Opis patentowy opublikowano: 31.05.1982 114581 Int. Cl2.A01N 9/02 LNIA O-edu Patentowego f«h»itj lutawfwi* ej _L Twórcawynalazku: Uprawniony z patentu tymczasowego: BASF Aktiengesellschaft, Ludwigshafen (Republika Federalna Niemiec) Srodek chwastobójczy Przedmiotem omawianego wynalazku jest srodek chwastobójczy zawierajacy podstawione acetanilidy jako chwastobójcze substancje czynne iN-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazolidyne jako srodek antagoni- styczny.Podstawione acetanilidy o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza atom wodoru, nierozgaleziona albo rozgaleziona grupe alkilowa lub alkoksylowa zawierajaca do 5 atomów wegla, R1 oznacza atom wodom albo chlorowca, nierozgaleziona albo rozgaleziona grupe alkilowa lub alkoksylowa zawierajaca do 5 atomów wegla, R2 oznacza atom wodoru lub chlorowca, nierozgaleziona albo rozgaleziona grupe alkilowa albo alkoksylowa zawierajaca do 5 atomów wegla, R razem z R2 oznaczaja przylaczony w pozycji orto, ewentualnie podstawiony przez nierozgalezione albo rozgalezione grupy alkilowe zawierajace do 4 atomów wegla lancuch alkilenowy zawierajacy do 6 atomów wegla, X oznacza atom chloru albo bromu, zas A oznacza przylaczony przez atom azotu pierscienia azol, który jest ewentualnie podstawiony pojedynczo albo kilkakrotnie przez atom chlorowca, grupe fenylowa, grupy alkilowa alkoksylowa, alkilotio albo nadfluoroalkilowa zawierajaca kazdorazowo do 4 atomów wegla, przez grupe cyjanowa, karboksylowa, karboalkoksylowa zawierajaca do 4 atomów wergla w grupie alkoksylowej albo przez grupe alkanoilowa zawierajaca do 4 atomów wegla, przy czym A ewentualnie oznacza takze sole azoli zawierajacych 2 albo 3 atomy azotu, sa doskonalym srodkiem chwastobójczym, ale przy stosowa¬ niu w uprawach kukurydzy albo w uprawach z rodziny traw powoduja uszkodzenia roslin uzytkowych.Zadaniem omawianego wynalazku bylo wynalezienie antagonistycznych srodków, które kompensuja te nietolerancje chwastobójczych acetanilidów przez okreslone rosliny uprawne.Antagonistycznymi srodkami (odtrutkami) sa chemiczne zwiazki, obecnosc których powoduje wzrost tole¬ rancji okreslonych roslin uprawnych wobec nieselektywnych albo niewystarczajaco selektywnych chwastobój¬ czych substancji czynnych. Przy tym aktywnosc chwastobójczych substancji czynnych wobec roslin niepozada¬ nych pozostaje bez zmian.Chwastobójcze srodki zawierajace obok chloroacetanilidów jako chwastobójczych substancji czynnych antagonistycznie dzialajace dwuchloroacetamidy znane sa z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki2 114 581 nr 4053297 oraz z opisów patentowych RFN nr 2218097 i nr 2402983. W opisach tych jako mozliwe odtrutki wymienione sa miedzy innymi dwuchloroacetamidy, w których obydwa podstawniki przy atomie azotu razem z nim tworza pierscien heterocykliczny, który ewentualnie zawiera jeszcze dalszy heteroatom i podstawiony jest przez grupy alkilowe. Jako przedstawiciela tej klasy zwiazków wymienia sie miedzy innymi N-dwuchloroacetylo- 2,2 ,-dwumetylo-1,3-oksazolidyne.Jednak w opisie patentowym RFN nr 2218097 ten antagonistycznie dzialajacy zwiazek zalecany jest tylko w kombinacji z chwastobójczo czynnymi tiolokarbaminianami, a z opisu patentowego RFN nr 2402983 oraz z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych nr 4053297 wiadomo, ze N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3- oksazolidyna odpowiednia jest jako odtrutka do redukcji uszkodzen wystepujacych w kukurydzy przy stosowa¬ niu chwastobójczo czynnych chloroacetanilidów. Stosowane tu chloroacetanilidy posiadaja przy azocie obok grupy chloroacetylowej podstawione grupy alkilowe, alkoksyalkilowe, alkenyloksyalkilowe albo cykloalkoksy- alkilowe, albo przylaczone przez grupe metylenowa nasycone pierscienie zawierajace tlen i/albo siarke.Stwierdzono, ze N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazoridyna nadaje sie do zwiekszenia tolerancji roslin uprawnych wobec chwastobójczych podstawionych acetanilidów o wzorze ogólnym 1. Srodki chwastobój¬ cze zawierajace co najmniej jeden podstawiony acetanilid o wzorze ogólnym 1 i N-dwuchloroacetylo-2,2-dwume- tylo- 1,3-oksazolidyne mozna bez trudnosci stosowac w uprawach kukurydzy. Dobre dzialanie chwastobójcze acetanilidów zostaje przy tym utrzymane, natomiast zostaja zahamowane uszkodzenia roslin uzytkowych.Przez zastosowanie N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazolidyny mozna poprawic tolerancje roslin uprawnych wobec acetanilidów o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza atom wodoru, grupe alkilowa zawiera¬ jaca do 5 atomów wegla jak grupe metylowa, etylowa, n-propylowa, izopropylowa, n-butylowa, 11-rzed. butylo¬ wa, izobutylowa, 111-rzed. butylowa albo normalne i rozgalezione grupy pentylowe, grupe alkoksylowa zawiera¬ jaca do 5 atomów wegla jak grupe metoksylowa, etoksylowa, propoksylowa, butoksylowa lub pentyloksylowa, R1 i R2 oznaczaja atom wodoru lub chlorowca jak fluoru, chloru, bromu albo jodu, grupe alkilowa zawierajaca do 5 atomów wegla jak grupe metylowa, etylowa, n-propylowa, izopropylowa, n-butylowa, 11-rzed. butylowa, izobutylowa, Ill-rzed. butylowa, n-pentylowa i rozgalezione grupy pentylowe, grupe alkoksylowa zawierajaca do 5 atomów weglajak grupe metoksylowa, etoksylowa, propoksylowa, butoksylowa i pentyloksylowa, R razem R2 oznaczaja przylaczony w pozycji orto, ewentualnie podstawiony przez grupe alkilowa zawierajaca do 4 atomów wegla lancuch alkilenowy zawierajacy do 6 atomów wegla jak grupe etylenowa, trójmetylenowa, czterometyle- nowa, 1-metylotrójmetylenowa, 1,1-dwumetylotrój metylenowa, 1,1-dwumetyloczterometylenowa, X oznacza atom chloru albo bromu, zwlaszcza chloru, zas A oznacza przylaczony przez atom azotu pierscienia azol jak pirol, pirazol, imidazol, 1,2,4-triazol, 1,2,3-triazol, tetrazol, który jest ewentualnie podstawiony niezaleznie od siebie pojedynczo jak kilkakrotnie przez atom chlorowca, grupe fenylowa, grupy alkilowa, alkoksylowa, alkilotio albo nadfluoroalkilowa zawierajacymi kazdorazowo do 4 atomów wegla, przez grupe cyjanowa, karboksylowa, karboalkoksylowa zawierajaca do 4 atomów wegla w grupie alkoksylowej albo przez grupe alkanoilowa zawieraja¬ ca do 4 atomów wegla, jak 2,6-dwumetylopirol, czterometylopirol, 3(5)-metylopirazol, 4-metylopirazol, 3(5)-ety- lopirazol, 4-etylopirazol, 3(5)-izopropylopirazol, 4-izopropylopirazol, 3,5-dwumetylopirazol, 3,5-dwumetylo-4- acetylopirazol, 3,5-dwumetylo-4-propionylopirazol, 3,4,5-trójmetylopirazol, 3(5)-fenylopirazol, 4-fenylopirazol, 3,5-dwufenylopirazol, 3(5)-fenylo-5(3)-metylopirazol, 3(5)-chloropirazol, 4-chloropirazol, 4-bromopirazol, 4-jo- dopirazol, 3,4,5-trójchloropirazol, 3,4,5-trójbromopirazol, 3,5-dwumetylo-4-chloropirazol, 3,5-dwumetylo-4-bro- mopirazol, 4-chloro-3(5)-metylopirazol, 4-bromo-3(5)-metylopirazol, 4-metylo-3,5-dwuchloropirazol, 3(5)-mety- lo-4,5(3)-dwuchloropirazol, 3(5)-chloro-5(3)-metylopirazol, 4-metoksypirazol, 3(5)-metylo-5(3)-metoksypirazol, 3(5)-etoksy-4,5(3)-dwumetylopirazol, 3(5)-metylo-5(3)-trójfluorometylopirazol, 3,5-bistrójfluorometylopirazol, 3(5)-metylo-5(3)-karboetoksypirazol, 3,5-biskarboetoksypirazol, 3,4,5-trójkarboetoksypirazol, 3(5merylo-5(3)- metylotio-4-karboetoksypirazol, 4-metylo-3,5-bis-karboetoksypirazol, 4-cyjanopirazol, 4-metoksy-3,5-dwuchloro- pirazol, 4,5-dwuchloroimidazol, 2-etylo-4,5-dwuchloroimidazol, 2-metylo-4,5-dwuchloroimidazol, 3(5)-metylo-l,- 2,4-triazol, 3,5-dwumetylo-1,2,4-triazol, 3(5chloro-1,2,4-triazol, 3(5)-bromo-1,2,4-triazol, 3(5)-chloro-5(3)-me- tylo-1,2,4-triazol, 3,5-dwuchloro-1,2,4-triazol, 3,5-dwubromo-l ,2,4-triazol, 3(5)-chloro-5(3)-cyjano-1,2,4-triazol, 3,(5)-chloro-5(3)-fenylo-l ,2,4-triazol,, 3(5)-chloro-5(3)-karbometoksy- 1,2,4-triazol, 3(5)-metylotio-1,2,4-triazol, 4(5)-metylo-l ,2,3-triazol, 4,5-dwumetyló^l,2,3-triazoI, 4(5Kenylo-l ,2,3-triazol," 4(5)-chloro-l,2,3-triazol, ester" - etylowy kwasu l,2,3-triazolilokarboksylowego-4(5), ester dwumetylowy kwasu 1,2,3-triazolilodwukarboksylowe- go4,5, 5-metylotetrazol, 5-chlorotetrazol, ester etylowy kwasu tetrazolilokarboksylowego-5.Poza tym grupa A,jezeli ewentualnie podstawiony azol zawiera 2 albo 3 atomy azotu, moze byc polaczona w postaci soli z jednym ze zwyklych silnych kwasów nieorganicznych albo organicznych takich jak kwas chloro¬ wodorowy, bromowodorowy, kwas azotowy, siarkowy, czterofluoroborowy, fluorosulfonowy, mrówkowy, chlo¬ rowcowany kwas karboksylowy, np. kwas trójchlorooctowy, kwas alkanosulfonowy, np. metanosulfonowy, chlo-114 581 3 rowcowany kwas alkanosulfonowy, np. trójfluorometanosulfonowy, kwas nadfluoroheksanosulfonowy, kwas ary- losulfonowy, np. dodecylobenzenosulfonowy.Wyrózniaja sie acetanilidy, które posiadaja w pozycji 2 i 6 pierscienia fenylowego grupe metylowa albo etylowa, a w pozycji 3 atom wodoru, grupe metylowa lub etylowa, przy czym jako azole wchodza w rachube pirazol, imidazol, triazol, albo tetrazol, które kazdorazowo sa ewentualnie podstawione przez niska grupe alkilo¬ wa, alkoksylowa, karboalkoksylowa, cyjanowa albo atom chlorowca.Srodek wedlug wynalazku zawiera zwlaszcza nastepujace acetanilidy: 2-chloro-2' ,6'-dwumetylo-N-(pirazol-1-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6'-etylo-N-(pirazol-l-ilometyloacetanilid, 2-chloro-2',6'-dwumetylo-N-(4-metylopirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6,-etylo-N-(4-metoksypirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6'-etylo-N-/3(5)-metylopirazol-l-ilometylo/-ace tanilid, 2-chlorO-2',6,-dwumetylo-N-(3,5-dwumetylo-pirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2' ,6'-dwumetylo-N-( 1,2,4-triazol-1 -ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2' ,6'-dwumetylo-N-(4-chloropirazol-1 -ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',3,,6'-trójmetylo-N-(pirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6'-etylo-N-(3,5-dwumetylopirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',6'-dwuetylo-N-(3,5-dwumetylopirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',3',6'-trójmetylo-N-(3,5-dwumetylopirazol-1-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',6'-dwuetylo-N-(4-metylopirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6,-etylo-N-(4-metylopirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',3,,6,-trójmetylo-N-(4-metylopirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',6'-dwumetylo-N-/3(5)-metylopirazoH-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',6'-dwuetylo-N-/3(5)-metylopirazol-l-ilometylo/-acetanilid, 2-chloro-2',6'-dwumetylo-N-(4-metoksypirazol-1 -ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',6'-dwuetylo-N-(pirazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2,,6'-dwumetylo-N-(4,5-dwuchloroimidazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6,-etylo-N-(4,5-dwuchloroimidazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',6'-dwuetylo-N-(4,5-dwuchloroimidazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6'-etylo-N-(2-etylo-4,5-dwuchloroimidazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2'-metylo-6,-etylo-N-(l,2,4-triazol-l-ilometylo)-acetanilid, 2-chloro-2',6,-dwuetylo-N-(l,2,4-triazol-l-ilometylo)-acetanilid i 2-chloro-2,,3',6'-trójmetylo-N-(l,2,4-triazol-l-ilometylo)-acetanilid.Szczególnie korzystny srodek wedlug wynalazku obok N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo- 1,3-oksazoli- dyny zawiera 2-chloro-2\6'-dwumetylo-N-(pirazol-l-ilometylo)- acetanilid jako chwastobójcza substancje czynna.Acetanilidy o wzorze ogólnym 1 sa przedmiotem opisów patentowych RFN nr 2648008 i nr 2744396.Wytwarza sie je przez reakcje 2-chlorowco-N-chlorowco-metyloacetanilidów o wzorze ogólnym 2 z lH-azolem o wzorze ogólnym H-A wedlug podanego schematu, przy czym R, R1, R2 i X maja wyzej podane znaczenie, zas A oznacza przylaczony przez atom azotu pierscienia azol, który jest ewentualnie podstawiony pojedynczo albo kilkakrotnie przez atom chlorowca, grupe fenylowa, grupy alkilowa, alkoksylowa, alkilotio albo nadfluoroalkilo- wa zawierajace kazdorazowo do 4 atomów wegla, przez grupe cyjanowa, karboksylowa, karboalkoksylowa zawie¬ rajaca do 4 atomów wegla w grupie alkoksylowej albo przez grupe alkanoilowa zawierajaca do 4 atomów wegla.Wytwarzanie N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazolidyny podane jest w opisanych patentowych RFN nr 2218097 i nr 2402983.N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazolidyna sama nie wykazuje zadnego wplywu albo ledwo do¬ strzegalny wplyw na kielkowanie i wzrost zarówno roslin uprawnych jak tez roslin niepozadanych, nawet przy zastosowaniu ilosci, które znacznie przekraczaja ilosci potrzebne do uzyskania efektu antagonistycznego. Posiada ona jednak zdolnosc zmniejszenia albo calkowitego wyeliminowania fitotoksycznosci chwastobójczych acetanili- dów o wzorze ogólnym 1 wobec roslin uprawnychjak kukurydzy.Dla chwastobójczych acetanilidów mniej agresywnych wobec roslin uprawnych potrzebny jest mniejszy dodatek N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazolidyny. Stosunek ilosciowy w mieszaninie acetanilidu do N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazolidyny moze zmieniac sie w szerokim zakresie; zalezy on od aceta¬ nilidu i wynosi korzystnie 1:2-1: 0,001 czesci wagowych.Acetanilidy i substancje antagonistyczne mozna razem albo oddzielnie wrabiac w glebe przed albo po wysiewie. Acetanilidy o wzorze ogólnym 1 najczesciej stosuje sie przez naniesienie na powierzchnie gleby bezpo-4 114 581 srednio po wysiewie albo w czasie miedzy wysiewem i wschodami mlodych roslin. Mozna tez traktowac nimi w czasie wschodów i wkrótce po wschodach.W kazdym przypadku antagonistycznie dzialajace zwiazki mozna nanosic równoczesnie z chwastobójcza substancja czynna. Mozliwe jest równiez nanoszenie na pole oddzielne, przy czym najpierw nanosi sie zwiazek antagonistyczny, a nastepnie chwastobójcza substancje czynna albo odwrotnie, z tym, ze w ostatnim przypadku nie moze uplynac taki okres czasu, ze substancja chwastobójcza wyrzadzi szkody w roslinach uprawnych. Chwa¬ stobójcza substancje czynna i substancje antagonistyczna spreparowuje sie oddzielnie albo razem jako srodek do opryskiwania w postaci odpowiedniej do rozproszenia, zemulgowania lub rozpuszczenia albo jako granulaty.Postepuje sie ewentualnie takze w ten sposób, ze nasiona roslin uprawnych traktuje sie przed wysiewem substan¬ cja antagonistyczna, a chwastobójcza substancje czynna stosuje sie potem sama w zwykly sposób.Srodki chwastobójcze wedlug wynalazku obok acetanilidu i substancji antagonistycznej moga zawierac dalsze chwastobójcze albo regulujace wzrost roslin substancje czynne o innej budowie chemicznej, na przyklad 2-« chloro4-etyloamino-6-izopropyloamino-l,3,5-triazyne,bez wywierania wplywu na antagonistyczny efekt N-dwu~ chloroacetylo-2,2-dwumetylo-l ,3-oksazolidyny.Srodki wedlug wynalazku wzglednie przy oddzielnym nanoszeniu chwastobójcze substancje czynne albo odtrutke stosuje sie na przyklad w postaci odpowiednich do bezposredniego rozpylania roztworów, proszków, suspensji, takze wysokoprocentowych wodnych, plejowych albo innych suspensji, albo dyspersji, emulsji, dysper¬ sji olejonych, past, srodków do opylania, srodków do posypywania albo granulatów przez opryskiwanie, rozpyla¬ nia mglawicowe, opylanie, posypywanie albo polewanie. Formy uzytkowe zaleza calkawicie od celów zastosowa¬ nia; w kazdym przypadku powinny ope zapewniac mozliwie jak najlepsze rozprowadzenie srodka wedlug wyna¬ lazku wzglednie poszczególnych skladników.W celu sporzadzenia odpowiednich do bezposredniego rozpylania roztworów, emulsji, past i dyspersji olejo¬ wych stosuje sie frakcje oleju mineralnego o temperaturze wrzenia od sredniej da wysokiejjak nafte swietlna albo olej do silników Diesla, dalej oleje ze smoly weglowej, jak równiez oleje pochodzenia roslinnego albo zwierzece¬ go, weglowodory alifatyczne, cykliczne albo aromatyczne, na przyklad benzen, toluen, ksylen, olej parafinowy, czterowodoronaftalen, alkilowane naftaleny albo ich pochodne, na przyklad metanol, etanol, propanol, butanol, chloroform, czterochlorek wegla, cykloheksanol, cykloheksanon, chlorobenzen, izoforon, silnie polarne rozpu¬ szczalniki jak np. dwumetyloformamid, dwumetylosulfotlenek, N-metylopirolidon i wode. ¦ty Wodne formy uzytkowe wytwarza sie przez dodanie wody do koncentratów emulsyjnych, past albo prosz- Hew zawiesinowych, albo dyspersji olejowych.W celu wytworzenia emulsji, past albo dyspersji olejowych chwastobójcza substancje czynna i/albo odtrut¬ ke, jako takie albo rozpuszczone w oleju lub rozpuszczalniku, homogenizuje sie w,wodzie przy uzyciu srodków zwilzajacych, zwiekszajacych przyczepnosc, dyspergujacych albo emulgujacych, lecz mozna równiez .wytwarzac koncentraty odpowiednie do rozcienczania woda skladajace sie z chwastobójczej substancji czynnej i/albo od¬ trutki, srodka zwilzajacego, zwiekszajacego przyczepnosc, dyspergujacego albo emulgujacego i ewentualnie roz¬ puszczalnika lub oleju.Jako substancje powierzchniowo czynne stosuje sie sole metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych i sole amonowe kwasu ligninosulfonowego, kwasu naftalenosulfonowego i kwasu fenolosulfonowego, alkiloarylosulfo- niany, siarczany alkilowe, alkanosulfoniany, sole metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych kwasu dwubuty- lonaftalenosulfonowego, siarczanowany oksyetylenowany alkohol laurylowy, siarczany alkoholi tluszczowych, sok metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych kwasów tluszczowych, sole siarczanowanych heksadekanoli, heptadekanoli i oktadekanoli, sole siarczanowanych eterów alkoholi tluszczowych i glikolu, produkty kondensa¬ cji sulfonowanego naftalenu i pochodnych naftalenu z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu wzglednie kwasów naftalenosulfonowych z fenolem i formaldehydem, etery oktylofenolowe polioksyetylenu, etoksylowany izooktylofenol, oktylofenol i nonylofenol, etery alkilofenolowe poliglikolu, eter trójbutylofenylo- wy poliglikolu, alkiloarylopolieteroalkohole, alkohol izotridecylowy, kondensaty alkoholi tluszczowych z tlen¬ kiem etylenu, etoksylowany olej rycynowy, etery alkilowe polioksyetylenu, etoksylowany polioksypropylen, acetaloeter laurylowy poliglikolu, estery sorbitu, lignine, lugi posiarczynowe i metylocelploze.Proszki, srodki do posypywania i opylania wytwarza sie przez zmieszanie albo wspólne zmielenie chwasto¬ bójczej substancji czynnej i/albo odtrutki ze stalym nosnikiem.Granulaty, np. granulaty w otoczkach, nasycane i jednorodne, wytwarza sie przez naniesienie substancji czynnych na stale nosniki. Jako stale nosniki stosuje sie np. ziemie mineralnejak silikazel, kwasy krzemowe, zele krzemionkowe, krzemiany, talk, kaolin, glinke Attaclay, wapien, krede, glinke bolus, less, ton, dolomit, diatomit, siarczan wapniowy i magnezowy, tlenek magnezowy, zmielone tworzywa sztuczne, nawozy jak np. siarczan amonowy, fosforan amonowy, azotan amonowy, moczniki i produkty roslinne jak maki zbozowe, maczke z kory drzewnej, drewna i lupin orzechowych, sproszkowana celuloze oraz inne stale nosniki.114 581 5 Preparaty zawieraja 0,1-95, zwlaszcza 0,5—90% wagowych chwastobójczej substancji czynnej i odtrutki.Chwastobójcza substancje czynna stosuje sie w ilosci 0,2—5 kg/ha, razem albo oddzielnie z taka iloscia odtrutki, ze stosunek chwastobójczej substancji czynnej do zwiazku antagonistycznego wynosi 1:2—1: 0,01 czesci wagowych.Nizej podane sa przyklady preparatów. 1.40 czesci wagowych mieszaniny zlozonej z 4 czesci wagowych 2-chloro-2',6'-dwumetylo- N-(pirazol-l- ilometylo)-acetanilidu i 1 czesci wagowej N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo- 1,3-oksazolidyny miesza sie do¬ kladnie z 10 czesciami soli sodowej kondensatu kwas fenolosulfonowy- mocznik-formaldehyd, 2 czesciami zelu krzemionkowego i 48 czesciami wody. Tak otrzymuje sie trwala dyspersje wodna, przez rozcienczenie której 100 000 czesci wagowych wody otrzymuje sie wodna dyspersje zawierajaca 0,04% wagowe substancji czynnej.II. 3 czesci wagowe mieszaniny zlozonej z 1 czesci wagowej 2-chloro-2',6'-dwumetylo-N-(pirazol-l-ilome- tylo)- acetanilidu i 1 czesci wagowej N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo- 1,3-oksazolidyny miesza sie dokladnie z 97 czesciami wagowymi subtelnie rozdrobnionego kaolinu. Tak otrzymuje sie srodek do opylania zawierajacy 3% wagowe substancji czynnej.III. 30 czesci wagowych mieszaniny zlozonej z 1 czesci wagowej 2-chloro-2,-metylo-6,-etylo-N-(l,2,4-tria- zol-1-ilometylo)- acetanilidu i 2 czesciami wagowych N-dwuchloro-acetylo-2,2- dwumetylo- 1,3-oksazolidyny mie¬ sza sie dokladnie z mieszanina zlozona z 92 czesci wagowych subtelnie rozdrobnionego kaolinu i 8 czesci wago¬ wych oleju parafinowego, którym opryskano powierzchnie tego zelu krzemionkowego. Takotrzymuje sie prepa¬ rat substancji czynnej o dobrej przyczepnosci. j.IV. 20 czesci mieszaniny zlozonej z 8 czesci wagowych 2-chloro-2'-metylo-6'-etylo-N- (pirazol-1-ilomety- lo)-acetanilidu i 1 czesci wagowej N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo- 1,3-oksazolidyny miesza sie dokladnie z 2 czesciami soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego, 8 czesciami eteru alkoholu tluszczowego i poligli- kolu, 2 czesciami soli sodowej kondensatu kwasfenolosulfonowy-mocznik-formaldehyd i 68 czesciami parafino¬ wanego oleju mineralnego. Tak otrzymuje sie trwala dyspersje olejowa.V.,20 czesci wagowych mieszaniny zlozonej z 10 czesci wagowych 2-chloro-2',6'-dwumetylo-N- (4,5-dwu- chloroimidazol-1- ilometylo)-acetanilidu i 1 czesci wagowej N-dwuchloroacetylo-2,2- dwumetylo-1,3-oksazolidy¬ ny rozpuszcza sie w mieszaninie zlozonej z 40 czesci wagowych cykloheksanom!, 30 czesci wagowych izobuta- nolu, 20 czesci wagowych produktu przylaczenia 7 moli tlenku etylenu do 1 mola izooktylofenolu i 10 czesci wagowych produktu przylaczenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i dokladne wymieszanie roztworu w 100 000 czesci wagowych wody otrzymuje sie wodna dyspersje zawierajaca 0,02% wagowe substancji czynnej.Doswiadczenia w cieplarni wykazuja, ze przy stosowaniu srodków wedlug wynalazku tolerowanie acetanili- dów przez rosliny uprawne wzrasta, przy czym chwastobójcza aktywnosc nie ulega zmniejszeniu.Do przeprowadzenia doswiadczen uzyto skrzynek plastikowych do pikowania o dlugosci 51 cm, szerokosci 32 cm i wysokosci 6 cm. Napelniono je gliniastym piaskiem albo piaszczysta glina opH 6—7 i okolo 1,5% substancji humusowych. Na tym podlozu zasiano plytko w rzedach kukurydze (Zea mays) jako rosline uprawna i poza tym rozrzucono nasiona kurzego prosa (Echinochloa cursgalli)jako rosliny niepozadanej. Niesterylizowa- na gleba zawierala dodatkowo zywotne nasiona chwastów, które przyczynily sie do zwiekszenia liczby niepoza¬ danych roslin. W ten sposób upozorowano glebe z roslinami uprawnymi i zakazona chwastami.Substancje czynne oraz antagonistycznie dzialajace zwiazki nanoszono zarówno oddzielnie jak tez w posta¬ ci opisanych mieszanin, przy czym emulgowano je albo rozpraszano w wodzie jako nosniku i opryskiwano po¬ wierzchnie gleby za pomoca subtelnie rozdrabniajacych dysz bezposrednio po wysiewie i przed wschodami roslin doswiadczalnych. Po wysiewie i traktowaniu skrzynki nawilgocono i az do przyjecia sie roslin nakryto przeswie¬ cajaca folia plastikowa, co zapewnialo równomierne kielkowanie i wzrost roslin. Skrzynki ustawiono w miejscu o zakresie temperatur przecietnie 18—30°C. Tak prowadzone doswiadczenia w cieplarni obserwowano az do rozwoju 3-5 lisci kukurydzy.Skutecznosc srodka wedlug wynalazku oceniano wedlug skali 0—100, przy czym 0 oznacza normalne wzejscie roslin i normalny ich rozwój, w porównaniu z próba kontrolna, nie traktowana, natomiast 100 oznacza calkowity brak kielkowania wzglednie calkowite zniszczenie roslin. Przy tym nalezalo wziac pod uwage fakt, ze np. w przypadku kukurydzy w calkowicie normalnych warunkach i bez zadnego traktowania chemicznego wystepuja takze sporadycznie skarlowaciale i zahamowane"rosliny.Ponizsza tablica wykazuje w jakim stopniu N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l,3-oksazolidyna zwieksza tolerowanie acetanilidów o wzorze ogólnym 1, na przyklad 2-chloro-2',6'-dwumetylo-N- (pirazol-1-ilometylo)- acetanilidu przez kukurydze.6 114 581 Tablica Poprawa tolerowania kukurydzy wobec 2-chloro-2,,6,-dwumetylo-N-(pirazol-l-ilometylo)-acetanilidu przez N-dwuchloroacetylo-2,2-dwumetylo-l ,3-oksazolidyne przy stosowaniu przedwschodowym w cieplarni Chwastobójcza substancja czynna Zwiazek o wzorze 3 — Zwiazek o wzorze 3 Zwiazek antagonistyczny - Zwiazek o wzorze 4 Zwiazek o wzorze 4 Stosowana ilosc substancji czynnej kg/ha 1,0 2,0 4,0 1,0 + 0,25 1,0 + 2,0 2,0 + 0,5 2,0 + 2,0 Rosliny doswiadczalne i % uszkodzenia Zea mays i Echinochloa | crus galli 64 79 2 15 10 14 10 99 99 0 98 98 99 100 0 = normalne wzejscie, brak uszkodzenia 100 = rosliny nie wzeszly albo calkowicie zniszczone PL