Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych D-homosieroidów o wzorze 1, w którym zazna¬ czone linia kreskowana wiazania w pozycjach 1,2-, 6,7- i 16,17- sa fakultatywne.Wedlug wynalazku D-homosteroidy o wzorze 1 otrzymuje sie w ten sposób, ze ugrupowanie 3-hydroksy-" A5 -w D-homosteroidzie o wzorze 2 utlenia sie do ugrupowania 3-keto-A4-, 3-ketoA4-6- lub tez do ugrupowania 3-keto-A14'6.Utlenianie zwiazku o wzorze 2 mozna prowadzic wedlug Oppenauera, na przyklad za pomoca izopropyla- nu glinu lub srodków utleniajacych takich, jak trójtlenek chromu (odczynnik Jonesa) a'bo wedlug Pfitzner-Meffa- tta za pomoca sulfotlenku dwumetylowego i dwucykloheksylokarbodwuimidu, przy czym najpierw otrzymany A5-3-keton musi byc nastepnie izomeryzowany do A4-3-ketonu, lub za pomoca pirydyny i S03.W przypadku zastosowania wyzej wymienionych srodków utleniajacych, jak Br* (LiBr)Li*C03 w dwumety- Ibformamidzie lub w przypadku utleniania wedlug Oppenauera w obecnosci benzochinonu uzyskuje sie w wyni¬ ku utleniania ugrupowanie 3-keto-A46. Do utleniania do 3-keto-A1 46-steroidu nadaje sie przykladowo 2 3-dwuchloro-5,6-dwucyjanobenzochinon (DDQ). Reakcje prowadzi sie w obojetnym rozpuszczalniku, na przyklad w eterze, takim jak dioksan lub czterowodorofuran lub w alkoholu np. metanolu lub etanolu, albo w chlorowcoweglowodorze, jak na przyklad w chloroformie. Koizystnie jest stosowac przy tym nadmiar odczynnika np. kwasu tiokarboksylowego, który ma sluzyc równoczesnie jako rozpuszczalnik.D-homosteroidy o wzorze 1 wykazuja dzialanie farmakologiczne, przy czym szczególnie ciekawe jest ich dzialanie na gospodarke mineralna ciala. Moga one miedzy innymi znalezc zastosowanie do wyplukiwania obrzeków, wywolanych na przyklad niewydolnoscia serca.Nieoczekiwanie stwierdzono, ze nowe zwiazki w porównaniu ze znanymi zwiazkami o podobnej budowie i zUizonym kierunku dzialania wykazuja korzystne wlasciwosci farmaceutyczne. Tak na przyklad znany zwiazek Spironolactone (The Merck lnkex VIII wyd. str. 976) obok dzialania antagonistycznego w stosunku do aldosteronu wykazuje niekorzystne dzialanie uboczne, natomiast zwiazki otrzymywane sposobem wedlug wynalazku w tym przypadku nie wykazuja tych dzialan ubocznych.Jak wynika z ponizszego testu B, progestacyjne dz alanie uboczne znanego Spironolactone A mozna potwierdzic za pomoca próby Clauberga. Natomiast w równoleglych doswiadczeniach z otrzymywanym sposo-2 M256 bem wedlug wynalazku zwiazkiem C nie stwierdzono dzialania progestacyjnego. Z testu C wynika, ie znany zwiazek A wykazuje uboczne dzialanie antyandrogenowe, natomiast otrzymany sposobem wedlug wynalazku zwiazek B nie wykazuje takiego dzialania. Dzialanie anty-androgenowe moze prowadzic na przyklad do zaklócen w potencji.TestA. Badanie dzialania antagonistycznego w stosunku do aldosteronii Zwfazek A- Spironolactone (7a-acetylotio-3-keto-21,24-dwunor-17a-chol-4 eno-23, 17a-lakton = lakton 7a-acetylotio-1 la- (2 karboksyetyloM 7 j3-hydroksy-A4-androsten-3onu) Zwiazek B - 7a-acetylotio-3-keto-D-honrlO-21,24-dwunor-17aa-chol-4-eno 23,17a-lakion Zwiazek C - 7a-acetylotio-3-keto-D-homo-21,24 -dwunor-17aa-chola-4,16- dieno-23,17a-lakton Doswiadczenie prowadzi sie na samicach szczurów z obustronnie wycietymi nadnerczami. Badane substan¬ cje podaje sie per os w postaci zawiesiny w 0,3% NaCI (0,5% tragakantu. Bezposrednio potem wstrzykuje sie podskórnie 5/Kg/kg akJosteronu. Nastepnie gromadzi sie mocz zwierzat przez okres 3 godzin. Stosunek Na7K* wyliczony na podstawie calego wydalania stanowi miare wlasciwosci antagonstycznych w stosunku do aldosteronu. Ponizej podaje sie zestawienie wyników doswiadczenia.Substancja Dawka mg/kg NaVlC - 0,1 0.3 1 3 0,1 0,3 1 0,43 1,53 1,79 3,08 1,22 2^5 1,32 1,71 2,41 Test B. Badanie dzialania progestacyjnego Zwiazek A - 7a-acetylotio-3-keto-21,24-dwunor-17a-chol-4-eno-23,17a-lakton Zwiazek C — 7a-acetylotio-3-keto-D-homo-21,24-dwunoM7aa-chola-4,16-dieno-23,17a-lakton DzialarJe progestacyjne b«cla sie w tescie Clauberga na stymulowanie przerostu blony sluzowej macicy u królika. Preparaty ocenia sie biorac pod uwage srednia z 4 pomiarów wedlug wskaznika McPhaii (0 = brak dzialania, 4 = dzialanie maksymalne). Wyniki doswiadczenia zebrane sa ponizej: Dawka Wskaznik Substancja mg/kg/cizien Mc PhaH podskórnie Grupakontrolna — 1,8 ZwiazekA 100 3B 3,6 1 1,9 ZwiazekC 100 1,6 1,6 1 1,6 Test C. Dzialanie antyandrogenowe.Zwiazek A - 7a-acetyktio-3-keto-21,24-dwunor-17a-chol-4-en-23,17a-lakton Zwiazek B- 7a-acetylotio-3-keto-D-horrK)-21^4-dwunor-17aa-chol-4-eno-23,17a-lakton Dzialanie antyandrogenowe zostaje wykazane jako hamowanie warunkowanego propionianem testosteronu wzrostu organów zaleznych od androgenu. Jako zwierzeta doswiadczalne stosuje sie samce szczurów w wieku 21 dni. Traktowanie badana substancja prowadzi sie 1 x dziennie od pierwszego do szóstego dnia, a wyniki okresla sie ósmego dnia. Dawke dzienna wstrzykuje sie w 0,4 ml roztworu 5 g soli sodowej karboksymetylocelulozy, 4 ml Tween 80, 9 ml alkoholu benzylowego i roztworu fizjologicznego soli kuchennej do 1000 ml. W kazdej Próba kontrolan Zwiazek A Zwiazek B Zwiazek C94 256 3 grupie bada sie po 6 zwierzat. Grupa kontrolna otrzymuje tylko roztwór nosnika, grupa wzorcowa otrzymuje podskórnie dziennie 0,2 mg propionianu testosteronu na zwierze, grupy testowane otrzymuja badana substancje i równoczesnie propionian testosteronu (0,2 mg na zwierze, dziennie, podskórnie).Hamowanie warunkowanego propionianem testosteronu wzrostu organów zaleznych od androgenu, takich jak pecherzyk nasienny, prostata i miesien levator ani, oblicza sie wedlug nastepujacego wzoru: % hamowania = 100 ciezar organów grupy testowanej _ ciezar organów grupy kontrolnej ciezar organów _ ciezar organów grupy wzorcowej grupy kontrolnej X100 Wyniki doswiadczenia zebrane sa ponizej: Substancja Zwiazek B Zwiazek A Dawka w mg 0A 1.2 3.6 0,4 12 3,6 Pecherzyk nasienny % 0 0 0 0 19 50 Prostata % 0 0 0 0 18 100 Miesien levator % 0 0 0 0 47 Zwiazki o wzorze 1 moga znalezc zastosowanie jako srodki lecznicze na przyklad w postaci preparatów farmaceutycznych zawierajacych powyzsze zwiazki lub ich sole w mieszaninie z organicznymi lub nieorganiczny¬ mi, obojetnymi nosnikami, nadajacymi sie do uzycia jelitowego, podskórnego lub pozajelitowego, takimi jak na przyklad woda, zelatyna, guma arabska, cukier mlekowy, skrobia, stearynian magnezu, talk, oleje roslinne, polialkilenoglikole, wazelina itd. Preparaty farmaceutyczne moga miec postac stala, na przyklad jako tabletki, drazetki, czopki, kapsulki, pólstala, na przyklad jako masci, lub ciekla na przyklad jako roztwory, zawiesiny lub emulsje. Ewentualnie sa one wyjalawiane i/lub zawieraja substancje pomocnicze, takie jak srodki konserwuja¬ ce, stabilizujace, zwilzajace lub emulgujace, sole dla zmiany cisnienia osmotycznego lub substancje buforowe.Moga takze zawierac jeszcze inne terapeutycznie cenne substancje. Srodki lecznicze wytwarza sie znana metoda, to znaczy przez zmieszanie zwiazków o wzorze 1 z odpowiednimi do terapeutycznego podawania, nietoksyczny¬ mi, obojetnymi, stosowanymi zwykle w tego rodzaju preparatach stalymi i/lub cieklymi nosnikami, np. z uprzednio wymienionymi, oraz ewentualnie przez doprowadzenie ich do zadanej postaci.Przyklad I. Z mieszaniny 12,5 g 3/3-hydroksy-D-homo-21,24 160 ml cykloheksanonu i 400 ml toluenu oddestylowuje sie najpierw, mieszajac i przepuszczajac argon, BO ml rozpuszczalnika. Nastepnie dodaje sie 15,0g lll-rzed. butylanu glinu i utrzymuje wciagu 2godzin wstanie wrzenia pod chlodnica zwrotna stosujac oddzielacz wody. W celu dalszej przeróbki mieszanine reakcyjna odparowuje sie do objetosci okolo 200 ml, po czym wlewa do ukladu lodowata woda/rozciertczony kwas solny i ekstrahuje chlorkiem metylenu. Wyciag organiczny przemywa sie woda, suszy nad Na^SC^ i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. W temperaturze 140°C pod silnie zmniejszonym cisnieniem usuwa sie z pozostalosci rozpuszczalnik oraz niskoczasteczkowe produkty kondensacji, a nastepnie chromatografuje sie na zelu krzemion¬ kowym. Za pomoca chlorku metylenu/acetonu (955) wyodrebnia sie 10,3 g czystego 3-keto-D-homo-21,24-dwu- -nor-17aa-chol-4-eno-23,17a-laktony. Temperatura topnienia: 220-221 °C [aceton/eter izopropylowy]; e24i - 16600, [<*]2D5 = + 72°C.Substanqe wyjsciowa wytwarza sie nastepujaco: 3 0-acetoksy-17a-etynylo-17-hydroksy-D-homo-androsten- -5 przeprowadza sie za pomoca butylolitu w sól litowa, która przereagowuje z COa do kwasu 30,17a 0-dwuhydro ksy-D-homopregn-5-en-20-yno-21-karboksylowego o temperaturze topnienia 194-196°, [a]o ¦ -123 . Kwas ten uwodornia sie katalitycznie w roztworze zasadowym, a nastepnie po zakwaszeniu otrzymuje sie 3 |}-hydroksy- -D-homo-21,24-dwunor-17a^-chola-5/20-dieno-23,17-lakton (temperatura topnienia 205-207°C; [a]D =-43°).Katalityczne uwodoi nienie za pomoca Pd/C w etanolu prowadzi w koncu do 3 0-hydroksy-D-homo-21,24-dwuno- r-17aa-chol-5-eno 23,17a-laktonu, temperatura topnienia 240-243°C, [a]o f -99° (c - 0,1 w dioksanie).4 94 256 Przyklad II. 1,4g SjS-hydroksy-D-honio^l^-dwunoMyaa-chol-S-eno^Sjya-lalctonu, 1£g LiBr oraz 1,8 g LiCO 3 ogrzewa sie w 30 ml dwumetyloformamidu do temperatury 80°C i w ciagu 45 minut traktuje roztworem 1,32 g bromu w 9,2 ml dioksanu. Nastepnie ogrzewa sie dalej w ciagu 2 godzin w temperaturze 80°C.Mieszanin*; reakcyjna wlewa sie do wody i zakwasza kwasem octowym. Osad odsacza sie i przekrystalizowuje dwukrotnie z mieszaniny acetonu i heksanu. Otrzymuje sie czysty 3-keto-D-homo-21,24 dieno-23,17a-lakton o temperaturze topnienia 242—244°C.Przyklad III. 5,0g 3 /3-hydroksy-D-homo-21^4-dwunor-17aa-chola-5,16Hdieno-23,17a-laktanu roz¬ puszcza sie w 25 ml sulfotlenku dwumetylowego i 25 ml benzenu. Do tego roztworu, mieszajac i przepuszczajac argon, dodaje sie 1,2 ml pirydyny i 0,6 ml kwasu trójfluorooctowego. Nastepnie dodaje sie 7,6 g N,N'-dwucyklo- heksylokarbodwuimidu i miesza wciagu nocy w temperaturze pokojowej. Do lekko zóltawej zawiesiny dodaje sie mieszanine 3,4 g kwasu szczawiowego, 31 ml metanolu oraz 350 ml eteru i miesza dalej w ciagu jednej godziny. Celem przeróbki traktuje sie 400 ml wody, miesza wciagu 15 minut i nastepnie przesacza. Przesacz przemywa sie kolejno roztworem NaHC03 oraz woda, a nastepnie suszy za pomoca Na2S04 i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Surowy produkt rozpuszcza sie w 150 ml kwasu octowego i 15 ml 2n kwasu solnego i pozostawia na przeciag 1 godziny w temperaturze pokojowej. Nastepnie roztwór reakcyjny wlewa sie do wody z lodem, ekstrahuje chlorkiem metylenu i wyciagi organiczne przemywa roztworem Na3C03 oraz woda. Po osuszeniu nad Na2S04 rozpuszczalnik odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem, a pozostalosc przekrystali¬ zowuje z mieszaniny acetonu i heksanu. Otrzymuje sie czysty 3-keto-D-homo-21,24-dwunor-17aa-chola4,16-die- no-23,17a-lakton, e240 = 16650, temperatura topnienia 218-219°C, Substancje wyjsciowa wytwarza sie w sposób nastepujacy. 3/3-acetoksy-D-homoandrost-5-en-17a-on bro¬ muje sie za pomoca CuBr2 i poprzez nastepujace po tym traktowanie weglanem wapnia w dwumetyloacetami- dzie oraz acetylowanie bezwodnikiem octowym/pirydyna przeksztalca w 3 0-acetoksy-D-homo-androsta-5,16-die- n-17a-on. Zwiazek ten za pomoca bromku 3 0-etylenodwuoksy-n-propylomagnezowego i nastepujacego po tym acetylowania przeksztalca sie w 3/3-acetoksy-17aa-/3',37-etylenodwuoksapropylo/-17a-hydroksy-D-homoandrost- en-5. Kwasne zmydlanie tego ketalu etylenowego, utlenianie wedlug Jonesa, zmydlanie grupy 30-acetoksylowej za pomoca K2COa i nastepujace po tym traktowanie kwasem prowadzi do 3 0-hydroksy-D-homo-21,24-dwunor- -17aa-chola-5,16-dieno-23,17a-laktonu.Przyklad IV. W sposób analogiczny jak w przykladzie II z 3 j3-hydroksy-D-homo-21,24-dwunoM7aa- chola-5,16-dieno-23,17a-laktonu otrzymuje sie 3-keto-D~homo-21 ^4-dwu-nor-17aa-chola4,6,16-trieno-23,17a-la- kton o temperaturze topnienia 214—214,5°. 6- lub do ugrupowania 3-keto-A14'6.94 256 Wzór 1 Wzór 2 PL PL PL