Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia nowych barwników disazowych o ogólnym wzorze 1, w którym B oznacza rodnik 1,4-fenyleno- wy ewentualnie podstawiony rodnikiem GH8, OCH,, NHCOCH, lub NHCONH2 albo rodnik 1,4-naftyleno- wy ewentualnie podstawiony rodnikiem OCH, lub SO,H, a Z oznacza rodnik NH2 lub OCH,.Nowe barwniki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku wykazuja polaczone wlasciwosci, nie wystepujace w znanych barwnikach o odcieniach, czerwonawo-brazowych, to jest ulegaja w duzym stopniu wciaganiu z kapieli barwiacej na wlókno i dobrze sie utrwalaja na wlóknie. Powyzsze cechy nadaja barwnikom duza sile barwienia, umozliwia¬ jaca uzyskanie glebokich odcieni o doskonalej trwa¬ losci na dzialanie swiatla i pranie, nawet przy ni¬ skich stezeniach w kapieli barwiacej, przy czym wybarwienia wykazuja doskonala odpornosc na dzialanie srodków bielacych.Sposród barwników wytwarzanych sposobem wed¬ lug wynalazku szczególnie korzystnymi sa barwniki o ogólnym wzorze 2, w którym Z ma wyzej poda¬ ne znaczenie i grupa SO,H w centralnym pierscie¬ niu naftalenowym wystepuje w pozycji 6 lub 7 w stosunku do jednej albo drugiej grupy azowej, po¬ niewaz barwniki te lub ich mieszaniny maja szcze¬ gólnie duza sile barwienia i ulegaja w duzym stop¬ niu wciaganiu na wlókno iz kapieli.Sposób wytwarzania nowych barwników disazo¬ wych o wzorze 1, w którym B i Z maja wyzej po- 2 dane znaczenie, polega na tym, ze zwiazek amino- azowy o ogólnym wzorze 3, w którym B ma wyzej podane znaczenie, poddaje sie reakcji w proporcji równomolowej z 2,4-dwuchloro-6-metoksy-s-triazyna lub 2,4-dwuchloro-6-amino-s-triazyna.Proces dogodnie prowadzi sie przez mieszanie rea¬ gentów w srodowisku wodnym w temperaturze 30— 50°C, korzystnie przy wartosci pH 6,5—7,5 utrzymy¬ wanej przez dodawanie srodka wiazacego kwas, ta- kiego jak kwasny weglan sodu, weglan sodu lub wodorotlenek sodu, w celu zobojetnienia chlorowo¬ doru tworzacego sie podczas reakcji.Inny sposób wytwarzania barwników o ogólnym wzorze 1, w którym B ma wyzej podane znaczenie, a Z oznacza rodnik NH2, polega na poddaniu reakcji chlorku cyjanurowego ze zwiazkiem aminoazowym o ogólnym wzorze 3, w którym B ma wyzej podane znaczenie, a nastepnie reakcji otrzymanego zwiazku z amoniakiem, w proporcji molowej jak 1:1:1.Reakcja dogodnie przebiega w srodowisku wod¬ nym przy wartosci pH 6,5—7,5 w procesie dwueta¬ powym, w etapie pierwszym korzystnie w tempe¬ raturze 0—10°C, a w drugim w temperaturze 30— 40°C, przy czym w drugim etapie mozna stosowac nadmiar amoniaku jako srodek wiazacy kwas two¬ rzacy sie podczas reakcji.Zwiazki aminoazowe o wzorze 3, stosowane jako zwiazek wyjsciowy, mozna otrzymac przez sprzeg¬ niecie soli dwuazoniowej kwasu 2-aminonaftaleno- so dwusulfonowego z amina o ogólnym wzorze BNH2, 86 47586 3 w którym B ma wyzej podane znaczenie, a nastep¬ nie zdwuazowanie otrzymanego zwiazku aminomo- noazowego i sprzegniecie z kwasem 1-aminonaftale- no-8-sul£onowego..Jako przyklad stosowanego kwasu 2-aminonafta- lenodwusulfonowego wymienia sie kwas 2-aminona- ftaleno-1,5-, -3,6-, -3,7-, -4,8-, -5,7- i -6,8-dwusulfo- nowy.Jako przyklad stosowanych amin o ogólnym wzo¬ rze BNH2 w którym B ma wyzej podane znaczenie, wymienia sie aniline, m-toluidyne, m-aminoacetani- licf, m-aminofenylomocznik, krezydyne, 2,5-dwume- tyloaniline, o- lub m-anizydyne oraz kwas 1-amino- naftaleno-6- lub -7-sulfonowy, a takze mieszaniny tych zwiazków.Nowe barwniki wyodrebnia sie z mieszaniny po¬ reakcyjnej znanymi sposobami stosowanymi przy wytwarzaniu barwników reaktywnych rozpuszczal¬ nych w wodzie, np. przez wysolenie i odsaczenie lub przez wysuszenie rozpryskowe mieszaniny poreak¬ cyjnej. Do wytworzonych barwników mozna doda¬ wac stabilizatory, np. mieszaniny wodorofosforanów metali alkalicznych.Nowe barwniki znajduja szczególne zastosowanie do barwienia celulozowych materialów wlókienni¬ czych, stanowiacych naturalna lub regenerowana celuloze, np. bawelne, len lub jedwab wiskozowy.Proces barwienia prowadzi sie metoda drukowania lub z kapieli, korzystnie w polaczeniu z obróbka srodkiem wiazacym kwas, takim jak wodorotlenek sodu, krzemian lub kwasny weglan, stosowana przed, podczas lub po wybarwieniu.Barwniki wytwarzane sposobem wedlug wynalaz¬ ku daja wybarwienia o brunatnych odcieniach, bar¬ dzo odporne na pranie i obróbke biezaca. Nowe barwniki szczególnie wyrózniaja sie duzym powino¬ wactwem do wlókna i duzym stopniem utrwalenia na barwionym materiale z kapieli barwiacej zawie¬ rajacej sól oraz bardzo inalyim stopniem zabarwia¬ nia nie barwionych materialów bedacych w bez¬ posrednim kontakcie, zarówno podczas wyplukiwa- * nia niezwiazanego barwnika, jak i podczas prania.Wynalazek objasniaja, nie ograniczajac jego za¬ kresu, nizej podane przyklady, w których podane czesci oznaczaja czesci wagowe.Przyklad I. Do roztworu 30,3 czesci kwasu 2-aminonaftaleno-4,8-dwusulfonowego w 400 czes¬ ciach wody dodano 50 czesci 13,8% roztworu wod¬ nego azotynu sodu i oziebiono do temperatury 10°C, nastepnie otrzymana mieszanine dodano w ciagu minut, stale mieszajac, do mieszaniny 100 czesci lodu z 40 czesciami kwasu solnego do 1,18 i miesza¬ no jeszcze w ciagu 1 godziny. Z mieszaniny poreak¬ cyjnej usunieto nadmiar kwasu azotowego przez do¬ danie kwasu amidosulfonowego, po czym dodano 21 czesci mieszaniny 1:1 kwasu l-aminonaftaleno-6- i -7-sulfonowego, nastepnie odpowiednia ilosc octa¬ nu sodu do uzyskania odczynu mieszaniny o war¬ tosci pH 4 i mieszano w ciagu 2 godzin, utrzymujac temperature 15—20°C. Wytracony osad odsaczono i wysuszono.Do 26,9 czesci otrzymanego produktu, po rozpusz- 475 4 czeniu w 400 czesciach wody, przy wartosci pH 4—8, dodano 25 czesci 13,8% roztworu wodnego azotynu sodu i otrzymana mieszanine dodano^ w ciagu 15 minut, stale mieszajac, do mieszaniny 100 czesci lo- du i 25 czesci kwasu solnego cl=1,18 i mieszano jesz¬ cze w ciagu 1 godziny. Z mieszaniny poreakcyjnej usunieto inadmiair kwasu azotawego przez dodanie kwasu amidosulfonowego, po czym dodantf 11,2 cze¬ sci kwasu l-aminonaftaleno-8-sulfonowego, nastep- io nie odpowiednia ilosc octanu sodu do uzyskania od¬ czynu mieszaniny o wartosci pH 4—5 i mieszano w ciagu 4 godzin, utrzymujac temperature 15—20°C.Do mieszaniny preakcyjnej dodano chlorku sodu do stezenia 100 g/l, nastepnie wytracony osad odsaczo- no i wysuszono w temperaturze 40°C.Do 15,4 czesci otrzymanego zwiazku aminodisazo- wego rozpuszczonego w 300 czesciach wody i ozie¬ bionego do temperatury 10°C dodano w ciagu 30 mi¬ nut roztwór 6,5 czesci chlorku cyjanurowego w 50 czesciach acetanu i mieszano w temperaturze 0— °C w ciagu 1 godziny utrzymujac wartosc pH 6,5— 7,5 przez dodanie 8% roztworu wodnego wodorotlen¬ ku sodu. Do mieszaniny reakcyjnej dodano 10 czesci wody amoniakalnej d=0,88 i mieszano w ciagu 4 go- dzin, utrzymujac temperature 35—40°C, nastepnie dodano soli do stezenia 150 g/l, po czym wytracony barwnik odsaczono i wysuszono. Otrzymany barw¬ nik barwil celulozowe materialy wlókiennicze w polaczeniu ze srodkiem wiazacym kwas na gleboki odcien czerwono-brazowy o doskonalej odpornosci na dzialanie swiatla, pranie i srodki bielace.Barwniki o podobnym odcieniu i wlasciwosciach jak w przykladzie I otrzymano stosujac kwas 1-na- ftyloamino-6-sulfonowy lub kwas l-naftyloamino-7- -sulfonowy, zamiast mieszaniny tych kwasów.Przyklad II. W 200 czesciach wody rozpusz¬ czono 7,7 czesci zwiazku aminodisazowego opisane¬ go w przykladzie I, utrzymujac wartosc pH 7—8 i do 40 otrzymanego roztworu, mieszajac i utrzymujac tem¬ perature 40—45°C, dodano 2,8 czesci 2,4-dwuchloro- -6-metoksy-s-triazyny w 25 czesciach acetonu, po czym mieszano w ciagu 4 godzin, utrzymujac war¬ tosc pH 6,5—7,5 przez dodawanie 8% roztworu wod¬ nego wodorotlenku sodu. Mieszanine poreakcyjna odsaczono i do przesaczu dodano chlorku sodu do stezenia 100 g/l. Wytracony osad odsaczono, prze¬ myto 10% solanka i wysuszono w temperaturze 40°C.Otrzymany barwnik barwil celulozowe materialy wlókiennicze w polaczeniu ze srodkami wiazacymi kwas na odcien brazowy, bardziej zólty niz wybar¬ wienia uzyskiwane barwnikiem otrzymanym w przy¬ kladzie I i dawal wybarwienie o doskonalej odpor¬ nosci na dzialanie swiatla, pranie i srodki bielace.Przyklady innych barwników, wytwarzanych w podobny sposób jak opisano w przykladach I i II, podano w zalaczonej tablicy w której odcienie uzy¬ skiwane na celulozie przedstawiono w ostatniej ko- 60 lumnie. W kolumnie II wymieniono stosowany kwas aminonaftalenodwusulfonowy, w kolumnie III po¬ sredni skladnik, a w IV kolumnie reagent koncowy, przy czym w celu zwiezlosci uzyto okreslanie „mie¬ szany kwas Clevego" dla oznaczenia mieszaniny 1:1 fi- kwasów l-aminonaftaleno-6- i 7-sulfonowego.86 475 Tablica I Przyklad III IV V VI ;VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII II kwas 2-aminonaftale- no-3,6-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-4,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-4,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-l,5-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-6,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-5,7-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-4,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-4,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-4,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-3,7-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-5,7-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-4,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-6,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-4,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-6,8-dwusulfonowy kwas 2-aminonaftale- no-6,8-dwusulfonowy III mieszany kwas Clevego krezydyna 2,5-dwumetoksyanilina mieszany kwas Clevego mieszany kwas Clevego mieszany kwas Clevego 2,5-dwumetyloanilina m-anizydyna krezydyna kwas l,7-Clevego anilina m-toluidyna m-aminoacetanilid m-aminofenylomocz- nik m-anizydyna kwas l,6-Clevego IV chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak 2,4-dwuchloro-6-me- toksy-s-trazyna chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak chlorek cyjanurowy, nastepnie amoniak Odcien czerwono-brazowy sredni brazowy niebiesko-brazowy czerwono-brazowy czerwono-brazowy czerwono-brazowy t pomaranczowo- -brazowy pomaranczowo- brazowy sredni brazowy czerwono-brazowy pomaranczowo- -brazowy pomaranczowo- -brazowy czerwono-brazowy czerwono-brazowy czerwono-brazowy czerwono-brazowy PL