Przedmiotem wynalazku jest srodek grzybobójczy i bakteriobójczy.W opisie patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 3575999 opisano acetale arylo-(imidazolilo-l)metylo- ketonu o wlasnosciach bakteriobójczych i przeciw- grzybiczych, które moga byc stosowane jako sklad¬ niki aktywne srodków grzybobójczych i bakterio¬ bójczych.We wczesniejszej literaturze opisano równiez pewna liczbe pochodnych tiazoli, z których niektóre wykazuja zdolnosci grzybobójcze lub zdolnosc re¬ gulowania wzrostu roslin i ewentualnie moga byc stosowane jako skladniki srodków o odpowiedniej aktywnosci.Zwiazki stanowiace skladnik aktywny srodka wedlug wynalazku oprócz innych cech róznia sie od zwiazków znanych dotychczas z wlasciwosci grzybobójczych i bakteriobójczych charakterem lancucha bocznego przylaczonego do atomu azotu pierscienia triazolowego.Najbardziej zblizone do zwiazków stanowiacych skladnik aktywny srodka wedlug wynalazku sa pochodne triazoli omówione w holenderskim zglo¬ szeniu nr 6913 028 oraz francuskim opisie paten¬ towym nr 2 200 012 (patrz Derwent Week V25-Pharm, str. 7).Srodek grzybobójczy i bakteriobójczy wedlug wynalazku zawiera obojetny nosnik i jako sklad¬ nik aktywny nowa grupe pochodnych lHVL,2,4-tria- IB zolu, czyli skuteczna ilosc alkilidenoacetalu arylo- -(lH-l,2,4-triazolilo-l)metyloketonu o wzorze 1, w którym Z oznacza rodnik alkilenowy, taki jak rodnik o wzorze -CH2-CH2, -CH2-CHa-CH2, -CH(CH3)-CH(CH8)- lub -OH2-CH(alkil)-, w któ¬ rym alkil zawiera 1—10 atomów wegla, a Ar ozna¬ cza ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, rodnik tienylowy, rodnik chlorowcotienylowy, rod¬ nik naftylówy lub rodnik fluorenylowy, przy czym rodnik fenylowy moze byc niezaleznie podstawiony 1—3 podstawnikami, takimi jak atom chlorowca, nizszy rodnik alkilowy, nizszy rodnik alkiloksylo- wy, grupa cyjanowa lub grupa nitrowa albo jego soli addycyjnych z kwasami o dzialaniu terapeu-7 tycznym.Uzyte przy definiowaniu grupy Z okreslenie alkil oznacza ewentualnie rozgaleziony rodnik weglowo¬ dorowy zawierajacy 1—10 atomów wegla, taki jak rodnik metylowy, etylowy, 1-metyloetylowy, propy¬ lowy, 1,1-dwumetyloetylowy, butylowy, pentylowy, heksylowy, heptylowy, oktylowy, decylowy itp.Okreslenie nizszy rodnik alkilowy oznacza ewentu¬ alnie rozgaleziony, nasycony rodnik alifatyczny za¬ wierajacy 1—6 atomów wegla, taki jak rodnik me¬ tylowy, etylowy, propylowy, 1-metylo-etylowy, bu¬ tylowy, 1,1-dwumetyloetylowy, pentylowy, heksy¬ lowy itp., natomiast okreslenie atom chlorowca oznacza atom chlorowca o ciezarze czasteczkowym ponizej 127, to jest atom fluoru, chloru, bromu lub jodu.99 925 3 Acetale o wzorze 1 mozna latwo otrzymac pod¬ dajac reakcji lH-l,2,4-triazol o wzorze 3, uprzednio przeprowadzony w sól metalu droga na przyklad traktowania triazolu alkoholanean metalu alkalicz¬ nego, korzystnie metanolanem sodu z halogenkiem o wzorze 2, w którym Ar i Z maja znaczenia po¬ dane wyzej, a Y oznacza atom chlorowca, ko¬ rzystnie atom bromu.Reakcje korzystnie jest prowadzic w odpowied¬ nim polarnym,^-obojetnym rozpuszczalniku orga¬ nicznym, takim jak N,N-dwumetyloformamid (DFM na schemacie), N,N-dwumetyloacetamid, acetonitryl, benzonitryl itp. Rozpuszczalniki te mozna stosowac w mieszaninie z innymi, obojetnymi rozpuszczalni¬ kami organicznymi, takimi jak benzen, metylo¬ benzen, dwumetylobenzen itp. Jezeli Y oznacza atom bromu lub chloru, korzystnie jest stosowac dodatek jodku metalu alkalicznego, takiego jak jo¬ dek sodowy lub potasowy. W celu zwiekszenia szybkosci reakcji korzystnie jest prowadzic reakcje w nieco podwyzszonej temperaturze, zwlaszcza w temperaturze wrzenia mieszaniny reakcyjnej.Otrzymany acetal o wzorze 1 wyodrebnia sie z mieszaniny reakcyjnej znanymi sposobami i w ra¬ zie potrzeby oczyszcza znanymi sposobami, takimi jak krystalizacja, ekstrakcja, rozcieranie, chroma¬ tografia itp.Sposób otrzymywania acetali o wzorze 1 zilu¬ strowano schematem.Otrzymany acetal o wzorze 1 w postaci zasado¬ wej mozna przeprowadzic w sole o dzialaniu te¬ rapeutycznym na drodze reakcji z odpowiednim kwasem. Jako kwas stosowac mozna kwas nieor- graniczny, taki jak kwas chloro^Wcowodorowy, jak na przyklad kwas chlorowodorowy, bromowo¬ dorowy, lub jodowodorowy, kwas siarkowy, kwas azotowy, kwas tiocyjanowy, kwas fosforowy lub tez kwas organiczny taki jak kwas propionowy, octo¬ wy, hydroksyoctowy, a-hydroksypropionowy, 1-ke- toetanokarboksylowy, szczawiowy, malonowy, etanodwukarboksylowy-1,2, etanodwukarboksylowy (Z i E), hydroksyetanodwukarboksylowy-1,2, 1,2- -dwuhydroksyetanodwukarboksylowy-1,2, 2-hydro- ksypropanotrójkarboksylowy-1,2,3, benzoesowy, 2- -fenyloetanokarboksylowy, a-hydroksyfenylooctowy, metanosulfonowy, etanosulfonowy, hydroksyetano- sulfonowy, 4-meytlobenzosulfonowy, a-hydroksy- benzoesowy, 4-amino-2-hydroksybenzoesowy, 2-fe- noksybenzoesowy lub 2-acetyloksybenzoesowy. Sole mozna z kolei przeprowadzic w odpowiednie wolne zasady zwyklym sposobem, jak na przyklad, droga reakcji z alkaliami, takimi jak wodorotlenek so¬ dowy lub potasowy.Z wzoru 1 widac wyraznie, iz niektóre zwiazki stanowiace skladnik aktywny srodka wedlug wy¬ nalazku maja asymetryczne atomy wegla, a wiec moga wystepowac w postaci róznych optycznych izomerów przestrzennych. Mówiac dokladniej, je¬ zeli rodnik alkilowy jest podstawiony w pozycji 4 pierscienia dioksolanowego, to atom wegla, do którego jest on podstawiony oraz atom wegla w pozycji 2 pierscienia dioksolanowego sa asyme¬ tryczne. Stereoizomery optyczne zwiazków o wzo¬ rze 1 mozna rozdzielac i wyodrebniac znanymi spo¬ sobami.W celu porównania skutecznosci srodka wedlug wynalazku ze skutecznoscia preparatów zawiera¬ jacych jako skladnik aktywny zwiazki o podobnej budowie wykonano serie doswiadczen. Ponizej ze- stawiono zwiazki objete badaniami, przy czym zwiazki stanowiace skladnik- aktywny srodka wedlug wynalazku o wzorze 4 oznaczono w zesta¬ wieniu cyframi od 1 do 7, a znane zwiazki ozna¬ czono literami A (zwiazek znany z przykladu 1 opisu patentowego St. Zjedn. Ameryki nr 3575999) i B (zwiazek znany z przykladu 6 opisu patento¬ wego St. Zjedn. Ameryki nr 3755349 w postaci chlorowodorku).Skladnik aktywny o wzorze 4 srodka wedlug wy- nalazku, w którym R ma nizej podane znaczenie 45 50 55 Numer R 1 2 3 4 6 7 wzór 5 wzór 6 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 Zwiazki znane z wymienionych wyzej opisów patentowych St. Zjedn. Ameryki A B wzór 12 wzór 13 1. Dzialanie przeciw Puccinia triticina badane na roslinach pszenicy (dzialanie profilaktyczne).Szesciodniowe rosliny pszenicy opryskano ob¬ ficie roztworem badanego zwiazku o zawartosci skladnika aktywnego 600, 200, 60 i 20 ppm, spo¬ rzadzonym ze zwilzalnego proszku skladnika ak¬ tywnego. Po 24 godzinach traktowane rosliny za¬ infekowano równomiernie zawiesina grzyba w postaci uredospora. Po 48-godzinnej inkubacji przy 95—100% wilgotnosci wzglednej i w tempera- 40 turze okolo 20X1, zainfekowane rosliny umiesz¬ czono w cieplarni, w temperaturze okolo 22°C.Ilosc i rozmiar zainfekowanej powierzchni stanowi kryterium oceny aktywnosci badanego skladnika aktywnego. Rosliny traktowane zwiazkami o nu¬ merach od 1 do 7 sa nieco nizsze od traktowanych porównywalnymi zwiazkami A i B od nietrakto- wanych roslin kontrolnych. 2. Dzialanie przeciw Venturia inaeaualis badane na sadzonkach jabloni (dzialanie profilaktyczne).Sadzonki jabloni z nowymi pedami o dlugosci —20 cm opryskano, zawiesina 600, 200 i 60 ppm skladnika aktywnego, sporzadzona z rozpuszczalne¬ go proszku skladnika aktywnego. Po 24 godzinach traktowane rosliny zainfekowano zawiesina grzyba w postaci conidiospore. Nastepnie rosliny inkubo- wano przez 5 dni przy 90—100% wilgotnosci wzglednej i pozostawiono przez 10 dni w cieplarni, w temperaturze 20^24°C. Po 15 dniach od dnia za¬ infekowania roslin oceniono nalot swiadczacy o za- 60 atakowaniu grzybem. 3. Dzialanie na Cercospora arachidicola badane na roslinach orzeszków ziemnych (dzialanie profi¬ laktyczne).Rosliny orzeszków ziemnych o wysokosci 10—15 65 cm opryskano roztworem zawierajacym 200, 60,99 925 6 i 6 ppm skladnika aktywnego, sporzadzonym z rozpuszczalnego proszku skladnika aktywnego i po 48 godzinach zainfekowano je zawiesina grzy¬ ba w postaci conidia. Zainfekowane rosliny inku- bowano przez 24 godziny w temperaturze okolo 21°C przy duzej wilgotnosci, a nastepnie umiesz¬ czono je w cieplarni, az do wystapienia typowych plam na lisciach. Po 12 dniach od dnia zainfeko¬ wania oceniono stopien zaatakowania przez grzyby, na podstawie okreslenia ilosci i rozmiarów plam. 4. Dzialanie przeciw Erysiphe graminis badane na roslinach jeczmienia (dzialanie profilaktyczne).Rosliny jeczmienia o wysokosci okolo 8 cm opry¬ skano zawiesina 200, 60, 20, 6 i 2 ppm, sporzadzona z rozpuszczalnego skladnika aktywnego. Po 48 go¬ dzinach traktowane rosliny opylano zarodnikami grzyba w postaci conidiospores. Zainfekowane ros¬ liny jeczmienia umieszczono w cieplarni w tem¬ peraturze okolo 22°C i stopien zakazenia grzybem oceniono po 10 dniach.. Dzialanie przeciw Puccinia triticina badane na roslinach pszenicy (dzialanie systemiczne).. Pieciodniowe rosliny pszenicy podlano roztworem 60, 20 i 6 ppm skladnika aktywnego, zachowujac ostroznosc dla zapobiezenia zetkniecia sie roztwo¬ ru z nadziemna czescia rosliny. Po 48 godzinach traktowane rosliny zainfekowano równomiernie zawiesina grzyba w postaci uredospore. Po 48-go- dzinnej inkubacji przy 95—100% wilgotnosci wzg¬ lednej i w temperaturze okolo 20°C, zainfekowane rosliny umieszczono w cieplarni w temperaturze okolo 20°C. Aktywnosc badanego skladnika oceniono na podstawie ilosci i rozmiarów zainfekowanej po¬ wierzchni. Rosliny pszenicy traktowane zwiazkami o numerach od 1 do 7 byly nieco krótsze niz trak¬ towane zwiazkami A i B i niz nietraktowane ros¬ liny kontrolne. 6. Dzialanie przeciw Erysiphe graminis badane na roslinach jeczmienia (dzialanie systemiczne).Rosliny jeczmienia o wysokosci 8 cm podlano roztworem 60, 20, 6 i 2 skladnika aktywnego, spo¬ rzadzonym z rozpuszczalnego proszku skladnika io aktywnego. Po 48 godzinach traktowane rosliny opylono grzybem w postaci conidiospores. Zainfe¬ kowane rosliny umieszczono w cieplarni w tempe¬ raturze okolo 22°C i stopien zakazenia grzybem oceniono po 10 dniach.Stezenie skladnika aktywnego podano w ppm (np. 600 ppm — 0,06% skladnika aktywnego).— Doswiedczenia 1—4 (dzialanie profilaktyczne) w odniesieniu do badanego roztworu.— Doswiadczenia 5 16 (dzialanie systemiczne) w odniesieniu do objetosci gleby.Aktywnosc wyrazono jako procent zaatakowania w porównaniu z nietraktowanymi roslinami kon¬ trolnymi (= 100%).Procent zaatakowania podano w tablicy 1 zgod- nie z nastepujaca klasyfikacja: 0=0 — 5% zaatakowania 1=5 — 20% zaatakowania 2 =. 20 — 50% zaatakowania 3 = 50 — 100% zaatakowania (brak aktywnosci zwiazku).Kazde doswiadczenie przeprowadzano dwukrot¬ nie, a wynik podany w tablicy 1 jest srednia z obu doswiadczen.Numer (badanego zw.lub li¬ tera okr. zw. znany 1 2 3 4 6 7 A B dzialanie profilaktyk 600 200 60 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 1 2 0 1 1 0 2 1 0 0 0 a o i 1 2 2 2 2 3 1 12 1 2 2 zne 0 0 1 1 0 1 0 0 3 3 0 0 0 0 1 2 3 3 Tablica Zwalczany szkodnik i dzialanie profilak¬ tyczne 600 200 60 0 1 3 li 1 3 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 2 0 0 0 0 0 1 0 0 2 0 0 2 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 113 1 2 3 3 3 3 3 3 3 dzialanie profilaktyczne 200 60 20 6 02 3 2 01 -2" 3 2 00 0 2 0 0 0 2 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o ó i o 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 112 1 1 1 2 1 2 3 3 2 2 3 3 2 1 stezenie skladnika aktywnego dzialanie profilaktyczne 200 60 20 6 2 0 0 12 3 0 0 12 3 0 0 112 0 0 112 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 11 0 0 111 0 0 0 12 0 0 0 12 0 0 0 12 0 0 0 12 0 0 0 11 0 0 0 11 0 0 12 3 0 0 12 3 0 112 3 0 112 3 dzialanie systemiczne 60 20 6 0 2 3 0 2 3 0 0 1 00 2 1 2 3 2 2 3 0 0 1 0 0 2 0 0 0 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 00 0 0 3 3 1 3 3 1 1 3 1 1 2 3 dzialanie systemiczne 60 20 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 Q 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 2 3 2 3 6 ¦1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 2 2 1 1 2 2 3 3 2 2 3 2 2 2 3 1 1 2 2 3 3 1 2 3 3 3 3 !99 925 7 8 Wyniki doswiadczen porównawczych wykazuja, ze skladnik aktywny srodka wedlug wynalazku, czyli alkilidenoacetal arylo-(lH-l,2,4-triazolilo-l)me- tyloketonu jest znacznie aktywniejszy od znanych zwiazków imidazolilowych A i B, a zwlaszcza od zwiazku B.Na podstawie doswiadczen z Erysiphe mozna stwierdzic, ze skladnik aktywny srodka wedlug wynalazku, w postaci zwiazków oznaczonych nu¬ merami od 1 do 7, jest bardzo skuteczny nawet w bardzo malych dawkach, nawet tak malych jak 6 i 2 ppm. Przy takich dawkach zwiazki znane sa praktycznie nieaktywne.Z pozostalych doswiadczen wynika równiez, ze znane zwiazki imidazolilowe sa znacznie mniej aktywne niz zwiazki stanowiace skladnik aktywny srodka wedlug wynalazku. Dzieki tej wysokiej ak¬ tywnosci skladnik aktywny mozna stosowac z da¬ leko lepszym skutkiem w znaczenie nizszych dawkach.Srodek, grzybobójczy i bakteriobójczy wedlug wynalazku stosuje sie do leczenia roslin, zwierzat i ludzi cierpiacych na choroby wywolane przez bakterie oraz przy zwalczaniu drobnoustrojów wy¬ stepujacych na licznych podlozach.Srodek wedlug wynalazku wykazuje bardzo silne dzialanie grzybobójcze i mozna go stosowac do zwalczania grzybów w rolnictwie, poniewaz dziala na róznego rodzaju grzyby, takie jak grzyby po¬ wodujace naloty plesni na wielu gatunkach roslin, na przyklad Erysiphe graminis, Erysiphe polygoni, Erysiphe eichoraeearum, Erysiphe polyphaga, Po- dosphaera leuchotricha, Sphaerotheca pannosa, Sphaerotheca mors-uvae. Uncinuls necator itp. i in- Tablica 2 Dzialanie profilaktyczne zwiazków o wzorze 15 na Erysiphe eichoraeearum badane na roslinach ogórków droga opryskiwania lisci.Ar j 1 2,4-(Cl),HCfHf CpHs 4-N02-C8H4 3-Cl-C6H4 2-Cl-C6H4 4-Br-CeH4 2-Br-C6H4 3-OdVC*H4 2^dxig-C§ri4 4-F-C6H4 4-CH,-CfH4 4-Cl-CrfH4 2-naftyl 2,5-(Cl)2-C6H, 4-CN-C6H4 Bt 2 H H H H K H H H H H H H H H H Forma zwiazku 3 zasadowa zasadowa zasadowa zasadowa i(COOH), zasadowa (COOH^ (COOH), (COOH)f • HsO (COOH)f (COOH)f (COOH)s (COOH)* Wyniki w przeliczeniu na skladnik aktywny 250 ppm 4 0 0 1 0 0 0 0 0 100 ppm - 0 3 12 0 0 0 3 ppm 6 | 0 0 ne grzyby, takie jak Venturia inaeaualis, Colleto- trichum lindemuthianum, Fusarium oxysporum, Alternaris tenuis, Thielaviopsis basicola, Helmint- hosporium gramineum, Penicillium digitatum itp.Srodek wedlug wynalazku jest szczególnie uzy¬ teczny ze wzgledu na jego dzialanie profilaktyczne, jak równiez dzialanie lecznicze oraz systemiczne.Zdolnosc zwalczania grzybów wywolujacych cho¬ roby roslin jest wyraznie widoczne z ponizej opisa- nych doswiadczen.W kilku doswiadczeniach, jako represantantywny zwiazek o wzorze 1, stosowano l-[2-<2,4-dwuchloro- fenylo)-l,3-dioksolanylo-2]metylo-lH-l,2,4-triazol o wzorze 14.A. Dzialanie profilaktyczne zwiazków o wzorze 1 na Erysiphe eichoraeearum badane na roslinach ogórków droga opryskiwania lisci.Mlode rosliny ogórka, okolo dziesieciodniowe, opryskano wodnym roztworem badanego zwiazku o stezeniu 250, 100 lub 10 ppm. Do porównania uzyto takie same rosliny nie opryskane. Po wy¬ schnieciu roslin zainfekowano je sztucznie zarod¬ nikami Erysiphe eichoraeearum droga delikatnego pocierania roslin silnie zainfekowanymi liscmi. Po dniach oceniano stopien zaatakowania przez grzyb liczac plamy na roslinach. Otrzymane wy¬ niki, bedace srednimi dla 2 roslin, podano w ta¬ blicy 2. Podane wartosci wyrazaja stopien zagrzy- bienia zgodnie z nastepujaca klasyfikacja: 0 = brak plam na roslinie 1 = 1—5 plam na roslinie 2 = 6—10 plam na roslinie 3 = ponad 10 plam na roslinie99 925 ciag dalszy tablicy 2 1 1 1 2-OCH8-C(jH4 2-tienyl 2-fluorenyl -Cl-2-tienyl 3-Br,4-CH8C6H8 S-CH^-Br-C^H, 2-CHl,4-Cl-CiH|i 3-Br-C*H4 4-I-C*H4 3,5-(Cl)2-C6H8 2,3-(Cl)2^C6H8 3~N02hC6H4 2,4^(Br)2-CtfH8 2,4,5-(Cl)8-C6H2 2,Cl,4-OCH8-C6H8 2,4^C1)2-C*H8 2,4H(Cl)2-CdH3 2,4^1)2-0^8 2,4^(C1)2-C6H3 2,4^(01)2-0^8 2,4n(Cl)2-C^H8 2,4^(01)2-0^8 2,4-(Cl)2-CdH3 2 Hi Hi H' H H! H H A Hf Hi H! Hi HI H H CH8 c^ nC8H7 NC4H9 nCsHn nCJH18 nC/Hl9 njC8H17 3 (COOH)2 zasadowa zasadowa zasadowa zasadowa zasadowa zasadowa (COOH)2 (COOH)2 zasadowa (COOH)2 (COOH)t (COOH)2 HN08 H'NOs HJN08 ll/fc(COOH)2 HN08 HNOs HNOs HNOs 4 1 — 0 — 0 — 0 £ 0 — — 1 0 — 0 0 — — — — 0 — 0 .— 2 — & — 12 — —' — 2 — — 1 — 2 — 0 0 » 0 1— 2 — 6 — — — — — — — — — — — 1— «— — — — 0 0 — 0 — — ~~~ 1 B. Dzialanie profilaktyczne zwiazków o wzorze 1 na Erysiphe polyphaga badane na roslinach ogór¬ ków droga opryskiwania lisci.Mlode rosliny ogórka w stadium 1 liscia opry¬ skano wodnym roztworem o stezeniu 500, 250 lub 125 ppm zwiazku o wzorze 14. W dniu 4, 6 i 8 po opryskaniu rosliny zainfekowano sztucznie za¬ rodnikami Erysiphe polyphaga droga delikatnego pocierania roslin silnie zainfekowanymi liscmi. 18 i 34 dnia po opryskiwaniu oceniono, wyrazony w procentach, udzial powierzchni lisci zaatako¬ wanej przez grzyb, oddzielnie dla lisci zainfeko¬ wanych sztucznie i swiezo rozwinietych. Otrzymane wyniki, bedace srednimi dla 5 roslin, zamieszczono w tablicy 3; oznaczaja one wyrazony w procen¬ tach stopien zaatakowania w odniesieniu do roslin nie opryskanych.Tablica 3 Dzialanie profilaktyczne zwiazku o wzorze 14 na Erysiphe polyphaga badane na roslinach ogórka droga opryskiwania lisci Dzien oceny Dzien zainfekowania Liscie zainfekowane (a) lub liscie swiezo rozwiniete Stezenie zwiazku o wzorze 14 w roztworze do opry¬ skiwania ; 0 ¦ 500 ppm 250 ppm 125 ppm 18 dni po opryskaniu 4 a 100 0 0 0 b 100 0 0 0 6 a 100 0 0 0 b 100 0 0 0 8 a 100 0 0 0 b 100 0 0 0 34 dni po opryskaniu 4 a 100 0 0 0 b 100 0 0 0 6 a 100 0 0 0 b 100 0 0 0 8 a 100 0 0 0 b 100 0 0 099925 11 12 C. Dzialanie profilaktyczne zwiazków o wzorze 14 na Erysiphe graminis badane na jeczmieniu dro¬ ga podlewania gleby.Rosliny jeczmienia podlewano wodnym roztwo¬ rem o stezeniu 1000, 100 lub 10 ppm zwiazku o wzorze 14, w ilosci 100 ml roztworu na rosline.Rosliny kontrolne podlewano taka sama obje¬ toscia roztworu nie zawierajacego zwiazku bada¬ nego. Rosliny zainfekowano w sposób naturalny, hodujac je w cieplarni w obecnosci roslin chorych.Stopien zakazenia oceniano 16 dnia po podlaniu liczac plamy na lisciach. Otrzymane dane, bedace srednimi dla 5 roslin, zamieszczono w tablicy 4.Wartosci te stanowia wyrazony w procentach sto¬ pien zaatakowania w stosunku do roslin kontrol¬ nych.Tablica 4 Dzialanie profilaktyczne zwiazku o wzorze 14 na Erysiphe graminis badane na jeczmieniu droga podlewania gleby.Dawka zwiazku o wzorze 14 na rosline roslina kontrolna 100 mg mg 1 mg Stopien zaatakowania w stosunku do roslin kontrolnych 100 0 0 53 D. Dzialanie lecznicze zwiazku o wzorze 14 zwalczajacego Erysiphe graminis badane na jecz¬ mieniu droga opryskiwania lisci.Rosliny jeczmienia zaatakowane przez Erysiphe graminis opryskano wodnym roztworem zawieraja¬ cym zwiazek o wzorze 14 w ilosci podanej w ta¬ blicy 5. W 16 dniu po opryskaniu oznaczono liczbe plam przypadajaca na rosline. Otrzymane wyniki, bedace srednimi dla 5 roslin, zamieszczono w ta¬ blicy 5. Stanowia one wyrazony w procentach sto¬ pien zaatakowania w odniesieniu do roslin kon¬ trolnych.E. Dzialanie profilaktyczne zwiazku o wzorze 14 na Podosphaera leuchotricha badane na sadzon¬ kach jabloni droga opryskania.Jednoroczne sadzonki jabloni opryskano wod¬ nym roztworem zwiazku o wzorze 14 o stezeniu podanym w tablicy 6. Na drugi dzien rosliny za¬ infekowano sztucznie w sposób opisany w tescie „A" zarodnikami Podosphaera leuchotricha i inku- bowano w ciagu 36 godzin. Po 25 dniach oceniano stopien zaatakowania przez grzyby liczac plamy.Otrzymane wyniki, srednie dla 2 roslin, podano w tablicy 6. Dane te stanowia wyrazony w pro¬ centach stopien zaatakowania w stosunku do roslin kontrolnych.Tablica 6 Dzialanie profilaktyczne zwiazku o wzorze 14 na Podosphaera leucotricha badane na sadzonkach jabloni droga opryskiwania Stezenie zwiazku owzorze 14 w roztworze do opryskiwania 0 100 ppm ppm Stopien zaatakowania w stosunku do roslin kontrolnych, % 100 0 6 F. Dzialanie zwiazku o wzorze 14 na Thiela- viopsis sp.Plasterki ziemniaków i porów, o grubosci 5 mm zanurzono w wodnym roztworze zwiazku o wzorze 14 o stezeniu podanym w tablicy 7. Nastepnie pla¬ sterki umieszczono na bibule filtracyjnej na duzej tacy z tworzywa sztucznego i tace przykryto szkiel- 40 kiem. Plasterki zainfekowano sztucznie tego sa^ mego dnia, opryskujac je stezona zawiesina zarod¬ ników Thielaviopsis sp. i inkubowano w tempera¬ turze pokojowej. Po 6 dniach oceniano rozwój grzy¬ bów okreslajac powierzchnie zaatakowana przez 45 grzyby. Otrzymane wyniki, stanowiace wyrazony w procentach stopien zaatakowania w odniesieniu do roslin kontrolnych, podano w tablicy 7.Tablica 5 Dzialanie lecznicze zwiazku o wzorze 14 zwalcza¬ jacego Erysiphe graminis badane na jeczmieniu droga opryskania lisci Stezenie zwiazu o wzorze 14 w roztworze do opryskiwania 0 1.000 ppm 100 ppm ppm Stopien zaatakowania w odniesieniu do roslin kontrolnych, % 100 0 1,5 »• T a b 1 i c a 7 Dzialanie zwiazku o wzorze 14 na Thielaviopsis sp. 55 65 Stezenie zwiazku o wzorze 14 w roztworze badanym w ppm 0 1.000 100 1 Stopien zaatakowania w sto¬ sunku do roslin kontrolnych, % kartofle 100 0 0 0 11 pory 100 0 0 42,8 10099 925 13 Zwiazki o wzorze 1 sa równiez bardzo aktywne w stosunku do wielu grzybów wywolujacych cho¬ roby u ludzi i zwierzat, takich jak na przyklad Microsporum canis, Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton rubrum, Aspergillus fumigatus, Phia- lophora verucosa, Cryptococcus neoformans, Can¬ dida albicans, Candida tropicalis itp. Silne dzia¬ lanie w stosunku do Candida albicans ilustruja po¬ nizej podane przyklady.G. Dzialanie zwiazku o wzorze 14 na cadidosis w wolu indyków.Czternastodniowe indyki zainfekowano sztucznie podajac przez zglebnik do wola zawiesine zawiera¬ jaca 4.106 C.F.U. (jednostki kolonii) Candida albi¬ cans. Zainfekowane zwierzeta karmiono normalnie (grupe kontrolna) lub tez podawano karme zawie¬ rajaca 125 ppm zwiazku o wzorze 14. Po 2 ty¬ godniach wszystkie indyki zabito, przygotowano hodowle z wola i okreslono liczbe kolonii candida 14 Otrzymane wyniki wskazuja, iz zwiazek o wzorze 14, podawany w ilosci 125 ppm, zwalcza bardzo skutecznie candidosis w wolu.H. Dzialanie zwiazku o wzorze 14 na candidosis w pochwie szczurów.Szczurom plci zenskiej o ciezarze 100 g wycieto jajniki i macice. Przez 3 tygodnie wszystkim zwie¬ rzetom podawano droga infekcji podskórnej 100 mg dekanokarboksylanu oestriadiolu tygodniowo i za¬ infekowano je dopochwowo zawiesina zawierajaca 8.105 CwF.U. Candida albicans. Nastepnie grupy czterech szczurów karmiono doustnie w ciagu ko¬ lejnych 14 dni albo rozpuszczalnikiem (PEG 200) albo zwiazkiem o wzorze 14, w dawkach 40 mg/kg.Po 14 dniach karmienia pobierano rozmaz z poch¬ wy, hodowano na podlozu z Sabouraud agaru za¬ wierajacym penicyline (20 I.U./ml) i streptomycyne (40 (Lig/ml) i liczono kolonie Candida. Otrzymane wyniki podano w tablicy 9.Tablica 9 Liczba zwierzat w róznych grupach zainfekowania Zwierzeta karmione PEG 200 (kontrolne).Zwiazki o wzorze 14 (40 mg/kg, doustnie) Liczba zwierzat 4 4 Dzien badania^ po zainfeko¬ waniu 14 14 Wyniki dla poszczególnych grup zainfekowania * 0 0 3 1 0 1 2 0 0 3 1 0 4 3 0 *) grupy zainfekowania: 0=brak kolonii Candida 1 = 1—25 kolonii 2 =26—100 kolonii 3 = 100 kolonii 4=niezliczona liczba kolonii przypadajaca na 1 gram wola. Otrzymane wyniki zamieszczono w tablicy 8.Tablica 8 Liczba kolonii Candida na 1 gram wola indyków, którym podano zwiazek o wzorze 14 (125 ppm) lub placebo. 1 Zwierzeta 3 kontrolne 1 Zwierzeta którym 1 podawano zwia- ] zek o wzorze 14, J 125 ppm Numer zwierzecia ii 2 3 4 1 2 3 Liczba kolonii Candida na! gram1 wola 3 520 000 848 700 3 132 000 1 909 000 .0 247 200 6 742 50 65 Otrzymane wyniki wskazuja, iz zwiazek o wzorze 14 dziala silnie na condidosis wystepujaca w po¬ chwie szczurów.I. Dzialanie zwiazku* o wzorze 14 na systemiczna candidosis u swinek morskich.Dorosle swinki morskie plci meskiej zainfekowa¬ no droga dozylna Candida albicans, wywolujac ogólna, systemiczna candidosis. Grupy 7 swinek morskich karmiono doustnie w ciagu kolejnych 14 dni albo rozpuszczalnikiem (PEG 200) albo zwiaz¬ kiem o wzorze 14, w ilosci 40 mg/kg ciala. W 4 dniu po zakonczeniu karmienia .zwierzeta zabito, usunieto nerki, przygotowano z nich hodowle na pozywce z Sabouraud agaru zawierajacej Penicy¬ line (i20J.U./ml) i Streptomycyne (40 |mg/ml) i oce¬ niono liczbe oddzielnych kolonii Candida albicans przypadajaca na 1 gram nerki. Otrzymane wyniki zebrano w tablicy 10. Wyniki te wskazuja na bar¬ dzo skuteczne zwalczanie glebokiej systemicznej grzybicy u swinek morskich przez zwiazek o wzo¬ rze 14.15 Tablica 10 Zwierzeta karmione PEG 200 (kontrolne) Zwiazkiem o wzorze 14 w ilosci 40 mg/kg, doustnie Ntumer zwierzecia 1 2 3 4 6 7 1 2 3 4 6 7 Liczba kolonii Candida na 1 gram nerki 182 2 838 220 385 19800 113 345 0 18 0 0 0 53 0 / Ze wzgledu na posiadane zdolnosci zwiazki o wzorze 1 w postaci zasadowej lub tez soli addy¬ cyjnych z kwasami stanowia skladnik aktywny srodków grzybobójczych i bakteriobójczych. Poza skladnikiem aktywnym srodek wedlug wynalazku zawiera równiez rozpuszczalnik lub staly, pólstaly badz tez ciekly rozcienczalnik lub nosnik.Dzieki tym zdolnosciom, stosujac srodek wedlug wynalazku zawierajacy odpowiednia ilosc skladni¬ ka aktywnego mozna zwalczac skutecznie grzyby i bakterie.Zwiazki o wzorze 1 mozna stosowac z odpowied¬ nimi rozpuszczalnikami lub rozcienczalnikami w postaci emulsji, zawiesiny, dyspersji lub masci, na odpowiednich stalych lub pólstalych nosnikach, w mydle zwyklym lub syntetycznym, w srodkach myjaco-pioracych lub w ukladach dyspersyjnych, w razie potrzeby, razem z innymi zwiazkami o dzia¬ laniu pajeczakobójczym, insektobójczym, jajobój- czym, grzybobójczym i/lub bakteriobójczym lub tez z innymi dodatkami nieaktywnymi. Jako stale nosniki odpowiednie do przygotowania kompozycji w postaci proszku stosowac mozna rózne, obojetne, porowate i pyliste srodki pochodzenia nieorganicz¬ nego lub organicznego, takie jak na przyklad fos¬ foran trójwapniowy, weglan wapniowy w postaci spreparowanej kredy lub wapienia, kaolin, hema- tyt, bentonit, talk, ziemia okrzemkowa i kwas bo¬ rowy, sproszkowany korek, trociny i inne drobno- sproszkowane materialy pochodzenia roslinnego.Skladnik aktywny miesza sie z nosnikami, na przyklad, mielac razem. Mozna równiez nasycac nosnik roztworem skladnika aktywnego w latwo- lotnym rozpuszczalniku, który nastepnie usuwa sie przez podgrzewanie lub saczenie pod zmniejszo¬ nym cisnieniem. Preparaty proszkowe mozna latwo przeprowadzic w srodki latwo zwilzalne woda do¬ dajac srodek zwilzajacy i/lub dyspergujacy. W ten sposób otrzymuje sie zawiesiny.Obojetne rozpuszczalniki stosowane do otrzy¬ mania preparatów cieklych nie powinny byc latwo¬ palne i powinny byc najbardziej jak tylko mozna bezwodne i najbardziej jak to mozliwe nietoksycz- 1925 16 ne w stosunku do zwierzat cieplokrwistyeh lub roslin. Odpowiednimi do tego celu rozpuszczalni¬ kami sa wysokowrzace oleje, na przyklad, pocho¬ dzenia roslinnego i niskowrzace rozpuszczalniki 8 o temperaturze zaplonu co najmniej 30°C, takie jak polii(glikol etylenowy), izopropanol, dwumetylo- sulfotlenek, uwodorniony naftalen i alkilowany naftalen. Mozna stosowac równiez mieszanine roz¬ puszczalników. io Roztwory przygotowuje sie znanymi sposobami stosujac, w razie potrzeby, promotory rozpuszcza¬ nia. Jako inne formy ciekle stosowac mozna emul¬ sje lub zawiesiny skladnika aktywnego w wodzie lub w odpowiednim obojetnym rozpuszczalniku, badz tez koncentraty do przygotowania takich emulsji, które mozna rozcienczyc do pozadanego stezenia. W tym celu skladnik aktywny miesza sie, na przyklad, ze srodkiem dyspergujacym lub emul¬ gujacym. Skladnik aktywny mozna równiez rozpus- cic lub wymieszac z odpowiednim obojetnym roz¬ puszczalnikiem i zmieszac równoczesnie lub ko¬ lejno ze srodkiem dyspergujacym lub emulgujacym.Mozna równiez uzywac pólstale nosniki typu uzywanych do masci, past lub wosków, z którymi laczy sie skladnik aktywny dodajac w razie potrze¬ by promotory rozpuszczania i/lub emulgatory.Przykladem takiego nosnika jest wazelina i inne bazy do kremów.Skladniki aktywne o wzorze 1 mozna równiez uzywac w postaci aerozolu. W celu otrzymania aerozolu skladnik aktywny rozpuszcza sie lub miesza, w razie potrzeby, z dodatkiem odpowied¬ nich obojetnych rozpuszczalników jako cieklych nosników, takich jak dwufluorodwuchlorometan 85 wrzacych w temperaturze nizszej od pokojowej pod cisnieniem atmosferycznym lub tez z innymi lotnymi rozpuszczalnikami. W ten sposób otrzymuje sie opakowanie zawierajace roztwory znajdujace stie pod zwiekszonym cisnieniiem które, po rozpyle- 40 niu, daja aerozol szczególnie odpowiedni do zwal¬ czania grzybów i bakterii, na przyklad w za¬ mknietych pomieszczeniach lub magazynach, oraz do stosowania do roslin w celu , wytepienia lub ochrony przed zainfekowaniem grzybami lub bak- 45 teriami.Srodek mozna stosowac znanymi sposobami, na przyklad grzyby lub bakterie lub tez materialy, które maja byc ochronione przed dzialaniem grzy¬ bów i bakterii mozna opylac, zraszac, opryskiwac, bo pedzlowac, moczyc, smarowac, nasycac itp.Stosujac srodek wedlug wynalazku zawierajacy odpowiedni nosnik, na przyklad w postaci roztwo¬ ru, zawiesiny, pylu, proszku, masci, emulsji itp. uzyskuje sie wysokie spectrum dzialania w szero- 55 kim zakresie stezen (rozcienczen). Na przyklad stwierdzono, ze skutecznie zwalczaja grzyby i bak¬ terie srodki zawierajace 0,1—10% wagowych sklad¬ nika aktywnego w odniesieniu do ciezaru calej kompozycji. Mozna oczywiscie stosowac zwiazki 60 aktywne w wyzszych stezeniach, o ile jest to uspra¬ wiedliwione szczególnymi warunkami.Srodek wedlug wynalazku mozna uzywac w po¬ staci kompozycji stosowanych zazwyczaj do zwal¬ czania grzybów i bakterii, na przyklad w postaci 65 zawiesiny, drobnego proszku, roztworu, masci itp.99 925 17 18 Przyklad I. Zawiesina. Otrzymano trwale za¬ wiesiny wodne l-[-2H(2,4-dwuchlorofenylo)-l,3-dio- kselanylo-2] metylojlH-l,2,4-triazolu rozpuszczajac pochodna triazoilu w ksyllenie i emulgujac za pomo¬ ca srodka powierzchniowo czynnego. Zawiesine otrzymsemo stosujac skladniki w nastepujacych proporcjach: 1 kg pochodnej triazolu, 2 litry tech¬ nicznego ksylenu, 350 ml srodka powierzchniowo czynnego oraz wode w takiej ilosci, by otrzymac pozadane stezenie skladnika aktywnego.Przyklad II. Drobny proszek. 20 czesci 1- [2-(2,4-dwuchlorofenylo)-l,3-dioksylanylo^2-me- tylo-lH-l,2,4-triazolu zmielono z 360 czesciami talku w mlynie kulawym, a nastepnie dodano 8 czesci oleiny i mielenie kontynuowano dodajac jeszcze 4 czesci wapna gaszonego. Otrzymany proszek mozna latwo rozpylac. Ma on odpowiednia przyczepnosc.Mozna go stosowac do opylania lub tez do zabez¬ pieczenia roslin.Przyklad III. Roztwór. 5 czesci l-[2-(2,4-dwu- chlorofenylo)-l,3-dioksylanylo-2]-metylo-liH-1,2,4- triazolu rozpuszczono w 95 czesciach alkilonafta- lenu i stosowano do opryskiwania przedmiotów za¬ grzybionych, takich jak sciany i podlogi lub tez do innych celów zabezpieczajacych przed infekcja spowodowana grzybami.Przyklad W. Masc. 10 czesci l-[2-(.2,4-dwu- chloriofeaiylo)-l,3-dio(ksolaaiylo-21-meityao-ilH-l,2,4- -triazolu rozpuszczono w cieplej, cieklej mieszani¬ nie 400 czesci polL(glikolu etylenowego) 400 i 590 czesci poliKglikolu etylenowego)1500. Roztwór mie¬ szano oziebiajac. Otrzymano masc stosowana przeciwko grzybom i bakteriom. PL PL PL