PL103552B1 - Srodek odstraszajacy,zwlaszcza dzikie zwierzeta powodujace szkody w gospodarce lesnej - Google Patents

Description

Twórcy wynalazku: Katalin Monostory, Istvan Berikó, Miklós Nadasy, Miklós Kovacs, Istvan Pragay Uprawniony z patentu: Nehczvegyipari Kutató, Intczet, Veszprcm (Wegry) Srodek odstraszajacy, zwlaszcza dzikie zwierzeta powodujace szkody w gospodarce lesnej Przectaiotem wynalazku jest srodek odstrasza¬ jacy, zwlaszcza dzikie zwierzeta, powodujace szkody w gospodarce lesnej skladajacy sie z blo- notwórczej substancji zdolnej do tworzenia po¬ rowatej blony, alkaloidu z kory drzewa chino- wego (drzewo cinchonowe) i ewentualnie z jed¬ nego lub kilku nosników, odpowiedni do stosowa¬ nia w uprawach roslin.

Srodek wedlug wynalazku jest odpowiedni zwlaszcza do stosowania w gospodarce lesnej.

Wiadomo jest jak znaczne moga byc uszkodzenia mlodych drzewek i krzewów spowodowane przez zywiacy sie nimi mlody przychówek dzikich zwie¬ rzat, zwlaszcza w okresie miesiecy zimowych. W mlodych sadach i szkólkach drzew duze szkody powodowane sa przez objadajace je zajace (patrz, np. E. Ueckermann, „Die Wildschadenverhutung im Wald und Feld" Wyd. Paul Parey, Hamburg- -Berlin, 1960 str. 58).

Dobry srodek do ochrony upraw przed wy¬ gryzaniem ich przez zwierzeta powinien charak¬ teryzowac sie nastepujacymi wlasciwosciami: (a) dobrym dzialaniem odstraszajacym, (b) dlugo¬ trwaloscia dzialania, (c) nietoksycznoscia dla roslin, (d) zdolnoscia oddzialywania nawet przy zmianie kierunku wiatru, (e) mala pracochlonnoscia przy stosowaniu i (f) dobra, przyczepnoscia do chro¬ nionej powierzchni (patrz np. H. Reich: Mitt. des Obstauversuchsringes des Alten Landes 8, 261 (1953). 10 15 20 25 30 W gospodarce lesnej czesto stosuje sie prepa¬ raty, które ze wzgledu na ich smak, zapach i ich mechaniczne dzialanie, (np. dostajacy sie miedzy zeby zwierzecia piasek) dzialaja odstra¬ szajaco na zwierzeta.

W celu zapobiegania szkodom wyrzadzanym przez zwierzyne taka jak sarny lub jelenie czesto stosuje sie cykloheksyloaminowy kompleks dwu- tiokarbaminianu dwuetylku cynku w mieszaninie z polisiarczkiem polietylenu (patrz np. S. L. Bec- kwith i L. G. Stith: Sunshire State Agricultural Depit. for March. 1963/5), jak i siarczek cztero- metylotiiuiramiidu (L. L. Baiumgairfcner i S. E. PoweH: Contrib. Boyce Thompson Inst. 15, 411 (1969)).

Jako srodek przeciwko o"bjadaniu roslin przez zajace poza powyzszymi zwiazkami stosuje sie naturalne zywice, np. kalafonie (patrz np.

V. Thompson i C. J. Armour: Plant Pathol. 1, 18 (1952)), a jako ochrone przed szkodami powodowanymi przez jelenie, owce i swinie sto¬ suje sie N,N-l,l-czteronietylo-2-butinyloamine (D. E. Howell i Goodhue: Agr. Chem. 23, (4) 27, (1968)).

Znane sa równiez srodki systemiczne do zapo¬ biegania szkodom powodowanym przez zwierzeta.

Srodki takie stosuje sie przy sadzeniu mlodych drzew i krzewów w ten sposób, ze srodek wpro¬ wadza sie do wykopanego dolu, przy czyim sirodek zaczyna dzialac w wyniku zasysania go przez czesci roslin. 103 5523 103 552 4 Przy wygryzaniu potraktowanych w ten sposób czesci roslin zwierzeta ulegaja zatruciu rozwija¬ jacemu sie az do zatrucia, odpowiadajacego daw¬ ce subtelnej co powoduje szybka reakcje zwie¬ rzat i unikanie tych obszarów na których znaj¬ duja sie potraktowane srodkiem rosliny. Tego ro¬ dzaju preparatem jest, np. srodek zapobiegajacy szkodom powodowanym przez zwierzeta w wyni¬ ku wygryzania roslin, wytworzony z czterome- tylenodwusulfotetraminy, który na ^ potraktowa¬ nych tereriich wykazuje dwuletnia aktywnosc (pajtrz np. G. Hecht i H. Henecka: Angew. Che¬ mie, 61, 365 (1949)).

Wiaid%-—ws^sitkiei* tego rodizajiu srodków, jest ich silna toksycznosc i z tego powodu preparaty te sa niechetnie stosowane w zapobieganiu szko¬ dom powodowanym przez zwierzeta, a poza tym stosowanie tych srodków wymaga fachowych umiejetnosci, przy czym srodki te sa koszitowne jak równiez pracochlonne w zastosowaniu.

Celem wynalazku* bylo dostarczenie srodka pozbawionego powyzszych wad, jak i nie wy¬ mienionych szczególowo innych niedogodnosci zwiazanych ze stosowaniem tych srodków.

Cel ten osiagnieto przez wytworzenie srodka, który po naniesieniu na chronione drzewo lub krzew powoduje zmiane smaku kory drzewa wzglednie ikrzewu i w ten sposób dziala odstra¬ szajaco.

Ze wzgledów praktycznych korzystne jest dla srodowiska uprawy, tj. dla terenów zamieszka¬ lych znajdujacych sie w bliskosci upraw stoso¬ wanie takich srodków, które dzialaja odstrasza¬ jaco ze wzgledów smakowych a nie zapachowych.

Dzialanie takich srodków jest niezalezne od kie¬ runku wiatru a ponadto nanoszenie takich srod¬ ków nie jest nieprzyjemne dla zatrudnionych przy tym*rofbotników. Poza tym dzialanie ochronne srodka zwiazane ze zmiana smaku roslin ma sze¬ reg natychmiastowo widocznych zalet, jak np. nieuszkodzenie roslin, ochrona przed zwierzetami itd.

Jest ogólnie wiadomo, ze sa pewne rodzaje drzew, których kora zawiera substancje powodu¬ jace unikanie tych drzew przez dzikie zwierzeta, np. jalowiec (Juniperus), drzewo orzechowe (Ju- glans) itp.

Z powyzszych wzgledów, w celu rozwiazania zagadnienia, przeprowadzono badania z alkaloida¬ mi zawierajacymi zwiazki o skondensowanym pierscieniu pirydynowym, wystepujacymi^w korze pni i galezi drzew cinchonowych nalezacych do rodziny Robiaceae, wywodzacych sie z Ameryki Poludniowej, a hodowlanych w aiprawaoh w cie¬ plym klimacie. Alkaloidy te wzglednie ich sole lub ich pochodne sa doskonale znane z literatury fachowej i opisane np. w Encyklopedii Technicz¬ nej Chemii Ullmann'a (1929) tom 3 str. 183—193 lub w uniwersyteckim podreczniku „Farmakogno- zia" (Wydawnictwo Medicina, Dudapest 1963) str. 206—213.

Glówny alkaloid wystepujacy w korze drzewa chinowego jest okreslony podanym na rysunku wzorem, w któryrrf Ri oznacza atom wodoru, gru¬ pe winylowa lub etylowa, a R2 oznacza atom wo¬ doru, grupe metoksylowa lub hydroksylowa. Poza tym wystepuja tu nastepujace najwazniejsze zwiazki wymienione w nizej podanej tablicy nr I.

Tablica I Nazwa alkaloidu Rubanol Chinina Chinidyna cynchonina cynchonidyna kupreina 1 Hydrocyncho- nina Ri H —CH=CH2(D) —CH=CH2(L) —CH=CH2(D) —CH=CH2(L) —CH=CH2(L) —CH2—CHjj R2 H —OCHs(D) —OCH8(L) —H(D) —H(L) —OH(L) —ÓCH8 W wyniku przeprowadzonych badan nieoczeki¬ wanie stwierdzono doskonala zdolnosc odstraszania dzikich zwierzat przez zwiazki o ogólnym wzorze l i ich pochodne.

Sole alkaloidu z kwasami nieorganicznymi i or¬ ganicznymi, np. siarczan, chlorek, mrówczan, octan, mleczan, walerianian i cytrynian sa bardzo trudno rozpuszczalne w wodzie ale bardzo latwo w alko¬ holu i wykazuja dzialanie odstraszajace juz przy opryskaniu drzew 0,01% roztworem.

W srodku wedlug wynalazku stezenie substancji czynnej wynosi 0,5—10, nie wiecej jak 15%. W celu zwiekszenia dzialania smakowego mozna dodac siarczan sodu i/lub siarczan magnezu w stezeniu 0,1—10%, przy czym korzystne jest stosowanie srodka w postaci preparatu do opryskiwania, wy¬ twarzanego w postaci proszku lub emulsji. W przy¬ padku srodka w postaci wodnej zawiesiny preparat moze byc nanoszony na chronione powierzchnie w zawiesinie syntetycznego organicznego polimeru aTBo *w pó&taci emulsji lub roztworu co gwarantuje, ze smakowe oddzialywanie bedzie wynikalo z przylgniecia substancji czynnej do potraktowa¬ nej powierzchni. Jako polimer stosuje sie ko¬ rzystnie wewnetrzniie zmiekczona, wodna zywice syntetyczna, która naniesiona na pokrywane po¬ wierzchnie tworzy porowata, przepuszczalna dla powietrza powloke dzieki czemu nie stanowi przeszkody dla procesu asymilacji dwutlenku^ wegla przez rosliny, a tym samym i dla rozwoju czesci roslin.

Takie same dobre wyniki uzyskuje sie rów¬ niez jesli srodek stosuje w jakiejkolwiek innej znanej postaci dopasowanej do zadanych warun¬ ków, a wiec preparat moze miec postac farby klejowej, farby emulsyjnej, farby na bazie poliu¬ retanu i/lub zawierajacej polimer zdolny do two¬ rzenia powloki blonowej, jesli to mozliwe farby dajacej sie rozcienczac woda. Nalezy jednak zwracac uwage na to aby dla preparatu dobrac takie skladniki, które beda odporne na zmiany aury, beda tworzyly powloke przepuszczalna dla powietrza, jak np. dekstryna, laktoza, skrobia kukurydziana, agar-agar itp. i/lub beda zawie¬ raly srodek wiazacy pochodzenia mineralnego, jak np. subtelnie sproszkowany cement i gips.103 552 6 W celu ulatwienia zdyspergowania proszkowa¬ tych preparatów w wodzie preparat wedlug wy¬ nalazku moze zawierac srodki emulgujace anio¬ nowe i niejonotwórcze, np. sole alkaliczne kwa¬ sów tluszczowych, sulfoniany i etoksylowane estry.

Srodek wedlug wynalazku zawiera rozcienczal¬ niki, srodki utrwalajace i/lub nosniki nietoksycz¬ ne dla cieplokrwistych jak i nietoksyczne dla ro¬ slin i dobrze odporne na zmiany pogody, tak ze preparat zachowuje odstraszajace dzialanie przez dluzszy okres czasu. Srodek wedlug wynalazku jest bezwonny, latwy do stosowania i to stoso¬ wania w prosty sposób, przy czym pozbawiony nieprzyjemnego dzialania ubocznego.

Wynalazek wyjasniaja ale nie ograniczaja jego zakresu nizej podane przyklady.

Przyklad I. Zawierajaca srodek zmiekczaja¬ cy wodma zywica syntetyczna na bazie polimeru winylowego (polioctan winylu znany pod nazwa Disperzit F^my Budalak) o 40—50% o zawartosci suchej substancji w ilosci 85%; miesza sie z chlorkiem chininy 0,1%; etanolem 0,1%, siarcza¬ nem magnezu 1,0%; woda 13,8% w nastepujacy sposób.

Chlorek chininy w postaci 50 % wagowo roz¬ tworu etanolowego miesza sie z zawiesina poli¬ meru z octanu winylu o 40—50% zawartosci suchej substancji, po czym mieszajac dodaje sie powoli dana ilosc siarczanu magnezu w postaci 25% roztworu. Z otrzymanej w ten sposób wod¬ nej zawiesiny stosownie do potrzeb wytwarza sie 30% srodek do opryskiwania, który nanosi sie na powierzchnie roslin za pomoca odpowied¬ niego urzadzenia.

Przyklad II. Zawierajaca srodek zmiekcza¬ jacy zawiesine syntetycznej zywicy z polioctanu winylu znana pod nazwa Emfix F-my Budalak o 40—50% zawartosci substancji w ilosci 85% miesza sie z 0,5% siarczanem chininy, 0,5% eta¬ nolu i 14% wody w ten sposób, ze siarczan chi¬ niny wprowadza sie w postaci 50% roztworu alkoholowego przy energicznym mieszaniu za¬ wiesiny zywicy. Z takiej zawiesiny wytwarza sie 20% srodek do opryskiwania.

Przyklad III. Przygotowuje sie mieszanine o skladzie: siarczan chininy 1% siarczan magnezu 5% aktywny zel krzemionkowy (Ultrasil lub Aerosil F-my Degussa AG) 10% cement 5 % kazeinian 4% kaolin 69% sól Na siarczanu ligniny 3% Srodek przeciwpianowy Lomar F-my Nobco 1% Arkopon T emulgator anionowoczyinny F-my Hoechst 2% Powyzsza mieszanine homogenizuje sie i na¬ stepnie miele do wielkosci ziarna 30—40-u i otrzymany w ten sposób proszkowaty preparat przetwarza w 10% wodna zawiesine, opryskuje chronione powierzchnie.

Jako dodatkowe przyklady w nastepujacej 10 15 20 30 35 40 45 50 •55 tablicy nr II podano wyniki badan przeprowa¬ dzanych w terenie.

T a b 1 i c a II Roslina Zlotokap (Laburnum anagyroides) Jablka Odmiana Sterna-Reed " Jonathan " Starking Sosna czarna (Pinus nigra) Sosna zwyczajna (Pinus sil- vestris) Dab czerwony (Quercus robra) Dab szypulkowy (Quereus robur) Uszkodzenia* w % po 1 mie¬ siacu 15,7 6,2 11,7 2,9 9,7 5,2 13,7 12,0 Smie- *sia- cach 17,0 8,7 15,0 7,5 13,0 7,8 23,2 20,0 5 mie¬ sia¬ cach 27,5 9,0 17,5 8,0 13,2 8,0 23,1 20,1 65 * uszkodzenia obliczano przyjmujac za 100% stan roslin kontrolnych nietraktowanych.

Powyzsze dane wyraznie ukazuja zalety srodka wedlug wynalazku.

Sklad bezwonnego i nie wykazujacego dzialan ubocznych srodka wedlug wynalazku jest prosty, latwy do transportu, rozcienczanie nie jest zwia¬ zane z niebezpieczenstwem, przy czym -srodek daje sie latwo nanosic na zabezpieczane po¬ wierzchnie i po naniesieniu tworzy widoczna powloke co ulatwia przeprowadzanie kontroli, a poza tym nie oddzialuje szkodliwie ani na rosliny ani na dzikie zwierzeta, jak i wykazuje szybkie i skuteczne dzialanie.