór 14 g/0,068 mola/ DCC w 50 ml dwuchlorometanu. Szarżę tę nadal miesza się w ciągu 15 godzin w temperaturze pokojowej. Następnie odsącza się mocznik, a przesącz zatęża się. Po chromatograficznej obróbce kolumnowej otrzymuje się 8,5 g /36,6% wydajności teoretycznej/ oleju o MS: m+ 380 i /m+lf 381 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę.

Przykład XI. Wytwarzanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-S-karbamoilocysteiny

W 100 ml dwuchlorometanu rozpuszcza się 0,05 mola estru etylowego karbamoilocysteiny i 0,05 mola kwasu 3-nitratopiwaloilowego. W temperaturze pokojowej wkrapla się roztwór 0,5 mola DCC w 50 ml dwuchlorometanu. Po chromatograficznej obróbce kolumnowej otrzymuje się produkt o temperaturze topnienia 58°C, z wydajnością równą 24% wydajności teoretycznej.

Przykład ΧΠ. Wytwarzanie tiolaktonu N-/3- nitratopiwaloiloŻ-homocysteiny g /0,03 mola/ kwasu nitratopiwalinowego i 4,7 g /0,03 mola/ tiolaktonu homocysteiny HC1 przeprowadza sięw stan zawiesiny w 50 ml THF. Po dodaniu 2,4 g pirydyny wkrapla się w temperaturze 5-10°C roztwór 6,2 g DCC w 20 ml THF. Produkt poddaje się chromatograficznej obróbce kolumnowej, po czym przekrystalizowuje się z układu heksan/ETOH. Otrzymuje się 0,51 g /6,5% wydajności teoretycznej/ produktu o temperaturze topnienia 88,6°C. Analiza elementarna wykazuje:41,43% C /41,21%/; 5,44% H/5,38%/, 30,1% 0330,5%/.

Przykład ΧΠΙ. 4 g /10 mmoli/ N-12-nitratolauroilo/-S- acetylocysteiny i 10 mmoli peptydu rozpuszcza się w 80 ml dwuchlorometanu. W temperaturze pokojowej wkrapla się roztwór 2,06 g /10 mmoli/ DCC w 20 ml dwuchlorometanu. Szarżę tę miesza się nadal w ciągu 15 godzin w temperaturze pokojowej. DCC-mocznik odsącza się, a dwuchlorometan odpędza się całkowicie. Pozostałość poddaje się obróbce za pomocą cieczowej chromatografii średniociśnieniowej. Otrzymuje się 3,87 g produktu o temperaturze topnienia 68,4°C/z eteru dwuizopropylowego/.

Przykład XIV. Wytwarzanie sodowej soli N-/12- nitratolauroilo/-S-piwaloilocysteiny

163 343

446 mg /1 mmol/ N-/12-nitratolauroilo/-S-piwaloilocysteiny rozpuszcza się w 50 ml octanu etylowego. W atmosferze azotu powoli wkrapla się roztwór 40 mg /1 mmol/ NaOH i 5 ml etanolu. Wytrącony produkt odsącza się pod zmniejszonym ciśnienim i suszy pod próżnią. Otrzymuje się 480 mg produktu o temperaturze topnienia 118-125°C /z rozkładem/.

Przykład XV. Wytwarzanie trójetanoloaminowej soli N-3- nitropiwaloilo/-S-piwaloilocysteiny

1,75 g /5 mmoli/ N-/3-nitratopiwaloilo/-S-piwaloilocysteiny rozpuszcza się w 20 ml dwuchlorometanu. W atmosferze azotu w temperaturze pokojowej wkrapla się roztwór 750 mg /5 mmoli/ trójetanoloaminy w 10 ml dwuchlorometanu. Dwuchlorometan odpędza się całkowicie. Otrzymuje się 2,5 g czerwonawo zabarwionego oleju, który krzepnie w temperaturze 5-7°C i wykazuje MS: m+ 470 i /m+lA 471 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę.

Przykład XVI. Wytwarzanie amidu nitratopiwaloilo-L- cysteiny

4,3 g /27,5 mmola/ chlorowodorku amidu L-cysteiny i 7,5 g /55,0 mmoli/ trójwodzianu octanu sodowego rozpuszcza się w 10 ml H2O. Do całości w temperaturze pokojowej mieszając wkrapla się roztwór 5,0 g /27,5 mmola/ chlorku nitratopiwaloilu w 40 ml THF w ciągu około 30 minut, przy czym tworzą się dwie fazy. Na drodze dodawania porcjami 55 ml H2O i 100 ml THF próbuje się /bez powodzenia/ otrzymać jedną fazę. Po 2-godzinnym mieszaniu w temperaturze pokojowej przeprowadza się chromatografię cienkowarstwową z fazy wodnej i organicznej. Według chromatografii cienkowarstwowej produkt występuje w obu fazach. Szarżę zatęża się całkowicie w wyparce obrotowej. Pozostałość miesza się z 200 ml CH2CI2 i 50 ml H2O. Oddzieloną fazę organiczną przemywa się dwukrotnie porcjami po 20 ml ln HC1 i raz porcją 20 ml H2O. Fazę w CH2CI2 zatęża się do sucha w wyparce obrotowej. Oleistą pozostałość, zawierającą 6,1 g /83,6% wydajności teoretycznej/, oczyszcza się drogą chromatografii kolumnowej. Otrzymuje się 0,76 g /10,4% wydajności teoretycznej/ amidu nitratopiwaloilo-L-cysteiny. Analiza drogą cieczowej chromatografii /HPLC/ wykazuje: 93,1% /100% metoda/. MS: M+; reakcja fragmentacji interpretowalna.

Przykład XVII. Wytwarzanie metyloamidu N-/3- nitratopiwaloilo/-L-cysteiny

4,6 g /26,9 mmola/ chlorowodorku N-metyloamidu L-cysteiny i 7,3 g /53,8 mmola/ trójwodzianu octanu sodowego rozpuszcza się w 35 ml H2O i 35 ml dioksanu w atmosferze azotu. W temperaturze 2-5°C w ciągu około 1 godziny mieszając wkrapla się roztwór 4,9 g /26,9 mmola/ chlorku nitratopiwaloilu w 35 ml dioksanu /jedna faza/. Po 1-godzinnym mieszaniu w temperaturze około 5°C oddestylowuje się w możliwie najwyższym stopniu dioksan w wyparce obrotowej. Pozostającą fazę wodną z wydzielonym olejem ekstrahuje się jednokrotnie porcją 100 ml CH2CI2 i jednokrotnie porcją 50 ml CH2CI2. Połączone warstwy-CH2Cl2 przemywa się dwukrotnie porcjami po 30 ml IM HC1 i jednokrotnie porcją 30 ml H2O. Fazę w CH2CI2 zatęża się do sucha w wyparce obrotowej. Otrzymuje się 7,5 g /99% wydajności teoretycznej/ pozostałości. Po kolumnowym oczyszczaniu chromatograficznym i po krystalizacji z układu metanol/woda /7 : 3/ otrzymuje się 2,3 g /30,6% wydajności teoretycznej/ produktu krystalicznego o t.t. 91,6°C. HPLC wykazuje: 99,3% MS: M+; reakcja fragmentacji interpretowalna.

Przykład XVIII. Wytwarzanie dwuetyloamidu N-/3- nitratopiwaloilo/-L-cysteiny

15,96 g /0,075 mola/ chlorowodorku dwuetyloamidu L-cysteiny i 18,37 g /0,135 mola/ trójwodzianu octanu sodowego rozpuszcza się w 50 ml wody. Po dodaniu 50 ml dwuchlorometanu wkrapla się w temperaturze 5- 10°C roztwór 10,9 g /0,06 mola/ chlorku 3- nitratopiwaloilu w 50 ml dwuchlorometanu. Szarżę tę nadal miesza się w ciągu 2 godzin, fazę organiczną oddziela się i dwukrotnie przemywa porcjami po 25 ml IM kwasu solnego. Po suszeniu nad siarczanem sodowym odpędza się dwuchlorometan całkowicie. Otrzymuje się jako pozostałość 16,93 g oleju. HPLC wykazuje: 94,6%, MS: M+; reakcja fragmentacji interpretowalna.

Przykład XIX. Wytwarzanie piperydylu N-/3- nitratopiwaloilo/-L-cysteiny

16,86 g /0,075 mola/ chlorowodorku piperydylu L-cysteiny i 18,37 g /0,135 mola/ trójwodzianu octanu sodowego rozpuszcza się w 50 ml wody. Po dodaniu 50 ml dwuchlorometanu wkrapla się w temperaturze 5-10°C roztwór 10,9 g chlorku 3-nitratopiwaloilu w 50 ml dwuchlorometanu. Szarżę tę nadal miesza się w temperaturze pokojowej w ciągu nocy, fazę organiczną oddziela się i przemywa dwukrotnie porcjami po 45 ml IM kwasu solnego. Po suszeniu nad siarczanem sodowym odpędza się dwuchlorometan całkowicie. Otrzymuje się

163 343

18,68 g /93,4% wydajności teoretycznej/ pozostałości. Po kolumnowej obróbce chromatograficznej i po krystalizacji z układu metanol/woda otrzymuje się 8,51 g /42,5% wydajności teoretycznej/ produktu o t.t. 81,9°C. HPLC wykazuje: 97,9% MS: M⁺; reakcja fragmentacji interpretowalna.

Sposobem według wynalazku korzystnie wytwarza się następujące związki o ogólnym wzorze 1: /analogicznie do przykładu 1 ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-cysteiny o t.t. 76,1°C; /analogicznie do przykładów I i ΠΙ d/ester etylowy N-/2- nitratoacetylo/-S-acetylocysteiny o t.t. 57,8°C; /analogicznie do przykładów I i III d/ ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S- propionylocysteiny o t.t. 71,7°C; /analogicznie do przykładów I i III d'7 ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S-piwaloilocysteiny o t.t. 91,7°C; /analogicznie do przykładu Π/ ester etylowy N-/2nitratoacetylo/-metioniny; /analogicznie do przykładu V/ N-/2- nitratopropionylo/-cysteinę w postaci oleju /po przeprowadzeniu w ester metylowy: m+ 252 i /m+I/* 253 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładu VH/ ester etylowy N-/2-nitratopropionylo/-cysteiny o t.t. 92,8°C; /analogicznie do przykładów VII i II/ ester etylowy N-/2nitratopropionylo/-metioniny o t.t. 73,1°C; /analogicznie do przykładu V/ N-/2-nitratobutyrylo/cysteinę w postaci oleju/ po przeprowadzeniu w ester metylowy: m+ 266 i /γπ+1Λ 267 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładu 1 ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-cysteiny o t.t. 50,3°C; /analogicznie do przykładów I i ΠΙ d/ ester etylowy N- /2-nitratobutyrylo/-S-acetylocysteiny o t.t. 61,6°C; /analogicznie do przykładów I i ΠΙ d’/ ester etylowy N-/2- nitratobutyrylo/-S-butyrylocysteiny o Lt. 68,8°C;/analogicznie do przykładu II/ ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-metioniny o t.t.48,l°C; /analogicznie do przykładu V/ N-/2- nitratoizobutyrylo/-cysteinę w postaci oleju /po przeprowadzeniu w ester metylowy: m+ 266 i /m+lA 267 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładu 1/, ester etylowy N-/2-nitratoizobutyrylo/-cysteiny o t.t. 53,6°C; /analogicznie do przykładów I i ΙΠ d’”/ ester etylowy N-/2-nitratoizobutyrylo-S-benzoilocysteiny o t.t. 98,0°C; /analogicznie do przykładów I i ΠΙ d/ ester etylowy N-/2- nitratoizobutyrylo/-S-acetylocysteiny o t.t. 47,4°C; /analogicznie do przykładów I i ΙΠ d/ ester etylowy N-/2- nitratoizobutyrylo/-Spiwaloilocysteiny o t.t. 837°C; /analogicznie do przykładu II/ ester etylowy N-/2- nitratoizobutyrylo/-metioniny o t.t. 42,4°C; /analogicznie do przykładu V/ N-/3-nitratobutyrylo/-cysteinę w postaci oleju /po przeprowadzeniu w ester metylowy; m+ 266 i /rn+lA 267 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładu 1 ester etylowy N-/3-nitratobutyrylo/-cysteiny o t.t. 77,8°C; /analogicznie do przykładów Π i ΙΠ dJ ester etylowy N- /3-nitratobutyrylo/-S-acetylocysteiny o t.t. 81,9°C; /analogicznie do przykładów I i ΙΠ d/ ester etylowy N-/3- nitratobutyrylo/-S-propionylocysteiny o t.t. 88,1°C, /analogicznie do przykładów I i Π ester etylowy N-/3- nitratobutyrylo/-metioniny /po przeprowadzeniu w ester metylowy: m+308 i /m+1/* 309 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładów I i XII/ tiolakton N-/3- nitratobutyrylo/-homocysteiny o Lt. 68,5°C; /analogicznie do przykładów ΙΠ i V / N-/3-nitratopi waloiloŹ-cysteinę w postaci oleju /po przeprowadzeniu w ester metylowy: m+ 278 i /m+lA 279 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładu ΠΙ/ ester etylowy N-/3- nitratopiwaloilo/-cysteiny o t.t. 22°C; /analogicznie do przykładu III/ S-węglan estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/- cysteiny o t.t. 36°C; /analogicznie do przykładu ΠΙ/ ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S-acetylocysteiny o t.t. 5°C; /analogicznie do przykładu ΠΙ/ ester etylowy N-/3- nitratopiwaloilo/-S-propionylocysteiny w postaci oleju /MS: m+ 350 i /m+ ΙΛ 351 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładu ΠΙ/ ester etylowy N-/3- nitratopiwaloilo/-S-butyrylocysteiny o t.t. 5°C; /analogicznie do przykładu III/ ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S- izobutyrylocysteiny w postaci oleju /MS: m+ 364 i /m+lA 365 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładu ΠΙ/ ester etylowy N-/3- nitratopiwaloilo/-Spiwaloilocysteiny o t.t. 45°C; /analogicznie do przykładu ΙΠ/ ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S- benzoilocysteiny o t.t. 51°C; /analogicznie do przykładu IV/ ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-metioniny w postaci oleju/MS: m+ 322 i/m+ΐΛ 323 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładów ΙΠ i Vc/ N- /3-nitratopiwaJoilo/-metioninę w postaci oleju /po przeprowadzeniu w ester metylowy m+ 308 i /m+lA 309 wykrywalne; reakcja fragmentacji potwierdza strukturę/; /analogicznie do przykładów El i XH/

163 343 tiolakton N-/3- nitratopiwaloilo/-homocysteiny o t.L 88,6°C; /analogicznie do przykładu P ester etylowy N-/2-nitratokaproilo/-cysteiny o LL 51,4°C; /analogicznie do przykładu Π/ ester etylowy N-/3- nitratokaproilo/-metioniny o LL 44,2°C; /analogicznie do przykładu V/ N-/12-nitratolauroilo/cysteinę o LL 74-75°C; /analogicznie do przykładu V/ ester etylowy N-/12- nitratolauroilo/-cysteiny o t.L 59-60°C; /analogicznie do przykładu V/ ester etylowy N-/12-nitratolauroilo/-S-acetylocysteiny o t.t. 31,5°C; /analogicznie do przykładu V/ester etylowy N-/12-nitratolauroilo/-S-piwaloilocysteiny o LL 75,7°C.

Farmakologiczne działanie nowych związków o ogólnym wzorze 1, wytworzonych sposobem według wynalazku, omówniono szczegółowo niżej w oparciu o układy doświadczalne 1 i 2.

Farmakologiczny układ doświadczalny 1 przedstawia wpływ nowych azotanów organicznych na parametry krążeniowe psa w czuwaniu, w celu stwierdzenia działania azotanów.

Celem prób jest ustalenie, jak nowe azotany organiczne oddziaływują na różne parametry krążeniowe psa w czuwaniu po dożylnym i doustnym zaaplikowaniu. Wszystkie próby przeprowadzono na wytrenowanych krótkonogich psach gończych; parametry krążeniowe mierzono tętniczym cewnikiem typu manometru i wprowadzonym przez żyłę szyjną ceownikiem nanoszeniowym. Dla opisania działania w układzie tętniczym mierzono skurczowe /SAP systolic arterial pressure/, średnie /MAP mean arterial pressure/ i rozkurczowe /DAP diastolic arterial pressure/ ciśnienie tętnicze krwi /EP/ i częstość uderzeń serca /HR heart ratę/. Z tego obliczano całkowity opór obwodowy /TPR total periphere resistance/ i rozszerzalność powietrznika tętniczego /COMPL/. Układ niskiego ciśnienia opisano za pomocą ciśnienia w żyle środkowej /CVP central venous pressure/ i ciśnienia tętniczego płucnego /PAP pulmonal arterial pressure/. Jako substację porównawczą stosowano 5-monoazotan izosorbidu /ISM-5/.

Fig. 1-8 i fig. Γ-8’ przedstawiają w sposób graficzny zakres działania nowych azotanów organicznych, wytworzonych sposobem według wynalazku, względem substancji porównawczej.

Na fig. 1-8 przedstawiono działania podanej doustnie i dożylnie substancji porównawczej, czyli substancji ISM-5. Po zaaplikowaniu na obu drogach substancja ISM-5 lekko obniża skurczowe ciśnienie tętnicze krwi, prawie nie wywiera wpływu na średnie ciśnienie, rozszerzalność powietrznika wyraźnie zwiększa się, a ciśnienia w układzie niskociśnieniowym obniżają się.

Fig. Γ-8’ ukazują odpowiednie działanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-metioniny /Nitrato-Piv-Meth-Et/ w odpowiednich odcinkach układu krążenia. Również tu porównanie między aplikowaniem dożylnym i doustnym wskazuje na dobrą biodyspozycyjność.

Ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/cysteiny wykazuje również dobrą biodyspozycyjność i typowy dla azotanów przebieg działania.

Wyniki świadczą, że obie omówione, nowe substancje czynne wykazują działanie porównywane z substancją ISM-5 i dobrą biodyspozycyjność.

Farmakologiczny układ doświadczalny 2 przedstawia działanie nowych azotanów organicznych na wzrost wpływu wieńcowego na odrębnie perfundowanym sercu dla udowodnienia nie pojawiania się tolerancji.

Celem niniejszej próby było zbadanie działania i powstawania tolerancji nowych organicznych związków azotowych na odrębnie perfundowanym sercu szczura. W tym celu wyizolowano serce szczura i spreparowano je jako Working Heart.

Serce w tym układzie doświadczalnym wykonuje zdefiniowaną pracę krążeniową, z której wynika zdefiniowane zużycie tlenu i wpływ wieńcowy. W tym modelu działanie związków azotanopodobnych można mierzyć jako wywołany lekiem wzrost wpływu wieńcowego.

Na wyizolowanym, działającym sercu szczurzym wybrano opór naczyń wieńcowych jako parametr dla stwierdzenia działania azotanu. Serce szczurze o wadze około 1 g perfunduje się przez lewy przedsionek plazmopodobnym roztworem, zawierającym substancje odżywcze i nasyconym przez tlen. Lewa komora przetłacza ten roztwór pod zdefiniowanym ciśnieniem do aorty. Odpowiednio do warunków fizjologicznych płynie część tego roztworu przez naczynia wieńcowe dla samozaopatrzenia serca. W przypadku zdefiniowanej pracy serca część ta, z której można obliczyć opór wieńcowy, jest stała. Dodatek azotanu lub innego leku rozszerzającego naczynia wieńcowe powoduje obniżenie tego oporu wieńcowego. Jeśli zatem do serca doprowadzi się stałe stężenie azotanu organicznego, to po początkowym spadku tego oporu w ciągu 20 minut ukazuje się częściowy spadek działania. W modelu tym nowe substancje również

163 343 wykazują efekt rozszerzający naczynia wieńcowe, któremu nie towarzyszy spadek działania. Nawet po upływie 60 minut jest jeszcze w pełni obecne maksymalne obniżenie oporu wieńcowego. Badane substancje porównano w równomolowym dawkowaniu z 10’_M trójazotanu glicerydu /nitrogliceryny/. Ciągła infuzja nitrogliceryny wywołuje szybki wzrost wypływu wieńcowego o 7,6 ± 1,88 ml/min*'g_Ww/+ SD/. W ciągu 20 minut wypływ ten zmniejsza się o 55,9%. W przypadku dalszej perfuzji przebiega działanie nitrogliceryny bez zmian. Nowe azotany w tym modelu doświadczalnym wykazują również wzrost wypływu wieńcowego, któremu wprawdzie towarzyszy, ale tylko bardzo nikły spadek działania. Rezultat ten wskazuje, że omówione nowe związki, wytworzone sposobem według wynalazku, nie wykazują żadnych takich cech tolerancji, jak tradycyjne azotany.

Tabela

Działanie nowych azotanów organicznych w porównaniu z nitrogliceryną na wpływ wieńcowy na odrębnie perfundowanym sercu szczurzym. x ± SEM, n = 7

	Maksymalny wzrost wypływu wieńcowego ml/min*gww	Spadek działania %
100 μΜ nitrogliceryny	7,6 ±0,71	56,0
100 μΜ estru etylowegoN-/3-
nitratopiwa]oilo/-cysteiny	6,6 ±0,88	5,2
100 μΜ estru etylowegoN-/3-
mtratopiwaloilo/-metioniny	8,3 ±0,92	7,0

Legenda tabeli: ± SEM = standartowa odchyłka wartości średniej n = liczba standartowych odchyłek.

Wreszcie scharakteryzowano działanie estru etylowego N-/3- nitratopiwaloilo/-cysteiny /Nitrato-Piv-Cy-Et/ na sercu świnki morskiej. Nitrato-Piv-Cy-Et prowadzi się na modelu Working Heart /serce świnki morskiej/ do zależnego od stężenia substancji czynnej wzrostu wypływu wieńcowego już w bardzo niskim zakresie dawkowania. Zwiększenie wypływu o 25% osiąga się już za pomocą 380 gg Nitrato-Piv-Cy-Et/litr ośrodka perfuzyjnego, odpowiednio za pomocą, 1,3 gmola/litr. Dla trójazotanu glicerylu /tzn. dla nitrogliceryny GTN/ odpowiednie stężenie jest co najmniej 12- krotnie wyższe i wynosi 5 mg/litr. W przypadku Nitrato-Piv-Cy-Et chodzi zatem o związek szczególnie aktywny wobec naczyń. Osłabienie efektu rozszerzającego naczynia wieńcowe jako wyrazu rozwoju tolerancji nie stwierdzono przy żadnym dawkowaniu podczas jednogodzinnej perfuzji. Można z tego wnosić, że w odróżnieniu od GTN /nitrogliceryny/ substancja Nitrato-Piv-Cy-Et nie wywołuje żadnej tolerancji w naczyniach krwionośnych.

Substancja Nitrato-Piv-Cy-Et na wyizolowanej cyklazie guanylanowej prowadzi do zależnego od stężenia zaktywowania tego enzymu, odpowiednio ze zwiększonym tworzeniem się cGMP w jednostce czasu /porównaj fig./. Specyfiką tego związku jest przy tym, w porównaniu z klasycznymi nitrozwiązkami organicznymi to, że aktywowanie in vitro zachodzi nawet w obecności cysteiny. Wyjaśnia to równocześnie obserwację, że Nitrato-Piv-Cy-Et i związki chemiczne, np. tzw. modelu Working Heart nie wykazują tolerancji; orzeczenie, które dla długotrwałego stosowania klinicznego ma szczególnie wielkie znaczenie paraktyczne. Stężenie potrzebne dla połowy maksymalnego zaktywowaniaH3D50/ cyklazy guanylanowej wynosi około 200 gmol/litr. Odpowiednia dla GTN /w obecności 5 mmoli/litr cysteiny/ wartość waha się dla porównania wokół 80 gmol/litr.

163 343 η

PAP [mmHg] --Compl [ml/40mmHg] -

10Słi-1- -1- 4 -n-n

.^..,-1--1- 4-4-1- -I- +

0^J i-τ0 80 i r —

120 180

Fig.7 —I^-

240 —I I

300 360 [MIN]

100_Ί

204

SV [ml] TPR [mmHg/l/min]---.J- -*-»

Λ

Ί o^J r

O i i—

120 180

Fig.8 —I—

240

-1-1

300 360 [MIN] • SM-5 5.12mg/kg dożylnie, w 0,9% średnia i SEM,n=3 -wym NaCl

200η

BP[mmHg] ---160/2080-

F-H H-H l - I l-H-4-n H t I 1 1 I I Η I 1 H

40-Η-4-Η- H-H -H- } 4-1

0>

i i i-1 i-1 i

60 120 180 240 300 360 [MIN]

ISM-5 5.12mg/kg dożylnie, w 0,9% średnia t SEM,n=3 -wym.NaCl

163 343

O 60 120 180 240 300 360 . [MIN]

Fig.4

ISM-5 5.12mg/kg doustnie.w etanolu średnia ± SEM, n=3

163 343

CVP[mmHg]--°l CO [1/min] 86 4 20 'ΗΉ-Η-.-++Ί -ł-n-H-’ ł-j-H

I ' I I -μ-ΗΗ-ΉΗ-Η-η-Η+Ι-Η

I-Γ0 60 —i—

240

200 180

300 300 [MIN]

I SM - 5 5.12 mg/kg doustnie, w etanolu średnia* SEM.n=3

Ο 60 120 180 240 300 360 _ . _Λ , [ΜΙΝ]

Fig.8'

Nitrato-Piv-Meth-Et. 8.63mg/kg doustnie, średnia + SEM. n=5 w 100% DMSO

163 343

200-.	BP [mmHgl HR [ 11min ] T
160-
120-
80-	¹ t i
40-
0-	1 1

—ι-1

120 180

Fig. 5' —1240 —ι-1

308 360 [MIN1 _η CVP [mmHg] CO [l/min]

ΗΗ-Ο-Η-Η·

2- Hu ł i r i i r . _! _t , ,

0- r 0 ~6θ

120

180

240

Fig.6'

-1-1

300 3«3 [MIN]

Nitrato-Piv-Meth-Et. 8.63mg/kg doustnie, średnia t SEM, n = 5 w 100% DMSO

163 343 π

40302010PAP [mmHg]

Compl [ml/40mmHg]

+-+-p-f—HW—

A .

H - -i—-i—I-i—i—I—F - F-F-4—F-1--F-4 —I

0^i ~ ~i-ίο :30 60

120 150

Fig.3'

180 210 IMIN]

100-1

80604020SV [ml]

TPR [mmHg / l/min] ίΉ ł— F—*— b-H—11—i—i—H-H-i ^—Ί—^l

0^J r—Γ”

120

Fig. 4'

Uio 210 [MIN]

Nitrato-Piv-Meth-Et. 8.63mg/kg dożylnie», średnia ± SEM, n= 5 w 100% DMSO

163 343

1086L CVP [mmHgl--CO ll/minl -

Fig.2' [MIN]

Nitrato-Piv-Metch-Et. średnia ± SEM, n= 5

8.63mg/kg dożylnie, w 100%DMSO

163 343

R' O R³ R‘ O

I II I I II

0₂N-0-C-(CH₂)_m-C-N-(CH₂)n-C-(CH₂)o-C-R i^{7 1 ξ}

R² r

Wzór 1

R¹ O

I II

O₂N-O-C-(CH₂)_m-C-OH

R2

Wzór 2

R³ r‘ o

I I II

N-(CH2_n-C-(CH20-C-R

H R⁵

Wzór 3

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 10 000 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych azotanów organicznych o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza grupę hydroksylową, C1-C4- alkoksylową, Ci-C4-alkoksykarbonylo-Ci-C4-alkoksylową, fenylo-Ci- C4-alkoksylową, dwu-/Ci-C4-alkilo/-amino-Ci-C4-alkoksylową, Ci- C4-alkoksy-Gly-Pro-Phe-Pro-Tyr, aminową, Ci-C4-alkiloaminową, dwu-Ci-C4-alkiloaminową lub Cś-cykloalkiloaminową, R1 oznacza atom wodoru, rodnik Ci-C4-alkilowy lub grupę C2-C5alkanoiloaminową, acyloaminową, r2 oznacza atom wodoru, rodnik Ci-C4-alkilowy lub grupę C^Ci-aróanoiloaminow^ ^r3 oznacza atom wotoiu ^r4 oznacza atom wodoru ^r5 oznacza rc>^dnik C1-C7- alkanoilotIo-Ci-C4-alkilowy, benzoilotio-Ci-Cł-alkilowy, merkapto-Ci-C4- alkilowy, CiC4- alkilotio-Ci-C4-alkiiowy,aminokarbonylotio-Ci-C4-alk.ilowy,Ci-C4-alkoksykarbonylo-CiC4-alkiloito-Cι-C4-alkiiowy, HO-CO-O-tio- Ci-C4-alkilowy, etoksykarbonylowy lub izopropylotiol, albo r5 i R mogą być ze sobą związane tworząc tiolakton, a m, n i o oznaczają liczby 0-10, oraz ich farmakologicznie dopuszczalnych soli, znamienny tym, że kwas nitratotłuszczowy o ogólnym wzorze 2, w którym R¹, r2 i m mają wyżej podane znaczenie, albo jego reaktywną pochodną, taką jak ester lub halogenek kwasowy, poddaje się kondensacji z grupą aminową aminokwasu, utworzonego z cysteiny, homocysteiny, metioniny lub peptydu składaj^ące^go s^ię z co najmmej 5 ammokwas^ów o o^góln^ym wzorze 3^, w którym R ^{R3, r}\ ^r5, n ⁱ o mają wyżej podane znaczenie, i ewentualnie te reakcje kondensacji przeprowadza się również w środowisku obojętnego rozpuszczalnika i w obecności środka kondensacyjnego, sprzyjającego tworzeniu się amidowych wiązań, karbodwuimidu, takiego jak N,N’ -dwucykloheksylokarbodwuimid, lub podobnego karbodwuimidu, związku iminowego, takiego jak dwufenyloketeno-Ncykloheksyloimina lub pentametylenoketeno-N-cykloheksyloimina, albo fosforanu lub fosforynu, takiego jak fosforyn trójetylowy, polifosforan etylowy lub polifosforan izopropylowy, w ciągu 1-48 godzin w temperaturze od -10°C do temperatury wrzenia stosowanego rozpuszczalnika i ewentualnie w dalszym etapie reakcji poddaje sie alkilowaniu lub acylowaniu łańcuch boczny.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że stosuje się prostołańcuchowy lub rozgałęziony, racemiczny lub optycznie czynny kwas nitratotłuszczowy o 2-6 atomach węgla w łańcuchu.
3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako aminokwas stosuje się cysteinę, metioninę lub homocysteinę.
4. Sposób według zastrz. 1 albo 3, znamienny tym, że jako aminokwas stosuje się kwas w stereochemicznej odmianie-L.
5. Sposób według zastrz. 1 albo 3, znamienny tym, że jako aminokwas stosuje się cysteinę i/lub metioninę w postaci estru metylowego, etylowego lub propylowego.
6. Sposób według zastrz. 1 albo 3, znamienny tym, że stosuje się cysteinę zestryfikowaną przy grupie-SH kwasem alkanokarboksylowym o 2-8 atomach węgla.
7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym że odpowiednie substraty poddaje sie reakcji, otrzymując ester etylowy N-/2- nitratoacetylo/-cysteiny, ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S- acetylocysteiny, ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S- propionylocysteiny, ester etylowy N-/2-nitratoacetylo/-S-piwaloilocysteiny, ester metylowy N-/2-nitratoacetylo/-metioniny, N-/2-nitratopropionylo/-cysteinę, ester etylowy N-/2- nitratopropionylo/cysteiny, ester etylowy N-/2- nitratopropionylo/-metioniny, N-/2-nitratobutyrylo/-cysteinę, ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-cysteiny, ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-S-butyrylocysteiny,ester etylowy N-/2-nitratobutyrylo/-metioniny, N-/2-nitratoizobutyrylo/-cysteinę, ester etylowy N-/2-nitratoizobutyrylo/-cysteiny, ester etylowy N- Ż2-niiraaoizobutyrylo/-S-benzoilocysteiny, ester etylowy N-/2- nlrraroizobutyrylo/-S-acetylocysremy, ester etylowy N-/2- nitratoizobutyrylo/-S-piwaloilocysteiny, ester etylowy N-/2- nitratoizobutyrylo/-metioniny,

163 343

N-/3-nitratobutyrylo/-cysteinę, ester etylowy N-/3-nitratobutyiylo/-cysteiny. ester etylowy N-/3nitratobutyrylo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratobutyrylo/-S-propionylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratobutyrylo/-metioniny, tiolakton N-/3-nitratobutyrylo/-homocysteiny, ester etylowy N-2-nitratokaproilo/-cysteiny, ester etylowy N-/2-nitratokaproilo/-S-propionylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratokaproilo/-cysteiny, ester metylowy N-/3-nitratokaproilo/-metioniny, N-/12-nitratolauroilo/-cysteinę, ester etylowy N-/12-nitratolauroilo/-cysteiny, N-/12-nitratolauroilo/-S-acetylocysteinę, N-/12-nitratolauroilo/-S-piwaloilocy.slemę.
8. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że odpowiednie substraty poddaje się reakcji, otrzymując N-/3-nitratopiwaloilo/- cysteinę, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-cysteiny, S- węglan estru etylowego N-/3-nitratopiwaloilo/-cysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S-acetylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S-propionylocysteiny, ester etylowy N-/3- nitratopiwaloilo/-S-butyrylocysteiny, N-/3-nitratopiwaloilo/-S- izobutyrylocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S-piwaloilocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-S-benzoilocysteiny, ester etylowy N-/3-nitratopiwaloilo/-metionmy, N-/3-nitratopiwaloilo/-metioninę, tiolakton N-/3mtratopiwaloik)/-homocysteiny.