PL105808B1 - Method of dyeing textile products - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób barwienia systemem ciaglym wyrobów wlókienniczych z po¬ liestrów aromatycznych lub z trójoctanu celulozy oraz wyrobów z wlókien mieszanych skladaja¬ cych sie z poliestru aromatycznego i celulozy.Znane sa sposoby barwienia materialów wló¬ kienniczych z poliestrów aromatycznych lub z trójoctanu celulozy barwnikami zawiesinowymi.Do barwienia w kapieli farbiarskiej, napawania lub drukowania takich materialów stosuje sie wodna zawiesine jednego lub wiecej barwników zawiesinowych, które równoczesnie lub w od¬ dzielnej operacji utrwala sie przez poddanie wy- barwionego materialu obróbce cieplnej.Aby uzyskac maksymalnie trwale wybarwienie, niezbedne jest usuniecie z powierzchni wlókna barwnika^ który nie zostal utrwalony. Zwykle dokonuje sie tego przez „redukcyjne czyszczenie", które polega na obróbce wybarwionego materialu w cieplym, wodnym roztworze alkalicznym wodo- rosdarczynu sodu. Jednakze pozbycie sie lugów po „redukcyjnym czyszczeniu" stwarza problemy ekologiczne, gdyz w lugach tych wystepuja sub¬ stancje redukujace.Równdez dobrze wiadomo1, ze i wyroby z wló¬ kien mieszanych skladajacych sie z poliestru aro¬ matycznego i celulozy mozna barwic mieszanina barwników zawiesinowych i reaktywnych* Jed¬ nak w tych znanych procesach wystepuje bardzo niekorzystne zjawisko, polegajace na tym, ze barwnik zawiesinowy nie tylko barwi czesc wlókna z poliestru aromatycznego, lecz równiez powoduje zafarbowanie (zabrudzenie) czesci celulozowej.Jesli chce sie uzyskac maksymalnie trwale i do¬ bre wybarwienie, nieodzowne jest usuniecie tego niepozadanego zafarbowaniaw W praktyce usuwa¬ nie takie, polegajace na czyszczeniu redukcyjnym lub oksydacyjnym, stwarza trudnosci, jesli chce sie uniknac równoczesnego zniszczenia barwnika reaktywnego zwiazanego z czescia celulozowa wlókna. Jesli jednak takiej obróbki sie nie za¬ stosuje, wówczas barwnik usuniety z wlókna w zwykly sposób, np. przez wyplukanie, moze spowodowac wtórne zafarbowanie, zwlaszcza w przypadku stosowania techniki druku, innych czesci materialu, powodujac zabrudzenia na ma¬ teriale lub przytlumienie barwy.Obecnie stwierdzono, ze w barwieniu systemem ciaglym wyrobów wlókienniczych z poliestrów aromatycznych, z trójoctanu celulozy a takze z wlókien mieszanych skladajacych sie z poliestru aromatycznego i celulozy powyzsze trudnosci nie wystepuja, jesli w charakterze barwników zawie¬ sinowych stosuje sie barwniki azowe zawierajace okreslone grupy. Gdy nawet wystapi1 zafarbowa¬ nie, to daje sie ono latwo usunac przez zwykla obróbke roztworem alkalicznym, w którym nie wystepuja substancje redukujace, bez ujemnego wplywu na barwnik reaktywny uzyty do barwie¬ nia czesci celulozowej wlókna. Poza tym w obrób- 105 808105 808 ce tej zostaje usuniety z wlókna nieutrwalony barwnik zawiesinowy, który w nieznacznym stop¬ niu albo wcale nie powoduje wtórnego zabarwie¬ nia.Wedlug wynalazku, sposób barwienia systemem ciaglym materialów wlókienniczych z poliestrów aromatycznych lub z tcójoctanu celulozy polega na tym, ze na material nanosi sie systemem ciaglym, przez wodne napawanie lub drukowanie, i utrwala w obróbce ciepdnej zawiesinowy barw¬ nik azowy nie zawierajacy grup kwasu karboksy- lowego ani grup kwasu sulfonowego, posiadajacy wzór ogólny A-N, =iN-E, w którym A oznacza reszte aminy aromatycznej A-NH2 dajacej sie dwu- azowac a E oanacza reszte skladnika sprzegaja¬ cego sie, którym jest amina aromatyczna lub heterocykliczna, hydroksy-zwiazek aromatyczny, pirazolón lub aktywny, alifatyczny zwiazek mety¬ lenowy, przy tym barwnik zawiera pojedyncza grupe estrowa i co najmniej dwie grupy cyjanowe, a nastepnie wybarwdony material poddaje sie obróbce w wodnej kapieli alkalicznej o pH po^ wyzej 8 i w temperaturze w zakresie 50—55°C.Sposób ten mozna dogodnie wykonywac przez napawanie materialu z wlókien syntetycznych wodna zawiesina wyzej okreslonego zawiesinowe¬ go barwnika azowego, r a nastepnie utrwalanie dzialaniem pary w temperaturze 100—180°C lub dogrzewanie w 160^220°C. W razie potrzeby przy sporzadzaniu zawiesiny barwnika dodaje sie sro¬ dek dyspergujacy, np. niejonowy, kationowy lub anionowy, albo mieszanine dwóch lub wiecej ta¬ kich srodków dyspergujacych. Kapiel napawajaca moze w razie potrzeby zawierac typowe dodatki, np.. srodki dyspergujace, zagesitniki, inhibitory migracji lub mocznik.Inne wykonanie sposobu wedlug wynalazku po¬ lega na nakladaniu na material wlókienniczy za¬ geszczonej pasty drukarskiej zawierajacej zdysper- gowany barwnik aaowy o wyzej okreslonym wzorze, dowolna technika zwykle stosowana do druku materialów wlókienniczych, np. przy uzyciu klocków, sit lufo walków. Wyfoairwiony material, ewentualnie po uprzednim wysuszeniu, paruje sie przez krótkie okresy czasu w temperaturze 100— 180°C lub dogrzewa w temperaturze 160—220°C.Jako zagestnik pasty stosuje sie korzystnie gume tragakantowa, gume arabska, alginiany, np. allgi- nian sodu lub amonu, emulsje typu olej w wodzie lub woda w oleju, albo zagestniki syntetyczne oparte na kopolimerach etylen/bezwodnik maleino¬ wy lub w kwasach poliakrylowych. Pasta drukar¬ ska moze takze zawierac typowe dodatki jak mocznik, m-nitrobenzenosulfonian sodowy, dwu- imidy, kwasy lub aflkalia w celu ulatwienia pro¬ cesu utrwalania róznych barwników.Po napawaniu lub drukowaniu material wlókien¬ niczy ewentualnie plucze sie w wodzie a nastepnie traktuje goracym wodnym roztworem alkalicz¬ nym o pH co najmniej 8,0, korzystnie 10,0—111,5.Temperatura tego roztworu korzystnie wynosi 60—80°C, przy tym ogóflinie stosuje sie zasade, ze im wyzsza temperatura roztworu tym nizsza wartosc pH i odwrotnie. Czas obróbki w tym roztworze zalezy od glebokosci odcienia, jaki za¬ mierza sie uzyskac, oraz od stosowanych urzadzen.Na ogól czas ten wynosi od 30 sekund do 30 mi¬ nut. W razie potrzeby roztwór ten moze takze zawierac niewielkie ilosci (np. 0,2—1 fiVo\ wag. calkowitej ilosci roztworu) detergentu syntetycz¬ nego. Po obróbce w roztworze alkalicznym ma¬ terial wlókienniczy plucze sie w wodzie, ewen¬ tualnie z dodatkiem detergentu, a nastepnie suszy.Wspomniany roztwór alkaliczny przygotowuje sie z substancji alkalicznych, takich jak amoniak, sole amoniowe, aminy organiczne, np. trójetanclo- amina, lecz jako szczególnie korzystne wymienia sie weglany i wodorotlenki metali alkalicznych, takich jak lit, potas i sód. 13 Mimo, ze sposób wedlug wynalazku zostal zde¬ finiowany w odniesieniu do jednego zawiesino¬ wego barwnika azowego, to jednak w wielu przy¬ padkach aby uzyskac wlasciwe odcienie konieczne jest stosowanie mieszaniny tych barwników. Poza tym, dla uzyskania szerokiej gamy odcieni czesto konieczne jest stosowanie wspomnianych barwni¬ ków w polaczeniu z innymi barwnikami zawie¬ sinowymi, które mozna stosowac w podobnych procesach barwienia. Sa to takie barwniki za- M wiesiinowe, korzystnie serii aminoazobenzenu, które zawieraja co najmniej dwie grupy estrowe.Zawiesinowe barwniki azowe stosowane w spo¬ sobie wedlug wynalazku mozna otrzymac na dro¬ dze sprzegania skladnika dwuazowego pochodza- cego od aminy A-NH^ ze skladnikiem sprzegaja¬ cym sie, przy tym A ma wyzej podane znaczenie oraz zarówno amina jak i skladnik sprzegajacy sie nie zawieraja grup sulfonowych ani karboksy- lowych.Grupa estrowa oraz co najmniej dwie grupy cyjanowe, nadajace charakterystyczna ceche za¬ wiesinowym barwnikiem stosowanym w sposo¬ bie wedlug wynalazku, moga wystepowac w sklad¬ niku dwuazowym lub w skladniku sprzegajacym 40 albo tez moga odpowiednio wystepowac w obu tych skladnikach. Oprócz tych grup moga poza tym wystepowac inne podstawniki, jeden lub wie¬ cej, takie jak grupa nitrowa, atom chlorowca, grupa alkilowa, alkoksy, acyloaiminowa, tiocyjanianowa 45 i trójfluorometylowa.Przykladami amin o wzorze A-NH^ moga byc nastepujace zwiazki: anilina, o-, m- lub p-toiluidy- na, o-, m- lub p-anizydyna, o-, m- lub p-chloro- aniiina, o-, m- lub p-bromoanilina, o-, m- lub 50 p-niitToanilina, 2,5-dwuchloroanilina, 2,4-dwunitro- anilina, 2,4-dwunitro^-(chloro lub bromo) anilina, 4-aminobenzotrójfiluorek, 4- lub 5^nitro-2-toluidy- na, 4* lub 5-nitro-2-anizydyna, 4- lub 5-chloro-2- -ainizydyna, 4- lub 6-ehloro-2-toluidyna, 4- lub 55 5-foromo-2-anizydyna, 2,6^dwu(chloro- lub bromo)- -4^nitroanilina, 2,4,6-trójnitroanilina, 2,4-diwunitró- -64carbometoksyanilina, 2-amiino-5-nitrobenzotrój- fluorek, 2-(chloro- lub bromo)-4-nitroanilina, antranilan metylu, 4- lub 5-nitroantranilari me- 60 tylu, 2,5-dwu anilina, 2-amino^3,5-dwunitrobenzotrójfluorek, 3-amiino-2-i(chiloro- lub bromo-)-4,6-dwunitro:(toluen lub anizol), 3-amino-4- -dwunitro^(toluen lub anizol), 2- lub 4-cyjanoani- 05 lina, 4-niitro-2-cyjanoanilina, 2,4-dwiunitro-6-cyjano-105 808 anilina, 2-nitro-4-cyjanoanilina, 2-chlon-4-cyjano- anilina, 3,5-dwucyjanoaniIina, 2,4-dwucyjanoanili- na, 3,4-dwucyjanoanilina, 3-amino-2,4,6-trójnitro- toluen, 2-aimdnoH3-(chloro- lub bromo-)-5-nitro- benzoesan metylu, 3i(chloro^ lub bromo-)-4-tio- cyjanianoanilina, 2,4-dwu-(chloror lub bromo-)- -(Mnetoksykarbonyloanilina, 2-metoksykarbonylo- -4-nitro-6-chloroa!nilina, 2-metoksykarbonylo-4- -nitroanikna, 2,4-dwu toksyanilina, 2-amino-3,5-dwucyjano-4-metylotio- fen, 4-amanoazotoenzen, 4-metoksykarbonylo- (lub 4-cyjano)-4'-amiinoaEobeinzen d i3-foromo (lub cyjano)-4-aminoazobeinzen.Jako skladnik sprzegajacy sie moze byc uzyty dowolny skladnik tego typu, byle nie zawieral grup sulfonowych ani karboksylowych, oraz byle¬ by powstaly z niego barwnik przez sprzeganie z sola dwuazoniowa aminy A-NHa zawieral po¬ jedyncza grupe estrowa i co najmniej dwie grupy cyjanowe.Nastepujace zwiazki wymienia sie jako kon¬ kretne przyklady takich skladników sprzegajacych sie: fenole, takie jak sam fenol, o-, m- i p-fcrezol oraz 3-acetyloaminofenol, naftole takie jak 1- lub 2-ma£tol, B-bromo-2-naftol, 4-4netoksy-l-naftol, acyloacetoaryloantidy takie jak acetoacetaróilid, acetoaiceto-2-cMoroaniilid i acetoaceto-2-, 3- lub 4-(metylo lub metoksy^unilid, &-aminopirazole ta¬ kie jak l^enylo-3Hmetylo^?J-amiinopirazol, 5-pira- zolony, jak l,3-diwumetylo-5^irazok)n, 1-fenylo- -3-(karboalkoksy- lub metylo-)-5- ptiraizolon i l-[2'-, 3'- lub 4'4nitTO, aimina, chloro, bromo, metylo lub metoksy)fenylo]-3-metylo-5-pirazolon, aminy I-, II- lub Ill-rzedowe serii aromatycznej, takie jak 1-naftyloamima, w szczególnosci zas aminy o wzorze 1, W którym pierscien B moze za¬ wierac podstawniki, a X1 i X2 niezaleznie ozna¬ czaja atom wodoru lub ewentualnie podstawiony nizszy rodnik alkilowy. Jako konkretne przyklady takich amin wymienia sie podane zwiazki: N,N-dwumetyloaniHna, N-KY^metoksypropyloJ-S-acetyla^minoanilina; dwu- fenydoamina, N-etylo^N-O-cy janoetylo)anilina, 2-metoksy-5-acetyiloamino-N-[j3H(p'-metoksyeitoksy- karbonylo)-etylo]anilina, N-(P-cyjanoetyilo)-N-[pj(!p/^metoksyetoksykarbo* nyilo)etyilo]-3^acetylaminoanilina, N-[PnO--metoksykarbonyflo)etylo]-3-acetyloamino- anilina, N-i(PHmetoksykarbonylo)-etylo-2,5-dwumetoksy- anilina, N-(P-cyjanoetylo)-N-P-metoiksykarbonyloetylloani'li- na, N,N-dwu(p^cyjanoetylo)-a^metyloaniilina, N,N-dwu^ncyjanoetyloanilina, N,N-dwu Alternatywnie jako skladnik sprzegajacy sie moze byc uzyty taki skladnik, który zawiera grupe zwiekszajaca rozpuszczalnosc w wódzie, np. grupe kwasu sulfonowego, pod warunkiem jednak, ze grupa ta ulega zniszczeniu podczas sprzegania lub daje sie latwo usunac z barwnika po sprzega¬ niu, tak aby gotowy barwnik azowy nie zawieral grupy zwiekszajacej rozpuszczalnosc w wodzie.Przykladami takiego skladnika sa pochodne kwasu NHmety!lo-o)'Suilfonowego z aniiliiina, z N-monoalki- loanilinami oraz z ich prostymi pochodnymi, przy tym zadaniem grupy kwasu N-metyló*-to-^titóono- * wego jest skierowanie sprzegania do pierscienia,, tak aby powstal zwiazek azowy a nie azsmtninowy.Gdy do wytwarzania barwników aaowryeh stosuje sie powyzszy skladnik sprzegajacy, grupe kwasu sulfonowego usuwa sie z otrzymanego barwnika przez ogrzewanie go z roztworem wodfoym £*%&.Sposób wedlug wynalazku mozna takze stoso¬ wac do barwienia systemem ciaglym wyrobów z wlókien mieszanych, zawierajacych wlókna z poliestru aromatycznego i wlókna celulozowe, i* przy uzyciu wspomnianego zawiesinowego barw¬ nika azowego w polaczeniu z odpowiednim barw¬ nikiem niereaktywnym do wlókien celulozowych.Zatem wynalazek obejmuje swym zakresem sposób barwienia systemem ciaglym wyrobów 2(S z wlókien mieszanych zawierajacych poliester aromatyczny i celuloze, polegajacy na nanoszeniu na taki wyrób barwnika niereaktywnego lub pigmentu i wyzej zdefiniowanego zawiesinowego barwnika azowego, utrwaleniu barwników na & wlóknie mieszanym, a nastepnie poddaniu wy- barWióriego wyrobu obróbce w wodnej kapieli alkalicznej o pH powyzej 8,0 i w temperaturze w zakresie 50^8o°C.Powyzszy wariant sposobu wedlug wynalazku 33 mozna wykonywac znanymi sposobami barwienia wlókien mieszanych z poliestru aromatycznego i celulozy mieszanina barwników niereaktywnych lub pigmentów z barwnikami zawiesinowymi.Jedyna róznica wystepujaca miedzy wariantem sposobu wedlug wynalazku a sposobami znanymi jest obróbka wybarwionego wyrobu w kapieli alkalicznej, majaca na celu usuniejcie nieutrwalo- nych barwników. Obróbke te korzystnie prowadzi sie po utrwaleniu na wlóknie obu typów barw- 40 ników. Jednakze w przypadku stosowania tych dwóch typów barwników w oddzielnych opera¬ cjach barwienia oraz utrwalania barwnika zawie¬ sinowego przed barwieniem wlókna celulozowego barwnikiem (lub* pigmentem) do tego celu, obróbke 45 w kapieli alkalicznej mozna przeprowadzic, jesli jest to zalecane, bezposrednio po utrwaleniu barw¬ nika zawiesinowego na wlóknie z poliestru aro¬ matycznego.Przykladami klas barwników niereaktywnych 50 lub pigmentów, które mozna stosowac w warian¬ cie sposobu wedlug wynalazku, sa barwniki bez¬ posrednie, barwniki kadziowe, barwniki siató&owe, pigmenty i substamcje barwiace tworzace na wlóknie barwniki azowe (jest to mieszanina za- 55 wierajaca skladnik dwtsaóowy i skladnik sprzega¬ jacy sie, z Wtórych powstaje iin situ bartwmik a&~ wy), barwniki lub pigmenty nalezace do tych klas i opisanie ixp. w 3 wydaniu 9iColóur Indefc" (1971 r).Barwnik zawiesinowy i barnik niereafctywny 60 lub pigment mozna stosowac w dowolnej kolej¬ nosci lub tez lacznie, jesli jest to wskazane.Mimo, ze wariant sposobu wedlug wynalarftu zostal zdefiniowany w odniesieniu do -jednego barwnika zawiesinowego lub pigmentu, to jednak 05 w wielu przypadkach do uzyskania wymaganego7 odcienia nalezy uzyc mieszaniny wspomnianych barwników zawiesinowych i/lub mieszaniny barw¬ ników niereafctywnych lub pigmentów, co równiez wchodzi w zakres wynalazku.Korzyistnie barwnik zawiesinowy lub mieszanine takich barwników i barwnik niereaktywny lub pigment, lub ich mieszanine, dobiera sie tak, aby zarówno czesc poliestrowa wlókna jak i jego czesc celulozowa barwily sie na ten sam odcien.Ponizej opisano metody wykonania wariantu sposobu wedlug wynalazku. Naglówki odnosza sie do klasy, barwnika umytego do barwienia wlókna celulozowego obecnego we wlóknach mieszanych.L Barwniki, bezposrednie. Wykonanie sposobu ta metoda moze korzystnie polegac na np. na¬ pawaniu lub drukowaniu przedzy lub wyrobu z wlókien, mieszanych kapiela do napawania lub pasta drukarska z zawiesinowym barwnikiem, wysuszeniu i poddaniu obróbce cieplnej lub dziala¬ niu pary w celu utrwalenia barwnika zawiesino¬ wego. Nastepnie wybarwiony wyrób plucze sie woda i pierze we wspomnianej wodnej kapieli alkalicznej w ce}u usuniecia nieutrwalonego barw¬ nika zawiesinowego, po czym plucze sie woda i suszy. Wyrób jest nastepnie napawany lub dru¬ kowany kapiela do napawania lub pasta drukar¬ ska z .barwnikiem bezposrednim. Barwnik ten nastepnie sie utrwala na czesci celulozowej wló¬ kien mieszanych w zwykly sposób. /|nne postepowanie moze polegac na jedno¬ czesnym stosowaniu , obydwu typów barwników w kapieli lub pascie, które nanosi sie na wyrób z .mieszanych wlókien ,poliestrowo-celulozowych.Wyrób, ten suszy sie i utrwala na nim oba barw¬ niki w jednej obróbce cieplnej lub parowaniu.Nastepnie wybarwiony (wyrób obrabia sie we wspominanej kapieli alkalicznej, plucze w wodzie i suszy. 2. BaTwniki kadziowe. Wykonanie moze dogod¬ nie polegac na; napawaniu lub drukowaniu wy¬ robu z. wlókien mieszanych kapiela do napawania lub pasta drukarska z barwnikiem zawiesinowym L. barwnikiem kadziowym, wysuszeniu, dogrzewa¬ nia lubi parowaniu, nastepnie, traktowaniu wod¬ nym roztworem srodka redukujacego w celu zre¬ dukowania barwnika kadziowego, do leuko^zwiaz- ku, który utrwala sie na czesci celulozowej wlókien mieszanych droga parowania. Nastepnie leuko^zwiazek, na « powrót przeprowadza sie w barwnik kadziowy przez utlenianie powietrzem lub'.wodnym roztworem srodka utleniajajcego, po czyim suszy sie i traktuje wodna kapiela alkaliczna.Inne postepowanie moze polegac na oddzielnym stosowaniu obu typów barwników* W jeszcze innym postepowaniu stosuje sie barwnik kadzio¬ wy w postaci solubilizujacej, i po naniesieniu na wlókna mieszane wywoluje sie go w obróbce wod¬ nym'roztworem azotynu sodu i kwasu siarkowego. 3. Barwniki siarkowe. Sposób wykonuje sie do¬ godnie np. przez napawanie lub drukowanie wyT. rabu z wlókien mieszanych kapiela lub pasta zrfbarwnikiem zawiesinowym, wysuszenie wyrobu i dogrzewanie lub parowanie. Nastepnie wyrób napawa sie lutb drukuje kapiela lub pasta z barw¬ nikiem siarkowym i srodkiem rediikujacym, po 808 8 czym barwnik siarkowy utrwala sie dzialaniem pary. Nastepnie wyrób ten poddaje sie obróbce w kapieli utleniajacej, a po niej w kapieli alka¬ licznej.• Inne postepowanie moze polegac na równo¬ czesnym stosowaniu obu barwników. 4. Substancje barwiace tworzace barwnik na wlóknie. Sposób moze polegac na tym, ze wyrób z wlókien mieszanych z poliestru aromatycznego w i celulozy napawa sie lub drukuje kapiela do na¬ pawania lub pasta z barwnikiem zawiesinowym, suszy i poddaje dzialaniu ciepla lub pary. Na¬ stepnie wyrób ten napawa sie lub drukuje kapiela lub pasta, które zawieraja skladnik sprzegajacy w sie na wlóknie oraz alkalia, po czym paktuje sie go roztworem zwiazku dwuazowego, przy czym jest to korzystnie stabilizowany zwiazek dwu- azowy. Po sprzeganiu wyrób plucze sie rozcien¬ czonymi wodnym roztworem kwasu, nastepnie io woda i obrabia we wspomnianej kapieli alkalicz¬ nej.Inne metody postepowania: a) Wyrób napawa sie lub drukuje kapiela lub pasta ze skladnikiem sprzegajacym sie na wlóknie M i ewentualnie suszy. Nastepnie wyrób ten napawa sie lub drukuje kapiela lub pasta zawierajaca zwiazek dwuazowy, korzystnie w postaci stabilizo¬ wanej, i wspomniany barwnik zawiesinowy. Wy¬ rób ewentualnie suszy sie d poddaje dzialaniu 80 ciepla lub pary; nastepnie traktuje sie go wodnym roztworem kwasu, plucze woda, obrabia wodnym roztworem alkalicznym, ponownie plucze woda i suszy. b) Postepuje sie jak w (a) z ta róznica, ze sklad- u nik sprzegajacy sie na wlóknie i mieszanine zwiazku dwuazowego z barwnikiem zawiesinowym stosuje sie w odwrotnej kolejnosci. c) iStosuje sde lacznie wszystkie trzy skladniki, po czym wywoluje, utrwala i traktuje roztworem *i° alkalicznym.. Pigmenty. Dogodne postepowanie polega np. na tym, ze wyrób z wyzej okreslonych wlókien mieszanych napawa sie lub drukuje kapiela, lub pasta zawierajaca wspomniany barwnik zawdesi- « nowy, pigment i srodek wiazacy, suszy i poddaje dzialaniu ciepla lub pary, po czym obrabia w wod¬ nej kapieli alkalicznej.Inne postepowanie moze polegac na oddzielnym nanoszeniu barwnika zawiesinowego i pigmentu, 50 zas obróbke w kapieli alkalicznej mozna wykonac albo po utrwaleniu obu skladników barwiacych albo tez bezposrednio po utrwaleniu barwnika za¬ wiesinowego.W wariancie sposobu wedlug wynalazku obróbke w wybarwionego wyrobu z wlókien mieszanych w wodnej kapieli alkalicznej przeprowadza sie jak opisano wyzej taka obróbke dla materialów z wlókien z poliestru, aromatycznego lub trój- octanu celulozy, które zostaly wybarwione tylko W barwnikami zawiesinowymi.W tych przypadkach, gdy obróbka alkaliczna utrwala sie barwnik niereaktywny i ma to miejsce po utrwaleniu barwnika zawiesinowego, podczas usuwania alkaliów pochodzacych z tej obróbki 69 przez wyplukanie woda powstaje wodny roztwór105 808 9 Id alkaliczny, który równoczesnie usuwa barwnik nieutirwalony. Jesli w takim postepowaniu zostaje usuniety nieutrwalony barwnik zawiesinowy, nie ma potrzeby obrabiac wybarwionego wyrobu w oddaielnym alkalicznym roztworze wodnym.Kapiel do napawania lub pasta drukarska, slu¬ zace do nanoszenia na wybarwiony material barwników zawiesinowych i/lub barwników nie- reaktywnych czy tez pigmentów, moga zawierac dowolne dodatki wspomagajace, które zwykle sto¬ suje sie w takrich przypadkach. Moga to byc za- gestndki, inhibitory migracji, kationowe, anionowe lub niejonowe srodki dyspergujace, mocznik, srodki pochlaniajace wilgoc, srodki zwiekszajace rozpuszczalnosc, bakteriocydy, srodki kompleksu- jace, srodki zwilzajace, emulgatory, srodki utle¬ niajace, np. chloran sodu lub m-nitrobenzeno- sulfonian sodu, srodki przyspieszacace utrwalanie, np dwufenyl i jego pochodne lub addukty poii- tlenku etylenu znane jako nosniki lub przyspie¬ szacze procesu utrwalania, a takze srodki przeciw pienieniu, np. organiczne zwiazki krzemu* Obróbka cieplna, majaca na celu utrwalenie barwnika w sposobie wedlug wynalazku, maze polegac na wygrzewaniu w aftmosfrze goracego powietrza w temperaturze w zateresie^fiO^-aaO0*:, albo przepuszczaniu wyrobu nad og&ana po¬ wierzchnia, np* w kalandrze w temperaturze 150—230°C. Mozna tez stosowac parawanie przy uzyciu pary przegrzanej w temperaturze do 200°C lub pary nasyconej pod cisnieniem atmosferycz¬ nym lub obnizonym.Wyrobami z wlókien mieszanych, nadajacymi sie do barwienia sposobem wedlug wynaiacku, moga byc dowolne materialy wlókiennicze, sta¬ nowiace mieszanine wlókien z poliestru aroma¬ tycznego z wlóknami celulozowymi. Zwykle sa one w postaci wyrobów dzianych lub, korzystniej, tkanych. Zawartosc w nich wlókien z poliestru aromatycznego wynosi na ogól 20—05%^ korzystnie —86Ve wagowych. Korzystnie sa to wlókna z politereftalanu etylenu, a z wlókien celulozo¬ wych korzystne sa bawelna, len, wlókna wiskozo¬ we, lub wlókna z polimerów syntetycznych.Celulozowa czesc wlókien mieszanych mozna równiez barwic barwnikiem reaktywnym zamiast wspomnianego barwnika niereaktywnego.Zatem wynalazek obejmuje swoim zakresem sposób barwienia systemem ciaglym wyrobów z wlókien mieszanych zawierajacych poliester aromatyczny i celuloze polegajacy na tym^ ze na wyrób nanosi sie barwnik reaktywny i wyzej okreslony zawiesinowy barwnik azowy, utrwala barwniki na wlóknach, a nastepnie wybarwiony wyrób poddaje obróbce w wodnej kapieli alkalicz^ nej o pH powyzej 8,0 i w temperaturze w zakre¬ sie 50—«5°C.Barwnik zawiesinowy i barwnik reaktywny mozna nanosic na wyrób w oddzielnych Opera¬ cjach i w dowolnej kolejnosci, jednakze korzy¬ stniej stosuje sie je1 lacznie.Drugi wariant sposobu Wedlug wynalazku mozna prowadzic przez ciagle napawanie lub drukowanie wyrobu kapiela lub pasta zawierajaca wspomnia¬ ny barwnik zawiesinowy, barwnik reaktywny i srodek alkaliczny. Wybarwiony wyrób koriyst- nie najpierw sie suszy a naslejpnie poddaje obrób¬ ce cieplnej celem zwiazania barwników z wlók¬ nem. Obróbka cieplna moze np. polegac na trak- towaniu para przegrzana, para pod cisnieniem atmosferycznym lub w podcisnieniu, dogrzewaniu w atmosferze goracego powietrza o temperaturze 150—230°C, lub przepuszczaniu nad ogrzeiwana po¬ wierzchnia, np. w kalandrze w temperaturze 150—230°C. Po zakonczeniu obróbki ciepfenej wyrób ewentualnie plucze sie w wodzie, a nastepnie pod¬ daje obróbce w wodnym roztworze alkalicznym w warunkach wyzej opisanych dla materialów z poliestru aromatycznego lub trójoctanu celulozy & po wybarwieniu ich wylacznie przy uzyciu za¬ wiesinowych barwników azowych.Kapiel do napawania lub pasta drukarska moga zawierac dowolne dodatki wspomagajace (wymie¬ nione wyzej). W obecnym przypadku, gdy stosuje sie barwniki zawiesinowe i barwniki reaktywne, kapiel lub pasta moga byc slabo kwasne lub obo¬ jetne, jednakze zalecany jest odczyn slabo alka¬ liczny, który mozna uzyskac przez dodatek nie¬ wielkich ilosci, do 2P/o wagowych, substancji alka- licznej, np. wodoroweglanu lub weglanu sodu.Aiternatyrwoie kapiel kub pasta moze zawierac taka substancje, jak np. trójchlorooctan sodu, która podczas ogrzewania uwalnia czynnik alkaliczny.Gdy stosowana kapiel lub pasta maja odczyn slabo kwasny lub obojejlny, wybarwiony tak ma¬ terial wymaga obróbki alkaliami w celu uzyskania zadowalajacego stopnia utrwalenia barwnika re¬ aktywnego. Obróbke taka mozna przeprowadzic przed lub korzystniej po utrwaleniu barwnika as zawiesinowego. Jednakze pewne klasy barwników reaktywnych, np. te które zawieraja giuipe 4-chlo- ro-6-hydroksy-l ,3,5-triazyn-2-yloaminowa, po ich napawaniu lub drukowaniu^ w srodowisku obo¬ jetnym lub kwasnym, mozna utrwalic sama 40 obróbka cieplna, bez koniecznosci stosowania alkaliów.Gdy barwniki nanosi sie na material oddzielnie, wówczas wykonanie sposobu wedlug wynalazku moze polegac na napawaniu lub drukowaniu noa- 45 terialu z wlókien mieszanych kapiela lub pasta zawierajaca barwnik dyspersyjny, wysuszeniu, na¬ stepnie dogrzewaniu lub parowaniu materialu ce¬ lem utrwalenia barwnika zawiesinowego, napawa¬ niu lub drukowaniu kapiela lub pasta zawdera- 00 jaca barwnik reaktywny i substancje alkaliczna, utrwaleniu barwnika reaktywnego przez dogrze¬ wanie lub parowanie albo, w przypadku barwni¬ ków wysoce reaktywnych, lezakowanie w stanie wilgotnym/Nastepnie wybarwiony material, ewen- 55 tualnie po przeorowadzeniu plukania, poddaje sie obróbce goracym wodnym roztworem srodka alka¬ licznego o pH powyzej 8,0. W razie potrzeby w po¬ wyzszym postepowaniu mozna odwrócic kolejnosc nanoszenia barwników. 80 Gdy oarwnik reaktywny utrwala sie stezonym roztworem aflcalitaznym, co ma miejsce w ostatnim etapie nanoszenia barwników, wybarwiony ma¬ terial plucze sie woda w celu usuniecia nadmiaru alkaliów. Powstaje wówczas, o czym wspomniano 63 juz powyzej, roztwór alkaliczny, który moze dzia-11 105 808 18 lac Jak wodna kapiel, alkaliczna, pak ze oddzielna obróbka w takiej kapieli jest zbedna.Wprawdzie i ten drugi wariant sposobu wedlug wynalazku-zostal zdefiniowany w odniesieniu do jednego barwnika.reaktywnego,, to jednak w wielu 5 przypadkach by uzyskac wlasciwy odcien nalezy stosowac mieszanine wyzej okreslonych barwni¬ ków zawiesinowych yiub mieszanine barwników reaktywnych. Zatem stosowanie takich mieszanin barwników wchodzi równiez w zakres wynalazku. io Korzystnie barwniki zawiesinowe i reaktywne do¬ biera sie tak, aby obecne w wyrobie wlókna poli¬ estrowe i wlókna celulozowe barwily sie w zasa¬ dzie na ten sam odciek Barwniki reaktywne /stosowane w sposobie U wedlug wynalazku moga stanowic dowolne roz¬ puszczalne w wodzie barwniki zawierajace co naj¬ mniej jedna grupe -reaktywna w stosunku do celulozy. Oznacza to, ze grupa taka nadaje barwnikowi wlasnosc chemicznego laczenia sie 20 z grapami hydroksylowymi obecnymi w celulozie poprzez wiazanie: lub wiazania konwalencyjne.Kazda taka grupa reaktywna w stosunku do wlók¬ na laczy sie z barwnikiem, za posrednictwem ato^ mu wegla w pierscieniu aromatycznyin, korzyst- 25 nie benzenu, wchodzacym . w sklad czasteczki barwnika. Sa to korzystnie zawiesinowe barwniki azowe, w tym barwniki mono- lub poliazowe i metalizowane barwniki azowe serii antrachiinoou, farma^anu, trójfenyilodioksaizyny, nitrowe i ftalo- 30 eyjaninowe^ zawierajace co najtaniej jedna grupe reaktywna ^w stosunku do wlójcna.Przykladami takich grup reaktywnych w sto¬ sunku do wlókna sa: acyloamina pochodzaca od kwasu karboksylowego z wiazaniem olefinowym, 35 taka jak akryloiloaimanowa. i krotonyloaminowa, lub od alifatycznego kwasu kartopksylowego pod¬ stawionego chlorowcem, np, p-chloroipropionylo- araff¥)wa;LP-toromopropionyiloaminowa, p: y: Y — trójcMorokrotonyiloaminowa 4 czterofluorocyklo- 40 akryloiloaminowa.*IrinaJgrupa reaktywna w, stosunku do wlókna moze byc winylo6Uilfon, P^chloroetyilosulfon, grupa p^siarozanoetyiosulfony- Iowa, ' ' ¦:; ^ ¦¦ 45 P^chloroetylosulfonamidowia; lub ewentualnie N-podstawiiona grupa p-aminoetylosulfonylowa.—Korzystna grupe reaktywna w stosunku do wlókna stanowi rodnik heterocykliczny z dwoma lub trzema atomamij aaotuw pierscieniu i co naj- *o mniej jednym podstawnikiem labilnym przy ato¬ mie wegla wchodizacym w sklad heterocyklu. Jako podstawniki laibilne mozna przykladowo wymie¬ nic chlor, brom, fluor, czwartograejdowe grupy amoniowe, tiocyjanowa, grupy kwasów sulfono- 55 wych, -w^lowodorosailfonowe,^.grupy o wzorze 2, w której atom azotu Jest ewentualnie podstawiony rodnikami weglowodorowymi lub'heterocyklicz¬ nymi, a takze grupy o wzorze 3, w którym linia przerywana oznacza atomy koniecane do utworze- w nia ewentualnie podstawionego lub skondensowa¬ nego pierscienia.: Jako koilkrfetne przyklady takich heterocyklicz¬ nych rodników reaktywnych'-w stosunku do wlók¬ na moznawymienic; <$ 3,6-dwucMoropirydazyno-4-.karbonyfloamino^ 2,3-dwuchlorochinoksalino-5-ilub . ;6-Ksuilfonylo lub karbonylo)amino, 2,4-dwuchlorochinazolino-6- lub 7nsuitfonyloaimi'no, 2^4,M;rójchlorochanazolino-7 lub 8-sudfonyloamino, 2,4,7- lub 2,4,8-trójchloroichinazolino-6^sulfonylo- amino, 2j4-dwuchilorochinazolino-6-karbonyloamino, l,4^dwuchloronaftalazyno-6-karbonyloamino, 4,5-dwuchloropirydazonHl-yloamino:, 2,4-dwuichloropirymid-5-yaokarbpnyloamino, 1-(fenylo-4/-karbonylamino)-4,5-dwuchloropiry,da- . zon, 2,4 i/lub, 2,&idwuchloro- lub bromopiryd-6- i/lub -4-ylamino, dwufluoTocMoropirymidyloamino, trójchloropirymidyloamino, trójbromopirymidyloaminoi dwuchloro-5-cyjano-, nitro-, metyle lub karbome- toksypirymidyloamino, 2-metylosulfonylo-6-chloropirymid-4-ylokanbo- nyloaanino, ^chloro-6^etylo-2-metylosulfony amino zwlaszcza zas grupy l,3,5-triazynH2-yloa- minowe zawierajace atom fluoru lub bromu, a na¬ de wszystko atom chloru w pozycji co najmniej 4- i/lub 6-, np. 4,6-dwiuchloro-.ly3,o-triazyn-2-ylo- amino.Gdy pierscien triazyny zawiera tylko jeden?atom chlorowca, korzyisitniie atom chloru, wówczas trzeci atom wegla triazyny moze zawierac podstawnik weglowodorowy, np. metylowy lub fenylowy, lecz korzystniej ewentualnie podstawiony hydroksy, merkapto lub amino, np. metoksy, fenoksy, a- i Pnnaltoksy, metylomerkapto, fenylotio, jnetylor- amino, dwuetyloamino, cykloheksyloamino,. a tak¬ ze anilinowy i N-alkiloaniliinowy i ich pochodne, np. anizydyno, teluidyno, karboksyanillino, sulfo- anilino, dwusulfoanilino lub sulfonowany naftylo- amino. " Zatem korzystna klase barwników reaktywnych stanowia te z nich, które zawieraja grupe reak¬ tywna w stosunku do wlókna przedstawiona wzo¬ rem 4, w którym r oznacza 1 lub 2 a Q oznacza atom chloru, ewentualnie podstawiona grupe ami¬ nowa lub zeteryfikowana grupe hydroksy.Ewentualnie podstawiona grupa aminowa Q ko¬ rzystnie jest ewentualnie podstawiona grupa alkiloaminowa, anilinowa lub N^alkiloanilinowa, np. metyloamino, etyloamino, (3-hydroksyetylo- amino, dwu etyloamino, ^Hsiarczanoetyloamino, o-, m- i p-sul- foanilino, 4- i 5-sulfo-2-karboksyanilijno, 4- i 5- sulfo-a^metyloanilino, 4- i 5^u!lfo-2Hmetoksyaniiino, 4- i 5^sulfo-2-chloroanilino, 2,4-, 2,5- i 3,5-dwu- suiLfoaniliaio, N-imetylo-jn- i p-sulloandilimowa.Jesli jest to wskazane, grupa reaktywna w sto^ sunku do wlókna moze byc grupa typu r-NH-JA-M-J2, w której J1 ozpacza rodnik pirymi¬ dynowy lub triazynowy, w którym moze wyste^ . powac podstawnik labilny, J2 oznacza rodnik piry¬ midynowy ktb triazynowy, które zawieraja co najmniej jeden podstawnik labilny, a M oznacza czlon laczacy J* z J2 poprzez grupy im^nowe, ewentualnie podstawione, przy tym grupy iminowe105 808 13 14 sa polaczone ze soba poprzez rodnik alkilenowy lub arylenowy, taki jak etylenowy, 1,4-fenylenowy lub 2-suIfo-1,4-fenylenowy.Inne grupy laczace o symbolu M to rodniki dwuwartosciowe stylbenu, dwufenylu, dwufeny- lotlenku, dwufenyloaminy, dwufenylomocznika, dwufenyloetanu i dwiifenyloaimino^s-triazyny, które w kazdym .pierscieniu benzenowym zawie¬ raja grupe kwasu sulfonowego.Korzystnie jest, gdy oba symbole J1 i J2 ozna¬ czaja grupy chloro-m-triazynowe. Zatem dalsza klase stanowia te barwniki reaktywne, które za¬ wieraja reaktywna w stosunku do wlókna grupe o wzorze 5, w którym r, p i q niezaleznie ozna¬ czaja 1 lub 2, a M i Q maja wyzej podane zna¬ czenia.W zakres wynalazku wchodzi grupa Q okreslo¬ na wyzej, która zawiera uklad chromoforawy przy¬ laczony do atomu wegla pierscienia triazynowego poprzez -NH lub -O-.Tego rodzaju barwniki reaktywne mozna otrzy¬ mac w typowy sposób, np. poddajac reakcji barw¬ nik rozpuszczalny w wodzie, zawierajacy pierwszo- lub drugbrzedowa grupe aminowa, ze zwiazkiem zawierajacym wyzej okreslona grupe reaktywna w stosunku do wlókna.. Przykladami takiego zwiazku sa: chlorek akryloilu, chlorek cyjanuiru, 2,4,6-trójchloropdrymidyna, 2,4,64rójcMoro-5-acy^ jano- lub chloro-pirymidyna oraz 6-metoksy-2,4- -dwuchloro-i,3,54rójazyna.Do korzystnych barwników reaktywnych zalicza sie równiez barwniki zawierajace jedna lub wie¬ cej grup fosforowych, zwlaszcza grup kwasów sulfonowych, przeznaczone do barwienia celulozo¬ wych materialów wlókienniczych* jak to opisano w brytyjskim opisie patentowym nr, 1411306.Sposobem wedlug wynalazku wyrobom z wló¬ kien mieszanych poliestrowo-»celulozowych nadaje sie barwe w bardzo róznych odcieniach o dosko¬ nalej trwalosci, co zostalo potwierdzone w typo¬ wych badaniach, a przy tym niezadrukowane tlo odznacza sie doskonala biela.Wynalazek ilustruja podane przyklady, nie ograniczajace jego zakresu, w których czesci i prd- centowosc podano wagowo.Przyklad I. Zawiesine 2 cz. 4-[N,N-bis(P-cy- janoetylo)]Hamino-2/-metoksykarbonylo-4'-nitro- azobenzenu w 7 cz. wody zawierajacej 1 cz. soli dwusodowej bis (2-sulfonaft-l-ylo)metanu do¬ daje sie do mieszaniny zawierajacej:. % roztwór wodny alginianu sodu — emulsje wodna sulfonowanego oleju olbrotowego i olejku sosnowego — mocznik wodoroweglan sodu —•. m-nitrobenzenosulfonian sodu — heksametafosforan sodu — sól trójsodowa 2-ureido-4(4'-chioro- -6'-amino^l', 3', 5'-triazyn-2'-yloa- amino)-M3", 6", 8'^trójsulfo- naft-2//-ylazo)^benzenu —* 2,5 „ wode — do 100 „ Uzyskana pasta drukarska drukuje sie tkanine zawierajaca „Terylen" (zastrzezona nazwa handlom wa) i bawelne w stosunku 67:33. Po wysuszeniu, 48,8 cz. 2 1 1 0,6 49 45 50 55 05 material wlókienniczy paruje sie przez 6 minut w 170°C pod cisnieniem atmosferycznym, plucze w wodzie i zadaje w ciagu 10 minut w #°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2% weglanu sodu i 0,21% detergentu niejonowego, w kapieli 50:1, po czym material ponownie plucze sie w wodzie i suszy.Uzyskuje sie w ten sposób zlocistozólte wybar- wienia, które w najmniejszym stopniu nie za¬ chodza na biale, niezadrukowane plaszczyzny podloza i odznaczaja sie znakomita odpornoscia na czynniki mokre.Podobne wyniki uzyskuje sie przy nastepujacych modyfikacjach: do kapieli pluczacej zamiast weglanu sodu w ilosci 0,2P/o dodaje sie wodoro¬ tlenek sodu w tej samej ilosci, w pascie drukar¬ skiej zamiast 1 cz. kwasnego weglanu sodu uzywa sie 3 cz. itrójchlorooctanu sodu i zamiast parowa¬ nia wyrobu przez 6 minut w 170°C stosuje sie jednominutowe dogrzewanie w 200°C.Przy/klad II. Zawiesine 2 cz. 4-[N, janoetylo)] amino-2'-metoksykarbonylo-4'-nitroazo- benzenu w 7 cz. wody zawierajacej 1 cz. soli dwu¬ sodowej bis(2-sulfonafit-'l-yIo)metanu dodaje sie do mieszaniny zawierajacej: ! 10% roztwór wodny alginianu sodu — 48,4 cz. emulsje wodna sulfonowanego oleju olbrotowego i olejku sosnowego —i 2 „ mocznik — 10 „ m-nitrobenzenosulfonian sodu — 1 „ heksametafosforan sodu — 0,6 „ sól trójsodowa 2-ureido-4-(4/-chlo- ro-6'-amino-l', 3', 5'-triazyn-2'-ylo- amino)-M3", 6'', 8"^trójsulfo- naft-2"-ylazo)-benzenu — 2,5 „ wode — do 100 „ Uzyskana pasta drukarska drukuje sie tkanine zawierajaca „Terylen" i bawelne w stosunku 67:33.Po wysuszeniu, material wlókienniczy dogrzewa sie przez minute w 200°C i zanurza na 10 sekund w roztworze wodnym o temperaturze 9'80iC za¬ wierajacym 1,0% wodorotlenku sodu, 15% wegla¬ nu sodu, 5% weglanu potasu i 10% chlorku sodu.Nastepnie tkanine plucze sie w wodzie, zadaje w ciagu 10 minut iw 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0^2i% wodorotlenku sodu i 0,'2% detergentu niejonowego, w kapieli 50:1, ponow¬ nie plucze w wodzie i suszy.Otrzymane zlocistozólte wybarwienie o mocnym odcieniu odznacza sie znakomita odpornoscia i nie zachodzi na biale, niezadrukowane plaszczyzny podloza.Podobny rezultat otrzymuje sie wykonujac druk na materiale wlókienniczym zawierajacym terefta- lan polietylenu i jedwab wiskozowy w sto¬ sunku 67:33.Przyklad Xli. Zamiast uzytej w przykladzie I tkaniny zawierajacej „Terylen" i bawelne do druku bierze sie material wlókienniczy zawiera¬ jacy terefitalan polietylenu i wlókno wiskozowe typu bawelnianego (zastrzezona nazwa handlowa „Vinacel"). Otrzymuje sie podobne wyniki.Przyklad I(V. Zamiast barwnika zawiesino¬ wego uzytego w przykladzie I stosuje sie 2 cz. 4-[N-(p-cyjanoetylo)-N-(P-metoksykarbonyloetylo)-15 105 808 16 ainin0]-2'^yjano-4'Hnitroazobenzenu i zamiast barwnika reaktywnego z przykladu I stosuje sie 2 cz. kwasu 7H(4/Jmetofesy-fi'Hsuifofeny r(2', 4"-fdwuehloiro-l", 3", 5"-triazyn-6-ylo)-NHme- tyloamino-8-naftolosulfonoweigo-6. Otrzymuje sie * czerwone wybairwienie, które w najmniejszym stopniu nie zachodzi na biale, niezadrukowane plaszczyzny.Przyklad V. Opisana w przykladzie I pasta drukarska drukuje sie tkanine zawierajaca „Te- io rylen" i bawelne w Gtosunku 67:33. Tkanine umieszcza sie miedzy dwoma kawalkami porowa¬ tej bibuly i calosc przepuszcza sie w sposób ciagly przez gladziatfke, zawierajaca obrotowy, ogrzewany cylinder metalowy. Tkanina wraz 15 z bibula, dociska na mocno do walca filcem dru¬ karskim,: pozostaje przez 30 sekund w kontakcie z walcem* ogrzanym do 210°C Nastepnie tka¬ nine plucze sie w wodzie, zadaje w ciagu 10 minut w 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2f/o 20 weglanu sodu l 0,2°/d detergentu niejonowego, przy stosunku kapieli do tkaniny 50:1, ponownie plucze w wodzie iw koncu suszy. Uzyskuje sie w ten sposób zloto-zólte wybarwienie, które- w naj¬ mniejszym stopniu nie zachodzi na biale, nieza- 25 drukowane plaszczyzny podloza i odznacza sie znakomita odpornoscia na czynniki mokre.Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy do kapieli pluczacej zamiast weglanu sodu w ilosci 0,2*/o dodaje sie wodorotlenek sodu lub litu w tej samej *° ilosci i w pascie drukarskiej zamiast 1 cz. kwas¬ nego weglanu sodu uzywa sie 3 cz. trójchdoro- octanu sodu.Pt z yk l a d VI. iZamiast uzytej w przykladzie I ^5 tkanijny z wlókien mieszanych, zawierajacej ^Terylen" i bawelne, bierze sie tkanine zawiera¬ jaca „Tery len" i bawelne w stosunku 50:50 i otrzy¬ muje podobny wynik.-Przyklad VII. Postepuje sie w sposób opi- « sany"Sv przykladzie II z ta róznica, ze zadruko- "wany material po jednominutowym dogrzewaniu •w zflO^C nasyca sie ilOf/t roztworem wodnym krze- -miaihu sodu, a nastepnie lezakuje {czyli przecho- Tfaije w nawoju) w stanie mokrym przez 4 go- u 'dziny w 20%, w celu utrwalenia barwnika reak¬ tywnego. Nastepnie material plucze sie w wodzie i zanurza w kapieli alkalicznej, jak w przykla¬ dzie II;' Otrzymuje7 sie "podobne zlocisto-zólte wy- barwienie. *'-¦¦'¦ W Przyklad VIII. Postepuje sie w sposób opi¬ jany w przykladzie I z ta róznica, ze zamiast roztworem wodnym zawierajacym 0,2P/^ weglanu sodu i Ó,2fyó detergentu niejonowego na tkanine dziala sie 0,2*/o roztworem wodnym wodorotlenku sodu, w czasie 10 minut w teniperaturze 80°C.Otrzymuje sie podobny wynik.Przyklad IX* Zawiesine 1 a 4*fN^4is -cyjanaettylo)atóiino]-2'-in^ M azotoenzenu w 7 cz. wody zawierajacej 1 cz. soli dwusodcrórej bis -sie do mieszaniny zawierajacej; wodoroweglan sodu — 1 cz. mocznik — 5 „ *« 2°/o roztwór wodny soli sodowej czesciowo zhydirolizowanego polia- krylonitrylu ^ l n sól sodowa kwasu izoproylonaifta- lenosulfonowego ¦<— 0,05 „ sól trójsodowa '2-ureido-4^(4/Hchlo« ro^6'-amino-l', 3', 5'-triazyn-2'*ylo- amino)-M3", 6", 8"-trójsulfo- naft-2"-ylazo)-benzenu -r- 2,5, „ wode — do *1 „ Otrzymanym (roztworem napatóto sie w sposób ciagly tkanine zawierajaca „Teryflen" i bawelne w stosunku 50:50, suszy i dogrzewa w 229°C przez 60 sekund.(Nastepnie material plucze sie w wodzie, zadaje przez 5 minut w 80°C roztworem wodnym zawie¬ rajacym 0,2V« weglanu sodu i 0^°/o detergentu nie¬ jonowego, W kapieli 50:1, ponownie plucze w wo¬ dzie i suszy. Otrzymuje sie tkanine o równomier¬ nym zlocistozóltym wybarwieniu, bardzo odpor¬ nym na czynniki mokre.Podobny wynik otrzymuje sie, gdy w,roztworze napawajacym zamiast 1 cl kwasnego weglanu sodu uzyje sie 3 cz, trójchlorooctanu sodu.Przyklad X, Zawiesine I cz. 4-[N^N-bis -cyjanc^ylo)^unino-2y^metotó3^irboaiylo-4/^^ azobenzenu w 7 cz. wódy zawierajacej 1 cz. soli dwusodowej bis(2-sulfonaft-d-yilo)metanu dodaje sie do mieszaniny zawierajacej: 2% roztwór wodny soli ¦„ sodowej czesciowo zhydirolizowanego polia- lg^orafiteryiLu ¦ ¦ ..— <1 cz. sól trójsodowa 2-ureido-4-(4r-chlo- ra4'-amiinoHl', 3', 5'4riazyn-2'-ylo- araiiloKl-43'', 6^, 8"4TÓjsulifo- na£t-2''-yflazO)benzenu — 2,5 ,, wode — 94 „ Otrzymanym roetiworem napawa sie w sposób ciagly tkanine zawierajaca „Terylen" i bawelne w stosunku 50?50, suszy i dogrzewa w 220°C przez 60 sekund. Nastepnie tkanine napawa sie w sposób ciagly w 20°C roztworem Wodnym za¬ wierajacym !•/• wodorotlenku sodu i 20*/* chlorku sodu, i poddaje parowaniu W 102°C przez 40 se¬ kund. Material plucze sie przez 30 sekund w zimnej wodzie, przez 30 sekund w wodzie o temperaturze 50°C i pierze przez 30 sekund w 02M roztworu wodnym wodorotlenku sodu w temperaturze S0°C, przy czym wszystkie ope¬ racje wykonuje sie w kapieli 100:1. Na koniec tkanine plucze sie w wodzie i suszy.Otrzymany w ten sposób material wlókienniczy ma równomierne zlooistozótte wyibanwienie ,0 zna¬ komitej odpornosci na czynniki mokre.Przyklad XI. Przygotowuje sie roztwór jak w przykladzie X i napaiwa nitó w sposób ciagly tkanine zawierajaca „Terylen" i jedwab wiskozo¬ wy w stosunku 50:5ft Tkanine suszy sie, dogrzewa przez minute w 220°C a nastepnie napawa w 20°C roztworem' wodnym zawierajacym l*k wodoro¬ tlenku sodu i 20P/# chlorku sodu i lezakuje praez 3 godziny w 20PC. Tkanine plucze sie i pierze jak w przykladzie X. Otrzymane zlocistozólte wy- barwienie ma doskonala odpornosc na czynniki mokre.105 808 17 18 Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy zamiast tka¬ niny uzytej' w przykladzie stosuje sie material wlókienniczy zawierajacy polietylenotereftalan i wlókno wiskozowe typu bawelnianego w sto¬ sunku 67:33 albo polietylenotereftalan i len w sto- s sunku 50:50.Przyklad XII. Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy w operacji plukania opisanej w przykla¬ dzie X zamiast 0,2% roztworu wodnego wodoro¬ tlenku sodu stosuje sie 0,2% roztwory wodne na- io stepujacych zwiazków: a) wodorotlenek litu, b) wodorotlenek potasu, c) wegllan potasu, d) wodorotlenek trójmetylofenyloamoniowy. is Przyklad XIII. 10 cz. 10% zawiesiny wodnej 4-[N,N-bis nylo-4'-nitroazobenzenu dodaje sie do mieszaniny skladajacej sie z 2 cz. emulsji wodnej sulfono¬ wanego oleju olbrotowego i olejku sosnowego, 20 cz. mocznika, 1 cz. m-aiitrobenzenosulfonianu sodu, 0,6 cz. heksametalofosforanu sodu, 48,4 cz. lO^/t roztworu Wodnego alginianu sodu i 20 cz. wody. Otrzymana pasta drukarska drukuje sie dzianine zawierajaca aromatyczny poliester. Za- 25 drukowany material* wlólrienniezy suszy sie i pa¬ ruje przez 6 minut przegrzana para o tempera¬ turze 170°C. Nastepnie tkanine plucze sie w wo¬ dzie, zadaje przez 5 minut w 80°C 0,2% roztworem wodnym wodorotlenku sodu w kapieli 50:1, po- 30 nownie plucze w wodzie i suszy. Otrzymuje sie czerwone wybarwienie o doskonalej odpornosci na czynniki mokre, przy czym barwnik nie plami niezadrukowanego podloza.Podobny wynik otrzymuje sie, gdy w celu 35 utrwalenia barwnika zamiast parowania tkaniny stosuje sie jednominutowe dogrzewanie w 200°C.Przyklad XIV. Zamiast 10 cz. 10% zawiesiny wodnej barwnika zafwiesinowego z przykladu XIII stosuje sie 10 cz, 4-[Nn(flHCyjanoetylo)-N-(|3-me- *0 toksykarbonyloetylo)]-2'-cyjano-4'-nitiroazobenzen i otrzymuje czerwone wybarwienie. Podobne wy¬ niki otrzymuje sie, gdy zamiast materialu zawie¬ rajacego poliester aromatyczny stosuje sie ma¬ terial zawierajacy trójoctan celulozy. *& Przyklad XV. Tkanine zawierajaca poliester aromatyczny napawa sie w sposób ciagly roztwo¬ rem bedacym mieszanina 5 cz. 10% zawiesimy wod¬ nej 2-acetyloamino-4-[N-(B-cyjanoetylo)-N-P-((3'- -metoksyetoksykarbonylo)etylo]amino^3', 4'-dwu- w cyjanoazobenzenu, 1 cz. 25|% roztworu wodnego soli sodowej czesciowo zhydrolizowanego polia- krylonitrylu i 94 cz. wody. Po wysuszeniu tkanine przepuszcza sie w sposób ciagly przez dogrzewacz pracujacy w temperaturze 220°C. Tkanine dogrze- 55 wa sie przez minute, po czym plucze w wodzie i zadaje przez 5 minut w 80°C roztworem wodnym zawierajacym 0,21% wodorotlenku sodu i 0,2% de¬ tergentu niejonowego. Tkanine ponownie plucze sie w wodzie i suszy. Otrzymuje sie tkanine ao o równomiernym czerwonym wybarwieniu, które odznacza sie doskonala odpornoscia na czynniki mokre.Zamiast uzytej w przykladzie tkaniny poliestro¬ wej stosuje sie tkanine zawierajaca poliester aro- C3 matyczny i wlókno celulozowe w stosunku 67:33.^Tl6kna poliestrowe barwia sie na kolor szkarlatny" a wlókna celulozowe pozostaja nie zabarwione. * Przyklad XVI. Zawiesine 15 cz 2Hmetyio-4- -[N^-bisiCP^cyjanoetyloJl^^Hmetoksykarbonylo^'- -nitro-6'-chloroazobenzenu w mieszaninie sklada¬ jacej sie z 5 cz. lignostilfonianu sodu i 07,8 cz. wody dodaje sie do mieszaniny 5 cz. 20]% wodnego roztworu, pasty CI. Vat Brown 3 0,6 cz. heksametalosforanu sodu, 40 cz. IH)I% roz¬ tworu wodnego eteru skrobi jako zagestndka, 25 cz. 4% roztworu wodnego alginianu sodu i 29,4 cz. wody. Otrzymana pasta drukarska drukuje sie tkanine zawierajaca „Terylen" i bawelne w sto¬ sunku 50:50; Po wysuszeniu druk przepuszcza sie przez dogrzewacz pracujacy w temperaturze 200°C i po jednominutowym dogrzewaniu napawa w 20°C mieszanina 200 cz. 8f/» roztworu wodnego gumy tragakantowej, 25 cz. weglanu sodu, 75 cz. 32% roztworu wodnego wodorotlenku sodu, 50 cz. kwasnego siarczynu sodu i 600 cz. wody, az do 70% nasycenia tkaniny. Nastepnie tkanine paruje sie przez 20 sekund w 110°C i plucze starannie w zimnej wodzie (w tym stadium zachodzi utle¬ nianie bafrwnika kadziowego), po czym zadaje* przez 5 minut w 85°C roztworem wodnym zawie¬ rajacym 0,2%» weglanu sodu i 0,2 cz. detergentu niejonowego.' Na koniec tkanine plucze sie w Wo¬ dzie i suszy, Otrzymuje sie zólto-brazowe wybar¬ wienie o doskonalej odpornosci na czynniki mokre, nie barwiace niezadrukowanych plaszczyzn.Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy roztwór pioracy zawiera 0,2% wodorotlenku sodu zamiast 0,2% weglanu sodu.Przyklad XVII. 10 cz. 10% zawiesiny wodnej 2-acetyiloamino-4-[N-(P-cyjanoetylo)^N^P-(p'-me- toksyetoksykarbonylo)etylo]aminoH3', 5'-dwucyj®no- azobenzenu i 3 cz mieszaniny stabilizowanych barwników azowych zawierajacych równomolowe ilosci, a) zdwuazowanej m-chloroaniliny stabilizowanej w postaci trójazyny kwasem 5-sulfo-2-etyloamino- benzoesowym i b) o-fenetydyny * kwasu 2-hydroksy-3-naftoeso- wego miesza sie z 5 cz. P-etoksyetanolu, 5,5 cz.N,N-dwuetylo-N-P-hydroksyetyloaminy i 76,5 cz. wody.Otrzymana pasta drukarska drukuje sie materia! wlókienniczy zawierajacy „Terylen" i bawelne w stosunku 50:50 i po wysuszeniu paruje przez 8 mdriut para przegrzana o temperaturze 185°C.Nastepnie druk zadaje sie przez 5 minut w 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2% wodoro¬ tlenku sodu i 0,2% detergentu niejonowego.Otrzymuje sie pomaranczowe wybarwienie o do¬ skonalej odpornosci na czynniki mokre, nie za¬ chodzace na niezadrukowane plaszczyzny.Przyklad XVIII. Przygotowuje sie roztwór napawajacy, który stanowi mieszanine 50 cz. 10% zawiesiny wodnej 2jacetyloamino-4-tN-(|3^cyjano- etylo)-N-^(P/^meitoksyetoksykarbonylo)etylo]amino-' 3', 5'^dwucyjanoazobenzenu, 3 cz. CI. Vat Orangfc (CI. 69025) w plynie (produkt handlowy), 0,4 cfc CJ. Vat Red 10 (CI. 67000) w plynie (produkt handlowy), 1 cz. roztworu wodnego czesciowo zhy-19 105 808 drolizowanego poliakrylonitrylu, 0,1 cz. dwu- wodprofosforanu sodu i 45,5 cz. wody. Roztworem tym napawa sie tkanine zawierajaca poliester i merceryzowana bawelne w stosunku 67:33 i ka¬ landruje tak dlugo, az 55% roztworu zostanie wchloniete przez tkanine (w stosunku do wagi tkaniny). Tkanine suszy sie, dogrzewa przez mi¬ nute w 220°C i po schlodzeniu napawa roztworem wodnymi zawierajacym 5|% wodorotlenku sodu, % wodorosiarczanu sodu i 0,2% soli sodowej sulfonowanego kwasu oleinowego. Nastepnie tka¬ nine paruje sie przez 30 sekund w 103°C bez dostepu powietrza, plucze w wodzie, zanurza na minut w 50°C w 0,21% roztworu wodnym nad¬ tlenku wodoru i plucze w wodzie. Dalej tkanine kapje sie przez 10 minut w roztworze wodnym o temperaturze 80?C zawierajacym 0,2% wegla¬ nu sodu i 0,21% detergentu niejonowego, ponownie plucze w wodzie i suszy. Otrzymuje sie pomaran¬ czowe wybarwienie o doskonalej odpornosci na czynniki mokre.Przyklad XIX. Roztworem zawierajacym 50 cz. 10% zawiesiny wodnej 4-[N-l(P-cyjanoetylo)- -N- nitroazobenzenu, 1 cz. roztworu wodnego czescio¬ wo zhydrolizowanego poliakrylonitrylu i 49 cz. wody napawa sie tkanine zawierajaca poliester aromatyczny i bawelne w stosunku 50:50. Napa¬ wanie trwa tak dlugo, az stopien nasycenia tka¬ niny wyniesie 55%. Nastepnie tkanine suszy sie, dogrzewa przez minute w 220°C i napawa roz¬ tworem 2 cz. anilidu kwasu 2-hydroksy-3-nafto- esowego w mieszaninie skladajacej sie z 10 cz. 32,% roztworu wodnego wodorotlenku sodu, 0,15 cz. 40% roztworu wodnego formaldehydu i 87,85 cz. wody. Tkanine po wysuszeniu napawa sie 8% roz¬ tworem wodnym podwójnej soli chlorku cynku i siarczanu glinu z dwuazowana 3-nitro-4-metylo- anilina. Tkanine plucze sie w 0$% roztworze wodnym kwasu solnego i w wodzie, zadaje przez mamut w 80°C roztworem wodnym zawieraja¬ cym 0,1% weglanu sodu i 0,2% detergentu niejo¬ nowego, ponownie plucze w wodzie i suszy. Otrzy¬ muje sie czerwone wybarwienie.P ir z y k l a d XX. Roztworem zawierajacym 50 cz. 10% zawiesiny wodnej 2-acetyloamino-4- -[N- nylo)etylo]amino-3', 5'-dwucyjanoazobenzenu, 1 cz. roztworu wodnego zhydrolizowanego poliakryloni¬ trylu i 49, cz. wody nasyca sie tkanine zawiera¬ jaca poliester aromatyczny i bawelne w stosunku 67:33. Napawanie trwa tak dlugo, az 56% roztworu zostanie wchloniete przez tkanine (w stosunku do wagi tkaniny). Tkanine suszy sie, dogrzewa przez minute w 220°C i napawa w 8Q°C roztworem za¬ wierajacym 3 cz. CI. Sulphur Black 2 (CI. 53195) w plynie ^produkt handlowy), 0,2 cz. soli sodowej sulfonowanego kwasu oleinowego, 1,5 cz. siarczynu sodu, 1,5 cz. weglanu sodu i 93,8 cz. wody. Na¬ stepnie, tkanine paruje sie przez minute w 103°C, plucze w zimnej wodzie, zadaje 0,3% roztworem wodnym nadboranu sodu, plucze w wodzie, za¬ daje przez 5 minut w 80°C 0,1% roztworem wodnym, wodorotlenku sodu, ponownie plucze w wodzie i w koncu suszy. Otrzymuje sie wy¬ barwienie o dwóch tonach: zlocistozóltym i czar¬ nym.Przyklad XXI. Roztworem zawierajacym cz. 10% zawiesiny wodnej 4-[N-(|3-cyjanoetylo)- -N- nitrobenzenu, 1 cz. 10% roztworu wodnego czescio¬ wo zhydirolizowanego poliakrylonitrylu i 74 cz. wody napawa sie tkanine zawierajaca poliester aromatyczny i wlókno wiskozowe w stosunku !0 67:33. Napawanie trwa tak dlugo, az stopien na¬ sycenia tkaniny wyniesie 60%. Material po wysu¬ szeniu dogrzewa sie przez minute w 220°C, plucze w wodzie, zadaje przez 10 minut w 85°C roz¬ tworem wodnym zawierajacym 0,2% wodorotlenku sodu i 0,21% detergentu niejonowego, ponownie plucze w wodzie i suszy. Material napawa sie 1% roztworem wodnym barwnika CI. Direct Red 24 (CI. 29186) w temperaturze 80°C i paruje przez 3 minuty w 103°C Nastepnie w 80°C material na- w pawa sie 2% roztworem wodnym produktu kon¬ densacji dwucyjanodwuamidu, fenolu, formalde¬ hydu i chlorku amonowego, po czym ogrzewa sie przez 5 minut w 150°C Uzyskuje sie czerwone wybarwienie materialu.. 26 Przyklad XXII. Przygotowuje sie paste dru¬ karska stanowiaca mieszanine 10% zawiesiny wod¬ nej 2-acetyloamdno-4-[N-PH(p/-.meitoksyetoksykarbo- nylo)etylo]45-metoksy-[3', 5'-dwucyjano-4'-metylo]- tieno-2'-yloazobenzenu., 3fr Pasta G.I. Pigment Blue 15 (CI. 74160) — 3 cz. 4% roztwór wodny alginianu sodu — 6 „ kopolimer butadienu/akrylonitrylu ^- 20 „ produkt kondensacji 24 moli tlenku ¥¦¦ etylenu z 1 molem mieszaniny alko¬ holu etylowego i alkoholu steary- lowego !—i 1,5 „ produkt kondensacji eteryfikowanej szeseio(hydroksymetylo)lomelaminy 40 z formaldehydem — 2 „ benzyna lakowa — 50 „ mocznik — 1,5 „ woda i— do 100 „ Przygotowana pasta drukarska drukuje sie ma- 4fii terial zawierajacy .poliester aromatyczny i celuloze w stosunku 67:3(3, suszy i przez 6 minut dziala para przegrzana o 170°C. Nastepnie przez 5 minut material obrabia sie w 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2% wodorotlenku sodu i 0,2% de- 3$ tergentu. niejonowego, plucze w wodzie i suszy.Uzyskuje sie niebieskie zadrukowanie o dosko¬ nalej odpornosci na mokro, nie zachodzace na nie¬ zadrukowane powierzchnie.Przyklad XXIII—XXXV. Powtórzono sposób 55 opisany w przykladzie XV z ta rózndjca, ze izamiast cz. 101% zawiesiny wodnej 2-acetyloamino-4- -[N- nylo)etylo]amino-3', 4'-dwucyjanoazobenzenu stoso¬ wano 5 cz. 10% zawiesiny wodnej jednego z barw- 60. ników zawiesinowych zestawionych w kolumnie drugiej podanej nizej tablicy. Kolumna trzecia tej tablicy podaje odcienie uzyskane na tkaninie zawierajacej poliester aromatyczny.Kazdy z podanych w tablicy barwników za- 65 wiesinowych mozna równiez stosowac razem z od-105 808 21 powiednim barwnikiem (lub barwnikami) reak¬ tywnym do barwienia tkaniny z wlókien miesza¬ nych zawierajacej wlókna poliestru aromatycznego i celulozy, w sposób opisany w przykladzie I.Otrzymuje sie odcienie podane w ostatniej ko¬ lumnie tablicy.Tablica 22 PL PL PL

Claims (9)

1.Zastrzezenia patentowe Przy¬ klad 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Barwnik zawiesinowy 2,4-Dwuchloro-6-metoksy- karbonylo-4'-[N,N-dwui(|3- -cyjanoetylo)]aminoazoben- zen 4-Cyjano-4/-[NH((3-cyjano- etylo)-N-((3-metoksykarbo- nyloetylo)]aminoazobenzen 4-Cyjano-2'-aeetyloamino- -4/-[N-((3-cyjanoetylo)-N- -metoksykarbony 1oetylo) ]- aminoazobenzen 4-Cyjiano-4'-{N-(|3-icyjtaino- etylo)-N-j3H((3'-metoksy- etoksyika,rbonyloetylo)]amino- azobenzen 4-Cyjano^^acetyloamino^'- -[N-CP-cyjanoetyloKN-P-itp'- -metoksyetoksykarbonylo)- -etylo]aminoazobenzen 3,4-Dwucyjano-2'-acetylo- amino-4'-[N-(P-'cyjanoetylo)- -N-(|3-metoksykarbonylo- etylo)]-aiminoazobeinzen 3,5-Dwucyjano-2'-acetylo- -amino-4'-[N-'('|3-cyjanoetyio)- -N-((3-metoksykarbonylo- etylo)]-aminoiaizobeinzen l-(2', 4'-dwucyjanofenylo- azo)-2-hydroksy-3-metoksy- karbonylonaftalen 1-Fenylo-3-etoksykarboinylo- -4-(2', 4'-dwuicyjanofeny- lazo)-,5-pirazolon (4-metoksykarbonylo)fenylo- - azomalononitry 1 2,6-Dwu;(,N-(3-cyjanoetylo- amino)-3-cyjano-4-metylo-5- H(2'jmetoiksykarbonylo-4'- -nitrofeinyloazo)pirydyna 2,6-Dwucyj ano-4-nitro-2'- -acetyloamino-4'-[Ni(i(3-me- toksykarbony:loetylo)^N-ei;y- lo]aminoazobenzen 2-Cyjano-4,6-dwunitro-2'- -acetyloamino-4'-[N-i(i|3-cy- janoetylo)-N-(|3-metoksy- karbonyloetylo)]aminoazo- benzen Odcien zlocisto- zólty poma¬ ranczowy poma¬ ranczowy poma¬ ranczowy poma¬ ranczowy szkarlatny szkarlatny pomaran¬ czowy zólty zielon¬ kawo- zólty pomaran¬ czowy niebieski fioletowy 10 15 20 30 35 40 45 50 55 60 65 1. Sposób barwienia wyrobów wlókienniczych z poliestrów aromatycznych lub z trójoctanu celu¬ lozy systemem ciaglym znamienny tym, ze na ma¬ terial nanosi sie systemem ciaglym, przez wodne napawanie lub drukowanie, i utrwala w obróbce cieplnej zawiesinowy barwnik azowy nie zawiera¬ jacy grup kwasu karboksylowego ani grup kwasu sulfonowego, posiadajacy wzór ogólny A-N =*N-E, w którym A oznacza reszte aminy aromatycznej A-MH2 dajacej sie dwuazowac, zas E oznacza reszte skladnika sprzegajacego sie, którym -Jest amina aromatyczna lub heterocykliczna, hydroksy- zwiazek aromatyczny, pirazolon lub aktywny alifatyczny zwiazek metylenowy,, przy tym barw¬ nik zawiera pojedyncza grupe estrowa i co naj¬ mniej dwie grupy cyjanowe, a nastepnie wybar- wiony material poddaje sie obróbce w wodnej kapieli alkalicznej o pH powyzej 8 i w tempe¬ raturze w zakresie 50—85°C.

2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wyrób wlókieniniiczy napawa sie wodna zawiesina wyzej okreslonego zawiesinowego barwnika azo- wego albo na powierzchnie tego materialu nanosi sie zageszczona paste drukarska z takim barwni¬ kiem, nastepnie utrwala sie barwnik na tym ma¬ teriale przez parowanie go w temperaturze w za¬ kresie 100—480°C lub dogrzewanie w temperaturze w zakresie 160—,220°C i tak wybarwiony material poddaje sie obróbce w wodnej kapieli o tempera¬ turze w zakresie 60—80°C i pH w zakrsie 10,0—11,5.

3. .Sposób barwienia wyrobów z wlókien miesza¬ nych zawierajacych poliester aromatyczny i celu¬ loze, systemem ciaglym, znamienny tym, ze na wyrób nanosi sie systemem ciaglym barwnik nie-.- reaktywny lub pigment do celulozy i zawiesinowy barwnik azowy nie zawierajacy grup kwasu karbo¬ ksylowego ani grup kwasu sulfonowego, prze¬ znaczony do wlókien z poliestru aromatycznego i posiadajacy wzór ogólny A-N = N-E, w którym A oznacza reszte aminy aromatycznej A-NH2 da¬ jacej sie dwuazowac, zas E oznacza reszte sklad¬ nika sprzegajacego sie, którym jest amina aroma¬ tyczna lub heterocykliczna, hydroksy-zwiazek aro¬ matyczny, pirazolon lub aktywny alifatyczny zwiazek metylenowy ,przy tym barwnik zawiera pojedyncza grupe estrowa i co najmniej dwie grupy cyjanowe, nastepnie utrwala sie barwniki na wlóknach mieszanych i wybarwiony wyrób poddaje obróbce w wodnej kapieli alkalicznej o pH powyzej 8,0 i temperaturze w zakresie 50—«5°C.

4. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze jako barwnik niereaktywny do celulozy stosuje sie barwnik bezposredni lub kadziowy lub pig¬ ment, alJbo siubs/tanicje barwiace, z kltórych na wlók¬ nie tworzy sie barwnik azowy.

5. Sposób wedlug zastrz. 3 albo 4, znamienny tym, ze obróbke w wodnej; kapieli alkalicznej przeprowadza sie po utrwaleniu na wlóknach obu typów barwników.

6. Sposób barwienia wyrobów z wlókien mie¬ szanych zawierajacych poliester aromatyczny23 105 808 U i celuloze, systemem ciaglym znamienny tym, ze na wyrób nanosi sie systemem ciaglym barwnik reaktywny do celulozy i zawiesinowy barwnik azowy do poliestru aromatycznego, przy tym za¬ wiesinowy barwnik azowy nie zawiera grup kwasu karboksylowego ani grup kwasu sulfonowego i posiada wzór ogólny A-N = N-E, w którym A oznacza reszte aminy aromatycznej A-NH2 da¬ jacej sie dwuazowac, zas E oznacza reszte sklad¬ nika sprzegajacego -sie, którym jest amina aroma¬ tyczna lub heterocykliczna, hydroksy-zwiazek aromatyczny, pirazolon lub aktywny alifatyczny zwiazek metylenowy, przy tym barwnik ten za¬ wiera pojedyncza grupe estrowa i co najmniej dwie grupy cyjanowe, nastepnie utrwala sie barwniki na wlóknach mieszanych i wybarwiony wyrób poddaje obróbce w wodnej kapieli alka¬ licznej o pH powyzej 8,0 i temperaturze w zakre¬ sie 50^85°C.

7. Sposób wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze stosuje sie barwnik reaktywny, który jako grupe reaktywna w stosunku do wlókna zawiera piers¬ cien heterocykliczny z dwoma lub trzema atomami * azotu w pierscieniu i co najmniej jednym pod¬ stawnikiem labilnym przy atomie wegla znajdu¬ jacym sie w pierscieniu.

8. Sposób wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze stosuje sie barwnik reaktywny zawierajacy pier- IQ scien triazyny lub pirymidyny, w których jako podstawnik labilny wystepuje co najmniej jeden atom chloru, bromu lub fluoru.

9. Sposób wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze wyrób z wlókien mieszarnych napawa sie lub dru- is kuje kapiela lub pasta zawierajaca barwnik za¬ wiesinowy, barwnik reaktywny i srodek alka¬ liczny, nastepnie poddaje obróbce cieplnej w celu utrwalenia barwników na wlóknach, po czym wy¬ barwiony wyrób poddaje obróbce w wodnej kapieli *o alkalicznej o pH powyzej 8,0 i temperaturze w za^ kresie 50—85°C. X1 WZtfR 1 — SC—N II S WZdR 2 Cl-C^C-N S—C ? "W WZtfR 3 N- a N^r/N Cr_1H2r_1 c I II -M N C I N —Cl Cp_-iH2p-i Cq_-|H2q-i WZÓR 5 Cl — I fi ¦N — I Cp-i^2r-i a WZdR, 4 LZGtati iZ^d INr 2 — 12&/B0i 1015 egz. A-* Cena 45 zl PL PL PL