Pierwszenstwo: Opublikowano: 10.VIII.1961 (P 97 137) 14.IX.1960 dla zastrz, 1—11 31.X.1960 dla zastrz. 12 Szwajcaria 30.VII.1965 KI 8 m, 1/01 MKP D06p UKD m ¦ptwfi\ Wlasciciel patentu: CIBA, Societe Anonyme, Bazyleja (Szwajcaria) lhHS**i**m*°^Qol —— ^WWgjglf bing| Sposób barwienia i drukowania wlókien poliestrowych i Znane jest barwienie i drukowanie wlókien po¬ liestrowych za pomoca wprowadzania na wlókna te wodnych kapieli zawierajacych barwnik oraz poddawanie nastepne tych wlókien obróbce w wy¬ sokiej temperaturze. Sposobem tym mozna barwic 5 metoda ciagla jedynie material w sztukach, który napawa sie w napawarce a po posrednim susze¬ niu poddaje obróbce w wysokiej temperaturze.Przy tym czesto wybarwienie i jego równomiernosc pozostawiaja duzo do zyczenia. 10 Wynalazek jest oparty na stwierdzeniu, ze dobre wyniki barwienia i drukowania w sposób ciagly wlókien poliestrowych uzyskuje sie jezeli zastoso¬ wac kapiel wodna, która oprócz barwnika i srod¬ ka zageszczajacego, zawiera tworzacy koazerwat 15 srodek pomocniczy, który zdolny jest do utworze¬ nia z woda i ewentualnie z jej dodatkami ukladu, skladajacego sie z dwóch faz cieklych i fazy przej¬ sciowej, przy czym stosunek ilosciowy tego srodka pomocniczego do wody czystej lub zawierajacej do- 20 datki jest tak dobrany, ze powstaje koazerwat, co ma miejsce wtedy, gdy faza bogatsza w srodek po¬ mocniczy wynosi co najmniej 20% objetosciowych wodnej kapieli, a nastepnie material wlóknisty poddaje sie obróbce cieplnej. 25 Sposób wedlug wynalazku nadaje sie zwlaszcza do barwienia i drukowania wlókien otrzymanych z kwasu tereftalowego i glikolu etylenowego, ewentualnie w mieszaninie z innymi wlóknami wolnymi od azotu, jak np. z bawelna. 30 Jako barwniki stosuje sie w sposobie wedlug wynalazku barwniki uzywane dotychczas do bar¬ wienia wlókien poliestrowych, zwlaszcza pigmen¬ ty kadziowe, nalezace do szeregu barwników indy- goidowych lub antrachinonowych, przy czym zaleca sie stosowac pigmenty o subtelnym rozdrobnieniu.Do barwienia tkanin mieszanych z wlókien po¬ liestrowych i innych wlókien wolnych od azotu stosuje sie wedlug wynalazku oprócz pigmentów zwykle barwniki stosowane do barwienia innych wlókien i tak np. dla wlókien celulozowych — barwniki bezposrednie.Obok barwnika przy sposobie wedlug wynalaz¬ ku stosuje sie srodek pomocniczy, który musi wy¬ kazywac powyzej podane wlasciwosci. Jednym z warunków jakie musi spelniac ten srodek po¬ mocniczy jest to, ze musi on byc zdolny do two¬ rzenia z woda ukladu o ograniczonej rozpuszczal¬ nosci. Uklad taki sklada sie jak zwykle z dwóch substancji, z których kazda rozpuszcza sie w dru¬ giej w sposób ograniczony, to jest do pewnej okres¬ lonej zawartosci procentowej, przy czym miedzy tymi granicami istnieje obszar dwufazowy o dwóch fazach cieklych, przy czym pewna ilosc srodka po¬ mocniczego musi byc rozjpuszczalna w wodzie i pewna ilosc wody musi byc rozpuszczalna w srod¬ ku pomocniczym.Granica rozpuszczalnosci srodka pomocniczego nie powinna byc zbyt wysoka, nie powinna wyno¬ sic wiecej niz 2%, przy czym liczba procentowa 4967449674 oznacza liczbe czesci srodka pomocniczego w 100 czesciach roztworu. Taka granica rozpuszczalnosci albo istnieje juz w roztworze skladajacym sie tyl¬ ko z wody i srodka pomocniczego, albo mozna ja uzyskac przez odpowiednie dodatki, na przyklad przez zobojetnienie zasadowego lub kwasnego srodka pomocniczego przez dodanie elektrolitów, które wchodza w gre przy barwieniu materialów tekstylnych, jak na przyklad kwasu octowego, siar¬ czanu sodowego lub chlorku sodowego, przez do¬ danie dodatków koniecznych zreszta do drukowa¬ nia, z£$aszcza srodków zageszczajacych, substancji hydrotropowych, jak na przyklad mocznika, gli- , \ ceryny lub pochodnych glikolu' i tym podobnych.W tych przypadkach mozna uklad okreslic jako zmodyfikowany uklad dwuskladnikowy. Wyzej wymienione dodatki umozliwiaja lub ulatwiaja utworzenie ukladu dwufazowego miedzy woda i srodkjem -pomocniczym. Te dodatki sa zazwyczaj f» "jT^^C^1 cofetftyszczalne w wodzie lub daja sie zdy- y' * spergowac. \ \ W ukladzieldwufazowym istnieje faza ubozsza w \ ^ Sjrodelt w^elffo^aniczy i faza bogatsza w ten srodek.' , Ze "zw^kszeniem ilosci srodka pomocniczego, w od¬ niesieniu do calego ukladu dwufazowego, zwiek¬ sza sie takze stosunek objetosciowy fazy bogat¬ szej w srodek pomocniczy do fazy ubozszej w sro¬ dek pomocniczy. Przy sposobie wedlug wynalazku stosuje sie wylacznie taki srodek pomocniczy, któ¬ ry wprowadzony w nieznacznej ilosci warunkuje znaczny objetosciowo udzial fazy bogatszej w sro¬ dek pomocniczy w dwufazowym ukladzie, wyno¬ szacy korzystnie co najmniej okolo 20%.Dlatego tez, jezeli granica rozpuszczalnosci srod¬ ka pomocniczego w wodzie zostanie przekroczona, to juz przy stosunkowo malym wzroscie zawarto¬ sci w ukladzie srodka pomocniczego powstaje taki uklad dwufazowy, w którym istnieje stosunkowo duzy udzial osrodka bogatego w srodek pomocni¬ czy, i ta faza bogata w srodek pomocniczy sklada sie glównie lub w wiekszej czesci z wody (teoretycz¬ nie prawidlowe oznaczenie fazy: woda w srodku pomocniczym przy takim stosunku ilosciowym jest w sprzecznosci ze zwyklym znaczeniem, poniewaz zazwyczaj ilosc rozpuszczonej substancji jest mniejsza anizeli rozpuszczalnika). Substancje, któ¬ re, jak na przyklad butanol lub alkohol benzylo¬ wy tego warunku nie spelniaja, nie brane sa pod uwage w sposobie wedlug wynalazku, a to dlatego, ze przy zwiekszeniu ilosci rozpuszczalnika ponad stan nasycenia, udzial fazy bogatej w srodek po¬ mocniczy w calym ukladzie, tylko powoli wzrasta, na przyklad w progresji prostej, zblizonej do li¬ niowej.Klase zwiazków, które spelniaja wyzej podane warunki stawiane srodkom pomocniczym i które najlepiej nadaja sie do stosowania w sposobie we¬ dlug wynalazku sa substancje hydrofilowe, two¬ rzace koloidalne roztwory, zwlaszcza substancje powierzchniowo czynne. Jezeli takie substancje tworza uklad dwufazowy powyzej opisanego ro- ' dzaju, to wówczas jest mowa o koazerwacji. Wy¬ razenie koazerwacja oznacza rozdzial mieszaniny, to jest podzial koloidalnego pozornie prawdziwego roztworu hydrofilowego koloidu, na dwie ciekle fazy, przy czym faza bogatsza w koloid jest ozna- ( czona jako koazerwat, zas faza ubozsza w koloid — jako ciecz równowazaca. Rozdzial mozna spowodo¬ wac przez dodanie elektrolitów lub innych odpo¬ wiednich substancji. Koazerwat odznacza sie tym, 5 ze mala ilosc koloidu zawiera stosunkowo duza ilosc rozpuszczonej wody. Uklad koazerwowany jest zmodyfikowanym ukladem dwóch substancji zgodnie z powyzej podana definicja.Jezeli do ukladu dwufazowego woda — srodek 10 pomocniczy wprowadzic pigment, to praktycznie przejdzie on po przemieszaniu calkowicie do fazy bogatej w srodek pomocniczy. Uklad dwufazowy, skladajacy sie zasadniczo z wody, srodka pomocni¬ czego i barwnika mozna na ogól uzyskac bez do- 15 dania emulgatorów, shomogenizowac tak, ze otrzy¬ muje sie kapiel wystarczajaco trwala, na okres jej stosowania, która niezwlocznie nalezy wprowadzic na material wlóknisty. Trwalosc te mozna zwiek¬ szyc przez dodanie srodka zageszczajacego, najko^ 20 rzystniej alginianu sodowego.Jako przyklady srodków pomocniczych, które spelniaja powyzsze warunki, zdolne sa do koazer¬ wacji i dlatego nadaja sie do stosowania w sposo- 25 bie wedlug wynalazku, nalezy wymienic produkty reakcji wysokoczasteczkowych kwasów tluszczo¬ wych z hydroksyalkiloaminami, jak równiez ewen¬ tualnie z tlenkiem etylenu. Mozna na przyklad sto¬ sowac tego rodzaju produkty reakcji wysokocza- ao steczkowych kwasów tluszczowych, najkorzystniej o okolo 12 atomach wegla z hydroksyalkiloamina¬ mi, jak trójetanoloamina lub korzystnie dwuetano- loamina, wytworzone przy stosunku molowym hy- droksyalkiloaminy do kwasu tluszczowego wyno- 35 szacym wiecej niz 1, na przyklad 2 : 1.Takze przy wytwarzaniu srodków pomocniczych z kwasów tluszczowych i hydroksyalkiloamin lacz¬ nie z tlenkiem etylu na ogól korzystnie jest, je¬ zeli stosunek ilosciowy uzytych do reakcji hydro- 40 ksyalkiloamin i kwasów tluszczowych jest wiekszy od 1, na przyklad wynosi okolo 2 : 1. Ilosc tlenku etylenu dobiera sie korzystnie w ten sposób, aby ilosciowy stosunek molowy uzytych do reakcji kwasów tluszczowych i tlenku etylenu wynosil od 45 okolo 1 : 2 do 1 :15.Kolejnosc reakcji trzech substancji wyjsciowych, a mianowicie kwasu tluszczowego, hydroksyalki- loaminy i tlenlui etylenu jest dowolna. Na przy¬ klad mozna uzyskac doskonale wyniki, jezeli do 50 wyzej wymienionego produktu reakcji kwasu tlu¬ szczowego z hydroksyalkiloamina, przylaczyc na¬ stepnie tlenek etylenu.Mozna takze .do hydroksyalkiloamidu kwasu tluszczowego, otrzymanego przez reakcje kwasu tluszczowego z hydroksyalkiloamina w stosunku molowym 1 : 1 przylaczyc tlenek etylenu i otrzy¬ many produkt przylaczenia, celowo, ponownie pod¬ dac reakcji z hydroksyalkiloamina w-stosunku molowym 1 :1. Dobre wyniki mozna takze uzyskac, 60 jezeli zamiast ostatnio wspomnianej reakcji (która prowadzi sie w podwyzszonej temperaturze, na przyklad 130 — 160QC, w ciagu kilku godzin), do produktu przylaczenia z alkiloamidu kwasu tlusz¬ czowego i tlenku etylenu, po prostu dodac hydro- 65 ksyalkiloaminy. 30 35 4049674 Do wytwarzania srodków pomocniczych, przy za¬ stosowaniu tlenku etylenu brane sa pod uwage, jako kwasy tluszczowe na przyklad kwas kapry- lowy, stearynowy, oleinowy, a zwlaszcza kwas tluszczowy kokosowy. (Pod nazwa kwas tluszczo¬ wy kokosowy nalezy rozumiec mieszanine róznych wysokoczasteczkowych nasyconych lub nienasyco¬ nych kwasów tluszczowych (Ci2 — Ci8), a jako hy¬ droksyalkiloaminy nadaja sie trójetanoloamina, dwuhydroksyetyloetylenodwuamina, a zwlaszcza dwuetanoloamina, a takze mieszaniny dwóch lub kilku tych amin. Najlepszymi srodkami pomocni¬ czymi sa: produkt otrzymany z 1 mola kwasu tlusz¬ czowego kokosowego i 2 moli dwuetanoloaminy, przy odszczepieniu okolo 1 mola wody oraz pro¬ dukt otrzymany pTzez przylaczenie 2 moli tlenku etylenu do 1 mola dwuhydroksyetyloamidu kwasu tluszczowego kokosowego i przez reakcje produk¬ tu przylaczenia z dwuetanoloamina w stosunku molowym 1:1.W sposobie wedlug wynalazku mozna takze stoso¬ wac, jako srodki pomocnicze — produkty przyla¬ czenia tlenku etylenu do wysokoczasteczkowych kwasów tluszczowych, wysokoczasteczkowych al¬ koholi alifatycznych, alkilofenoli, wysokoczastecz¬ kowych alkilomerkaptanów lub do wysokocza¬ steczkowych amin alifatycznych. Zamiast tych produktów przylaczenia tlenku etylenu mozna sto¬ sowac takze produkty reakcji powyzszych kwasów tluszczowych, alkoholi, fenoli, merkaptanów lub amin ze zwiazkami glikolu polietylenowego.Srodki pomocnicze o wyzej podanym skladzie tworza z woda uklad dwufazowy, a wlasciwosc te mozna znacznie zwiekszyc przez odpowiednie do¬ datki, jak kwas octowy i (lub) chlorek sodowy.Stosowane wedlug wynalazku kapiele wprowa¬ dza sie w znany sposób, najlepiej w sposób ciagly, na material wlóknisty, na przyklad w druku wa¬ lowym lub siatkowym albo takze korzystnie w na- pawarce, przy czym na zabieg ten potrzeba bardzo malo czasu.Mozna takze stosowac zanurzanie materialu w cieczy impregnujacej i nastepne odciaganie lub odwirowanie nadmiaru tej cieczy.Temperatura kapieli farbiarskiej w napawarce moze wahac sie w szerokich granicach, od tempe¬ ratury pokojowej do 80°C. Sposób nadaje sie takze doskonale do druku bezposredniego welny czesan¬ kowej z poliestrem.Po zaimpregnowaniu i zadrukowaniu wlókien za pomoca ukladu dwufazowego, nastepuje utrwale¬ nie barwników w wysokiej temperaturze, które zwykle prowadzi sie na sucho, na przyklad w tem¬ peraturze okolo 200°C. Z reguly do komory utrwa¬ lajacej wprowadza sie material uprzednio podsu¬ szony. Zamiast utrwalania na sucho w wysokiej temperaturze mozna zwlaszcza przy druku bezpo¬ srednim, parowac w temperaturze powyzej 100°C, na przyklad 130 — 140°C. Czas potrzebny do utrwa¬ lania jest wiele dluzszy przy parowaniu w tej temperaturze, anizeli przy ogrzewaniu suchym do okolo 200°C.Nastepnie po utrwaleniu wskazane jest pranie w celu usuniecia nadmiaru nieutrwalonego barw¬ nika, srodka zageszczajacego i pozostalego srodka pomocniczego. Pranie odbywa sie z reguly w cie¬ plej kapieli, zawierajacej powierzchniowo czynny * srodek pioracy. W niektórych przypadkach, zwla¬ szcza jezeli material wlóknisty zostal drukowany 5 lub barwiony pigmentami kadziowymi, zaleca sie dodawac do kapieli pioracej oprócz srodka piora¬ cego, roztwór wodorotlenku sodowego i podsiar- czyn sodowy.W przytoczonych przykladach czesci oznaczaja 10 czesci wagowe, a procenty — procenty wagowe.Przyklad I. Farba drukarska skladajaca sie z 150 czesci subtelnej wodnej zawiesiny zawie¬ rajacej 20% barwnika o wzorze 1, 15 40 czesci srodka pomocniczego, którego sposób otrzymywania podany jest ponizej, 600 czesci alginianu (50 :1000), jako zagestnika, 210 czesci wody drukuje sie tkanine z wlókien poliestrowych. Po 20 wysuszeniu poddaje sie tkanine obróbce cieplnej w ciagu 60 sekund w temperaturze 205°C, nastep¬ nie dokladnie plucze zimna woda, po czym obra¬ bia sie w temperaturze 70 — 80°C w ciagu 10 mi¬ nut w wodnej kapieli, zawierajacej w litrze 3 g 25 30%-go roztworu wodorotlenku sodowego, 2 g podsiarczynu sodowego i 0,5 g produktu przyla¬ czenia 8 moli tlenku etylenu do 1 mola aminy olei- lowej, ponownie plucze na zimno i suszy. Zólty druk otrzymany tym sposobem odznacza sie moc- 30 nym odcieniem.Zamiast subtelnej zawiesiny barwnika o wzo¬ rze 1, mozna stosowac takze zawiesine barwnika o wzorze 2 (niebieski) lub zawiesine barwnika o wzorze 3 (rózowy). 35 Srodek pomocniczy wytwarza sie w sposób na¬ stepujacy: Litrowa okragla kolbe z chlodnica destylacyjna i odbieralnikiem napelnia sie 330 g kwasu tlusz¬ czowego kokosowego (1,5 mola), 345 g dwuetano- 40 loaminy (3,35 mola) i 1,5 g kwasu p-toluenosulfo- nowego. Powietrze z kolby usuwa sie za pomoca azotu i zawartosc kolby ogrzewa sie do temperatu¬ ry wewnetrznej 160 — 165°C. Temperature te utrzy¬ muje sie tak dlugo, dopóki w chlodzonym lodem 45 odbieralniku nie zbierze sie 27 — 28 g wody (1,5 mola), co nastepuje po okolo 4 godzinach.Po oziebieniu otrzymuje sie 644 — 645 g cieczy zabarwionej lekko brazowo, która rozpuszcza sie calkowicie w wodzie, tworzac przezroczysty roz- 50 twór. 600 g tego produktu miesza sie nastepnie z obli¬ czona we wstepnej próbie iloscia okolo 12 g kwasu octowego lodowatego ii — 2 g srodka przeciwpie- niacego na bazje silikonu. Ilosc kwasu octowego 55 lodowatego moze wahac sie od próby do próby i oznacza sie ja w sposób nastepujacy: 4 g produktu rozpuszcza sie w cylindrze z do¬ szlifowanym korkiem w 100 ml wody destylowa¬ nej, przy czyni powstaje roztwór zupelnie przezro- 60 czysty o duzej lepkosci. Za pomoca biurety wkrap- la sie 10%-owy roztwór kwasu octowego w ten sposób, ze najpierw dodaje sie 0,5 ml W trakcie wkraplania powstaje zmetnienie, które przy zamie¬ szaniu calkowicie znika. Nastepnie dodaje sie zno- 65 wu kwasu octowego w porcjach po 0,1 ml i miesza49674 7 sie po kazdym dodaniu tak dlugo, az roztwór sta¬ nie sie silnie metny. Z reguly potrzeba do tego okolo 0,8 ml 10%-ego kwasu octowego, w wyniku czego uzyskuje sie wartosc 12 g kwasu octowego lodowatego. 5 Otrzymany preparat sprawdza sie teraz, przez ponowne rozpuszczenie 4gw 100 ml wody. Otrzy¬ many roztwór powinien byc nieprzezroczysty.W trakcie stania powinny wydzielac sie krople oleju, które powoli lacza sie. Po 24 godzinach sta¬ nia tworzy sie oleista warstwa, która stanowi 40 — — 60% calej cieczy.Jezeli ten 4%-owy roztwór bedzie tylko slabo metny, to dodaje sie do preparatu jeszcze 1,6 g kwasu octowego lodowatego i sprawdza ponownie.Przyklad II. Do barwienia sposobem we¬ dlug wynalazku mozna uzywac srodków pomocni¬ czych wytwarzanych jak nastepuje: a) Postepuje sie, jak podano w przykladzie I, z tym, ze ogrzewa sie do wydzielania tylko 21 g wody, b) Postepuje sie, jak podano w przykladzie I, je¬ dnakze ogrzewa sie dluzej, az do wydzielenia 31 g wody, c) W 500 ml kolbie, zaopatrzonej w mieszadlo, ter¬ mometr i chlodnice destylacyjna umieszcza sie 110 g kwasu tluszczowego kokosowego (0,5 mo¬ la), 165 g trójetanoloaminy i(l,l mola) i 0,5 g kwasu p-toluenosulfonowego i utrzymuje sie w ciagu 9 godzin w temperaturze 160 — 165°C.Otrzymany preparat jest lekko metny w wo¬ dzie, lecz calkowicie rozpuszczalny. 200 g prer paratu miesza sie z 12,5 g kwasu octowego lo¬ dowatego. W roztworze na przyklad 4%-owym 10 15 25 8 wydzielaja sie po krótkim czasie oleiste krople, które lacza sie.Podana ilosc kwasu octowego najlepiej jest ustalic ponownie za pomoca wstepnych prób, w sposób podobny, jak opisano w przykladzie I.Powstanie ukladu dwufazowego rozpoznaje sie takze po tym, ze przy potrzasaniu roztworem ukazuja sie smugi. d) W jednolitrowej okraglej kolbie, zaopatrzonej w mieszadlo, termometr i chlodnice destylacyjna umieszcza sie: 420 g technicznego kwasu olejowego (1,5 mola), 346 g dwuetanoloaminy (3,35 mola) i 1,5 g kwasu p-toluenosulfonowego i utrzy¬ muje w atmosferze azotu w temperaturze 160 — — 165°C tak dlugo, dopóki w chlodzonym lodem odbieralniku nie zbierze sie 27—28 ml wody.Otrzymuje sie 740 g,produktu reakcji. Wodne roztwory tego produktu sa lekko metne. e) Równiez przydatne jirodukty otrzymuje sie przez kondensacje 1 mola kwasu stearynowego z 2 molami dwuetainoloaminy; 1 mola kwasu kapry¬ lowego z 2 molami dwuetanoloaminy; 1 mola kwasu tluszczowego kokosowego z 2 molami dwuhydroiksyetylenodwuaminy lufo 1 mola kwa¬ su tluszczowego (kokosowego z 1 molem trój- etanoloaminy i z 1 molem dwuetanoloaminy.Przyklad III. Do barwienia sposobem we¬ dlug przykladu I mozna stosowac takze srodki po¬ mocnicze podane w ponizszej tabeli. W kolumnie I podano sposób wytwarzania srodka pomocniczego, a w kolumnie II — produkty sluzace do wytwarza¬ nia koazerwatów w wodzie za pomoca chlorku so¬ dowego lub kwasu octowego w temperaturze 20°C. \hp. 1 2 3 4 5 1 6 7 a I. Wytwarzanie srodka pomocniczego Produkt reakcji \ mola technicznego kwasu tluszczowego koko¬ sowego z 0,05 molem dwuetanoloairiiny w obecnosci 1 g kwasu p-toluenosulfonowego, przy wydzielaniu sie 1 mola wody w tem¬ peraturze 160 —165°C Produkt przylaczania 4 moli tlenku etylenu do 1 mola dwuetano- loamidu kwasu tluszczowego kokosowego (produkt nr 1) Produkt przylaczania 2 moli tlenku etylenu do 1 mola dwuetano- loamidu kwasu tluszczowego kokosowego (produkt nr 1) poddaje sie reakcji w ciagu 1 godziny w temperaturze 140 — 150°C z 1,1 mola dwuetanoloaminy Jafk w p. 3, lecz z 4 molami tlenku etylenu Jak w p. 3, lecz z 6 molami tlenku etylenu Jak w ip. 3, lecz z 9 molami tlenku etylenu Jak w p. 3, lecz z 12 molami tlenku etylenu po 1 mola (429 g) produktu otrzymanego wedlug przykladu I (bez dodawania kwasu octowego) przylacza sie 8 moli tlenku etylenu II. Koazerwat tworzy sie przy roz¬ puszczaniu 4 g produktu w 50 ml wody + 50 ml nasyconego' roztworu chlorku sodowego 1 60 ml wody + 35 — 40 ml nasyco¬ nego roztworu NaCl 1C0 ml wody -f 2ml 10%-go kwa¬ su octowego 100 ml wody + 2 ml 10%-go roz¬ tworu NaCl 92 ml wody + 8 ml 10%-go roztwo¬ ru NaCl 75 ml wody -f 22 — 25 ml 10%-go roztworu NaCl 60 ml wody + 40 ml nasyconego roztworu NaCl 100 ml nasyconego roztworu NaCl49674 Lp. 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 9 I. Wytwarzanie srodka (pomocniczego Produkt przylaczania 8 moli tlenku etylenu do 1 mola technicz¬ nego dwuetanoloamidu kwasu oleinowego (otrzymanego analo¬ gicznie do nr 1 z kwasu oleinowego i dwuetanoloaminy) Produkt przylaczenia 8 moli tlenku etylenu do 1 mola technicz¬ nego dwuetanoloamidu kwasu oleinowego (nr 9) utrzymuje sie w ciagu 1 — 2 godzin w temperaturze 140 — 150°C z 1,1 mola dwu¬ etanoloaminy Produkt przylaczenia 10 moli tlenku etylenu i 1 mola estru dwu- hydroksyetyloaminoetylu kwasu tluszczowego kokosowego (1 mol kwasu tluszczowego kokosowego zestryfikowany 1 molem trój- etanoloaminy) poddaje sie reakcji w ciagu 1 godziny w tempera¬ turze 140 — 150°C z 1,1 mola dwuetanoloaminy Produkt przylaczenia 6 moli tlenku etylenu do 1 mola estru je- dr.oglicerynowego kwasu tluszczowego kokosowego Produkt przylaczenia 6 moli tlenku etylenu do 1 mola 3,5,5-trój- metyloheksanolu Produkt przylaczenia 6 moli tlenku etylenu do 1 mola alkoholu laurynowego utrzymuje sie w ciagu 1 godziny w temperaturze 140 — 150°C z 1,1 molem dwuetanoloaminy Produkt przylaczenia 8 moli tlenku etylenu do 1 mola p-oktylo- fenolu o wzorze 4 Produkt przylaczenia 4 moli tlenku etylenu do 1 mola n-dodecy- loaminy Produkt przylaczenia 8 —10 moli tlenku etylenu do 1 mola trze¬ ciorzedowego dodecylomerkaptanu Produkt przylaczenia 9 moli tlenku etylenu do 1 mola dwuetano¬ loamidu kwasu tluszczowego kokosowego miesza sie na zimno z 1,1 mola dwuetanoloaminy Produkt reakcji 1 mola kwasu oleinowego z 1 molem glikolu po¬ lietylenowego o ciezarze czasteczkowym 600 10 II. Koazerwat tworzy sie przy roz¬ puszczaniu 4g produktu w 100 ml nasyconego roztworu NaCl Z nr 10 i 11 mozna otrzymac koa- zerwaty w nastepujacy sposób: 4 g produktu rozpuszcza sie razem z Ig kompleksu 1 :2 chromowego barw¬ nika azowego, wolnego od kwas¬ nych grup powodujacych rozpusz¬ czalnosc w wodzie, w 65 ml wody i dodaje do roztworu 30 ml 2,5% — zageszczajacego alginianu.Przy nr 10 rozpoznaje sie pod mikroskopem koazerwat, zawieraja¬ cy rozpuszczony barwnik.Przy nr 11 trzeba dodac jeszcze 0,5 — 1 ml 40%-go kwasu octowego. 10 ml wody + 85 — 90 ml nasyco¬ nego roztworu NaCl 1 45 ml wody + 45 — 50 ml nasyco¬ nego roztworu NaCl 60 ml wody + 35 ml nasyconego roztworu NaCl 70 ml wody + 25 ml- nasyconego roztworu NaCl 80 ml wody + 20 ml nasyconego roztworu NaCl 65 ml wody + 35 ml nasyconego roztworu NaCl Po dluzszym staniu produktu: 70 ml wody — 30 ml nasyconego roztwo¬ ru NaCl 50 ml wody — 50 ml nasyconego roztworu NaCl Przyklad IV. Przygotowuje sie farbe dru¬ karska z 30 czesci subtelnej wodnej dyspersji barwnika o wzorze 5, 630 czesci wody, 40 czesci srodka pomocniczego, którego sposób wytwarzania podano w przykladzie I, 300 czesci alginianu (25 : 1000) jako zagestnika.Farba ta zadrukowuje sie w zwykly sposób wel¬ ne czesankowa z poliestrem, za pomoca maszyny do drukowania drukiem bezposrednim, pasmami o 50% pokrycia. Nastepnie welne czesankowa pa¬ ruje sie w ciagu 30 minut w parowniku cisnienio¬ wym w temperaturze 130 —140°C, po czym jak zwykle wykancza pluczac dokladnie na zimno i obrabiajac lekkim roztworem mydla w kapieli o temperaturze 40 — 50°C, zawierajacej w litrze 2 g dwusulfonianu sodowego 2-heptadecylo-N-benzy- lobenzimidazolu. Otrzymany w ten sposób druk bezposredni o barwie rózowej ma przy niezmiennej 15 23 sile barwy odcien zywszy i czystszy, anizeli odpo¬ wiedni druk bezposredni otrzymany dowolnym barwnikiem bez srodka pomocniczego, przy paro¬ waniu w ciagu 14 minut.Przyklad V. Welne czesankowa z poliestrem zadrukowuje sie w maszynie do drukowania bez¬ posredniego za pomoca farby drukarskiej sklada¬ jacej sie z 75 — 150 czesci barwników A — C o wzorach 6, 7 i 8, 40 czesci srodka pomocniczego, opisanego w przykladzie I, 300 czesci alginianu (25 : 1000) jako zagestnika, 585 — 510 czesci wody, po czym paruje w ciagu 3 minut w temperaturze 130 — 140°C. Po dokladnym wyplukaniu zimna wo¬ da, welne czesankowa obrabia sie w ciagu 5 —10 minut w temperaturze 70 — 80°C w wodnej kapieli, zawierajacej w litrze 3 g 30%-go roztworu wodo-11 49674 12 rotlenku sodowego, 2 g podsiarczynu sodowego i 0,5 g produktu przylaczenia 8 moli tlenku etylenu do 1 mola oleiloaminy, ponownie plucze, obrabia roztworem mydla w temperaturze 40 — 50°C, jesz¬ cze raz plucze i suszy. Otrzymuje sie czysty, wy¬ razny druk bezposredni z barwnikami o wzorze 6 (zólty), 7 (zólty) i 8 (rózowy). PL