PL128347B1 - Process for preparing novel,cyclic hexapeptides - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych cyklicznych heksapeptydów, bedacych ana¬ logami somatostatyny.Somatostatyna jest tetradekapeptydem zawiera¬ jacym cykliczny dodekapeptyd i majacy wzór: Ala-Gly-Cys-Lys-Asn-Phe - Phe-Trp- Lys-Thr-Phe- 123456 78 9 10 11 -Thr-Ser-Cys-OH 12 13 14 Somatostatyna ma zdolnosc hamowania procesu wyzwalania hormonu wzrostowego, hamowania procesu wyzwalania insuliny i glukagonu oraz ogra¬ niczania wydzielania zoladkowego. Dzialanie samej somatostatyny jest krótkotrwale, gdyz jest ona dez- aktywowana in vivo miedzy innymi przez amino- peptydazy i karboksypeptydazy. Znany sposób; czesciowego rozwiazywania problemu tego krótko¬ trwalego dzialania polega na wytwarzaniu pochod¬ nych somatostatyny o malej rozpuszczalnosci, dzieki czemu przy wstrzykiwaniu podskórnym jest ona wyzwalana powoli. Jednakze, pochodne te po rozpuszczeniu nie sa juz bardziej niz sama soma¬ tostatyna odporne na dezaktywacje przez amino- peptydazy i karboksypeptydazy.Wynalazek umozliwia wytwarzanie nowych cyk¬ licznych heksapeptydów bedacych pochodnymi so¬ matostatyny, w których miedzy innymi 7 amino¬ kwasów pierscienia zastapiono drugorzedowym ami¬ nokwasem i usunieto oba egzocykliczne amino¬ kwasy, przy czym pozostale aminokwasy moga tez 10 20 25 39 2 byc dalej podstawione i poddawane reakcjom.Cykliczne heksapeptydy wytwarzane sposobem wedlug wynalazku hamuja wyzwalanie glukagontt, hormonów wzrostowych i insuliny oraiz hamuja wydzielanie kwasów zoladkowych. Niektóre z tych zwiazków hamuja zwlaszcza proces wyzwalania hormonów wzrostowych nie wplywajac na proces, wydzielania zoladkowego i/albo insuliny i gluka- gonu, albo tez hamuja wydzielanie kwasów zolad¬ kowych. Takwiec biologiczne dzialania tych zwiaz¬ ków jest bardziej selektywne niz dzialanie soma¬ tostatyny, jak równsez zachowuja one swa aktyw¬ nosc dluzej niz somatostatyna. Zwiaritei te sa przeto uzyteczne przy zwalczaniu akromegalii, cukrzycy, retinopatii cukrzycowej i wrzodów trawiennych.Sposobem wedlug wynalazku wytwarza sie zwiaz¬ ki o ogólnych wzorach la i Ib, w których Y ozna¬ cza grupe o wzorze (CH2)m , w którym m oznacza liczbe zero, 1 albo 2, lub tez Y oznacza atom siarki, który moze znajdowac sie w dowolnej pozycji wzdluz lancucha, Ri i R2 sa jednakowe lub rózne i oznaczaja nizsze rodniki alkilowe, rodniki benzy¬ lowe, rodniki benzylowe zawierajace 1 lub 2 pod¬ stawniki, takie jak nizsze rodniki alkilowe, atomy chlorowców, grupy hydroksylowe, aminowe lub nitrowe albo nizsze grupy alkoksylowe, lub tez Ri i R2 oznaczaja nizsze rodniki alkilowe podsta¬ wione piecio- lub szerscioczlonowym pierscieniem heterocyklicznym, R3 oznacza grupe 3-icidolilomety- lowa, ewentualnie podstawiona nizszym rodnikiem 128 347128 347 alkilowym lub alkoksylowyin albo atomem chlo¬ rowca, R4 oznacza nizszy rodnik alkilowy, hydro- ksyalkilowy, karboksyalkilowy lub amirnoalkilowy albo rodnik benzylowy, ewentualnie podstawiony nizszym rodnikiem alkilowym lub alkoksylowym, grupa hydroksylowa, aminowa lub nitrowa albo, atomem chlorowca, R5 we wzorze la oznacza nizszy rodnik alkilowy lub rodnik benzylowy, ewentualnie podstawiony nizszym rodnikiem alkilowym lub al¬ koksylowym, atomem chlorowca lub grupa hydro¬ ksylowa, aminowa albo nitrowa, a X we wzorze Ib oznacza grupe o wzorze (CH2)n , w którym n ozna¬ cza liczbe zero, 1 lub 2, albo tez X oznacza atom siarki. ' Okreslenie „nizszy rodnik alkilowy" oznacza rod¬ niki alkilowe o lancuchu prostym lub rozgalezio¬ nym, zawierajace 1—5 atomów wegla, np. rodnik metylowy, etylowy, propylowy, izopropylowy, bu¬ tylowy,* 11-rized.butylowy i pentylowy.Okreslenie „nizszy rodnik alkoksylowy" oznacza rodniki alkoksylowe o lancuchu prostym lub rózga-? lezionym, zawierajace 1—5 atomów wegla, np. rod¬ nik metoksylowy, etoksylowy, propoksylowy, izo- propoksylowy, butoksylowy, Ill-rzed.butoksylowy i pentoksylowy.Okreslenie „chlorowiec" lub „atom chlorowca" oznacza fluor, chlor lub jod albo atom takiego pierwiastka.Okreslenie „piecio- lub szesoioczlonowy pierscien heterocykliczny" oznacza rodniki heterocykliczne o 5 lub 6 czlonach, majace 1 lub 2 heteroatomy, takie jak atomy tlenu, azotu i siarki, np. pierscien furanowy, tiazolowy, pirazolowy i pirydynowy.Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku maja kilka srodków asymetrii, totez wystepuja w postaci optycznych izomerów. W zakres wynalazku wchodzi wytwarzanie zwiazków majacych obie konfiguracje, to jest DiL, w odniesieniu do kaz¬ dego z tych srodków asymetrii.Gdy Ri i R2 oznaczaja rodniki benzylowe, R3 ozna¬ cza rodindk indolilometylowy, Y oznacza rodnik me¬ tylenowy, wówczas zwiazek taki stanowi czesc lan¬ cucha somatostatyny 7, 8, 9, 10 i 11-aminokwasy (-Phe-Tip-Lys-Thr-Phe), a pozostala czesc amino¬ kwasów somatostatyny, w przypadku, gdy we wzo¬ rze la R5 oznacza rodnik metylowy, zastepuje dru- goraedowy aminokwas w postaci N^metyloalaniny, zas w przypadku* gdy we wzorze Ib X oznacza rodnik metylenowy, kwas ten ma postac proliny.Zgodnie z tym, stosujac podane wyzej definicje podstawników, w strukturze o wzorze la utworzony zostaje cykliczny analog heksapeptydowy somato¬ statyny o wzorze 2.Korzystne wlasciwosci maja zwlaszcza cykliczne heksapeptydy o wzorze la, w którym, Y oznacza rodnik metylenowy, Ri i R2 maja wyzej podane znaczenie, R3 oznacza rodnik 3-indolilometylowy albo rodnik indolilometylowy podstawiony grupa metoksylówa lub atomem fluoru, R4 oznacza rodnik metylowy, etylowy, hydroksymetylowy lub hydro- ksyetylowy i R5 oznacza rodnik metylowy. Korzyst¬ ne wlasciwosci maja zwlaszcza zwiazki o wzorze la, w którym R* i R2 maja wyzej podane znaczenie, R8 oznacza rodnik 3-indoldlometylowy, R« oznacza rodnik hydroksyetylowy, R5 oznacza rodnik mety- 10 15 30 40 45 so 55 •0 Iowy i Y oznacza rodnik metylenowy. Ri i R2 ko¬ rzystnie oznaczaja nizsze rodniki alkilowe, rodniki benzylowe albo rodniki benzylowe zawierajace jako podstawnik nizszy rodnik alkilowy, atom chlorowca. grupe hydroksylowa, aminowa, nitrcwa lub alko- ksylowa.Przykladami tych zwiazków o korzystnych wlasci¬ wosciach na: cyklo-(N-Me-Ala-Tyr-D-Trp-Lys-T.hr-Phe), cyklo-(N-Me-Ala-Phe-D-Trp-Lys-Thi-Phe), cyklo-(N-Me-Ala-Phe-L-Trp-Lws- Thr-Pha), cyklo-(N-Me-Ala-Phe-D:Tirp-L3s-Thr-p-Cl-Ph€), cyklo-(N-Me-Ala-Phe-D-5-F-Trp-Lys-Thr-Phe), cyklo-(N-Me-Ala-Phe-L-5~F-Trp-Lys-Thr-P1:e)i cyklo-(N-Me-Ala-Phe-D-Trp-Lys-Ser-Phe).Stosujac równiez podane wyzej defi Acje pod¬ stawników, w strukturze o wzorze Ib utworzony zostaje cykliczny analog heksapeptydowy somato¬ statyny o wzorze 3.Korzystne wlasciwosci maja zwiazki o.wzorze Ib, w którym X i Y oznaczaja rodniki metylenowe, Ri i R2 maja Wyzej podane znaczenie, R3 oznacza rodnik 3-imdolilometylowy lub rodnik indolilome¬ tylowy podstawiony grupa metcksylowa lub ato¬ mem fluoru i R4 oznacza rodnik metylowy, etylowy, hydroksymetylowy lub hydroksyetyIowy, a zwlasz¬ cza te zwiazki o wzorze Ib, w którym X i Y ozna¬ czaja rodniki metylenowe, Ri i R2 maja wyzej po¬ dane znaczenie, R3 oznacza rodnik 3-mdolilomety- lowy i R4 oznacza rodnik hydroksyetylowy. Ri i R2 korzystnie oznaczaja nizsze rodniki alkilowe, rod¬ niki benzylowe albo rodniki benzylowe zawierajaca jako podstawnik nizszy rodnik alkilowy, atom chlorowca, grupe hydroksylowa, aminowa, nitrowa lub alkoksylowa.Przykladami tych zwiazków o korzystnych wlas¬ ciwosciach sa: cyklo-(Pro-Tyr-D-Trp-Lys-Thr-Phe), cyklo-(Pro-Phe-D-Trp-L,ys-Thr-Phe), cyklo(Pro^Phe-L-Trp-Lys-Thr-Phe), cyklo(Pro-Phe-D-5-F-Trp-Lys-Thr-Phe), cyklo-(Pro-Pl.e-L-5-F-Trp-Lys-Thr-Phe)i cyklo-(Pro-Phe-D-Trp-Lys-Ser-Phe).W opisie wynalazku stosuje sie pewne skróty do oznaczania aminokwasów, niektórych korzystnych grup zabezpieczajacych, skladników reakcji i roz¬ puszczalników.Znaczenie tych skrótów podano w tabeli 1.Skrót T Lys Phe Trp D-Trp Thr 1 Aha Tyr Val Abu 1 Ser 1 Asn T a b e 1 a 1 Aminokwas ^ L-lizyna L-fenyloalanina L-tryptofan D-tryptofan -L-treonina kwas 6-a:minoheksanokarboksylowy L-tyrozyna Li-walina kwas L-a-aminomaslowy L-seryna L-asparagina 1128 347 5 * c. d. tabeli 1 1 Pro Asu Cys Skrót, INOC BOC OMe .Bu CBZ Bzl 2-C1-CBZ Acm Me Skrót ¦ g a o Skrót DCCI Skrót TFA TEA DIPEA Skrót EPAW BAW CMW DMF THF ! ' ¦ 2 L-prolina kwas D* lub L-aminoisuberynowy L-cysteina Grupa zabezpieczajaca izoinikotynyloksykarbonylowa in-rze&butyloksykarbonylowa ester metylowy i III-rzed;butylowa benizyloksykarbonylowa benzylowa 2^chloTobeflizyloksykarbonylowa acetamidometylowa metylowa Grupa aktywujaca ester p-nitroienylowy ester N-hydr^ksysukcynimidu 1-hydroksybenzotriazolowa Czynnik kcwic^n^jacy dwucyMoneksylokarbc*hvuimid Skladnik reakcji kwas trójfluorooctowy trójetyloamina dwiiiziopropyloetyloamina Rozpuszczalniki octan etylu-pirydyna-kwas octowy- -wo,da butanol-kwas octowy-woda chloroform-metanol-woda dwumetyloformamid czterowodorofuran Zgódrafe z wynalazkiem, nowe, cykliczne analogi heksapaptydowe somatostatyny wytwarza sie przez cyklizacje odpowiednich peptydów liniowych, a li¬ niowe peptydy wytwarza sie metoda kolejnych syn¬ tez w:'fazie stalej; Zgodnie z tym, sposób wedlug wynalazku polega na- (a) wytwarzaniu odpowied¬ niego zabezpieczonego peptydu liniowego przyla¬ czonego do- zywicy w fazie stalej, (b) selektywnym odsizczepieniu grupy zabezpieczajacej N-konccwa grupa aminowa, (c) usunieciu liniowego peptydu z zywicy, (d) traktowaniu liniowego peptydu srod¬ kiem cyklizujacym, w celu wytworzenia cyklicznego heksapeptydu ^zez* utworzenie wiazania amido¬ wego i (e) usunieciu* grup zabezpieczajacych, ewen¬ tualnie obecnych w bocznym lancuchu.Gdy liniowy peptyd wytwarza sie na zywicy, wówczas naagól nie ma decydujacego znaczenia to, jaki amiaokwas. bedzne znajd^twaA sie w pozycji C-koncowe?}, ate pod warunkiem, ze sekwencja ami¬ nokwasów w liniowym peptydzie odpowiada tej, która ma miec zadany analog somatostatyny. Po dokonaniu cykildzacji liniowego peptydu nie mozna juz okreslic, jaki aminokwas byl w pozycji C-kon- cowej w liniowym peptydzie.Aczkolwiek wybór pierwszego aminokwasu roz¬ poczynajacego lancuch nie ma zasadniczo decydu¬ jacego znaczer-ia. gdyz liniowy peptyd bedzie cyk- lizowany, to jednak moga byc inne czynniki decy¬ dujace o tym, ze korzystniej jest stosowac po¬ czatkowo okreslony aminokwas, a nie inny. Na przyklad, D-Trp moze reagowac z jonami Ill-rzed. butylokarboniowymi, które sa wytwarzane przy usuwaniu grup BOC. Tak wiec dobór kolejnej re¬ akcji, która spowoduje umieszczenie DrTrp w po¬ zycja N-koncowej liniowego peptydu, moze spowo¬ dowac dodawanie D-Trp jako ostatniego, gdyz wówczas bedzie on w najmniejszej mierze wysta¬ wiony na dzialanie jonów Ill-rzed.-butylokarbonio- wych. Taka selekcja moze nie zawsze byc mozliwa, np. gdy w peptydzie sa dwie czesci zawierajace grupy indolowe. Takawrazliwosc na reakcje nalezy jednak brac pod uwage planujac kolejnosc reakcji peptydu.Synteze liniowych peptydów metoda stalej fazy prowadzi sie etapami na zywicy chlorometylowanej, Zywica ta ma postac drobnych perelek o srednicy 20—70 mikrometrów i stanowi syntetyczna zywice wytworzona przez kopolimeryzacje styrenu z 1—2°/o dwuwinylobenzeinu. Pierscienie benzenowe zywicy sa chloirometylowane droga reakcji Friedel-Crait^-; z eterem chlorcmetylometylowym i chlorkiem cy¬ nowym. Reakcje te prowadzi sie az do chwili, gdy zawartosc chloru w zywicy wyniesie 0,5—5 mili- moli na 1 g zywicy.Aminokwas, który zostal wybrany jako C-tanco- wy aminokwas w liniowym peptydzie, przeprowa¬ dza sie w jego pochodna z zabezpieczona grupa aminowa. Grupe karboksylowa tego C-koncowego aminokwasu wiaze sie- kowalencyjnie z nierozpusz^ czalna zywica polimeryczna stanowiaca nosnik, wy¬ twarzajac np. ester karboksylowy zwiazanego z zy¬ wica chlorku benzylu, znajdujacego sie w zywicy polistyreno-dwuwinylobenzenowej, podstawionej grupa chlorometylowa.Po usunieciu grupy zabezpieczajacej grupe ami- rowa dodaje sie nastepny aminokwas zgodnie z sekwencja, majacy zabezpieczona grupe aminowa i równoczesnie dodaje sie srodek sprzegajacy, taki jak dwucyklohek&ylokarbodwuiniid. Ten amino7 kwas mozna stosowac w postaci aminokwasu z ak¬ tywowana grupa karboksyl#wa, np. jako ester ONp, azydek aminokwasu itp. Nastepnie us\iw.a. sie grupy zabezpieczajace i dodaje kolejno dalsze aminokwa¬ sy, az do wytworzenia zadanego peptydu. liniowego.Grupy zajbezpieczajace dobiera sie po czesci w zaleznosci od danych warunków sprzegania, a czes¬ ciowo zaleznie od rod/aju aminokwasu i skladnii ków peptydowych bioracych udzial w reakcji.Jako grupy zabezpieczajace grupy aminowe stosu¬ je sie zmane grupy zwykle stosowane do tego celu, np» grupy ziaitezpaeczajace uretany, takie jak grupa benzyloksykarbonylowa (karbobenzoksylowa),, p-me- toksykarbobenzoksylowa, p-nitrokarbobenzoksylo- wa, Ill-rzed.butyloksykarbonylowa itp. Do zabez¬ pieczenia grupy a-aminowej w aminokwasach pod¬ dawanych reakcji przy ich koncu karboksylowym korzystnie stosuje sie grupe III-rzed.butyloksy- 10 K 20 25 30 II 40 45 50 55 607 128 347 8 karbonylowa (BOC). Grupe te, po reakcji- sprzega¬ nia i przed nastepnym etapem procesu, odszczepia sie latwo za pcmoca stosunkowo lagodnie dzialaja¬ cych kwasów, np. kwasu trójiluorooctowego lub chlorowodoru w octanie etylu.Grupe OH w Thr i w Ser mozna zabezpieczac grupa Bzl, a grupe e-aminowa w Lys mozna za¬ bezpieczac grupa INOC albo grupa 2-chlorobenzy- loksykarbonylowa (2-C1-CBZ). W przypadku Lys korzystnie jest zabezpieczac grupe f-aminiowa za pomoca grupy 2-C1-ZBZ, gdyz grupa ta jest *.atwo usuwana równoczesnie z grupami Bzl przy dzia¬ laniu HF po dokonaniu cyklizacji liniowego pep- tydu. Gnipa INOC nie jest usuwana za pomoca HF i wymagane jest w tym celu dodatkowe dzialanie cynkiem. Kwas trójfluorooctowy (TFA), s-tosowiny do usuwania zabezpieczajacych grup BOC, nie dziala na zadna z tych grup zabezpieczajacych, totez grupy takie jak 2-C1-CBZ i Bzl po dokonaniu cyklizacji liniowego peptydu odszczepia rie dzia¬ lajac HF.Po wytworzeniu liniowego peptydu na zywicy w stalej fazie mozna go usuwac z tej zywicy róznymi, znanymi metodami. Na przyklad, mozna odszczepiac peptyd od zywicy dzialajac hydrazyna, po czym wytworzony hydrazyd peptydu mozna bezposrednio cyklizowac poprzez azydek i wytwarzac zadany peptyd cykliczny. Hydrazyd przeprowadza sie w odpowiadajacy mu azydek, dzialajac substancja, z której in situ wytwarza sie kwas azotawy. Sub¬ stancjami odpowiednimi do tego celu sa nizsze azo¬ tyny alkilowe, np. azotyn IH-butylowy lub azotyn izóamylowy, albo azotyny metali alkalicznych, np. azotyn sodowy lub azotyn potasowy, w obecnosci mocnego kwasu, takiego jak kwas solny, fosforo¬ wy itp. Reakcje te prowadzi sie w obecnosci wody i/albo niewodnego rozpuszczalnika, takiego jak dwumetylofcrmamid, czterowodorofuran, dioksan, chloroform; chlorek metylenu itp., w temperaturze od okolo —40°C do 20CC. Mozna takze usuwac peptyd z zywicy przez dzialanie niiszym alkoholem^ takim jak metanol, w obecnosci organicznej zasady, np. trójetyloaminy, wytwarzajac ester liniowego peptydu z uzytym alkoholem. Ester ten mozna przeprowadzac w hydrazyd, który cyklizujt sie po¬ przez azydek w obecnosci trzeciorzedowej aminy wytwarzajac zadany peptyd cykliczny. Zgodnie z wynalazkiem korzystnie oddziela sie peptyd od zywicy za pomoca hydrazyny.W tablicach 2 i 3 przedstawiono schematycznie korzystne przyklady wytwarzania cyklicznych pep- tydów sposobem wedlug wynalazku, z zastosowa-j niem stopniowej syntezy liniowego peptydu na zy^ wicy w stalej fazie, a mianowicie wytwarzanie zwiazków o wzorach 4 i 5. W procesach tych kar- boksylowy koniec fenyloalanii^y majacej zabezpie¬ czona N-koncowa grupe aminowa wiaze sie kowa¬ lencyjnie z chlorkiem benzylu zwiazanym z zywica.Grupa aminowa fenyloalaniny jest zabezpieczona grupa BOC i po zakonczeniu wiazania Phe z zywica, odszczepia sie gmipe zabezpieczajaca BOC dzialajac TFA w CH2CI2. Dalsze aminokwasy odszczepia sie w postaci aminokwasów z grupa aminowa zabez¬ pieczona grupa BOC, stosujac jako srodek konden-j sujacy DCCI lul? addny do reakcji ester, np. ONp.Po wytworzeniu zadanego peptydu liniowego od¬ szczepia sie selektywnie grupe zabezpieczajaca N-koncowa grupe aminowa i oddziela peptyd od zywicy dzialajac hydrazyna. Otrzymany hydrazyd 5 liniowego peptydu z nie zabezpieczona N-koncowa grupa aminowa, majacy sekwencje aminokwasów przedstawiona we wzorach 6 lub 7, traktuje sie azotynem izoamylowym w srodowisku kwasnym, wytwarzajac azydek. Roztwór tego azydku rozcien- 10 cza sie rozpuszczalnikiem i zobojetnia organiczna zasada. Liniowy peptyd cykliziuje, wytwarzajac zwiazki o wzorach 8 lub 9. W czasie cyklizacji kontroluje sie wartosc pH srodowiska i utrzymuje odczyn obojetny przez dodawanie organicznej za- 15 sady. Wartosc pH organicznego rozpuszczalnikii okresla sie wlewajac podwielokrotnosc roztworu iu\ bibule dio oznaczania waskich zakresów war¬ tosci pH.Po zakonczeniu cyklizacji liniowego peptydiu od- 20 szczepia sie zabezpieczajace grupy 2-C1-CBZ i OBZ1 dzialajac HF w obecnosci anizolu. Otrzymany su¬ rowy peptyd cykliczny oczyszcza sie chromatograf ficzinie, korzystnie na kolumnie z zelu krzemionko-? wego. ELuuje sie przewaznie organicznym rozpusz- n czalni dem lub mieszanina rozpuszczalników, przy czym rozpuszczalniki te dobiera sie analizujac pod- wielokrotnosci otrzymanego produktu metoda chro¬ matografii cienkowarstwowej.W schematach 1 i 2, jak równiez w przykladach 30 symbol 0 oznacza rodnik fenylowy. Wytwarzanie zwiazku o wzorze 4 sposobem wedlug wynalazku, przedstawia schemat 1, a wytwarzanie zwiazku o wzorze 5 sposobem wedlug wynalazku przedsta¬ wia schemat 2. 3J W nastepujacych przykladach zilustrowano wy¬ nalazek, nie ograniczajac jego zakresu.Przyklad I. D-Trp-(£-2-0-CBZ)Lrys-(OBZl)- Thr-Phe-Pro-Phe-OCH20-zywica 862,0 g (2,37 mola) zywicy chlorometylowej (Zywica Merrifield 2°/o ^ usieciowana), zawierajacej 2,75 milirównowazniki chloru wig oraz 607,0 g (2,37 mola, 1 równowaznik) BOC-Phe dodaje sie do 4320 ml czterowodorofu- rainu nie zawierajacego nadtlenku i miesza w ka¬ pieli olejowej o temperaturze 80°C w ciagu 45 mi- ^ nut. Nastepnie dodaje sie 310,0 ml trójetyloammy, miecza w kapieli o temperaturze 80°C w ciagu 70 godzin, chlodzi do temperatury 25°C i z 2000 ml czterowodorofuranu przenosi do nueszanej kolumny reakcyjnej z stala faza. Po usunieciu rozpuszczal- 5p nilka stosujac mieszana kolumne, pozostala zywice przemywa sie 3 porcjami po 2000 ml czterowodoro- furanu, 4 porcjami po 5170 ml etanolu, 1 porcja 517U ml 'kwasna octowego, 3 porcjami po 5170 ml wody, 3 porcjami po 5170 ml metanolu i 3 porcja¬ mi po 5170 ml chloroformu. Otrzymana BOC-Phe- -O-CH20-zywice suszy sie pod zmniejszonym cis¬ nieniem w temperaturze 25°C w ciagu 16 godzin, otrzymujac 1203 g BOC-Phe-O-CH20 -zywicy, która zawiera 1,2 milimola fenyloalaniny na 1 g zywicy. 2,13 (2,0 milimole) BOC-Phe-O-CH20-zywicy pod¬ daje sie zabiegom opisanym w tablicach 4 i 5, sto¬ sujac 2 zabiegi usuwania grup zabezpieczajacych (jeicn trwajacy 2 minuty i drugi 25 minut) za po¬ moca 25% TFA w chlorku metylenu i 2,5 równo- M waznika EOC-amdnokwasu w zadanej kolejnosci,9 128 347 10 az do otrzymania zadamego produktu BOC-szescio-l peptydo-O-CH20-zywicy. W kazdym zabiegu jako srodek sprzegajacy stosuje sie tylko DCCI. Sprze¬ ganie .kazdego aminokwasu przebiega latwo i naj¬ lepsze wydajnosci uzyskuje sie powtarzajac sprze¬ ganie w kazdym etapie. Przy powtarzaniu sprze¬ gania^nie stosuje sie poczatkowych dwóch prze¬ mywan,chloroformem, zabiegu odszczepiania i dal¬ szych trzech przemywan chloroformem, lecz sto¬ suje sie,; tylko, jedno przemywaiue chloroformem.Proces,sprzegania prowadzi sie w chlorku mety¬ lenu,, /.swiezo odga/zowainym dwumetyloformamidzie .,,.'¦¦.' •'¦','•' Ta lub w mieszaninie obu tych rozpuszczalników.W kazdym przypadku N-koncowa grupe aminowa zabezpiecza sie grupa BOC, grupe hydroksylowa w L-^reDninie zabezpiecza sie grupa benzylowa a erupe f-arrir.owa w L-lizynie zabezpiecza sie gn^a 2-C1-CBZ.W otrzymanej BOC-heksapeptydo-O-CH20 -zywi¬ cy usuwa sie N-koncowa grupe BOC stosujac kon-< cowe odszczepianie opisane w tabeli 4. Po wyko¬ naniu zabiegów podanych w tabelach 2, 3 i 4 wy¬ tworzony pirodukt suszy sie w ciagu nocy, otrzy¬ mujac 3,7 g heksapeptydo-OCH20 -zywicy. bela 2 10 1 Rozpuszczalnik lub skladnik ¦; reakcji (liczba c traktowan lub. przemywan) ¦*¦.'¦:.¦¦ -J 'i-i Objetosc w ml t Czas w rniniutacji ,,..i'!fc.<..'A-w ' CHCI3 ''(2) 40 5 25°/o TFA w (2) 20 2 i 25 CHCI3 (3) 40 2 ' NFt3- CHoClo 1:9 (2) 40 5 i 5 CHa3(3) CH2C12(3) 40 2 BOC AA w CH2CI2 DMF; lub mieszanina obu 25 5 0,5M DCCI W CH2CI2 10 5 sprzeganie 30 DMF(1) MeOH(l) DMF(l) MeOH(l) CHC13(2) 40 2 Tabela 3 Zabezpieczony ami¬ nokwas i jego ilosc Rozpuszczalnik i jego ilosc BOC-N-Me-Ala (1,08 g) Sprzeganie u---^- EOC-Phe (1,32 g) Sprzeganie BOC(OBzl)Thr (1,55 gp Sprzeganie BOC-(2-Cl-CBZ)Lys (2;24 g)* Sprzeganie BOC-D-Trp (1,52 g) Sprzeganie 20 ml.CH2Cl2 20 ml CH2CI2 . 20 ml CH2CI2 .20 ml CH2CI2 ¦15.mlGHaGb, 5 ml DMF 11 BOC-Pro (1,80 g) ' Sprzeganie 'x BOC-Phe (1,32 g) v * Sprzeganie BtC (OBZ)Thrv ; * (1,55 g) ' -• ¦ ' " "Sprzeganie BOC-(2-Cl-CBZ)Lys 1 (2,24 g) Sprzeganie :i;'- BOC-D-Trp a";S2 g) Sprzegafiie - 4 -v 25 ml CH2C12 25 ml CH2CI2 25 ml CH2CI2- 25 ml CH2CI2 ..¦,-¦: . ¦ ., ¦¦-....¦ 20 ml CH2CI2, 5 ml DMF j. , w— — 30 35 40 50 H.. ¦ ¦;*:•....'..¦¦• 1 Rozpuszczal-.-:, skladnik re- 4 akcji (Uczka^, traktowan lub przemywan) Objetosc; w m] Czas w mi-. nutach Tc CHCla 40 ; 45 ¦;' i.bela 4 25% TFA W CH2CI2+ '¦'+¦ l*Areta^ tiodwutiolu ' (2) v 40 ;2 i 25 M C'HC13 (:) 40 2 MeOH(2) CH2C.I2U) MeOi:(2) Cll"?Cl2C2) 40 2 1 65 Przyklad II. D-Trp-(£-2-Cl-CBZ)Lys-(OBZl)- Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe-NHNH2.Zywice otrzymana w sposób opisany w przykla-, dzie I miesza sie z 30 ml mieszaniny dwumetylo- acetamidu i hydrazyny (2:1) w temperaturze, po¬ kojowej w ciagu 1 godziny, po czym odsacza sie nierozpuszczalna zywice i z roztworu odparowuje dwumetyloacetamid. Pozostalosc, umieszcza sie. pod silnie obnizonym cisnieniem, w celu usuniecia wszystkich skladników lotnych, po czym rozpuszcza w metanolu, przesacza i odparowuje do sucha.. otrzymujac 2,19 g produktu podanego w tytule przykladu, majacego konsystencje piany.Przyklad III. D-Trp-(f-2-Cl-CBZ)Lys-(OBZl)- Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe-N3.Hydrazyd wytworzony w sposób opisany w przy¬ kladzie II miesza sie z 15 ml odgazowanego dwur metyloformamidiu w atmosferze azotu, chlodzi, da temperatury —10°C i dodaje 5 równowazników 4,f2M roztworu chlorowodoru w czterowodorofura¬ nie (2,2 ml). Roztwór chlodzi sie do temperatury. —25°C i dodaje porcjami 5 ml 1 : 19 mieszaniny azotynu izoamylu w dwumetyloformamidzie az do uzyskania pozytywnej reakcji w próbie ze skrobia i jodkiem potasowym. Przebieg reakcji sledzi si(j me^da chromatografii cienkowarstwowej, obser¬ wujac zanikanie wyjsciowego hydrazydiU.P r z y k l a d IV. Cyklo(D^Trp-/e-2-Cl-CBZ/Lys-/- C-EZl)Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe.Azydek wytworzony w sposób opisany w przy¬ kladzie III dodaja sie do 600 ml odgazowanego dwumetyloformamidu, ochlodzonego uprzednio do temperatury —25°C, po czym za pomoca trójetylo- aminy doprowadza sie wartosc pH mieszaniny do 8- i umieszcza mieszanine na przeciag nocy w zamra- zalniku. Po uplywie okolo 14 godzin sprawdza sie wartosc pH mieszaniny i w razie potrzeby dodaje trójetyloaminy, Utrzymujac wartosc pH 8 i prze¬ chowuje mieszanine dalej w temperaturze —20°C w ciagu 16 godzin, a nastepnie w temperaturze 5°C równiez w ciagu 16 godzin.11 Próba metoda chromatografii cienkowarstwowei wykazuje, ze reakcja dobiegla konca. Wówczas od¬ parowuje sie mieszanine do sucha, rozpuszcza po¬ zostalosc w 150 ml mieszaniny dwumetylofcrmami-- du z woda 3 : 1 w ciagu; 1 godziny traktuje mie¬ szanym wymieniaczem zywicznym arninowo-katio¬ nowym. Nastepnie mieszanine przesacza sie, prze¬ sacz odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem i oleista pozostalosc rozciera z metanolem, otrzy¬ mujac 1,91 g produktu o wzorze podanym w tytule 1( przykladu, majacego konsystencje stala i biala barwe.Przyklad V. Cyklo(D-Trp-Lys-Thr-Phe-N- -Me-Ala-Phe). 1.91 g (1,8 milimola) zabezpieczonego cyklicznego a heksapeptydu wytworzonego w sposób opisany w przykladzie IV miesza sie w pojemniku wylozonym teflonem z 2 ml anizolu, usuwa z pojemnika ciek¬ lym fluorowodorem o temperaturze kapieli stalego dwutlenku wegla z acetonem. Nastepnie podwyzsza 2 sie temperature do 0°C i miesza dalej w ciagu 1 godziny, po czym zezwala sie na odparowanie flu¬ orowodoru i pozostalosc utrzymuje pod zmniejszo¬ nym cisnieniem az do otrzymania zawiesiny. Zai wiesine t< rozciera sie z acetonem etylu i odsacza a osad, otrzymujac 1,29 ,g drobnego proszku, który umieszcza sie na 300 g zelu krzemionkowego i elu- uje mieszanina rozpuszczalników EPAW 10:5:1:3, zbierajac frakcje po 9 ml. Frakcje 55—66 laczy sda. steza i wytraca produkt z mieszaniny chloroformiu z octanem etylu i heksanem, otrzymujac 679 mg produktu o wzorze podanym w tytule przykladu.Przyklad VI. D-Tr£:-(s-2-Cl-CBZ)Lys-(OBZl)- Thr-Phe-Pro-Phe-NHNH^ Zywice otrzymana w sposób opisany w przykla- 35 dzie I miesza sie z 30 ml mieszaniny dwumetylo- acetamidu z hydrazyna 2 : 1 w temperaturze poko¬ jowej w ciagu 1 godziny, po czym odsacza sie nie¬ rozpuszczalna zywice i z przesaczu odparowuje dwumetyloacetamid. Pozostalosc umieszcza sie pod 40 silnie o-bnizonym cisnieniem na okres nocy, w celu usuniecia wszystkich skladników lotnych, po czym rozupszcza w metanolu, przesacza i odparowuje do sucha, otrzymujac 1,84 g hydrazydu o wzorze po¬ danym w tytule przykladu. Produkt ma konsysten- 45 cje piany.Przyklad VII. D-Trp-(£-2-Cl-CBZ)Lys-(OBZl)- Thr-Pro-Phe-NHs.Hydrazyd wytworzony w sposób opisany w przy¬ kladzie 11 miiesiza sie z 15 ml odgazowane^o dwu- 5Q metylofoirmaimidu w atmosferze azotu, chlodzi sd^ do temperatury —10°C i dodaje 5 równowazników 5,8M roztworu chlorowodoru w czterowodorofurande (1,7 ml). Roztwór chlodzi sie do temperatury —25°Q i dodaje 5 ml mieszaniny azotynu izoamylu w dwu- g5 metyloformamidzie (1 :19). Przebieg reakcji obser¬ wuje sie metoda chromatografii cienkowarstwowej i zanik wyjsciowego hydrazydu oznacza koniec re-» akcji.Przyklad VIII. Cyklo(D-Trap/£-2-Cl-CBZ/- cn Lys-(0-BZl)Tnr-Phe-Pro-Phe.Azydek wytworzony w sposób opisany w przy¬ kladnie III dodaje sie do 600 ml odgazowanego dwu- metyloformamadu, ochlodzonego uprzednio do tem¬ peratury —25°C, po czym wartosc pH mieszaniny ~ 12 - -^r— doprowadza st^ do 8 i umieszcza mtesz&iainij na okres nocy w z^cmrazalnfku. Pb upfywte ófcolo 14 godzin sprawdza sa? wartosc pif mfesaaniny i w razie potrzeby doprowadza ponownie do $ i i utrzymuje mieszanine w temperaturze —20°C w cra^u 15 gcozin i w temperaturze 5°C w ziaga 16 godzin. Próba metoda chromatografii cienko¬ warstwowej wskazuje, ze reakcja dobiegla konca.Wówczas odparowuje sie mieszanine dfo stieha, roz-* puszcza pozosfelosc w 15& ml mieszaniny dwiime- tyloformamidu z woda 3:1 i w eiajgu 2 gadzin traktuje mieszanine wymieniaczeni zyrocznym anio- nowO-kationowym. Nastepnie mieszanine przesacza sie, przesacz odparowuje pod zmniejszonym cisrae-t i niem do sucha, pozostalosc rozpuszcza w metanolu, przesacza i przesacz odparowuje do stfeeha, otrzy¬ mujac produkt o wzorze podaliym w tytule przy¬ kladu.Przyklad IX. CykIo(D-Trp-Lys-Thr-Phe-Pro- ) -Phe). 2,13 g (2 milimole) zabezpieczonego cyklicznego heksapeptydiu wytworzonego w sposób opisany w przykladzie IV miesza sie w pojemniku wylozonym teflonem z 2 ml anizóiu, usuwa z pojemnika po- \ wietrze i wypelnia pojemnik cieklym fluorowodo¬ rem o temperaturze kapieli stalego dwutlenku wegla z acetonem. Nastepnie podwyzsza sie tempe¬ rature do 0°C i miesza dalej w ciagu 1 godziny, po czym zezwala sie na odparowanie fluorowodoru i pozostalosc utrzymuje pod zmniejszonym cisnie¬ niem az do otrzymania zawiesiny. Zawiesine te rozciera sie z octanem etylu i odsacza osad, otrzy¬ mujac 1,19 g drobnego proszku. 300 mg tego prosrakni umieszcza sie na plytce do chromatografii cienkowarstwowej, wykonanej z zelu krzemionkowego 100 pm i eluuje mieszanina chlo-i roformu z metanolem i stezonym roztworem wod- nym amoniaku 70 :30 :5. Otrzymuje sie 200 mg surowego produktu. Reszte proszku umieszcza sie na kolumnie z zelu krzemioinkowego i ehiuje taka sama mieszanina rozpuszczalników. Obecnosc pro¬ duktu w eluencie stwierdza sie metoda chromato-, grafii cienkowarstwowej. Po wysuszeniu przez wy¬ marzanie otrzymuje sie okolo 510 mg produktu o wzorze podanym w tytule przykladu.Postepujac w sposób opisany w przykladach i zmieniajac tylko dobór i kolejnosc aminokwasów w procesie podanym w przykladzie I, wytwarza sie zgodnie z wynalazkiem inne heksapeptydy cykliczne.Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynalaz¬ ku badano i porównywano ich wlasciwosci z wlas¬ ciwosciami scmatostatyny, prowadzac in vitro pró¬ by inhibitowania hormonu wzrostu. Próby prowa¬ dzono w ten sposób, ze przysadki mózgowe szczu¬ rów wyosobniano metoda podana przez Vale i Grant w pracy „In vitro Pituitary Hormo.:e Secretion Assay for Hypophysiiotropis Substances", optjfoliko- wanej w Methodes in Enzymology, tom XXXVII, P.W. 0'Malley i J.,G. Hardman (Academic Press, Inc., Nowy Jork) str. 5—93 (1975).Po prowadizeniu hodowli w ciagu 4 dni komórki przemyto i poddawano hodowli w ciagu 4 godzin w pozywce Eagle'a zmodyfikowanej przez Dulbecco, w obecnosci stopniowanych dawek kazdego z ba128 347 13 danych analogów somatostatyny. Nastepnie oddzie¬ lano pozywke i oznaczano w niej hormon wzrostom wy droga dwukrotnej próby oznaczania zwieksze¬ nia odpornosci przeciwcial na dzialanie promieni w odniesieniu do wzrostowego hormonu szczura. Wy¬ niki tych prób dla niektórych zwiazków wytwarza¬ nych sposobem wedlug wynalazku podano w tabli¬ cy 5 w porównaniu z odpowiednim wynikiem dla somatostatyny, który przyjeto dowolnie jako 1.Wartosci uzyskane dla nowych zwiazków stano¬ wia wielokrotnosci lub ulamki wartosci dla soma- tostatyny, przy czym w nawiasach podano najniz- szje i najwyzsize wartosci uzyskane w róznych pró¬ bach dla kazdego z badanych zwiazków. Pierwszy z podanych w tabeli 5 nowych zwiazków jest zwiazkiem wytworzonym w sposób opisany w przy¬ kladach I—V, ale w tabeli 5 wzór jego napisano nieco inaczej, w celu utrzymania takiej kolejnosci aminokwasów jakavjest w somatostatynie.Tabela 5 Bandany zwiazek 1 Somatostatyna Cy'klo{N-Me-Ala-The-D-Trp- -Lys-Thr-Phe) Cyklo(N-Me-D-Ala-Phe-D- -Trp-Lys-Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-D-Trp-Lys- -Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-L-Trp-Lys- -Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-D-5F-Trp- -Lys-Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-L-5F-Trp- -Lys-Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-L-5-OCH3- -Trp-Lys-Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-D-Trp-Om- -Thr-Phe) Inhibitowamie hormonu wzros¬ towego in vitro 2 1 4,38 (2,15—11,90) 2,13 (0,83—6,00) 1,71, (1,31—2,32) 1,59 (1,33—1,92) 2.4 (2,1—2,8) 2.5 (1,9—3,2) C,17 (0,12—0,25) 0,16 (0,15—0,17) c.d. tabeli 5 1 Cykl'j(Pró-Phe-D-Trp-Lys -Ser-Phe) Cyklo(Pro-Phe-D-Trp-Lys- ' -«-ABU-Phe) Cyklo(Pro-Phe-D-Trp-Lys- -Thr-Leu) Cyklo(Pro-Phe-D-Trp-Lys- -Thr-p-Cl-Phe) Cyklo(Pro-p-Cl-Php-D-Trp- -Lys-Thr-Phe) Cyklo(pro-Leu-D-Trp-Ly s- -Thr-Phe) Cyklo -Thr-Phe) Cyklo(Pro-Tyr-D-Trp-Lys- -Thr-Phe) 1 | 1,4 (1,1—1,7) 0,82 (0,57—1,18) 0,16 (0,07—0,33) 0,86 (0,75—1,0) 1,14 (0,93—1,34) 0,29 (0,13—0,57) 0,19 (0,1—0,38) 1 . 14,3 (8,3—33,0) 1 Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalaz¬ ku badano równiez w celu oznaczenia ich zdol¬ nosci iahibitowania wydzielania wewnetrznego spo¬ wodowanego przez pentagastryne u psów cierpia¬ cych na chroniczna przetoke. Samicom psa gon¬ czego cierpiacym na chroniczna przetoke zoladkowa podawano dozylnie pentagastryne w ilosci 2,5 /ug na 1 godzine i 1 kg masy ciala w czasie od 60 do 120 minut i zbierano wydzieliny zoladkowe przez rurke przetokowa.W odstepach 30 minf.it oznaczano objetosc zebra¬ nych wydzielin w mililitrach i miareczkujac 0,0In NaOH do wartosci pH 7 oznaczano zawartosc kwasu w milirównowaznikach/litr, a nastepnie obliczano calkowita zawartosc kwasu jako iloczyn stezenia przez objetosc. Badane zwiazki podawano ze stal:) pr^dikoscia w ciagu 0—60 minut. Wyniki podano w tabeli 6 w porównaniu z danymi dla somatosta¬ tyny jako procent zmiany calkowitej ilosci kwasu w stosurku do wyników u tych samych zwierzat bez podawania im badanych zwiazków.Tabela 6 Wplyw cykloheksapeptydowych analogów somatostatyny na wydzielanie zoladkowe.D;.wka badanych zwiazków 0,8 /jg/ml/mimite — wprowadzanie 0—60 minut Somatostatyna Cyklo(N-Me-Ala-Phe-D-Trp- Lys-Thr-Phe) Cy1klo(N-Me-D-Ala-Phe-D- -Trp-Lys-Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-D-Trp-Lrys- -Thr-Phe) Cyklo(Pro-Phe-D-Trp-Lys- Thr-p-Cl-Phe) Cyklo(Pro-p-Cl-Phe-D-Trp- -Lys-Thr-Phe) Cyklo(Pro-Tyr-D-Trp-Lys- The-Phe) 85 91 50 88 88 79 67 97 92 84 98 88 94 87 81 90 0 95 85 51 87 37 84 0 86 44 25 64 16 15 12 18 52 30 30 77 41 34 47 82 53 49 61 47 9 54 94 24 52 14 48 0 68 38 12 27 10 35 40 ibel; )W SO'! g/ml/n hibito* objel ;o—80! 97 92 84 98 88 94 8715 mzu ie Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowych, cyklicznych hek- sapeptydów o ogólnych wzorach la lub Ib, w któ¬ rych Y oznacza grupe o wzorze (CH2)m, w którym m oznacza liczbe zero, 1 albo 2, lub tez Y oznacza atom siarki, który moze znajdowac sie w dowolnej pozycja wzdluz lancucha, Ri i R2 sa jednakowe lub rózne i oznaczaja nizsze rodniki alkilowe, rodniki benzylowe, rodniki benzylowe zawierajace 1 lub 2 podstawniki, takie jak nizsze rodriki alkilowe, ato¬ my chlorowców, grupy hydroksylowe, aminowe lub nitrowe albo nizsze grupy alkoksylowe, lub tei; Ri i R2 oznaczaja nizsze rodniki alkilowe podsta-i wiome piecdo- lub szescioczlonowym pierscieniem heterocyklicznym, R3 oznacza grupe 3-iiidolilome- tylowia, ewentualnie podstawiona nizszym rodni¬ kiem alkilowym lub alkoksylowym albo atomem chlorowca, R4 oznacza nizszy rodnik alkilowy, hyd-. roksyalkilowy, karb0ksyalkilowy, lub aininoalkilo- wy albo rodmik benzylowy, ewentualnie podstawio^ ny nizszym rodnikiem alkilowym lub alkoksykn wym, grupa hydroksylowa, aminowa lub nitrowa albo atomem chlorowca, R5 we wzorze la oznacza, nizszy rócfchik alkilowy lub rodnik benzylowy, ewentualnie podstawiony nizszym rodnikiem alki¬ lowym hib alkoksylowym, atomem chlorowca lub grupa hyduoksyiowa, aminowa albo nitrowa, a 3j 10 11 we wzorze Ib oznacza grupe, o wzorze (@H£n , w którym n oanacaa liczbe aero, 1 lub 2, albo tez X oznacza atom siarki, znamienny ty*, ze wytwarza sie liniowy peptyd o sekwencji aminokwasów od¬ powiadajacej zwiazkowi o wzorze la lub Ib s-topiaioTi^e^o wydluzania lancucha peptydu od C-konca na nosniku polimerowym, po czym selek¬ tywnie usuwa sie grape zabezpieczajaca) N-koncowi grupe amiiiowa^ nastepnie odszczepia.sie peptyd o \ nosnika; traktuje liniowy peptyd srodkiem cytoli- zujacym i usuwa grupy zabezpieczajace znajdujac* sie w bocznym lancuchu. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze liniowy peptyd usuwa sie Z zywicy cfczialajac hydra¬ zyna. 3. Sposób wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze liniowy peptyd w postaci hydrazydu poddaje sie dzialaniu srodka wytwarzajacego kwas azotawy in situ, po czym otrzymany azjfdfck 'fcyklizuje sie w ofoeonosci trzeciorzedowej aminy. 4. Sposób; wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze l ept#d traktuje sia nizszym azotynem aUtilowym lutv azotynem metalu alkalicznego w obecnosci mocnego kwasu. 5. Sposób wedlug zastrz. 4; znamienny tym, ze jako azotyn alkilowy stosuje sie azotyn izoamylo- wy w obecnosci kwasu solnego.Wzór 1b128 347 N-Me-Ala-Phe-Trp i i Phe-Thr-Lys Wzór 2 N-Me-Ala-Phe-D-Trp I I Phe-Thr Lys Wzór k OBzl i Pro-Phe-Trp i i Phe-Thr-Lys Wzór3 i Pro-Phe-D-Trp i I Phe-Thr Lys WzOr 5 D-Trp-Lys-Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe-NHNH2 2 CICBZ Wzór 6 OBzl i Cyklo- (D-Trp-Lys-Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe) i 2-CICBZ Wzór 8 ¦¦.$¦ OBzl i Cyklo-(D-Trp-Lys-Thr-Phe-Pro-Phe) 2-CICBZ OSZl i D-Trp-|_ys-Thr-Phe-Pro-Phe-NHNH2 2 CICBZ Wzór 7 Wzór 9 Cl- CH2 jEf — zywicd I BOC-Phe BOC-Pte-O-CH20 - zywica Metoda statej fazy 1)BGC-N-Me-Ala 2) BOC-Phe 3)BOC-(OBZl)Thr 4)B0C-(£-2-Cl-CBZ)Lys 5}BOC-D-Trp buC-D-Trp(S-2-CKBZ) Lys-(OBZl) Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe-OCH20-zywiea TFA D-Trp-(E-2-Cl-CBZ)L.ys-(OBZl) Thr-Phe-N -Me- Ala-Phe-O-CHj0-zywica t Schemat 1cz.l.128 317 lNH2NH2 D-TrpMt-2 Cl CBZ)Lys- (OBZl) Thr Phe N--Me-Ala-Phe-NHNH2 i H+, DMF | azotyn izoamyUi D-.Trp- -(£ 2-Cl CBZ) Lys (OBZl) Thr-Phe ¦ N . Me - ASa Phe-Nk 1 DMF/trójetylocmina Cyklo(D-Trp-(E- 2-Cl -CBZ) Lys- (OBZl) Thr-Phe.- N- Me-Ala-Phe) | HF/anizol Cyklo- (D - Trp- Lv< - Thr- Phe- N -Me-Ala - Phe Schemat 1 cz. 11.Cl-CH20-zywica BOC-Phe l "%-Phe-O-CH20-zywica Metoda stalej fazy 1)BOC-Pro |2)BOC-Phe 3)BOC-(OBZl)Thr |4)BOC-(£-2-Cl-CBZ)Lvs ,5)BOC-D-Trp Kx,-U-Trp(£-2-a-CBZ)Lys- (OBZl) Thr-Phe--Pro-Phe-OCHjjET- zywica Jtfa D-Trp-(£-2-Cl-CBZ)Lys-tOBZljThr-Phe-Prn-Phe-O-CH^- zywica Schemat 2cz.I.I ! nH2nh2 D- irp ie-2-Cl CBZ) Lys -(OBZl) Thr Phe- Pro - Phe-NHNH2 ; azotyn izoamylu, H4, DMF l D-Trp-(£ 2-Cl CBZ) Lys (OBZl) Thr-Phe-Pro-Phe-N3 ; DMF/trójetyloamina Cyklo (D-Trp--(£ 2 Cl CBZ) Lys - (OBZl) Thr-Phe- Pro-Phe) HF/anizol Cyklo - (D - Trp- Lys - Thr- Phe -Pro - Phe) Schemat 2 cz. 11.OZGraf. Z.P. Dz-wo, z. 219 (80+15) 12.85 Cena 100 zl PL PL PL

Claims (12)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowych, cyklicznych hek- sapeptydów o ogólnych wzorach la lub Ib, w któ¬ rych Y oznacza grupe o wzorze (CH2)m, w którym m oznacza liczbe zero, 1 albo 2, lub tez Y oznacza atom siarki, który moze znajdowac sie w dowolnej pozycja wzdluz lancucha, Ri i R2 sa jednakowe lub rózne i oznaczaja nizsze rodniki alkilowe, rodniki benzylowe, rodniki benzylowe zawierajace 1 lub 2 podstawniki, takie jak nizsze rodriki alkilowe, ato¬ my chlorowców, grupy hydroksylowe, aminowe lub nitrowe albo nizsze grupy alkoksylowe, lub tei; Ri i R2 oznaczaja nizsze rodniki alkilowe podsta-i wiome piecdo- lub szescioczlonowym pierscieniem heterocyklicznym, R3 oznacza grupe 3-iiidolilome- tylowia, ewentualnie podstawiona nizszym rodni¬ kiem alkilowym lub alkoksylowym albo atomem chlorowca, R4 oznacza nizszy rodnik alkilowy, hyd-. roksyalkilowy, karb0ksyalkilowy, lub aininoalkilo- wy albo rodmik benzylowy, ewentualnie podstawio^ ny nizszym rodnikiem alkilowym lub alkoksykn wym, grupa hydroksylowa, aminowa lub nitrowa albo atomem chlorowca, R5 we wzorze la oznacza, nizszy rócfchik alkilowy lub rodnik benzylowy, ewentualnie podstawiony nizszym rodnikiem alki¬ lowym hib alkoksylowym, atomem chlorowca lub grupa hyduoksyiowa, aminowa albo nitrowa, a 3j 10 11 we wzorze Ib oznacza grupe, o wzorze (@H£n , w którym n oanacaa liczbe aero, 1 lub 2, albo tez X oznacza atom siarki, znamienny ty*, ze wytwarza sie liniowy peptyd o sekwencji aminokwasów od¬ powiadajacej zwiazkowi o wzorze la lub Ib s-topiaioTi^e^o wydluzania lancucha peptydu od C-konca na nosniku polimerowym, po czym selek¬ tywnie usuwa sie grape zabezpieczajaca) N-koncowi grupe amiiiowa^ nastepnie odszczepia.sie peptyd o \ nosnika; traktuje liniowy peptyd srodkiem cytoli- zujacym i usuwa grupy zabezpieczajace znajdujac* sie w bocznym lancuchu.

2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze liniowy peptyd usuwa sie Z zywicy cfczialajac hydra¬ zyna.

3. Sposób wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze liniowy peptyd w postaci hydrazydu poddaje sie dzialaniu srodka wytwarzajacego kwas azotawy in situ, po czym otrzymany azjfdfck 'fcyklizuje sie w ofoeonosci trzeciorzedowej aminy.

4. Sposób; wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze l ept#d traktuje sia nizszym azotynem aUtilowym lutv azotynem metalu alkalicznego w obecnosci mocnego kwasu.

5. Sposób wedlug zastrz. 4; znamienny tym, ze jako azotyn alkilowy stosuje sie azotyn izoamylo- wy w obecnosci kwasu solnego.

6. Wzór 1b128 347 N-Me-Ala-Phe-Trp i i Phe-Thr-Lys Wzór 2 N-Me-Ala-Phe-D-Trp I I Phe-Thr Lys Wzór k OBzl i Pro-Phe-Trp i i Phe-Thr-Lys Wzór3 i Pro-Phe-D-Trp i I Phe-Thr Lys WzOr 5 D-Trp-Lys-Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe-NHNH2 2 CICBZ Wzór 6 OBzl i Cyklo- (D-Trp-Lys-Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe) i 2-CICBZ Wzór 8 ¦¦.$¦ OBzl i Cyklo-(D-Trp-Lys-Thr-Phe-Pro-Phe) 2-CICBZ OSZl i D-Trp-|_ys-Thr-Phe-Pro-Phe-NHNH2 2 CICBZ Wzór 7 Wzór 9 Cl- CH2 jEf — zywicd I BOC-Phe BOC-Pte-O-CH20 - zywica Metoda statej fazy 1)BGC-N-Me-Ala 2) BOC-Phe 3)BOC-(OBZl)Thr 4)B0C-(£-2-Cl-CBZ)Lys 5}BOC-D-Trp buC-D-Trp(S-2-CKBZ) Lys-(OBZl) Thr-Phe-N-Me-Ala-Phe-OCH20-zywiea TFA D-Trp-(E-2-Cl-CBZ)L.ys-(OBZl) Thr-Phe-N -Me- Ala-Phe-O-CHj0-zywica t Schemat 1cz.l.128 317 lNH2NH2 D-TrpMt-2 Cl CBZ)Lys- (OBZl) Thr Phe N--Me-Ala-Phe-NHNH2 i H+, DMF | azotyn izoamyUi D-.

7. Trp- -(£ 2-Cl CBZ) Lys (OBZl) Thr-Phe ¦ N .

8. Me - ASa Phe-Nk 1 DMF/trójetylocmina Cyklo(D-Trp-(E- 2-Cl -CBZ) Lys- (OBZl) Thr-Phe.- N- Me-Ala-Phe) | HF/anizol Cyklo- (D - Trp- Lv< - Thr- Phe- N -Me-Ala - Phe Schemat 1 cz. 11.

9. Cl-CH20-zywica BOC-Phe l "%-Phe-O-CH20-zywica Metoda stalej fazy 1)BOC-Pro |2)BOC-Phe 3)BOC-(OBZl)Thr |4)BOC-(£-2-Cl-CBZ)Lvs ,5)BOC-D-Trp Kx,-U-Trp(£-2-a-CBZ)Lys- (OBZl) Thr-Phe--Pro-Phe-OCHjjET- zywica Jtfa D-Trp-(£-2-Cl-CBZ)Lys-tOBZljThr-Phe-Prn-Phe-O-CH^- zywica Schemat 2cz.I.

10. I ! nH2nh2 D- irp ie-2-Cl CBZ) Lys -(OBZl) Thr Phe- Pro - Phe-NHNH2 ; azotyn izoamylu, H4, DMF l D-Trp-(£ 2-Cl CBZ) Lys (OBZl) Thr-Phe-Pro-Phe-N3 ; DMF/trójetyloamina Cyklo (D-Trp--(£ 2 Cl CBZ) Lys - (OBZl) Thr-Phe- Pro-Phe) HF/anizol Cyklo - (D - Trp- Lys - Thr- Phe -Pro - Phe) Schemat 2 cz.

11. OZGraf. Z.P. Dz-wo, z. 219 (80+15)

12.85 Cena 100 zl PL PL PL