NL8400452A

NL8400452A - Tegen knikken beschermde besturing.

Info

Publication number: NL8400452A
Application number: NL8400452A
Authority: NL
Original assignee: Daimler Benz Ag
Priority date: 1983-02-19
Filing date: 1984-02-11
Publication date: 1984-09-17
Also published as: CH664740A5; US4583756A; JPS643711B2; SE454869B; BR8400702A; FR2541218A1; DE3305758A1; NL191836B; BE898944A; HU195624B; NL191836C; CA1231114A; IT1180658B; IT8447709A0; HUT39659A; JPS59160672A; YU30184A; SE8400884D0; FR2541218B1; DE3305758C2

Description

# * -1- 23733/CV/mvl •r· .. i

Korte aanduiding: Tegen knikken beschermde besturing.

De uitvinding heeft betrekking op een tegen knikken beschermde besturing bij willekeurig bestuurbare scharnierende voer-5 tuigen, in het bijzonder scharnierende bussen, bestaande uit een scharnierbare voorwagen en althans een scharnierend daarmee gekoppelde nalopende wagen, welke aan zijn vooreinde om een dwarsas zwenkbaar is verbonden met een dwarsdrager, welke op een met de voorwagen respectievelijk de vooruitlopende nalopende wagen vast verbonden draai-10 schotel om een zich omhoog uitstrekkende as draaibaar gelegerd en met de voorwagen respectievelijk de vooruitlopende nalopende wagen via twee in bovenaanzicht V-vormig aangebrachte, bij voorkeur dubbel werkende zuiger-cilinderaggregaten is verbonden, welke aan de dwarsdrager met radiale afstand van de zich omhoog uitstrekkendê as en aan de voorwagen 15 respectievelijk de voorlopende naloopwagen dicht naast elkaar respectievelijk op dezelfde plaats zijn aangekoppeld en voor de demping van de wijzigingen van de knikhoek en/of ter begrenzing van de knikhoek met een het af geven respectievelijk opnemen van het fluïdum - bij voorkeur hydraulisch medium - sturende door een rekenwerktuig beïnvloede stuur-20 inrichting samenwerken.

Een tegen knikken beschermende besturing van de bovengenoemde constructie wordt - met dubbel werkende zuiger-cilinderaggregaten - in de nog niet gepubliceerde Duitse octrooiaanvrage P 32 30 617*2 weergegeven. Deze constructie kenmerkt zich weliswaar door een geringe 25 ruimtebehoefte, maar de opstelling van de zuiger-cilinderaggregaten is in zoverre te verbeteren, dat deze aan de dwarsdrager juist binnen een vertikaal vlak zijn aangekoppeld, welke zich uitstrekt door het scharnier-centrum van de dwarsdrager. Indien de zuiger-cilinderaggregaten bijvoorbeeld voor de begrenzing van de knikhoek in de geknikte stand van het 30 voertuig worden vergrendeld, kunnen slechts verhoudingsgewijs kleine afsteunmomenten worden opgewekt, aangezien de as van ieder zuiger-cilinder-aggregaat met de straal, welke van het scharniercentrum van de dwarsdrager naar het aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einde van het desbetreffende zuiger-cilinder-aggregaat leidt, een zeer scherpe hoek, 35 respectievelijk een dichtbij 180° liggende hoek vormt. Dit betekent hetzelfde als dat de zuiger-cilinderaggregaten de dwarsdrager in de geknikte stand van het voertuig met zeer korte werkzame hefboomarm met betrekking 8400452 -2- 23733/CV/mvl ,4 * % tot het scharniercentrum van de dwarsdrager afsteunen.

Uit de Duitse octrooiaanvrage 2.945.441 is een opstelling bekend, welke afwijkt van de hierboven omschreven constructie. Volgens deze publicatie nemen twee zuiger-cilinderaggregaten in de gestrekte 5 rechte stand van het scharnierende voertuig een evenwijdige stand aan elkaar in, doordat de zuiger-cilinderaggregaten met zijdelingse afstand van de langsas van het voertuig tussen voorwagen en nalopende wagen zijn aangebracht. Deze bouwwijze vereist een aanzienlijk constructie-volume. Daarenboven zijn de zuiger-cilinderaggregaten met de ene 10 wagen verbonden via verbindingsschakels, zodat bij geknikt voertuig in het algemeen slechts het aan de binnenzijde van de bocht gelegen zuiger-cilinderaggregaat krachten in de schuifrichting kan overbrengen; een gelijktijdig overbrengen van trekkrachten door het aan de buitenzijde van de bocht gelegen zuiger-cilinderaggregaat is daarentegen uitgesloten. 15 Een soortgelijke opstelling wordt beschreven in de

Duitse octrooiaanvrage 2.935.437· Hier nemen de beide zuiger-cilinderaggregaten in gestrekte rechtuit-stand van het voertuig weer een aan de langsas van het voertuig evenwijdige stand in aan weerszijden van het midden van het voertuig. Daarbij zijn de zuiger-cilinderaggregaten 20 slechts aan hun ene einde met een van de wagens - hier de voorwagen -verbonden, terwijl zij met hun andere einden slechts met behulp van buffers tegen de andere wagen aanliggen. Bij het rijden van het voertuig door een bocht en een daarmede plaatsvindend knikken van het verbindings-scharnier tussen de wagen kan slechts het aan de binnenzijde van de 25 bocht gelegen zuiger-cilinderaggregaat schuifkrachten overbrengen; daarentegen kan het aan de buitenzijde van de bocht liggende zuiger-cilinderaggregaat noch trek- noch duwkrachten overbrengen, aangezien de buffer van dit aggregaat zich zelfs van de nalopende wagen verwijderd heeft.

30 In de Duitse octrooiaanvrage 3.004.409 worden weliswaar mogelijkheden beschreven hoe zuiger-cilinderaggregaten voor de demping van wijzigingen van de knikhoek bij scharnierende voertuigen kunnen worden gestuurd. Deze publicatie bevat echter geen gedetailleerde indicaties met betrekking tot de wijze van de opstelling van de zuiger-35 cilinderaggregaten tussen de beide scharnierend met elkaar verbonden wagens.

Met de uitvinding wordt nu beoogd een opstelling van de 8400452 * 4 ί -3- 23733/CV/mvl boven aangegeven constructie met betrekking daartoe te verbeteren, dat bij eveneens geringe ruimtebehoefte zeer hoge afsteunmomenten tussen de dwarsdrager en de daarmede via de zuiger^cilinderaggregaten verbonden wagen kunnen worden overgebracht.

5 Volgens de uitvinding kan dit worden bereikt doordat de aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einden van de zuiger-cilinder-aggregaten aan de van de voorwagen respectievelijk de vooruitlopende nalopende wagen afgekeerde zijde een de zich omhoog uitstrekkende as en de dwarsas van de dwarsdrager bevattend vlak aan de dwarsdrager zijn 10 aangekoppeld.

Op grond van de opstelling volgens de uitvinding is dus telkens een zuiger-cilinderaggregaat in de geknikte stand van het voertuig met verhoudingsgewijs grote hefboomarm met betrekking tot het zwenkmiddelpunt van de dwarsdrager aan de dwarsdrager aangekoppeldj de 15 as van het aan de binnenzijde van de bocht gelegen zuiger-cilinderaggregaat vormt met de straal welke van het scharniercentrum van de dwarsdrager naar de aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einde van het genoemde zuiger-cilinderaggregaat leidt, een hoek, welke een rechte hoek benadert. Zodoende kunnen overeenkomstig hoge draaimomenten worden 20 opgenomen, zoals zij in het algemeen juist bij sterke demping van wijzigingen van knikhoek respectievelijk bij een vergrendeling van de zuiger-cilinderaggregaten voor de begrenzing van de knikhoek in het verloop van rijomstandigheden met geknikt scharnier optreden.

Bij voorkeur is de opstelling zodanig uitgevoerd, dat het 25 aan de binnenzijde van de bocht gelegen zuiger-cilinderaggregaat bij de door de constructie bepaalde grootst mogelijke knikhoek met de door het aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einde van dit aggregaat gaande straal van de draaischotel ongeveer een rechte hoek insluit. Daarmede kan juist bij bijzonder grote knikhoek, bij welke de nalopende wagen 30 bijzonder gemakkelijk naar de binnenzijde van de bocht of de buitenzijde kan uitbreken, een bijzonder groot afsteunmoment worden opgewekt.

Het aan de buitenzijde van de bocht liggende zuiger-cilinder-aggregaat ligt bij door de constructie bepaalde grootst mogelijke knikhoek van het voertuig bij voorkeur nagenoeg evenwijdig aan de langsas 35 van de voorwagen - zonder echter voor het bereiken van de eindstand door een dode puntstand te lopen. Bij deze bouwwijze voeren de zuiger-cilinderaggregaten bij knikbewegingen van het voertuig verhoudingsgewijs grote slagen uit, wat met het oog op een nauwkeurige sturing van voordeel is.

8400452 *4 »' -4- 23733/CV/mvl

Doelmatig zijn de zuiger-cilinderaggregaten evenwijdig aan het vlak van de draaischotel aangebracht, om op de dwarsdrager geen krachten met vertikale componenten uit te oefenen.

Overigens worden de zuiger-cilinderaggregaten bij voorkeur 5 boven de draaischotel aangebracht, aangezien enerzijds boven de draaischotel verhoudingsgewijs veel ruimte aanwezig is, anderzijds de zuiger-cilinderaggregaten hier beschermd zijn ondergebracht.

Ook bij gebreken in de sturing van de scharniergrendel is nog een voldoend veilig verder rijden mogelijk, indien het reken-10 werktuig van de besturing volgens een de voorkeur gegeven uitvoeringsvorm van de uitvinding een foutonderkenningslogica bezit en bij het optreden van een fout de afsluit- en verbindingsleiding omgaande, normaal gesloten omleidingsleiding opent.

De uitvinding zal hieronder nader worden uiteengezet aan 15 de hand van in bijgaande figuren weergegeven uitvoeringsmogelijkheden van de constructie volgens de uitvinding.

Fig. 1 toont een zijaanzicht van een tussen een voorwagen en een nalopende wagen aangebracht scharnier met telescoopaggregaten, welke een deel van een scharniergrendel vormen.

20 Fig. 2 toont een bovenaanzicht op het in fig. 1 weer gegeven scharnier in ongeknikte stand.

Fig. 3 toont een overeenkomstig bovenaanzicht met het scharnier in geknikte stand.

Fig. 4 toont een elektrisch en hydraulisch schakelschema 25 van de scharniergrendel.

Fig. 5 toont een overeenkomstig schakelplan van een in het bijzonder de voorkeur gegeven uitvoeringsvorm.

Fig. 6 toont een grafiek welke de bij althans in hoofdzaak slipvrij rijden bereikbare knikhoek toont in afhankelijkheid van de 30 snelheid en de verschillende bereikbare dwarsversnellingen.

Fig. 7 toont een grafiek, welke de maximale waarde en de grenswaarde van de knikhoek weergeeft in afhankelijkheid van stuur-hoek en/of van de rijsnelheid.

Volgens de fig. 1 tot 3 is tussen een voorwagen 1 en 35 een nalopende wagen 2 een met de voorwagen 1 vast verbonden draaischotel 3 aangebracht, op welke een dwarsdrager 4 om de zich omhoog uitstrekkende as van de draaischotel 3 zwenkbaar is gelegerd. Zijdelings 8400452 * -5- 23733/CV/mvl aan de dwarsdrager 4 zijn met behulp van scharnierachtige scharnieren 5, waarvan de hartlijnen met de dwarsas van de dwarsdrager 4 overeenstemmen, afsteunarmen 7 aangekoppeld, die vast met het gestel van de nalopende wagen 2 zijn verbonden en diens in de rijrichting wijzende einden af-5 steunen.

Twee Zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 Zijn enerzijds met radiale afstand van de zich omhoog uitstrekkende as van de draaischotel 4 direkt nabij elkaar bevestigd aan een gesteldeel 2 van de voorwagen 1 en wel aan weerszijden van de lengteas van de voorwagen aangekoppeld 10 en anderzijds met verhoudingsgewijs grote afstand van elkaar aan de de naloopwagen 2 toegekeerde zijde van een de zich omhoog uitstrekkende as en de dwarsas van de dwarsdrager 4 bevattend vlak scharnierend verbonden met de dwarsdrager 4, zodat de zuiger-cilinderaggregaten 8, 9 een naar de nalopende wagen 2 toe geopende scherpe hoek insluiten.

15 Daarbij zijn de zuiger-cilinderaggregaten met aan het vlak van de draaischotel 3 evenwijdige hartlijnen aangebracht, dat wil zeggen dat de aggregaten 8 en 9 op de dwarsdrager 4 geen krachten kunnen uitoefenen met op het vlak van de draaischotel 3 loodrechte componenten·.

De zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 vormen een deel van 20 een hieronder nader beschreven scharniergrendel voor het door draaischotel 3 en dwarsdrager 4 tussen voorwagen 1 en nalopende wagen 2 gevormd scharnier.

De uiterste bereikbare knikhoek van dit scharnier kan door slechts in fig. 2 weergegeven elastische buffers 10 zijn begrensd waarbij 25 de buffers zijn aangebracht aan de draaischotel 3 of aan de draaischotel dragende gesteldelen en samenwerken met niet nader weergegeven aanslagen op de dwarsdrager 4.

Volgens fig. 4 bezitten, de hier slechts schematisch weergegeven zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 telkens twee kamers 8', 8”, 30 9' en 9,r, welke aan tegenover elkaar liggende zijden van de desbetreffende zuigers zijn aangebracht, dat wil zeggen dat de zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 dubbel werkend zijn uitgevoerd.

De genoemde kamers 8’, 8'*, 9’ en 9" zijn met behulp van leidingen 11 en 12 op de weergegeven wijze kruiselings verbonden. Tussen 35 deze beide leidingen 11 en 12 is een afsluit- en verbindingsschakeling 13 geschakeld, welke, zoals hieronder nog nader zal worden uiteengezet, een uitwisseling van fluïdum, bij voorkeur hydraulisch medium, tussen 8400452 *»' * -6- 23733/CV/mvl de leidingen 11 en 12 en de daarmede verbonden kamers 8T tot 9" toe kan laten, respectievelijk kan tegengaan. Bij toegelaten uitwisseling beweegt zich daarbij de zuiger van een van de aggregaten 8 en 9 en automatisch tegengesteld aan de bewegingsrichting van de zuiger van het 5 andere aggregaat 8 of 9·

De afsluit- en verbindingsschakeling 13 bezit een met • de leiding 12 verbonden aansluiting A en een met de leiding 1 verbonden aansluiting B. Van de aansluitingen A en B leiden ingangsleidingen 14 respectievelijk 15, waarin telkens een terugslagklep 16 ter verhindering 10 van een terugslag in de richting van de aansluitingen A en B is aangebracht, naar de ingangszijde van een elektrisch in werking te stellen afsluit- en stuurorgaan 17, dat in zijn weergegeven (niet bekrachtigde) middenstand beide ingangsleidingen 14 en 15 verbindt met een uitgangs-leiding 18. In zijn naar rechts verschoven eindstand verbindt het 15 afsluit- en stuurorgaan nog slechts de ingangsleiding 14 met de uitgangsleiding 18, terwijl de ingangsleiding 15 wordt afgesloten. Op overeenkomstige wijze wordt in de linker eindstand van het afsluit- en stuurorgaan 17 de ingangsleiding 15 onder gelijktijdige afsluiting van de ingangsleiding 14 verbonden met de uitgangsleiding 18.

20 De uitgangsleiding 18 leidt naar een elektrisch stuur bare smoorinrichting 19, waarachter de uitgangsleiding 18 zich vertakt in de leidingstakken 20 en 21, welke onder tussenschakeling van terugslagkleppen 22, die afsluiten in de richting van de smoorinrichting 19, met de aansluitingen A en B zijn verbonden. Tussen de terugslagkleppen 25 22 en de smoorinrichting 19 is een onder overdruk staande accumulator 23 aangesloten, welke fluïdum, respectievelijk hydraulisch medium kan opnemen, respectievelijk kan 'toevoeren.

Ter verhindering van een vernielende overdruk zijn de ingangsleidingen 14 en 15 telkens tussen de ingangszijde van het afsluit-30 en stuurorgaan 17 en de terugslagkleppen 16 verbonden met een tegen overdruk beschermende klep 24.

Zowel het afsluit- en stuurorgaan 17 als ook de smoorinrichting 19 worden met behulp vaneen rekenwerktuig 25 gestuurd, welke aan de ingangszijde met een opnemer 26 voor de werkelijke waarde van 35 de stuurhoek van de gestuurde wielen van de voorwagen 1, een opnemer 27 van de werkelijke waarde voor de knikhoek van het scharnier 3/4 tussen voorwagen 1 en nalopende wagen 2 en een als opnemer van de werkelijke 8400452 -7- 23733/eV/mvl waarde voor de rijsnelheid dienende tachometer 28 is verbonden.

Dit rekenwerktuig verstelt bij toenemende snelheden de smoorinrichting 19 via een stuurleiding 29 in de zin van een versterkte smoring respectievelijk bij afnemende snelheden in de zin 5 van een verzwakking van de smoorwerking.

In afhankelijkheid van de signalen van de opnemers 26 en 27 voor de werkelijke waarde van de stuur- en knikhoek en eventueel aanvullend in afhankelijkheid ook van de snelheid, verstelt het rekenwerktuig 25 het afsluit- en stuurorgaan 17 via een stuurleiding 30 naar 10 rechts respectievelijk via een stuurleiding 31 naar links. Indien geen van de stuurleidingen 30 en 31 wordt bekrachtigd, neemt het afsluiten stuurorgaan 17 de in fig. 4 weergegeven stand in.

In de weergegeven stand van het afsluit- en stuurorgaan 17 maakt het rekenwerktuig 25 dus een volgens uitgevoerde instelling van 15 de smoorinrichting 19 tegen verschillende weerstand plaatsvindende in tegengestelde richting optredende beweging van de zuigers van de zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 mogelijk, dat wil zeggen dat de nalopende wagen 2 in beide richtingen ten opzichte van de voorwagen 1 kan inknikken. Indien nu de stuurleiding 30 wordt bekrachtigd verschuift het afsluit- en 20 stuurorgaan 17 zich naar rechts, zodat de nalopende wagen 2 ten opzichte van de voorwagen 1 nog slechts in een richting kan inknikken, daar de zuiger van het zuiger-cilinderaggregaat 8 nog slechts in zijn cilinder onder gelijktijdig naar buiten schuiven van de zuiger van het zuiger-cilinderaggregaat 9 kan worden ingeschovèn. Omgekeerd kan de zuiger van 25 het zuiger-cilinderaggregaat 9 onder gelijktijdig uitschuiven van de zuiger van het zuiger-cilinderaggregaat 8 nog slechts naar binnen geschoven worden, indien het rekenwerktuig 25 de stuurleiding 31 bekrachtigt en daarmede het afsluit- en stuurorgaan 17 in zijn linker eindstand brengt. Bij bekrachtiging van de stuurleiding 30 kan dus de 30 nalopende wagen 2 ten opzichte van de voorwagen 1 bijvoorbeeld naar rechts inknikken, terwijl bij bekrachtiging van de stuurleiding 31 slechts een inknikken naar links mogelijk is, in de telkens andere richting is het scharnier 3/4 tussen voorwagen 1 en nalopende wagen 2 vergrendeld. In beide gevallen vindt het inknikken in de telkens toegelaten richting 35 plaats tegen een door de smoorinrichting 19 telkens vooraf bepaalde weerstand.

8 4 ü 0 4 5 2 *ifi » -8- 23733/CV/mvl *

Het rekenwerktuig 25 bezit een foutonderkenningslogica, welke de stuurleidingen 30 en 31 bij het optreden van een fout stroomloos maakt en daarmede het afsluit- en stuurorgaan 17 in diens middenstand brengt. Gelijktijdig wordt een controlelamp 32 via een stuurleiding 33 5 ingeschakeld. Het overeenkomstige geldt, indien bij drukdaling in het hydraulische - respectievelijk fluïdumsysteem een drukvoeler 34 aanspreekt en de controlelamp 32 via een stuurleiding 35 inschakelt en gelijktijdig een overeenkomstig signaal via een ingangsleiding 36 aan het rekenwerktuig 25 geeft.

10 De in fig. 5 weergegeven opstelling verschilt van die volgens fig. 4 althans in hoofdzaak slechts daardoor, dat de volgens fig. 4 aangebrachte combinatie van afsluit- en stuurorgaan 17 en smoorinrichting 19 is vervangen door een stuurorgaan 37, dat van het rekenwerktuig 25 via een toegevoegde stuurleiding 38 traploos tussen 15 een toestand van maximale opening en een toestand van volledige afsluiting verstelbaar is.

In geheel afgesloten toestand van het stuurorgaan 37 worden de zuigers van de zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 onbeweeglijk vastgehouden, terwijl zij zich tegengesteld aan elkaar tegen een meer 20 of minder sterke weerstand kunnen bewegen, indien het stuurorgaan 37 een meer of minder geopende stand inneemt. In het laatste geval wordt dus een inknikken van de nalopende wagen 2 naar rechts of naar links ten opzichte van de voorwagen onder meer of minder sterke demping van de knikbeweging mogelijk gemaakt. In de eerste toestand is het scharnier 25 3/4 tussen voorwagen 1 en nalopende wagen 2 vergrendeld. Evenwijdig aan de ingangsleidingen 14 en 15 is volgens fig. 5 een omloopleiding 39 aangebracht, waarvan de leidingstakken normaal met behulp van een afsluit-orgaan 40 van elkaar zijn gescheiden. Bij het optreden van een fout kan echter het rekenwerktuig 25 dit grendelorgaan 40 via een niet weergegeven 30 stuurleiding zodanig verschuiven, dat de omloopleiding 39 geopend en gelijktijdig met de accumulator 23 verbonden is. Daarmede worden de zuigers van de zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 onafhankelijk van de stand van het stuurorgaan 37 vrij beweegbaar.

Zowel bij een opstelling volgens fig. 4 als ook bij een 35 opstelling volgens fig. 5 kan dus het rekenwerktuig 25 door overeenkomstig sturen van het afsluit- en stuurorgaan 17 en van de smoorinrichting 19 respectievelijk van het stuurorgaan 37 een meer of minder 8400452 -9- 23733/CV/ravl m * * sterke inknikbeweging van de nalopende wagen 2 toelaten of voorkomen.

In het eenvoudigste geval bepaalt het rekenwerktuig de van de stuurhoek afhankelijke maximale waarde van de knikhoek, welke zich bij slipvrij respectievelijk bij nagenoeg zonder slip rijden bij 5 telkens constante stuurinslag instelt. In fig. 7 geeft de kromme tide afhankelijkheid van deze maximale waarde van de stuurinslag weer.

Zolang de waardeparen uit werkelijke waarde van de knikhoek en werkelijke waarde van de stuurhoek binnen een strookvormige omgeving M’ van de kromme M liggen, laat de sturing 25 een willekeurige tegengesteld 10 gerichte beweging van de zuigers van zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 toe, waarbij slechts bij toenemende snelheid de smoorinrichting 19 respectievelijk het stuurorgaan 37 in de richting van een toenemende smoorwerking wordt versteld. Daarmede wordt een meer of minder sterk Inknikken van de nalopende wagen 2 naar beide zijden mogelijk gemaakt.

15 Indien de waardeparen uit werkelijke waarde van de stuurhoek en werkelijke waarde van de knikhoek buiten de omgeving M' liggen, wordt de verstelling van het afsluit- en stuurorgaan 17 naar rechts of links respectievelijk door afsluiten, respectievelijk openen van het stuurorgaan 37 nog slechts een zodanige beweging van de zuigers van de 20 zuiger-cilinderaggregaten 8 en 9 toegelaten, bij welke de nalopende wagen 2 uitsluitend in een richting kan inknikken, bij welke de waardeparen van stuurhoek en knikhoek de omgeving Mf naderen.

Op grond van begrensde bodemhechting kan een voertuig in dwarsrichting slechts beperkt versneld worden, dat wil zeggen nauwe 25 bochten kunnen slechts worden doorreden met geringe snelheid, terwijl bij bochten met grote stralen hogere snelheden mogelijk zijn. Dit betekent hetzelfde als dat de werkelijke waarde van de knikhoek bij althans in hoofdzaak slipvrij rijden onder van de snelheid afhankelijke grenswaarden moet liggen. Dit is in fig. 6 voor verschillende bereikbare 30 dwarsversnellingen weergegeven. Hiermede kan het rekenwerktuig 25 op zodanige wijze rekening houden, dat het - vergelijk weer fig. 7 -afhankelijk van de snelheid een naar rechts of links gericht inknikken van de nalopende wagen 2 slechts dan toelaat, indien de waardeparen uit werkelijke waarde van de stuurhoek en werkelijke waarde van de 35 knikhoek afhankelijk van snelheid binnen strookvormige zones , N^, respectievelijk liggen, waarbij de toenemende index overeenkomt met de toenemende snelheid. Indien de waardeparen van de werkelijke waarden 8400452 -10- 23733/CV/ravl -ί » buiten deze zones liggen, laat het rekenwerktuig door overeenkomstige sturing van de afsluit- en verbindingsschakelingen 13 (vergelijk fig. 4 en 5) slechts zodanige knikbewegingen toe, bij welke de waardenparen de genoemde zones tot benaderen. Ook indien de besturing 5 in het geval van de zone meer dan 27 naar rechts of naar links wordt ingeslagen, tracht het rekenwerktuig 25 dus met behulp van de afsluit- en verbindingsschakelingen 13 de nalopende wagen 2 een knikhoek te laten benaderen, welke in de nabijheid van de grenswaarden K2 ligt.

Het overeenkomstige geldt voor de grenswaarden respectievelijk K^, 10 indien het voertuig met een aan de zones N1 respectievelijk toegevoegde snelheid rijdt.

Op bijzonder de voorkeur gegeven wijze bepaalt het rekenwerktuig 25 uit de wijziging van de stuurhoek in verloop van de tijd en van de rijsnelheid respectievelijk van de rijsnelheidswijziging 15 een nominale waarde van de knikhoek, welke zich afhankelijk van afgelegd trajekt en wijziging van stuurhoek moet instellen, waarbij de afsluiten verbindingsschakelingen 13 zodanig in werking worden gesteld, dat de nalopende wagen 2 de desbetreffende nominale waarde van de knikhoek benadert.

8400452

Claims

1. Tegen knikken beschermde besturing aan willekeurig bestuurbaar scharnierende voertuigen, in het bijzonder scharnierende 5 bussen, bestaande uit een scharnierbare voorwagen en althans een scharnierend daarmede gekoppelde nalopende wagen, welke aan zijn vooreinde om een dwarsas zwenkbaar verbonden is met een dwarsdrager, welke op een de voorwagen respectievelijk de vooruitlopende nalopende wagen vast verbonden draaischotel om een zich omhoog >:itstrekkende draaiingsas 10 draaibaar gelegerd met de voorwagen, respectievelijk de vooroplopende nalopende wagen met twee in bovenaanzicht V-vormig aangebrachte, bij voorkeur dubbel werkende zuiger-cilinderaggregaten is verbonden, welke aan de dwarsdrager met radiale afstand van de zich omhoog uitstrekkende draaiingsas en aan de voorwagen respectievelijk de vooroplopende 15 nalopende wagen dicht naast elkaar respectievelijk op dezelfde plaats zijn aangekoppeld en voor de demping van wijzigingen en van de knikhoek en/of ter begrenzing van de knikhoek met een het afgeven respectievelijk opnemen van fluïdum - bij voorkeur hydraulisch medium - sturende door een rekenwerktuig beïnvloede stuurinrichting samenwerken, met het kenmerk, 20 dat de aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einden van de zuiger-cilinderaggregaten (8, 9) aan de van de voorwagen (1) respectievelijk de vooroplopende nalopende wagen afgekeerde zijde van een de zich omhoog uitstrekkende as en de dwarsas van de dwarsdrager (4) bevattend vlak aan de dwarsdrager (4) zijn aangekoppeld.

2. Besturing volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einden van de zuiger-cilinderaggregaten (8, 9) zodanig ten opzichte van de draaiingsas van de draaischotel (3) zijn aangebracht, dat het aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einde van een desbetreffende aan de binnenzijde van een bocht 30 gelegen zuiger-cilinderaggregaat (8 in fig. 3) bij knikhoek nul en bij de door de constructie bepaalde grootst mogelijke knikhoek even ve·' van het de zich omhoog uitstrekkende as van de draaischotel (3) bevattende dwarsvlak gelegen is.

3. Besturing volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, 35 dat het aan de binnenzijde van een bocht gelegen zuiger-cilinderaggregaat (8 in fig. 3) bij de door de constructie bepaalde grootst mogelijke knikhoek met de door het aan de zijde van de dwarsdrager gelegen einde van dit 8400452 -12- 23733/CV/mvl -t* * aggregaat gaande straal van de draaischotel (3) nagenoeg een rechte hoek insluit.

4. Besturing volgens een der conclusies 1 tot 3, met het kenmerk, dat het aan de buitenzijde van een bocht gelegen zuiger-5 cilinderaggregaat (9 in fig. 3) bij door de constructie bepaalde grootst mogelijke knikhoek nagenoeg evenwijdig aan de langsas van de voorwagen (1) ligt.

5- Besturing volgens een der conclusies 1 tot 4, met het kenmerk, dat de assen van de zuiger-cilinderaggregaten (8, 9) even-10 wijdig aan het vlak van de draaischotel (3) zijn aangebracht.

6. Besturing volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de zuiger-cilinderaggregaten (8, 9) boven de draaischotel (3) zijn aangebracht.

7. Besturing volgens een der voorgaande conclusies, met 15 het kenmerk, dat aan het scharnier (3, 4) elastische buffers (10) als eindaanslagen zijn aangebracht, welke buffers de knikhoek bij onwerkzame door het rekenwerktuig beïnvloede sturing (13) begrenzen, in het bijzonder indien het een foutonderkenningslogica bezittende rekenwerktuig (25) bij optreden van een fout een de sturing (13) 20 omgaande, normaal gesloten omleidleiding opent. Eindhoven, februari 1984 8400452