PL205024B1 - Zawias drzwiowy lub okienny - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest zawias drzwiowy lub okienny.

W znanych zawiasach drzwiowych urządzenie do regulacji poziomej ma postać spoczywającej na słupku ramy, podłużnej płytki, która za pomocą mimośrodu może przemieszczać się z ograniczeniem na słupku ramy w kierunku bocznym. Płytka ma ukośne powierzchnie, na których odpowiednimi ukośnymi powierzchniami wsparte jest skrzydełko zawiasu, które można zamocować w różnych odstępach od słupka ramy. W tym celu śruby mocujące skrzydełka są wkręcone przez płytkę w słupek ramy. Aby zapobiec niepożądanemu ześlizgiwaniu się skrzydełka z płytki, oba elementy są w obszarze swych ukośnych powierzchni zaopatrzone w rowki, które temu zapobiegają. Budowa tego znanego urządzenia do regulacji w kierunku poziomym jest skomplikowana, zaś regulacja jest uciążliwa, ponieważ należy uważać na stopnie, utworzone przez rowki, zapobiegające poślizgowi. Obsługa tego urządzenia jest zatem odpowiednio męcząca, zaś jego konstrukcja jest skomplikowana.

W GB 2 339 238 A ujawniony jest regulowany zawias z bezstopniowym urządzeniem do regulacji w kierunku poziomym, które ma co najmniej jedną, przechodzącą przez skrzydełko zawiasu śrubę, ustawioną poprzecznie do słupka ramy i wspartą na usytuowanej pomiędzy skrzydełkiem zawiasu i sł upkiem ramy, przykręcanej płytce, którą mocuje się na sł upku ramy. Montaż tego zawiasu jest skomplikowany, ponieważ połączenie między jeszcze ruchomym zawiasem i przykręcaną płytką następuje poprzez wprowadzenie śruby w zawias. Szczególną niedogodność stanowi przy tym konieczność zastosowania kilku śrub dla rozłożonego przenoszenia ciężaru w przypadku ciężkich drzwi, aby umożliwić regulację poprzez ruch obrotowy śrub.

Celem wynalazku jest wobec powyższego takie udoskonalenie zawiasu o opisanych na wstępie cechach, aby przy użyciu prostych środków można było przeprowadzić niezawodną regulację zawiasu w kierunku poziomym.

Zawias drzwiowy lub okienny z częścią ramową i połączoną z nią przegubowo za pomocą obrotowej osi łożyskowej częścią skrzydłową, z zaopatrzonym w obejmujące obrotową oś łożyskową gniazdo skrzydełkiem części ramowej lub części skrzydłowej, którego czynny odcinek wchodzi w znajdującą się pomiędzy dwoma słupkami przestrzeń wrębową i który jest tam przytwierdzany do jednego ze słupków za pomocą elementów mocujących, oraz z urządzeniem do regulacji w kierunku poziomym, za pomocą którego regulowany jest odstęp gniazda od słupka w kierunku poprzecznym do przestrzeni wrębowej i które ma działającą w przestrzeni wrębowej na czynny odcinek skrzydełka śrubę regulacyjną, wspartą poprzecznie na słupku ramy i unieruchamianą w pozycji regulacyjnej poprzez przytwierdzenie skrzydełka zawiasu do słupka ramy, według wynalazku charakteryzuje się tym, że pomiędzy skrzydełkiem zawiasu i słupkiem ramy znajduje się zamocowana na tym ostatnim, przykręcana płytka, połączona przegubowo z krawędzią skrzydełka zawiasu.

Korzystnie śruba regulacyjna jest wkręcona centralnie w skrzydełko zawiasu.

Korzystnie skrzydełko i/lub przykręcana płytka mają grubość zmniejszającą się w sposób ciągły, począwszy od wspólnego przegubu.

Korzystnie wspólny przegub skrzydełka i przykręcanej płytki ma postać wspólnego kołka lub wygięcia skrzydełka zawiasu, w którym podwieszona jest przegubowo przykręcana płytka.

Korzystnie przykręcana płytka stanowi ramię równoległowodu, za pomocą którego skrzydełko zawiasu jest przemieszczane równolegle do przykręcanej płytki.

Korzystnie przykręcana płytka stanowi jedno ramię dwuramiennych nożyc, za pomocą których skrzydełko zawiasu jest przemieszczane równolegle do przykręcanej płytki.

Korzystnie przykręcana płytka wystaje równolegle do osi poza skrzydełko zawiasu, zaś jej wystający obszar jest skręcony na stałe ze słupkiem ramy.

Korzystnie przykręcana płytka ma żebra ustalające, obejmujące skrzydełko zawiasu i/lub wchodzące w nie.

Korzystnie śruba regulacyjna jest wkręcona w pozbawione przykręcanej płytki skrzydełko, które w obszarze swych elementów mocujących ma wypukłość, za pomocą której skrzydełko jest osadzone przechylnie na słupku ramy.

Korzystnie skrzydełko jest zamocowane przeciwnie do podporowego działania śruby regulacyjnej na słupku i/lub na przykręcanej płytce.

Korzystnie element gwintowany części skrzydłowej jest wsparty na części ramowej, przenosząc obciążenia pochodzące od skrzydła, oraz współpracuje za pomocą gwintów z gniazdem części skrzydłowej i jest połączony kształtowo z obrotową osią łożyskową, zaopatrzoną w elementy do obracania.

PL 205 024 B1

Korzystnie element gwintowany jest wsparty gwintowaną końcówką bezpośrednio na części ramowej.

Korzystnie element gwintowany części skrzydłowej jest połączony kształtowo z wchodzącą w gniazdo, tuleją zamykającą szczelinę , przylegającą ściśle do górnego gniazda części ramowej.

Korzystnie gniazdo w dwuelementowej konstrukcji części skrzydłowej ma po stronie odwrotnej do części ramowej osadzony na stałe w kierunku promieniowym kołpak, który wchodzi z promieniowym podparciem końcówka elementu gwintowanego.

Korzystnie końcówka elementu gwintowanego jest połączona za pomocą gwintu lub zatrzaskowo z tuleją zamykającą szczelinę lub osadzonym na stałe w kierunku promieniowym kołpakiem, wzgldnie jest względem nich osadzona przesuwnie.

Według wynalazku korzystne jest zwłaszcza zastosowanie śruby regulacyjnej, którą można w niezawodny sposób posł ugiwać się przy uż yciu prostych narzę dzi. Ś ruba regulacyjna umożliwia ciąg łą regulację. Może ona być krótka, ponieważ jej długość jest w zasadzie wyznaczona przez grubość skrzydełka zawiasu, w które wchodzi, łącznie z maksymalną drogą regulacji, która w kierunku poziomym wynosi jedynie kilka milimetrów. Ustawienie śruby regulacyjnej można zabezpieczyć przy użyciu prostych środków, ponieważ jest ona wsparta na słupku ramy. Wystarcza tutaj przybicie skrzydełka zawiasu do słupka ramy, które tak obciąża śrubę regulacyjną, że nie może się ona więcej obracać. Dzięki temu zyskuje się ponadto prostą budowę urządzenia do regulacji w kierunku poziomym.

Pewne uproszczenie konstrukcji zawiasu osiąga się wówczas, gdy śruba regulacyjna jest wkręcona centralnie w skrzydełko zawiasu. Długość śruby regulacyjnej zostaje zminimalizowana, zaś jej obciążanie zachodzi w ramach grubości skrzydełka. Centralne w odniesieniu do skrzydełka usytuowanie śruby regulacyjnej pociąga za sobą korzystną symetrię całego układu, co z kolei sprzyja równomiernemu rozkładowi obciążeń.

Jeżeli pomiędzy skrzydełkiem zawiasu i słupkiem ramy znajduje się mocowana na tym ostatnim, przykręcana płytka, połączona przegubowo z krawędzią skrzydełka zawiasu, wówczas przykręcana płytka odpowiada za dostateczne zamocowanie skrzydełka zawiasu na słupku, zaś przegubowe połączenie między przykręcaną płytką i krawędzią skrzydełka zapewnia właściwe zamocowanie skrzydełka zawiasu w sensie prostego ustawienia gniazda przy różnych odstępach skrzydełka zawiasu od słupka ramy.

Jeżeli skrzydełko i/lub przykręcana płytka, począwszy od wspólnego przegubu, mają grubość, zmniejszającą się w sposób ciągły, wówczas w obszarze przegubu elementy mogą mieć grubości, uwzględniające obciążenia, zatem wystarczająco duże, a mimo to skrzydełko względnie jego gniazdo można stosunkowo ciasno dostawić do słupka ramy.

Zawias drzwiowy może mieć taką konstrukcję, że wspólny przegub skrzydełka i przykręcana płytka ma postać wspólnego kołka lub wygięcia skrzydełka zawiasu, w którym podwieszona jest przegubowo przykręcana płytka. Kołek jest stabilnym i sprawdzonym elementem konstrukcyjnym, który zapewnia trwałe połączenie skrzydełka zawiasu i przykręcanej płytki. Montaż skrzydełka i jego przykręcanej płytki za pomocą wygięcia skrzydełka obniża koszty wytwarzania zawiasu, a także upraszcza jego montaż, przy czym po zmontowaniu części zawiasu wygięcie skrzydełka zapewnia trwałość tego połączenia i umożliwia obciążanie przykręcanej płytki.

Przykręcana płytka może być zastosowana w różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych, aby móc spełnić dalsze warunki brzegowe w odniesieniu do konstrukcji i zastosowania urządzenia do regulacji w kierunku poziomym. Zawias, w którym przykrę cana pł ytka stanowi ramię równoległ owodu, umoż liwiające przemieszczanie skrzydełka zawiasu, równolegle do przykręcanej płytki, pozwala zapobiec przemieszczaniu się skrzydła w kierunku prostopadłym do płaszczyzny ramy, ponieważ skrzydełko można utrzymywać w pozycji dokładnie równoległej względem czołowej powierzchni słupka ramy, na której zamocowana jest przykręcana płytka.

Podobne zalety ma rozwiązanie, w którym przykręcana płytka stanowi jedno ramię dwuramiennych nożyc, umożliwiające przemieszczanie skrzydełka zawiasu, równolegle do przykręcanej płytki. Elementy dwuramiennych nożyc są jednak w porównaniu do równoległowodu mniej liczne i mogą być bardziej masywne, dzięki czemu taki zawias nadaje się do większych obciążeń.

Jeżeli przykręcana płytka wystaje równolegle do osi poza skrzydełko zawiasu i za pomocą wystającego obszaru jest skręcona na stałe ze słupkiem ramy, wówczas obszar przykręcania płytki znajduje się poza skrzydełkiem, w związku z czym obsługa urządzenia do regulacji w kierunku poziomym jest całkowicie niezależna od zamocowania przykręcanej płytki do słupka ramy.

PL 205 024 B1

Korzystne jest także zaopatrzenie przykręcanej płytki w żebra ustalające, obejmujące skrzydełko zawiasu i/lub wchodzące w nie. Żebra ustalające służą do stabilizacji skrzydełka zawiasu. Stabilizacja ta odbywa się albo na ujętych krawędziach skrzydełka, albo poprzez kształtowe osadzenie żebra ustalającego w skrzydełku. We wszystkich przypadkach wyeliminowane jest przekoszenie skrzydełka, dzięki czemu jego gniazdo nawet przy większych obciążeniach może być precyzyjnie utrzymywane w zadanym położeniu osiowym.

Szczególne zalety ma rozwiązanie, w którym śruba regulacyjna jest wkręcona w pozbawione przykręcanej płytki skrzydełko, które w obszarze swych elementów mocujących ma wypukłość, umożliwiającą przechylanie skrzydełka na słupku ramy. Ponieważ umieszczone na skrzydełku gniazdo znajduje się w odstępie od wypukłości, przechylanie skrzydełka działa w ten sposób, że gniazdo jest bardziej lub mniej oddalone od słupka ramy, w związku z czym zachodzi odpowiednia regulacja w kierunku poziomym.

Aby przy użyciu prostych środków można było zabezpieczyć śrubę ustalającą w zadanym położeniu, skrzydełko jest zamocowane przeciwnie do podporowego działania śruby regulacyjnej na słupku i/lub na przykręcanej płytce.

Konstrukcja zawiasu drzwiowego lub okiennego, w której element gwintowany części skrzydłowej jest wsparty na części ramowej, przenosząc obciążenia pochodzące od skrzydła, oraz współpracuje za pomocą gwintów z gniazdem części skrzydłowej i jest połączony kształtowo z obrotową osią łożyskową, zaopatrzoną w elementy do obracania, umożliwia regulację w kierunku pionowym, która pozwala za pomocą gniazda ustawić urządzenie do regulacji w kierunku poziomym w różnych pionowych pozycjach części skrzydłowej zawiasu. To z kolei umożliwia dopasowanie skrzydła nie tylko poziomo w jego płaszczyźnie względnie w płaszczyźnie ościeżnicy, lecz także pionowo w płaszczyźnie ościeżnicy. Ta postać wykonania zawiasu drzwiowego lub okiennego pociąga za sobą bardzo wąską konstrukcję, w której począwszy od obrotowej osi łożyskowej w kierunku promieniowym w obszarze współpracy gwintów potrzebne są tylko dwa elementy, mianowicie obciążone przez skrzydło gniazdo i obciążony przez skrzydł o element gwintowany, na którym gniazdo jest wsparte za poś rednictwem gwintu. Poza tym smukłość zawiasu jest ograniczona jedynie wymiarami obrotowej osi łożyskowej.

Konstrukcja zawiasu ulega uproszczeniu, jeżeli element gwintowany jest wsparty gwintowaną końcówką bezpośrednio na części ramowej. W następstwie tego gniazdo części skrzydłowej jest umieszczone tuż przy części ramowej, w związku z czym także przy przemieszczaniu gniazda w pionie pomiędzy gniazdem części skrzydłowej i gniazdem części ramowej występuje jedynie nieznaczna szczelina. Dotyczy to zawiasów zarówno dwuczęściowych, jak też trzyczęściowych.

Jeżeli zawias jest trzyczęściowy, wówczas korzystne może być rozwiązanie, w którym element gwintowany części skrzydłowej jest połączony kształtowo z wchodzącą w gniazdo, tuleją zamykającą szczelinę, przylegającą ściśle do górnego gniazda części ramowej. Tuleja zamykająca szczelinę zapobiega występowaniu otwartej względnie głębokiej szczeliny pomiędzy górnym końcem gniazda części skrzydłowej i dolnym końcem gniazda górnego fragmentu części ramowej aż do obrotowej osi łożyskowej. Poza tym tuleja zamykająca szczelinę może służyć do dodatkowego podparcia w kierunku promieniowym obrotowej osi łożyskowej w górnym obszarze gniazda części skrzydłowej.

Z punktu widzenia lepszego podparcia obrotowej osi łożyskowej w kierunku promieniowym korzystne jest, jeżeli gniazdo w dwuczęściowej konstrukcji części skrzydłowej po stronie odwrotnej do części ramowej ma osadzony na stałe w kierunku promieniowym kołpak, który wchodzi z promieniowym podparciem w element gwintowany. Zapewnia to bardziej równomierny rozkład obciążeń części skrzydłowej względnie obrotowej osi łożyskowej w jej górnej części.

Ponadto zawias może mieć konstrukcję, w której element gwintowany jest połączony za pomocą gwintu lub zatrzaskowo z tuleją zamykającą szczelinę lub osadzonym na stałe w kierunku promieniowym kołpakiem, względnie jest względem nich osadzony przesuwnie. Stałe w kierunku pionowym połączenie między elementem gwintowanym i tuleją zamykającą szczelinę lub kołpakiem jest korzystne zwłaszcza wówczas, gdy brakuje takiego połączenia z gniazdem. W ten sposób ustala się położenie tulei względnie kołpaka. Jeżeli pozycja tych elementów w kierunku pionowym jest zabezpieczona w inny sposób, wówczas element gwintowany moż e być w nich osadzony przesuwnie.

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia trzyczęściowy zawias obrotowy w przekroju w obszarze obrotowej osi łożyskowej, fig. 1a szczegół różniący się od fig. 1, fig. 2 - część skrzydłową z fig. 1 w widoku perspektywicznym, fig. 3 część ramową z fig. 1 w widoku perspektywicznym, fig. 4 - część ramową dwuczęściowego zawiasu obrotowego w widoku perspektywicznym, fig. 5 - zawias dwuczęściowy w przekroju odpowiadająPL 205 024 B1 cym fig. 1, fig. 5a - szczegół różniący się od fig. 5, fig. 6a do 6f - różne przykłady wykonania części skrzydłowych ukształtowanych podobnie do fig. 2, w widokach z przodu, fig. 7 - specjalny przykład wykonania części skrzydłowej w innym widoku z przodu, oraz fig. 8 - dwa słupki ramy z wchodzącym pomiędzy nie skrzydełkiem zawiasu obrotowego, w schematycznym przekroju.

Na fig. 1,5 ukazane są zawiasy obrotowe 10.2,10.3 dla drzwi, z których każdy składa się z części ramowej 11.2, 11.3 oraz części skrzydłowej 12. Każda z części ramowych 11.2 lub 11.3 jest połączona przegubowo z częścią skrzydłową 12 za pomocą obrotowej osi łożyskowej 13. Do obsadzenia obrotowej osi łożyskowej 13 służą gniazda 14, 34, 36 i 37, zamocowane poprzez skrzydełka zawiasów. Część skrzydłowa 12 ma gniazdo, umieszczone na skrzydełku 15. Części ramowe 11.2, 11.3 mają różne kształty. Część ramowa 11.2 stanowi element dwuczęściowego zawiasu obrotowego 10.2 z jednym gniazdem 37. Część ramowa 11.3 ma dwa, rozmieszczone w odstępie względem siebie, gniazda 34, 36, umieszczone na skrzydełkach 38 i połączone ze sobą poprzez te skrzydełka 38 żebrem łączącym 39. Pomiędzy gniazdami 34, 36 znajduje się gniazdo 14 części skrzydłowej 12. Tworzą one, wytrzymujące znaczne obciążenia, ułożyskowanie obrotowej osi łożyskowej 13, przy czym przenoszone są w szczególności obciążenia przechyłowe w kierunku poprzecznym do osi, powodowane przez bardzo ciężkie skrzydła, zwłaszcza przy ich otwieraniu.

Montaż zawiasów okiennych 10.2, 10.3 odbywa się zgodnie z fig. 8. Dwa słupki 18, 19 ramy tworzą między sobą przestrzeń wrębową 20, w którą wchodzą skrzydełka 15, 38 zawiasów, dzięki czemu można je zamocować w przedstawiony sposób na zwróconych ku sobie, czołowych powierzchniach słupków 18, 19 ramy. Utworzona z gniazd 14, 34, 36 i 37 tuleja 40 jest ustawiona w stałym położeniu względem słupka 18 stałej ościeżnicy. Czynny odcinek 16 skrzydełka 15 zawiasu może być tak zamocowany względem słupka 19 skrzydła, że słupek ten, a zatem całe skrzydło, mogą znajdować się w większym lub mniejszym odstępie od słupka 18, mierzonym poziomo w płaszczyźnie fig. 8 względnie poziomo w płaszczyźnie, utworzonej przez zamkniętą ościeżnicę, zawierającą słupek 18. Przyjęto przy tym założenie, że tuleja 40, a zatem oś obrotu skrzydła, jest pionowa.

Aby część skrzydłową 12 można było zamocować na słupku 19 ramy w sposób regulowany, czyli z możliwością regulacji odstępu słupka 19 od słupka 18 w granicach kilku milimetrów, potrzebne są specjalne rozwiązania, ukazane zwłaszcza na fig. 2, 6a do 6f i 7. Wspólną cechę części skrzydłowych z fig. 2 i 6a do 6f stanowi to, że skrzydełka 15 zawiasów względnie ich czynny odcinek 16 jest zaopatrzony w przykręcaną płytkę 21. Przykręcana płytka jest zamocowana na słupku ramy. W tym celu ma ona obszary 28, które u góry i u dołu wystają wzdłuż osi poza płytkę 21. W obszarach 28 płytki znajdują się otwory 41, przez które w słupek 19 wkręca się nie przedstawione śruby mocujące, zabezpieczając w ten sposób przykręcaną płytkę 21 przed zgubieniem. Odpowiednio do tego ustala się również położenie skrzydełek 15, połączonych przegubowo z przykręcaną płytką 21.

Ukształtowanie przegubowego połączenia w obu przypadkach jest odmienne. Na fig. 2 ukazany jest kołek 24, który tworzy przegub 23, wchodząc w ucha 28' obszarów 28 płytki i leżące pomiędzy nimi ucho krawędzi 22 skrzydełka zawiasu. Odpowiednie przeguby 23 znajdują się także w przykładach wykonania z fig. 6a do 6c.

Podobne przeguby 23' z kołkami 24 widoczne są w przykładzie wykonania z fig. 6d, 6e. Przykręcana płytka 21 jest tutaj, podobnie do fig. 2, zamocowana na słupku 19 ramy. Nie jest ona jednak połączona względnie jest połączona nie tylko z czynnym odcinkiem 16. Na fig. 6d przykręcana płytka 21 i czynny odcinek 16 nie są bezpośrednio połączone ze sobą. Czynny odcinek 16 jest bowiem za pomocą przegubu 23], poprzez wodzik 42, zamocowany przegubowo na przykręcanej płytce 21, która poza tym poprzez przegub 23' jest zaopatrzona w drugi wodzik 43, zamocowany przegubowo na czynnym odcinku 16. Taki układ kinematyczny sprawia, że czynny odcinek 16, a wraz z nim gniazdo 14 jest stale prowadzone dokładnie równolegle do powierzchni zamocowania przykręcanej płytki 21.

Odpowiednie równoległe prowadzenie zachodzi w przykładzie wykonania z fig. 6e, w którym zastosowane są nożyce 27, których jedno ramię tworzy przykręcana płytka 21, zaopatrzona w przegub 23'. Z tego przegubu 23' wychodzi co najmniej jedno następne ramię 43, prowadzące do przegubu 23], z którym współpracuje czynny odcinek 16. W tym przypadku czynny odcinek 16 może być tak przemieszczany, że na fig. 6, poza pionowym kierunkiem w płaszczyźnie rysunku, porusza się ona także w prawo. W porównaniu z tym gniazda 14 względnie czynne odcinki 16, na których gniazda te są umieszczone, poruszają się ze składową, biegnącą w lewo w płaszczyźnie rysunku. We wszystkich przypadkach składowa ta jest praktycznie pomijalnie mała.

Na fig. 6f ukazany jest szczególny przykład wykonania, polegający na tym, że mechaniczne połączenie przykręcanej płytki 21 z czynnym odcinkiem 16 jest zrealizowane za pomocą wygięcia 25

PL 205 024 B1 skrzydełka 15 zawiasu. Wygięcie 25 obejmuje zaciskowo przegubowe zgrubienie 44, które jest tak ukształtowane, że przykręcana płytka 21 i czynny odcinek 16 w położeniu wyjściowym mogą płasko przylegać do siebie.

Na fig. 6c ukazany jest przykład wykonania, w którym czynny odcinek 16 i przykręcana płytka 21, począwszy od przegubu 23 w kierunku gniazda 14 mają coraz mniejszą grubość. Zwrócone ku sobie, zewnętrzne powierzchnie przykręcanej płytki 21 i czynnego odcinka 16 tworzą przy wzajemnie równoległym ustawieniu kąt α. Kąt ten może wynosić zero, jeżeli czynny odcinek 16 zostanie całkowicie przyłożony do przykręcanej płytki 21. W tym przypadku gniazdo 14 można dalej obracać w kierunku ujemnym, czyli w kierunku wspornika 19 skrzydła.

Na fig. 6b ukazany jest, przy zastosowaniu równoległego do gniazda żebra ustalającego 29, kształtowy montaż z udziałem czynnego odcinka 16, który ma odpowiednio z jednej strony rowek 16', z drugiej zaś żebro 16'', co w rozwiązaniu z fig. 6b pozwala skuteczniej przenosić pionowe obciążenia skrzydła, jako że żebro ustalające 29 opiera się na elementach 16', 16'', odciążając tym samym przegub 23.

Inny sposób odciążania skrzydełka 15 zawiasu można zrealizować tak, że żebra ustalające 29 są ukształtowane na przykręcanej płytce 21, mianowicie na jej wystających poza skrzydełko 15 obszarach 28. Przedstawione na fig. 2 żebra ustalające 29 obejmują czołowe krawędzie czynnego odcinaka 16, które w tym rozwiązaniu przenoszą obciążenia skrzydła na przykręcaną płytkę 21, a poprzez nią na słupek 19 ramy.

Wspólną cechą wszystkich opisanych powyżej przykładów wykonania części skrzydłowych 12 jest śruba regulacyjna 17, przedstawiona przykładowo na fig. 6a. Śruba regulacyjna 17 ma od strony wrębu wgłębienie regulacyjne 17', zaś od strony słupka ramy ma pierścieniowy kołnierz 17'', wpuszczony w przykręcaną płytkę 21. Pierścieniowy kołnierz 17'' zapobiega odchylaniu czynnego odcinaka 16 od przykręcanej płytki 21 w razie wystąpienia odpowiednich obciążeń na gnieździe 14, ponieważ śruba regulacyjna 17 jest wkręcona w czynny odcinek 16. Głębokość wkręcenia można zmieniać, przestawiając śrubę regulacyjną 17. Zależnie od kierunku obrotów czynny odcinek 16 oddala się od przykręcanej płytki 21, przy czym śruba regulacyjna 17 jest wsparta na słupku 19 ramy, względnie czynny odcinek 16 jest dociągany do przykręcanej płytki 21 i w skrajnym położeniu przylega do niej. Opisane powyżej warunki współpracy zachodzą we wszystkich przykładach wykonania, przedstawionych na fig. 6a do 6f. Należy przy tym odwołać się do fig. 2, gdzie widać, że śruba regulacyjna 17 jest usytuowana centralnie w odniesieniu do skrzydełka 15 zawiasu względnie w odniesieniu do przykręcanej płytki 21. W ten sposób uzyskuje się symetryczny rozkład obciążeń na, poza tym symetrycznych, elementach części skrzydłowej 12.

Na fig. 7 przedstawiony jest przykład wykonania, w którym również śruba regulacyjna 17 jest wkręcona w skrzydełko 15 zawiasu względnie w jego czynny odcinek 16. Nie ma tu jednak przykręcanej płytki 21. W obszarze elementów do mocowania w postaci otworu 45 pod śrubę znajduje się wypukłość 30. Wypukłość 30 stanowi występ, który przylega do czołowej ścianki słupka 19 ramy, podobnie jak śruba regulacyjna 17. Jeżeli ta ostatnia zostanie wykręcona z czynnego odcinka 16, wówczas przechyla się on, a wraz z nim gniazdo 14, w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara wokół punktu podparcia wypukłości 30 na słupku 19, wskutek czego gniazdo 14 przechodzi w zaznaczone linią przerywaną położenie 14'. Również w ten sposób można zrealizować regulację skrzydła w poziomie, przy czym należy wziąć pod uwagę fakt, że skrzydło jest ruchome względem ościeżnicy, w związku z czym w rzeczywistości nie występuje przesunięte położenie 14', lecz słupek 19 ramy skrzydła zostaje przestawiony odpowiednio do położenia widocznego na fig. 7 i w ten sposób wyregulowany.

Na fig. 1 i 5 widoczny jest montaż części skrzydłowej 12 zawiasu z jego częścią ramową 11.2 względnie 11.3. Gniazdo 14 części skrzydłowej 12 jest ustawione współosiowo względem gniazd 34, 36 części ramowej 10.3. W gniazdo 14 wstawiony jest element gwintowany 31, mianowicie tuleja, mająca co najmniej na odcinku swej długości nieokrągły przekrój, w który wmontowany jest odpowiednio nieokrągły odcinek 13' obrotowej osi łożyskowej 13. W następstwie tego obrotowy ruch regulacyjny obrotowej osi łożyskowej 13, realizowany przykładowo za pomocą klucza dopasowanego do czołowego sześciokątnego wybrania 46, może być przenoszony na element gwintowany 31.

Obrotowy ruch elementu gwintowanego 31 można wykorzystać do tego, by ustawiać wyżej lub niżej całą część skrzydłową 12 zawiasu. W tym celu element gwintowany 31 jest zaopatrzony w gwintowaną końcówkę 32, którą jest wsparty na dolnym gnieździe 36 części ramowej 11.3 względnie na jego tulei 361. W tulei 36' mieści się dolny koniec obrotowej osi łożyskowej 13, natomiast jej górny koniec jest wsparty promieniowo w tulei 34' górnego gniazda 34. Pionowe podparcie obrotowej osi łożyPL 205 024 B1 skowej 13 nie jest przedstawione, jednak można je zrealizować na przykład za pomocą śruby ustalającej, dociśniętej w obszarze gniazda 14 poprzecznie do obrotowej osi łożyskowej 13 i wchodzącej korzystnie w obwodowy rowek, który powoduje połączenie kształtowe w kierunku pionowym.

Element gwintowany 31 względnie jego gwintowana końcówka 32 mają gwint zewnętrzny, który można wkręcić w gniazdo 14. W tym celu gniazdo 14 jest na swym dolnym końcu zaopatrzone w gwint 47. Na górnym końcu gniazda 14 znajduje się wybranie 48, które odpowiada wybraniu w dolnym końcu gniazda 14. Na figurze nie ma jednak żadnego gwintu. W wybranie 48 wstawiona jest tuleja zamykająca 33 szczelinę, nie wchodząc w - nie przedstawiony - gwint. Gniazdo 14 mogłoby być również zaopatrzone w gwint wewnętrzny na całej swej długości. Wspomniana powyżej, tuleja zamykająca szczelinę jest zaopatrzona w gwint wewnętrzny 49, w który wkręcona jest górna gwintowana końcówka 50 elementu gwintowanego 31. Układ jest tak skonstruowany, że pokryty jest całkowity odstęp pomiędzy gniazdami 34, 36 z elementem gwintowanym 31 i tuleją zamykającą 33 szczelinę. W następstwie tego nad gniazdem 14 w kierunku gniazda 34 i poniżej gniazda 14 w kierunku gniazda 36 widoczne są jedynie bardzo wąskie szczeliny, mające wymiar kilku milimetrów w kierunku przesuwu urządzenia do regulacji położenia w kierunku pionowym. Szczeliny te nie mają znaczącego wpływu na estetykę całego zawiasu. Montaż łożyska z fig. 1 musi odbywać się tak, że gwintowana końcówka 32 jest całkowicie wykręcona z gniazda 14, zaś tuleja zamykająca 33 szczelinę musi być całkowicie schowana w gnieździe 14 i skręcona z górną gwintowaną końcówką 50. Wówczas element gwintowany 31 można wkręcić w gwint 47, przy czym tuleja zamykająca 33 szczelinę wykręca się w górę na górnej gwintowanej końcówce 50. Gniazdo 14 przechodzi przy tym w przedstawione położenie środkowe.

Na fig. 1a ukazane jest połączenie zatrzaskowe pomiędzy górną końcówką 50' i tuleją zamykającą 33 szczelinę. Zamiast gwintu na górnej końcówce 50' umieszczony jest pierścieniowy kołnierz 51, który wchodzi kształtowo w pierścieniowy rowek tulei 33, w związku z czym ta ostatnia jest stale przytrzymywana w przedstawionym położeniu, zaś górny koniec gniazda 14 ślizga się po zewnętrznym obwodzie tulei 33, gdy element gwintowany 31 zostanie obrócony, zaś gniazdo 14 ślizga się odpowiednio w górę lub w dół.

Tuleja zamykająca 33 szczelinę powoduje nie tylko daleko idące zamknięcie szczeliny pomiędzy gniazdem 34 i gniazdem 14, lecz także wzajemne podparcie górnej części gniazda 14 i obrotowej osi łożyskowej 13 w kierunku promieniowym, co zapewnia odpowiedni równomierny rozkład sił promieniowych na długości gniazda 14. Odpowiednio równomierny rozkład sił podpierających lub obciążeniowych można osiągnąć także wówczas, gdy zawias 10.2 jest tylko dwuczęściowy. W tym przypadku gniazdo 14 z fig. 5 jest od góry zamknięte kołpakiem 35, zaopatrzonym w pierścieniowy kołnierz 35], równoległy do obrotowej osi łożyskowej 13, i wchodzącym w wybranie 48 górnego końca gniazda 14. Górna końcówka 50' nie ma gwintu i wchodzi z pasowaniem w pierścieniowy kołnierz 35, w związku z czym pomiędzy gniazdem 14 i gwintowanym elementem 31 zachodzi podparcie w kierunku promieniowym poprzez pierścieniowy kołnierz 35].

Na fig. 5a ukazany jest przykład wykonania, zbliżony do przykładu z fig. 5 w odniesieniu do kołpaka 35, jednak tutaj końcówka 50' jest połączona zatrzaskowo z kołpakiem 35 lub jego pierścieniowym kołnierzem. W tym celu końcówka 50' ma, podobnie do fig. 1a, pierścieniowy kołnierz 51, który wchodzi w pierścieniowy rowek kołnierza 35]. Pionowe przemieszczenia gniazda 14' powodują wówczas nieznaczne zmiany położenia w odniesieniu do kołpaka 35. Jeżeli trzeba temu zapobiec, wówczas można zwolnić opisane wyżej połączenie zatrzaskowe, zaś kołpak 35 wkręcić w nie przedstawiony na fig. 5a gwint w obszarze wybrania 48 górnej końcówki, w związku z czym przesunięcia pomiędzy kołpakiem 35 i górną końcówką 50' nie są widoczne od zewnątrz.

Claims (15)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Zawias drzwiowy lub okienny z częścią ramową i połączoną z nią przegubowo za pomocą obrotowej osi łożyskowej częścią skrzydłową, z zaopatrzonym w obejmujące obrotową oś łożyskową gniazdo skrzydełkiem części ramowej lub części skrzydłowej, którego czynny odcinek wchodzi w znajdującą się pomiędzy dwoma słupkami przestrzeń wrębową i który jest tam przytwierdzany do jednego ze słupków za pomocą elementów mocujących, oraz z urządzeniem do regulacji w kierunku poziomym, za pomocą którego regulowany jest odstęp gniazda od słupka w kierunku poprzecznym do przestrzeni wrębowej i które ma działającą w przestrzeni wrębowej na czynny odcinek skrzydełka śrubę regulacyjną, wspartą poprzecznie na słupku ramy i unieruchamianą w pozycji regulacyjnej poprzez przytwier8

   PL 205 024 B1 dzenie skrzydełka zawiasu do słupka ramy, znamienny tym, że pomiędzy skrzydełkiem (15) zawiasu i słupkiem (19) ramy znajduje się zamocowana na tym ostatnim, przykręcana płytka (21), połączona przegubowo z krawędzią (22) skrzydełka (15) zawiasu.
2. 2. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że śruba regulacyjna (17) jest wkręcona centralnie w skrzydełko (15) zawiasu.
3. 3. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że skrzydełko (15) i/lub przykręcana płytka (21) mają grubość zmniejszającą się w sposób ciągły, począwszy od wspólnego przegubu (23).
4. 4. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że wspólny przegub (23) skrzydełka (15) i przykręcanej płytki (21) ma postać wspólnego sworznia (24) lub wygięcia (25) skrzydełka (15) zawiasu, w którym podwieszona jest przegubowo przykręcana płytka (21).
5. 5. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że przykręcana płytka (21) stanowi ramię równoległowodu (26), za pomocą którego skrzydełko (15) zawiasu jest przemieszczane równolegle do przykręcanej płytki (21).
6. 6. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że przykręcana płytka (21) stanowi jedno ramię dwuramiennych nożyc (27), za pomocą których skrzydełko (15) zawiasu jest przemieszczane równolegle do przykręcanej płytki (21).
7. 7. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że przykręcana płytka (21) wystaje równolegle do osi poza skrzydełko (15) zawiasu, zaś jej wystający obszar (28) jest skręcony na stałe ze słupkiem (19) ramy.
8. 8. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że przykręcana płytka (21) ma żebra ustalające (29), obejmujące skrzydełko (15) zawiasu i/lub wchodzące w nie.
9. 9. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że śruba regulacyjna (17) jest wkręcona w pozbawione przykręcanej płytki skrzydełko (15), które w obszarze swych elementów mocujących ma wypukłość (30), za pomocą której skrzydełko (15) jest osadzone przechylnie na słupku (19) ramy.
10. 10. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że skrzydełko (15) jest zamocowane przeciwnie do podporowego działania śruby regulacyjnej (17) na słupku (19) i/lub na przykręcanej płytce (21).
11. 11. Zawias według zastrz. 1, znamienny tym, że element gwintowany (31) części skrzydłowej (12) jest wsparty na części ramowej (11.2, 11.3), przenosząc obciążenia pochodzące od skrzydła, oraz współpracuje za pomocą gwintów z gniazdem (14) części skrzydłowej (12) i jest połączony kształtowo z obrotową osią łożyskową (13), zaopatrzoną w elementy do obracania.
12. 12. Zawias według zastrz. 11, znamienny tym, że element gwintowany {31) jest wsparty gwintowaną końcówką (32) bezpośrednio na części ramowej (11.2, 11.3).
13. 13. Zawias według zastrz. 11 albo 12, znamienny tym, że element gwintowany (31) części skrzydłowej (12) jest po łączony kształtowo z wchodzącą w gniazdo (14), tuleją zamykającą (33) szczelinę, przylegającą ściśle do górnego gniazda (34) części ramowej (11.3).
14. 14. Zawias według zastrz. 11 albo 12, znamienny tym, że gniazdo (14) w dwuelementowej konstrukcji części skrzydłowej (12) ma po stronie odwrotnej do części ramowej osadzony na stałe w kierunku promieniowym kołpak (35), w który wchodzi z promieniowym podparciem końcówka (50') elementu gwintowanego (31).
15. 15. Zawias według zastrz. 13, znamienny tym, że końcówka (50, 50') elementu gwintowanego (31) jest połączona za pomocą gwintu lub zatrzaskowo z tuleją zamykającą (33) szczelinę lub osadzonym na stałe w kierunku promieniowym kołpakiem (35), względnie jest względem nich osadzona przesuwnie.