Opis patentowy opublikowano: 89 04 29 146370 Cn iELNIA U- ;cdu Patentowego Int. CI.4 F16C 11/04 B60N 1/02 Twórca wynalazku: Uprawniony z patentu: A* et M. Cousin et Cle* Flers /Franoja/ PRZEGUB PLASKI DO FOTELI POJAZDÓW NAZIEMNYCH, WOENYCH I POWIETRZNYCH Znane sa juz od dawna sposoby wykonywania przegubów ciaglyoh lub nieoiaglyoh umoz¬ liwiajacych, w prosty sposób, regulacje polozenia oparoia fotela wzgledem Jego siedzis¬ ka po to, aby osoba zajmujaca fotel znajdowala sie w najwygodniejszej pozycji* Jest to szczególnie wazne w przypadku foteli pojazdów naziemnych* wodnych lub powietrznych, w celu ograniczenia zmeczenia osób kierujacyoh lub przewozonyoh przez taki pojazd* Jesli chodzi o niniejszy wynalazek, uprzywilejowana domena dla tych przegubów jest samochód* gdyz bardzo czesto samochody zawieraja 00 najmniej jedno wyposazenie komplet¬ ne, to znaczy cztery przeguby, po dwa dla kazdego z przednich foteli* V ostatnich la¬ tach, z uwagi na ogólna strukture pojazdów oraz na potrzebe oszczednosci energii* dosz¬ lo do tego, ze tworzy sie przeguby o coraz mniejszej objetosci, lecz stale zwiekszanej wytrzymalosci, poniewaz fotel jest równiez miejscem zamocowania koncówek pasów bezpie¬ czenstwa i w przypadku zderzenia armatura oparoia musi* odksztalcajac sie* przyjac na siebie dosc duza ilosc energii, pozwalajac pasazerom na unikniecie brutalnego wchlo¬ niecia tej energii ozyli* w konsekwencji, mniej lub bardziej ciezkich zranien, mogacych doprowadzic do smierci* Znane przeguby zawieraja na stronie stalej 00 najmniej jeden wydrazony czlon o wy¬ dluzonym ksztalcie umozliwiajaoy utrzymanie jednej z tarcz przegubu na nieruchomej ozesoi fotela, podczas gdy inny wydrazony czlon ruchomy stanowi równiez wydluzony ele¬ ment, laczony sztywno z armatura oparcia, i po wprowadzeniu, do tego wydrazenia, ele¬ mentów niezbednych do powolnego obrotu tarczy ruchomej wzgledem tarczy sztywnej, trze¬ ba calosc zablokowac poprzez centralna czesc, przez która przechodzi wal napedzajacy, jak równiez na obrzezu przegubu, na ogól w trzech lub ozterech miejscach rozlozonych wzdluz obrzeza przegubu* Ta klasyczna konstrukcja zapewniala uzyskanie pewnej wytrzy- 146 3702 146 370 malosci na odrywanie ruchomej tarczy w stosunku do tarozy sztywnej, jezeli polozenie oparoia bylo praktycznie pionowe, ale kiedy oparcie to bylo znaoznie nachylone, dna z pionów utrzymujaoyoh obrzeze tarcz znajdowaly sie w oddaleniu o kat przekraozajaoy nie* kiedy 160 , skad wynikalo zmniejszenie wytrzymalosci na oderwanie ruchomej tarozy wzgle¬ dem tarczy sztywnej, zwlaszcza podczas dzialania sily bocznej.Znane przeguby maja równiez te powazna niedogodnosc, ze w celu zapobiegania, w mia¬ re mozliwosci, brakowi wytrzyma1osoi, ich czesc koncowa jest poddana obróbce, co powie¬ ksza koszt wlasny 1 utrudnia jeszcze bardziej polaczenie, za pomoca spawania, tej obra¬ bianej czesci z armaturami rurowymi metalowymi, lub z przystosowanej blachy, siedziska lub oparoia, poniewaz ten sposób laczenia miedzy czesciami obrabianymi a normalna stala nigdy nie byl zbyt zadawalajacy* Badania dotyczace wykonywania nowoczesnych pojazdów, zmierzajaoe do stosowania no- wyoh produktów, takich jak tworzywa sztuczne czy stopy lekkie, w celu uzyskania spoistej oalosol, umozliwiajacej, przez swa lekkosc, stosowanie silników o niskiej mooy i niskim zuzyoiu paliwa, leoz jednoczesnie o duzej wytrzymalosoi na zuzycie i wstrzasy, pociagne* ly za soba badania nad wszystkimi pozostalymi elementami, a zwlaszcza nad przegubami oparc foteli i dlatego tez niniejszy wynalazek zmierza do zapobiezenia wszystkim wyzej wymienionym trudnosciom, poprzez stworzenie przegubu o zwartej budowie, lekkiego i dla¬ tego praktycznie niezniszczalnego, i zawierajacego elementy ulatwiajace polaozenle tego przegubu z armaturami siedzisk i oparc, zmniejszajac w ten sposób koszt wlasny urzadzen* Mozna równiez, wedlug Jednego ze sposobów wykonania, stworzyc mechanizm przegubowy cal¬ kowicie nawrotny, z ulatwionym blokowaniem wymagajacy jedynie pojedynczej produkoji i majaoy zastosowanie albo przez naped silnikowy, albo przez sterowanie reozne, a wiec o koszoie wlasnym jeszoze bardziej korzystnym* Zgodnie z wynalazkiem, sztywna tarcza zawierajaca posrodku otwór na element glówny niosaoy krzywke, na której zamontowane jest podwójne kolo obiegowe, charakteryzuje sie tym, ze podwójne kolo obiegowe ma uzebienie wewnetrzne oraz uzebienie zewnetrzne, wspól¬ dzialajace odpowiednio z uzebieniami zewnetrznymi tarczy sztywnej i z uzebieniem wew¬ netrznym tarozy ruohomej, przy czym kolowy rowek sztywnej tarozy sluzy jednoczesnie jako tor oentrowania dla podwójnego kola obiegowego 1 centralnego pierscienia o jajowatym ksztalcie, natomiast lozysko kulkowe jest umieszczone miedzy sztywna tarcza 1 pierscie¬ niem osadzonym miedzy ta sztywna tarcza i tarcza ruchoma, zas kulkowe lozyska sa umiesz¬ czone miedzy kolowym rowkiem, centralnym pierscieniem w ksztalcie Jajowatym i koszycz¬ kiem igielkowym zastepujacym element spoczynkowy dla podwójnego kola obiegowego wzgle¬ dem krzywki, a zarówno zewnetrzna strona sztywnej tarozy jak i zewnetrzna strona tarozy ruohomej zawieraja rózne elementy umozliwiajace latwe zaozepienie armatury siedziska i oparcie fotela na mechanizmie przegubu, a ponadto centralny element glówny zawiera po¬ srodku wybranie w ksztalcie kolowym oraz lozysko slizgowe przeznaczone do przyjmowania organu sterujacego przegubowego mechanizmu fotela* Zgodnie z inna cecha charakterystyczna wedlugwwynalazku , pierscien w ksztalcie ja¬ jowatym jest umieszczony miedzy tarcza sztywna i podwójnym kolem obiegowym przy poloze¬ niu posrednim miedzy ruchoma tarcza i zewnetrznym obrzezem podwójnego kola obiegowego lozysk kulkowych* Zgodnie z inna szczególna cecha wedlug wynalazku, ruchoma tarcza ma oentralne wybranie, zawierajaoe na swym zewnetrznym obrzezu lozysko kulkowe usytuowane w wiencu podtrzymujacym zewnetrzne obrzeze tarozy sztywnej, która ma równiez oentralne wybranie tworzaoe przestrzen z wybraniem tarczy ruohomej, w którym umieszczane jest ko¬ lo obiegowe z uzebieniami wspóldzialajacymi odpowiednio z wewnetrznym uzebieniem tarozy sztywnej 1 zewnetrznym uzebieniem tarozy ruchomej, przy czym kolo obiegowe opiera sie na mimonrodowym wienou oraz na kolowym elemenoie podtrzymywanym przez lozysko kulkowe, a mimosrodowy wienieo zawiera dwa gniazda, rozmieszczone o 120 Jedno od drugiego, mie¬ szczace w sobie podkladki kuliste, opierajace sie na wewnetrznej plaszozyznie kola146 370 3 obiegowego, kiedy centralna os przegubu znajduje sie w polozeniu normalnym, poniewaz ta os ma kryze w ksztalcie stozka scietego, odpychajaca kuliste podkladki ku wewnetrznej plaszozy4nle kola obiegowego w celu zablokowania tego kola. Rózne inne cechy charakte¬ rystyczne wynalazku sa uwydatnione w dalszej szczególowej czesci opisu* Sposoby wykonania przedmiotu wynalazku przedstawione sa, tytulem przykladów nie ograniczajaoyoh wynalazku, na zalaczonych rysunkach* Fig* 1 przedstawia pierwszy sposób wykonania przegubu, w przekroju w srednicowym rzucie pionowym, fig* 2 - przekrój wedlug linii II-II z fig* 1, fig* 3 - drugi sposób wykonania w przekroju podluznym* fig* k - przekrój wedlug linii IV-IV z fig* 3, fig* 5 - inny sposób wykonania przegubu z zastoso¬ waniem krazków, a fig* 6 - nastepny sposób wykonania z zastosowaniem zewnetrznyoh kulek Lozyskowych* Fig* 7, 8, 9, 10, 11 i 12 ukazuja, w przekróju-rzuoie pionowym, sposób wy¬ konania lozysk, którymi sa lozyska slizgowe /fig* 7/ lozyska slizgowe z polozeniem po¬ srednim igielek pomiedzy krzywka i kolem obiegowym /fig* 8/, pojedyncze lozysko slizgowe oraz koszyozki igielkowe miedzy krzywka, kolem obiegowym i sztywna tarcza /fig* 9/, kie¬ dy ruohoma tarcza jest pozbawiona centrowania slizgowego /fig* 10/, z krzywka zamontowa¬ na na lozysku slizgowym z kulkami rozmieszczonymi miedzy krzywka, kolem obiegowym 1 tar¬ cza sztywna /fig* 11/, z krzywka oparta na tarozy sztywnej i ruchomej za posrednictwem koszyczków Igielkowych /fig* 12/, jak równiez kolo obiegowe. Fig. 13, 14, 15 i 16 ukazu¬ ja ruchoma tarcze, albo w rzucie pionowym od przodu, albo w przekroju srednioowym, z wy¬ tloczonymi otworami o róznych ksztaltach, umozliwiajacymi polaozenie tych ruchomych tarcz z armatura oparoia i fotela* Fig* 17 przedstawia, w rzucie pionowym od przodu, tak jak i przekroje srednicowe z fig* 18, 19t 20 i 21, inne wykonania tarozy ruchomej, umo¬ zliwiajace laczenie na tej tarczy, za pomoca nitów, srub róznego rodzaju zaczepów lub innych podobnych elementów, elementu laczacego z armatura* Fig* 22 przedstawia inny spo¬ sób wykonania mechanizmu przegubowego w widoku od przodu, fig* 23 - przekrój srednioowy wedlug linii XXIII-XXIII z fig* 22, fig* 2k - przekrój wedlug linii XXIV-XXIV z fig* 23, fig. 25 - przekrój wedlug linii XXV-XXV z fig* 23, fig* 26 - organ wysprzegania z ustaw- nikami pozycyjnymi przeznaczony do foteli pojazdów dwudrzwiowyoh w rzucie pionowym w przekroju, a fig* 27 - przekrój wedlug linii XXVII-XXVII z fig* 26.Przy rozpatrywaniu fig* 112 mozna spostrzec, ze przegub ma postac cyllndryoznego elementu skladajacego sie zasadniczo ze sztywnej tarczy 1 zoentrowanej na glównym ele¬ mencie 2 tworzacym równoczesnie lozysko 3 walu napedzajacego przegubu i krzywke k wpra¬ wiajaca w ruoh kolo obiegowe 5* Sztywna taroza 1 zawiera glównie w swej strefie srodkowej dwa rowki la, Ib, azeby utworzyc kolowy wystep 6 sluzacy jako piasta centrowania i sprzegania zwrotnego dla po¬ dwójnego kola obiegowego S majacego wewnetrzne uzebienie 5a, które wspóldziala z uzebie¬ niem 8 sztywnej tarozy 1* Druga czesc podwójnego kola obiegowego 5 ma uzebienie zewne¬ trzne 5b wspóldzialajace z wewnetrznym uzebieniem 9a ruchomej tarczy 9* Wewnetrzne uze¬ bienie 9a ruchomej tarozy 9 naciete jest na kolowym uskoku tej ruchomej tarozy, która ma równiez drugi uskok zewnetrzny, sluzacy do osadzenia wienca 11 obejmujaoego zewne¬ trzna ozesc obrzezna sztywnej tarozy 1 i zewnetrzny koncowy rowek ruchomej tarozy 9* Jak pokazano na fig* 1, kulki 12 sa rozmieszozone miedzy wiencem 111 górna obrzezna czescia ruchomej tarczy 9$ a centralny pierscien o ksztalcie jajowatym umieszczony Jest miedzy kolowym wystepem 6 sztywnej tarozy 1 i koszyczkiem igielkowym \k które sa zcen- trowane na zewnetrznym obrzezu krzywki kf przy czym miedzy wystepem 6, centralnym pier¬ scieniem 13 i lozyskiem Igielkowym ik znajduja sie lozyska kulkowe 15* 16* Jak mozna sobie uswiadomic, znajdujace sie naprzeciw siebie na podwójnym kole obie¬ gowym 5 uzebienia sprawiaja, ze luz pomiedzy zebami podwójnego kola obiegowego i zebami wiencowymi ruchomej tarczy 9 i sztywnej tarozy 1 ograniczony jest do minimum, Jesli nie zniesiony calkowicie, poniewaz systematycznie wewnetrzne zeby jednego elementu wnikaja w zewnetrzne zeby innego elementu i to w polozeniu skrajnie przeciwnym* Ponadto, umiej-4 l4ó" 370 soowienie koszyczka igielkowego 14, Lozysk kulkowych 15, 16 oraz Lozyska kulkowego 12 zapewnia doskonale usytuowanie tyoh róznych czesci wzgledem siebie, oo sprawia, ze me- ohanizm przegubowy osiaga doskonala zwartosc i wytrzymaLosc* Wieniec 119 który utrzymu¬ je, w sposób ciagly i obiegowy, czLony przegubu miedzy tarczami ruchoma 9 i sztywna 1, znaoznie zwieksza wytrzymalosc tego przegubowego mechanizmu, przy czym tarcze moga byc polaczone z armaturami siedziska i oparcia fitela albo bezposrednio, albo za pomoca do¬ datkowych elementów, jak to objasniono ponizej.Na fig* 3t sztywna tarcza 30, która ma kolowy wystep 31, wyposazony w uzebienie ze* wnetrzne, jest scentrowana na glównym elemencie 32 niosacym krzywke 33* Podwójne kolo obiegowe 3** zamontowane jest na krzywce 33 za posrednictwem koszyczka Igielkowego 35• Poniewaz uzebienie kolowe wystepu 31 skierowane jest na zewnatrz, wspóldzialajace uze¬ bienie 34a podwójnego kola obiegowego 3*4 jest skierowane do wewnatrz* Drugie uzebienie 34b podwójnego kola obiegowego 34 znajduje sie na kolowym wystepie 34o i jest skierowa¬ ne na zewnatrz* Ruoho ma tarcza 36 ma kolowy rowek 36a, na którym Jest wyciete uzebienie •kierowane db wewnatrz i wspóldzialajace z uzebieniem 34b podwójnego kola obiegowego 34* Nozna od razu zauwazyc, ze ruchoma tarcza 36 jest polaozona ze sztywna tarcza 30 poprzez kolowy wieniec oiagly 4o, tak jak w przypadku fig* 1 i 2, przy polozeniu posrednim, mie¬ dzy ruchoma taroza 36 i wiencem 40, lozyska kulkowego 41.Yreazoie, piersoien o ksztalcie lekko jajowatym umieszczony jest miedzy ruchoma ta¬ roza 36 i zewnetrznym obrzezem podwójnego kola obiegowego 34, przy zainstalowanych lo¬ zyskach kulkowyoh 43, 44* Tak jak w poprzednim przypadku, pojemnosc ograniczona przez tarcza ruchoma i sztywna jest calkowicie wypelniona przez krzywke 33» podwójne kolo obiegowe 3**, pierscien o ksztalcie Jajowatym 42 oraz rózne lozyska kulkowe i igielkowe 41, 43, 44 L 45* Ponadto, inwersja uzebien z calkowicie przeciwnym uzebieniem* Jak to zostalo objasnione powyzej, umozliwia uzyskanie mechanizmu przegubowego Jednolitego i w praktyoe nie wykazujacego luzu miedzy uzebieniami* ¥ ten sposób otrzymuje sie mechanizm przegubowy calkowicie nawrotuy z racji wyposazenia w lozyska kulkowe i igielkowe, który moze równiez stac sie mechanizmem przegubowym nienawrotnym, kiedy usunie sie lozyska kulkowe i igielkowe, a róznorodne czlony tego mechanizmu spoczywaja na lozyskach slizgo- wyoh* Mozna wieo otrzymywac mechanizmy nienawrotne czysto reczne, lub tez przeciwnie me¬ chanizmy oalkowioie nawrotne, przy ozym te ostatnie moga byc sterowane przez zespól, si¬ lnik elektryczny lub inne, z blokowaniem recznym, w razie koniecznosci, na czesci meoha- nizmu przegubowego, na przyklad miedzy taroza 1 1 elementem 2 lub tez miedzy sztywna taroza 30 i elementem glównym 32* Przy rozpatrywaniu fig* 5 mozna spostrzeo, ze lozyska kulkowe moga zostac latwo zastapione przez lozyska igielkowe lub waleczkowe 45, miedzy ruchoma taroza 9 i wiencem 11* Ma fig* 6 konstrukcja pozostaje bez zmian, ale mamy tu do czynienia z zewnetrznym lozyskiem kulkowym 46* Na fig* 7* element glówny 2 laczony Jest przez zastosowanie lo¬ zysk slizgowych i tworzy mechanizm nienawrotny, poniewaz ten element glówny 2 opiera sie na rowku 99 przewidzianym na ruchomej tarczy 9* Uklad z fig* 8 jest taki sam jak na fig* 7, tylko krzywka 4 dzwiga lozysko igielkowe 100* V tym przypadku mechanizm jest niena¬ wrotny* Na fig* 9f uklad ozesoi opiera sie wylacznie na lozyskach waleczkowych 101, 102, tak jak i na fig* 10, tylko ze na fig* 10 pominiety Jest rowek 99* Na fig* 11, Lozyska kulkowe 103, 104 umieszozone sa pomiedzy sztywna taroza 4, elementem glównym 2 i krzywka 4 podtrzymujaca nie przedstawione na rysunku kolo obiegowe 5* Element glówny 2 z fig* 12 jest podwójny i dzwiga posrodku krzywke 4* Element glów¬ ny osadzony jest w lozyskach igielkowych 105f 106, a podwójne kolo obiegowe na lozyaku waleozkowym 107* Fig* 13 przedstawia, w widoku od przodu, zewnetrzna sztywna taroze 1, która w swojej srodkowej strefie ma wytloczone otwory 110 mogace przybierac rózne ksztal¬ ty, Jak pokazano na fig* 14, 15 i 16* Otwory te sluza do latwego polaczenia meonanizmu z armaturami oparcia*146 370 5 Sztywna tarcza 1 na fig* 17 ma otwory 111, w których moga byc umieszczone nity 115, klamry 116 lub inne elementy, Jak pokazano na fig. 18, 19 i 20, albo tez, Jak to przedstawiono na fig. 21 kolowe rowki 130, w oelu zapewnienia szybkiego. Latwego i nie* kosztownego polaczenia ozesoi armatury oparcia na przegubowym mechanizmie, przy ozym taki sam system /fig* 13-21/ stosuje sie do sztywnej tarczy, aby utrzymac te tarcze na armaturze siedziska fotela* Jak mozna zauwazyc na fig. 22 i 2 3, mechanizm przegubowy sklada sie z ruchomej tarczy 200, która zawiera na swej wewnetrznej powierzchni, w kolowym wybraniu 200a, uzebienie 201 oraz rozmieszczone co 120 , trzy otwory 202, w których sa umieszczone trzony 203 z glowicami 204 w celu zamocowania ruchomej tarczy 200 na armaturze oparoia fotela. Do ruchomej tarczy 200 doczepiona Jest sztywna tarcza 206, a obydwie te ozesoi zlaczone sa wiencem 207, który moze byc osadzony* Miedzy obrzezem 200b ruohomej tarozy 200 i wiencem 207 umieszczone Jest lozysko kulkowe 208, aby umozliwic w latwy sposób, obrót sztywnej tarozy 206 wzgledem ruohomej tarozy 200.Jak widac na fig* 23, sztywna tarcza 206 zawiera, rozmieszczone co 120 Jeden od drugiego, wystepy 209 niosace trzony 210 z glowicami 211 dla zamocowania sztywnej tar* czy 206 na armaturze siedziska fotela* Sztywna tarcza 206 ma w centralnym wybraniu 206a wewnetrzne uzebienie 212* Nalezy zauwazyc, ze uzebienie 201 ruohomej tarozy 200 umieszczone Jest na dolnej ozesoi wybrania 200a, podczas gdy wewnetrzne uzebienie 212 sztywnej tarczy 206 Jest umieszczone na zewnetrznej stronie wybrania 20óa* Wybranie 200a ruchomej tarczy 200 oraz wybranie 20óa sztywnej tarozy 206 umozliwia* Ja, Jak to pokazano na fig* 23, osadzenie kola obiegowego 213, które ma uzebienie 21*t zwrócone ku uzebieniu 201 ruohomej tarozy 200 oraz drugie uzebienie 215 zwróoone w kie* runku uzebienia 212 sztywnej tarczy 206, przy czym miedzy taroza ruchoma 200 i sztywna 206 znajduje sie mimosrodowy wieniec 216, który na swej powierzchni ozolowej, zwróconej ku ruohomej tarozy 200, ma gniazda 217, 218 rozmieszczone o 120 Jedno od drugiego 1 mieszozaoe w sobie podkladki kuliste 219, 220* V oelu utrzymania wienca 216 w polozeniu mimosrodowym zastosowane Jest oentralne lozysko kulkowe 222 oraz drugie lozysko kulkowe 223, którego zewnetrzne obrzeze opiera sie o kolowy element 2Zk usytuowany pod zew* netrzna ozesoia kola obiegowego 213« Centralne lozysko kulkowe 222 opiera sie o srodko* wa wewnetrzna powierzchnie sztywnej tarozy 206 w wybraniu 206a* Jak przedstawiono na rysunku, os 230 przechodzi przez otwór 231 przebity posrodku sztywnej tarozy 206, przy ozym ta os Jest przedluzona kryza 232 polaczona sztywno z osia 230 i majaoa w przekroju ksztalt stozka scietego* Kryza 232 Jest przedluzona cy¬ lindryczna glowica 233 przenikajaca do centralnego otworu 23^ przebitego w ruchomej ta¬ rozy 200* Normalnie, os 230 utrzymywana Jest, przez sprezyne zmierzajaca do odciagania tej osi w kierunku okreslonym przez strzalke F*, w polozeniu przedstawionym na fig* 23.Ta sprezyna moze byc zamocowana na przyklad miedzy podpora stala polaozona sztywno z armatura siedziska fotela i dowolnym punktem na osi 230* Kiedy poszczególne elementy zajmuja polozenie przedstawione na fig* 23* 2k9 25, podkladki kuliste 219, 220 opieraJao sie swymi dolnymi brzegami 219a, 220a na ozesoi w ksztalcie stozka scietego, która tworzy kryza 232 utrzymuja mocno oentralna wydrazona strefe kola obiegowego 213 nie pozwalajac mu na obrót, co powoduje, z raoji istnienia uzebien 201, 214, 215 i 212, zablokowanie trzeoh elementów - ruchomej tarozy 200, kola obiegowego 213 1 sztywnej tarozy 206* V przypadku, kiedy os 230 Jest odpychana w kierunku wskazanym przez strzalke Fg /fig* 23/, uwalnia sie kryze 232, przez 00 podkladki kuliste zostaja równiez uwolnione i wówczas mozna w latwy sposób, dzieki istnieniu lozysk kulkowych 208, 222, 223, obró* oic ruohoma tarcze 200 w wiencu 207 wzgledem sztywnej tarozy 206 i osiagnac u ten spo¬ sób przesunieoie katowe oparcia w stosunku do siedziska fotela* Poniewaz przegub Jest nawrotny, wystarczy lekki nacisk na oparcie, azeby ustawic Je w odchyleniu do tylu, a w przypadku, gdy ohoe sie naprostowac fotel, klasyczna spre*6 146 370 zyna powrotna dziala w kierunku przeoiwnym doprowadzajac oparcie do pleców osoby zajmu¬ jacej fotel. Kiedy sila dzialajaca w kierunku wskazanym przez strzalke F~ ustaje, spre¬ zyna powrotna odwodzi os 230 w kierunku wskazanym strzalka P. i przegub zostaje natyoh- miast zablokowany za pomooa kulistych podkladek 219, 220* Mamy wiec do ozynienia z prze¬ gubem bardzo prostym w konstrukoji, który Jest w stanie regulowac polozenie oparoia, praktycznie od polozenia pionowego do polozenia poziomego bez zadnych ograniczen* ponie¬ waz to oparoie moze byc zablokowane w kazdej chwili w polozeniu wybranym przez uzytkow¬ nika, skat wynika konieoznosc niezwykle drobiazgowej regulacji katowej za pomooa tego przegubu oiaglego, zwanej potocznie w Jezyku technicznym "regulacja 0 "? Uzyskuje sie to przez napór podkladek kulistych 219, 220 spowodowany dzialaniem kryzy 232 w ksztalcie stozka scietego osi sterujacej 230, które to podkladki oddzialywuja na gladka, wewnetrz¬ na czesc 235 kola obiegowego i w ten sposób blokuja mechanizm* Nalezy równiez dodac, ze wskutek tego naporu nastepuje oddzialywanie, równoozesnie na gladkie czesci 231, 233 osi 230 i odpowiadajace im otwory wytoczone na ruchomej tarczy 200 i sztywnej tarczy 206, oraz, równiez przez napór podkladek kulistych 219, 220, na uzebienie 6 usytuowane naprze¬ ciw maksymalnej mimosrodowosci wienca 216* V przypadku zastosowania uzebienia ustalaja¬ cego wykonanego na powierzchni blokujacej kulistych podkladek 219, 220, na wewnetrznej ozesci 235 kola obiegowego 213 wykonuje sie równiez szereg zebów odpowiadajacych zebom podkladek kulistych na obrzezu otworu* Jak wskazano powyzej, wystarozy niewielka sila dla obracania kola obiegowego, a wiec równiez niewielki naoisk, aby to kolo zahamowac, przy hamowaniu uzyskanym za pomo¬ oa podkladek kulistych 219, 220* Ponadto, przegub ten zawiera kolo obiegowe 213, proste w wykonaniu i majace takie samo uzebienie wewnetrzne i zewnetrzne 214, 215* Kolo obiego¬ we wytwarza sie na ogól pólwykrawaniem, 00 zapewnia uzyskanie elementu o duzej wytrzyma¬ losci* Chociaz przedstawiona powierzchnia zewnetrzna 219b, 220b podkladek kulistych 219, 220 jest gladka, moze byc ona równiez zebata, przy czym wówczas wewnetrzny obwód kola obiegowego jest równiez zebaty* Kazdy fotel normalnie wyposazony jest w dwa przeguby takie, jak opisano powyzej, Jeden po prawej a drugi po lewej stronie i w takim przypadku sterowanie slizgowe osi 230 moze dokonywac sie albo recznie, za pomoca centralnego ukladu sterowania znajdujacego sie pod fotelem, albo za pomooa urzadzenia elektrycznego, takiego jak elektromagnes, umieszczonego równiez pod fotelem* V przypadku, kiedy na fotel przypada jeden przegub, druga strona fotela, wyposazona jest w proste urzadzenie blokujace, które wylaoza sie w momencie nastawiania i umozliwia regulowanie pozyoji oparcia wzgledem siedziska fotela* Jest rzecza ogólnie wiadoma, ze w pojazdach dwudrzwiowyoh nalezy koniecznie opus¬ cic oparcie fotela na siedzisko, aby umozliwic pasazerom miejsc tylnych wejscie lub wyj¬ scie z pojazdu* Ale przeguby opisane powyzej nie dopuszczaja takiego opuszczenia oparoia na siedzisko, gdyz prowadziloby to wtedy do calkowitego rozregulowania oparcia, co trwa¬ loby zbyt dlugo, zwlaszcza w razie jakiegos wypadku, uniemozliwiajac szybkie wydostanie sie pasazera lub pasazerów z tylnej czesci pojazdu* Figury 26 i 27 objasniaja rozwiazanie wynalezione dla takich przegubów* Przewiduje sie, ze podczas gdy sztywna tarcza 251 jest zamocowana, zgodnie z powyzszym opisem, na armaturze 250 siedziska, przegub oznaczony cyfra 252, którym moze byc jakikolwiek prze¬ gub, lecz który jest kolowy, ma ruohoma tarcze 253 zamocowana na armaturze 254 oparoia za pomoca ozaszy 255 zamontowanej obrotowo na wiencu 256, który jest odpowiednikiem wie¬ nca 40 lub wienca 207• Laczenie ruohomej tarozy 253 z wiencem 256 odbywa sie za pomoca dwóch rygli 258, 259 zawieszonych na osiach 2609 261 polaczonych sztywno z wiencem 256* Rygle 258, 259 maja skrajne przecowlegle dwa wglebienia 262, 263, które zazwyczaj opieraja sie na nad¬ datkach 253a ruohomej tarczy 253 *• * ten sposób tworzy sie sztywne polaczenie miedzy ru¬ ohoma tarcza 253 i czasza 255, a wiec równiez armatura 254 oparcia, która Jest polaczona146 370 7 sztywno z czasza 255 za pomooa odpowiednich elementów, takich jak sruby 1 nakretki, ni¬ ty lub spoiny* Ponadto, centralny wal 265 • wokól którego obraoaja sie róznorodne elementy przegu¬ bu, niesie stala zlaczke 266 zamontowana swobodnie na tym wale i polaczona sztywno z krzywka 267f której koncówki 267a i 267b umozliwiaja, w czasie obrotu stalej zlaczki 266 pod wplywem dzialania dzwigni 270 zamocowanej na tej zlaczce, oswobodzenie naddat¬ ków 253a w wglebien 262, 263 przewidzianych w ryg laoh 258, 259, zapewniajac w ten spo¬ sób swobodny obrót czaszy 255 i wobec tego opuszozenle oparcia na siedzisko, poniewaz czasza 255 Jest polaczona sztywno z armatura 254 oparcia* Oozywisole dzwignia 270 poddana Jest dzialaniu przekladni 260, która noze byc reoz- na lub wprawiana w ruch przez silnik zasilany na przyklad z chwila otwarcia Jednyoh z drzwiczek, poniewaz mozna przewidziec imperatywne blokowanie tej przekladni, kiedy drz¬ wiczki sa zamkniete* Urzadzenie zainstalowane Jest oozywiecie z obu stron fotela, aby zapewnic stabil¬ nosc oparcia* PL PL PL