PL161362B1

PL161362B1 - Sposób wytwarzania nowych 1-/1H-imidazolilo-4/alkilobenzamidów PL PL PL PL PL PL PL PL PL

Info

Publication number: PL161362B1
Application number: PL1989283865A
Authority: PL
Priority date: 1988-04-28
Filing date: 1989-04-25
Publication date: 1993-06-30
Also published as: US4923865A; ES2052969T3; LTIP827A; GB8810067D0; EP0341231B1; BR1100052A; DK205589D0; DE68903531D1; FI101791B; MY104084A; EP0341231A1; ATE82571T1; IL90087A0; NO173331C; JP2840288B2; UA12835A1; DE68903531T2; NZ228897A; FI891975A; CY1758A

Abstract

1. Sposób wytwarzania nowych 1-(1H- imidazolilo-4)-alkilobenzamidów o ogólnym wzorze 1, w którym R 1 i R2 sa jednakowe lub rózne i oznaczaja atom wodoru lub grupe alki- lowa o 1-4 atomach wegla, a takze farmakolo- gicznie dopuszczalnych soli addycyjnych tych zwiazków z kwasami, znamienny tym, ze 2- hydroksy-3-[ 1 H-imidazolilo-4)alkilo]-benzo- nitryl o ogólnym wzorze 2, w którym R1 i R2 maja wyzej podane znaczenie, poddaje sie hyd- rolizie w srodowisku kwasnym, po czym ewen- tualnie przeprowadza sie powstaly zwiazek o wzorze 1 w jego farmakologicznie dopuszczal- na sól addycyjna z kwasem. PL PL PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych l-(l^H-mid^ć^^oilo^^^^a^lkilobenzamidów oraz ich farmakologicznie dopuszczalnych soli addycyjnych z kwasami, użytecznych jako środki lecznicze.

Z europejskiego opisu patentowego nr 24 829 znane są 4-benzylo-lH-imidazole, których ugrupowanie benzylowe zawiera w pierścieniu fenylowym różne podstawniki, takie jak atom wodoru, chloru, bromu lub fluoru albo grupa metylowa, etylowa, metoksylowa, aminowa, hydroksylowa lub nitrowa. Związki te mają działanie hipotensyjne, przeciwwrzodowe, moczopędne, uśmierzające, przeciwbólowe, przeciwzapalne i uspokajające. W europejskim opisie patentowym nr 58 047 opisano podobne 4-(feny loalkilo)-1 H-imidazole, w których grupa alkilowa ugrupowania fenyloalkilowego zawiera 1-6 atomów węgla, przy czym w większości związków pierścień imidazolowy jest ponadto podstawiony grupą alkilową o 1-7 atomach węgla, grupą fenylową lub grupą benzylową ewentualnie podstawioną. Związki te mają działanie przeciwzakrzepowe, hipotensyjne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. W europejskim opisie patentowym nr 72615 opisano podobne 4-benzylo-l H-imidazole, w których ugrupowanie benzylowe jest podstawione w pozycji a grupą alkilową. Ugrupowanie benzylowe zawiera w pierścieniu fenylowym podstawniki, takie jak atom wodoru, chlorowca albo grupa metylowa, etylowa, hydroksylowa, metoksylowa lub grupa metylenodioksylowa między dwoma sąsiednimi atomami węgla. Badania farmakologiczne opisane w tym ostatnim opisie patentowym wykazały, że związki te mają działanie hipotensyjne, przeciwzakrzepowe i moczopędne.

W opublikowanym europejskim zgłoszeniu patentowym nr 269 599 opisano podstawione 1H-imidazole, z których najbardziej reprezentatywne są 2-hydroksy-3-[ l-(lH-imidazolilo-4)alkilojfenylometanole. Te 1H-imidazole mają działanie przeciw niedokrwieniu serca, mózgu i tkanek.

Kontynuując prace badawcze w tej dziedzinie, otrzymano nowe podstawione 1H-imidazole, które wykazują nie tylko doskonałe działanie przeciw niedokrwieniu serca, mózgu i tkanek, lecz również są agonistami receptorów a2-adrenergicznych.

Sposobem według wynalazku wytwarza się nowe l-(lH-imidazoillo-4)alkilobenzamidy o ogólnym wzorze 1, w którym R1 i R2 są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru lub grupę alkilową o l-4 atomach węgla, a także farmakologicznie dopuszczalne sole addycyjne tych związków, z kwasami.

Jeśli cząsteczka zawiera asymetryczny atom węgla, to związki o wzorze 1 mogą istnieć w postaci racemicznej albo w postaci jednego z dwóch enancjomerów. Te różne postaci objęte są zakresem wynalazku.

161 362

Farmakologicznie dopuszczalne sole addycyjne związków o wzorze 1 z kwasami są to przykładowe sole kwasów mineralnych, takich jak kwas solny, bromowodorowy, siarkowy, azotowy, fosforowy itp. oraz kwasów organicznych, takich jak kwas octowy, cytrynowy, winowy, benzoesowy, salicylowy, maleinowy itp.

Do korzystnych związków wytwarzanych sposobem według wynalazku należą:

2-hydroksy-3-[(lH-imidazolilo-4)metylo]benzamid i jego chlorowodorek,

2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazoiilo-4)etylo]benzamid i jego chlorowodorek oraz (+ )-2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazoiilo-4)etylo]benzamid i jego chlorowodorek.

Sposób wytwarzania nowych l-(lH-imidazołilo-4)alkilobenzamidów o ogólnym wzorze 1 polega na tym, że 2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo-4)alkiio]benzonitryl o ogólnym wzorze 2, w którym Ri i R₂ mają wyżej podane znaczenie, poddaje się hydrolizie w środowisku kwaśnym, po czym ewentualnie przeprowadza się powstały związek o wzorze 1 w jego farmakologicznie dopuszczalną sól addycyjną w kwasem.

Hydrolizę na ogół prowadzi się w wodnym roztworze kwasu siarkowego o stężeniu około 80% objętościowych, w temperaturze 60-75°C, w ciągu kilku godzin. Hydrolizę można też prowadzić w bezwodnym metanolu z dodatkiem śladowej ilości wody, przepuszczając strumień gazowego chlorowodoru. In situ powstaje imid będący związkiem pośrednim, którego nie wyodrębnia się, lecz przeprowadza w amid podczas ogrzewania.

Związki o wzorze 1, otrzymane w postaci wolnej zasady, można przeprowadzać znanymi metodami w ich farmakologicznie dopuszczalne sole addycyjne z kwasami.

Związki o wzorze 1, w którym R₂ oznacza grupę alkilową, występujące w postaci mieszanin racemicznych, można rozdzielić na ich enancjomery optyczne znanymi sposobami, przez frakcjonowaną krystalizację soli diastereoizomerów otrzymanych przez dodanie do mieszaniny racemicznej kwasu optycznie czynnego, względnie poddając chromatografii mieszaninę racemiczną na nośniku chiralnym, takim jak krzemionka, na której zaszczepiono w sposób kowalentny surowiczą albuminę bydlęcą (BSA) albo substancję zawierającą σ-glikoproteinę lub j3-cyklodekstrynę. Czasem dla polepszenia separacji enancjomerów niezbędne jest kilkakrotne przepuszczenie przez chiralną kolumnę chromatograficzną.

Wyjściowe ż-hydroksy^-fl^lH-imidazolilo^alkilo^enzonitryle o wzorze 2 można otrzymać jednym z niżej podanych sposobów.

1/ W obecności etanolanu sodowego prowadzi się reakcję 4-(l-chloroalkilo)-lH-imidazolu o wzorze 3 z dwoma równoważnikami 4-hydroksy-3-keto-maślanu alkilu, korzystnie etylu, o wzorze 4, przy czym grupa hydroksylowa tego związku jest zabezpieczona, w celu otrzymania 4-hydroksy-2-[l-(lH-imidazolilo-4)alkilo]-3-keto-maślanu alkilu o wzorze 5, zgodnie ze schematem 1.

2/ /3-Ketoester o wzorze 5 redukuje się za pomocą borowodorku sodowego do βhydroksyestru o wzorze 6, zgodnie ze schematem 2.

3/ W wyniku jednoczesnego usunięcia grupy zabezpieczającej i cyklizacji /3-hydroksyestru o wzorze 6 znanymi metodami otrzymuje się 4-hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo-4)alk:ilo]-dihydiO3H-furanon-2 o wzorze 7, zgodnie ze schematem 3.

4/ W wyniku dehydratacji termicznej 4[hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo)aikiio]-dihydrO[3Hfuranonu-2 o wzorze 7 przez ogrzewanie w podwyższonej temperaturze i pod zmniejszonym ciśnieniem otrzymuje się 3-[l-(lH-imidazolilo-4)aikiio]-5H-furanon[2 o wzorze 8, zgodnie ze schematem 4. Dehydratację można również przeprowadzić ogrzewając reagent w obojętnym rozpuszczalniku o wysokiej temperaturze wrzenia, np. w glikolu etylenowym.

5/ W reakcji cykloaddycji 3-[l-(lH-imidazoliio-4)alkilo]-5H-furanon[2 o wzorze 8 z akrylonitrylem o wzorze 9 wytwarza się 2-hydrok.sy-3-[i[(i H-imidazolilo-jyjbenzonitryl o wzorze 2, zgodnie ze schematem 5. Tę reakcję Dielsa-Aldera prowadzi się w obecności trójetyloaminy i trójmetyiochlorosiianu, przeprowadzając in situ 5H-furanon-2 o wzorze 8 w odpowiedni trójmetylosililoksyfuran (dien). Po zakończeniu reakcji tej sililowej pochodnej z akrylonitrylem, początkowy produkt dodatkowy (oksanorbornen) hydrolizuje się i aromatyzuje do związku o wzorze 2 przez kilkuminutowe ogrzewanie w stężonym kwasie solnym lub bromowodorowym.

We wzorach na schemacie 5 Ri i R₂ mają wyżej podane znaczenie, R3 oznacza grupę C1-C4alkilową, korzystnie grupę metylową lub etylową, a R4 oznacza znaną grupę zabezpieczającą grupę

161 362 hydroksylową, taką jak grupa metylowa, ΙΙΙ-rz.-butylowa, benzylowa lub benzoilowa, korzystnie benzylowa.

4-(l-Chloroalkilo)-lH-imidazole o wzorze 3 można otrzymywać z odpowiednich (1Himidazolilo-4)metanoli przez chlorowanie znanymi metodami [J. L. Kelley i inni, J. Med. Chem. 20 (1977), 721-723],

4-Hydroksy-3-keto-maślany alkilu o wzorze 4, w których grupa hydroksylowa jest zabezpieczona grupą R₄, można otrzymywać z odpowiednich 4-chloro-3-keto-maślanów etylu według metody opisanej przez T. Meula i innych, Chimia, 41 (1987), 73-76.

Jak już wyżej wspomniano, l-(lH-imidazoiilo-4)alkilobenzamidy o wzorze 1, oraz ich farmakologicznie dopuszczalne sole addycyjne z kwasami mają cenne działanie farmakologiczne, a w szczególności wykazują doskonałe działanie przeciw niedokrwieniu serca i mózgu, a także są agonistami receptorów ft2-adrenergicznych.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku można więc stosować między innymi w zapobieganiu i leczeniu różnych zaburzeń wywołanych niedokrwieniem. Wśród tych zaburzeń dusznica bolesna jest przejawem klinicznym ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego, które jest wynikiem chwilowej nierównowagi pomiędzy zapotrzebowaniem mięśnia sercowego na tlen, a dostarczeniem tlenu przez krążenie wieńcowe. Nierównowaga ta może prowadzić w ciężkich przypadkach do zawału mięśnia sercowego. Zatem nowe związki są szczególnie przydatne w leczeniu dusznicy bolesnej i zawału mięśnia sercowego. Ze względu na działanie przeciw niedokrwieniu na poziomie mózgu można te związki stosować w zapobieganiu i leczeniu zaburzeń czynnościowych i neurologicznych mózgowych powikłań naczyniowych dowolnego pochodzenia (zakrzepów i zawałów), przy czym jednak nie wykazują one działania uśmierzającego.

Różnorodne eksperymenty, takie jak pomiary przemieszczenia klonidyny znaczonej trytem ([³H]klonidyny), wykonane z użyciem preparatów receptorów if2-adrenergicznych, oraz badania farmakologiczne na wyizolowanych organach, pozwalają stwierdzić, że nowe związki mają silne działanie agonistów receptorów ćf2-adrenergicznych. Działanie to jest inhibitowane przez ajohimbinę i na podstawie tego zalicza się te nowe związki do agonistów receptorów «2adrenergicznych. Właściwości te przejawiają się również w korygowaniu wzrostu poziomu katecholaminy plazmatycznej lub moczowej, który to wzrost wywołany jest pewnymi sytuacjami patologicznymi odtworzonymi w modelach farmakologicznych.

Nowe związki dają zatem pomyślne efekty terapeutyczne w leczeniu patologii spowodowanych lub wynikających z nienormalnego wzrostu poziomu katecholamin, takich jak barwiak, przepływ krwi do serca, zmieniona regulacja reaktywności naczyniowej (choroba Raynauda, migrena lub skurcz tętnic wieńcowych), astma i zaburzenia przemieszczone, jaskra, przepływ krwi do nosa, bóle głowy, napięcia, stresy, lęki i inne zaburzenia psychiatryczne, takie jak manie, depresje i zaburzenia pamięci [H. J. Motulsky i P. A. Insel, N. Engl. J. Med. 307 (1982), 18-29; A. Denaro i inni, Acta Psychiatr. Scand. 320 (1985, Suppl. 72), 20-25]. Te same właściwości agonistów receptorów ff2-adrenergicznych pozwalają na zastosowanie tych nowych związków w leczeniu patologii związanych z nadmiernym wydzielaniem gastrycznym i jelitowym [J. D. Dijoseph i inni, Life Sci. 35 (1984), 1^13^^1042], a także w leczeniu odwykowym toksykomanii, jakiego by nie była pochodzenia, czy to alkoholowego czy tez wynikająca z nadużywania tytoniu i substancji zawierających opium (G. Lagrue, Rev. Prat. Medicine generale, 1987, nr 9 z 23 listopada, 15-17).

Pomyślnych efektów działania nowych związków związanych z ich właściwościami agonistów receptorów cr2-adrenergicznych należy również spodziewać się w leczeniu zakłóceń metabolizmu lipidów i węglowodanów [M. C. Jouston i inni, Clin. Res. 35 (1987, nr 1), 17A].

Stwierdzono także, że niektóre z tych związków wykazują zauważalne działania moczopędne, przeciwzapalne i hipotensyjne.

Poniżej opisano badania farmakologiczne dowodzące wyżej opisanego działania związków wytwarzanych sposobem według wynalazku.

Badaniom farmakologicznym poddano następujące związki: chlorowodorek 2-hydroksy-3-[(lH-imidazolilo-4)metylo]-benzamidu (produkt A), chlorowodorek 2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo-4)etylo]-benzamidu (produkt B), chlorowodorek ( + )-2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo-4)etylo]-benzamidu (produkt C).

1/ Działanie przeciw niedokrwieniu serca.

a/ Model ostrej niewydolności wieńcowej u psa pobudzonego.

161 362

U psa podłączonego do aparatury (zacisk pneumatyczny wokół dolnej zstępującej tętnicy wieńcowej i elektrody dosercowe) i pobudzonego, zamknięto za pomocą zacisku pneumatycznego tętnicę wieńcową na okres 6 minut. Wynikające stąd zmniejszenie dopływu tlenu spowodowało miejscowe niedokrwienie mięśnia sercowego widoczne na elektrokardiogramie jako powtarzający się i mierzalny wzrost odcinka ST.

Miarą działania badanego związku przeciw niedokrwieniu jest stopień obniżenia wzrostu odcinka ST [P. R. Maroko i E. Braunwald, Circulation, 53(1976, Suppl. I), 162-168; S. E. Epstein i inni, Circulation, 53 (1976, Suppl. I), 191-197]. W tabeli 1 podano dawkę badanego związku (DE20 w /rmolach/kg), która powoduje średnie obniżenie wzrostu odcinka ST o co najmniej 20% u grupy zwierząt, po dożylnym podaniu badanego związku grupom po 10 zwierząt. Jako substancję porównawczą użyto l-(izopropyloamino)-3-(naftyloksy-l)-propanol-2 (czyli propranolol).

Tabela 1
Produkt	DE2o(pmole/kg)
A	0,03
B	0,02
Propranolol	2

Jak wynika z tabeli 1, związki o wzorze 1 wykazują wyraźne działanie przeciw niedokrwieniu, b/ Próba przy wysiłku na ruchomym chodniku.

Próbie tej poddano grupę co najmniej 4 psów podłączonych do aparatury (elektrody dosercowe), u których występowało zwężenie organiczne na poziomie tętnicy wieńcowej. Zwężenie to powoduje nierównowagę pomiędzy zapotrzebowaniem na tlen, a jego dopływem gdy od zwierzęcia wymaga się wysiłku. Nierównowaga uwidocznia się na elektrokardiogramie jako wzrost odcinka ST. Podczas próby pies biegł z prędkością 12 km/h po ruchomym chodniku o nachyleniu 15 stopni. Maksymalny wysiłek trwał 1 minutę. Podczas próby rejestrowano wzrost odcinka ST i naturalny wzrost częstotliwości bicia serca. Eksperyment powtarzano co najmniej 4 razy 1 średnią z otrzymanych wartości przyjęto jako wartość odniesienia (100%) dla grupy zwierząt. Po 24 godzinach odpoczynku zwierzę poddano nowej próbie przy wysiłku, ale pod wpływem badanego związku. Badany związek podawano powoli (w ciągu 1 minuty) drogą dożylną, 5 minut przed wysiłkiem. W czasie próby rejestrowano zmiany tych samych parametrów.

W tabeli 2, dla danej dawki (t^r^mDl€^/^/kg), podano zaobserwowane średnie zmniejszenie dla odcinka St (w %) i średnie zmniejszenie częstotliwości bicia serca (w uderzeniach/minutę) w stosunku do wartości odniesienia otrzymanych w doświadczeniu początkowym.

Tabela 2

Produkt	Dawka (/rmole/kg)	Zmniejszenie odcinka ST (%)	Zmniejszenie częstotliwości bicia serca (uderzeni<a/minutę)
A	0,018	74	3
B	0,32	50	1
Propanolol	1,0	74	35

Jak wynika z tabeli 2, związki o wzorze 1 wykazują dobre działanie przeciw niedokrwieniu, przejawiające się znacznym zmniejszeniem odcinka ST, co stwierdzono również w przypadku propranololu, ale przy dużo większej dawce. Ponadto, w przeciwieństwie do propranololu, który powoduje jednocześnie silne zmniejszenie rytmu serca w czasie doświadczenia, co jest niepożądane i szkodliwe dla utrzymania wysiłku, związki o wzorze 1 nie przeciwdziałają naturalnemu wzrostowi częstotliwości bicia serca podczas doświadczenia. Związki te pozwalają na właściwe dostosowanie się częstotliwości bicia serca do wysiłku, przeciwdziałając jednocześnie niedokrwieniu.

161 362

2. Działanie przeciw niedokrwieniu mózgu, a/ Całkowite i ciągłe niedokrwienie mózgu u szczura.

Samce szczurów Wistar (200-250 g) uśpiono podając do wdychania halotan (1-5%) w mieszaninie N2O-O2 (70:30). Obie tętnice szyjne wspólnie podwiązano jednocześnie w pobliżu skrzyżowania tętnicy szyjnej wewnętrznej z tętnicą szyjną zewnętrzną, jak opisali M. Le Poncin-Lafitte i inni, J. Pharmacol. (Paris), 14, (1983), 99-102. Badany związek podano dootrzewnowo pierwszy raz 30 minut przed podwiązaniem, a następnie 30 minut i 270 minut po podwiązaniu. W 1 dzień i 2 dni później oceniano deficyt neurologiczny u zwierząt które przeżyły, stosując metodę opisaną przez C. Capdeville'a i innych, J. Pharmacol. (Paris), 15 (1984), 231-237, oraz przez B. Kolba i innych, Neurobehav. Toxicol. Teratol. 7 (1985), 71-78. Przy ocenie uwzględniono takie działania sensomotoryczne jak samoistna ruchliwość, odruch chwytania, reakcje umiejscowienia wzrokowego i przy utracie oparcia, odruch zginania łap, odruch prostowania się oraz test powieszenia za ogon. Zwierzę nie dotknięte niedokrwieniem może uzyskać maksymalnie wynik 17.

W tabeli 3 podano średnią wartość ocen neurologicznych określonych 2 dni po podwiązaniu dla wszystkich zwierząt, które przeżyły z grupy kontrolnej i z grupy zwierząt, którym podano dootrzewnowo związek A w dawce 0,76jug./kg (3,2 nmola). Istotność statyczną (P) różnicy między tymi średnimi oceniono według testu Manna-Whiteya.

Tabela 3

Grupa	Ocena neurologiczna
Kontrolna (n = 16)	12
Leczona A (n = 15)	15
(P)	(0,005)

n = liczba zwierząt które przeżyty

Jak wynika z tabeli 3, związek A podany w bardzo małej dawce zwierzętom osłabia u nich znacznie deficyt neurologiczny wywołany przez miejscowe niedokrwienie.

b/ Jednostronne wieloogniskowe niedokrwienie mózgu u szczura.

U samców szczurów Sprague-Dawley SPF pobudzonych, w wieku 8-9 tygodni, wywołano ciągłe jednostronne niedokrwienie mózgu (czyli zamknięcie naczynia krwionośnego) poprzez wprowadzenie do prawego łożyska tętnicy szyjnej 2000 mikrokuleczek (dostarczonych przez 3M, St. Paul, USA, średnica 58±2μιη [A. M. Bralet i inni, Stroke, 10 (1979), 34-38; M. Le Poncin-Lafitte i inni, Pathol. Biol. (Paris), 30(1982)289-293] po podwiązaniu ciągłym tętnicy pterygopodniebiennej prawej [Y. Kiyota i inni, Pharmacol. Biochem. Behav. 24 (1986), 687-692], Badany związek podano pierwszy raz 30 minut przed zamknięciem, a drugi raz 30 minut po zamknięciu naczynia krwionośnego, podczas gdy zwierzęta kontrolne otrzymały tylko serum fizjologiczne. Zwierzęta pozostawiono w spokoju przez 6 dni, a następnie u zwierząt które przeżyły zmierzono:

1/ resztkowy deficyt neurologiczny za pomocą testu postawy i chodu zwierząt (test A, ocena maksymalna: 4 punkty), określając a/ normalne ustawienie tylnych łap [S. Irwin, Psychopharmacologia (Berlin), 13 (1968), 222-257], b/ przeciwległe boczne nachylenie ciała podczas poruszania się, c/ zgięcie wzdłużne na jeden bok ciała i d/ anormalny chód (B. Kolb i inni, patrz powyżej).

2/ działanie sensomotoryczne (samoistna ruchliwość, odruch chwytania, reakcje umiejscowiania wzrokowego i przy utracie oparcia (test B, ocena maksymalna: 10 punktów), (C. Capdeville i inni, patrz powyżej).

3/ reakcja sensomotoryczna boczna (strona boczna przeciwna), (test C, ocena maksymalna: 3 punkty), określano ją uwzględniając pomiary odruchu umiejscowienia wzrokowego, odruchu ustawienia głowy w kierunku bocznego bodźca czuciowego oraz odruch skóry podeszwy [C. Capdeville i inni, patrz wyżej, J. F. Marshall i inni, Science/Washington), 174 (1971), 523-525].

161 362

Ί

4/ lewostronny zanik czucia przy dotyku (test D, ocena maksymalna: 300 punktów); w przeciwieństwie do innych testów wyżej wymienionych, przy których deficyt jest tym mniejszy im ocena jest wyższa, to tutaj deficyt jest tym wyraźniejszy im ocena jest bliższa 300 [T. Schallert i inni,

Pharmacol. Biochem. Behav. 16 (1982), 455-462],

W siódmym dniu zmierzono obrzęk w różnych strukturach tej strony mózgu (M. Le Poncin— Lafitte i inni, patrz wyżej).

W tabeli 4 zamieszczono wyniki testów A-D, po dootrzewnowym podaniu związku A w dawce 0,76pg/kg (3,2 mmola/kg), to jest średnią ocen neurologicznych określonych po 6 dniach dla większych zwierząt, które przeżyły z grupy kontrolnej 1 z grupy leczonej. Podano również średnią zmianę wagi ciała (w/g) zmierzoną 7 dnia. Istotność statystyczną (P) różnicy między średnimi wartościami wyliczonymi dla zwierząt kontrolnych i zwierząt leczonych oceniono według testu Manna-Whitneya. Z tabeli 4 wynika, że związek A łagodzi w znaczący sposób deficyt neurologiczny i zachowawczy wywołany miejscowym niedokrwieniem i poprawia zmianę wagi leczonych zwierząt.

Tabela 4

Grupa	n¹”	Test A	Test B	Test C	Test D	Zmiana wagi (g)
Kontrolna	18	1,0	7,3	1,0	243	-5,7
Leczona	17	2,0	8,0	2,0	96	+ 0,8
(P)		«0,01)	(<0,05)	(<0,«>5)	(<0,05)	(<0,05)

''n oznacza liczbę zwierząt które przeżyty w każdej z grup

W tabeli 5 podano ilość wody (średnią procentową) z zatrzymaną w różnych strukturach tej samej strony mózgu u zwierząt kontrolnych i u zwierząt leczonych, które przeżyły, w 7 dni po zamknięciu naczynia krwionośnego. Otrzymane wyniki wskazują, że leczenie związkiem A zmniejsza w znacznym stopniu obrzęk w różnych badanych strukturach tej samej strony mózgu.

Tabela 5

Grupa	n'”	Hipokamp	Ciało prążkowane	Międzyinózgowie	Kora mózgowa
Kontrolna	18	80,20	81,57	77,04	81,33
Leczona	17	79,79	80,05	76,32	80,36
(P)		(<0,05)	(<0,<0>5)	(<0,05)	(<0,01)

^uln oznacza hcztię zwierz^ąt które ^przeż^ył^y w ^każ^de^j z ^gru^p

3/ Właściwości agonisty ff2-adrenergicznego. a/ Wiązanie konkurencyjne względem radioliganda.

Próba wiązania konkurencyjnego ma na celu zmierzenie powinowactwa badanych związków do receptorów 0^2-adrenei^g^icznych. Znane metody polegają na wykorzystaniu konkurencyjności wiązania z receptorami <f2-adrenergicznymi, z jednej strony badanego związku, a z drugiej strony radioliganda, którym, w szczególnym przypadku receptorów ff2-adrenergicznych, jest [³H]klonidyna, znana jaki selektywny agonista ate-adrenergiczny. Zastosowano metodę D. C. U'Pricharda i innych, Mol. Pharmacol. 13 (19ΊΊ), 454-4Ί3. Krzywe przemieszczenia wiązania [³H]klonidyny określono dla 9 stężeń związku A w zakresie 10~⁴- 1O^_1° mola/litr i dla 3 różnych preparatów membranowych z mózgu szczura. Próbki inkubowano w ciągu 30 minut, następnie odsączono pod próżnią na sączku Whatmana GF/B. Sączki przemyto trzykrotnie 5 ml buforu Tris-HCl (pH Ί,5 w 0°C), potem wysuszono w ciągu 1 minuty. Radioaktywność mierzono w środowisku Econofluer (-NEM Corp.). W próbie stosowano [³H]klonidynę (25,5 curie/mmol) dostarczoną przez Amersham. Powinowactwo związku A do receptorów a2-adrenergicznych określono z krzywych przemieszczenia [³H]klonidyny. Jego miarą jest stężenie związku A (ICso w molach/litr) niezbędne dla inhibitowania w 50-ciu procentach wiązania radioligdedu z receptorami. Otrzymane wyniki wska8 161362 zują, że związek A wykazuje znaczne powinowactwo do receptorów «2-adrenergicznych:

IC₅o = 8,90±0,72 · 10⁹ mola/litr b/ Pobudzenie wyizolowanego przedsionka serca świnki morskiej.

Uwalnianie noradrenaliny na poziomie zakończeń nerwowych jest regulowane przez mechanizm retrokontroli przez receptory «2-adrenergiczne pre-synaptyczne. Mechanizm ten został przedstawiony przez M. J. Randa i innych, „Cental action drugs in blood pressure regulation¹*, 1975, 94-132, wyd. D. S. Davies, J. L. Reid, Pitman, Londyn. Pobudzanie elektryczne wyizolowanego przedsionka serca świnki morskiej powoduje uwalnianie noradrenaliny, którego skutkiem jest wzrost częstotliwości bicia serca (tachykardia). Tachykardię inhibituje «2-agonista, taki jak np. klonidyna, w stopniu zależnym od użytej dawki agonisty. Działanie rf2-agonisty może być ograniczone w obecności antagonisty «2--pecyfrcznego, takiego jak α-johimbina. Działanie in vitro związków o wzorze 1 na receptory «2-adrenergiczne pro-synaptyczne zbadano na wyizolowanym przedsionku serca świnki morskiej pobudzanym elektrycznie według metody opisanej przez I. C. Medgetta i innych, Naunyn-Schmiedeberg's Arch. Pharmacol., 304 (1978), 215-221. Badany związek testowano dla rosnących stężeń w zakresie 10*¹⁰-10”3 mola/litr.

Oznaczono stężenie (IC30 w molach/litr), które powoduje zmniejszenie o 30% maksymalnej tachykardii uzyskanej początkowo podczas pobudzania elektrycznego przedsionka serca bez udziału badanego związku. W tabeli 6 podano wartości stężenia (IC30 w molach/litr) otrzymane dla związków o wzorze 1 oraz klonidyny.

Tabela 6

Produkt	n^,B>	IC30 (mole/litr)
A	7	9 χ 1O¹⁰
B	6	7,5 x 10-10
Klonidyna	6	3,2 x 10”

^<M>n = licztia prót>

Z tabeli 6 wynika, że związki o wzorze 1 przeciwdziałają, przy bardzo słabych stężeniach, tachykardii wywołanej elektrycznym pobudzeniem. Przy stężeniu «-johimbiny równym 10” mola/litr uzyskanie zmniejszenia o 30% tachykardii wymaga stężenia związku A większego niż 10”⁷mola/litr. Dowodzi to, że związki o wzorze 1 działają według specyficznego mechanizmu «2-agonisty.

c/ Pobudzanie jelita krętego świnki morskiej.

Fragmenty mięśni podłużnych, przymocowane do wskaźnika siły izometrycznej, zanurzono w roztworze Tyrode'a i naciągnięto z siłą 1 g [G. M. Drew, Brit. J. Pharmacol. 64, (1978), 293-300; M. Andrejak i inni, Naunyn-Schmiedeberg's Arch. Pharmacol. 314 (1980), 83-87]. Pobudzanie elektryczne mięśni parasympatycznych prowadzących do fragmentów jelita krętego powoduje skurcz mięśnia. Skurcz osłabia obecność «--agonisty pro-synaptycznego, a osłabienie to zależy od stężenia użytego agonisty. Efektowi temu przeciwdziała jednoczesna obecność «--antagonisty, takiego jak «-johimbina. Badane związki testowane w rosnących stężeniach w zakresie 10*10-10 ³ mola/litr. Określono stężenie (IC50 w molach/litr), które zmniejsza o 50% siłę skurczu mięśnia. W tabeli 7 podano wartości stężenia IC50 (w molach/litr) otrzymane dla związków o wzorze 1. Wyniki te wykazują, że związki te są bardzo aktywne przy bardzo małych stężeniach.

Tabela 7

Produkt	n'”	IC50 (mole/litr)
A	5	7 x 10'®
B	6	3 x 10-9
C	6	2x 10'®
Klonidyna	4	2 x 10'®

'η = hczt>a ^pr^ób

161 362 9

W obecności α-johimbiny o stężeniu 10”^e mola/litr, stężenie np. związku A lub B, niezbędne do zmniejszenia o 50% siły skurczu mięśnia, jest wyższe i przekracza 10^_e mola/litr, co dodatkowo potwierdza, że związki o wzorze 1 działają dobrze na poziomie receptorów O2-adrenergicznych pro-synaptycznych.

4. Działanie moczopędne.

Działanie moczopędne związków o wzorze 1 określone u psa rasy Beagle (6 samców i 6 samic) za pomocą badania krzyżowych permutacji randomizowanych sześciotorowo. Badany związek podawano dootrzewnowo w rosnących dawkach 2, 6, 5, -0, 65 i -00pg/kg. W ciągu trzech pierwszych godzin po wstrzyknięciu mierzono objętość wydalonego moczu. W tabeli 8 podano dla związku A średni wzrost w procentach ilości wydalonego moczu przez grupę zwierząt leczonych w stosunku do grupy zwierząt, które nie otrzymały leku. Wyniki wskazują, że minimalna dawka aktywna, która wywołuje statystycznie istotny wzrost (P<0,05) wydalania moczu, wynosi u samców C6,5/yg/kg, a u samic <2yg/kg.

Tabela ii

Dawka	Liczba samców (n = 6)	Liczba samic (n = 6)
2	25	74 x
6,5	122 x	291 xx
20	383 xx	531 xx
65	345 xx	804 xx
200	412 xx	988 xx

Analiza wariancyjna: x P < 0,05; xx P < 0,01.

5. Toksyczność.

Toksyczność związków o wzorze 1 określono dla samców myszy NMRI za pomocą testu Irwina [S. Irwin, Psychopharmacologia, 13 (1968), 222-257]. Rosnące dawki badanego produktu podawano dootrzewnowo grupom po 3 myszy aż do dawki powodującej śmierć dwóch zwierząt na trzy, w ciągu 48 godzin. W tabeli 9 podano wartości dawek śmiertelnej związków o wzorze 1. Jak wynika z tej tabeli, związki o wzorze 1 są bardzo mało toksyczne.

Tabela 9

Produkt	Dawka śmiertelna ⁽mg/^kg)
A	760
B	267
C	294

Środki farmaceutyczne zawierające związki wytwarzane sposobem według wynalazku można podawać drogą doustną, pozajelitową lub doodbytniczą. Środki farmaceutyczne do stosowania doustnego mogą być stałe lub ciekłe, np. w postaci tabletek (powlekanych lub nie), pigułek, drażetek, kapsułek żelatynowych, roztworów, syropów itp.

Środki przeznaczone do podawania pozajelitowego mają postać znanych preparatów dla tego rodzaju podawania, np. roztworów, zawiesin lub emulsji wodnych bądź olejowych. Środki do podawania odbytniczego zawierające związki o wzorze 1 mają na ogół postać czopków.

Preparaty farmaceutyczne, takie jak roztwory do iniekcji, zawiesiny do iniekcji, tabletki, krople, czopki itp., wytwarza się sposobami znanymi w farmacji. Związki o wzorze 1 lub ich sole miesza się ze stałym lub ciekłym nośnikiem, nietoksycznym i farmaceutycznie dopuszczalnym, oraz ewentualnie ze środkiem dyspergującym, dezintegrującym, stabilizującym itp. W razie potrzeby można dodać środki słodzące, barwiące itp. Procentowa zawartość substancji czynnej w środkach farmaceutycznych może zmieniać się w szerokich granicach w zależności od pacjenta i sposobu podawania, a w szczególności od częstości podawania. Jeśli chodzi o sposób podawania, to istnieje

161 362 szeroki zakres dawek jednostkowych, np. można podawać 3-350/yg substancji czynnej jeden lub dwa razy dziennie drogą dożylną, lub też 50/rg - 5 mg substancji czynnej jeden lub dwa razy dziennie drogą doustną.

Poniżej podano przykłady środków zawierających związek wytworzony sposobem według wynalazku jako substancję czynną.

a/ Sterylny roztwór do iniekcji dożylnej Substancja czynna 250 ug octan sodowy 19,15 mg kwas octowy 5,5 9mg chlorek sodowy 81 mg woda do iniekcji do 10 mililitrów (po sterylnym przesączeniu roztworu należy przechowywać w ciemniej ampułce o pojemności ml).

b/ Tabletka substancja czynna 0,5 m skrobia kukurydziana 38 mg laktoza 63 mg stearynian magnezowy 1,2 m2 poliwinylopirolidon 2,5 mg

Poniżej podano przykłady ilustrujące sposób wytwarzania nowych l-(lH-imidazolilo-4)alkilobenzamidów o wzorze 1, jak również związków wyjściowych. W przypadkach tych widma magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR) uzyskano stosując aparat Brukera przy 250 MHz, względem czterometylosilanu jako wzorca wewnętrznego. Przesunięcia chemiczne <5 podano w ppm. Litery s, d, dd, t, q i m oznaczają odpowiednio singlet, dublet, podwójny dublet, triplet, kwartet i multiplet.

Przykład I. Wytwarzanie wyjściowych 2-hydroksy-3-[(l-(lH-imidazolilo-4)alkilo]benzonitryli o wzorze 2.

1. 2-Hydroksy-3-[( 1 H-imidazclilc-4)metylc]benzcnitryl.

1. a. 4-Benzyloksy-2-[(lH-imidazolilo-4)metylo]-3-ketomaślan etylu.

W temperaturze 10°C do roztworu 16,5 g (0,735 mola) sodu w 550 ml absolutnego etanolu dodano jednorazowo 182 g (0,77 mola) 4-benzyloksy-3-ketomaślanu etylu. Mieszaninę mieszano energicznie w temperaturze pokojowej w ciągu 45 minut, potem schłodzono do -45°C i dodano jednorazowo roztwór 53,6 g (0,35 mola) chlorowodorku 4-chlorometylo-lH-imidazolu w 300 ml absolutnego etanolu. Po osiągnięciu temperatury pokojowej mieszaninę mieszano jeszcze w ciągu 1 godziny, a następnie zawiesinę odparowano do sucha. Pozostałość zadano roztworem 35 ml stężonego kwasu solnego w 500 ml wody i kilkakrotnie wyekstrahowano eterem etylowym. Fazę wodną zabojętniono dodając roztwór 18 g wodorotlenku sodowego w 200 ml wody i wyekstrahowano kilkakrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto wodą i wodnym nasyconym roztworem chlorku sodowego, po czym wysuszono nad siarczanem sodowym i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymano 107 g praktycznie czystego 4-benzyloksy-2-[(lH-imidazolilo-4)metylo]-3-ketomaślanu etylu. Wydajność: 57%.

Widmo NMR (DMSO): 5 1,11(3H, t), 2,58(2H, m), 4,05(2H, q), 4,O8(1H, m), 4,25(2H, dd), 4,47(2H, s), 6,75(1H, s), 7,25-7,30(5H, m), 7,47(1H, d).

1. b. 4-Benzyloksy-3-hydrcksy-2-[(lH-imidazclilc-4)-metylc]maślan etylu.

Do schłodzonego do -20°C roztworu 101,2 g (0,32 mola) 4-benzyloksy-2-[(lH-imidazolilo-4)metylo]-3-ketomaślanu etylu w 600 ml etanolu dodano jednorazowo roztwór 6,03 g (0,16 mola) borowodorku sodowego w 25 ml wody z lodem. Mieszaninę doprowadzono do temperatury pokojowej i mieszano w ciągu 1 godziny. Po dodaniu 25 ml acetonu roztwór odparowano do sucha, a pozostałość rozpuszczono w 500 ml wody i roztwór kilkakrotnie wyekstrahowano octanem etylu. Fazy organiczne przemyto wodą i wodnym nasyconym roztworem chlorku sodowego, po czym wysuszono nad siarczanem sodowym i odparowano rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: mieszanina dwuch^om^an-metanol-amoniak 53,5 : 6 :0,5 objętościowo). Otrzymano 55,8 g 4-benzyloksy-3161 362 11 hydroksy-2-[(lH-iniidazolilo-4)-metylo]maślanu etylu (mieszanina diastereoizomerów). Wydajność: 94%.

Widmo NMR (CDCb): δ 1,15 i 1,16(3H, 2t), 2,90-3,05(3H, m), 3,51-3,58(2H, m),

3,96-4,11(3H, 2q + lm), 4,51 i 4,53(2H, 2s), 6,73 i 6,75(1H, 2s), 7,25-7,36(5H, m).

1. c. Chlorowodorek 4-hydroksy-3-[[lH-imidazolilo-4)-metylo]dihydro-3H-furanonu-2.

Roztwór 93,9 g (0,295 mola) 4-benzyloksy-3-hydroksy-2-[( lH-imidazolilo-4)-metylo]maślanu etylu w 500 ml absolutnego etanolu i 65 ml 6,8 n loztworu kwasu solnego poddano hydrogenolizie w obecności 5g 10% palladu na węglu, pod ciśnieniem wodoru 350 Pa. Następnie odsączono katalizator i usunięto rozpuszczalnik w 65^VC pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymano 67,1 g chlorowodorku 4-hydroksy-3-(( 1 H-imidazolilo-4)-metylo]dihydro-3H-furanonu-2 (mieszanina diastereoizomerów). Wydajność praktycznie ilościowa. Produkt tak otrzymany użyto w następnym etapie.

1. d. 3-[(lH-Imidazolilo-4)metylo]-5H-furanon-2.

W temperaturze 160°C i pod ciśnieniem 0,13 Pa ogrzewano w ciągu 75 minut 67,1 g (0,295 mola) chlorowodorku 4-hydroksy-3-[(lH-imidazoIilo-4)-metyio]dihydro-3H-furanonu-2. Po schłodzeniu zadano go i 25 ml absolutnego etanolu i zobojętniono dodając 70 ml 5n roztworu amoniaku w etanolu. Przesączono zawiesinę i usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: mieszanina dwuchlorometan-metanol-amoniak 91,5 : 8 : 0,5 objętościowo). Po rekrystalizacji z acetonitrylu otrzymano 27,5 g 3-[(lH-imidazolilo)metylo]-5H-furanonu-2. Wydajność: 53% (wyliczona z obu etapów 1. c. i 1. d.). Temperatura topnienia: 123°C.

WidmoNMR(CDCl3):ó3,63(2H,q),4,79(2H,q),6,90(lH,d),7,25(lH,kwintuplet),7,52(lH,d).

1. e. 2-Hydroksy-3-[(lH-imidazoliIo)metylo]benzonitryl.

Do zawiesiny 24,6 g (0,15 mola) 3-[(lH-imidazolilo-4)metylo]-5H-furanonu-2 w 225 ml bezwodnego akrylonitrylu dodano kolejno 63 ml (0.45 mola) bezwodnej trójetyloaminy i 57 ml (0,45 mola) trójmetylochlorosilanu. Mieszaninę ogrzewano w stanie wrzenia (72-74°C) w ciągu 4 godzin, po czym odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość potraktowano jednorazowo 75 ml stężonego kwasu bromowodorowego i utrzymywano w 80°C w ciągu 2 minut. Roztwór wlano na lód, rozcieńczono dodając 300 ml octanu etylu i 300 ml wody, po czym zobojętniono dodając stały wodorowęglan sodowy. Po przesączeniu przez celit, kilkakrotnie wyekstrahowano przesącz octanem etylu. Fazy organiczne prz.emyto wodą i wodnym nasyconym roztworem chlorku sodowego, wysuszono nad siarczanem sodu i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Uzyskaną pozostałość roztarto w eterze etylowym. Otrzymano 22,8 g 2-hydroksy-3-[(lH-imidazolilo-4)metylojbenzonitrylu. Wydajność: 76%.

Widmo NMR (DMSO): < 3,90(2H, s), 6,88(1H, t), 7,O6(1H, s), 7,41(1H, dd), 7,47(1H, dd), 7,99( 1H, d). Jego chlorowodorek ma temperaturę topnienia 245°C.

2. 2-Hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo-5)etylojbenzonitryl.

2. a. 4-Benzyloksy-2-[[(lH-imidazolilo-4)etylo]-3-ketomaślan etylu.

Związek ten otrzymano w sposób opisany w punkcie 1. a. powyżej, z 4-benzyloksy-3ketomaślanu etylu i 4-(l-cliloroetylo)-1H-imidazolu.

Wydajność: 68% (mieszanina diastereoizomerów).

Widmo NMR (CDCła): δ 1,10 i 1,22(3H, 2t), 1,33 i 1,36(3H, 2d), 3,60-3,72(1 H, m),

3,93-4,20(3H, m), 4,47 i 4,55(1 H, 2s), 6,70 i 6,74( 1H, 2s), 7,26-7,35(5H, m), 7,41 i 7,45( 1H, s + d).

2. b. 4-Benzyloksy-3-hydroksy^-l-OH-imidazoHio^jetylo^aślan etylu.

Związek ten otrzymano jak opisano powyżej w punkcie 1. b. przez redukcję 4-benzyloksy-2-[l(lH-imidazolilo-4)etylo]-3-ketomaś!anu etylu. Wydajność: 91% (mieszanina diastereoizomerów).

Widma masowe: 332 (M + ), 314, 2S7, 2! 1, 181, 135,95,91.

2. c. Chlorowodorek 4-hydroksy[3-[l-(lH-imidazolllo-4)etylo][dihydrO[3H-furanonu-2.

Związek ten otrzymano jak opisano powyżej w punkcie 1. c. przez hydrogenolizę 4benzyloksy-3-hydroksy-2--l(lH^imid^^c^^ilo^4-)etylo] maślanu etylu. Wydajność praktycznie ilościowa. Otrzymano mieszaninę diastereoizomerów, którą użyto w następnym etapie.

161 362

2. d. 3-[l-(lH-imidazolilo-4)etylo]-5H- furanon-2.

75.1 g (0,32 mola) chlorowodorku 4-hydroksy-3--l-(lH-imidazolilo-4)etylo]-dihydro-3Hfuranonu-2 w 30 ml glikolu etylenowego ogrzewano w 170°C pod ciśnieniem 1,3 kPa w ciągu 1 godziny. Następnie usunięto rozpuszczalnik pod ciśnieniem 0,13 Pa. Pozostałość zadano 300 ml absolutnego etanolu i zobojętniono dodając 63,2 ml 5n roztworu amoniaku w etanolu. Zawiesinę przesączono i odparowano rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: mieszanina dwuchlorometan-metanol-amoniak 91,5 : 8 : 0,5 objętościowo). Po rekrystalizacji z acetonitrylu otrzymano 41,9 g 3-[l-(lH-imidazolllo-4)etylo]-5H-furanonu-2. Wydajność: 74% (wyliczona łącznie dla etapów 2. c. i 2. d.). Temperatura topnienia: 127-129°C.

Widmo NMR (DMSO): δ l,40(3H, d), 3,72(1H, q), 4,84(2H, t), 6,80(lH, t), 7,35(1H, q), 7,51(1H, s).

2. e. 2-Hydroksy-3-[l-(lH-imidazolllo-4)etylo]benzonitryl.

Do zawiesiny 17,8g (0,1 mola) 3-[l-(l^H-^^ic^a^5^c^^^lo^-^)etylo]-5H-furanonu-2 w 150 ml bezwodnego akrylonitrylu dodano kolejno 56 ml (0,4 mola) bezwodnej trójetyloaminy i 50,7 ml (0,4 mola) trójmetylochlorosilanu. Mieszaninę reakcyjną ogrzewano w stanie wrzenia w ciągu 3,5 godziny, po czym odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość zadano jednorazowo 50 ml stężonego kwasu solnego i utrzymywano w 80°C w ciągu 2 minut. Roztwór wylano na lód, zobojętniono wodnym nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i wyekstrahowano kilkakrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto wodą i wodnym nasyconym roztworem chlorku sodowego, wysuszono nad siarczanem sodowym i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: mieszanina dwuchlorometan-metanoil-amoniak93,5 : 6:0,5 objętościowo). Otrzymano 17,6g2-hydroksy-3[l-(lH-imidazoillo-4)etylo]benzonitrylu, praktycznie czystego. Wydajność: 83%. Temperatura topnienia: 172°C.

Widmo NMR (DMSO): δ 1,52(3H, d), 4,21(1H, q), 6,86(1H, t), 7,O2(1H, s), 7,41(1H, dd), 7,44(1 H, dd), 7,85(1H, s).

3. 2-Hydroksy-3-[l-(lH-imidazoillo-4)pentylo]benzonitryl.

Związek ten otrzymano jak opisano powyżej w punkcie 2, z 4-benzyloksy-3-ketomaślanu etylu i 4-(l-chloropentylo)-lH-imidazolu. Produkt tak otrzymany użyto w następnym etapie.

Przykład II. Wytwarzanie i-(lH-imidazolilo-4)alkilobenzamidów o wzorze 1 przezhydrolizę 2-hydroksy-3-[i-(lH-imidazoillo-4)alkilo]benzonltΓyll o wzorze 2.

1. 2-Hydroksy-3-[(lH-imidazolilo-4)metylo]benzamid.

13.1 g (66 mmole) 2-hydroksy-3-[(lH-imidazolilo-4)metylo]benzonitrylu (otrzymanego w przykładzie I. 1.) w 50 ml wodnego roztworu kwasu siarkowego o stężeniu 80% objętościowych mieszano do całkowitego rozpuszczenia, po czym roztwór ogrzewano w 65°C w ciągu 3 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano na lód i zobojętniono wodorowęglanem sodowym. Po jej przesączeniu wyekstrahowano kilkakrotnie przesącz octanem etylu. Fazy organiczne przemyto wodnym nasyconym roztworem chlorku sodowego, wysuszono nad siarczanem sodowym i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: mieszanina dwuchlorometan-metanol-amoniak 84:15:1 objętościowo). Otrzymano 9,8 g 2-hydroksy-3-[(lH-imidazoiilo-4)metylo]benzamidu. Wydajność: 68%. Temperatura topnienia: 197,6°C.

Analiza elementarna dla C11H11N3O2 (%)

Obliczono: C 60,83 H 5,07 N 19,35

Stwierdzono: C 60,91 H 5,06 N 19,32

2. Chlorowodorek 2-hydroksy-3-[( 1 H-imidazolilo-4)metylo]benzamidu.

Do2g2-hydcoksy-3-[(lH-imidazoillo-4)metylo]benzonitrylu(otrzymanegowprzykładzieI. 1.) dodano 4 ml wody w 40 ml metanolu uprzednio nasyconego w -10°C strumieniem gazowego chlorowodoru. Mieszaninę mieszano w ciągu 24 godzin w temperaturze pokojowej. Następnie zatężono roztwór pod zmniejszonym ciśnieniem i ogrzewano pozostałość w 75°C w ciągu 3 godzin, po cz\m dwukrotnie poddano ją rekrystalizacji z wody. Otrzymano 1,5 g chlorowodorku 2hydroksy-3-[(lH-imidazoiilo-4)metylo]benzamidu. Wydajność: 59%. Temperatura topnienia: 287,8°C.

161 362

2. 2-Hydroksy-3-[I-(lH-imidazolilo-4)etylojbenzamid.

W temperaturze 65°C, wciągu 3 godzin mieszano zawiesinę l,07g(5 mmoli)2-hydroksy-3-[l(1 H-imidazolilo-4)etylo]benzonitrylu (otrzymanego w przykładzie 12.) w 4 ml wodnego roztworu kwasu siarkowego o stężeniu 80% objętościowych. Mieszaninę reakcyjną wlano następnie na lód i zabojętniono wodorowęglanem sodu, po czym kilkakrotnie wyekstrahowano octanem etylu. Fazy organiczne wysuszono nad siarczenem sodowym i rozpuszczalnik odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość zadano 50 ml 6n wodnego roztworu kwasu solnego i zabojętniono za pomocą ln wodnego roztworu wodorotlenku sodowego. Powstały osad odsączono, przemyto wodą i eterem etylowym i wysuszono pod próżnią. Otrzymano 0,7 g 2-hydroksy-3--l-(lHimidazolilo-4)etylojbenzamidu, praktycznie czystego. Wydajność: 70%. Otrzymany produkt przeprowadzono w chlorowodorek w etanolowym roztworze kwasu solnego, w obecności eteru etylowego. Temperatura topnienia: 240-243°C.

Analiza elementarna dla C12H1-N-O2 · HCl (%)

Obliczono: C 53,83 H 4,86 N 15,70 Cl' 13,27

Stwierdzono: C 54,0 H 4,86 N 15,73 Cl 13,17

4. Chlorowodorki ( + )-2-hydroksy-3-[l-(l H-imidazolilo-4)etylo]benzamidu i (-)-2-hydroksyl l-( 1 H-imidazolilo-4)etylo]benzamidu.

Racemiczny 2-hydroksy-^^[l-(lH^;-imidr^/^c^lilo-4)etylo]benz.amid (otrzymany w punkcie 3 powyżej) rozdzielono na 2 enancjomery metodą chromatografii z użyciem jako fazy chiralnej σ-glikoproteiny (eluent: izopropanol-bufor fosforanowy 0,02 m, ph 7,1:99 objętościowo). Każdy z enancjomerów amidu przeprowadzono w chlorowodorek sposobem podanym powyżej. Otrzymano w prawie jednakowych ilościach 2 produkty.

a/ Wodzian chlorowodorku (+ )-2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazoiilo-4)etylo]benzamidu. Temperatura topnienia: 107,8°C (z wody). [<x]d²⁵= +82,04°C (c= 1, metanol).

Widmo NMR (DMSO): δ 1,57(3H, d), 3,3O(5H, m), 4,56(1H, q), 6,83(1 H, t), 7,23(1 H, dd), 7,4O(1H, s), 7,82(1H, dd), 7,92(1H, m), 8,51(1H, m), 8,98(1H, d), 13,5-14,5(2H, m).

b/ Wodzian chlorowodorku (-)-2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazoiilo-4)etylo]benzamidu. Temperatura topnienia: 107,4°C (z wody), falo²⁵ = -79,13°C (c= 1, metanol).

Widmo NMR: identyczne jak podane powyżej.

5. Chlorowodorek 2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazoiilo-4)pentylo]benzamidu.

Związek ten otrzymano jak opisano powyżej w punkcie 1, z 2-hydroksy-3-l 1 -(1 H-imidazolilo4)pentylo]benzamidu (otrzymanego w przykładzie I. 3.).

Tak otrzymany 2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo-4)pentylo]benzamid rozpuszczono w roztworze 2,5 n kwasu solnego w etanolu i wytrącono chlorowodorek 2-hydroksy-3-[l-(lHimidazolilo-4)pentylo]benzamidu dodając eter etylowy.

Widmo NMR (DMSO): 6 0,83(3H, t), 1,08-l,34(4H, m), 3,3-3,5(2H, m), 4,44( 1H, t), 8,82(111, t), 7,37-7,40(2H, s + d), 7,82(1H, d), 8,97(1 H, s).

Wzór 8 ^{Wzór 2}

Schemat 5

usuniecie grupy zabezpieczającej cyklizacja

Schemat 3

Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz.

Cena 10 000 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych l-(lH-imidazolilo-4)-alkilobenzamidów o ogólnym wzorze 1, w którym Ri i R2 są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru lub grupę alkilową o 1-4 atomach węgla, a także farmakologicznie dopuszczalnych soli addycyjnych tych związków z kwasami, znamienny tym, że 2-hydroksy-3-[lH-imidazolilo-4)alkilo]-benzonitryI o ogólnym wzorze 2, w którym Ri i R2 mają wyżej podane znaczenie, poddaje się hydrolizie w środowisku kwaśnym, po czym ewentualnie przeprowadza się powstały związek o wzorze 1 w jego farmakologicznie dopuszczalną sól addycyjną z kwasem.

2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w przypadku wytwarzania 2-hydroksy-3-[(lHimidazolilo-4)metylo]benzamidu hydrolizuje się 2-hydroksy-3-[(lH-imidazolilo-4)metylo]benzonitryl.

3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w przypadku wytwarzania 2-hydroksy-3-[(lHimidazolilo-4)etylo]benzamidu hydrolizuje się 2-hydroksy-3-[l-(lH-imidazolilo-4)etylo]benzonitryl.