Przedmiotem wynalazku jest zespól chlodniczy z komorami o róznych temperaturach.Zespól chlodniczy wedlug wynalazku ma zwykle ksztalt szafki chlodniczej, zamrazarki, mebla chlodniczego lub komory chlodniczej. Najczesciej spotyka sie zespoly chlodnicze w postaci szafki chlodniczej z dwiema komorami utrzymywanymi odpowiednio w temperaturach stosunkowo stalych za pomoca dwóch parowników o róznych temperaturach. Jedna z tych komór jest nazywana wychladzarka komorowa, zwykle utrzymywana w temperaturze okolo +5°C, a druga jest zamrazarka utrzymywana w temperaturze okolo -18°C.Wiekszosc znanych szafek chlodniczych tego typu pracuje tylko z jedna sprezarka, zapewnia¬ jaca ochladzanie dwóch parowników zmontowanych szeregowo w obiegu chlodniczym. Rozdzial zimna miedzy obiema komorami jest zdeterminowany budowa urzadzenia i nie moze byc dokladnie dostoso¬ wany do potrzeb. Rozdzial zapotrzebowania miedzy komorami w rzeczywistosci zmienia sie, z jednej strony, w zaleznosci od sposobu uzytkowania /otwieranie drzwi, wkladanie produktów do chlodzenia lub zamrazania/, a z drugiej strony w zalezbosci od temperatury otoczenia. Jezeli temperatura otoczenia maleje, to w komorze niskiej temperatury nie wytwarza sie dostatecznej ilosci zimna, a wiec nie otrzymuje sie wymaganych -18°C. Aby osiagnac te temperature nalezy badz ogrzac wychla- dzarke komorowa za pomoca grzejnika oporowego, badz przewidziec komory prawidlowo ustawione na odpowiednie temperatury -18°C i +5°C, a w najnizszej temperaturze otoczenia na przyklad +16°C, lecz wówczas w najwyzszej temperaturze otoczenia na przyklad +32°C otrzyma sie odpowiednio tem¬ peratury -23°C i 5°C.Te dwa rozwiazania /grzejnik oporowy lub zimniejsza równowaga cieplna/ powoduja nadmierne zuzycie energii. Ponadto, zadawalajace osiagi uzyskuje sie tylko w ograniczonym zakresie tempe¬ ratury, i dla wartosci objetosci komory niskiej temperatury, ograniczonych w wartosci wzglednej do okolo 25* objetosci calkowitej, a w wartosci maksymalnej do objetosci rzedu 100 litrów.Mozna równiez ochladzac obie komory przez odparowanie czynnika chlodzacego w temperaturze wyma¬ ganej dla komory najzimniejszej, co jednak nie daje najlepszej sprawnosci.2 139 522 Inne aparaty aa wyposazone w dwie sprezarki, które dostarczaja zimno odpowiednio do dwóch parowników. Rozwiazanie to umozliwia uzyskanie zadawalajacych osiagów w obu komorach, niezaleznie od stosunku ich objetosci i daje uzytkownikowi moznosc oddzielnej regulacji obu komór. Rozwiaza¬ nie to okazalo sie jednak znacznie kosztowniejsze. Aparaty te zuzywaja co najmniej tyle energii co urzadzenia omówione powyzej, poniewaz stale straty obu sprezarek powinny byc dodane pomimo, ze sa one stosunkowo mniejsze.Liczne rozwiazani a byly rozpatrywane w celu zapewnienia niezaleznosci dzialania tych dwóch komór w aparacie wyposazonym tylko w jedna sprezarke. Wiekszosc tych rozwiazan stosuje jeden zawór sterowany elektrycznie, umozliwiajacy zatrzymanie oziebiania jednego parownika, zwykle pa¬ rownika wychladzarki komorowej, przy dalszym oziebianiu drugiej komory. Jednakze w rzeczywistosci nie uzyskuje sie niezaleznosci regulacji i stabilnosci zadanych temperatur, poniewaz warunki pracy obiegu chlodniczego sa bardzo rózne, w zaleznosci od tego czy zapewnia sie ochladzanie tylko jednego parownika, czy tez dwóch, a nawet, w celu uzyskania wyniku ograniczonego w porów¬ naniu z przedmiotem poszukiwanym, jest sie zmuszonym do stosowania regulacji bardziej skompliko¬ wanej , a tym samym znacznie drozszej • W niektórych innych rozwiazani ach do chlodzenia wychladzarki komorowej, stosowany jest obieg wtórny. Obieg ten jest polaczony cieplnie z parownikiem komory niskotemperaturowej. W obiegu tym, steruje sie wymiana ciepla za pomoca zaworu sterowanego elektrycznie lub przewazenia przewodu, które zostaje ogrzewane, gdy pragnie sie zatrzymac krazenie czynnika chlodzacego. Znany jest na przyklad z opisu patentowego USA nr 3 933 198 zespól chlodniczy z komorami o róznych tempera¬ turach, z obiegiem pierwotnym i wtórnym czynnika chlodzacego, gdzie parownik obiegu wtórnego jest zamontowany w komorze o niskiej temperaturze. W rozwiazaniu wedlug cytowanego patentu, obieg wtórny czynnika chlodzacego odbywa sie dzieki zastosowaniu urzadzenia wymiany ciepla wyposazonego w zawór cieplny. Zawór ten ma pierwsza czesc spelniajaca funkcje kondensatora oraz czesc wtórna uzyta jako parownik sluzacy do chlodzenia komory, w której sie on znajduje. W odróznieniu od roz¬ wiazania stanowiacego przedmiot naszego zgloszenia, w którym zawór cieplny jest polaczony z dwiema komorami, rozwiazanie amerykanskie przewiduje umieszczenie go w jednej tylko komorze, a mianowicie w komorze o nizszej temperaturze. Patent amerykanski przewiduje ponadto zastosowanie jednego tylko parownika w obiegu pierwotnym, sluzacego do ochladzania komory o nizszej tempera¬ turze i uruchamiajacego zawór cieplny.Inne rozwiazanie wedlug patentu USA nr 3 950 961 dotyczy szafy chlodniczej o dwóch komorach z róznymi temperaturami. Rozwiazanie to nie przewiduje wogóle zaworu cieplnego albo urzadzenia spelniajacego jego role. I tak, gdy potrzebne jest schlodzenie komory o wyzszej temperaturze, czynnik chodzacy jest kierowany przez parownik komory o nizszej temperaturze przed skierowaniem go do parownika komory o wyzszej temperaturze. Ma to taki skutek, ze zapotrzebowanie na czynnik chlodzacy w komorze o nizszej temperaturze, spowoduje wstrzymanie dostarczania tego czynnika do komory o temperaturze wyzszej co oznacza brak niezaleznosci zródel zimna, jaka cechuje rozwiaza¬ nie wedlug niniejszego wynalazku.Znany jest wreszcie z patentu USA nr 3 498 369 wymiennik ciepla skladajacy sie z dwóch rur wspólsrodkowych oddzielonych za pomoca zeber chlodzacych dotyczy sposobu wykonania rury transpor¬ tujacej- cieplo majacej strukture komorowa. Zebra chlodzace, o których jest mowa w przytoczonym rozwiazaniu sa w istocie plytkami oddzielajacymi usytuowanymi miedzy komorami, podtrzymujacymi przegrody zewnetrznej rury.Rozwiazania te nie daja mozliwosci zapewnienia rzeczywistej niezaleznosci komór w aparacie, jak to jest uzyskane z dwiema sprezarkami i z dwoma obiegami niezaleznymi. Niezaleznosc ta jest wazna bo umozliwia otrzymanie potrzebnych temperatur z regulacjami niezaleznymi i ciagla prace komory niskotemperaturowej, w celu dochladzania produktów przeznaczonych do przechowywania.Ponadto, aparat musi stale pracowac w temperaturze parowania odpowiadajacej wymaganiom komory najzimniejszej, a wiec z mierna wydajnoscia termodynamiczna.Niedogodnosci wyszczególnione powyzej, daja sie szczególnie odczuwac w obiegach chlodniczych, stosujacych rurke wloskowata do rozprezania plynu miedzy cisnieniem wysokim na wylocie ze skra¬ placza, a cisnieniem niskim na wlocie do jednego lub kilku parowników, co jest spowodowane fak¬ tem, ze rurka wloskowata pracuje z natezeniem przeplywu, nie przerywanym, lecz zmieniajacym sie w zaleznosci od z jednej strony, wysokiego, a z drugiej strony niskiego cisnienia. Rurka wlos¬ kowata daje efekt samoregulacji, umozliwiajacy dostosowanie sie do róznych warunków pracy spoty-139 522 3 kanych w praktyce. Fakt powyzszy lacznie z prostota wykonania i niezawodnoscia dzialania spowo¬ dowal, ze rurka wloskowata zwyciezyla w chlodnictwie domowym.Celem wynalazku Jest zapobiezenie opisanym wczesniej niedogodnosciom przez umozliwienie wy¬ konania ekonomicznego zespolu chlodniczego z komorami o róznych temperaturach z regulacjami nie¬ zaleznymi. W zespole tym, niezaleznosc zródel zimna dla kazdej komory jest otrzymywana dzieki utworzeniu zaworu cieplnego, a niezaleznosc regulacji urzadzen regulacyjnych przez to, ze pracuje na zmiane, to znaczy, ze wytwarza sie zimno tylko dla jednej komory na raz, co umozliwia utrzy¬ manie w kazdej komorze stalej temperatury.Cel ten zostal osiagniety dzieki temu, ze zespól chlodniczy z komorami o róznych temperatu¬ rach wedlug wynalazku zawiera obieg pierwotny z rozprezaniem przez rurke wloskowata, majacy co najmniej jedno urzadzenie odparowujace w postaci parownika, przeznaczone do chlodzenia co naj¬ mniej jednej komory o wyzszej temperaturze i inne urzadzenie odparowujace pracujace w wymianie ciepla przeznaczone do chlodzenia komory o nizszej temperaturze za posrednictwem obiegu wtórnego ze skraplaczem i parownikiem, w którym skraplacz jest polaczony cieplnie -z tym urzadzeniem odpa¬ rowujacym, a w którym krazy pod wplywem ciazenia czynnik chlodzacy, i którego parownik jest umieszczony w komorze o nizszej temperaturze, stanowiac zawór cieplny przenoszacy cieplo, gdy temperatura urzadzenia odparowujacego jest mniejsza od temperatury komory o nizszej temperaturze i uniemozliwiajacy jakiekolwiek przenoszenie ciepla w wypadku przeciwnym, oraz ma co najmniej jedno urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna w jednej lub kilku komorach o wyz¬ szej temperaturze, zatrzymujace wytwarzanie zimna w jednej lub kilku komorach o wyzszej tempe¬ raturze podczas zablokowania, i wytwarzajace zimno w komorze o nizszej temperaturze, a takze wytwarzajace zimno w jednej lub kilku komorach o wyzszej temperaturze podczas odblokowania.Korzystnie zespól wedlug wynalazku zawiera jedna komore o nizszej temperaturze chlodzona za posrednictwem urzadzenia odparowujacego obiegu pierwotnego pracujacego w wymianie ciepla i po¬ laczonego z nim obiegu wtórnego ze skraplaczem i z parownikiem stanowiacymi zawór cieplny oraz kilka komór o wyzszych temperaturach mogacych sie róznic miedzy soba, z których kazda jest chlo¬ dzona przez urzadzenie odparowujace zawierajace urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna.Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera w obiegu pierwotnym obiegu chlodniczego, z jednej strony, szeregowo z silnikosprezarka, skraplaczem, fiItrem-odwadniaczem, rurka wloskowata glówna, rurka wloskowata pomocnicza, pierwsze urzadzenie odparowujace w postaci zbiornika pracujacego w wymianie ciepla ze skraplaczem obiegu wtórnego ze skraplaczem i parownikiem, które przenosi zimno do komory o nizszej temperaturze, i równolegle z ta pomocnicza rurka wloskowata, drugie urzadze¬ nie odparowujace dajace zimno do komory o wyzszej temperaturze, a z drugiej strony, urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna, w postaci zaworu sterowanego elektrycznie zmontowa¬ nego na wlocie do tego drugiego urzadzenia odparowujacego.Korzystnie, zespól wedlug wynalazku, w obiegu pierwotnym obiegu chlodniczego zawiera, z jed¬ nej strony, szeregowo ze wspomnianymi silnikosprezarka, skraplaczem, fiitrem-odwadniaczem, rurka wloskowata, pierwsze urzadzenie odparowujace w postaci zbiornika pracujacego w wymianie cieplnej ze skraplaczem obiegu wtórnego ze skraplaczem i z parownikiem, dajace zimno do komory o nizszej temperaturze zespolu, drugie urzadzenie odparowujace w postaci parownika dajacego zimno do komory o wyzszej temperaturze zespolu, a z drugiej strony, na wylocie ze skraplacza i zmontowane slepo, urzadzenie do blokowania i odblokowywania wytwarzania zimna, utworzone ze zbiornika-pulapki wy¬ posazonego w grzejnik oporowy.Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera regulacyjny uklad elektryczny sterujacy wytwarza¬ niem zimna na przemian w dwóch komorach i dajacy pierwszenstwo w wytwarzaniu zimna w komorze naj¬ zimniejszej zespolu i utworzony z dwóch czesci, z których pierwsza zawiera termostat komory naj¬ mniej zimnej, typu zamknietego i o stalej temperaturze wlaczania ponownego, zmontowany szeregowo z silnikosprezarka na zaciskach zródla pradu elektrycznego, a druga czesc jest utworzona z zes¬ polu majacego zmontowane szeregowo urzadzenie do blokowania i odblokowywania wytwarzania zimna oraz termostat komory najzimniejszej typu otwartego, i zmontowany równolegle na zaciskach silniko- sprezarki.Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera uklad elektryczny sterujacy regulacja, umozliwia¬ jacy wytwarzanie zimna na przemian w dwóch komorach, dajacy pierwszenstwo w wytwarzaniu zimna w komorze najmniej zimnej zespolu i utworzony z dwóch czesci, przy czym pierwsza czesc ma termo-4 139 522 stat komory najzimniejszej typu zamknietego,, zmontowany szeregowo z silnikosprezarka na zaciskach zródla pradu elektrycznego, a druga czesc" jest utworzona z zespolu majacego szeregowo urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna oraz termostat komory najmniej zimnej, typu zamknie¬ tego, zmontowany równolegle na zaciskach tej siln1kosprezarki.Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera uklad elektryczny sterujacy regulacja, umozliwia¬ jacy wytwarzanie zimna na przemian w dwóch komorach, dajacy pierwszenstwo ograniczone komorze najmniej zimnej zespolu, utworzony z trzech czesci, czesci pierwszej majacej termostat komory naj¬ zimniejszej typu zamknietego, zmontowany szeregowo z silnikosprezarka typu zamknietego, zmontowany szeregowo z silnikosprezarka na zaciskach zródla pradu elektrycznego, czesci drugiej utworzonej z zespolu majacego zmontowane szeregowo termostat komory najmniej zimnej typu zamknietego, urza¬ dzenia blokujacego i odblokowujacego wytwarzanie zimna i z zestyku dodatkowego typu otwartego termostatu komory najzimniejszej zmontowany równolegle na zaciskach silnikosprezarki, oraz czesci trzeciej utworzonej z zespolu majacego szeregowo termostat komory najmniej zimnej, grzejnik oporowy ogrzewajacy cebulke termostatu komory najzimniejszej laczacy zaciski zródla pradu elektrycznego.Korzystnie, zespól wedlug wynalazku w ukladzie elektrycznym sterowania regulacja zawiera wy¬ lacznik polaczony równolegle z zaciskami zestyku dodatkowego, którego sterowanie jest zwiazane ze sterowaniem pracy ciaglej, operacji zamrazania. Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera uklad elektryczny sterujacy regulacja wytwarzania zimna na przemian w tych komorach i dajacy pierwszenstwo ograniczone komorze najmniej zimnej tego zespolu utworzony z dwóch czesci, czesci .pierwszej majacej termostat komory najzimniejszej typu zamknietego, zmontowany szeregowo z sil¬ nikosprezarka na zaciskach zródla pradu elektrycznego i czesci drugiej utworzonej z zespolu ma¬ jacego zmontowane szeregowo, termostat komory najmniej zimnej typu zamknietego, wylacznik okre¬ sowy utworzony w wylacznika, którego otwarcie z efektem opózniajacym jest sterowane przez prad plynacy w wylaczniku okresowym z powrotem zamykajacym automatycznym i urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna zespolu zmontowanego równolegle na zaciskach silnikosprezarki.Korzystnie^ zespól wedlug wynalazku zawiera wylacznik okresowy utworzony z wylacznika z blasz¬ ka bimetalowa z grzejnikiem oporowym, przez który plynie prad przechodzacy przez ten wylacznik okresowy. Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera wylacznik okresowy utworzony z wylacznika sterowanego urzadzeniem elektronicznym wylaczajacym okresowo. Korzystnie zespól wedlug wynalazku w sterowaniu regulacja umozliwiajaca wytwarzanie zimna na przemian w komorach tego zespolu, za¬ wiera znany uklad elektroniczny, zapewniajacy niezalezna regulacje temperatur w komorach, przy¬ spieszony bieg komory najzimniejszej, poprawke przeciw czasowych przeciazen cieplnych i zatrzy¬ mywanie tylko komory najmniej zimnej• Korzystnie zespól wedlug wynalazku zawiera wymiennik ciepla utworzony z obiegu pierwotnego stanowiacego urzadzenie odparowujace i obiegu wtórnego stanowiacego skraplacz, przylegajace do dwóch stron przeciwleglych plyty wymiany ciepla. Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera wymiennik ciepla utworzony z trzech arkuszy metalowych ulozonych jeden na drugim i zgrzanych razem, przy czym arkusze zewnetrzne maja ksztalty umozliwiajace utworzenie obiegów pierwotnych i wtórnego na czynnik chlodzacy, miedzy kazdym z tych arkuszy z arkuszem srodkowym. Korzystnie, zespól wedlug wynalazku w wymienniku ciepla zawiera obiegi pierwotny i wtórny, z których co naj¬ mniej jeden jest typu zwanego plastrem miodu* Korzystnie, zespól wedlug wynalazku w wymienniku ciepla ma co najmniej jeden obieg kanalami krazenia zajmujacymi co najmniej pewna czesc powierzchni tego wymiennika. Korzystnie zespól wedlug wynalazku zawiera wymiennik ciepla o ksztalcie wezownicy utworzonej z rury blizniaczej zgietej w harmonijke, przy czym ta rura blizniacza stanowi obiegi pierwotny i wtórny na czynnik chlodniczy. Korzystnie, zespól wedlug wynalazku zawiera wymiennik ciepla o ksztalcie wezownicy utworzonej z dwóch rur wspólsrodkowych, stanowiacych odpowiednio obieg pierwotny i obieg wtórny czynnika chlodzacego. Korzystnie zespól wedlug wynalazku zawiera w wymienniku rury wspólsrodkowe oddzielone od siebie zeberkami.Przedmiot wynalszku jest uwidoczniony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia pierwszy przyklad wykonania zespolu chlodniczego w widoku schematycznym, w postaci szafki chlodniczej z dwiema komorami o róznych temperaturach; fig. 2 - drugi przyklad wykonania zespolu chlodniczego wedlug wynalazku w widoku schematycznym, w postaci szafki chlodniczej z dwieaa komorami o róznych temperaturach; fig. 3 - schemat ukladu elektrycznego sterowania regu-139 522 5 lacja temperatury w komorach zespolu chlodniczego przykladu z fig* 1; fig. 4 - schemat pierwszego wariantu ukladu elektrycznego z fig. 3; fig* 5 - schemat drugiego wariantu ukladu elektrycznego z fig. 3; fig. 6 - schemat trzeciego wariantu ukladu elektrycznego z fig. 3; fig. 7 - czesc obiegu chlodniczego zespolu chlodniczego z fig. 1; w schematycznym rzucie poziomym, w postaci wymiennika ciepla; fig. 8 - czesc wymiennika ciepla z fig. 7; w przekroju schematycznym, w innej skali; fig. 9 - wariant wykonania wymiennika ciepla z fig. 7, w schematycznym rzucie poziomym; fig. 10 - czesc wymiennika ciepla z fig. 9 w przekroju schematycznym, w innej skali; fig. 11 - wariant wykonania wymiennika ciepla z fig. 7, w schematycznym rzucie poziomym, w innej skali; fig. 12 - czesc wymiennika ciepla z fig. 11, w przekroju schematycznym wedlug Hl-m, w innej skali; fig. 13 - inny wariant wykonania wymiennika ciepla z fig. 7i w schematycznym rzucie po¬ ziomym, w innej skali; fig. 14 - czesc wymiennika ciepla z fig. 13 w przekroju schematycznym wedlug XEV-XIV, w innej skali; fig. 15 - wariant wykonania wymiennika ciepla z fig. 13. w sche¬ matycznym przekroju poprzecznym, w innej skali.Zespól chlodniczy 1 wedlug wynalazku zawiera kilka komór, to znaczy co najmniej dwie komory o róznych temperaturach. Przyklady takiego zespolu chlodniczego z dwiema komorami sa uwidocznione na fig. 1 i 2. W zespole takim utrzymywanie temperatur w komorach jest dokonywane przez obieg chlodniczy z rurka wloskowata, wyposazony w jedna silnikosprezarke 3 /fig« V lub 24 /fig. 2/, a regulacja temperatury w komorach, z uzyskiwaniem wartosci stosunkowo stalych, jest zapewniona przez uklad elektryczny 4 /fig* 3 do 6/. Obieg chlodniczy 2 lub 23 zawiera co najmniej dwie czesci, utworzone z odrebnych obiegów zamknietych, zawierajacych czynniki chlodzace, pierwszej caesci zwanej obiegiem pierwotnym i drugiej czesci zwanej obiegiem wtórnym. Obieg pierwotny za¬ wiera kilka urzadzen odparowujacych. Liczba tych urzadzen odparowujacych odpowiada liczbie komór zespolu chlodniczego 1 lub 19* Obieg wtórny stanowi wezownica niezalezna od obiegu pierwotnego, której jedna czesc spelnia role parownika, a druga sluzy jako skraplacz przy wymianie ciepla z jednym z urzadzen odparowujacych obiegu pierwotnego i stanowi wraz z nim wymiennik ciepla.Obieg wtórny zawiera czynnik chlodzacy, umozliwiajacy zapewnienie wymiany miedzy dwiema czes¬ ciami tego obiegu wtórnego. Obieg wtórny jest obiegiem grawitacyjnym lub ma termosyfon czynnika chlodzacego i zapewnia przenoszenie zimna, od swojej czesci sluzacej jako skraplacz w polaczeniu cieplnym z wymiennikiem ciepla, do swojej czesci spelniajacej role parownika umieszczonego w jednej z komór zespolu chlodniczego 1 lub 19* Wymiennik ciepla jest umieszczony ponad czescia obiegu wtórnego spelniajaca role parownika. Jezeli wymiennik ciepla jest zimniejszy od czesci obiegu wtórnego spelniajacej role parownika, to pary czynnika chlodzacego, znajdujace sie w czesci spelniajacej role skraplacza obiegu wtórnego podczas wymiany cieplnej w tym wymienniku ciepla skraplaja sie, a utworzony ciekly czynnik chlodzacy splywa do czesci obiegu wtórnego spelniajacej role parownika, gdzie paruje i wytwarza zimno. W ten sposób, nastepuje przenoszenia ciepla. Natomiast, jezeli czesc obiegu wtórnego spelniajaca role parownika jest zimniej sza od tego wymiennika ciepla, to ciekly czynnik chlodzacy pozostaje w tej czesci obiegu wtórnego, po¬ niewaz para czynnika majac cisnienie zbyt niskie nie skropli sie w wymienniku ciepla. A wiec, dysponuje sie zaworem cieplnym, który umozliwia, w zespole chlodniczym 1 lub 19. jednej komorze otrzymywanie zimna bez oddawania go drugiej komorze, gdy dzialanie jest odwrócone.W trakcie dzialania tego zespolu chlodniczego 2 lub 23 oziebia na przemian urzadzenia odpa¬ rowujace, z których kazde spelnia okreslona role, badz parownika bezposredniego, badz* parownika bezposredniego, badz parownika pracujacego w wymianie ciepla z obiegiem wtórnym. Urzadzenie od¬ parowujace obiegu pierwotnego i czesc obiegu wtórnego, które spelniaja role parownika, sa umiesz¬ czone odpowiednio w komorach zespolu chlodniczego 1 lub 19» w celu zapewnienia ich chlodzenia.W przykladzie uwidocznionym na fig. 1, zespól chlodniczy 1 zawiera dwie komory o róznych tem¬ peraturach: jedna komore 5 o temperaturze rzedu +5°C, zwana wychladzarka komorowa i jedna komore 6 o temperaturze rzedu -18°C, zwana zamrazarka. Obieg chlodzacy 2 tego zespolu chlodniczego 1 zawiera obieg pierwotny, majacy z jednej strony zmontowane szeregowo: silni kosprezarke 3, skrap¬ lacz 7$ filtr odwadniacz 8, glówna rurke wloskowata 9, pomocnicza rurke wloskowata 10, przewód polaczeniowy 11, pierwsze urzadzenie odparowujace w postaci zbiornika dzialajacego w wymienniku ciepla 12 oraz przewód nawrotny 13 do silnikosprezarki 3, a z drugiej strony, na wylocie z glów¬ nej rurki wloskowatej 9» drugie urzadzenie odparowujace spelniajace role parownika 14» zmontowane równolegle na pomocniczej rurce wloskowatej 10, oraz urzadzenie blokujace i odblokowujace wyt¬ warzanie zimna, utworzone z zaworu sterowanego elektrycznie 15 zmontowanego na wlocie tego dru-6 139 522 giego urzadzenia odparowujacego. Obieg chlodniczy 2 zawiera ponadto obieg wtórny 16, stanowiacy obieg odrebny od obiegu pierwotnego. Obieg Wtórny 16 zawiera czesc 17 sluzaca jako skraplacz pracujacy przy wymianie ciepla z pierwszym wymiennikiem ciepla 12 obiegu pierwotnego i stanowiacy wraz z nim zespól sluzacy do wymiany ciepla, oraz czesc spelniajaca role parownika 18 zamra* zalni 6.W czasie pracy zespolu chlodniczego 1, gdy zawór sterowany elektrycznie 15 obiegu pierwotnego jest otwarty, ciekly czynnik chlodzacy splywa do parownika 14, gdzie odparowuje w temperaturze na przyklad -10°C do -15°C. Nadmiar cieklego czynnika chlodzacego, jezeli istnieje, doplywa do wymiennika ciepla 12 - 17, lecz nie moze przekazac zimna do parownika 18, poniewaz ten ostatni znajduje sie w temperaturze nizszej, np. -18°C. Natezenie przeplywu w pomocniczej rurce wlosko- wanej 10 jest praktycznie równe zeru, poniewaz strata cisnienia, która ona powoduje jest o wiele wieksza od straty cisnienia w parowniku 14. Temperatura parowania od -10°C do -15°C w parowniku 14 jest wynikiem równowagi cieplnej otrzymywanej w wychladzarce komorowej, gdzie temperatura jest normalnie +5°C z parownikiem - wymiennikiem o duzej powierzchni, jak równiez z natezeniem przeplywu przez glówna rurke wloskowata 9« Gdy zawór sterowany elektrycznie 15 jest zamkniety, to parownik 14 juz nie jest zasilany, a ciekly czynnik chlodzacy przeplywa przez pomocnicza rurke wloskowata 10• Obieg pracuje wiec z z dwiema rurkami wloskowatymi 9 i 10 szeregowo, dostosowanymi do temperatury parowania nizszej niz temperatura istniejaca przy przeplywie tylko przez rurke wloskowata 3. W ten sposób, w wy¬ mienniku ciepla 12-17 otrzymuje sie temperature parowania na przyklad -25°C, która umozliwia oziebienie zamrazaki do na przyklad -18°C, za pomoca obiegu wtórnego 16 i jego parownika 18.Jak widac, w uwidocznionym zespole chlodniczym praca moze byc calkowicie przemienna, w celu wytwarzania zimna w kazdym parowniku w temperaturze parowania optymalnej dla wlasciwych charak¬ terystyk pracy, regulacja kazdej komory moze byc dokonywana bez nadmiernego wplywania na regu¬ lacje drugiej komory, sprezarka moze pracowac w sposób ciagly, dajac maksymalna ilosc zimna do zamrazalni, z równoczesnym utrzymywaniem odpowiedniej i regulowanej temperatury w drugiej komo¬ rze. Mozna równiez zatrzymac prace komory cieplejszej i pracowac druga komora o zadanej tempe¬ raturze.Aby oszczednosc energii uzyskana dzieki pracy na przemian w róznych temperaturach parowania byla skuteczna, nalezy zastosowac wymiennik ciepla o dobrej sprawnosci. Wedlug wynalazku zaleca sie stosowanie, z jednej strony, obiegu wtórnego dzialajacego przez odparowanie i skraplanie, co umozliwia otrzymanie równoczesnie wysokich wspólczynników przekazania ciepla i dobrego kraze¬ nia czynnika chlodniczego w termosyfonie, a z drugiej strony - wymiennika ciepla majacego duze powierzchnie wewnetrzne, tak po stronie pierwotnej, jak i po stronie wtórnej.Charakterystyki te sa otrzymywane w wymiennikach ciepla wykonanych wedlug wynalazku tych wymienników, a opisanych pózniej tytulem przykladu. Wymiennik 50 uwidoczniony na fig. 7 i 8 jest utworzony z dwóch obiegów 12-17 lub 29 - 34 przylegajacych do dwóch stron przeciwleglych plyty wymiany ciepla 13. Ten wymiennik 50 jest utworzony z trzech arkuszy metalowych 54, 55, 56 pola¬ czonych ze soba i tworzacych blache wielowarstwowa, przy czym arkusz srodkowy 55 stanowiacy plyte wymiany ciepla 53, oddziela obiegi pierwotny 12 lub 29 i wtórny 17, 34, a arkusze zewne¬ trzne 54, 56 maja ksztalty, umozliwiajace utworzenie obiegów pierwotnego 12, 29 i wtórnego 17, 34, na czynnik chlodniczy, miedzy kazdym z tych arkuszy zewnetrznych a arkuszem srodkowym 55* Obiegi 12, 17 lub 29, 34 sa obiegami typu plaster miodu umozliwiajacymi otrzymanie maksymal¬ nej powierzchni wymiany, polaczonej z minimalna strata cisnienia. Obiegi 12, 17 lub 29, 34 sa umieszczone jeden na przeciw drugiego, co sprzyja jak najlepszej wymianie ciepla. W wariantach wykonania, z których jeden jest uwidoczniony na fig. 9 i 10, obiegi 12,17 lub 29, 34 zawieraja kanaly przeplywowe 57 na calej lub tylko na pewnej czesci powierzchni wymiennika, te obiegi 12, 17 lub 29, 34 pozostaja symetryczne w stosunku do plyty wymiany 53, a wiec znajduja sie na prze¬ ciw siebie lub sa bardziej lub mniej przesuniete, obieg pierwotny 12 lub 29 moze zawierac kanaly 57 a obieg wtórny 17 lub 34 pozostaje w dalszym ciagu typu plaster miodu. Rysunek na fig. 8 jest podany jedynie tytulem przykladu nieograniczajacego. Wymiennik 50 moze byc równiez wykonany za pomoca dwóch plyt, z których kazda zawiera obieg niezalezny, a które sa nastepnie polaczone mechanicznie, w oelu uzyskania miedzy nimi dobrego styku cieplnego.139 522 7 Wymiennik 50 moze byc wykonany wedlug róznych sposobów, ale korzystnie - badz* sposobem zna¬ nym pod nazwa Holi Bond, badz sposobem znanym pod nazwa Z-Bond. Sposób Roli Bond polega na zgrzewaniu przez walcowanie arkuszy aluminium ulozonych jedne na drugich* Zgrzewanie odbywa sie poza miejscami powleczonymi farba specjalna. Po operacji walcowania, obiegi 12, 17 lub 23, 34 sa rozpedzane za pomoca cieczy pod wysokim cisnieniem, która tworzy kanaly obiegów odsuwajac od siebie arkusze w miejscach, gdzie nie zostaly zgrzane* Sposób Z-Bond polega na spawaniu ze soba arkuszy aluminiowych, uprzednio powleczonych, przez walcowanie, cienka folia cynkowa*'Ksztalty obiegów 12, 17 lub 29, 34 sa uzyskiwane przez wytlaczanie tych arkuszy, które nastepnie sa laczone za pomoca prasy majacej plyty grzejne w ksztalcie obiegów 12, 17 lub 29, 34; cieplo powoduje stopienie cynku i otrzymanie spoiny po ostygnieciu. W wariancie wykonania, wymiennik 50 moze byc wykonany za pomoca arkuszy stalowych lub z innego metalu, wytloczonych uprzednio i polaczonych ze soba stosujac proces zgrzewania oporowego, badz punktowego, badz liniowego, gdy potrzebna jeat zgrzeina ciagla, jak np. na ob¬ wodzie obiegów. Mozna równiez zastosowac spawanie palnikiem, który laczy trzy arkusze ze soba przez stopienie brzegów, W innym wariancie wykonania, arkusze metalu wymiennika 50 moga byc polaczone ze soba przez lutowanie, przy czym arkusze te sa wstepnie powleczone cienka warstwa miedzi, a nastepnie ogrze¬ wane w calosci. Wedlug Innego wariantu uwidocznionego na fig. 11 i 12, wymiennik 50 jest utwo¬ rzony z wezownicy 58 wykonanej z rury blizniaczej 59 zgietej w harmonijke. Ta rura blizniacza 59 stanowi obiegi pierwotny i wtórny 12, 17 lub 29, 34 na czynnik chlodniczy. Rura blizniacza 59 moze byc wykonana np. z aluminium wyciskanego.I wreszcie, wymiennik 50 jest, wedlug innego wariantu wykonania uwidocznionego na fig. 13» 14, 15. utworzony z wezownicy 60 wykonanej z dwóch rur wspólsrodkowych 61, 62 zgietyah w harmo¬ nijke. Rury wspólsrodkowe 61, 62 stanowia odpowiednio obiegi pierwotny i wtórny 12, 17 lub 29, 34 na czynnik chlodniczy. Rury 61, 62 sa wykonane z aluminium lub innego metalu i maja, badz ksztalt prosty przedstawiony na fig. 14, badz ksztalt zlozony uwidoczniony na fig. 15* W ich ksztalcie zlozonym, rury wspólsrodkowe 61, 62 sa wyposazone, w przestrzeni miedzy nimi, w ze¬ berka wewnetrzne 63• W drugim przykladzie wykonania wynalazku uwidocznionym na fig. 2, zespól chlodniczy 19 rów¬ niez zawiera dwie komory o róznych temperaturach: jedna komore 20 o temperaturze rzedu +5°C, zwana wychladzarka komorowa, i druga komore 21 o temperaturze -18°C, zwana zamrazalnia. Obieg chlodniczy 23 tego zespolu 19 zawiera obieg pierwotny majacy szeregowo: silnikosprezarke 24, skraplacz 25, urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna, utworzone ze zbiornika- pulapki 26 na czynnik chlodniczy slepo polaczonego na wylocie ze skraplaczem 25, filtr-odwa- dniacz 27, rurke wloskowata 28, pierwsze urzadzenie odparowujace w postaci zbiornika pracuja¬ cego na wymianie ciepla 29, przewód laczacy 30, drugie urzadzenie odparowujace majace postac i spelniajace role parownika 31 wychladzarki komorowej 20, oraz przewód powrotny 32 do silni- kosprezarki 24* Obieg chlodniczy 19 zawiera ponadto obieg wtórny 33 stanowiacy obieg odrebny od obiegu pierowtnego. Obieg wtórny 33 zawiera czesc 34 spelniajaca role sklapiacza dzialaja¬ cego w wymianie ciepla z pierwszym urzadzeniem odparowujacym obiegu pierwotnego i tworzacym z tym ostatnim wymiennik ciepla, oraz inna czesc spelniajaca role parownika-oziebiac za 35 zamrazalni 21• Zbiornik-pulapka 26 znajduje sie w miejscu, które mu umozliwia wylaczenie sie spód wplywu cieplnego skraplacza 25 i szybkie osiagniecie temperatury zblizonej do temperatury otoczenia.Zbiornik-pulapka 26 jest wyposazony w elektryczny grzejnik oporowy 36. Gdy opornik 36 nie jest pod napieciem, zbiornik-pulapka 26 napelnia sie normalnie cieklym czynnikiem chlodniczym sply¬ wajacym ze skraplacza 25* Zbiornik-pulapka 26 wraz ze swoim grzejnikiem oporowym 36 stanowia urzadzenie blokujace.Obieg pierwotny obiegu chlodniczego 23 jest napelniony czynnikiem chlodniczym w takiej ilosci, ze gdy elektryczny grzejnik oporowy 36 nie jest pod napieciem, istnieje wystarczajaca ilosc czynnika chlodniczego dla urzadzenia odparowujacego stanowiacego czesc wymiennika ciepla 29-34, lecz calkowicie niewystarczajaca dla drugiego urzadzenia odparowujacego spelniajacego role parownika 31•8 139 522 Obieg pierwotny obiegu chlodniczego 23 jest napelniony czynnikiem chlodniczym w takiej ilos¬ ci, ze gdy elektryczny grzejnik oporowy 36*nie jest pod napieciem, istnieje wystarczajaca ilosc czynnika chlodniczego dla urzadzenia odparowujacego stanowiacego czesc wymiennika ciepla 29 - 34, lecz calkowicie niewystarczajaca dla drugiego urzadzenia odparowujacego spelniajacego role parownika 31• Z powyzszego wynika, ze w obiegu chlodniczym 23 zespolu chlodniczego 19» gdy zbiornik-pulap- • ka 23 nie jest ogrzewany, nie ma dostatecznej ilosci cieklego czynnika chlodniczego dla drugiego urzadzenia odparowujacego spelniajacego role parownika 319 zimno jet wytwarzane tylko w wymien¬ niku ciepla 29-34, gdzie, poniewaz obieg wtórny ma mniejszy ladunek ciepla, odparowanie czynnika chlodniczego odbywa sie w temperaturze np. -25 C. Przenoszenie zimna jest dokonywane przez obieg wtórny 33 poprzez jego czesc sluzaca jako parownik 35 w zamrazalni 21. Gdy ogrzewa sie zbiornik -pulapke 26, wypiera sie z niego czynnik chlodniczy i wówczas, w obiegu pierwotnym, ilosc czyn¬ nika chlodniczego jest dostateczna, aby zasilic drugie urzadzenie odparowujace spelniajace role parownika 31• Poniewaz ten ostatni ma stosunkowo duzy ladunek ciepla, temperatura parowania jest znacznie wyzsza. Wynika z tego, ze nie ma przenoszenia zimna poprzez wymiennik ciepla 29-34 do obiegu wtórnego 33 i do parownika komory niskich temperatur 21, która znajduje sie w tempera¬ turze mniejszej od temperatury parowania, np. -20°C.Wedlug wynalazku, obieg chlodniczy 2 lub 23 zawiera w swoim obiegu pierwotnym dwa urzadzenia odparowujace. W ustalonym stanie pracy, urzadzenie odparowujace 14 lub 31 komory o temperaturze +5°C odparowuje w temperaturze wyzszej, np. -10°C do -15°C, przy czym urzadzenie odparowujace pracujac w wymianie ciepla 12 lub 29 odparowuje w temperaturze nizszej, np.. -20°C do -30°C.Obieg wtórny 16 lub 33 odparowuje w temperaturze np. -15°C do -25°C.W zespole chlodniczym wedlug wynalazku, obieg chlodniczy, zawierajacy obieg pierwotny z kil¬ koma urzadzeniami odparowujacymi, które pracuja badz bezposrednio jako parownik, badz w wymianie ciepla, oraz obieg wtórny w polaczeniu cieplnym z jednym z tych urzadzen odparowujacych pracuja¬ cych w wymianie ciepla moze zawierac w swoim obiegu pierwotnym kazdy inny system anizeli zbior- nik-pulapka 26 /fig. 2/ lub zawór sterowany elektrycznie 15 /fig* 1/» umozliwiajacy wytwarzanie zimna na przemian w tych urzadzeniach odparowujacych, system taki jak zwezenie przewodu wyposa¬ zone w srodek grzejny. W zespole chlodniczym wedlug wynalazku wytwarzanie na przemian zimna przez ten obieg chlodniczy jest regulowane za pomoca termostatów w celu utrzymania w sposób sto¬ sunkowo staly temperatury w komorach* W przypadku zespolu chlodniczego 1 lub 19 z dwiema komorami, w przykladzie wykonania uwido¬ cznionym na fig. 1 lub fig. 2, regulacja temperatur w tych dwóch komorach moze byc dokonywana za pomoca dwóch termostatów, których elementy czule sa odpowiednio w stycznosci cieplnej z pa¬ rownikami tych komór. Uklad elektryczny 4 sterujacy praca na przemian wytwarzania zimna w ko¬ morach zespolu chlodniczego 1, jest uwidoczniony schematycznie jako przyklad wykonania na fig.3* Ten uklad elektryczny zawiera dwie czesci. Pierwsza czesc tego ukladu zawiera termostat 37 zmontowany szeregowo z silnikosprezarka 3 na zaciskach zródla pradu elektrycznego, czujnik tego termostatu, nie pokazany, jest w scislej stycznosci cieplnej z parownikiem wychladzarki komorowej. Druga czesc tego ukladu zawiera zespól majacy szeregowo zawór sterowany elektrycz¬ nie 15 z otworami, to znaczy otwarty gdy znajduje sie pod napieciem oraz termostat 38 zmontowa¬ ny równolegle na zaciskach silnikosprezarki 3 którego czujnik, nie pokazany, jest w scislym styku cieplnym z parownikiem 18 zamrazarki 6.Termostat 37 jest z zamknieciem, to znaczy, ze zestyki elektryczne sa zamkniete przez za¬ cisk mieszka i w stalej temperaturze powtórnego wlaczenia na przyklad od +3°C do +5 C, które uruchamia silnikoaprezarke 3 tylko wtedy, gdy parownik 14 jest odazroniony, co zapewnia okre¬ sowe, a wiec automatyczne odszranianie wspomnianego parownika 14. Termostat 37 steruje równiez druga czescia ukladu 4 zawierajaca szeregowo termostat 38 i zawór sterowany elektrycznie 15, przy czym termostat 38 jest z otwarciem, to znaczy, ze zestyki elektryczne sa otwarte pod wply¬ wem nacisku mieszka, a zatem termostat 38 zamyka zestyki, gdy okreslona temperatura komory 6 jest osiagnieta, wlaczajac zawór sterowany elektrycznie 15, który sie otwiera umozliwiajac wplyniecie cieklego czynnika chlodniczego do parownika 14 wychladzarki komorowej 5. Jest to regulacja krzyzowa*139 522 9 Zamrazalnla 6 ma priorytet i zada wytwarzania zimna, az do chwili, gdy jest nia nasycona.Nastepnie, zamkniety zostaje obwód zaworu sterowanego elektrycznie 15 co doprowadza wytwa- , rzane zimno do wychladzarki komorowej 5. Gdy ta ostatnia jest nasycona, termostat 37 rozlacza i zatrzymuje silnikosprezarke 3* Odszranianie odbywa sie tak, jak w aparacie klasyoznym. W uwi¬ docznionym zespole chlodniczym 1 nie potrzeba opornika zapewniajacego wyrównanie równowagi cieplnej, która juz zostala omówiona powyzej, poniewaz dwa termostaty umozliwiaja jej uzyskania w sposób automatyczny.Gdy odszranianie jest zakonczone, termostat 37 uruchamia ponownie silnikosprezarke 3* W tym czasie, zwykle termostat 38 równiez sie ogrzal i zamknal zawór sterowany elektrycznie 15* Wów¬ czas zimno jest wytwarzane w zamrazarce 6 i cykl powtarza sie jak wyzej. Jezeli termostat 38 jeszcze nie zamknal zaworu sterowanego elektrycznie 15 to wytwarzanie zimna rozpocznie sie w wychladzarce komorowej 5 i przejdzie do zamrazaki 6 natychmiast, gdy termostat 38 zazada zim¬ na, a nastepnie zimno powróci do wychladzarki komorowej 5» W trakcie poczatkowego uruchamiania zespolu chlodniczego 1, nalezy rozpoczac od oziebiania zamrazarki 6, a nastepnie wychladzarki komorowej 5* Regulacja ta jest stosunkowo prosta i dostosowana do zespolów z dwiema komprami, w których pojemnosc zamrazalni jest ograniczona do okolo 1/3 calkowitej pojemnosci obu komór. W istocie bowiem, poniewaz zamrazalnia ma pierwszenstwo, nie mozna dopuscic, aby w razie powaznego prze¬ ciazenia, zagarnela cala produkcje zimna ze szkoda dla drugiej komory. Ten uklad sterujacy regulacja 4 ma zalete prostoty budowy, lecz nie zezwala na zatrzymanie wychladzarki komorowej, ani tez na zastosowanie pracy ciaglej na korzysc zamrazalni. Ma natomiast wszelkie zalety nie¬ zaleznie regulacji komór, oszczednosci energii i przemrozenia komory niskiej temperatury przez nastawienie termostatu 38 i uzyskanie w ten sposób temperatury nizszej od -18°C, np. -25°C, Pierwszy wariant wykonania ukladu elektrycznego, sterujacego wytwarzaniem zimna w zespole chlodniczym 1 jest uwidoczniony schematycznie na fig. 4. W tym pierwszym wariancie, termostaty sa odwrócone* w porównaniu z termostatami z przykladu na fig. 3« Silnikosprezarka 3 jest ste¬ rowana termostatem 39 zamrazalni, a termostat 40 wychladzarki komorowej jest zmontowany szere¬ gowo z zaworem sterowanym elektrycznie 15, który jest stale otwarty, natomiast oba termostaty elektryczne sa typu zamknietego. Odszranianie wychladzarki komorowej jest wykonywane w taki sam sposób, przy czym termostat 40 jest ustawiony na stala temperature wlaczania ponownego tak, jak termostat z przykladu na fig. 3* W tym pierwszym wariancie wykonania ukladu elektrycznego, regulacja juz nie jest krzyzowa, a pierwszenstwo jest dane wychladzarce komorowej 5. Jak widac, silnikosprezarka 3 rusza gdy zamrazalnia 6 zazada zimna. Jezeli wychladzarka komorowa 5 równiez zazada zimna, to termostat 40 jest zamkniety, zawór sterowany elektrycznie 15 jest otwarty, a zimno jest wytwarzane w wychladzarce komorowej 5. Gdy ta ostatnia jest zaspokojona, termostat 40 zostaje otwarty, za¬ myka zawór sterowany elektrycznie 15, a zimno jest wytwarzane w zamrazalni 6 az do zaspokoje¬ nia tej ostatniej.W stanie pracy przechowywania, gdy obciazenie cieplne jest normalne, silnikosprezarka 3 zatrzymuje sie i cykl zostaje powtórzony. W stanie pracy zamrazania, obciazenie cieplne zamra¬ zalni 6 moze cykl przedluzyc i mozna miec ponowne wlaczenie sie termostatu 40, przed rozlacze¬ niem sie termostatu 39• W kazdym badz razie, otrzymuje sie taki sam wynik.Ten pierwszy wariant umozliwia niezalezna regulacje komór 5 i 6 zespolu chlodniczego 1, oszczednosc energii, mozliwosc ruchu ciaglego silnikosprezarki 3, co zapewnia maksimum zimna w zamrazalni w celu przyspieszenia zamrazania, mozliwosc pracy samej zamrazalni 6. Wariant ten jest prostej budowy i dostosowany do zespolów chlodniczych z dwiema komorami, które maja duza zamrazarke. W przypadku nadania pierwszenstwa wychladzarce komorowej 5, wariant ten nie powoduje jej przechlodzenia, poniewaz jej pojemnosc jest stosunkowo ograniczona w porównaniu z pojemnoscia calkowita obu komór. Frzochlodzenie takie pociagneloby za soba, w rzeczywistosoi, wstrzymanie wytwarzania zimna w zamrazalni w trakcie odpowiedniego okresu* co jest niemozliwe do przyjecia.Drugi wariant wykonania ukladu elektrycznego sterujacego wytwarzaniem zimna w zespole chlodniczym 1, jest uwidoczniony schematycznie na fig. 5* Ten drugi wariant ma w swoim ukla-10 139 522 dzie taki sani typ polaczen jak w wariancie pierwszym, to znaozy, ze daje on pierwszenstwo wy- chladzarce komórkowej* Ten drugi wariant zawiera trzy czesci* Czesc pierwsza zawiera termo¬ stat 41 zamrazalni 6 zmontowany szeregowo, z silni kosprezarka 3, na zaciskach zródla pradu elektrycznego* Czesc druga zawiera zespól majacy szeregowo: termostat 42 wychladzarki komoro¬ wej* zawór sterowany elektrycznie 15 i zestyk dodatkowy 44 termostatu 41 zmontowany równole¬ gle na zaciskach silnikosprezarki 3* Czesc trzecia zawiera grzejnik oporowy 43. tworzacy* wraz z termostatem 42 polaczonym szeregowo* zespól laczacy zaciski zródla pradu elektrycznego* Grzejnik oporowy 43 jest przeznaczony, w razie jego wlaczenia pod napiecie* do ogrzewania ce¬ bulki termostatu 41 zamrazalni 6, co umozliwia przyspieszenie uruchomienia silnikosprezarki 3* gdy termostat 42 zazada zimna* pomimo* ze termostat 41 tego nie uczyni, a zatem umozliwia wy¬ kluczenie tego, aby wychladzarka komorowa 5 pozostawala zbyt dlugo w stanie wylaczonym, pod¬ czas gdy zamrazalnia 6 znajduje sie w cyklu dlugotrwalym* Zestyk dodatkowy 44 termostatu 41 jest zwarty przy otwarciu, a nie przy zamknieciu, jak zestyk glówny tego termostatu, to znaczy, ze rozlacza on obwód gdy termostat 41 jest ogrzany poza normalna temperature zwarcia zestyku glównego* Otwarcie zestyku 44 odcina prad od zaworu sterowanego elektrycznie 15 i tym samym doprowadza wytwarzane zimno do zamrazalni 6* Jak widac, zestyk dodatkowy 44 daje ponownie priorytet zamrazalni, gdy ta ostatnia zostanie ogrzana po¬ wyzej swojej temperatury normalnej* W czasie duzego zamrozenia, zestyk dodatkowy 44 moze po¬ zostac otwarty na poczatku zamrazania i to kosztem wychladzarki komorowej* W celu unikniecia tej niedogodnosci, z wylacznikiem, którego zwarcie powoduje ruch ciagly silnikospreZarki, orzez zwarcie zestyku termostatu 41. mozna polaczyc drugi zestyk, który za¬ wiera dodatkowy 44 i tym samym anuluje go wplyw* Te dwa zestyki, nie pokazane, sa razem uru¬ chamiane przez uzytkownika, gdy przewiduje on operacje zamrazania* Krótko mówiac, w wariancie drugim, grzejnik oporowy 43 ma za zadanie przyspieszenie uruchomienia silnikosprezarki 3 gdy termostat 42 zazada zimna, pomimo, ze termostat 41 tego nie uczynil, a zestyk dodatkowy 44 na termostacie 41 zamrazarki daje ponownie pierwszenstwo tej ostatniej, gdy jej temperatura nad¬ miernie wzrosnie, a wiec ogranicza konsekwencje przeciazenia drugiej komory. Te dwa elementy skladowe moga byc polaczone wedlug schematu fig* 5. lecz moga byc uzywane oddzielnie, w za¬ leznosci od potrzeb, w funkcji charakterystyk wzglednych obu stowarzyszonych komór* Trzeci wariant wykonania ukladu elektrycznego sterujacego wytwarzaniem zimna w zespole chlodniczym 1 jest uwidoczniony schematycznie na fig* 6* Ten trzeci wariant jest analogiczny do ukladu wariantu pierwszego z fig* 4. Ten trzeci wariant zawiera dwie czesci* Pierwsza czesc zawiera termostat 45 zamrazalni 6, zmontowany szeregowo z silnikosprezarka 3 na zacis¬ kach zródla pradu elektrycznego* Druga czesc zawiera zespól majacy szeregowo: termostat 46 wychladzarki komorowej 5, wylacznik okresowy /cycleur/ 47 utworzony z wylacznika, którego otwarcie z dzialaniem opóznionym jest sterowane przez prad przeplywajacy przez ten wylacznik, oraz zawór sterowany elektrycznie 15, na zaciskach silnikosprezarki 3* Ten wylacznik okresowy 47 moze byc utworzony z wylacznika z blaszka bimetalowa, z grzej¬ nikiem oporowym przez który plynie prad przechodzacy przez ten wylacznik okresowy* Zadaniem wylacznika okresowego 47 jest ograniczenie pierwszenstwa przyznanego wychladzarce komorowej* Zamiast czynic to jak w wariancie 2, opierajac sie na nadmiernym ogrzaniu zamrazarki, wykonuje sie to przez swiadome ograniczenie czasu pracy silnikosprezarki na korzysc wychladzarki komo¬ rowej* Powyzsze jest otrzymywane za pomoca wylacznika okresowego 47 utworzonego z wylacznika normalnie zamknietego, zawierajacego blaszke bimetalowa ogrzewana grzejnikiem oporowym, przez który plynie prad przechodzacy przez wylacznik okresowy 47* Po uplywie pewnego czasu, wstepnie okreslonego przez charakterystyki dobrane dla blaszki bimetalowej i dla grzejnika oporowego, wylacznik okresowy 47 rozlacza* Blaszka bimetalowa stygnie i zwiera zestyki po uplywie czasu równiez uzaleznionego od charakterystyk blaszki bimetalowej i grzejnika oporowego* Jezeli zespól chlodniczy 1 pracuje normalnie bez przeciazenia, to dzialanie trzeciego wariantu jest analogiczne do dzialania wariantu pierwszego; przy czym odciecie pradu dokonywa¬ ne przez termostat 46 zachodzi przed odcieciem dokonywanym przez wylacznik okresowy 47* Nato¬ miast, w razie przeciazenia interweniuje wylacznik okresowy 47 i arbitralnie rozdziela wytwa-139 522 11 rzane zimno miedzy obie komory w zaleznosci od stosunku pracy ustalonego przez charakterys¬ tyki wylacznika okresowego 47• A wiec za pomoca tego srodka unika sie szkodliwych skutków przeciazenia, odchodzac prowizorycznie od regulacji indywidualnej i przechodzac na rozdzial arbitralny, jak w klasycznej chlodni szafkowej* Ale powyzsze nie ma wielkiego znaczenia, poniewaz zachodzi tylko wyjatkowo.Opisany powyzej wylacznik okresowy 47 o dzialaniu cieplnym, dobrze sie nadaje do tego za¬ stosowania, poniewaz automatycznie wraca do polozenia poczatkowego, gdy prad jest wylaczony* Jednakze, moga byc stosowane urzadzenia o dzialaniu analogicznym do tego wylacznika okreso¬ wego 47i takie jak wylacznik sterowany przez elektroniczne urzadzenie do wylaczania okreso¬ wego, lub dowolne inne urzadzenie zapewniajace powrót do polozenia poczatkowego.Jest rzecza zrozumiala, ze w ukladzie elektrycznym 4 i w jego wariantach, moga byc wpro¬ wadzone usprawnienia zastosowane do wariantu pierwszego, np. takie, które dotycza zagadnie¬ nia przeciazenia, a usprawnienia opisane w wariantach drugim i trzecim moga byc zastosowane do ukladu 4. Uklad elektryczny 4 i jego warianty uwidocznione jako przyklady na fig. 3 do 6, moga byc równiez zastosowane do sterowania wytwarzaniem zimna na przemian w komorach 20, 21 zespolu chlodniczego 19 /fig. 2/. W tym celu, w ukladzie elektrycznym 4 i w jego wariantach /fig* 3 do 6/ urzadzenie blokujace, przedstawione jako zawór sterowany elektrycznie 15, jest zastapione przez urzadzenie przedstawione jako przyklady na fig. 3 do 6, moga byc równiez zastosowane do sterowania wytwarzaniem zimna na przemian w komorach 20, 21 zespolu chlodni¬ czego 19 /fig. 2/. W tym celu, w ukladzie elektrycznym 4 i w jego wariantach /fig. 3 do 6/ urzadzenie blokujace, przedstawione jako zawór sterowany elektrycznie 15, jest zastapione przez urzadzenie przedstawione jako pulapka na czynnik chlodniczy 26 i jej elektryczny grzej¬ nik oporowy 36.Inne usprawnienia, na przyklad takie, które za pomoca przelacznika, nie pokazanego, mani¬ pulowanego przez uzytkownika i umozliwiajacego przejscie od ukladu 4 do pierwszego wariantu w zaleznosci od warunków uzytkowania, moga równiez byc zastosowane do sterowania dzialaniem zespolu chlodniczego 1 • Glówne czynnosci spelniane przez warianty drugi i trzeci, to znaczy: niezalezna regulacja temperatur w komorach, przyspieszona praca zamrazalni, zabezpieczenie przeciwko czasowym przeciazeniom cieplnym, zatrzymanie samej wychladzarki komorowej, moga byc równiez wykonywane przez znane urzadzenie elektroniczne zawierajace czujniki temperatury, po jednym w kazdej ko¬ morze zespolu chlodniczego 1• To urzadzenie elektroniczne moze sterowac rozruchem silniko- sprezarki w zaleznosci od zapotrzebowania na zimno kazdej komory. Poniewaz jedna z komór moze zazadac zimna, gdy silnikosprezarka zostala zatrzymana przez druga komore, jest rzecza ko¬ nieczna, dodanie urzadzenia opózniajacego prace, w celu umozliwienia wyrównania cisnien, co jest rzecza niezbedna w obiegu chlodniczym z rurka wloskowata.To urzadzenie elektroniczne moze równiez zapewniac prace z cyklami krótszymi, uwzglednia¬ jac wymagania odszraniania wychladzarki komorowej. W tym celu, zaleca sie przy uruchomieniu sprezarki nadanie pierwszenstwa wychladzarce komorowej, poniewaz wytwarzanie zimna w komorze niskotemperaturowej moze byc zapewnione w czasie odszraniania szafki chlodniczej. Ponadto, urzadzenie elektroniczne moze zapewnic optymalny rozdzial wytwarzania zimna miedzy komorami, uwzgledniajac czasowe przeciazenie cieplne.12 139 522 Zastrzezenia' patentowe 1. Zespól chlodniczy z komorami o róznych temperaturach sterowanych niezaleznymi urzadze¬ niami termostatycznymi, chlodzonymi przez obieg chlodniczy z rozprezaniem przez rurke wlosko- wata i wyposazony tylko w jedna silnikosprezarke, znamienny tym, ze zawiera obieg pierwotny z rozprezaniem przez rurke wloskowata, majacy co najmniej jedno urzadzenie odparo¬ wujace w postaci parownika /H, 31/ przeznaczone do chlodzenia co najmniej jednej komory o wyzszej temperaturze /5, 20/ i inne urzadzenie odparowujace pracujace w wymianie ciepla /12, 29/ przeznaczone do chlodzenia komory o nizszej temperaturze /6, 21/ za posrednictwem obiegu wtórnego /16, 33/ ze skraplaczem /17, 34/ i parownikiem /18, 35/» w którym skraplacz /17, 34/ jest polaczony cieplnie z tym urzadzeniem odparowujacym /12, 29/ a w którym krazy pod wply¬ wem ciazenia czynnik chlodzacy, i którego parownik /18, 35/ jest umieszczony w komorze o niz¬ szej temperaturze /6, 21/ stanowiac zawór cieplny przenoszacy cieplo, gdy temperatura urza¬ dzenia odparowujacego /12, 29/ jest mniejsza od temperatury komory o nizszej temperaturze /6, 21/ i uniemozliwiajacy jakiekolwiek przenoszenie ciepla w wypadku przeciwnym, oraz ma co najmniej jedno urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna w jednej lub kilku komo¬ rach o wyzszej temperaturze, zatrzymujace wytwarzanie zimna w jednej lub kilku komorach o wyz¬ szej temperaturze podczas zablokowania, wytwarzajace zimno w komorze o nizszej temperaturze, a takze wytwarzajace zimno w jednej lub kilku komorach o wyzszej temperaturze podczas odblo¬ kowania. 2* Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera jedna komore o nizszej temperaturze /6, 21/ chlodzona za posrednictwem urzadzenia odparowujacego /12, 29/ obiegu pierwotnego pracujacego w wymianie ciepla i polaczonego z nim obiegu wtórnego /16, 33/ ze skra¬ placzem '/1'7t 34/ z parownikiem /18, 35/ stanowiacymi zawór cieplny oraz kilka komór o wyzszych temperaturach /5» 20/ mogacych sie róznic miedzy soba, z których kazda jest chlodzona przez urzadzenie odparowujace /14, 31/ zawierajace urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna /15, 26-36/. 3* Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera w obiegu pierwotnym obiegu chlodniczego /2/, z jednej strony, szeregowo z silnikosprezarka /3/, skraplaczem /7/, filtrem-bdwadniaczem /8/, rurka wloskowata glówna /9/, rurka wloskowata pomocnicza /10/, pierwsze urzadzenie odparowujace /12/ w postaci zbiornika pracujacego w wymianie ciepla ze skraplaczem /17/ obiegu wtórnego /16/ ze skraplaczem /17/ i parownikiem /18/, które przenosi zimno do komory o nizszej temperaturze /6/, i równolegle z ta pomocnicza rurka wloskowata /10/, drugie urzadzenie odparowujace /14/ dajace zimno do komory o wyzszej temperaturze /5/ a z drugiej strony, urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna, w postaci zaworu sterowanego elektrycznie /15/ wmontowanego na wlocie do tego drugiego urzadzenia odparowuja¬ cego /HA 4. Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w obiegu pierwotnym obiegu chlo¬ dniczego /23/ zawiera, z jednej strony, szeregowo ze wspomnianymi silnikosprezarka /24/f skraplaczem /25/ filtrem-odwadniaczem /27/, rurka wloskowata /28/, pierwsze urzadzenie od¬ parowujace /29/ w postaci zbiornika pracujacego w wymianie cieplnej ze skraplaczem /34/ obiegu wtórnego /33/ ze skraplaczem /34/ i z parownikiem /35/» dajace zimno do komory o niz¬ szej temperaturze /21/ zespolu /19/, drugie urzadzenie odparowujace w postaci parownika /3V dajacego zimno do komory o wyzszej temperaturze /20/ zespolu /19/ a z drugiej strony, na wylocie ze skraplacza /25/ i zmontowane slepo, urzadzenie do blokowania i odblokowywania wytwarzania zimna, utworzone ze zbiornika-pulapki /26/ wyposazonego w grzejnik oporowy /36/.139 522 13 5. Zeapól wedlug zastrz* 3 albo 4t ziaiienny t y m, ze zawiera regulacyjny uklad elektryczny sterujacy wytwarzaniem zimna na przemian w dwóch, komorach i dajacy pierwszenstwo w wytwarzaniu zimna w komorze najzimniejszej /6, 21/ zespolu /1, 19/ i utworzony z dwóch czesci, z których pierwsza zawiera termostat /37/ komory najmniej zimnej /5, 20/, typu zam¬ knietego i o stalej temperaturze wlaczania ponownego, zmontowany szeregowo z silnikosprezarka /3 24/ na zaciskach zródla pradu elektrycznego, a druga czesc jest utworzona z zespolu maja¬ cego zmontowane szeregowo urzadzenie do blokowania i odblokowywania wytwarzania zimna /15t 26-36/ oraz termostat /38/ komory najzimniejszej /6, 21/ typu otwartego, i zmontowany równo¬ legle na zaciskach silnikosprezarki /3, 24/» 6. Zespól wedlu zastrz. 5, znamienny tym, ze zawiera uklad elektryczny steru¬ jacy regulacja, umozliwiajacy wytwarzanie zimna na przemian w dwóch komorach, dajacy pier¬ wszenstwo w wytwarzaniu zimna w komorze najmniej zimnej /5, 20/ zespolu /1, 19/ i utworzony z dwóch czesci, przy czym pierwsza czesc ma termostat /39/ komory najzimniejszej /6, 21/ typu zamknietego, zmontowany szeregowo z ailulkosprezarka /3, 24/ na zaciskach zródla pradu elektrycznego, a druga czesc jest utworzona z zespolu majacego szeregowo urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna /15, 26-36/ oraz termostat /40/ komory najmniej zimnej /5, 20/, typu zamknietego, zmontowany równolegle na zaciskach tej silnikosprezarki /24, 3/* 7. Zespól wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze zawiera uklad elektryczny ste¬ rujacy regulacja, umozliwiajacy wytwarzanie zimna na przemian w dwóch komorach, dajacy pierwszenstwo ograniczone komorze najmniej zimnej /5, 20/ zespolu /1, 19/, utworzony z trzech czesci, czesci pierwszej majacej termostat /41/ komory najzimniejszej /6, 21/ typu zamknie¬ tego, zmontowany szeregowo z silni kosprezarka /3, 24/ na zaciskach zródla pradu elektrycznego, czesci drugiej utworzonej z zespolu majacego zmontowane szeregowo termostat /42/ komory naj¬ mniej zimnej /5, 20/ typu zamknietego, urzadzenia blokujacego i odblokowujacego wytwarzanie zimna /15, 26-36/ i zestyku dodatkowego /44/ typu otwartego termostatu /4V komory najzim¬ niejszej /6, 21/ zmontowany równolegle na zaciskach silnikosprezarki /3, 24/ oraz czesci trze¬ ciej utworzonej z zespolu majacego szeregowo termostat /42/ komory najmniej zimnej /5, 20/, grzejnik oporowy /43/ ogrzewajacy cebulke termostatu /41/ komory najzimniejszej /6, 21/ la¬ czacy zaciski zródla pradu elektrycznego. 8* Zespól wedlug zastrz* 7, znamienny tym, ze w ukladzie elektrycznym stero¬ wania regulacja zawiera wylacznik polaczony równolegle z zaciskami zestyku dodatkowego 744/, którego sterowanie jest zwiazane ze sterowaniem pracy ciaglej operacji zamrazania* 9. Zespól wedlug zastrz* 5, znamienny tym, ze zawiera uklad elektryczny steru¬ jacy regulacja wytwarzania zimna na przemian w tych komorach i dajacy pierwszenstwo ograni¬ czone komorze najmniej zimnej /5, 20/ tego zespolu /1, 19/, utworzony z dwóch czesci, czesci pierwszej majacej termostat /45/ komory najzimniejszej /6, 21/ typu zamknietego, zmontowany szeregowo z silnikosprezarka /3, 24/ na zaciskach zródla pradu elektrycznego i czesci drugiej utworzonej z zespolu majacego zmontowane szeregowo, termostat /46/ komory najmniej zimnej /5, 20/ typu zamknietego, wylacznik okresowy /47/ utworzony z wylacznika, którego otwarcie z efektem opózniajacym jest sterowane przez prad plynacy w wylaczniku okresowym z powrotem zamykajacym automatycznym i urzadzenie blokujace i odblokowujace wytwarzanie zimna /15» 26-36/ zespolu zmontowanego równolegle na zaciskach silnikosprezarki /3, 24/* 10. Zespól wedlug zastrz* 3, znamienny tym, ze zawiera wylacznik okresowy /47/ utworzony z wylacznika z blaszki bimetalowej z grzejnikiem oporowym, przez który plynie prad przechodzacy przez ten wylacznik okresowy* 11. Zespól wedlug zastrz. 9, znamienny tym, ze zawiera wylacznik okresowy /47/ utworzony z wylacznika sterowanego urzadzeniem elektronicznym wylaczajacym okresowo* 12* Zespól wedlug zastrz* 1 albo 2, znamienny tym, ze w sterowaniu regulacja umozliwiajaca wytwarzanie zimna na przemian w komorach tego zespolu, zawiera,znany uklad elektroniczny, zapewniajacy niezalezna regulacje temperatur w komorach, przyspieszony bieg komory najzimniejszej, poprawke przeciw czasowych przeciazen cieplnych i zatrzymywanie tylko komory najmniej zimnej*14 139 522 13. Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera wymiennik ciepla /50/ utworzony z obiegu pierwotnego stanowiacego urzadzenie odparowujace /12, 29/ i obiegu wtór¬ nego stanowiacego skraplacz /17, 34/, przylegajace do dwóch stron przeciwleglych plyty wymiany ciepla /53/.H» Zespól wedlug zastrz. 13, znamienny tym, ze zawiera wymiennik ciepla /50/ utworzony z trzech arkuszy metalowych ulozonych jeden na drugim i zgrzewanych razem przy czym arkusze zewnetrzne /54, 56/ maja ksztalty umozliwiajace utworzenie obiegów pierwotnych /12, 29/ i wtórnego /17, 34/ na czynnik chlodzacy, miedzy kazdym z tych arkuszy a arkuszem srodkowym /55/. 15* Zespól wedlug zastrz. 13 albo 14, znamienny tym, ze w wymienniku ciepla 50 zawiera obiegi pierwotny /12, 29/ i wtórny /17, 34/, w których co najmniej jeden jest typu zwanego plastrem miodu. 16. Zespól wedlug zastrz. 13 albo 14, znamienny tym, ze w wymienniku ciepla /50/ ma co najmniej jeden obieg /12, 17-29/ kanalami krazenia zajmujacymi co najmniej pewna czesc powierzchni tego wymiennika. 17. Zespól wedlug zastrz. 13, znamienny tym, ze zawiera wymiennik ciepla /50/ o ksztalcie wezownicy /58/ utworzonej z rury blizniaczej /59/ zgietej w harmonijke, przy czym ta tura blizniacza stanowi obiegi pierwotny /12, 29/ i wtórny /17, 34/ na czynnik chlo¬ dniczy. 18. Zespól wedlug zastrz. 13, znamienny tym, ze zawiera wymiennik ciepla /50/ o ksztalcie wezownicy /60/ utworzonej z dwóch rur wspólsrodkowych /61, 62/ stanowiacych od¬ powiednio obieg pierwotny /12, 29/ i obieg wtórny /17, 34/ czynnika chlodzacego. 13. Zespól wedlug zastrz. 18, znamienny tym, ze zawiera w wymienniku /50/ rury wspólsrodkowe /61, 62/ oddzielone od siebie zeberkami /63/. 12-"£ (c fpynyfj /lununy C-18 FIG.1 r 11 Li4* U 10 13139 522 h *0 j; $-+ * I* UE-m139 522 A5 Y 38 & 15 "40 33 -o o- OO FIG. 3 FIG. 4 47- -46 45 15 OO -o o- OX3 FIG. 5 FIG. 6139 522 12, 50—] Tu ! i i t i o o o o o o o o o o o o oooooooo 001Trt0° o h °r I o l-1 o o -J--|-H-o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o + o io o o o ¦-L-0 o o o o o M i- 17 FIG. 7 17", FIG. 9 oooooooooo oooooooooooooo oooooooooooooo 3T £ 55 12- w •54 17 i FIG. 8 -12 FIG. 10139 522 FIG. 11 Gl €2 G2 * FIG. 13 FIG. 15 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 130 zl PL