PL199503B1

PL199503B1 - Środek chwastobójczo czynny, sposób zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych i zastosowanie środka chwastobójczo czynnego

Info

Publication number: PL199503B1
Application number: PL347825A
Authority: PL
Inventors: Frank Ziemer; Lothar Willms; Hermann Bieringer; Erwin Hacker
Original assignee: Bayer Cropscience Ag
Priority date: 1998-11-21
Filing date: 1999-11-05
Publication date: 2008-09-30
Also published as: AU768402B2; AR021321A1; DE19853827A1; CA2351374C; JP2002530301A; SK6812001A3; BR9915516B1; CA2351374A1; EP1130965B1; HUP0105029A3; CN1195414C; CO5221023A1; IL143205A; HUP0105029A2; DK1130965T3; US20060030485A1; US20120322657A1; DK1130965T4; KR100678802B1; IL143205A0

Abstract

Opisano srodki chwastobójczo czynne zawieraj ace mieszanin e A. chwastobójczo skutecznej ilo sci jednego lub wi ekszej liczby zwi azków o wzorze (I), w którym V oznacza grup e wybran a spo sród grup o wzorach (V1) - (V4), przy czym wszystkie symbole i wska zniki maj a znaczenie poda- ne w opisie, R 9 s a jednakowe lub ró zne i oznaczaj a (C 1 -C 4 )- alkil, atom chlorowca, grup e nitrow a, (C 1 -C 4 )-chlorowcoalkil, (C 1 -C 4 )-chlorowcoalkoksyl, (C 1 -C 4 )-alkilosulfonyl, (C 1 -C 4 )- alkilosulfonyloksyl, grup e (C 1 -C 4 )-alkilosulfonyloaminow a lub (C 1 -C 4 )-alkoksykarbonyl; a q oznacza 0, 1, 2 lub 3; oraz B. odtruwaj ace skutecznej ilosci jednego lub wi ekszej liczby srodków zabezpieczaj acych wybranych z grupy obejmuj a- cej a) zwi azki o wzorze (II) - (IV), przy czym wszystkie symbole i wska zniki maj a znaczenie podane w opisie, oraz b) amidy kwasu acylosulfamoilobenzoesowego o ogólnym wzorze (V), ewentualnie w postaci soli, w którym wszystkie symbole i wska zniki maj a znaczenie podane w opisie, w lacznie ze stereoizomerami i u zytecznymi w rolnictwie solami. Ponadto opisano sposób zwalczania szkodliwych ro slin w uprawach ro slin u zytkowych z u zyciem chwasto- bójczo skutecznej ilo sci powy zej okre slonego srodka chwa- stobójczo czynnego, oraz zastosowanie powy zej okre slo- nego srodka chwastobójczo czynnego do zwalczania szko- dliwych ro slin w uprawach ro slin u zytkowych. PL PL PL PL PL PL

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku są środek chwastobójczo czynny, sposób zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych i zastosowanie środka chwastobójczo czynnego.

Niektóre nowsze substancje chwastobójczo czynne, które hamują dioksygenazę p-hydroksyfenylopirogronianową (HPPDO) wykazują bardzo dobre właściwości użytkowe i mogą być stosowane przy bardzo małych dawkach nanoszenia przeciw szerokiemu spektrum chwastów trawiastych i chwastów szerokolistnych (patrz np. M. P. Prisbylla i inni, Brighton Crop Protection ConferenceWeeds (1993), 731-738).

Z US 567131, EP 551650 i EP 298680 znane s ą specjalne mieszaniny herbicydów ze ś rodkami zabezpieczającymi, zwłaszcza do stosowania przedwschodowego.

Z róż nych publikacji wiadomo ponadto, ż e herbicydy benzoilocykloheksanodionowe jako inhibitory dioksygenazy p-hydroksyfenylopirogronianowej wykazują taki sam mechanizm działania jak herbicydy benzoiloizoksazolowe, patrz J. Pesticide Sci. 21, 473-478 (1996), Weed Sciece 45, 601-609 (1997), Pesticide Science 50, 83-84, (1997) i Pesticide Outlook, 29-32 (grudzień 1996). Ponadto z Pesticide Science 50, 83-84, (1997) wiadomo, ż e benzoiloizoksazol o wzorze (A) w określonych warunkach może ulegać przegrupowaniu do benzoilo-3-oksopropiononitrylu o wzorze (B).

Jednakże wiele z tych bardzo skutecznych substancji czynnych nie jest w pełni zgodne (to znaczy nie jest wystarczająco selektywne) z niektórymi ważnymi uprawami roślinnymi, takimi jak kukurydza, ryż lub zboże, toteż ich użycie jest ograniczone. W licznych uprawach roślin użytkowych nie można ich stosować w ogóle, albo tylko w tak niewielkich dawkach nanoszenia, że nie uzyskuje się pożądanej szerokiej skuteczności chwastobójczej przeciw szkodliwym roślinom. W szczególności wielu z wymienionych herbicydów nie można stosować selektywnie przeciw szkodliwym roślinom w kukurydzy, ryż u, zboż u lub niektórych innych uprawach.

Dla uniknięcia tych wad znanym jest stosowanie chwastobójczych substancji czynnych w kompozycji z tak zwanym środkiem zabezpieczającym lub odtrutką. Środek zabezpieczający w znaczeniu wynalazku jest związkiem lub mieszaniną związków, który eliminuje lub zmniejsza fitotoksyczne właściwości herbicydu wobec roślin użytkowych bez istotnego zmniejszania chwastobójczego działania w stosunku do szkodliwych roś lin.

Dobranie środka zabezpieczającego dla określonej grupy herbicydów jest bardzo trudnym zadaniem, ponieważ nie są znane dokładne mechanizmy oddziaływania środka zabezpieczającego powodujące zmniejszenie szkodliwości herbicydów. Fakt, że jakiś związek w kompozycji z określonym herbicydem działa jak środek zabezpieczający wcale nie oznacza, że taki związek wykaże działanie zabezpieczające również wobec herbicydów z innej grupy. Tak więc przy stosowaniu środków zabezpieczających dla ochrony roślin użytkowych przed uszkodzeniami przez herbicydy okazało się, że środki zabezpieczające w wielu przypadkach mogą wykazywać istotne wady, przykładowo:

• środek zabezpieczający osłabia działanie herbicydów przeciw szkodliwym roś linom, • dział anie zabezpieczają ce roś liny uż ytkowe nie jest wystarczają ce, • spektrum roślin użytkowych, wobec którego ma się stosować środek zabezpieczają-cy/herbicyd nie jest w przypadku kompozycji z danym herbicydem wystarczająco duże, • danego środka zabezpieczającego nie można dobrze połączyć z wystarczająco dużą liczbą herbicydów.

Celem wynalazku było znalezienie związków, które w kompozycji z powyższymi herbicydami odpowiednio zwiększą selektywność tych herbicydów w stosunku do ważnych roślin uprawnych.

Odkryto grupę związków, które w kompozycji z herbicydami skutecznymi jako inhibitory HPPDO zwiększają selektywność tych herbicydów wobec ważnych roślin uprawnych.

Przedmiotem wynalazku jest więc środek chwastobójczo czynny zawierający mieszaninę

PL 199 503 B1

A. chwastobójczo skutecznej ilości jednego lub większej liczby związków o wzorze (I)

w którym

przy czym symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

R oznacza atom wodoru lub (C1-C4)-alkoksykarbonyl;

R¹ oznacza (C3-C7)-cykloalkil lub (C1-C4)-alkilo-(C3-C7)-cykloalkil;

₂

R² oznacza atom wodoru;

₃

R³ oznacza atom wodoru, (C1-C4)-alkil, podstawiony (C1-C4)-alkilem arylosulfonyl, podstawiony (C1-C4)-alkilem arylokarbonylometyl lub benzyl;

R⁴ oznacza (C1-C4)-alkil;

R⁵ oznacza (C1-C4)-alkil lub (C1-C4)-alkoksyl, względnie dwie grupy R⁵ tworzą razem C2-alkenyl;

R⁶ oznacza hydroksyl, (C1-C4)-alkoksyl lub grupę fenylotio;

R⁷ oznacza (C3-C7)-cykloalkil;

R⁸ oznacza grupę cyjanową;

oznacza liczbę całkowitą 0-3, przy czym dla 1 > 2 grupy R⁵ mogą być jednakowe lub różne, a R⁹ są jednakowe lub różne i oznaczają (C1-C4)-alkil, atom chlorowca, grupę nitrową, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, (C1-C4)-alkilosulfonyl, (C1-C4)-alkilosulfonyloksyl, grupę (C1-C4)-alkilosulfonyloaminową lub (C1-C4)-alkoksykarbonyl; a q oznacza 0, 1, 2 lub 3;

oraz

B. odtruwająco skutecznej ilości jednego lub większej liczby środków zabezpieczających wybranych z grupy obejmującej:

a) związki o wzorze (II) - (IV),

przy czym symbole i wskaźniki mają następujące znaczenia: n' oznacza liczbę naturalną 0 - 5, korzystnie 0 - 3;

T oznacza łańcuch (C1 lub C2)-alkanodiylowy, niepodstawiony albo podstawiony jednym lub dwoma (C1-C4)-alkilami lub [(C1-C3)-alkoksy]karbonylem;

W oznacza ewentualnie podstawioną dwuwartościową grupę heterocykliczną wybraną spośród częściowo nienasyconych lub aromatycznych heterocyklili o pięciu atomach pierścienia z 1 - 3 heteroatomami w pierścieniu wybranymi spośród N i O, przy czym w pierścieniu znajduje się co najmniej jeden atom N i co najwyżej jeden atom O, korzystnie grupę wybraną spośród grup o wzorach (W1) - (W3),

PL 199 503 B1

19

R¹⁷ i R¹⁹ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl, grupę nitrową lub (C1-C4)-chlorowcoalkil;

R¹⁸ i R²⁰ są jednakowe lub różne i oznaczają OR²⁴, SR²⁴ lub NR²⁴R²⁵ albo nasycony lub nienasycony 3- do 7-członowy heterocyklil zawierający co najmniej jeden atom N i do 3 heteroatomów, korzystnie wybranych z grupy obejmującej O i S, związany przez atom azotu z grupą karbonylową w związku o wzorze (II) lub (III) i ewentualnie podstawiony podstawnikami wybranymi z grupy obejmującej (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl i ewentualnie podstawiony fenyl, korzystnie grupę o wzorze OR²⁴, NHR²⁵ lub N(CH3)2, zwłaszcza grupę o wzorze OR²⁴;

R²⁴ oznacza atom wodoru lub ewentualnie podstawioną alifatyczną grupę węglowodorową, korzystnie o 1 - 18 atomach węgla;

R²⁵ oznacza atom wodoru, (C1-C6)-alkil, (C1-C6)-alkoksyl lub ewentualnie podstawiony fenyl;

R²⁶ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C8)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-alkoksy-(C1-C4)-alkil, (C1-C6)-hydroksyalkil, (C3-C12)-cykloalkil lub tri-(C1-C4)-alkilosilil;

R²⁷ i R²⁸ są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C8)-chlorowcoalkil, (C3-C12)-cykloalkil lub ewentualnie podstawiony fenyl;

R²¹ oznacza (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C2-C4)-alkenyl, (C2-C4)-chlorowcoalkenyl lub (C3-C7)-cykloalkil, korzystnie dichlorometyl;

R²² i R²³ są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru, (C1-C4)-alkil, (C2-C4)-alkenyl, (C2-C4)-alkinyl, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C2-C4)-chlorowcoalkenyl, (C1-C4)-alkilokarbamoilo-(C1-C4)-alkil, (C2-C4)-alkenylokarbamoilo-(C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksy-(C1-C4)-alkil, dioksolanylo-(C1-C4)-alkil, tiazolil, furyl, furyloalkil, tienyl, piperydyl lub ewentualnie podstawiony fenyl, albo

R²² i R²³ tworzą razem ewentualnie podstawiony pierścień heterocykliczny, korzystnie pierścień oksazolidyny, tiazolidyny, piperydyny, morfoliny, heksahydropirymidyny lub benzoksazyny, oraz

b) amidy kwasu acylosulfamoilobenzoesowego o ogólnym wzorze (V), ewentualnie w postaci soli,

w których

X³ oznacza CH lub N;

R³⁵ oznacza atom wodoru, heterocyklil lub grupę węglowodorową, przy czym dwie ostatnie grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, grupę cyjanową, grupę nitrową, grupę aminową, hydroksyl, karboksyl, CHO, CONH2, SO2NH2 i grupę Z^d-R^d;

R³⁶ oznacza atom wodoru, hydroksyl, (C1-C6)-alkil, (C2-C6)-alkenyl, (C2-C6)-alkinyl, (C1-C6)-alkoksyl lub (C2-C6)-alkenyloksyl, przy czym pięć ostatnich grup jest ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, hydroksyl, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl i grupę (C1-C4)-alkilotio, albo

R³⁵ i R³⁶ razem z atomem azotu, do którego są przyłączone oznaczają 3- do 8-członowy nasycony lub nienasycony pierścień;

R³⁷ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, grupę cyjanową, grupę nitrową, grupę aminową, hydroksyl, karboksyl, CHO, CONH2, SO2NH2 lub grupę Z^e-R^e;

R³⁸ oznacza atom wodoru, (C1-C4)-alkil, (C2-C4)-alkenyl lub (C2-C4)-alkinyl;

PL 199 503 B1

R³⁹ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, grupę cyjanową, grupę nitrową, grupę aminową, hydroksyl, karboksyl, fosforyl, CHO, CONH2, SO2NH2 lub grupę Z^f-R^f;

R^d oznacza (C2-C20)-alkil, którego łańcuch węglowy jest przedzielony jednym lub większą liczbą atomów tlenu, heterocyklil lub grupę węglowodorową, przy czym dwie ostatnie grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, grupę cyjanową, grupę nitrową, grupę aminową, hydroksyl oraz grupę mono- i di[(C1-C4)-alkilo]aminową;

R^e i R^f są jednakowe lub różne i oznaczają (C2-C20)-alkil, którego łańcuch węglowy jest przedzielony jednym lub większą liczbą atomów tlenu, heterocyklil lub grupę węglowodorową, przy czym dwie ostatnie grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, grupę cyjanową, grupę nitrową, grupę aminową, hydroksyl, fosforyl, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl oraz grupę mono- i di[(C1-C4)-alkilo]aminową;

Z^d oznacza dwuwartościowy rodnik wybrany spośród O, S, CO, CS, C(O)O, C(O)S, SO, SO2, NR*, C(O)NR* i SO2NR*;

Z^e i Z^f są jednakowe lub różne i oznaczają bezpośrednie wiązanie lub dwuwartościowy rodnik wybrany spośród O, S, CO, CS, C(O)O, C(O)S, SO, SO2, NR*, SO2NR* i C(O)NR*;

R* oznacza atom wodoru, (C1-C4)-alkil lub (C1-C4)-chlorowcoalkil; s oznacza liczbę całkowitą 0 - 4, a o oznacza liczbę całkowitą 0 - 5 gdy X oznacza CH, albo liczbę całkowitą 0 - 4 gdy X oznacza N; włącznie ze stereoizomerami i użytecznymi w rolnictwie solami, z wyjątkiem mieszanin, w których a) w związku o wzorze (I) V oznacza grupę o wzorze V1 lub V4, a środkiem zabezpieczającym jest związek o wzorze (IV) lub (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1-metyloheksylu, albo b) w związku o wzorze (I) V oznacza grupę o wzorze V3, a R⁶ oznacza OH, a środkiem zabezpieczającym jest

- zwią zek o wzorze (II), w którym W oznacza grup ę o wzorze W1, W2 lub W3, lub

- związek o wzorze (III), w którym T oznacza łańcuch (C1- lub C2-)-alkanodiylowy ewentualnie podstawiony jednym lub dwoma (C1-C4)-alkilami, lub

- związek o wzorze (IV), oraz z wyjątkiem mieszanin zawierających

c) 2-(2-chloro-4-metylosulfonylobenzoilo)cykloheksan-1,3-dion i środek zabezpieczający o wzorze (V),

2-(2-nitrobenzoilo)-4,4-dimetylocykloheksan-1,3-dion i środek zabezpieczający o wzorze (V),

2-(2-nitro-3-metylosulfonylobenzoilo)-4,4-dimetylocykloheksan-1,3-dion i środek zabezpieczający o wzorze (V).

Zgodnie z wynalazkiem ilość chwastobójczo skuteczna to ilość jednego lub większej liczby herbicydów odpowiednia dla negatywnego oddziaływania na wzrost roślin.

Zgodnie z wynalazkiem ilość odtruwająco skuteczna to ilość jednego lub większej liczby środków zabezpieczających odpowiednia dla co najmniej częściowego przeciwdziałania fitotoksycznemu działaniu herbicydu lub mieszaniny herbicydów na rośliny użytkowe.

O ile nie podano inaczej, do grup w związkach o wzorach (I)-(V) ogólnie odnoszą się następujące określenia.

Grupy alkilowe, alkoksylowe, chlorowcoalkilowe, chlorowcoalkoksylowe, alkiloaminowe i alkilotio, jak również odpowiednie grupy nienasycone i/lub podstawione mogą mieć szkielet węglowy prostołańcuchowy lub rozgałęziony. Grupy alkilowe, także w złożonych znaczeniach, takich jak alkoksyl, chlorowcoalkil itd. zawierają korzystnie 1-4 atomy węgla i oznaczają np. metyl, etyl, n- lub izopropyl, n-, izo-, t- lub 2-butyl. Alkenyl i alkinyl oznaczają odpowiednie możliwe nienasycone grupy alkilowe; alkenyl oznacza np. allil, 1-metyloprop-2-en-1-yl, 2-metyloprop-2-en-1-yl, but-2-en-1-yl, but-3-en-1-yl, 1-metylobut-3-en-1-yl lub 1-metylobut-2-en-1-yl. Alkinyl oznacza np. propargil, but-2-yn-1-yl, but-3-yn-1-yl lub 1-metylobut-3-yn-1-yl. „(C1-C4)-Alkil” jest skrótowym zapisem alkilu o 1 - 4 atomach węgla; odpowiednio odnosi się to do innych ogólnych określeń grup z podanymi w nawiasach zakresami możliwej liczby atomów węgla.

Cykloalkil korzystnie oznacza cykliczną grupę alkilową o 3 - 8 atomach węgla, korzystnie o 3 - 7 atomach węgla, a szczególnie korzystnie o 3 - 6 atomach węgla, np. cyklopropyl, cyklobutyl, cyklopentyl i cykloheksyl. Cykloalkenyl i cykloalkinyl oznaczają odpowiednie ugrupowania nienasycone.

Atom chlorowca oznacza atom fluoru, atom chloru, atom bromu lub atom jodu. Chlorowcoalkil, chlorowcoalkenyl i chlorowcoalkinyl oznaczają alkil, alkenyl lub alkinyl podstawiony częściowo lub całkowicie atomami chlorowca, korzystnie fluoru, chloru i/lub bromu, zwłaszcza fluoru lub chloru,

PL 199 503 B1 np. CF3, CHF2, CH2F, CF3CF2, CH2FCHCl, CCl3, CHCl2 lub CH2CH2Cl. Chlorowcoalkoksyl oznacza np. OCF3, OCHF2, OCH2F, CF3CF2O, OCH2CF3 lub OCH2CH2Cl. Odnosi się to odpowiednio do innych grup chlorowco-podstawionych.

Grupa węglowodorowa może być aromatyczną lub alifatyczną grupą węglowodorową, przy czym alifatyczna grupa węglowodorowa jest na ogół prostołańcuchową lub rozgałęzioną, nasyconą lub nienasyconą grupą węglowodorową, korzystnie o 1 - 18 atomach węgla, a szczególnie korzystnie o 1 - 12 atomach wę gla, np. alkil, alkenyl lub alkinyl.

Alifatyczna grupa węglowodorowa to korzystnie alkil, alkenyl lub alkinyl o 1 - 12 atomach węgla; odnosi się to odpowiednio do alifatycznej grupy węglowodorowej w grupie węglowodorowooksylowej.

Aryl oznacza ogólnie aromatyczne ugrupowanie mono-, bi- lub polycykliczne o korzystnie 6 - 20 atomach węgla, zwłaszcza o 6 - 14 atomach węgla, a szczególnie korzystnie o 6 - 10 atomach węgla, np. fenyl, naftyl, tetrahydronaftyl, indenyl, indanyl, pentalenyl lub fluorenyl, a szczególnie korzystnie fenyl.

Heterocykliczny pierścień, heterocykliczna grupa lub heterocyklil oznacza mono-, bi- lub policykliczny układ pierścieniowy nasycony, nienasycony i/lub aromatyczny, zawierający jeden lub większą liczbę heteroatomów, korzystnie 1 - 4 heteroatomy, korzystnie wybrane z grupy obejmującej atom azotu, atom siarki i atom tlenu.

Korzystne są nasycone heterocyklile o 3 - 7 atomach pierścienia i jednym lub dwóch heteroatomach wybranych z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki, przy czym atomy tlenowców nie są atomami sąsiadującymi. Szczególnie korzystne są monocykliczne pierścienie o 3 - 7 atomach pierścienia i jednym heteroatomie wybranym z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki, jak również pierś cienie morfoliny, dioksolanu, piperazyny, imidazoliny i oksazolidyny. Szczególnie korzystne są również nasycone heterocyklile, takie jak oksiran, pirolidon, morfolina i tetrahydrofuran.

Korzystne są również częściowo nienasycone heterocyklile o 5 - 7 atomach pierścienia z jednym lub dwoma heteroatomami wybranymi z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki. Szczególnie korzystne są częściowo nienasycone heterocyklile o 5 - 6 atomach pierścienia i jednym heteroatomie wybranym z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki. Szczególnie korzystne są również częściowo nienasycone heterocyklile, takie jak pirazolina, imidazolina i izoksazolina.

Korzystny jest również heteroaryl, np. mono- lub bicykliczne aromatyczne heterocyklile o 5 lub 6 atomach pierścienia zawierające 1 - 4 heteroatomy wybrane z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki, przy czym atomy tlenowców nie są atomami sąsiadującymi. Szczególnie korzystne są monocykliczne aromatyczne heterocyklile o 5 lub 6 atomach pierścienia i jednym heteroatomie wybranym z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki, jak również pirymidyna, pirazyna, pirydazyna, oksazol, tiazol, tiadiazol, oksadiazol, pirazol, triazol i izoksazol. Szczególnie korzystne są pirazol, tiazol, triazol i furan.

Grupy podstawione, takie jak podstawione grupy węglowodorowe, np. podstawiony alkil, alkenyl, alkinyl, aryl, taki jak fenyl, i aryloalkil, taki jak benzyl, lub podstawiony heterocyklil, oznaczają grupę pochodzącą od niepodstawionej grupy podstawowej podstawioną korzystnie jednym lub większą liczbą podstawników, korzystnie 1, 2 lub 3 podstawnikami, a w przypadku atomu chloru i atomu fluoru także maksymalnie możliwą liczbą podstawników, wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, alkoksyl, chlorowcoalkoksyl, grupę alkilotio, hydroksyl, grupę aminową, grupę nitrową, karboksyl, grupę cyjanową, grupę azydową, alkoksykarbonyl, alkilokarbonyl, formyl, karbamoil, mono- i dialkiloaminokarbonyl, podstawioną grupę aminową, taką jak grupa acyloaminowa, grupę mono- i dialkiloaminową oraz alkilosulfinyl, chlorowcoalkilosulfinyl, alkilosulfonyl, chlorowcoalkilosulfonyl i, w przypadku grup cyklicznych, także alkil i chlorowcoalkil, jak również odpowiadające podanym nasyconym podstawnikom węglowodorowym nienasycone podstawniki alifatyczne, korzystnie alkenyl, alkinyl, alkenyloksyl i alkinyloksyl. Korzystnymi grupami z atomami węgla są grupy o 1 - 4 atomach węgla, zwłaszcza o 1 - 2 atomach wę gla. Zazwyczaj korzystne są podstawniki wybrane spoś ród atomów chlorowca, np. atom fluoru lub atom chloru, (C1-C4)-alkil, korzystnie metyl lub etyl, (C1-C4)-chlorowcoalkil, korzystnie trifluorometyl, (C1-C4)-alkoksyl, korzystnie metoksyl lub etoksyl, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, grupa nitrowa i grupa cyjanowa. Szczególnie korzystnymi podstawnikami są metyl, metoksyl i atom chloru.

Mono- lub dipodstawiona grupa aminowa oznacza chemicznie trwałą grupę wybraną spośród grup aminowych podstawionych jednym lub dwoma jednakowymi lub różnymi podstawnikami wybranymi z grupy obejmującej alkil, alkoksyl, acyl i N-aryl; korzystnie grupę monoalkiloaminową, grupę dialkiloaminową, grupę acyloaminową, grupę aryloaminową, grupę N-alkilo-N-aryloaminową, jak rówPL 199 503 B1 nież N-heterocyklile. Korzystne są tu grupy alkilowe o 1 - 4 atomach węgla. Korzystnym arylem jest fenyl. Korzystnym podstawionym arylem jest podstawiony fenyl. Do acylu odnosi się określenie podane poniżej, korzystnie (C1-C4)-alkanoil. Odpowiednio odnosi się to do podstawionej grupy hydroksyloaminowej lub grupy hydrazynowej.

Ewentualnie podstawiony fenyl oznacza korzystnie fenyl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbę podstawników chlorowcowych, korzystnie 1 - 3 atomami chlorowca, takimi jak atom chloru lub atom fluoru, a także 1 - 5 jednakowymi lub różnymi podstawnikami wybranymi z grupy obejmującej atom chlorowca, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl i grupę nitrową, np. o-, m- i p-tolil, dimetylofenyle, 2-, 3- i 4-chlorofenyl, 2-, 3- i 4-trifluoro- i -trichlorofenyl, 2,4-, 3,5-, 2,5- i 2,3-dichlorofenyl i o-, m- i p-metoksyfenyl.

Acyl oznacza grupę organicznego kwasu o korzystnie 1 - 6 atomach węgla, np. grupę kwasu karboksylowego i grupy kwasów wywodzących się z niego, takich jak kwas tiokarboksylowy, ewentualnie N-podstawionych kwasów iminokarboksylowych, albo grupy monoestrów kwasu węglowego, ewentualnie N-podstawionych kwasów karbaminowych, kwasów sulfonowych, kwasów sulfinowych, kwasów fosfonowych i kwasów fosfinowych. Acyl korzystnie oznacza np. formyl, alkilokarbonyl, taki jak (C1-C4-alkilo)-karbonyl, fenylokarbonyl, przy czym pierścień fenylowy jest ewentualnie podstawiony np. jak wyżej podano dla fenylu, albo alkiloksykarbonyl, fenyloksykarbonyl, benzyloksykarbonyl, alkilosulfonyl, alkilosulfinyl lub N-alkilo-1-iminoalkil.

Związki o wzorach (I)-(V) obejmują także wszystkie stereoizomery, które wykazują jednakowe topologiczne wiązania pomiędzy atomami i ich mieszaniny. Takie związki zawierają jeden lub większą liczbę asymetrycznych atomów węgla lub podwójne wiązania, które w ogólnych wzorach nie zostały oddzielnie przedstawione. Możliwe stereoizomery określone ich specyficzną postacią przestrzenną, takie jak enancjomery, diastereoizomery oraz izomery Z i E, można otrzymywać zwykłymi sposobami z mieszanin stereoizomerów lub wytwarzać drogą stereoselektywnych reakcji z zastosowaniem stereochemicznie czystych substancji wyjściowych.

Jako substancje chwastobójczo czynne odpowiednie są takie związki o ogólnym wzorze (I) według wynalazku, których nie można stosować samych lub których nie można stosować optymalnie w uprawach zbóż, ryżu i/lub kukurydzy, ponieważ zbyt silnie uszkadzają rośliny uprawne.

Herbicydy o ogólnym wzorze (I) są znane np. z EP-A 0 137963, EP-A 0 352543, EP-A 0 418175, EP-A 0 496631 i AU-A 672058. Zwią zki o wzorze (II) są znane z EP-A-0 333131 (ZA-89/1960), EP-A-0 269806 (US-A-4,891,057), EP-A-0 346620 (AU-A-89/34951), EP-A-0 174562, EP-A-0 346620 (WO-A-91/08 202), WO-A-91/07874 lub WO-A 95/07897 (ZA 94/7120) i cytowanej w tych zgł oszeniach literatury lub mogą być wytwarzane wedł ug opisanych tam sposobów lub analogicznie do opisanych sposobów. Związki o wzorze (III) są znane z EP-A-0 086750, EP-A-0 94349 (US-A-4902340), EP-A-0 191736 (US-A-4881966) i EP-A-0 492366 i cytowanej w tych zgłoszeniach literatury lub mogą być wytwarzane według opisanych tam sposobów lub analogicznie do opisanych sposobów. Niektóre związki są również opisane w EP-A-0 582198. Związki o wzorze (IV) są znane z licznych zgł oszeń patentowych np. z US-A-4021224 i US-A-4021229. Zwią zki z grupy (b) są opisane w niemieckim zgłoszeniu patentowym 19742951.3. Cytowane publikacje zawierają wystarczają ce dane dotyczące sposobów wytwarzania i materiałów wyjściowych.

Korzystne są środki chwastobójczo czynne, według wynalazku, zawierające środek zabezpieczający o wzorze (II) i/lub (III), w których to wzorach symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

R¹⁸ i R²⁰ oznaczają grupę OR²⁴;

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C18)-alkil, (C3-C12)-cykloalkil, (C2-C8)-alkenyl lub (C2-C18)-alkinyl, przy czym te zawierające atomy węgla grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą podstawników R⁵⁰, a korzystnie 1 - 3 podstawnikami R⁵⁰;

R⁵⁰ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, hydroksyl, (C1-C8)-alkoksyl, grupę (C1-C8)-alkilotio, grupę (C2-C8)-alkenylotio, grupę (C2-C8)-alkinylotio, (C2-C8)-alkenyloksyl, (C2-C8)-alkinyloksyl, (C3-C7)-cykloalkil, (C3-C7)-cykloalkoksyl, grupę cyjanową, grupę mono- lub di(C1-C4)-alkilo)aminową, karboksyl, (C1-C8)-alkoksykarbonyl, (C2-C8)-alkenyloksykarbonyl, (C1-C8)-alkilotiokarbonyl, (C2-C8)-alkinyloksykarbonyl, (C1-C8)-alkilokarbonyl, (C2-C8)-alkenylokarbonyl, (C2-C8)-alkinylokarbonyl, 1-(hydroksyimino)-(C1-C6)-alkil, 1-[(C1-C4)-alkiloimino]-(C1-C4)-alkil, 1-[(C1-C4)-alkoksyimino]-(C1-C6)-alkil, grupę (C1-C8)-alkilokarbonyloaminową, grupę (C2-C8)-alkenylokarbonyloaminową, grupę (C2-C8)-alkinylokarbonyloaminową, aminokarbonyl, (C1-C8)-akiloaminokarbonyl, di-(C1-C6)-alkiloaminokarbonyl, (C2-C6)-alkenyloaminokarbonyl, (C2-C6)-alkinyloaminokarbonyl, grupę (C1-C8)-alkoksykarbonyloaminową, grupę (C1-C8)-alkiloaminokarbonyloaminową, (C1-C6)-alkilokarbo8

PL 199 503 B1 nyloksyl ewentualnie podstawiony przez R⁵¹, (C2-C6)-alkenylokarbonyloksyl, (C2-C6)-alkinylokarbonyloksyl, (C1-C8)-alkilosulfonyl, fenyl, fenylo-(C1-C6)-alkoksyl, fenylo-(C1-C6)-alkoksykarbonyl, fenoksyl, fenoksy-(C1-C6)-alkoksyl, fenoksy-(C1-C6)-alkoksykarbonyl, fenylokarbonyloksyl, grupę fenylokarbonyloaminową lub grupę fenylo-(C1-C6)-alkilokarbonyloaminową, przy czym ostatnie dziewięć grup jest w pierścieniu fenylowym ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą podstawników, a korzystnie 1 - 3 podstawnikami R⁵²; SiR'3, OSiR'3, R'3Si-(C1-C8)-alkoksyl, CO-O-NR'2, O-N=CR'2, N=CR'2, O-NR'2, NR'2, CH(OR')2, O-(CH2)W-CH(OR')2, CR'(OR')2' O-(CH2)WCR' (OR)2 lub przez R O-CHR' CHCOR - (C1-C6)-alkoksyl,

R⁵¹ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, grupę nitrową, (C1-C4)-alkoksyl lub fenyl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbą podstawników, a korzystnie 1 - 3 podstawnikami R⁵²;

R⁵² są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl lub grupę nitrową;

R' są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru, (C1-C4)-alkil lub fenyl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbą podstawników, korzystnie 1 - 3 podstawnikami R⁵², względnie dwie grupy R' tworzą razem łańcuch (C2-C6)-alkanodiylowy;

R'' są jednakowe lub różne i oznaczają (C1-C4)-alkile, względnie dwie grupy R'' tworzą razem łańcuch (C2-C6)-alkanodiylowy,

R''' oznacza atom wodoru lub (C1-C4)-alkil; w oznacza 0, 1, 2, 3, 4, 5 lub 6.

Szczególnie korzystne są kompozycje herbicyd-środek zabezpieczający według wynalazku, zawierające środek zabezpieczający o wzorze (II) i/lub (III), w których symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil lub (C3-C7)-cykloalkil, przy czym te zawierające atomy węgla grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą atomów chlorowca, albo 1 - 2 50 podstawnikami, a korzystnie 1 podstawnikiem R⁵⁰;

R⁵⁰ są jednakowe lub różne i oznaczają hydroksyl, (C1-C4)-alkoksyl, karboksyl, (C1-C4)-alkoksykarbonyl, (C2-C6)-alkenyloksykarbonyl, (C2-C6)-alkinyloksykarbonyl, 1-(hydroksyimino)-(C1-C4)-alkil, 1-[(C1-C4)-alkoksyimino]-(C1-C4)-alkil; lub 1-[(C1-C4)-alkoksyimino]- (C1-C4)-alkil; SiR'3, O-N=CR'2, N=CR'2, NR'2 lub ONR'3, gdzie R' są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru lub (C1-C4)-alkil, względnie grupy R' oznaczają parami łańcuch (C4-C5)-alkanodiylowy,

R²⁷ i R²⁸ są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C6)-chlorowcoalkil, (C3-C7)-cykloalkil lub fenyl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbą podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, grupę cyjanową, grupę nitrową, grupę aminową, grupę mono- i di-[(C1-C4)-alkilo]-aminową, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-alkoksyl, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, grupę (C1-C4)-alkilotio i (C1-C4)-alkilosulfonyl;

R²⁶ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C8)-chlorowcoalkil, (C1-C4-alkoksy)-(C1-C4)-alkil, (C1-C6)-hydroksyalkil, (C3-C7)-cykloalkil lub tri-(C1-C4)-alkilosilil, a

R¹⁷ i R¹⁹ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, metyl, etyl, metoksyl, etoksyl lub (C1 lub C2)-chlorowcoalkil, korzystnie atom wodoru, atom chlorowca lub (C1 lub C2)-chlorowcoalkil.

Specjalnie korzystne są środki zabezpieczające o wzorze (II), w którym symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

R¹⁷ oznacza atom chlorowca, grupę nitrową lub (C1-C4)-chlorowcoalkil; n' oznacza 0, 1, 2 lub 3;

R¹⁸ oznacza grupę o wzorze OR²⁴,

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil lub (C3-C7)-cykloalkil, przy czym te zawierające atomy węgla grupy są ewentualnie podstawione podstawiony jednym lub większą liczbę podstawników chlorowcowych, korzystnie 1 - 3 jednakowymi lub różnymi atomami chlorowca, albo 1 - 2 jednakowymi lub różnymi podstawnikami, a korzystnie jednym podstawnikiem, wybranymi z grupy obejmującej hydroksyl, (C1-C4)-alkoksyl, (C1-C4)-alkoksykarbonyl, (C2-C6)-alkenyloksykarbonyl, (C2-C6)-alkinyloksykarbonyl, 1-(hydroksyimino)-(C1-C4)-alkil, 1-[(C1-C4)-alkiloamino]-(C1-C4)-alkil, 1-[(C1-C4)-alkoksyimino]-(C1-C4)-alkil i grupy o wzorach SiR'3, O-N=CR'2, N=CR'2, NR'2 i O-NR'2, przy czym grupy R' w podanych wzorach są jednakowe lub róż ne i oznaczają atom wodoru lub (C1-C4)-alkil względnie grupy R' parami oznaczają (C4 lub C5)-alkanodiyl;

R²⁷, R²⁸ są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru, (C1-C6)-alkil, (C1-C6)-chlorowcoalkil, (C3-C7)-cykloalkil lub fenyl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbą podstawników wybraPL 199 503 B1 nych z grupy obejmującej atom chlorowca, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl, grupę nitrową, (C1-C4)-chlorowcoalkil i (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, a

R²⁶ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C8)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-alkoksy-(C1-C4)-alkil, (C1-C6)-hydroksyalkil, (C3-C7)-cykloalkil lub tri-( C1-C4)-alkilosilil.

Specjalnie korzystne są również środki zabezpieczające o wzorze (III), w którym symbole i wskaźniki mają nastę pujące znaczenie:

R¹⁹ oznacza atom chlorowca lub (C1-C4)-chlorowcoalkil;

n' oznacza 0, 1, 2 lub 3, przy czym (R¹⁹)n, korzystnie oznacza 5-Cl;

R²⁰ oznacza grupę o wzorze OR²⁴;

T oznacza CH2 lub CH(COO-(C1-C3)-alkil), a

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C8)-chlorowcoalkil lub (C1-C4)-alkoksy-(C1-C4)-alkil, korzystnie (C1-C8)-alkil.

W szczególnoś ci korzystne są ś rodki zabezpieczają ce o wzorze (II), w którym symbole i wskaź niki mają następujące znaczenie:

W oznacza (W1);

R¹⁷ oznacza atom chlorowca lub (C1-C2)-chlorowcoalkil;

n' oznacza 0, 1, 2 lub 3, przy czym (R¹⁷)n, korzystnie oznacza 2,4-Cl2,

R¹⁸ oznacza grupę o wzorze OR²⁴;

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-hydroksyalkil, (C3-C7)-cykloalkil, (C1-C4)-alkoksy-(C1-C4)-alkil lub tri-(C1-C2)-alkilosilil, korzystnie (C1-C4)-alkil;

R²⁷ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil lub (C3-C7)-cykloalkil, korzystnie atom wodoru lub (C1-C4)-alkil i

R²⁶ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-hydroksyalkil, (C3-C7)-cykloalkil, (C1-C4)-alkoksy-(C1-C4)-alkil lub tri-(C1-C2)-alkilosilil, korzystnie atom wodoru lub (C1-C4)-alkil.

W szczególności korzystne są także chwastobójcze środki zawierające środek zabezpieczający o wzorze (II), w którym symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

W oznacza grupę o wzorze (W2);

R¹⁷ oznacza atom chlorowca lub (C1-C2)-chlorowcoalkil;

n' oznacza 0, 1, 2 lub 3, przy czym (R¹⁷)n, korzystnie oznacza 2,4-Cl2;

R¹⁸ oznacza grupę o wzorze OR²⁴;

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-hydroksyalkil, (C3-C7)-cykloalkil, (C1-C4-alkoksy)-(C1-C4)-alkil lub tri-(C1-C2)-alkilosilil, korzystnie (C1-C4)-alkil, a

R²⁷ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C3-C7)-cykloalkil lub fenyl, korzystnie atom wodoru lub (C1-C4)-alkil.

W szczególności korzystne są takż e ś rodki zabezpieczają ce o wzorze (II), w którym symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

W oznacza grupę o wzorze (W3);

R¹⁷ oznacza atom chlorowca lub (C1-C2)-chlorowcoalkil;

n' oznacza 0, 1, 2 lub 3, przy czym (R¹⁷)n, korzystnie oznacza 2,4-Cl2;

R¹⁸ oznacza grupę o wzorze OR²⁴;

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C8)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-hydroksyalkil, (C3-C7)-cykloalkil, (C1-C4)-alkoksy-(C1-C4)-alkil lub tri-(C1-C2)-alkilosilil, korzystnie (C1-C4)-alkil, a

R²⁸ oznacza (C1-C8)-alkil lub (C1-C4)-chlorowcoalkil, korzystnie C1-chlorowcoalkil.

Następujące grupy związków są szczególnie odpowiednie jako środki zabezpieczające przed chwastobójczo czynnymi substancjami o wzorze (I):

a) związki typu kwasu dichlorofenylopirazolino-3-karboksylowego (to znaczy związki o wzorze (II), w którym W oznacza grupę o wzorze (W1), a (R¹⁷)n' oznacza 2,4-Cl2), korzystnie takie związki jak 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-(etoksykarbonylo)-5-metylo-2-pirazolino-3-karboksylan etylu (II-1) i związki pokrewne, takie jak opisane w WO-A 91/07874;

b) pochodne kwasu dichlorofenylopirazolokarboksylowego (to znaczy związki o wzorze (II), w którym W oznacza grupę o wzorze (W2), a (R¹⁷)n' oznacza 2,4-Cl2), korzystnie zwią zki takie jak

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-metylopirazolo-3-karboksylan etylu (II-2),

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-izopropylopirazolo-3-karboksylan etylu (II-3),

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-(1,1-dimetyloetylo)pirazolo-3-karboksylan etylu (II-4),

PL 199 503 B1

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-fenylopirazolo-3-karboksylan etylu (II-5) i związki pokrewne, takie jak opisane w EP-A-0 333131 i EP-A-0 269806.

c) związki typu kwasów triazolokarboksylowych (to znaczy związki o wzorze (II), w których W oznacza grupę o wzorze (W3), a (R¹⁷)n' oznacza 2,4-Cl2), korzystnie takie związki jak fenchlorazol, to znaczy 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-trichlorometylo-(1H)-1,2,4-triazolo-3-karboksylan etylu (II-6), i związki pokrewne (patrz EP-A-0 174562 i EP-A-0 346620);

d) związki typu kwasu 8-chinolinoksyoctowego, np. związki o wzorze (III), w których (R¹⁹)n' oznacza 5-Cl, R²⁰ oznacza OR²⁴, a T oznacza CH2, korzystnie związki (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1-metyloheksylu (III-1), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1,3-dimetylobut-1-ylu (III-2), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 4-alliloksybutylu (III-3), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1-alliloksyprop-2-ylu (III-4), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan etylu (III-5), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan metylu (III-6), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan allilu (III-7), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 2-(2-propylidenoiminoksy)-1-etylu (III-8), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 2-oksoprop-1-ylu (III-9) i zwią zki pokrewne, takie jak opisane w EP-A-0 860750, EP-A-0 094349 i EP-A-0 191736 lub EP-A-0 492366.

e) związki typu kwasu (5-chloro-8-chinolinoksy)malonowego, to znaczy związki o wzorze (III), w których (R¹⁹)n, oznacza 5-Cl, R²⁰ oznacza OR²⁴, a T oznacza -CH(COO-alkilo)-, korzystnie związki (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian dietylu, (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian diallilu, (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian metyloetylu i związki pokrewne, takie jak opisane w EP-A-0 582198.

f) związki typu dichloroacetamidów, to znaczy związki o wzorze (IV), korzystnie:

N,N-diallilo-2,2-dichloracetamid (dichloromid, z US-A 4137070),

4-dichloroacetylo-3,4-dihydro-3-metylo-2H-1,4-benzoksazyna (benoksakor, z EP 0 149974),

N1,N2-diallilo-N2-dichloroacetyloglicynoamid (DKA-24, z HU 2143821),

4-dichloroacetylo-1-oksa-4-aza-spiro[4,5]dekan (AD-67),

2,2-dichloro-N-(1,3-dioksolan-2-ylometylo)-N-(2-propenylo)acetamid (PPG-1292),

3-dichloroacetylo-2,2,5-trimetyloksazolidyna,

3-dichloroacetylo-2,2-dimetylo-5-fenyloksazolidyna,

3-dichloroacetylo-2,2-dimetylo-5-(2-tienylo)oksazolidyna,

3-dichloroacetylo-5-(2-furanylo)-2,2-dimetyloksazolidyna (furilazol, MON 13900),

1-dichloroacetylo-heksahydro-3,3,8a-trimetylopirolo-[1,2-a]pirymidyn-6(2H)-on (dicyklonon, BAS 145138).

Ponadto korzystne są środki chwastobójczo czynne, według wynalazku, zawierające środki zabezpieczające o wzorze (V), w którym

X³ oznacza CH;

R³⁵ oznacza atom wodoru, (C1-C6)-alkil, (C3-C6)-cykloalkil, (C2-C6)-alkenyl, (C5-C6)-cykloalkenyl, fenyl lub 3- do 6-członowy heterocyklil o 1 - 3 heteroatomach wybranych z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki, przy czym sześć ostatnich grup jest ewentualnie podstawionych jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, (C1-C6)-alkoksyl, (C1-C6)-chlorowcoalkoksyl, (C1-C2)-alkilosulfinyl, (C1-C2)-alkilosulfonyl, (C3-C6)-cykloalkil, (C1-C4)-alkoksykarbonyl, (C1-C4)-alkilokarbonyl i fenyl, a w przypadku grup cyklicznych także (C1-C4)-alkil i (C1-C4)-chlorowcoalkil;

R³⁶ oznacza atom wodoru, (C1-C6)-alkil, (C2-C6)-alkenyl, (C2-C6)-alkinyl, przy czym trzy ostatnie grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, hydroksyl, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl i grupę (C1-C4)-alkilotio;

R³⁷ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, grupę nitrową, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl, (C1-C4)-alkilosulfonyl, (C1-C4)-alkoksykarbonyl lub (C1-C4)-alkilokarbonyl;

R³⁸ oznacza atom wodoru;

R³⁹ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, grupę nitrową, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, (C3-C6)-cykloalkil, fenyl, (C1-C4)-alkoksyl, grupę cyjanową,

PL 199 503 B1 grupę (C1-C4)-alkilotio, (C1-C4)-alkilosulfinyl, (C1-C4)-alkilosulfonyl, (C1-C4)-alkoksykarbonyl lub (C1-C4)-alkilokarbonyl;

s oznacza 0, 1 lub 2, a o oznacza 1 lub 2.

Korzystnie środek chwastobójczo czynny według wynalazku zawiera herbicyd i środek zabezpieczający w stosunku wagowym wynoszącym od 1:100 do 100:1.

Korzystnie środek chwastobójczo czynny według wynalazku zawiera dodatkowo inny herbicyd, korzystniej jako ten inny herbicyd zawiera sulfonylomocznik.

Ponadto wynalazek dotyczy sposobu zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych, który charakteryzuje się tym, że chwastobójczo skuteczną ilość środka chwastobójczo czynnego określonego powyżej nanosi się na szkodliwe rośliny, rośliny użytkowe, nasiona roślin lub powierzchnię, na której rośliny rosną.

Korzystnie rośliny są wybrane z grupy obejmującej kukurydzę, pszenicę, żyto, jęczmień, owies, ryż, sorgo, bawełnę i soję.

Jeszcze korzystniej rośliny są zmienione drogą inżynierii genetycznej.

Ponadto wynalazek dotyczy zastosowania określonego powyżej środka chwastobójczo czynnego, do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych.

Korzystne grupy herbicydów o wzorze (I) podano w następujących tabelach 1-4. Zastosowano w nich nastę pujące skróty:

c-Pr	cyklopropyl	Bz	benzoil
Et	etyl	Me	metyl
Ph	fenyl

T a b e l a 1 (V oznacza grupę V1):

ο

Przykład Nr	R	R¹	(R⁹)q
1	2	3	4
1-1	H	c-Pr	2-SO2Me-4-CF3
1-2	H	c-Pr	2-SO2Me-4-Cl
1-3	H	c-Pr	2-Cl-4-SO2Me
1-4	H	c-Pr	2-NO2-4-SO2Me
1-5	H	c-Pr	2,4-Cl2-3-Me
1-6	H	c-Pr	2,4-Cl2
1-7	H	c-Pr	2-Cl-3-CO2Me-4-SO2Me
1-8	H	c-Pr	2,4-Br2
1-9	H	c-Pr	2-CF3-4-SO2Me
1-10	H	c-Pr	2-SO2Me-4-Br
1-11	H	c-Pr	3,4-Cl2-SO2Me
1-12	COOEt	c-Pr	2-SO2Me-4-CF3
1-13	COOEt	c-Pr	2-SO2Me-4-Cl

PL 199 503 B1 cd. tabeli 1

1	2	3	4
1-14	COOEt	c-Pr	2-NO2-4-SO2Me
1-15	COOEt	c-Pr	2,4-Cl2-3-Me
1-16	COOEt	c-Pr	2,4-Br2
1-17	COOMe	c-Pr	2-SO2Me-4-CF3
1-18	COOMe	c-Pr	2-SO2Me-4-Cl
1-19	COOMe	c-Pr	2-Cl-3-CO2Me-4-SO2Me
1-20	H	1-Me-c-Pr	2-SO2Me-4-CF3
1-21	H	1-Me-c-Pr	2-SO2Me-4-Cl
1-22	H	1-Me-c-Pr	2-Cl-4-SO2Me
1-23	H	1-Me-c-Pr	2-NO2-4-SO2Me
1-24	H	1-Me-c-Pr	2,4-Cl2-3-Me
1-25	H	1-Me-c-Pr	2,4-Cl2
1-26	H	1-Me-c-Pr	2-Cl-3-CO2Me-4-SO2Me
1-27	COOEt	1-Me-c-Pr	2-Cl-3-CO2Me-4-SO2Me
1-28	COOEt	1-Me-c-Pr	2-SO2Me-4-CF3
1-29	COOEt	1-Me-c-Pr	2-SO2Me-4-Cl
1-30	COOEt	1-Me-c-Pr	2-Cl-4-SO2Me
1-31	COOEt	1-Me-c-Pr	2-NO2-4-SO2Me

T a b e l a 2 (V oznacza grupę V2):

Przykład Nr	R²	R³	R⁴	(R⁹)q
1	2	3	4	5
2-1	H	H	Et	2-SO2Me-4-CF3
2-2	H	H	Et	2-SO2Me-4-Cl
2-3	H	H	Et	2-SO2Me-4-Br
2-4	H	H	Et	2-CF3-4-SO2Me
2-5	H	H	Et	2-Cl-4-SO2Me
2-6	H	H	Et	3,4-Cl2-2-SO2Me
2-7	H	H	Et	2-Cl-3-COOMe-4-SO2Me
2-8	H	H	Et	2,4-Cl2

PL 199 503 B1 cd. tabeli 2

1	2	3	4	5
2-9	H	H	Et	2-NO2-4-SO2Me
2-10	H	H	Et	2,4-Bp
2-11	H	H	Me	2-SO2Me-4-CF3
2-12	H	H	Me	2-SO2Me-4-Cl
2-13	H	H	Me	2,4-Cl2
2-14	H	H	Me	2-SO2Me-4-Cl
2-15	H	Bz	Me	2,4-Cl2
2-16	H	Bz	Me	2,4-Cl2-3-Me
2-17	H	Bz	Me	2-SO2Me-4-CF3
2-18	H	Bz	Me	2-SO2Me-4-Cl
2-19	H	Bz	Me	2,4-Bp
2-20	H	Bz	Me	2-NO2-4-SO2Me
2-21	H	Bz	Me	2-Cl-3-COOMe-4-SO2Me

T a b e l a 3 (V oznacza grupę V3)

Przykład Nr	(R⁵)1	R⁶	(R⁹)q
1	2	3	4
3-1	-	OH	2-Cl-4-SO2Me
3-2	-	OH	2-NO2-4-SO2Me
3-3	-	OH	2,4-Cl2
3-4	-	OH	2,4-Br2
3-5	-	OH	2,4-Cl2-3-Me
3-6	-	OH	2-SO2Me-4-Cl
3-7	-	OH	2-SO2Me-4-CF3
3-8	-	OH	2-SO2Me-4-Br
3-9	-	OH	2-Cl-3-COOMe-4-SO2Me
3-10	-	OH	2-NO2-4-OCF2H
3-11	4,4-(Me)2	OH	2-NO2-4-OCF2H
3-12	4,4-(Me)2	OH	2-Cl-4-SO2Me
3-13	4,4-(Me)2	OH	2-NO2-4-SO2Me
3-14	4,4-(Me)2	OH	2,4-Cl2

PL 199 503 B1 cd. tabeli 3

1	2	3	4
3-15	4,4-(Me)2	OH	2-Cl-3-COOMe-4-SO2Me
3-16	4,4-(Me)2	OH	2-SO2Me-4-Cl
3-17	4,4-(Me)2	OH	2-SO2Me-4-CFs
3-18	4,4-(Me)2	OH	2,4-Cl2-3-Me
3-19	4,4-(Me)2	OH	2,4-Br2
3-20	4-CH2-CH2-6	SPh	2-Cl-4-SO2Me
3-21	4-CH2-CH2-6	SPh	2,4-Cl2-3-Me
3-22	4-CH2-CH2-6	SPh	2-NO2-4-SO2Me
3-23	4-CH2-CH2-6	SPh	2,4-Cl2
3-24	4-CH2-CH2-6	SPh	2-SO2Me-4-Cl
3-25	4-CH2-CH2-6	SPh	2,4-Br2
3-26	4-CH2-CH2-6	SPh	2-Cl-3-COOMe-4-SO2Me
3-27	4-CH2-CH2-6	SPh	2-SO2Me-4-CFs
3-28	5,5-(Me)2	OH	2-NO2-4-OCF2H
3-29	5,5-(Me)2	OH	2-Cl-4-SO2Me
3-30	5,5-(Me)2	OH	2-NO2-4-SO2Me
3-31	5,5-(Me)2	OH	2-Cl-3-COOMe-4-SO2Me
3-32	5,5-(Me)2	OH	2,4-Cl2-3-Me
3-33	5,5-(Me)2	OH	2,4-Cl2
3-34	5,5-(Me)2	OH	2,4-Br2
3-35	5,5-(Me)2	OH	2-SO2Me-4-Cl
3-36	5,5-(Me)2	OH	2-SO2Me-4-CF3

T a b e l a 4: (V oznacza grupę V4):

Przykład Nr	R⁷	R⁸	(R⁹)q
1	2	3	4
4-1	c-Pr	CN	2-SO2Me-4-CF3
4-2	c-Pr	CN	2-SO2Me-4-Cl
4-3	c-Pr	CN	2-SO2Me-4-Br
4-4	c-Pr	CN	2-CF3-4-SO2Me
4-5	c-Pr	CN	2-Cl-4-SO2Me
4-6	c-Pr	CN	3,4-Cl2-2-SO2Me

PL 199 503 B1 cd. tabeli 4

1	2	3	4
4-7	c-Pr	CN	2,4-Cl2
4-8	c-Pr	CN	2,4-Br2
4-9	c-Pr	CN	2-Cl-3-COOMe-4-SO2Me
4-10	c-Pr	CN	2,4-Cl2-3-Me
4-11	c-Pr	CN	2-NO2-4-SO2Me

Środki zabezpieczające (odtrutki) o wzorach (II), (III), (IV) i (V), np. środki zabezpieczające z wyżej podanych grup a) do f), zmniejszają lub zapobiegają fitotoksycznemu działaniu jakie może wystąpić przy stosowaniu substancji chwastobójczo czynnych o wzorze (I) w uprawach roślin użytkowych, bez istotnego osłabienia skuteczności tych substancji chwastobójczo czynnych w stosunku do szkodliwych roślin. Tym samym zakres stosowania tradycyjnych środków ochrony roślin znacznie się rozszerza i obejmuje np. takie uprawy jak pszenica, jęczmień, kukurydza, ryż i inne uprawy, w których dotychczas stosowanie herbicydów nie było możliwe lub ograniczone, to znaczy ich stosowanie było możliwe w niewielkich dawkach przy mniejszym stopniu skuteczności.

Substancje chwastobójczo czynne i wspomniane środki zabezpieczające można stosować razem (jako gotowe preparaty lub w mieszance zbiornikowej), albo w dowolnej kolejności jedne po drugich. Stosunek wagowy środka zabezpieczającego do substancji chwastobójczo czynnej może się zmieniać w szerokich granicach, korzystnie w zakresie od 1:100 do 100:1, zwłaszcza od 1:10 do 10:1. Optymalne ilości substancji chwastobójczo czynnej i środka zabezpieczającego zależą od typu zastosowanej substancji chwastobójczo czynnej lub zastosowanego środka zabezpieczającego, jak również od gatunku traktowanych roślin i można je ustalić w poszczególnych przypadkach z użyciem prostych rutynowych prób wstępnych.

Głównym obszarem dla stosowania kompozycji według wynalazku są przede wszystkim uprawy kukurydzy i zbóż (np. pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa), ryżu, sorga, a także bawełny i soi, korzystnie zbóż, ryżu i kukurydzy.

Środków zabezpieczających stosowanych według wynalazku można użyć stosownie do ich właściwości do obróbki wstępnej nasion roślin uprawnych (zaprawianie nasion) lub można je nanosić przed siewem do bruzd, albo stosować razem z herbicydami po wzejściu roślin. Nanoszenie przed okresem wzrostu obejmuje zarówno nanoszenie na powierzchnię uprawną przed siewem, jak i nanoszenie na powierzchnię uprawną po siewie, ale przed wzejściem roślin. Korzystne jest wspólne stosowanie z herbicydem. W tym przypadku można stosować mieszanki zbiornikowe lub gotowe preparaty.

Potrzebne dawki nanoszenia środków zabezpieczających mogą się zmieniać w szerokich granicach, w zależności od wskazania i użytej substancji chwastobójczo czynnej, i wynoszą z reguły od 0,001 kg do 5 kg, a korzystnie od 0,005 kg do 0,5 kg substancji czynnej na hektar.

Zgodnie ze sposobem ochrony roślin uprawnych przed fitotoksycznymi działaniami ubocznymi herbicydów o wzorze (I), odtruwające skuteczną ilość związku o wzorze (II), (III), (IV) i/lub (V) nanosi się równocześnie z chwastobójczą substancją czynną A o wzorze (I) albo przed naniesieniem lub po naniesieniu chwastobójczej substancji czynną A o wzorze (I) na rośliny, nasiona roślin lub powierzchnię uprawną.

Kompozycja herbicyd-środek zabezpieczający może być także stosowana do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin znanych lub jeszcze opracowywanych i zmienianych metodami inżynierii genetycznej. Transgeniczne rośliny wyróżniają się z reguły szczególnie korzystnymi właściwościami, np. obok oporności wobec określonych środków ochrony roślin również opornością wobec chorób roślin lub patogenów chorób roślin, takich jak określone owady lub mikroorganizmy, takie jak grzyby, bakterie lub wirusy. Inne szczególne właściwości dotyczą np. jakości plonów pod względem ilości, jakości, trwałości przy przechowywaniu, składu i zawartości konkretnych substancji. Tak więc są znane transgeniczne rośliny z podwyższoną zawartością skrobi lub zmienioną jakością skrobi lub z innym zestawem kwasów tłuszczowych.

Korzystne jest stosowanie kompozycji według wynalazku w znaczących w rolnictwie transgenicznych uprawach roślin użytkowych i ozdobnych, np. w zbożu, takim jak pszenica, jęczmień, żyto,

PL 199 503 B1 owies, proso, ryż, maniok i kukurydza, a także w uprawach buraka cukrowego, bawełny, soi, rzepaku, ziemniaków, pomidorów, grochu i innych rodzajów warzyw.

Dzięki stosowaniu substancji czynnych według wynalazku w uprawach roślin transgenicznych oprócz działania przeciw szkodliwym roślinom występującego również w innych uprawach, obserwuje się często takie działania, które są specyficzne dla roślin transgenicznych, np. można zwalczać zmienione lub szczególnie szerokie spektrum chwastów, można stosować zmienione dawki nanoszenia, uzyskiwać dobrą możliwość łączenia z herbicydami, na które te uprawy transgeniczne są oporne, jak również wpływać na wzrost i plony transgenicznych roślin użytkowych.

Związki według wynalazku można zatem stosować jako herbicydy do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin transgenicznych.

Środki zabezpieczające o wzorach (II), (III), (IV) i (V) i ich kompozycje z jednym lub większą liczbą wymienionych chwastobójczo czynnych substancji o wzorze (I) mogą być formułowane różnymi sposobami, w zależności od tego jakie parametry biologiczne i/lub fizykochemiczne chce się uzyskać. Odpowiednimi preparatami są na ogół proszki do zawiesin (WP), koncentraty do emulgowania (EC), proszki rozpuszczalne w wodzie (SP), koncentraty rozpuszczalne w wodzie (SL), stężone emulsje (BW), takie jak olej w wodzie i woda w oleju, roztwory opryskowe lub emulsje, kapsułki zawiesinowe (CS), dyspersje na bazie oleju lub wody (SC), suspoemulsje, koncentraty emulsyjne, preparaty do opylania (DP), roztwory mieszalne w oleju (OL), zaprawy, granulaty (GR) w postaci mikrogranulatów, granulatów do opylania, granulatów do rozsiewania i granulatów adsorpcyjnych, granulaty do nanoszenia na glebę lub roztrząsania, granulaty rozpuszczalne w wodzie (SG), granulaty dyspergowalne w wodzie (WG), ultramałoobjętościowe formy użytkowe (ULV), mikrokapsułki lub woski.

Poszczególne typy preparatów są w zasadzie znane i opisane np. w: Winnacker-Kiichler, „Chemische Technologie”, tom 7, C. Hauser Verlag Mϋnchen, wyd. 4., 1986, Wade van Valkenburg, „Pesticide Formulations”, Marcel Dekker, N.Y., 1973; K. Martens, „Spray Drying” Handbook, wyd. 3. 1979, G. Goodwin Ltd. London.

Środki pomocnicze stosowane do formułowania, takie jak substancje obojętne, środki powierzchniowo czynne i inne substancje pomocnicze, są również znane i opisane np. w Watkins, „Handbook of Insecticide Dust Diluents and Carriers”, wyd. 2., Darland Books, Caldwell N.J., H.v. Olphen, „Introduction to Clay Colloid Chemistry”; wyd. 2., J. Wiley & Sons, N.Y.; C. Marsden, „Solvents Guide”; wyd. 2., Interscience, N. Y. 1963; McCutcheon's „Detergents and Emulsifiers Annual”, MC Publ. Corp., Ridgewood N.J.; Sisley and Wood, „Encyclopedia of Surface Active Agents”, Chem. Publ. Co. Inc., N.Y. 1964; Schonfeldt, „Grenzflachenaktive Athylenoxidaddukte“, Wiss. Verlagsgesell., Stuttgart 1976; Winnacker-Kijchler, „Chemische Technologie, tom 7, C. Hauser Verlag Miinchen, wyd. 4., 1986.

Na bazie tych preparatów można wytworzyć kompozycje z innymi pestycydowo skutecznymi substancjami, takimi jak np. insektycydy, akarycydy, herbicydy, fungicydy, jak również środki zabezpieczające, nawozy i/lub regulatory wzrostu roślin, np. w postaci gotowego preparatu lub mieszanki zbiornikowej.

Proszki do zawiesin są preparatami równomiernie dyspergowalnymi w wodzie, które obok substancji czynnej, substancji rozcieńczającej lub obojętnej zawierają jeszcze jonowe lub niejonowe środki powierzchniowo czynne (środki zwilżające, środki dyspergujące), np. polioksyetylowane alkilofenole, polioksyetylowane alkohole tłuszczowe, polioksyetylowane aminy tłuszczowe, siarczany eterów poliglikolu i alkoholi tłuszczowych, alkanosulfoniany, alkilobenzenosulfoniany, ligninosulfonian sodu, 2,2'-dinaftylometano-6,6'-disulfonian sodu, dibutylonaftalenosulfonian sodu, a także oleoilometylotaurynian sodu. Przy wytwarzaniu proszków do zawiesin substancje chwastobójczo czynne poddaje się drobnemu zmieleniu w zwykle do tego celu stosowanych aparatach, takich jak młyny kulowe, wirnikowe młyny udarowe i strumieniowe młyny powietrzne i równocześnie lub następnie miesza z pomocniczymi środkami formulacji.

Koncentraty do emulgowania wytwarza się przez rozpuszczenie substancji czynnej w rozpuszczalniku organicznym, takim jak np. butanol, cykloheksanon, dimetyloformamid, ksylen lub wyżej wrzące związki aromatyczne lub węglowodory, albo mieszaniny organicznych rozpuszczalników z dodatkiem jednego lub większej liczby jonowych lub niejonowych środków powierzchniowo czynnych (emulgatorów). Jako emulgatory można stosować np. sole wapniowe kwasów (C6-C18)-alkiloarylosulfonowych, takie jak dodecylobenzenosulfonian wapnia, lub emulgatory niejonowe, takie jak estry poliglikoli i kwasów tłuszczowych, etery (C2-C18)-alkiloarylowe poliglikoli, etery poliglikoli i alkoholi tłuszczowych, produkty kondensacji tlenku propylenu i tlenku etylenu, polietery alkilowe, estry sorbitaPL 199 503 B1 nu, takie jak np. estry sorbitanu i kwasów tłuszczowych lub estry polioksyetylenosorbitanu, takie jak estry polioksyetylenosorbitanu i kwasów tłuszczowych.

Preparaty do opylania otrzymuje się przez zmielenie substancji czynnej z dobrze rozdrobnionymi materiałami stałymi, np. talkiem, naturalnymi iłami, takimi jak kaolin, bentonit i pirofilit, lub ziemią okrzemkową.

Koncentraty zawiesinowe mogą być na bazie wody lub oleju. Można je wytwarzać przez zmielenie na mokro w zwykle spotykanych w handlu młynach kulowych i ewentualne dodanie środków powierzchniowo czynnych, takich jak powyżej podano przy innych typach preparatów.

Emulsje, np. typu olej w wodzie (EW), można wytworzyć np. z użyciem mieszadła, młynków koloidalnych i/lub mieszalnika statycznego oraz rozpuszczalnego w wodzie rozpuszczalnika organicznego i ewentualnie środków powierzchniowo czynnych, takich jak podane powyżej dla innych typów preparatów.

Granulaty można wytwarzać albo przez rozpylenie substancji czynnej na chłonnym zgranulowanym materiale obojętnym, albo przez naniesienie koncentratów substancji czynnych wraz ze środkami klejącymi, np. polialkoholem winylowym, poliakrylanem sodu lub olejami mineralnymi, na powierzchnię nośników, takich jak piasek, kaolinity i granulowane materiały obojętne. Odpowiednie substancje czynne można także granulować znanymi sposobami stosowanymi przy wytwarzaniu granulowanych nawozów sztucznych, w razie potrzeby wraz z nawozami. Granulaty dyspergowalne w wodzie wytwarza się zazwyczaj bez użycia materiału obojętnego, takimi sposobami jak suszenie rozpyłowe, granulacja w złożu fluidalnym, granulacja talerzowa, mieszanie w mieszalnikach zapewniających duże naprężenia ścinające i wytłaczanie. Wytwarzanie granulatów metodą talerzową, w złożu fluidalnym, z użyciem wytłaczarki lub metody rozpyłowej opisano np. w „Spray-Drying Handbook” wyd. 3., 1979, G. Goodwin Ltd., London; J. E. Browning, „Agglomeration”, Chemical and Engineering 1967, str. 147 i dalsze; „Perry's Chemical Engineer's Handbook”, wyd. 5., McGraw-Hill, Nowy Jork 1973, str. 8-57.

Inne szczegóły formulacji środków ochrony roślin podano np. w G.C. Klingman, „Weed Control as a Science”, John Wiley and Sons, Inc., Nowy Jork, 1961, str. 81-96 i J. D. Freyer, S.A. Evans, „Weed Control Handbook”, wyd. 5., Blackwell Scientific Publications, Oxford, 1968, str. 101-103.

Preparaty agrochemiczne zawierają na ogół od 0,1 do 99% wag., a zwłaszcza od 0,1 do 95% wag. substancji czynnej o wzorze (II), (III), (IV) i (V), albo mieszaniny herbicyd o wzorze (I)/odtrutka o wzorze (II), (III), (IV) i (V) i 1 - 99,9% wag., a zwłaszcza 5 - 99,8% wag. stałej lub ciekłej substancji dodatkowej i 0 - 25% wag., zwłaszcza 0,1 - 25% wag. substancji powierzchniowo czynnej.

Stężenie substancji czynnej w proszkach do zawiesin wynosi np. około 10 do 90% wag., a resztę do 100% wag. stanowią zwykłe składniki preparatu. W koncentratach do emulgowania stężenie substancji czynnej wynosi około 1 do 80% wag. Preparaty pyłowe zawierają 1 do 20% wag. substancji czynnych, a roztwory opryskowe około 0,2 do 20% wag. substancji czynnej. W granulatach dyspergowalnych w wodzie zawartość substancji czynnej zależy częściowo od tego, czy substancja czynna występuje w postaci ciekłej, czy stałej. Na ogół w granulatach dyspergowalnych w wodzie zawartość substancji czynnej wynosi 10 - 90% wag.

Ponadto wymienione preparaty substancji czynnych ewentualnie zawierają zwykłe środki adhezyjne, sieciujące, dyspergujące, emulgujące, zwiększające penetrację, konserwujące i przeciw zamarzaniu oraz rozpuszczalniki, wypełniacze, barwniki i nośniki, środki przeciwpieniące, środki hamujące odparowywanie i środki wpływające na wartość pH lub lepkość.

Jako składnik występujący obok substancji czynnych według wynalazku w preparatach mieszanych lub mieszankach zbiornikowych stosuje np. znane substancje czynne, takie jak opisane w Weed Research 26, 441-445 (1986) lub „The Pesticide Manual”, wyd. 10., The British Crop Protection Council, 1994 i cytowanej tam literaturze. Jako znane z literatury herbicydy, które można stosować z mieszaninami według wynalazku można wymienić następujące substancje czynne (uwaga: związki podano albo jako „nazwę zwyczajową” według Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) albo nazwę chemiczną, ewentualnie razem z odpowiednim numerem kodowym):

acetochlor; acifluorofen; achlonifen; AKH 7088, to znaczy kwas [[[1-[5-[2-chloro-4-(trifluorometylo)fenoksy]-2-nitrofenylo]-2-metoksyetylideno]amino]oksy]octowy i jego ester metylowy; alachlor; aloksydym; ametryna; amidosulfuron; amitrol; AMS, to znaczy sulfaminian amonu; anilofos; asulam; atrazyna; azafenidyna (DPX-R6447), azymsulfuron (DPX-A8947); azyprotryna; barban; BAS 516 H, to znaczy 5-fluoro-2-fenylo-4H-3,1-benzoksazyn-4-on; benazolina; benfluralina; benfuresat; bensulfuron metylowy; bensulid; bentazon; benzofluor; benzoiloprop etylowy; benzotiazuron; bialafos;

PL 199 503 B1 bifenoks; bispirybak sodowy (KIH-2023), bromacyl; bromobutyd; bromofenoksym; bromoksynil; bromuron; buminafos; buzoksynon; butachlor; butamifos; butenachlor; butidazol; butralina; butroksydym (ICI-0500), butylat; kafenstrol (CH-900); karbetamid; kafentrazon; CDAA, to znaczy 2-chloro-N,N-di-2-propenyloacetamid; CDEC, to znaczy ester 2-chloroallilowy kwasu dietyloditiokarbaminowego; chlometoksyfen; chloramben; chloransulam metylowy (XDE-565), chlorazyfop butylowy, chlorobromuron; chlorobufam; chlorofenak; chloroflurekol metylowy; chloridazon; chlorimuron etylowy; chloronitrofen; chlorotoluron; chloroksuron; chloroprofam; chlorosulfuron; chlorotal dimetylowy; chlorotiamid; cynidon etylowy, cynmetylina; cinosulfuron; kletodym; chlodynafop i jego pochodne estrowe (np. chlodynafop propargilowy); chlomazon; chlomeprop; chloproksydym; chlopyralid; kumyluron (JC 940); cyjanazyna; cykloat; cyklosulfamuron (AC 014); cykloksydym; cykluron; cyhalofop i jego pochodne estrowe (np. ester butylowy, DEH-112); cyperkwat; cyprazyna; cyprazol; 2,4-DB; dalapon; desmedifam; desmetryna; dialat; dikamba; dichlobenyl; dichloroprop; dichlofop i jego estry, takie jak dichlofop metylowy; dichlosulam (XDE-564), dietatyl; difenoksuron; difenzokwat; diflufenikan; diflufenzopyr sodowy (SAN-835H), dimefuron; dimetachlor; dimetametryna; dimetenamid (SAN-582H); dimetazon, 5-(4,6-dimetylopirymidyn-2-ylokarbamoilosulfamoilo)-1-(2-pirydylo)pirazolo-4-karboksylan metylu (NC-330); triazyflam (IDH-1105), chlomazon; dimetypina; dimetrasulfuron, dinitramina; dinoseb; dinoterb; difenamid; dipropetryna; dikwat; ditiopyr; diuron; DNOC; eglinazyna etylowa; EL 177, to znaczy 5-cyjano-1-(1,1-dimetyloetylo)-N-metylo-1H-pirazolo-4-karboksyamid; endotal; epoprodan (MK-243), EPTC; esprokarb; etalfluralina; etametsulfuron metylowy; etydimuron; etiozyna; etofumesat; F5231, to znaczy N-[2-chloro-4-fluoro-5-[4-(3-fluoropropylo)-4,5-dihydro-5-okso-1H-tetrazol-1-ilo]fenylo]-etanosulfonoamid; etoksyfen i jego estry (np. ester etylowy, HN-252); etoksysulfuron (z EP 342569) etobenzanid (HW 52); 3-(4-etoksy-6-etylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-1-(2,3-dihydro-1,1-diokso-2-metylobenzo[b]tiofeno-7-sulfonylo)mocznik (EP-A-079683); 3-(4-etylo-6-metoksy-1,3,5-triazyn-2-ylo)-1-(2,3-dihydro-1,1-diokso-2-metylobenzo[b]tiofeno-7-sulfonylo)mocznik (EP-A 079 683); fenoprop; fenoksan, fenoksaprop i fenoksaprop-P oraz ich estry, np. fenoksaprop-P etylowy i fenoksaprop etylowy; fenoksydym; fenuron; flamprop metylowy; flazasulfuron; flufonacet (BAY-FOE-5043), fluazyfop i fluazyfop-P, florasulam (DE-570) i ich estry, np. fluazyfop butylowy i fluazyfop-P butylowy; fluchloralina; flumetsulam; flumeturon; flumichlorak i jego estry (np. ester pentylowy, S-23031); flumioksazyna (S-482); flumipropyn; flupoksam (KNW-739); fluorodifen; fluoroglikofen etylowy; flupropacyl (UBIC-4243); sól sodowa flupirsulfuronu metylowego (DPX-KE459), flurydon; flurochloridon; fluroksypyr; flurtamon; flutiacet metylowy (KIH-9201), fomesafen; fosamina; furyloksyfen; glufosynat; glifosat; halosafen; halosulfuron i jego estry (np. ester metylowy, NC-319); haloksyfop i jego estry; haloksyfop-P (= R-haloksyfop) i jego estry; heksazynon; imazametabenz metylowy; imazamoks (AC-299263), imazapyr; imazachin i sole, takie jak sól amonowa; imazetametapir; imazetapir; imazosulfuron; jodosulfuron (metylo-4-jodo-2-[3-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)ureidosulfonylo]benzoesan sodu, WO 92/13845); joksynyl; izokarbamid; izopropalina; izoproturon; izouron; izoksaben; izoksapiryfop; karbutylat; laktofen; lenacyl; linuron; MCPA; MCPB; mekoprop; mefenacet; mefluidyd; metamitron; metazachlor; metabenzotiazuron; metam; metazol; metoksyfenon; metylodymron; metabenzuron, 2-[3-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)ureidosulfonylo]-4-metanosulfonoamidometylobenzoesan metylu (WO 95/10507); metobenzuron; metobromuron; metolachlor; S-metolachlor, metosulam (XRD 511); metoksuron; metrybuzyna; metsulfuron metylowy; MH; molinat; monalid; siarczan mocznika (monocarbamide dihydrogensulfate); monolinuron; monuron; MT 128, to znaczy 6-chloro-N-(3-chloro-2-propenylo)-5-metylo-N-fenylo-3-pirydazynoamina; MT 5950, to znaczy N-[3-chloro-4-(1-metyloetylo)-fenylo]-2-metylopentanoamid; N,N-dimetylo-2-[3-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)ureidosulfonylo]-4-formyloaminobenzamid (WO 95/01344); naproanilid; napropamid; naptalam; NC 310, to znaczy 4-(2,4-dichlorobenzoilo)-1-metylo-5-benzyloksypirazol; neburon; nikosulfuron; nipirachofen; nitralina; nitrofen; nitrofluorfen; norflurazon; orbenkarb; oryzalina; oksadiargil (RP-020630); oksadiazon; oksazychlomefon (MY-100), oksyfluorofen; oksasulfuron (CGA-277476), parakwat; pebulat; pendimetalina; pentoksazon (KPP-314), perfluidon; fenizofam; fenmedifam; pikloram; piperofos; pirybutykarb; piryfenop butylowy; pretilachlor; primisulfuron metylowy; procyjazyna; prodiamina; profluralina; proglinazyna etylowa; prometon; prometryna; propachlor; propanil; propachizafop i jego estry; propazyna; profam; propizochlor; propyzamid; prosulfalina; prosulfokarb; prosulfuron (CGA-152005); prynachlor; pyraflufen etylowy (ET-751), pirazon; pirazosulfuron etylowy; pirazoksyfen; pirybenzoksym, pirydat; piryminobak metylowy (KIH-6127), pirytiobak (KIH-2031); piroksofop i jego estry (np. ester propargilowy); chinochlorak; chinomerak; chinofop i jego pochodne estrowe, chizalofop i chizalofop-P i ich pochodne estrowe np. chizalofop etylowy; chizalofop-P tefurylowy i -etylowy; renriduron; rimsulfuron (DPX-E 9636); S 275, to znaczy 2-[4-chloro-2-fluoro-5-(2PL 199 503 B1

-propynyloksy)fenylo]-4,5,6,7-tetrahydro-2H-indazol; sekbumeton; setoksydym; syduron; symazyna; symetryna; SN 106279, to znaczy kwas 2-[[7-[2-chloro-4-(trifluorometylo)fenoksy]-2-naftalenylo]oksy]propanowy i jego ester metylowy; sulfentrazon (FMC-97285, F-6285); sulfazuron; sulfometuron metylowy; sulfosat (ICI-A0224); sulfosulfuron (MON-37500), TCA; tebutam (GCP-5544); tebutiuron; tepraloksydym (BAS-620H), terbacyl; terbukarb; terbuchlor; terbumeton; terbutylazyna; terbutryna; TFH 450, to znaczy N,N-dietylo-3-[(2-etylo-6-metylofenylo)-sulfonylo]-1H-1,2,4-triazolo-1-karboksyamid; tenylchlor (NSK-850); tiazafluron; tiazopyr (Mon-13200); tidiazymin (SN-124085); tifensulfuron metylowy; tiobenkarb; tiokarbazyl; tralkoksydym; trialat; triasulfuron; triazofenamid; tribenuron metylowy; trichlopyr; tridifan; trietazyna; trifluralina; triflusulfuron i estry (np. ester metylowy, DPX-66037); trimeturon; tsitodef; wernolat; WL 110547, to znaczy 5-fenoksy-1-[3-(trifluorometylo)fenylo]-1H-tetrazol; UBH-509; D-489; LS 82-556; KPP-300; KPP-421, MT-146, NC-324; KH-218; DPXN8189; DOWCO-535; DK-8910; V-53482; PP-600; MBH-001.

Przed użyciem preparaty w zwykłych postaciach dostępnych w handlu, np. proszki do zawiesin, koncentraty do emulgowania, dyspersje i granulaty dyspergowalne w wodzie, rozcieńcza się ewentualnie wodą znanym sposobem. Preparaty pyliste, granulaty do roztrząsania, jak również roztwory opryskowe zazwyczaj nie są przed stosowaniem rozcieńczane obojętnymi substancjami.

W zależ noś ci od warunków, takich jak temperatura, wilgotność, rodzaj stosowanego herbicydu i innych zmienia się wymagana dawka nanoszenia zwią zków o wzorze (I). Moż e się ona wahać w szerokich granicach np. 0,001 - 10,0 kg/ha lub wię cej substancji czynnej, a korzystnie wynosi 0,005 - 5 kg/ha.

Wynalazek objaśniają następujące przykłady:

A. Przykłady preparatów

a) Preparat do opylania otrzymuje się przez zmieszanie 10 części wagowych związku o wzorze (II)-(V) lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i ś rodka zabezpieczającego o wzorze (II)-(V) i 90 części wagowych talku jako substancji obojętnej oraz ich rozdrobnienie w młynie udarowym.

b) Łatwo dyspergowalne w wodzie zwilżalne proszki otrzymuje się przez zmieszanie 25 części wagowych związku o wzorze (II)-(V) lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i środka zabezpieczającego o wzorze (II)-(V), 64 części wagowych zawierającego kaolin kwarcu jako substancji obojętnej, 10 części wagowych ligninosulfonianu potasu i 1 części wagowej oleoilometylotaurynianu sodu jako środka sieciującego oraz zmielenie całości w mł ynie palcowym.

c) Łatwo dyspergowalny w wodzie koncentrat zawiesinowy otrzymuje się przez zmieszanie 20 części wagowych związku o wzorze (II)-(V) lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i środka zabezpieczającego o wzorze (II)-(V), z 6 częściami wagowymi eteru alkilofenylowego poliglikolu etylenowego (®Triton X 207), 3 częściami wagowymi eteru izotridekanolowego poliglikolu etylenowego (8 EO) i 71 częściami wagowymi parafinowego oleju mineralnego (zakres wrzenia np. około 255°C do 277°C) i zmielenie całości w rozcierającym młynie kulowym do uzyskania uziarnienia poniżej 5 mikronów.

d) Koncentrat do emulgowania otrzymuje się z 15 części wagowych związku o wzorze (II)-(V) lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i środka zabezpieczającego o wzorze (II)-(V), 75 części wagowych cykloheksanonu jako rozpuszczalnika i 10 części wagowych oksyetylenowanego nonylofenolu jako emulgatora.

e) Granulat dyspergowalny w wodzie otrzymuje się przez zmieszanie 75 części wagowych związku o wzorze (II)-(V) lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i środka zabezpieczającego o wzorze (II)-(V), części wagowych lignosulfonianu wapnia, części wagowych laurylosiarczanu sodu, części wagowych polialkoholu winylowego i części wagowych kaolinu zmielenie całości w młynie palcowym i granulację proszku w złożu fluidalnym przez natryskiwanie wody jako cieczy granulacyjnej.

f) Granulat dyspergowalny w wodzie można także otrzymać gdy 25 części wagowych związku o wzorze (II)-(V) lub mieszaniny substancji czynnych zł o ż onej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i ś rodka zabezpieczają cego o wzorze (II)-(V),

PL 199 503 B1 części wagowych 2,2'-dinaftylometano-6,6'-disulfonianu sodu, części wagowe oleoilometylotaurynianu sodu, część wagową polialkoholu winylowego, części wagowych węglanu wapnia i części wagowych wody podda się homogenizacji i rozdrobnieniu w młynie koloidalnym, a następnie zmieli w młynie kulkowym otrzyman ą zawiesinę rozpyli się przez dyszę i wysuszy w wież y rozpył owej

Przykłady biologiczne

1. Próby w szklarni

1.1 Próby przedwschodowe

Nasiona lub kłącza chwastów jedno- i dwuliściennych i roślin użytkowych umieszczono w doniczkach o średnicy 9 - 13 cm w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą. Alternatywnie w próbie z ryżem rośliny ryż u i niepożądane w tych uprawach szkodliwe rośliny hodowano na powierzchni zalanej wodą. Herbicydy i środki zabezpieczające w postaci koncentratów emulsyjnych lub preparatów do opylania sformułowano jako wodne roztwory, zawiesiny lub emulsje i naniesiono w różnych dawkach na powierzchnię gleby lub w przypadku próby z ryżem wlano do wody zakrywającej uprawę ryżu z taką iloś cią wody, by w przeliczeniu uzyskać dawkę nanoszenia 300 - 800 litrów/ha. Po potraktowaniu doniczki pozostawiono w szklarni w optymalnych warunkach wzrostu roślin. Wizualną ocenę uszkodzeń roślin uprawnych i szkodliwych roślin przeprowadzono po 3 - 4 tygodniach po naniesieniu. Ocenę podano w wartościach procentowych w porównaniu do nietraktowanych roślin kontrolnych.

1.2 Próby powschodowe

Nasiona lub kłącza chwastów jedno- i dwuliściennych i roślin użytkowych umieszczono w doniczkach o średnicy 9 - 13 cm w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą. Alternatywnie w próbie z ryżem rośliny ryż u i niepożądane w tych uprawach szkodliwe rośliny hodowano na powierzchni zalanej wodą. W stadium trzeciego liścia, to znaczy około trzech tygodni od zasiewu/zasadzenia, badane rośliny potraktowano herbicydami i środkami zabezpieczającymi w postaci koncentratów emulsyjnych lub preparatów do opylania sformułowanych jako wodne roztwory, zawiesiny lub emulsje w różnych dawkach lub w przypadku testu z ryżem wlano do wody zakrywającej uprawę ryżu, z taką ilością wody, by w przeliczeniu uzyskać dawkę nanoszenia 300 - 800 litrów/ha. Wizualną ocenę uszkodzeń roślin uprawnych i szkodliwych roślin przeprowadzono po 2 - 3 tygodniach po naniesieniu.

2. Próby polowe ₂

Próby polowe przeprowadzono na poletkach wielkości od 8 - 10 m² i każdą próbę powtarzano

- 4-krotnie. Po zasiewie roś lin uprawnych w okresie przedwzrostowym lub w stadium 2 - 6-li ś cia nanoszono preparaty doświadczalne z użyciem opryskiwaczy. Objętość cieczy opryskowej wynosiła 100 - 300 litrów wody/ha; zastosowano dysze płaskopromieniowe przy ciśnieniu 0,2 - 0,3 MPa. Ocenę przeprowadzono wizualnie. Działanie w uprawach roślin użytkowych lub w szkodliwych roślinach trawiastych/szerokolistnych oceniono w skali procentowej (0 - 100%) w porównaniu do nietraktowanych poletek kontrolnych. Po naniesieniu przeprowadzano 3 - 4 oceny w odstępach około 7, 14, 28 i 42 dniach po naniesieniu. Wyniki reprezentują wartości średnie z 2 - 4 powtarzanych prób. Na ogół uszkodzenia upraw kukurydzy dopuszczano w przedziale do około 15%. Działanie w stosunku do chwastów winno wykazywać skuteczność > 60%. Od zasiewu do końca prób zachowywane były naturalne warunki pogodowe (opad, temperatura, wilgotność, nasłonecznienie), charakterystyczne dla miejsca przeprowadzania prób.

Claims

1. Środek chwastobójczo czynny, znamienny tym, że zawiera mieszaninę A. chwastobójczo skutecznej ilości jednego lub większej liczby związków o wzorze (I)

O

II

V w którym

PL 199 503 B1

V oznacza grupę wybraną spośród grup o wzorach (V1) - (V4) przy czym symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

R oznacza atom wodoru lub (C1-C4)-alkoksykarbonyl;

R¹ oznacza (C3-C7)-cykloalkil lub (C1-C4)-alkilo-(C3-C7)-cykloalkil;

R² oznacza atom wodoru;

R⁴ oznacza (C1-C4)-alkil;

R⁵ oznacza (C1-C4)-alkil lub (C1-C4)-alkoksyl, względnie dwie grupy R⁵ tworzą razem C2-alkenyl; R⁶ oznacza hydroksyl, (C1-C4)-alkoksyl lub grupę fenylotio;

R⁷ oznacza (C3-C7)-cykloalkil;

R⁸ oznacza grupę cyjanową;

l oznacza liczbę całkowitą 0 - 3, przy czym dla 1 > 2 grupy R⁵ mogą być jednakowe lub różne, a R⁹ są jednakowe lub różne i oznaczają (C1-C4)-alkil, atom chlorowca, grupę nitrową, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, (C1-C4)-alkilosulfonyl, (C1-C4)-alkilosulfonyloksyl, grupę (C1-C4)-alkilosulfonyloaminową lub (C1-C4)-alkoksykarbonyl; a q oznacza 0, 1, 2 lub 3;

oraz

a) związki o wzorze (II) - (IV), przy czym symbole i wskaźniki mają następujące znaczenia: n' oznacza liczbę naturalną 0 - 5;

PL 199 503 B1

R¹⁸ i R²⁰ są jednakowe lub różne i oznaczają OR²⁴, SR²⁴ lub NR²⁴R²⁵ albo nasycony lub nienasycony 3- do 7-członowy heterocyklil zawierający co najmniej jeden atom N i do 3 heteroatomów, związany przez atom azotu z grupą karbonylową w związku o wzorze (II) lub (III) i ewentualnie podstawiony podstawnikami wybranymi z grupy obejmującej (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl i ewentualnie podstawiony fenyl;

R²⁴ oznacza atom wodoru lub ewentualnie podstawioną alifatyczną grupę węglowodorową;

R²¹ oznacza (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C2-C4)-alkenyl, (C2-C4)-chlorowcoalkenyl lub (C3-C7)-cykloalkil;

b) amidy kwasu acylosulfamoilobenzoesowego o ogólnym wzorze (V), ewentualnie w postaci soli, w których

X³ oznacza CH lub N;

R³⁸ oznacza atom wodoru, (C1-C4)-alkil, (C2-C4)-alkenyl lub (C2-C4)-alkinyl;

PL 199 503 B1

R* oznacza atom wodoru, (C1-C4)-alkil lub (C1-C4)-chlorowcoalkil; s oznacza liczbę całkowitą 0 - 4, a o oznacza liczbę całkowitą 0 - 5 gdy X oznacza CH, albo liczbę całkowitą 0 - 4 gdy X oznacza N; włącznie ze stereoizomerami i użytecznymi w rolnictwie solami, z wyjątkiem mieszanin, w których

a) w związku o wzorze (I) V oznacza grupę o wzorze V1 lub V4, a środkiem zabezpieczającym jest związek o wzorze (IV) lub (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1-metyloheksylu, albo

b) w związku o wzorze (I) V oznacza grupę o wzorze V3, a R⁶ oznacza OH, a środkiem zabezpieczającym jest

- związek o wzorze (IV), oraz z wyjątkiem mieszanin zawierających

2. Środek chwastobójczo czynny według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera środek zabezpieczający o wzorze (II) i/lub (III), w których to wzorach symbole i wskaźniki mają następujące znaczenie:

R¹⁸ i R²⁰ oznaczają grupę OR²⁴;

R²⁴ oznacza atom wodoru, (C1-C18)-alkil, (C3-C12)-cykloalkil, (C2-C8)-alkenyl lub (C2-C18)-alkinyl, przy czym te zawierające atomy węgla grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą podstawników R⁵⁰;

R⁵⁰ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, hydroksyl, (C1-C8)-alkoksyl, grupę (C1-C8)-alkilotio, grupę (C2-C8)-alkenylotio, grupę (C2-C8)-alkinylotio, (C2-C8)-alkenyloksyl, (C2-C8)-alkinyloksyl, (C3-C7)-cykloalkil, (C3-C7)-cykloalkoksyl, grupę cyjanową, grupę mono- lub di-(C1-C4)-alkilo)aminową, karboksyl, (C1-C8)-alkoksykarbonyl, (C2-C8)-alkenyloksykarbonyl, (C1-C8)-alkilotiokarbonyl, (C2-C8)-alkinyloksykarbonyl, (C1-C8)-alkilokarbonyl, (C2-C8)-alkenylokarbonyl, (C2-C8)-alkinylokarbonyl, 1-(hydroksyimino)-(C1-C6)-alkil, 1-[(C1-C4)-alkiloimino]-(C1-C4)-alkil, 1-[(C1-C4)-alkoksyimino]-(C1-C6)-alkil, grupę (C1-C8)-alkilokarbonyloaminową, grupę (C2-C8)-alkenylokarbonyloaminową, grupę (C2-C8)-alkinylokarbonyloaminową, aminokarbonyl, (C1-C8)-akiloaminokarbonyl, di-(C1-C6)-alkiloaminokarbonyl, (C2-C6)-alkinyloaminokarbonyl, (C2-C6)-alkinyloaminokarbonyl, grupę (C1-C8)-alkoksykarbonyloaminową, grupę (C1-C8)-alkiloaminokarbonyloaminową, (C1-C6)-alkilokarbonyloaryl, ewentualnie podstawiony przez R⁵¹, (C2-C6)-alkenylokarbonyloksyl, (C2-C6)-alkinylokarbonyloksyl, (C1-C8)-alkilosulfonyl, fenyl, fenylo-(C1-C6)-alkoksyl, fenylo-(C1-C6)-alkoksykarbonyl, fenoksyl, fenoksy-(C1-C6)-alkoksyl, fenoksy-(C1-C6)-alkoksykarbonyl, fenylokarbonyloksyl, grupę fenylokarbonyloaminową lub grupę fenylo-(C1-C6)-alkilokarbonyloaminową, przy czym ostatnie dziewięć grup jest w pierś cieniu fenylowym ewentualnie podstawione jednym lub wię kszą liczbą podstawników, R⁵²;

SiR'3, OSiR'3, R'3Si-(C1-C8)-alkoksyl, CO-O-NR'2, O-N=CR'2, N=CR'2, O-NR'2, NR'2, CH(OR')2, O-(CH2)W-CH(OR')2, CR'(OR')2' O-(CH2)WCR' (OR)2 lub przez R O-CHR'CHCOR-(C1-C6)-alkoksyl,

R⁵¹ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, grupę nitrową, (C1-C4)-alkoksyl lub fenyl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbą podstawników R⁵²;

R' są jednakowe lub różne i oznaczają atom wodoru, (C1-C4)-alkil lub fenyl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbą podstawników, R⁵², względnie dwie grupy R' tworzą razem łańcuch (C2-C6)-alkanodiylowy;

R''' oznacza atom wodoru lub (C1-C4)-alkil; w oznacza 0, 1, 2, 3, 4, 5 lub 6.

PL 199 503 B1

3. Ś rodek chwastobójczo czynny wedł ug zastrz. 1, znamienny tym, ż e zawiera ś rodek zabezpieczający o wzorze (V), w którym

X³ oznacza CH;

R³⁵ oznacza atom wodoru, (C1-C6)-alkil, (C3-C6)-cykloalkil, (C2-C6)-alkenyl, (C5-C6)-cykloalkenyl, fenyl lub 3- do 6-członowy heterocyklil o 1 - 3 heteroatomach wybranych z grupy obejmującej atom azotu, atom tlenu i atom siarki, przy czym sześć ostatnich grup jest ewentualnie podstawionych jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, (C1-C6)-alkoksyl, (C1-C6)-chlorowcoalkoksyl, (C1-C2)-alkilosulfinyl, (C1-C2)-alkilosulfonyl, (C3-C5)-cykloalkil, (C1-C4)-alkoksykarbonyl, (C1-C4)-alkilokarbonyl i fenyl, a w przypadku grup cyklicznych także (C1-C4)-alkil i (C1-C4)-chlorowcoalkil;

R³⁶ oznacza atom wodoru, (C1-C6)-alkil, (C2-C5)-alkenyl, (C2-C6)-alkinyl, przy czym trzy ostatnie grupy są ewentualnie podstawione jednym lub większą liczbą jednakowych lub różnych podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, hydroksyl, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-alkoksyl i grupę (C1-C4)-alkilotio;

R³⁸ oznacza atom wodoru;

R³⁹ są jednakowe lub różne i oznaczają atom chlorowca, grupę nitrową, (C1-C4)-alkil, (C1-C4)-chlorowcoalkil, (C1-C4)-chlorowcoalkoksyl, (C3-C6)-cykloalkil, fenyl, (C1-C4)-alkoksyl, grupę cyjanową, grupę (C1-C4)-alkilotio, (C1-C4)-alkilosulfinyl, (C1-C4)-alkilosulfonyl, (C1-C4)-alkoksykarbonyl lub (C1-C4)-alkilokarbonyl;

s oznacza 0, 1 lub 2, a o oznacza 1 lub 2.

4. Środek chwastobójczo czynny według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, ż e zawiera herbicyd i środek zabezpieczający w stosunku wagowym wynoszącym od 1:100 do 100:1.

5. Środek chwastobójczo czynny według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera dodatkowo inny herbicyd.

6. Środek chwastobójczo czynny według zastrz. 5, znamienny tym, że zawiera sulfonylomocznik jako inny herbicyd.

7. Sposób zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych, znamienny tym, że chwastobójczo skuteczną ilość środka chwastobójczo czynnego określonego w zastrz. 1 - 6 nanosi się na szkodliwe rośliny, rośliny użytkowe, nasiona roślin lub powierzchnię, na której rośliny rosną.

8. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że rośliny są wybrane z grupy obejmującej kukurydzę, pszenicę, żyto, jęczmień, owies, ryż, sorgo, bawełnę i soję.

9. Sposób według zastrz. 7 albo 8, znamienny tym, ż e rośliny są zmienione drogą inżynierii genetycznej.

10. Zastosowanie środka chwastobójczo czynnego określonego w zastrz. 1 - 6, do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych.