PL82822B1 - - Google Patents

Description

Sposób wytwarzania reaktywnych barwników azowych Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania reaktywnych barwników azowych, o wzorze ogól¬ nym 1, w którym U oznacza atom chlorowca, zwlaszcza atom chloru lub bromu, Rj oznacza gru¬ pe o-sulfobenzenowa lub grupe ^-naftalenowa, za¬ wierajaca w polozeniu orto grupe sulfonowa, jeden z dwóch podstawników Y oznacza atom wodoru, a drugi podstawnik Y oznacza grupe sulfonowa, R2 oznacza grupe benzenowa zawierajaca grupe -COOH lub zawierajaca korzystnie jedna lub dwie grupy sulfonowe, a Z oznacza zdolny do reakcji z wlóknem podstawnik monochlorowcotriazynowy, który zawiera rodnik alkilowy lub arylowy zwia¬ zany poprzez atom tlenu lub atom siarki.Jako barwniki azowe wytwarzane sposobem we¬ dlug wynalazku nalezy przede wszystkim wymie¬ nic takie, w których podstawnik Z oznacza grupe 2-alkoksy-4-chloro-l,3,5-triazynowa.Wobec reaktywnych barwników o ogólnym wzo¬ rze 1, a w szczególnosci wobec konkretnego zwiazku o wzorze 12, najblizsza pod wzgledem struktural¬ nym, znana substancja jest omówiony w przykla¬ dzie 4 szwajcarskiego opisu patentowego nr 417 803 zwiazek o wzorze 13, który zawiera grupe -N(CH$)- jako czlon, laczacy usytuowany kran¬ cowo pierscien triazynowy z pozostala czescia czas¬ teczki. Natomiast barwnik o wzorze 12, a takze wszystkie dalsze barwniki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku zawieraja w stosownym (odpo¬ wiadajacym) polozeniu grupe -NH-. 10 15 Stwierdzono, ze ta nieznaczna konstytucjonalna róznica miedzy barwnikiem o wzorze 12, wytwarza¬ nym sposobem wedlug wynalazku, a barwnikiem 0 wzorze 13, znanym z cytowanego szwajcarskiego opisu patentowego nr 417 803, wywoluje nieoczeki¬ wanie znaczna zmiane wlasciwosci barwników. 1 tak dla porównania wlasciwosci obu tych barw¬ ników zadrukowano nimi paski satyny bawelnia¬ nej, i okreslono intensywnosc wybarwienia (sto¬ pien utrwalenia) druku w zaleznosci od czasu paro¬ wania (utrwalania). Intensywnosc wybarwienia mierzono w kilku odstepach czasu, a mianowicie po uplywie 30 sekund, 1 minuty, 2 minut i 4 minut trwania parowania. Intensywnosc wybarwienia osiagnieta po uplywie 4 minut przyjeto w obu przy¬ padkach za wartosc 100%. Zmierzone wartosci ze¬ stawiono w podanej nizej tablicy.Tablica 30 Barwnik 0 wzorze 1 13 (znany) 12 Utrwalenie w % po okresie parowania: 30 se¬ kund 60 80 1 minuty 70 80 2 minut 85 100 4 minut 100 100 82 82282822 3 Z tablicy tej wynika, ze barwnik o wzorze 12, otrzymany sposobem wedlug wynalazku, utrwala sie szybciej niz barwnik o wzorze 13, znany z przy^ kladu 4 szwajcarskiego opisu patentowego nr 417 803, a tym samym wykazuje znacznie wyzsza reaktywnosc. Ze wzgledu na potrzebe stosowania w nowoczesnej technice drukarskiej wysokoreak- tywnych, szybko utrwalajacych sie barwników, nowe zwiazki azowe o wzorze 1 oznaczaja w tej dziedzinie znaczny postep.Sposób wytwarzania reaktywnych barwników azo- wych o wzorze 1 polega wedlug wynalazku na tym, ze halogenek cyjanurowy kondensuje sie z kwa¬ sem l-amino-8-hydroksynaftaleno-3,6- lub -4,6- -dwusulfonowym, otrzymujac zwiazek o wzorze 2, w którym symbole U i Y maja wyzej podane zna¬ czenie, ten ostatni izwiazek poddaje sie reakcji z amina o wzorze. H2N-R2-NH2, w którym R2 ozna¬ cza grupe benzenowa, otrzymany produkt konden¬ sacji kondensuje sie z dwu- lub trójchlorowcotria- zyna i w tym ostatnim przypadku atom chlorowca wymienia sie na drodze kondensacji z alkoholem lub merkaptanem w dowolnym etapie procesu.Barwnik azowy otrzymuje sie na drodze sprzega¬ nia produktu kondensacji ze zwiazkiem dwuazo- wym aminy o wzorze R1-NH2, w którym Ri ma znaczenie podane w zastrz. 1.Sposobem wedlug wynalazku mozna wytwarzac reaktywne barwniki o wzorze 1 równiez wówczas, gdy w wyzej podanym sposobie zamiast dwuaminy o wzorze H2N-R2-NH2 poddaje sie reakcji dwu- amine juz monoacylowana za pomoca dwu- lub trójchlorowcotriazyny. Inna mozliwosc wytwarzania sposobem wedlug wynalazku polega na tym, ze kwas l-amino-8-hydroksynaftaleno-3,6- lub -4,6- -dwusulfonowy kondensuje sie ze zwiazkiem o wzorze Xi-NH-R2-NH-Z, w którym R2 oznacza grupe benzenowa, Z oznacza grupe mono- lub dwu- chlorowcotriazynowa, a Xi oznacza grupe dwu- chlorowcotriazynylowa i przed lub po tej konden¬ sacji sprzega sie ze zwiazkiem dwuazowym aminy o wzorze Rj-NHg, w którym Ri ma znaczenie po¬ dane przy omawianiu wzoru 1.Barwniki o wzorze 1 wytwarza sie równiez spo¬ sobem wedlug wynalazku na drodze reakcji azo- zwiazku o wzorze 3, w którym Ri, R2, U i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, z po¬ chodna 2,4-dwuchlorowco-l,3,5-triazyny.Kondensacje w sposobie wedlug wynalazku pro¬ wadzi sie korzystnie w obecnosci srodka wiazacego kwas, takiego jak weglan sodowy lub wodorotlenek sodowy, w takich warunkach, ze w gotowym pro¬ dukcie pozostaja zdolne do wymiany atomy chlo¬ rowca, to znaczy na przyklad w srodowisku orga¬ nicznego rozpuszczalnika lub w stosunkowo niskich temperaturach w srodowisku wodnym.Do substancji wyjsciowych o wzorze H2N-R2-NH2 zalicza sie zwlaszcza kwas m- lub p-dwuaminoben- zenokarboksylowy lub -sulfonowy, ewentualnie podstawiony atomami chloru lub bromu lub rodni¬ kiem alkilowym, takim jak rodnik metylowy, ety¬ lowy lub izopropylowy.Przykladami takich kwasów sa: kwas 1,4-dwu- aminobenzenosulfonowy-2, kwas 1-N-metyloamino- -4-aminobenzenosulfonowy-2, kwas 1,3-dwuamino- benzenosulfonowy-4, kwas 2,4-dwuaminotoluenosul- fonowy-5, kwas l,4-dwuamino-2-chlorobenzenosul- fonowy-6, kwas 1,4-dwuaminobenzenodwusulfono- wy-2,5, kwas 2,4-dwuaminotoluenosulfonowy-6, 5 kwas l,3-dwuaminobenzenodwusulfonowy-4,6, kwas 2,6-dwuaminotoluenosulfonowy-4, kwas 1,3-dwu- amino-2,4,6-trójmetylobenzenosulfonowy-5, kwas l,4-dwuaminobenzenokarboksylowy-2.Jako substraty dwu- lub trójchlorowcotriazynowe, 10 stosuje sie nastepujace zwiazki: 2,4,6-trójchloro(- trójbromo- lub -trójfluoro-)-l,3,5-triazyna,4,6-dwu- chloro-(-dwubromo- lub -dwufluoro-)-l,3,5-triazy- na, podstawione w polozeniu-2 grupa zwiazana po¬ przez atom siarki a wywodzaca sie z alifatycznego 15 lub aromatycznego merkaptozwiazku lub grupa zwiazana poprzez atom tlenu a wywodzaca sie z alifatycznego lub aromatycznego hydroksy- zwiazku.Do takich zwiazków, których grupy wiaza sie 20 z pierscieniem triazynowym w polozeniu -2 droga reakcji z trójchlorowcotriazyna, zalicza sie na przy¬ klad alifatyczne lub aromatyczne zwiazki mer- kapto- lub hydroksylowe, jak tioalkohole, kwas tio- . glikolowy, tiofenole, alkoksyalkanole, alkohol me¬ ss tylowy, etylowy, izopropylowy, kwas glikolowy, fe¬ nol, chloro- lub nitrofenole, kwasy fenolokarboksy- lowy i -sulfonowy, naftole, kwasy naftosulfonowe i tym podobne.Jako 4,6-dwuchlorowco-l,3,5-triazyny, zawierajace 30 w polozeniu -2 zeteryfikowana grupe oksylowa sto¬ suje sie na przyklad produkty kondensacji chlorku cyjanurowego lub bromku cyjanurowego, z nizej podanymi zwiazkami hydroksylowymi, takimi jak fenol, p-krezol, o-chlorofenol, metanol, etanol, 35 propanol-1, propanol-2, butanol-1, alkohol allilowy, alkohol propargilowy, 2-metoksy- i 2-etoksyetanol, 3-(l-metylo-etoksy)-propanol-l, 2-metylopropanol-l, pentanol-1, 3-metylobutanol-l, 2-metylobutanol-l, heksanol-1, 2,2-dwumetylopentanol-l, 2-chloroeta- 40 nol, 3-chloropropanol-l, 2-butyloksyetanol-l, 3-me- toksybutanol-1, 2-(2-metoksyetoksy)etanol-l, 2-eto- ksyetoksymetanol, 2-etylomerkaptoetanol-l, 2-feno- ksyetanol-1, cykloheksylometanol, octan 2-hydro- ksyetylu, alkohol czterowodorofurfurylowy, 2-bute- 45 nol-1, kwas glikolowy, alkohol l-metylo-2-etoksy- etylowy, alkohol l-metylo-2-metoksyetylowy, buta- nol-2, heksanol-2, l,3-dwuetoksypropanol-2,3-mety- lobutanol-2, cyklopentanol, cykloheksanol, 2-metylo- cykloheksanol, 3-hydroksyczterowodorofuran, alko- 50 hol benzylowy, pentanol-3, alkohol o-hydroksybenzy- lowy, alkohol p-metoksybenzylowy, alkohol 3-feny- loallilowy, kwas fenolosulfonowy-2 lub -4, kwas fenolodwusulfonowy-2,4, kwas fenolokarboksylo- wy-2 i podobne. 55 Wprowadzenie podstawnika w polozenie -2 ugru¬ powania triazynowego moze nastapic równiez po kondensacji z wyjsciowa dwuamina lub po sprze¬ gnieciu sposobem wedlug zwiazku azowego.Jako reakcyjne skladniki dwuazowe o wzorze 60 Rj — NH2 stosuje sie nastepujace zwiazki: kwas 2-aminonaftalenosulfonowy-l, kwas 2-aminonaftale- nodwusulfonowy-1,5, kwas 2-aminonaftalenotrójsul- fonowy-1,5,7, kwas anilino-o-sulfonowy, kwas 4-ace- tyloaminoanilinosulfonowy-2, kwas anilinodwusul- 65 fonowy-2,4 lub -2,5, kwas 4-metoksy- lub 4-me-5 82822 6 tyloanilinosulfonowy-2, kwas 6-metyloanilinodwu- sulfonowy-2,4- kwas 2-metyloanilinodwusulfonowy- -4,6, kwas 4-chloroanilinosulfonowy-2, kwas 3-me- tylo-4-chloroanilinosulfonowy-6, kwas 4-karboksy- anilinosulfonowy-6, kwas 2-aminonaftalenotrójsul- 5 fonowy-3,6,8.Dwuazowanie takiej aminy zachodzi w znany sposób za pomoca na przyklad azotynu sodu i kwa¬ su minaralnego, a sprzeganie prowadzi sie równiez w znany sposób w wodnym srodowisku alkalicz¬ nym.W otrzymanych sposobem wedlug wynalazku barwnikach o wzorze 1, ruchliwe atomy chlorowca mozna latwo zastapic jednym lub innym reaguja¬ cym z wlóknem podstawnikiem, na przyklad dro¬ ga reakcji z trzeciorzedowa amina lub z hydrazyna (taka jak dwumetylohydrazyna), przy czym otrzy¬ muje sie zdolne do reakcji z wlóknem zwiazki, w których dajacy sie odszczepic podstawnik stano¬ wi czwartorzedowa grupe amoniowa lub hydrazy- niowa, zwiazana z atomem wegla, zwlaszcza grupy heterocyklicznej.Wytworzone sposobem wedlug wynalazku reak¬ tywne barwniki azowe o wzorze 1 mozna wyodreb¬ nic i przeksztalcic w uzytkowe suche preparaty far- biarskie. Wyodrebnianie tych barwników prowadzi sie korzystnie w mozliwie niskich temperaturach droga wysalania i saczenia. Przesaczone barwniki mozna ewentualnie po dodaniu srodków zageszcza¬ jacych i/lub buforujacych, na przyklad po dodaniu, mieszaniny równych czesci fosforanu jedno- i dwu- sodowego wysuszyc, przy czym suszenie to prowa¬ dzi sie korzystnie w niezbyt wysokich temperatu¬ rach i pod zmniejszonym cisnieniem. Za pomoca suszenia rozpylowego mieszaniny poreakcyjnej mozna w niektórych przypadkach suche preparaty wytwarzac bezposrednio, to znaczy bez posrednie¬ go wyodrebniania barwnika.Barwniki otrzymywane sposobem wedlug wyna¬ lazku nadaja sie do farbowania i drukowania róz¬ nych materialów, takich jak jedwab, skóra, welna, wlókna superpoliamidowe i superpoliuretanowe, zwlaszcza jednak zawierajacych celuloze materia¬ lów o budowie wlóknistej, takich jak plótno, celu¬ loza, regenerowana celuloza i przede wszystkim bawelna. Szczególnie nadaja sie one do farbowania celulozy metoda Foulard'a, polegajaca na impregno¬ waniu materialów wodnymi, ewentualnie zawiera¬ jacymi sól, roztworami barwników przy czym barwniki te utrwala sie na farbowanych wyrobach droga obróbki za pomoca alkaliów, zwlaszcza w podwyzszonej temperaturze. Sposób ten i metody drukowania daja wybarwienia i druki, które wy¬ rózniaja sie dobra trwaloscia wobec swiatla, wyso¬ kim stopniem utrwalenia i przede wszystkim szcze¬ gólnie wysoka odpornoscia wybarwien na obróbke mokra i bardzo znaczna latwoscia usuwania nie utrwalonych czesci barwnika.Z barwników o wzorze 1 otrzymuje sie pasty do drukowania trwalsze od porównawczych produktów i dajace trwalsze wybarwienie, zwlaszcza w atmo¬ sferze kwasu.W podanych nizej przykladach, czesci o ile nie jest podane inaczej oznaczaja czesci wagowe, pro- 65 centy oznaczaja procenty wagowe, a temperature podano w stopniach Celsjusza.Przyklad I. Do subtelnej zawiesiny 185 czesci chlorku cyjanurowego w 1200 czesciach lodowatej 5 wody dodaje sie lodowato zimny obojetny roztwór 319 czesci kwasu l-amino-8-hydroksynaftaleno-3,6- -dwusulfonowego w 1700 czesciach wody. W ciagu 1 godziny wkrapla sie okolo 100 czesci 10 n toz- tworu wodorotlenku sodowego, przy czym wartosc !0 pH mieszaniny reakcyjnej pozostaje okolo 2,5. Po calkowitym zacylowaniu grupy aminowej otrzyma¬ ny roztwór zadaje sie obojetnym roztworem 188 czesci kwasu m-fenylenodwuaminosulfonowego w 1600 czesciach wody i przez wkraplanie 10 n roz- is tworu wodorotlenku sodowego utrzymuje sie pod¬ czas kondensacji odczyn roztworu o wartosci pH = 3,5 — 4,0. Po okolo 2 godzinach trwania ta druga kondensacja dobiega do konca. Tak otrzymany roztwór skladników sprzegania zobojetnia sie 10 n 20 roztworem wodorotlenku sodowego. Po dodaniu 150 czesci wodoroweglanu sodu doprowadza sie zwia¬ zek dwuazowy wytworzony w znany sposób z 173 czesci kwasu ortanilowego. Po 1 godzinnej reakcji, sprzeganie zostaje zakonczone a wytracony barw- 25 nik o wzorze 4 odsacza sie.Po wylugowaniu 80,25 czesci tego barwnika 500 czesciami wody, otrzymany roztwór zadaje sie 23 czesciami izopropoksydwuchlorotriazyny i miesza¬ nine reakcyjna ogrzewa do temperatury okolo 45°. 30 Otrzymuje sie przezroczysty roztwór, w którym za pomoca wkraplania okolo 50 czesci 2 n roztworu wodorotlenku sodowego utrzymuje sie podczas kon¬ densacji wartosc pH = 6,5—7,0. Nastepnie po zacy¬ lowaniu, otrzymany roztwór barwnika odparowuje 35 sie pod zmniejszonym cisnieniem do suchosci, Otrzymanym barwnikiem mozna drukowac bawel¬ ne w odcieniach czerwonych.Postepujac analogicznie jak w przykladzie I, lecz stosujac skladniki dwuazowe podane w rubryce I, 40 skladniki sprzegania podane w rubryce II, dwu- aminy podane w rubryce III i alkokosydwuchloro- triazyny podane w kolumnie IV tablicy 1, otrzy^ muje sie podobne barwniki.Przyklad II. Lodowato zimny obojetny roz- 45 twór 188 czesci kwasu m-fenylenodwuaminosulfo- nowego w 2000 czesciach wody zadaje sie ener¬ gicznie mieszajac 218 czesciami izopropoksydwu-? chlorotriazyny. Przez wkraplanie 10 n lugu sodo¬ wego utrzymuje sie podczas kondensacji odczyn 50 roztworu o wartosci pH = 5—7. Otrzymany toz-? twór acylowanego kwasu m-fenylenodwuaminosul- fonowego zadaje sie 185 czesciami chlorku cyja¬ nurowego. Calosc ogrzewa sie do temperatury 40aC i przez wkraplanie 10 n lugu sodowego utrzymuje 55 sie podczas kondensacji odczyn roztworu o warto¬ sci pH = 6—7. Po zakonczeniu kondensacji otrzy¬ many pólprodukt kondensuje sie z barwnikiem, aminoazowym o wzorze 5. y Otrzymuje sie w ten sposób barwnik, który far-< 60 buje bawelne w odcieniu niebieskawo czerwonym.Przyklad III. 319 czesci kwasu l-amino-8- -hydroksynaftalenodwusulfonowego-3,6 poddaje sie reakcji z 185 czesciami chlorku cyjanurowego, tak jak w przykladzie I. Gdy nie stwierdza sie juz obe- 65 cnosci zadnej wolnej grupy aminowej, do otrzy- 20 25 30 35 40 45 50 55I kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenodwu- sulfonowy-2,4 kwas 1-amino- benzenodwu- sulfonowy-2,5 kwas 1-amino- -2-metyloben- zenodwusulfo- nowy-4,6 kwas 1-amino- -4-chloroben- zenosulfono- wy-6 kwas 1-amino- -4-chloroben- zenosulfono- wy-6 kwas 1-amino- -4-metyloksy- benzenosulfo- nowy-6 kwas 1-amino- -3-metylo-4- chlorobenze- nosulfonowy-6 kwas 1-amino- -3-karboksy- benzenosulfo- nowy-6 kwas 2-amino- naftalenodwu- suIfonowy-1,5 II kwas 1-amino- 8-hydroksy-naf- talenodwusulfo- nowy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kv/as l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-aminc-3- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-4,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-naftale- nodwusulfonowy- -3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-4,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-4,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-4,6 82822 ablica 1 III kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,4-dwu- aminobenzeno- suIfonowy-2 kwas 1,4-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-2 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- amino-4-mety- lobenzenosul- fonowy-6 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- amino-2,4,6- trójmetyloben- zenosulfono- wy-5 8 IV 2-metoksy- 4,6-dwuchlo- ro-1,3,5- triazyna 2-etoksy-4,6- dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna 2-propyloksy- -4,6-dwuchlo- ro-l,3,5-tria- zyna 2-|5-etoksy- etoksy-4,6-dwu- chloro-1,3,5- triazyna 2-cykloheksy- loksy-4,6-dwu- chloro-1,3,5- triazyna 2-ienoksy-4,6- dwuchloro-1,3,5 -triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- -1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchIoro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna82822 10 c.d. tablicy 1 I kwas 2-amino- naftalenotrój- sulfonowy-3,6,8 kwas 2-amino- naftalenotrój- sulfonowy- -1,5,7 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 II kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-4,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-4,6 kwas l-amino-8- hydroksy-nafta- lenodwusulfono- wy-4,6 III kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,4-dwu- aminobenzeno- dwusulfono- wy-2,5 IV' 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna manego roztworu dodaje sie zwiazek dwuazowy wytworzony z 173 czesci kwasu ortanilowego i pro¬ wadzac sprzeganie wolno dodaje sie 10 n lug so¬ dowy, tak azeby wartosc pH odczynu roztworu w ciagu kilku godzin wzrosla do pH = 7.Równoczesnie lodowato zimny roztwór 188 cze¬ sci kwasu m-fenylenodwuaminosulfonowego w 2000 czesciach wody zadaje sie podczas energicznego mieszania 218 czesciami izopropoksydwuchlorotria- zyny. Przez wkroplenie 10 n ^ugu sodowego pod¬ czas kondensacji utrzymuje sie odczyn roztworu o wartosci pH = 5—7. Otrzymany roztwór acylo- wanego kwasu m-fenylenodwuaminosulfonowego wlewa sie do roztworu wyzej podanego barwni¬ ka dwuchlorotriazynowego, ogrzewa mieszanine reakcyjna do temperatury 40—50° i przez wkrap- 20 25 30 lanie 10 n lugu sodowego utrzymuje sie podczas kondensacji odczyn roztworu o wartosci pH = 6—7.Po zakonczeniu kondensacji utworzony barwnik wysala sie, odsacza i suszy.Otrzymany produkt barwi bawelne na czerwono z lekko niebieskim odcieniem. Jezeli do acylowania kwasu l-amino-8-hydroksynaftaleno-3,6-dwusulfo- nowego stosuje sie zamiast chlorku cyjanurowego równowaznikowa ilosc bromku cyjanurowego, o- trzymuje sie podobny barwnik.Postepujac analogicznie jak w przykladzie III, lecz stosujac skladniki dwuazowe podane w rubry¬ ce I, skladniki sprzegania podane w rubryce II, dwuaminy podane w rubryce III i alkoksydwuchlo- rotriazyny podane w rubryce IV nizej podanej ta¬ blicy 2, otrzymuje sie podobne barwniki.Tablica 2 I kwas 1-amino- -4-metyloben- zenosulfono- wy-6 kwas 1-amino- -4-metyloben- zenosulfono- wy-6 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 2-amino- naftalenodwu- sulfonowy-1,5 kwas 2-amino- naftaleno- trójsulfono- wy-1,5,7 kwas 2-amino- naftaleno- trójsulfono- wy-3,6,8 II kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfo- nowy-4,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 III kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- amino-4-mety- lobenzenosul- fonowy-6 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,4-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-2 IV 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- 1,3,5-triazyna 2-/?-etoksy- 4,6-dwuchloro- -1,3,5-tria- i zyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna 2-metoksy-4,6- dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna 2-metoksy-4,6- dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna8282Z 11 12 c.d. tablicy II I 1 kwas 1-amino- 4-metoksyben- zenosulfono- wy-6 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 kwas 1-amino- benzenosulfo- nowy-2 II kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 kwas l-amino-8- hydroksynafta- lenodwusulfono- wy-3,6 III kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- sulfonowy-4 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- dwusulfonowy-4,6 kwas 1,3-dwu- aminobenzeno- dwusulfono- wy-4,6 kwas 1,4-dwu- aminobenzeno- karboksylo- wy-2 IV 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna 2-fenylotio- -4,6-dwuchlo- ro-l,3,5-tria- zyna 2-izopropoksy- 4,6-dwuchloro- -1,3,5-tria- zyna I Przyklad IV. 319 czesci kwasu l-amino-8-hy- droksynaftalenodwusulfonowego-3,6 poddaje sie re¬ akcji z 185 czesciami chlorku cyjanurowego, ana¬ logicznie jak w przykladzie I. Otrzymany roztwór poddaje sie reakcji z produktem monokondensa- cji 188 czesci kwasu m-fenylenodwuamino-sulfo- nowego z 219 czesciami izopropoksydwuchlorotria- zyny. Tak otrzymane skladniki sprzegania sprzega sie z zwiazkiem dwuazowym wytworzonym ze 173 czesci kwasu ortanilowego, otrzymujac po zobojet¬ nieniu barwnik, farbujacy bawelne na czerwono z odcieniem niebieskawym.Przyklad V. 503 czesci barwnika aminoazo- wego o wzorze 5, otrzymanego w znany sposób przez sprzeganie, w srodowisku alkalicznym w obecnosci wodoroweglanu, kwasu ortanilowego z kwasem l-amino-8-hydroksynaftaleno-3,6-dwusul- fonowym, poddaje sie reakcji ze 185 czesciami chlorku cyjanurowego. Tak otrzymany barwnik dwuchlorotriazynowy kondensuje sie analogicznie jak w przykladzie IV z produktem monokonden- sacji 188 czesci kwasu m-fenylenodwuaminosulfo- nowego i 218 czesci izopropoksydwuchlorotriazyny.Otrzymuje sie barwnik identyczny z produktem wytworzonym jak w przykladzie III.Przyklad VI. 503 czesci barwnika aminoazo- wego o wzorze 5 poddaje sie reakcji z 185 cze¬ sciami chlorku cyjanurowego, otrzymany barwnik dwuchlorotriazynowy kondensuje sie z 188 czescia¬ mi kwasu m-fenylenodwuaminosulfonowego, po czym poddaje kondensacji z 218 czesciami izopro¬ poksydwuchlorotriazyny w temperaturze 40—60°.Wytworzony w ten sposób barwnik jest identycz¬ ny z barwnikiem wytworzonym jak w przykla¬ dzie I.Barwienie prowadzi sie nastepujaco: 2 czesci barwnika z dodatkiem 0,5 czesci jednosodowej soli kwasu m-nitrobenzenosulfonowego rozpuszcza sie w 100 czesciach wody. Otrzymanym roztworem nasyca sie tkanine bawelniana, tak zeby ciezar jej zwiekszyl sie o 75%, po czym tkanine suszy.Nastepnie tkanine nasyca sie roztworem o tem¬ peraturze 20°, zawierajacym na 1 litr 5 g wodoro¬ tlenku sodowego i 300 g chlorku sodowego, az do zwiekszenia jej ciezaru o 75%, traktujac para w 25 ciagu 20—30 sekund w temperaturze 100—101°, splukuje, zmydla w ciagu XU godziny w 0,3% wrza¬ cym roztworze wolnego od jonów srodka piorace¬ go, splukuje i suszy.Drukowanie prowadzi sie w nastepujacy sposób: 30 Szybko mieszajac rozpuszcza sie 2 czesci barwni¬ ka w 100 czesciach podstawowego zageszczacza, skla¬ dajacego sie z 45 czesci zageszczacza o zawartosci 5% alginianu sodowego, 32 czesci wody, 20 czesci mocznika, 1 czesci jednosodowej soli kwasu m-ni- 35 trobenzenosulfonowego oraz 2 czesci wodorowegla¬ nu sodowego.Tak otrzymana pasta do drukowania drukuje sie tkanine bawelniana na walcowej maszynie do dru¬ kowania i uzyskana pokryta drukiem tkanine trak- 40 tuje sie w ciagu 1—2 minut w temperaturze 100° nasycona para. Tkanine z nadrukiem nastepnie do¬ kladnie splukuje sie zimna i goraca woda, przy czym nie utrwalone chemicznie substancje bardzo latwo usuwa sie z wlókna i nastepnie suszy. 45 PL PL

Claims (6)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania reaktywnych barwników azowych o wzorze 1, w którym U oznacza atom so chlorowca, zwlaszcza atom chloru lub bromu, Ri oznacza grupe o-sulfobenzenowa lub grupe ^-nafta¬ lenowa, zawierajaca w polozeniu orto grupe sulfo¬ nowa, jeden z dwóch podstawników Y oznacza atom wodoru, a drugi podstawnik Y oznacza gru- 55 pe sulfonowa, R2 oznacza grupe benzenowa, za¬ wierajaca grupe -COOH lub zawierajaca korzyst¬ nie jedna lub dwie grupy sulfonowe, a Z ozna¬ cza podstawnik monochlorowcotriazynowy, który zawiera rodnik alkilowy lub arylowy zwiazany po- 60 przez atom tlenu lub siarki, znamienny tym, ze halogenek cyjanurowy kondensuje sie z kwasem l-amino-8-hydroksynaftaleno-3,6- lub -4,6-dwusul- fonowym, otrzymujac zwiazek o wzorze 2, w któ¬ rym symbole U i Y maja wyzej podane znaczenie, 65 ten ostatni zwiazek poddaje sie reakcji z amina82S22 13 14 o wzorze H2N-R2-NH2, w którym R2 oznacza gru¬ pe benzenowa, otrzymany produkt kondensacji kondensuje sie z dwu- lub trójchlorowcotriazyna, przy czym w tym ostatnio podanym przypadku atom chlorowca wymienia sie droga kondensacji z alkoholem lub merkaptanem, a w dowolnym eta¬ pie sposobu, zarówno przed jak i po kondensacji, otrzymuje sie zwiazek azowy droga sprzegania pro¬ duktu z tego etapu ze zwiazkiem dwuazowym ami¬ ny o wzorze Ri—NH2, w którym Ri ma wyzej podane znaczenie.

2. Sposób wytwarzania reaktywnych barwników azowych o wzorze 1, w którym wszystkie sym¬ bole maja znaczenie podane w zastrzezeniu 1, zna¬ mienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym Y i U maja znaczenie podane w zastrz. 1, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze I^N-R^NH-Z, w którym Z oznacza grupe mono- lub dwuchloro- wcotriazynowa i R2 maja znaczenie podane w zastrz. 1, otrzymujac zwiazek o wzorze 1.

3. Sposób wytwarzania reaktywnych barwników azowych o wzorze 1, w którym wszystkie symbole maja znaczenie podane w zastrzezeniu 1, zna¬ mienny tym, ze kwas l-amino-8-hydroksynaftale- no-3,6- lub -4,6-dwusulfonowy kondensuje sie ze zwiazkiem o wzorze Xi-NH-R2-NH-Z, w którym R2 oznacza grupe benzenowa, Z ma znaczenie po¬ dane w zastrz. 2, a Xi oznacza grupe dwuchlorow- cotriazynylowa, i przed lub po tej kondensacji sprzega sie ze zwiazkiem dwuazowym aminy o wzo¬ rze Ri—NH2, w którym R1 ma znaczenie podane w zastrz. 1.

4. Sposób wytwarzania reaktywnych barwników azowych o wzorze 1, w którym wszystkie symbo¬ le maja znaczenie podane w zastrzezeniu 1, zna¬ mienny tym, ze zwiazek o wzorze 3, w którym Rt, 5 R2, U i Y maja znaczenie podane w zastrz. 1, przy czym R2 oznacza zwlaszcza grupe o wzorze 7 lub 8, kondensuje sie w stosunku molowym okolo 1 :1 ze zwiazkiem o wzorze 6, w którym oba podstaw¬ niki U oznaczaja atomy chlorowca, zwlaszcza ato¬ my chloru lub bromu a W oznacza grupe alkilowa lub arylowa zwiazana poprzez atom tlenu lub siar¬ ki, zwlaszcza grupe alkoksylowa lub alkoksyalko- ksylowa o 1 6 atomach wegla.

5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 9, w którym V oznacza atom wo¬ doru lub niskoczasteczkowy rodnik alkilowy, zwla¬ szcza rodnik metylowy, kondensuje sie z 4,6-dwu- chloro-l,3,5-triazyna, która zawiera w polozeniu -2 zwiazana poprzez atom tlenu niskoczasteczkowa grupe alkilowa, zwlaszcza zawiera grupe metoksy- lowa, etoksylowa, propoksylowa lub izopropoksy- lowa.

6. Sposób wytwarzania reaktywnych barwników azowych o wzorze 1, w którym wszystkie symbole maja znaczenie podane w zastrzezeniu 1, znamien¬ ny tym, ze zwiazek o wzorze 10, w którym V ozna¬ cza atom wodoru lub niskoczasteczkowy rodnik alkilowy, zwlaszcza rodnik metylowy, kondensuje sie ze zwiazkiem o wzorze 11, w którym R oznacza niskoczasteczkowy rodnik alkilowy, zwlaszcza rod¬ nik metylowy, etylowy, propylowy lub izopropy¬ lowy. 15 20 2582822 U i N N HO NH—C* C-NH-R2-NH-Z R,-N-N U i N N I II HO NH-C C-U HO,S X HO NH—C C-NH-R2-NH2 R—N=N HO NH — Cf C-NH S03H SO3H ¦SOoH NH, Wzór 5 U i. N N u-c c-w V SO,H S03H Wzór 6 Wzór 7 Wzór 882822 S03H S03H Wzór 10 HjN S03H , A NH-C C-OR N N Y Cl Wzór 11 HO NH N C^C-NH SO3H HOj^SOjH Cl it Wzór 13 C^C-OCH, 1 11 * HONH- N=N- SOjH H03S -(?N-C-NH S0,H ^ -NH-cAc-OCHj I 11 SO3H N^-N Cl Wzór 12 PL PL