Opis patentowy opublikowano: 16.12.1977 MKP ClOb 57/08 B03b 1/00 Int. Cl3. C10B 57/08 B03B 1/00 czytelnIaT Urzedu Pak^fow^o Twórcawynalazku: —— Uprawniony z patentu: Shell Internationale Research Maatschappij B. V., Haga (Holandia) Sposób uszlachetniania materialu stalego Przedmiotem wynalazko-jest sposób uszlachetniania materialu stalego zawierajacego zwiazana wode i wolny lub zwiazany chemicznie wegiel, a zwlaszcza sposób uszlachetniania wegla brunatnego, polegajacy na stosowaniu obróbki cieplnej w temperaturze co najmniej 150 stopni Celsjusza i pod cisnieniem wyzszym od cisnienia pary wodnej odpowiadajacego tej temperaturze.Sklad wydobywanego w kopalni wegla znacznie sie zmienia, zwlaszcza w zakresie zawartosci elementów popiolotwórczych i wody.• , Niektóre gatunki brunatnego wegla zawieraja wagowo do 70 procent wody, glównie zwiazanej chemicznie.Zawartosc skladników tworzacych popiól moze dochodzic do 40 procent wagowo. Nazwa wegiel brunatny jest stosowana w niniejszym opisie w celu okreslenia wielu nie bedacych weglami twardymi rodzajów wegla zawierajacych wegiel podbitumiczny, lignit i niezestalony wegiel brunatny. Innymi materialami nalezacymi do tej samej okreslonej powyzej klasy sa: torf, drewno, papier, materialy roslinne, szlam sciekowy i tym podobne.Jest rzecza bardzo korzystna uszlachetnianie materialów tego typu w celu polepszenia ich wlasciwosci w róznych zastosowaniach, takich jak spalanie lub gazyfikacja. Poza tym, uszlachetnienie powoduje znaczne zmniejszenie kosztów transportu.Jest rzecza znana, ze wegiel w wysokiej temperaturze nie tylko traci zwiazana chemicznie wode, ale zachodza w nim tez zmiany polegajace na tym, ze nie absorbuje on juz ponownie pelnej ilosci straconej wody, nawet wtedy gdy jest trzymany w wodzie pod wysokim cisnieniem. Powodowane to jest zachodzacymi w samym weglu zmianami, zwanymi uwegleniem. Zastosowanie cisnienia przewyzszajacego cisnienie pary wodnej zapobiega odparowaniu uwolnionej wody, co obniza koszty procesu odwadniania. Z punktu widzenia wykorzystania jako zródla energii istniejacych jeszcze ogromnych zasobów wegla, a zwlaszcza wegli miekkich, potrzebna jest mozliwosc uszlachetniania ich w masowych procesach ciaglych.2 94 236 Przeprowadzono próby odwadniania wegla brunatnego i podobnych materialów; poddajac je obróbce cieplnej przy podwyzszonym cisnieniu. Robiono to w celu, zeby majacy byc poddany obróbce cieplnej ladunek wegla zawieral jak najmniej wody i zeby jak najmniejsza ilosc wody odprowadzac w czasie i po obróbce cieplnej.Znane procesy polegaly na prasowaniu masy brunatnego wegla tak, ze przybieral on wyglad wegla suchego a nastepnie na jego podgrzewaniu. Nastepnie, wode przylegajaca fizycznie i wode usunieta termicznie oddziela sie mechanicznie z odwodnionego tym sposobem wegla. Oddzielanie wody przeprowadza sie w jak najwczesniejszej fazie procesu, na przyklad przed zdjeciem nacisku z wegla brunatnego.Sposób prowadzony zgodnie z powyzszymi zasadami jest wzglednie skomplikowany poniewaz strumien materialu stalego poddaje sie dzialaniu wysokiego cisnienia, podgrzewa sie pod wytworzonym uprzednio wysokim cisnieniem, oddziela sie mechanicznie wegiel brunatny od wody pod wysokim cisnieniem, uwalnia sie spod dzialania wysokiego cisnienia i strumien odwodnionego wegla i strumien wody, oraz ochladza sie, lub laczny strumien wegla i wody lub tez oddzielnie strumien odwodnionego wegla i strumien wody.Sposób wedlug niniejszego wynalazku usuwa wady przedstawionego powyzej procesu.Wedlug niniejszego wynalazku, sposób wstepnego przygotowania materialu polega na tym, ze przygotowuje sie mogaca byc transportowana pompami zawiesine utworzona z pomieszanych z woda drobnych czastek materialu stalego i przed wspomniana powyzej obróbka cieplna, podnosi sie jej cisnienie w temperaturze nizszej od 100 stopni Celsjusza.Odwodnienie materialu stalego przeprowadza sie przy nadmiarze wody, co jest bardzo korzystne. Wielka korzysc stosowania sposobu wedlug wynalazku polega na tym, ze pompowany pompami szlam duzo latwiej niz wsad staly poddaje sie cisnieniu, ogrzewa sie. chlodzi i odpreza. Na przyklad, jest mozliwe laczne chlodzenie i odprezanie szlamu bez wytwarzania sie pary, przy równoczesnym odzyskiwaniu zawartego w nim ciepla w wymiennikach na przyklad podgrzewajacych swieza zawiesine. Cieplo, przeplywa latwiej przez plynny szlam niz przez material staly.Ogólnie, mozliwosc przetlaczania szlamu pompami zalezy od ilosci znajdujacych sie w nim czastek, ich stopu, granulacji, cisnienia, temperatury i tym podobnych czynników. Zdolnosc pompowania jest jednak kryterium scisle okreslonym i nie bedzie w dalszej czesci opisu rozwazana.Bardzo korzystna postacia szlamu wedlug wynalazku jest szlam mogacy byc transportowany rurociagami.Musi on spelniac pewne wymagania, na przyklad, musi posiadac znajdujaca sie w okreslonych granicach lepkosc.Przy obróbce tloczonego rurociagami szlamu wedlug wynalazku, chemicznie zwiazana wode usuwa sie z czastek, .naterialu stalego w nastepstwie czego wzrasta w szlamie ilosc wody wolnej. Pewna ilosc wolnej wody mozna usunac z poddawanego obróbce szlamu przy utrzymywaniu sie w potrzebnych granicach lepkosci, dzieki czemu przez rurociag transportuje sie mniej wody przy takim samym wkladzie energii pompowania.Korzystna, wodna zawiesina czastek wegla lub organicznych zawiera wylacznie czastki o srednicy mniejszej od 2 milimetrów. Przy stosowaniu takiego szlamu, podnoszenie jego cisnienia jest wzglednie latwe i obnizka kosztu sprezenia pokrywa normalnie z nadmiarem koszt rozdrobnienia. Dzieki malym wymiarom czastek obróbka cieplna szybko daje efekty i w wiekszosci przypadków moze byc przeprowadzana w reaktorze o niezbyt duzych wymiarach.Wedlug jednej postaci wynalazku zawiesina zawiera wagowo co najmniej 98 procent czastek mniejszych od 1,4 milimetra o co najmniej, wagowo 15 do 20 procent mniejszych od 44 mikrometrów. • Wodne zawiesiny czastek stalych, zeby mogly byc pompowane, musza zawierac pewien minimalny procent wolnej, nie zwiazanej chemicznie i nie znajdujacej sie wewnatrz stalego materialu, wody. ! losc potrzebnej wolnej wody zalezy od wielu czynników/a miedzy innymi od rozrzutu wielkosci czastek.Wedlug korzystnej postaci wynalazku szlam zawiera co najmniej 30 procent wagowych wolnej wody, to jest wody nie zwiazanej chemicznie z materialem stalym. « Przy mniejszej zawartosci wody moga wystepowac trudnosci ze sprezaniem zawiesiny w temperaturach nizszych od 100 stopni Celsjusza. Z drugiej strony, przy zbyt duzej zawartosci wody proces staje sie nieekonomiczny poniewaz spreza sie i podgrzewa nadmiarowa wode.Korzystnie, szlam nie powinien zawierac wiecej niz 50 procent wagowych wolnej wody. Jednak w niektórych przypadkach moze byc niekorzystne stosowanie w czasie obróbki cieplnej wiekszej ilosci wody, której nadmiar moze byc oddzielony w wysokiej temperaturze i cisnieniu potrzebnym w obróbce cieplnej, przed rozprezeniem i chlodzeniem szlamu. Nastepnie nadmiar wody moze zostac uzyty w cyklu Jako nosnik ciepla w celu rozcienczenia nastepnych ilosci swiezego szlamu.Zgodnie * wynalazkiem przygotowuje sie szLm, który zawiera material staly w formie drobnych czastek.Szlam taki przygotowuje sie na miejscu droga mielenia bryl sta*ego materialu i rozpraszania go w wodzie lub tez miele sie staly material razem z woda. Szlam moze byc tez przygotowany poza miejscem obróbki i transportowany rurociagami. W przypadku wegla bruntanego, material moze byc wydobywany za pomoca94 236 3 wody. W tym przypadku szlam moze byc mielony na mokro. Na ogól przygotowanie $zl§mu nie napotyka na powazne trudnosci i mozna tu zastosowac wieie sprawdzonych metod.W nastepnej fazie sposobu wedlug wynalazku szlam spreza sie w temperaturze nizszej od 100 stopni Celsjusza. Przy duzych ilosciach szlamu i przy procesie ciaglym nie stwarza to trudnosci. Sprezanie moze byc wykonane pompami, mlynami koloidowymi lub tez tym podobnymi. Chociaz na ogól sprezanie moze odbywac sie w temperaturze otoczenia to moze okazac sie korzystne przeprowadzac je w wyzszych temperaturach, w których lepkosc szlamu jest mniejsza i potrzeba mniej energii do sprezania.Jak wspomniano powyzej obróbka cieplna musi przebiegac pod cisnieniem wyzszym od cisnienia pary wodnej w danej temperaturze. Dzieki temu obróbka cieplna nie potrzebuje zapewniac energii potrzebnej do odparowania wody. Odnosne parametry techniczne sa znane i nie beda przytaczane w tym miejscu, nalezy jednak wspomniec, ze korzystnie obróbke cieplna przeprowadza sie pod cisnieniem jedynie nieco wyzszym od cisnienia pary wodnej odpowiadajacego temperaturze procesu. W ten sposób ilosc energii potrzebnej do sprezenia szlamu jest najmniejsza.Wedlug korzystnej postaci wynalazku, obróbke cieplna prowadzi sie w temperaturze wyzszej od 200 stopni Celsjusza. Dobre wyniki uzyskuje sie w temperaturze 250 stopni Celsjusza i wyzszej. Przy temperaturze 250 stopni Celsjusza potrzebne cisnienie przekracza 42 bary.Zbadano, ze ilosc wody, która zawiera jeszcze staly material po obróbce cieplnej w znacznej mierze zalezy od temperatury procesu, to jest im wyzsza jest temperatura tym wiecej ubywa wody,N Obrobiona cieplnie zawiesina drobnych czastek w wodzie posiada wysoka temperature i wysokie cisnienie, W niektórych przypadkach, a zwlaszcza gdy obróbka cieplna wedlug wynalazku jest wykonywana w poblizu miejsca uzytkowania materialu stalego, moze byc korzystne dostarczanie go w postaci wodnego szlamu. Gdy miejsce uzytkowania materialu znajduje sie daleko od miejsca obróbki cieplnej jest mozliwe transportowanie go rurociagami w postaci wodnej zawiesiny. < Wodny szlam stalych czastek moze byc tez uzytkowany posiadajac wysokie cisnienie i/lub temperature.Zalezy to jednak carkowicie od sposobu uzytkowania.Wolna woda moze byc tez czesciowo lub calkowicie oddzielona od obrabianego cieplnie wodnego szlamu.Szlam moze byc calkowicie lub czesciowo ochlodzony i/lub rozprezony, w zaleznosci od sposobu ostatecznego uzycia. Powstaly produkt moze byc w dalszym ciagu pompowalnym szlamem, który posiadajac zwiekszona zawartosc stalych czastek moze byc jednak transportowany rurociagiem do miejsca uzytkowania- Oddzielenie, co najmniej czesci wolnej wody od obrabianego szlamu moze byc dokonane przed, w czasie i/lub po ochlodzeniu i/lub rozprezeniu szlamu.Gdy oddzielenie wody jest przeprowadzone jako zupelne i pod wysokim cisnieniem w instalacji cisnieniowej to otrzymuje sie sproszkowany i odwodniony material staly bedacy pod wysokim cisnieniem, na przyklad w zasobniku lejowym, co jest bardzo korzystne gdy uszlachetniony material jest uzytkowany w procesie przebiegajacym pod wysokim cisnieniem. Jednym z przykladów takiego procesu jest gazyfikacja odwodnionego wegla brunatnego odbywajaca sie droga czesciowego spalania pod wysokim cisnieniem. « Niespodziewanie duzy stopien usuniecia zwiazanej wody uzyskuje sie przy wprawieniu szlamu w ruch burzliwy w obecnosci nie rozpuszczalnego w wodzie lepiszcza podczas i/lub po obróbce cieplnej. Powoduje to rozproszenie w wodzie zlepionych grudek materialu stalego. Zawierajacy wegiel material moze byc uszlachetniony oddzieleniem popiolotwórczych skladników, które pozostaja w wodzie w postaci drobnych czastek. Poniewaz zlepione grudki materialu zawierajacego wegiel posiadaja wieksze rozmiary, drobne, tworzace po spaleniu popiól, skladniki moga zostac odprowadzone razem z woda przepuszczana przez sito lub podobne urzadzenie.Polaczenie odwodnienia z odpopielaniem, w przypadku obróbki zawierajacych wegiel materialów stalych jest mozliwe wylacznie przy plynnosci rozproszonego materialu co wprowadzono w sposobie wedlug wynalazku. • Korzystnie, w przypadku wegla brunatnego, lepiszcze sklada sie lekkiego weglowodoru takiego jak propan, butan, pentan lub ciezka benzyna. Po dyspersji aglomeratu brunatnego wegla w wodzie, woda zostaje oddzielona, a nastepnie oddziela sie od wegla brunatnego lepiszcze przez odparowanie. Lepiszcze moze byc po tym zawracane ponownie do procesu, po skondensowaniu. Odparowanie lepiszcza moze byc przeprowadzane w zlozu sfluidyzowanym. Gaz powodujacy fluidyzacje zloza moze byc gazem obojetnym. Korzystnie jako gaz obojetny jest stosowany material wiazacy w stanie gazowym. • Utworzenie aglomeratu wegla brunatnego moze byc dokonane przed odparowaniem lepiszcza. Sposób ten prowadzi do uzyskania wysoko uszlachetnionego wegla brunatnego w procesie ciaglym. Otrzymany material moze miec postac czastek o srednicy milimetra odpowiednia do bezpylowego skladowania. Jezeli stosuje sie mielenie, otrzymany pyl wegla brunatnego moze byc bezposrednio doprowadzany do palnika pieca lub wytwornicy gazu. Dzieki usunieciu Wody i popiolu otrzymuje sie uszlachetniony wegiel brunatny, którego spalanie lub gazyfikacja odbywaja sie bez trudnosci.4 94 236 Oddzielenie lepiszcza i/lub wody moze byc prowadzone pod cisnieniem. Korzystnie, cisnienie to jest co najmniej równe cisnieniu panujacemu w instalacji, w której uszlachetniony material ma byc uzytkowany.Korzysc polega na tym, ze cisnienie sprezonej wodnej zawiesiny stalego materialu wytworzone na poczatku procesu jest wystarczajace do odwodnienia i ewentualnego odpopielenia, a równiez do dostarczenia materialu do instalacji, w której zostaje zuzytkowany. Unika sie wtedy jakiegokolwiek posredniego sprezenia strumienia materialu.W niektórych przypadkach korzystne jest stosowanie nieodzyskiwanego lepiszcza z olejów opalowych lub innych ciezkich weglowodorów. Jednym z przykladów takiego przypadku wystepuje gdy ostateczny produkt ma miec postac aglomeratu wegla brunatnego i lepiszcza. Inny wystepuje wtedy gdy aglomerat jest mieszany z olejem opalowym w celu uzyskania zawiesiny wegla brunatnego w oleju opalowym. « Stwierdzono, ze w niektórych przypadkach material staly moze zosta* wej odwodniony gdy co najmniej czesc lepiszcza zostanie dodana przed lub w czasie obróbki cieplnej, mozliwie nawet przed sprezaniem w temperaturze ponizej 100 stopni Celsjusza.Wedlug korzystnej postaci wynalazku lepiszcze dodaje sie porcjami przed, w czasie i/lub po obróbce cieplnej. Mozna stosowac stale lepiszcze, które staje sie cieklym po podgrzaniu szlamu po jego dodaniu. Dodanie lepiszcza pized obróbka cieplna moze byc korzystne ze wzgledu na mala mozliwosc wystepowania pienienia sie.Sposób wedlug wynalazku objasniono bardziej szczególowo za pomoca przedstawionych na rysunku wykresów dotyczacych trzech przykladów sposobu wedlug wynalazku. • Na fig. 1, strumien 1 drobnych czastek zawierajacego wegiel materialu, który ma byc uszlachetniony wprowadza sie do mieszalnika 2 razem ze strumieniem 3 wody. Zawiesine wodna doprowadza sie do takiej postaci, ze powstaje strumien 4 zasysany pompa 5 która spreza go do cisnienia dostatecznie wysokiego zeby nie dopuscic do wrzenia wody w reaktorze 6 do którego szlam 4 zostaje doprowadzony. Sprezanie pompa 5 odbywa sie w temperaturze nizszej od 100 stopni Celsjusza aby nie dopuscic do wrzenia wody za pompa 5.W wymiennikach ciepla 7 i 8 doprowadza sie cieplo do szlamu w celu podniesienia jego temperatury do potrzebnego poziomu, to jest co najmniej 150 stopni Celsjusza.Odwodnienie odbywa sie w reaktorze 6, którego wymiary dobiera sie tak, zeby czas przebywania w nim nagrzanego szlamu byl wystarczajacy do uwolnienia chemicznie zwiazanej wody i do uweglenia materialu wsadowego. Czas przebywania zalezy, od rodzaju zawierajacego wegiel materialu i od potrzebnego stopnia odwodnienia. Na ogól, wystarczajacy czas przebywania wynosi kilka minut Obrobiony cieplnie szlam opuszcza reaktor 6 strumieniem 9 zawierajacym wiecej wolnej wody niz strumien 4. Po ochlodzeniu, w wymienniku ciepla 7, wode odprowadza sie w separatorze odsrodkowym 10 otrzymujac strumien 11 wody którego czesc moze byc powrócona do procesu w postaci strumienia 12 oraz czesc, która w postaci strumienia 13 jest odprowadzana na zewnatrz.Strumien 14 dolny odplywajacy z separatora odsrodkowego 10 zawiera uszlachetniony, zawierajacy wegiel material wraz z woda, jezeli jest to potrzebne. Separacja, prowadzona w separatorze 10 moze odbywac sie przy cisnieniu procesu lub przy cisnieniu obnizonym w zaleznosci od sposobu docelowego uzytkowania materialu.Powyzszy sposób jest stosowany przy obróbce materialów zawierajacych mala zawartosc popiolu.Na fig. 2, strumien 20 niosacy drobne czastki zawierajacego wegiel materialu, który ma byc poddany uszlachetnieniu, wraz ze strumieniem wody 22 sa wprowadzane do mieszalnika 21. Utworzona zawiesina wodna posiada taka zawartosc czastek, ze moze byc ona zasysana przez pompe jako strumien 23. Pompa 24 spreza szlam do potrzebnego, ustalonego poprzednio cisnienia. W tej postaci wynalazku reaktor 25 ma dwie funkcje. Po przejsciu przez wymienniki ciepla 26 i 27, strumien 23 osiaga potrzebna, wyzsza od 150 stopni Celsjusza, temperature obróbki cieplnej, przeprowadzenie której jest pierwsza funkcja reaktora. Szlam przebywa w reaktorze przez potrzebny do obróbki okres czasu. Druga funkcja reaktora jest aglomeracja zawierajacych wegiel czastek i równoczesne oddzielenie od nich czastek popiolotwórczych. W tym celu w reaktorze 25 umieszczony jest element obrotowy 28, który moze stanowic wal z wystajacymi promieniowo lopatkami.Razem ze szlamem 23 dodawane jest lepiszcze 29 takie jak butan lub ciezka benzyna. Zawiesina 30 aglomeratu w wodzie jest odprowadzana z reaktora 25 i przeprowadzana przez separator 31, z którego wychodzi strumien 32 wody z czastkami popiolotwórczymi i strumien 33 aglomeratu. Strumien 32 materialu popiolotwórczego jest doprowadzany do separatora 34 z którego wychodza staly material popiolotwórczy 35 i czysta woda 36 wprowadzana ponownie do oleju. • Aglomerat 33 zawiera lepiszcze i nieco zaadsorbowanej wody. W suszarce 37 woda i lepiszcze zostaja odparowane i zostaje otrzymany suchy aglomerat odpopielonego i odwodnionego materialu zawierajacego wegiel. Strumien 39 par jest wprowadzany do kondensatora 40, z którego odprowadzane sa strumien 41 wody i strumien 42 lepiszcza, tworzacy razem ze strumieniem 43 uzupelniajacego lepiszcza, strumien 29. Caly proces, lacznie ze skladowaniem uszlachetnionego zawierajacego wegiel materialu 38 moze byc prowadzony pod cisnieniem, co ma duze znaczenie gdy uzyskany material jest stosowany w przebiegajacym pod cisnieniem procesach spalania lub gazyfikacji.94 236 b 5 Inny przyklad wynalazku zostal przedstawiony na fig. 3. Zespoly i strumienie odpowiadajace przedstawianym na fig. 2 razem polaczone. Daje to wieksze mozliwosci regulowania czasu przebywania i temperatur procesów odwadniania i odpopielania, co w niektórych przypadkach moze byc korzystne. Odpopielanie i aglomeracja sa korzystnie przeprowadzane przy nizszych parametrach jak odwadnianie. Zastosowano tu dodatkowe wymienniki ciepla 46 i 47. Przerywanymi liniami 48 i 49 pokazano mozliwosc wprowadzania do reaktora 44 i/lub do wysokocisnieniowego strumienia opuszczajacego pompe 24, bocznych strumieni 29 lepiszcza. Mozna w ten sposób uzyskac okreslony stan powierzchni zawierajacych wegiel czastek przed koncowym procesem aglomeracji.Przewód spustowy 50 jest na ogól konieczny do utrzymania w procesie potrzebnej ilosci wody. ¦ Przyklad . Sposób wedlug niniejszego wynalazku objasniono w nastepujacym przykladzie, w którym opisano kilka wyników badan, pokazujacych, ze zawierajacy poczatkowo, wagowo 66 procent wody wegiel brunatny moze zostac odwodniony bez odparowania wody do postaci zawierajacej wagowo 8 procent wody, za pomoca obróbki cieplnej przebiegajacej przy wysokich temperaturze i cisnieniu, nastepujacej po selektywnej aglomeracji lepiszczem, dokonanej w aglomeratorze.Doswiadczenia byly przeprowadzane w 3-litrowym reaktorze z turbinowym mieszadlem. Reaktor byl napelniony szlamem zawierajacym 50 procent wegla brunatnego Freche Tagebau w ilosci 1,5 litra. Rodzima zawartosc wody w wymienionym niemieckim weglu wynosila wagowo 43,5 procenta a wartosc opalowa suchej masy 5263 kilokalorii na kilogram. Naczynie reaktora bylo nagrzewane elektrycznie do 300 stopni Celsjusza w przeciagu 1,5 godziny, przy czym w wiekszosci przypadków bylo dodawane lepiszcze w postaci weglowodorów n-C,2 lub oleju opalowego 800". Nastepnie reaktor byl ochladzany do 50 stopni Celsjusza w przeciagu 4,5 godziny. Pozostale cisnienie bylo likwidowane, reaktor otwierany, a jego zawartosc przepuszczana przez typowy filtr papierowy Buchner'a w celu zabrania czastek stalych orar nastepnie przez filtr prózniowy w chwili gdy zostala utworzona ciastowana masa.Wyniki doswiadczen próbnych przedstawiono w tablicy Doswiadczenie Procent lepiszcza Zawartosc wilgoci Nr w zupelnie suchym weglu w lepiszczu n-Cu 0 40 42 45 0 0 0 olej opalowy 800" 0 0 0 0 0 0 .40 56,0 54,5 ,8 ,8 * 31,4 31,4 28,3 ,5 8,0 1—u Przeprowadzono równiez doswiadczenia prowadzone przy temperaturze 20 stopni Celsjusza otrzymujac wegiel brunatny o zawartosci wody, wagowo 66,0 procent. ¦ Wyniki przedstawione w tablicy wskazuja, ze umiarkowane odwodnienie mozna uzyskac stosujac sama tylko obróbke cieplna, co wykazuje doswiadczenie Nr 1, a przy odpowiednim dodatku lepiszcza mozna uzyskac odwodnienie znacznie wieksze.W zadnym z doswiadczen nie wytworzono twardych grudek chociaz otrzymany aglomerat byl w znacznej mierze odwodniony.Stwierdzono, ze polaczony z mieszadlem reaktor nie jest optymalnym urzadzeniem grudkujacym co potwierdzilo sie przy próbach grudkowania materialu uzyskanego w doswiadczeniu 7 na prasie stolowej. Po odwirowaniu mikroaglomeratu pochodzacego z tego doswiadczenia, uzyskano bardzo scisla mase zawierajaca znacznie mniej wody. < Uzyskano wskazania, ze w reakcjach chemicznych towarzyszacych odwodnieniu, jest wydzielane cieplo.6 94 236 PL