PL181209B1

PL181209B1 - Wyrób szklany powlekany

Info

Publication number: PL181209B1
Application number: PL96316818A
Authority: PL
Inventors: Klaus W. Hartig; Philip J. Lingle; Steven L. Larson
Original assignee: Guardian Industries
Priority date: 1995-11-02
Filing date: 1996-11-04
Publication date: 2001-06-29
Also published as: CA2189283A1; ZA969173B; PE21797A1; AU7054296A; RU2124483C1; AR004962A1; DK0771766T3; SV1996000082A; KR19980063581A; DE69600616D1; KR970026964A; CO4560571A1; HN1996000068A; US6014872A; ES2122755T3; CA2195132A1; PL316818A1; HU9603025D0; BR9605421A; IL119512A

Abstract

1 . Wyrób szklany powlekany przez napylanie, zawierajacy podloze szklane, posiadajace na swej plaskiej powierzchni od szkla na zewnatrz ukladu warstw, znamienny tym, ze uklad warstw zawiera: a) warstwe zlozona z Si3 N4 i stali nierdzewnej, w której stal nierdzewna wystepuje w ilosci 0,5-15% wag. warstwy; b) warstwe niklu lub nichromu; c) warstwe srebra; d) warstwe niklu lub nichromu; oraz e) warstwe zlozona z Si3 N4 i stali nierdzewnej, w której stal nierdzewna wystepuje w ilosci 0,5-15% wag. warstwy, przy czym przy grubosci podloza szklanego 2-6 mm, powleczone podloze szklane wykazuje emisyjnosc normalna (En)) okolo 0,06 lub mniejsza, emisyjnosc hemisferyczna(Eh) okolo 0,07 lub mniejsza, rezystancje arkusza (Rs) okolo 5,0 om/kwadrat lub mniejszai posiada zasad- niczo neutralna barwe odbitego swiatla widzialnego, w widoku od strony szkla. PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest wyrób szklany powlekany przez napylanie, zwłaszcza dla uzyskania bardzo małej wartości emisyjności i neutralnej barwy szkła.

Istnieje duże zapotrzebowanie na warstwowe systemy powlekania artykułów szklanych, które dają określone właściwości wobec promieniowania słonecznego w wielu rodzajach wyrobów szklanych, takich jak okna i drzwi w budownictwie. Artykuły szklane powleczone przez napylanie znajdują zastosowanie w zespołach szkła izolującego. Przykłady tego ostatniego zastosowania obejmują wieloszybowe okna i drzwi wykonane z przynajmniej dwóch szyb uszczelniających przy swych obwodowych krawędziach, by utworzyć pomiędzy nimi komorę izolującą.

181 209

Aby wyroby szklane zostały zaakceptowane na rynku muszą posiadać określone cechy, które dotycząbezpośrednio systemu warstwowego powleczonego przez napylanie. Do tych cech należą:

1) pożądana wartość transmitancji światła widzialnego w połączeniu z możliwą do zaakceptowania wartością współczynnika odbicia promieniowania podczerwonego;

2) niezwierciadlany wygląd (tzn. mały współczynnik odbicia światła widzialnego, j ak zdefiniowano poniżej);

3) neutralna barwa odbitego światła widzialnego przy obserwacji od strony szkła (tzn. barwa mieszcząca się w zakresie od bezbarwności do lekkiej barwy niebieskiej);

4) odporność na wpływ czynników atmosferycznych lub na działanie środków chemicznych, często nazywana trwałością chemiczną (określenie to jest zdefiniowane poniżej); oraz

5) odporność na ścieranie (często nazywana trwałością mechaniczną; określenie to zostało zdefiniowane poniżej) podczas manipulowania, zwłaszcza podczas różnych etapów niezbędnych przy wytwarzaniu okna lub drzwi ze szkła izolującego z dwóch lub więcej szyb szklanych, z których przynajmniej jedna ma napyloną powłokę z układem warstwowym.

Oprócz tych właściwości fizycznych stosowany układ powłok musi być opłacalny w produkcji. Jeżeli tak nie jest, końcowy wyrób, taki jak wyrób szklany powleczony przez napylanie, może być taki drogi, że nie będzie na niego popytu.

Wiadomo, że te pożądane właściwości pozostają często w sprzeczności, a zatem często konieczne stają się kompromisy gdy się chce je osiągnąć. Przykładowo osiągnięcie możliwych do zaakceptowania wartości transmitancji lub współczynnika odbicia promieniowania podczerwonego może wymagać zmniejszenia trwałości (chemicznej i/lub mechanicznej). Innym przykładem jest niemożność uniknięcia niepożądanych barw i wyglądu typu zwierciadlanego. Wjeszcze innych przypadkach, ważnym czynnikiem stająsię koszty produkcji. Takie problemy powodują zapotrzebowanie na nowy układ warstw nakładanych przez napylenie, przy którym można osiągnąć lepsze zrównoważenie właściwości.

W opisie patentowym USA 5,344,718 opisano różne właściwe układy warstwowe nakładane przez napylanie, które uzyskująmożliwe do zaakceptowania małe wartości emisyjności (E), a zatem sąprawidłowo zaliczane do rodziny systemów o niskiej emisyjności (tzn. do rodziny z powłokami o dużym współczynniku odbicia promieniowania podczerwonego). Ponadto takie układy powłokowe jako rodzina zwykle wykazują trwałość, która jest bliska lub równa trwałości powłok pirolitycznych, a zatem są akceptowalne. Powłoki te, zwłaszcza w swych korzystnych przykładach wykonania, wykazują ponadto dużątransmitancję światła widzialnego. Równocześnie wykazuj ąone neutralnąbarwę usytuowanąnieco po zielonej stronie błękitu, która jednak jest wystarczająco maskowana przez osiąganą wartość współczynnika odbicia światła widzialnego, dzięki czemu powłoki te mają wygląd neutralny. Ponadto współczynnik odbicia promieniowania widzialnego jest niniejszy niż 20%, a więc unika się niepożądanego wyglądu zwierciadlanego przy obserwacji od wewnątrz lub z zewnątrz przy zastosowaniu np. w oknie lub w drzwiach.

Rodzina układów warstwowych opisana w opisie patentowym USA 5,344,718 wykorzystuje różne warstwy z Si₃N₄ oraz niklu lub nichromu ułożone przemiennie z jedną lub kilkoma warstwami metalicznego srebra odbijającymi promieniowanie podczerwone w wybranej kolejności, aby uzyskać żądane właściwości końcowe.

Zalety tego znanego rozwiązania wynikają z zastosowania systemu złożonego z pięciu lub większej liczby warstw, przy czym system ten w kierunku od szkła na zewnątrz zawiera:

a) warstwę spodnią z Si₃N₄;

b) warstwę niklu lub nichromu;

c) warstwę srebra;

d) warstwę niklu lub nichromu; oraz

e) warstwę powłokową z Si₃N₄.

Kiedy system ten złożony jest zasadniczo z tych pięciu warstw, stosowane są zwykle następujące grubości:

181 209

Warstwa Zakres (w przybliżeniu) a (Si_?N₄) 400A - 425 A b (Ni lub Ni:Cr) 7 A albo mniej c (Ag) 95 A -105 A d (Ni lub Ni:Cr) 7 A albo mniej e (Si₃N₄) 525 A - 575 A

Kiedy zgodnie z wyżej wymienionym opisem patentowym stosuje się więcej niż pięć warstw, np. kiedy stosuje się dwie warstwy srebra, wówczas system taki w kierunku od szkła na zewnątrz zawiera następujące warstwy:

szkło/Si3N4/Ni:Cr/Ag/Ni:Cr/Ag/Ni:Cr/Si3N4, przy czym całkowita grubość srebra pozostaje taka sama (np. 95-100 A), tak że każda warstwa srebra ma grubość około 50 A.

Chociaż systemy przedstawione w tym opisie patentowym stanowią znaczne ulepszenie w stosunku do znanych poprzednio systemów, zwłaszcza przedstawionych w części opisu patentowego omawiającej stan techniki, pozostał jednak problem ulepszenia emisyjności. Przykładowo w systemach zgodnych w/w opisem patentowym emisyjność normalna (E_n) była zwykle mniejsza niż lub równa około 0,12, podczas gdy emisyjność hemisferyczna (E_h) była zwykle mniejsza niż 0,16. Jednakże w praktyce realnie osiągane dolne granice wynosiły zwykle dla E_nokoło 0,09, a dla E_h były około 0,12. Osiągalne rezystancje arkusza wynosiły zwykle około 9-10 om/kwadrat.

Dotychczas uważano, że jeśli zwiększy się grubość srebra w celu uzyskania większego współczynnika odbicia promieniowania podczerwonego (a zatem mniejszych wartości emisyjności), wówczas wystąpi jedno lub kilka z następujących czterech szkodliwych zjawisk: (1) nastąpi zmniejszenie trwałości; (2) końcowy produkt będzie zbyt silnie odbijał światło, a więc stanie się zwierciadlany; (3) barwa zostanie przesunięta w sposób niemożliwy do zaakceptowania do głębokiej purpury lub koloru czerwono niebieskiego i/lub (4) transmitancja światła widzialnego będzie mała w stopniu niemożliwym do zaakceptowania.

Trwałość, zarówno mechaniczna jak i chemiczna, jest ważnym czynnikiem w szkle budowlanym niezależnie od tego, czy jest to szyba monolityczna, czy przykładowo zespół szkła izolującego. Trwałość mechaniczna jest wymagana ze względu na manipulowanie, montaż i uszczelnianie zespołów szkła izolującego, natomiast trwałość chemiczna jest wymagana ze względu na konieczność krawędziowego uszczelniania szyb w celu utworzenia izolującej komory pomiędzy nimi, głównie ze względu na naturę szczelinową, które nieuchronnie styka się z powłoką. Ze względów estetycznych zarówno wygląd zwierciadlany jak i purpurowa barwa mogą eliminować z rynku każdy wyrób o takich właściwościach. Zmniejszenie transmitancji światła widzialnego, chociaż niepożądane, nie jest krytyczne dopóki w szybie monolitycznej wartości transmitancji światła widzialnego nie spadnie poniżej około 70%, a w zespole szkła izolującego poniżej około 63%. Jednakże w pewnych zastosowaniach, zwłaszcza tam, gdzie pożądane są małe współczynniki zacienienia (tzn. mniejsze niż około 0,6), transmitancja może być w rzeczywistości zbyt duża, jeśli nawet emisyjność jest rozsądnie mała. Tam, gdzie pożądane są właściwości zacieniania (np. w celu zmniejszenia kosztów klimatyzacji), transmitancja światła widzialnego szyby monolitycznej powinna być utrzymywana poniżej 75%, korzystnie poniżej 73%, natomiast w typowym zespole szkła izolującego transmitancja światła widzialnego powinna wynosić około 65-68%.

Częściowym potwierdzeniem powyższych poglądów stanowi raczej skomplikowany układ warstw przedstawiony w opisie patentowym USA 5,302,449 jak również jego przemysłowa realizacj a w postaci zespołu szkła izoluj ącego pod nazwą Cardinal 171 z firmy Cardinal IG Company. Układ warstwowy według tego rozwiązania obejmuje różne grubości i typy materiałów w układzie warstwowym, w celu osiągnięcia pewnych właściwości wobec promieniowania słonecznego, jak również zastosowania wierzchniej warstwy z tlenku cynku, cyny, indu, bizmutu lub ze stopów tlenkowych łącznie z tlenkiem cynku, w celu osiągnięcia odporność na ścieranie. Ponadto, system ten zawiera jedną łub dwie warstwy złota, miedzi lub srebra.

181 209

Kiedy stosowane są dwie warstwy srebra, wówczas pierwsza ma grubość 100-150 A, korzystnie około 125A, natomiast druga, bazująca na niej, ma grubość 125-175 A. Kiedy stosowana jest tylko jedna warstwa srebra, wówczas jej grubość powinna wynosić 100-175 A, korzystnie 140 A. W tym znanym rozwiązaniu stosuje się nikiel lub nichrom, a nie azotek krzemu w układzie warstw.

W rzeczywistej praktyce przemysłowej wspomniane powyżej zespoły szkła izolującego Cardinal osiągnęły, jak stwierdzono, całkowicie akceptowalne właściwości wobec promieniowania słonecznego łącznie z akceptowalnymi właściwościami barw i stosunkowo dobrym, niezwierciadlanym współczynnikiem odbicia światła widzialnego (poniżej podano przykład porównawczy). Stwierdzono jednak, że ten pod innymi względami, możliwy do zaakceptowania system, nie ma trwałości chemicznej, ponieważ system ten nie wytrzymuje testu gotowania. Chociaż przyczyna tego nie jest dokładnie znaną nasuwa się prosty wniosek, że jak na to wskazuje stan techniki, potrzebne są pewne kompromisy przynajmniej odnośnie jednej pożądanej właściwości, by uzyskać żądane wartości innych właściwości. Ponadto, ze względu na naturę układu warstw i stosowanych elementów system taki jest dość drogi w produkcji głównie ze względu na liczbę i grubość warstw potrzebnych do uzyskania pożądanego wyniku.

W części opisu patentowego USA 5, 344,718 omawiającej stan techniki przedstawiono dalszy znany układ warstwowy szkła budowlanego, znany w handlu jako Super-E III, produkcji firmy Airco Corporation. System ten, od szkła na zewnątrz, złożony jest z następujących warstw: Si₃N4/Ni:Cr/Ag/Ni:Cr/Si₃N4

W praktyce stwierdzono, że w systemie Super-E III stop Ni:Cr zawiera wagowo 80/20 odpowiednio Ni/Cr (tzn. nichrom), przy czym te dwie warstwy nichromu mają grubość 7 A, warstwa Ag ma grubość tylko 70 A (z tym, że podano, że warstwa srebra może mieć grubość około 100 A, a warstwy Si₃N₄ są grubsze, np. 320 A dla powłoki spodniej i około 450 A dla powłoki wierzchniej). W rzeczywistości ze względu na mają grubość (tzn. około 70 A) warstwa srebra (Ag) jest, jak stwierdzono w praktyce, raczej półciągła. Powłoka ta wykazuje jednak dobrą trwałość (tzn. powłoka jest odporna na zadrapanie, odporna na zużycie i stabilna chemicznie), a zatem osiągnęła dobrą wartość tej właściwości w porównaniu z powłokami pirolitycznymi, dla szkła o grubości około 3 mm (E_h) wynosi tylko około 0,20-0,22, a E_n wynosi około 0,14-0,17. Obie te wartości emisyjności są raczej duże. Ponadto rezystancja arkusza (R^) jest stosunkowo duża i wynosi 15,8 om/kwadrat (bardziej akceptowalna wartość wynosi około 10,5 lub mniej). Chociaż zarówno trwałość mechaniczna jak i chemiczna okazała się możliwa do zaakceptowania, a transmitancja światła widzialnego monolitycznego arkusza była raczej duża i wynosiła 76±1 %, i chociaż powłoki te okazały się również kompatybilne z konwencjonalnymi szczeliwami używanymi w zespołach szkła izolującego, to jednak właściwości wobec promieniowania podczerwonego były mniejsze niż pożądane. Ponadto raczej duża transmitancja światła widzialnego szkła monolitycznego, wynosząca 76±1%, czyniła taki system raczej niekorzystnym, kiedy potrzebne są mniejsze właściwości zacieniania.

Po systemie Super-E III firma Airco opracowała system Super-E IV. System ten zawiera w kierunku od szkła na zewnątrz następujący układ warstw:

Składnik Grubość (A)

TiO₂ około300

NiCrN_x około8

Ag około105

NiCrN_x około8

Si₃N₄ około425

System ten jest dość podobny w działaniu do systemu Super-E III z tym wyjątkiem, że transmitancja światła widzialnego jest większa (np. większa niż 80%), emitancja jest mniejsza (np. niniejsza niż około 0,10), a współczynnik zacienienia jest znacznie większy (np. około 0,80). Ponadto, na skutek zastosowania TiO₂ jako powłoki spodniej, system ten jest kosztowny w produkcji.

181 209

Inny system warstwowy, nieco podobny do Super-E III i IV, przedstawiony jest w opisie patentowym USA 5,377,045. W przedstawionym tu systemie pojedyncza warstwa srebra jest przykładowo umieszczona pomiędzy dwiema warstwami nichromu, które z kolei są umieszczone pomiędzy warstwą spodnią np. TiO₂ lub Si₃N₄ domieszkowanymi przez Zr, a warstwą zewnętrzną z Si₃N₄ lub Si₃N₄ domieszkowanego Zr. Układy warstw według tego rozwiązania są w praktyce zwykle barwy purpurowej, są chemicznie trwałe, jak stwierdzono na podstawie opisanego poniżej testu gotowania, nie nadąjąsię do obróbki cieplnej i mająraczej dużąemisyjność. Według tego rozwiązania, potrzebne sąspecjalne techniki napylania, by zmniejszyć wewnętrzne naprężenia w jednej z warstw dielektrycznych w celu osiągnięcia pożądanych właściwości mechanicznych i chemicznych zgodnie z opisanymi testami służącymi do zdefiniowania tych dwóch właściwości.

Znaczne ulepszenie stanu techniki przedstawiono w opisie patentowym USA 5,514,476, w którym opisano unikatowy układ warstw złożony z warstwy srebra umieszczonej pomiędzy dwiema warstwami nichromu, które z kolei są umieszczone pomiędzy warstwą spodnią i warstwą zewnętrzną z Si₃N₄. Przy odpowiednim ustawieniu grubości warstw układy powłok według tego wynalazku osiągały korzystnie małe emisyjności (tzn; E_n < 0,7, Ej, < 0,075, ΐζ < 5,5 om/kwadrat). Ponadto właściwości odbicia (współczynnik odbicia i ekstynkcja) czyniły je możliwymi do zaakceptowania (tzn., bez wyglądu zwierciadła) przy zastosowaniu w zespołach szkła izolującego. Wartości transmitancji również mieściły się w odpowiednim zakresie i wyeliminowano problem niepożądanej barwy purpurowej systemów znanych w stanie techniki.

Chociaż te układy warstw były dość korzystne, stwierdzono, że kiedy próbuje się osiągnąć jeszcze mniejsze wartości emisyjności (tzn. zmniejszone przepuszczanie promieniowania podczerwonego, co jest głównym celem wielu układów warstwowych stosowanych w szkle budowlanym i samochodowym) głównie przez zwiększanie grubości warstwy srebra (głównej warstwy odbijającej promieniowanie podczerwone), mato szkodliwy wpływ na transmitancję światła widzialnego, barwę, i właściwości odbijania światła. Przykładowo zwiększenie grubości warstwy srebra, jak się okazało, poważnie zmniejsza transmitancję światła widzialnego do wartości poniżej akceptowanego poziomu 70%. Ponadto wyrób (np. zespół szkła izolującego) tak powleczony, ze zbyt grubą warstwą srebra, może od strony szkła mieć barwę silnie purpurową i wygląd zwierciadlany.

Oprócz systemu warstw opisanych powyżej, w literaturze patentowej i naukowej omawiane są inne powłoki zawierające srebro i/lub Ni:Cr jako warstwy zapewniające odbijanie promieniowania podczerwonego i inne właściwości wobec światła. Przykładowo - filtry Fabry-Perot i inne znane powłoki i techniki opisane w patentach USA 3,682,528 i 4,799,745 (oraz w stanie techniki omówionym i/lub cytowanym w tych opisach). Także układy warstw dielektryka i metalu według licznych opisów patentowych USA 4,179,181; 3,698,946; 3,978,273; 3,901,997 i 3,889,026.

Żadne ze znanych rozwiązań nie ujawniało ani nie pozwalało na osiągnięcie możliwości stosowania procesu powlekania przez napylanie z dużą wy dajnościąprodukcyjnąi równocześnie uzyskania szkła budowlanego, które nie tylko jest zbliżone lub równe pod względem trwałości powłokom pirolitycznym, ale ma również doskonałe właściwości wobec promieniowania słonecznego.

Z powyższych względów jest oczywiste, że istnieje zapotrzebowanie na układ warstwowy nałożony przez napylanie, w którym zoptymalizowane sąopisane powyżej właściwości arkuszy szkła powlekanego. Celem przedmiotowego wynalazku jest spełnienie tego i innych zapotrzebowań, co stanie się bardziej oczywiste dla fachowców po zapoznaniu się z poniższym opisem.

Cele przedmiotowego wynalazku zostały osiągnięte poprzez nieoczekiwane stwierdzenie, że albo przez dodanie do warstw Si₃N₄ w układzie warstwowym według opisu patentowego USA 5,514,476 stali nierdzewnej, albo przez opcjonalne umieszczenie pod tymi domieszkowanymi warstwami spodniej warstwy z TiO₂ można uzyskać jeszcze dalsze, nieoczekiwane zmniejszenie emisyjności, jak również nieoczekiwanie współczynnik odbicia światła widzialnego i barwa wyrobu obserwowanego od strony szkła nadaj e mu wygląd niezwierciadlany i neutralny

181 209 (tzn. mieści się on w zakresie barw od faktycznie neutralnej do tylko nieco niebieskiej), a wyrób pozostaje chemicznie i mechanicznie trwały pomimo zwiększenia grubości warstwy srebra. W pewnych przykładach wykonania układy warstwowe nadająsię do obróbki cieplnej. Układ warstwowy według wynalazku nadaje się zwłaszcza do stosowania w zespołach szkła izolującego, np. w oknach i drzwiach, zwłaszcza kiedy zespoły takie są wytwarzane przy użyciu uszczelniania cieplnego.

Zgodnie z wynalazkiem wyrób szklany powlekany przez napylanie, zawiera podłoże szklane, posiadające na swej płaskiej powierzchni od szkła na zewnątrz następujący układ warstw:

a) warstwę złożonąz Si₃N₄ i stali nierdzewnej, w której stal nierdzewna występuje w ilości 0,5-15% wag. warstwy;

b) warstwę niklu lub nichromu;

c) warstwę srebra;

d) warstwę niklu lub nichromu; oraz

e) warstwę złożona z Si₃N₄ i stali nierdzewnej, w której stal nierdzewna występuje w ilości 0,5-15% wag. warstwy. Dla grubości podłoża szklanego 2-6 mm, powleczone podłoże szklane wykazuje emisyjność normalną (EJ około 0,06 lub mniejszą, emisyjność hemisferyczną (E_h) około 0,07 lub mniejszą, rezystancję arkusza (R^) około 5,0 om/kwadrat lub mniejszą i posiada zasadniczo neutralną barwę odbitego światła widzialnego, w widoku od strony szkła.

Korzystnie, powleczone podłoże szklane na transmitancję światła widzialnego przynajmniej 70% i podlega obróbce cieplnej zgodnie z podanąponiżej definicjątego określenia. Układ warstw korzystnie zawiera dodatkowo warstwę spodniązłożonąz TiO₂, aposzczególne warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość (A)

Warstwa spodnia 100-400 a 20-120 b 7-50 c 75-225 d 7-30 e 50-600

W wyrobie szklanym według wynalazku o wymienionym układzie warstw podłoże szklane ma emisyjność normalną (EJ około 0,05 lub mniejszą emisyjność hemisferyczną (E_h) około 0,06 lub mniejszą rezystancję arkusza (RJ około 5,0 om/kwadrat lub mniejszą przy czym wyrób według wynalazku zawierający warstwę spodnią i warstwy (a) - (e) ma warstwy (a) i (e) zawierające 6% wagowych stali nierdzewnej. Korzystnie warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość(A)

Warstwa spodnia 200-250 a40-60 b7-30 c 150-180 d7-15 e 400-500

Również korzystnie warstwy (b) i (d) są złożone z azotku chromu, a także stal nierdzewna zawiera azotek chromu, przy czym warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość i A)

Warstwa spodnia225 a50 b20 c165 d7 e450

181 209 przy czym powleczone podłoże szklane ma następujące właściwości:

STRONA SZKŁA

RqY wynosi około 11,0 aj, wynosi około 2,3 b_h wynosi około -8,8

STRONA POWŁOKI R_fY wynosi około 6,0 a_h wynosi około 5,4 b_h wynosi około-17,5 gdzie R_fY jest współczynnikiem odbicia, a a_h i b_h są współrzędnymi barwy mierzonymi w jednostkach Huntera, iluminant C, obserwator 10°, a ponadto układ warstwowy jest mechanicznie i chemicznie trwały i ma transmitancję światła widzialnego około 76%. Wyrób szklany o takim układzie warstw podlega obróbce cieplnej zgodnie z podaną poniżej definicją tego określenia.

W innym korzystnym rozwiązaniu układ warstw złożony jest zasadniczo z warstw (a)-(e), a warstwy te mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość (A) a 200-600 b7-50 c 115-190 d7-30 e 50-600

Korzystnie warstwy te mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość(A) a 400-500 b7-30 c 140-170 d7-15 e 400-600

Wyrób szklany według wynalazku z takim układem warstw jest trwały chemicznie i mechanicznie.

Również korzystnie warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość (A) a450 b20 c155 d7 e550 przy czym powleczone podłoże szklane ma transmitancję światła widzialnego większą niż 70% oraz następujące właściwości:

STRONA SZKŁA

RqY wynosi około 10,2 a_h wynosi około 0,4 b_h wynosi około -4,7

STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4,6 a_h wynosi około 6,5 b_h wynosi około-15,8 gdzie R_fY jest współczynnikiem odbicia, a a_h i b_h są współrzędnymi barwy mierzonymi w jednostkach Huntera, iluminant C, obserwator 10°. Wyrób szklany o takim układzie warstw podlega obróbce cieplnej zgodnie z podaną poniżej definicją tego określenia. W wyrobie szklanym o powyższym układzie warstw korzystnie stal nierdzewna w warstwach (a) i (e) występuje

181 209 w ilości około 6% wag. warstwy, zaś warstwy (b) i (c) są złożone z azotku chromu, a stal nierdzewna zawiera azotek chromu. W korzystnym przykładzie wykonania wynalazku stal nierdzewna jest stalą OH 17N12M2T (według Al SI nr 316).

Korzystnie powleczone na jednej ze swych powierzchni podłoże szklane ma następujące właściwości:

STRONA SZKŁA

RqY wynosi około 8 do 18 a_h wynosi około -3 do +3 b_h wynosi około 0 do-15

STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4 do 15 a_h wynosi około 0 do +8 b_h wynosi około -5 do -20 gdzie RfY jest współczynnikiem odbicia, a an i są współrzędnymi barwy mierzonymi w jednostkach Huntera, iluminant C, obserwator 10°.

Inne korzystne właściwości strony szkła i strony powłoki są następujące:

STRONA SZKŁA

RfjY wynosi około 9 do 15 a_h wynosi około -1 do +3 b_h wynosi około -4 do -10

STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4 do 10 a_h wynosi około +3 do +7 b_h wynosi około-10 do-20

W wyrobie według wynalazku korzystnie transmitancja światła widzialnego powleczonego podłoża szklanego wynosi około 74-76%.

Jak podano powyżej, niektóre układy warstwowe mieszczące się w zakresie przedmiotowego wynalazku mają właściwości umożliwiające ich obróbką cieplną. Używane tu określenie: podlegający obróbce cieplnej, oznacza, że układ warstw może być poddawany przynajmniej jednemu z następujących konwencjonalnych procesów obróbki cieplnej bez szkodliwego wpływu na jego pożądane właściwości końcowe. Rozważanymi tu konwencjonalnymi procesami obróbki cieplnej są hartowanie szkła, gięcie, wzmacnianie cieplne lub etapy uszczelniania cieplnego stosowane w celu szczelnego połączenia dwóch lub więcej szyb szklanych ze sobąprzy tworzeniu zespołu szkła izolującego.

Jeśli wyrób według wynalazku posiada właściwości umożliwiające obróbkę cieplną można wybrać określony układ powłok według przedmiotowego wynalazku do konkretnego zastosowania. Przykładowo, jeżeli układ warstw ma być używany w samochodowej szybie przedniej giętej i/lub hartowanej będzie to szyba wybrana tak, aby mogła być poddawana tym procesom. Przy zastosowaniu w oknach budowlanych, gdzie wymagany jest taki sam wygląd zarówno szyb hartowanych jak i szyb niehartowanych, powłoka jest wybierana tak, by osiągnąć ten wynik dzięki właściwościom pozwalającym na obróbkę cieplną w procesie hartowania szkła. Oczywiście, aby mieć właściwości pozwalające na obróbkę cieplną musi występować możliwość poddania powłoki przynajmniej jednej z wymienionych wyżej operacji obróbki cieplnej, ale nie wszystkim.

Niektóre rozważane powłoki mogą wytrzymywać hartowanie, utwardzanie lub gięcie szkła, albo nie, ale nadal sąuważane za nadające się do obróbki cieplnej, jeżeli mogą wytrzymać ciepło stosowane do uszczelnienia zespołu szkła izolującego podczas jedno jego wytwarzania.

Przedmiot wynalazku został przedstawiony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia układ warstwowy wyrobu szklanego powlekanego w przekroju, fig. 1A inny przykład wykonania układu warstwowego według wynalazku w przekroju, fig. 2 - wyrób szklany powlekany połączony w zespół dwóch szyb, fig. 3 - dom z oknem, drzwiami z innymi elementami wykonanymi z wyrobów szklanych powlekanych, w widoku perspektywicznym,

181 209 zaś fig. 4 - wyrób szklany powlekany połączony w zespół dwóch szyb podczas wytwarzania przed odpompowaniem i uszczelnieniem w przekroju.

Pewne określenia są powszechnie stosowane w dziedzinie powlekania szkła, zwłaszcza przy oznaczaniu właściwości i parametrów gospodarki promieniowaniem słonecznym w powlekanych szkłach stosowanych w budownictwie. Określenia takie są używane tu zgodnie ze swym znanym znaczeniem. W przypadku natężenia światła w zakresie fal widzialnych, współczynnik odbicia jest definiowany jako procent tego natężenia i jest podawany jako R^Y (to znaczy wartość Y podana poniżej w ASTM 308-85), gdzie X oznacza albo G po stronie szkła, albo F po stronie powłoki. Strona szkła (to znaczy G) oznacza stronę widzialną od strony podłoża szklanego, przeciwległą w stosunku do tej, na której jest usytuowana powłoka, natomiast strona powłoki (to znaczy F) oznacza stronę widzialną od tej strony podłoża szklanego, na której jest usytuowana powłoka. Przy podawaniu jednostki IG indeks G oznacza na zewnątrz, a indeks F oznacza wewnątrz (to znaczy od zewnątrz mieszkania lub wewnątrz mieszkania, zależnie od przypadku).

Parametry barw mierzone sąna współrzędnych a i b. Współrzędne te sąpodawane tu indeksem h, aby zaznaczyć konwencjonalne stosowanie metody Huntera (lub jednostek) iluminant C, obserwator 10°, według ASTM D-2244-93 „Standard Test Method for Calculation of Color Differences From Instrumentally Measured Color Coordinates”, 9/15/93, ze sprecyzowaniem przez ASTM E-308-85, Annual Book of ASTM Standards, vol. 06. 01 „Standard Methots for Computing the Colors of Objects by Using the CIE System”.

Określenia emisyjność i transmitancja są zrozumiałe w tej dziedzinie techniki i są używane tu zgodnie ze swym znanym znaczeniem. Przykładowo określenie transmitancja oznacza tu transmitancję światła słonecznego, która złożona jest z transmitancji światła widzialnego, transmitancji promieniowania podczerwonego i transmitancji promieniowania ultrafioletowego. Całkowita transmitancj a promieniowania słonecznego j est zatem zwykle charakteryzowana j ako ważona średnia tych innych wartości. Jeśli chodzi o te transmitancję, podawana tu transmitancja światła widzialnego jest oznaczana znormalizowaną techniką z iluminantem C o długości fali 380-720 nm. Dla podczerwieni jest to zakres 800-2100 nm, a dla ultrafioletu 300-400 nm. Całe promieniowanie słoneczne mieści się w zakresie 300-2100 nm. Dla celów emisyjności stosowany jest szczególny zakres podczerwieni (to znaczy 2500-40000 nm), jak omówiono poniżej.

Transmitancję światła widzialnego można mierzyć przy użyciu znanych, konwencjonalnych sposobów. Przykładowo za pomocą spektrofotometru, takiego jak Beckman 5240 (Beckman Sci. Inst. Corp) otrzymuje się widmową krzywą przenoszenia. Przenoszenie światła widzialnego oblicza się następnie za pomocą wymienionej wyżej metodologii ASTM 308/2244-93. Jeśli zachodzi taka potrzeba, można stosować mniejszą liczbę punktów długości fali niż przewidziano. Inny sposób mierzenia transmitancji światła widzialnego polega na zastosowaniu spektrometru, takiego jak dostępny w handlu spektrofotometr Spectragard wytwarzany przez firmę Pacific Scientific Corporation. Urządzenie to bezpośrednio mierzy i podaje transmitancję światła widzialnego. Jak podano i zmierzono, transmitancja światła widzialnego (to znaczy wartość Y z wartości trój bodźcowych CIE, ASTM E-308-85) wykorzystuje iluminant C, obserwator 10°.

Emisyjność (E) jest miarą lub właściwością zarówno pochłaniania jak i odbijania światła o danych długościach fali. Jest ona zwykle określana przez wzór:

E = 1- współczynnik odbicia powłoka

Do celów architektonicznych dość ważne są wartości emisyjności w tzw. zakresie środkowym, czasami zwanym również zakresem dalekim widma podczerwieni, to znaczy 2500-40000 nm, według programu WINDO W 4.1, LBL-35298 (1994) z Lawrence Berkley Laboratories. Użyte tu określenie emisyjność ma zatem odnosić się do wartości emisyjności mierzonych w tym zakresie podczerwieni, jak przedstawiono w normie ASTM proponowanej w 1991 roku, dotyczącej pomiarów energii promieniowania podczerwonego w celu obliczania emitancji zgodnie z propozycją Primary Glass Manufacturers Council pod tytułem „Test Method for Measuring and Calculating Emittance of Architectural Fiat Glass Products Using Radiometrie Measurements”.

181 209

W normie tej emisyjność podawana jest jako emisyjność hemisferyczna (E^ i emisyjność normalna (E_n).

Gromadzenie danych do pomiaru takich wartości emisyjności odbywa się konwencjonalnie i może być realizowane przy zastosowaniu np. spektrofotometru Beckman Model 4260 z przystawką „VW” (Beckman Scientific Inst. Corp.). Ten spektrofotometr mierzy współczynnik odbicia w funkcji długości fali, a na tej podstawie emisyjność jest obliczana przy użyciu wspomnianej powyżej proponowanej normy ASTM z 1991 roku.

Innym stosowanym tu określeniem jest rezystancja arkusza. Rezystancja arkusza (RJ jest określeniem znanym w tej dziedzinie i jest tu stosowana zgodnie ze swym znanym znaczeniem. Ogólnie mówiąc określenie to odnosi się do rezystancji w omach dowolnego kwadratu układu warstwowego na podłożu szklanym wobec prądu elektrycznego przepływającego przez ten układ warstwowy. Rezystancja arkuszowa jest wskazaniem jak dobrze warstwa odbija energię podczerwieni, a zatem jest często stosowana wraz z emisyjnościąjako miara tej właściwości. Rezystancja arkuszowa jest dogodnie mierzona przy zastosowaniu omomierza z 4-punktową sondą, taką jak 4-punktowa sonda rezystywności jednorazowego użytku z głowicą z firmy Magnetron Instruments Corp., Model M-800, produkcji firmy Signatone Corp. z Santa Ciara, Kalifornia.

Określenia trwałość chemiczna albo chemicznie trwały są tu używane jako synonimy określenia w rodzaju odporność chemiczna lub stabilność chemiczna. Trwałość chemiczną oznacza się przez gotowanie próbki 2’ x 5 (około 5x13 cm) powlekanego podłoża szklanego w około 500 cm³ 5% HC1 przez jedną godzinę (przy temperaturze około 104°C). Uważa się, że próbka przeszła pozytywnie przez to badanie (a zatem układ warstwowy jest chemicznie trwały lub jest traktowany jako posiadający trwałość chemiczną), jeżeli układ warstwowy próbki nie wykazuje żądnych mikroskopijnych otworów o średnicy większej niż około 0,08 mm po tym gotowaniu przez jedną godzinę.

Trwałość mechniczna lub stosowane tu określenie mechanicznie trwały jest oznaczane przez jeden z dwóch testów. Pierwszy test wykorzystuje tester ścierania Pacific Scientific Abrasion Tester (lub równoważny), w którym szczotka nylonowa o wymiarach 2x4xl (około 5x10x2,5 cm) cyklicznie przechodzi po układzie warstwowym w 500 cyklach z przyłożeniem pod ciężarem 15 0 g do próbki 6x 17 (około 15x3 8 cm). W innym alternatywnym teście konwencjonalny element ścierny Taber (lub równoważny) służy do poddania próbki 4x4 (około 10x10 cm) 300 obrotom dwóch średnic C.S. 10F, do każdej z których przymocowany jest ciężar 500 g. W każdym teście, jeżeli nie pojawią się znaczne, zauważalne zarysowania widoczne gołym okiem w świetle widzialnym, wynik testu jest uznawany za pozytywny, a o wyrobie mówi się, że jest mechanicznie trwały.

Grubości różnych warstw w układach, o których mowa, są mierzone różnymi sposobami, a więc używane tu określenie grubości, jest również różnie definiowane. Według jednego sposobu stosuje się znane krzywe optyczne, a według alternatywnego sposobu stosuje się konwencjonalny elipsometr igłowy (tzn. profilometr). Według innego i szczególnie korzystnego sposobu stosuje się analizator n & k Technology Inc., Santa Clara, Kalifornia). Sposób ten jest ogólnie opisany w opisie patentowym USA 4,905,170 wraz z możliwością określenia wartości współczynnika załamania n i współczynnika ekstynkcji k badanej warstwy. Takie procedury i sposoby są znane fachowcom, a więc nie wymagajądalszego wyjaśnienia poza uwagą, że grubości sąpodawane tu w angstremach.

Na figurach 1 i 1A pokazano w częściowym przekroju dwa przykłady realizacji wynalazku. Zastosowano, jak widać konwencjonalne szklane podłoże 1 stosowane w budownictwie. Szkło takie jest korzystnie wytwarzane w konwencjonalnym procesie float, a więc nazywane jest szkłem float. Jego normalna grubość wynosi 2-6 mm. Skład szkła nie jest parametrem krytycznym i może zmieniać się w szerokim zakresie. Typowo stosowane szkło jest jednym z rodziny szkieł sodowo-wapniowo-krzemionkowych znanych w technice szklarskiej.

Wytwarzania różnych warstw na szklanym podłożu 1 może odbywać się za pomocą konwencjonalnego, wielokomorowego (wielotarczowego) systemem napylania, takiego jak

181 209 system produkcji firmy Airco Inc. Pod tym względem korzystny sposób napylania powłoki do stosowania jest taki sam jak sposób przedstawiony w opisie patentowym USA 5,344, 718. Należy zauważyć, że unikatowe wyniki przedmiotowego wynalazku uzyskiwane sąprzez zastosowanie konwencjonalnych technik napylania bez konieczności stosowania specjalnych procesów likwidowania wewnętrznych naprężeń, jako podano w omówionym powyżej opisie patentowym USA 5, 377, 045.

W układzie warstwowym pokazanym na fig. 1 zastosowano pięć warstw (a)-(e). W tym konkretnym przykładzie wykonania układ warstw i korzystny zakres ich grubości mierzonych techniką n & k wspomnianą powyżej od szkła w kierunku na zewnątrz jest następujący:

Warstwa a b c d e

Składnik Grubość (A) Si₃N₄/SS* około 200-600 Ni lub nichrom** około 7-50 Srebro około 115-190 Ni lub nichrom** około 7-30 Si₃N₄/SS około 50-600

W szczególnie korzystnych przykładach realizacji grubości warstw wynoszą:

Warstwa Grubość (A) a około 400-500 b około 7-30 c około 140-170 d około 7-15 e około 400-600

W pięiowarstwowych przykładach wykonania przedstawionych na fig. 1 szczególnie korzystne grubości warstw wynoszą w przybliżeniu:

Warstwa Grubość (A) a450 b20 c155 d7 e550

Przy napylaniu warstw (a) i (e) korzystnie stosuje się tarcze krzemowe (Si) z domieszką do krzemu żądanej ilości stali nierdzewnej (OH17N12M2T), aby uzyskać żądaną ilość końcową w cienkiej warstwie. Przy prowadzeniu napylania w azocie powstaje Si₃N₄, a przynajmniej część chromu zawartego w stali nierdzewnej tworzy azotek chromu. Opcjonalnie jako domieszkę w niewielkich ilościach (np. 6% wag.) można stosować również glin w celu utrzymywania przewodzenia tarczy. Jednakże stal nierdzewna również służy do tego celu, a więc glin nie jest wymagany do osiągnięcia żądanego poziomu przewodzenia.

W związku z tym stwierdzono, że na ogół ilość stali nierdzewnej do stosowania w takiej warstwie wynosi około 0,5-15% wag. tej cienkiej warstwy. Ponieważ proces napylania zwykle obejmuje napylanie krzemem oraz stalą nierdzewną (i glinem, jeżeli jest opcjonalnie stosowany) w przybliżeniu z taką samą prędkością ilość każdego zastosowanego składnika (jeżeli są rozłożone równomiernie) w samej tarczy można przyjmować z rozsądną dokładnością dla celów przedmiotowego wynalazku na podstawie wynikowej ilości w warstwie po napylaniu (według potwierdzeń analitycznych). Kiedy zatem mówi się, że zawiera pewien procent wagowy stali nierdzewnej, zwykle oznacza to, że w przybliżeniu właśnie taka ilość była zużyta w tarczy.

* SS = stal nierdzewna, korzystnie OH17N12M2T (według AISI nr 316) ** korzystnie stosuje się nichrom (np. 80/20 Ni/Cr wagowo)

181 209

Na fig. 1A przedstawiono sześciowarstwowy przykład wykonania wynalazku. Pięć górnych warstw (a')-(e') wykonanych jest z takich samych składników jak analogicznie warstwy (a)-(e) na fig. 1. Dodano do nich jednak spodnią warstwę uc z TiO₂ tak, że grubości tych warstw wynoszą korzystnie w przybliżeniu:

Warstwa uc a' b' c' d' e'

Grubość (A) 100-400 20-120 7-50 75-225 7-30 50-600

W pewnych korzystnych przykładach realizacji warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa uc a' b' c' d' e'

Grubość(A) 200-250 40-60 7-30 150-180 7-15 400-500

W sześciowarstwowych przykładach wykonania z fig. 1A szczególnie korzystne grubości wynoszą w przybliżeniu:

Warstwa uc a' b' ć d' e'

Grubość(A) 225 50 20 165 7 450

Unikatowe zastosowanie stali nierdzewnej w warstwach Si₃N₄ spowodowało powstanie układu warstwowego (przedstawionego jako przykłady z fig. 1 i 1 A), który, jeśli jest stosowany na płaskiej powierzchni monolitycznego arkusza szkła (np. szkła typu float) o grubości około 2-6 mm, daje wyrób szklany o emisyjności normalnej (EJ około 0,06 lub mniejszej, emisyjności hemisferycznej (E_h) około 0,07 lub mniejszej, rezystancji arkusza (RJ około 5,0 om/kwadrat lub mniej i wykazuje neutralną barwę widzialnego światła odbitego (tzn. od barwy neutralnej do nieco niebieskiej) przy obserwacji od strony szkła. Przy wybraniu odpowiednich grubości transmitancja światła widzialnego wynosi przynajmniej około 70%, a monolityczny arkusz może nadawać się do obróbki cieplnej, jak podano powyżej.

Typowy zakres współczynnika odbicia i współrzędnych odbicia i współrzędnych barwy dla przykładów wykonania według niniejszego wynalazku przy stosowaniu grubości monolitycznego arkusza szkła i warstw jak podano powyżej wynosi:

STRONA SZKŁA

RqY wynosi około 8 do 18 a_h wynosi około -3 do +3 b_h wynosi około Odo-15

STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4 do 15 a_h wynosi około 0 do +8 b_h wynosi około -5 do -20

181 209

W korzystnych przykładach realizacji właściwości te są następujące:

STRONA SZKŁA

RęjY wynosi około 9 do 15 a_h wynosi około -1 do +3 b_h wynosi około-4 do-10

STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4 do 10 aj, wynosi około +3 do +7 b_h wynosi około -10 do -20

W przykładzie realizacji z fig. 1, kiedy stosuje się korzystne grubości powyżej podanych dla tego pięciowarstwowego przykładu wykonania, współczynnik odbicia i współrzędne barwy wynoszą:

STRONA SZKŁA

R^Y wynosi około 10,2 a_h wynosi około 0,4 b_h wynosi około -4,7

STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4,6 a_h wynosi około 6,5 b_h wynosi około -15,8

W przykładach wykonania z fig. 1 A, kiedy stosuje się korzystne grubości większe od podanych dla tego sześciowarstwowego przykładu wykonania współczynnik odbicia i współrzędne barwy są następujące:

STRONA SZKŁA

R^Y około 11 a_h około2,3 b_h około-8,8

STRONA POWŁOKI

R_fY około6,0 a_h około5,4 b_h około -17,5

Taki monolityczny arkusz szkła wytworzony z przezroczystego szkła typu float ma, jak w rzeczywistości stwierdzono, transmitancję światła widzialnego około 76%, podczas gdy transmitancja światła widzialnego opisanego powyżej, szczególnie korzystnego pięciowarstwowego systemu wynosi około 71%. W obu przypadkach stwierdzono, że układ warstwowy nadaje się do obróbki cieplnej, jest mechanicznie i chemicznie trwały.

Chociaż ilość stali nierdzewnej można zmieniać, by dostosować się do konkretnych wymagań, korzystne jest przy napylaniu pięciu warstw lub sześciu warstw z fig. 1 -1A stosownie tarczy krzemowej (Si) zawierającej około 6% wagowo stali nierdzewnej, a zatem przy opisanym powyżej założeniu tworzenie warstwy zawierającej około 6% wagowo stali nierdzewnej. Korzystne jest również przy praktycznym realizowaniu niniejszego wynalazku, kiedy napyla się dwie sprzężone krystalicznie warstwy b, d, lub b', d' dla warstwy srebra c lub c', przeprowadzanie tego napylania w atmosferze azotu, jeśli stosuje się nichrom (np. 80/20, Ni/Cr wagowo), aby przez to osiągnąć przemianę przynajmniej części chromu zawartego w nichromie w azotek. Podobnie przynajmniej część chromu zawartego w stali nierdzewnej będzie tworzyć azotek przy napylaniu tarczy Si/SS w atmosferze azotu, by utworzyć Si₃N₄ (tzn. azotek krzemu).

Na figurze 2 przedstawiono schematycznie wyrób szklany powlekany połączony w zespół dwóch szyb. Aby odróżnić stronę wewnętrzną zespołu izolującego od strony zewnętrznej, narysowano schematycznie Słońce 9. Taki zespół szkła izolującego jest wykonany z zewnętrznej szyby 11 i wewnętrznej szyby 13. Te dwie szyby (np. o grubości 2-6 mm) sąuszczelnione przy swych obwodowych krawędziach przez konwencjonalne szczeliwo 15 i taśmę desykantu 17. Szyby te są następnie mocowane w konwencjonalnej ramie 19 okna lub drzwi (zaznaczona schematycznie).

181 209

Przez uszczelnienie krawędzi obwodowych szyb i zastąpienie powietrza w komorze 20 gazem takim jak argon uzyskuje się typowo zespół szklarski o dużej izolacyjności. Komora 20 ma typowo szerokość około 13 mm.

Przy stosowaniu układów warstwowych według przedmiotowego wynalazku, opisanych powyżej, jako układu warstwowego 22 na wewnętrznej powierzchni 24 zewnętrznej szyby 11 wewnątrz komory 20 lub alternatywnie na wewnętrznej powierzchni 26 wewnętrznej szyby 13 wewnątrz komory 20 (nie pokazano) otrzymuje się szczególnie unikatowy, nielustrzany zespół szkła izolującego o barwie neutralnej przy obserwacji zarówno od wewnątrz jak i z zewnątrz mieszkania, w którym ten zespół szkła izolującego jest zamontowany. Na fig. 2 przedstawiono tylko jeden przykład zespołu szkła izolującego, w którym mogą być zastosowane unikatowe układy warstwowe według przedmiotowego wynalazku. W rzeczywistości układy warstwowe wyrobów szklanych powlekanych według przedmiotowego wynalazku mogą być stosowane ogólnie w wielu różnych zespołach szkła izolującego, łącznie z zespołami, które mają więcej niż dwie szyby. Zespoły szkła izolującego z wyrobami szklanymi powlekanymi według przedmiotowego wynalazku, kiedy układ warstwowy jest usytuowany na którejkolwiek szybie wewnątrz komory izolującej tego zespołu, będą typowo miały następujący zakres właściwości:

Tabela 1

Właściwości	Strona 24	Strona 26
Zakres	Korzystnie	Zakres	Korzystnie
Transmitancja światła widzialnego (%)	>61	70	>61	70
Odbicie (%, światło widzialne, strona zewnętrzna)	14-20	16	11-18	13
Odbicie (%, światło widzialne, strona wewnętrzna)	11-18	13	14-20	16
Współczynnik zacieniania (S.C.)	0,45-0,60	0,53	0,55-0,69	0,63
Współczynnik wzmocnienia energii promieniowania słonecznego	0,38-0,58	0,45	0,47-0,60	0,55
U (zima) [kJ/m²/h/°C]	4,83-5,88	5,25	4,83-5,88	5,25
U (lato) [kJ/m²/h/°C]	4,83-5,88	5,25	4,83-5,88	5,25
7 Względny zysk ciepła [kJ/m /h/°C]	1890-2520	2310	2310-3150	2730

W pewnych przykładach realizacji typowy współczynnik odbicia i współrzędne barwy będą mieścić się w następującym zakresie przy obserwacji z zewnątrz i od wewnątrz:

OD ZEWNĄTRZ

RgY, około 14 do 20 a^ około -2 do +2 b_h, około Odo-10

OD WEWNĄTRZ RfY, około 11 do 18 a,,, około 0 do +4 b_h, około 0 do -10 a transmitancja światła widzialnego wynosi przynajmniej 61%, korzystnie przynajmniej 63%.

Oprócz powyższych właściwości w pewnych korzystnych przykładach wykonania, gdzie stosowany jest szczególnie korzystny układ pięciowarstwowy przedstawiony na fig. 1 (ze szczególnie korzystnymi grubościami podanymi powyżej), uzyskiwane są następujące właściwości, jeżeli układ taki jest stosowany w zespole szkła izolującego z komorą20 szerokości około 13 mm wypełnioną argonem, przy czym właściwości te są obliczone zgodnie z programem WINDO W 4.1 opracowanym przez Lawrence Berkley Laboratories of Berkeley, Kalifornia i ponadto przy użyciu spektrofotometru Hitachi, dostarczającego dane wejściowe dotyczące: (1) transmitancji dla światła widzialnego i światła słonecznego; (2) współczynnika odbicia światła słonecznego

181 209 od strony powłoki i od strony szkła; oraz (3) spektrofotometr w podczerwieni typu Beckman do mierzenia emitancji.

Tabela 2

Właściwość	Strona 24	Strona
T ¹ wid	66	66
Rwid, zewn	15	12
Właściwość	Strona 24	Strona
Rwid. ,wewn.	12	15
T_sł.	41	41
Rsl	34	15
Współczynnik zacienienia	0,51	0,63
Współczynnik wzmocnienia energii cieplnej
promieniowania słonecznego	0,44	0,54
U_zjma	0,26	0,26
Ulato	0,25	0,25
E_n	0,06	0,06
E_h	0,07	0,07
Względny zysk ciepła	105	129
R^om/kwadrat)	4,7	4,7

Barwa (arkusz monolityczny, iluminant Huntera C, obserwator 10°).

Ty	70,9
^ah	-2,4
K	6,4
RqY (zewn.)	10,2
^ah	0,4
b_h	-4,7
R_fY (wewn.)	4,6
^ah	6,5
bh	-15,8

W podobny sposób, stosując taką samą technikę pomiaru, uzyskuje się następujące właściwości eksploatacyjne w powyższym układzie, kiedy szczególnie korzystny sześciowarstwowy układ przedstawiony na fig. 1A (przy stosowaniu szczególnie korzystnych grubości podanych powyżej) jest układem warstwowym albo na stronie 24, albo na stronie 26 (fig. 2), jak podano poniżej:

Tabela3

Właściwość	Strona 24	Strona 26
T ^x wid.	70	70
Rwid., zewn.	16	13
Rwid., wewn.	13	16
T_SI.	42	42
Rsl.	31	33
Współczynnik zacienienia	0,53	0,63
Współczynnik wzmocnienia energii cieplnej
promieniowania słonecznego	0,45	0,55
Uzima	0,25	0,25
E)ato	0,24	0,24
E_n	0,05	0,05
Eh	0,06	0,06
Względny zysk ciepła	110	130
R^om/kwadrat)	4,8	4,8

181 209

Barwa (arkusz monolityczny, iluminant Huntera C, obserwator 10°).

Ty	76,2
^ah	-2,7
bh	3,1
RqY (zewn.)	11,0
^ah	2,3
b_h	-8,8
R_fY (wewn.)	6,0
^ah	5,4
b_h	-17,5

W obu tych przykładach wykonania monolityczny arkusz szkła może być poddany zarówno próbie gotowania w celu określenia trwałości chemicznej jak i badaniu za pomocą wymienionego wyżej testera ścierania, by określić trwałość mechaniczną. Oba przykłady wykonania przeszły przez te testy z wynikiem pozytywnym.

Laboratoryjne urządzenie powlekające Airco ILS-1600 zastosowano do wykonania układów warstwowych z fig. 1 i fig. 1 A. To urządzenie powlekające nadaje się do stosowania trzech lub czterech tarcz (w tym przypadku cztery tarcze, z których przynajmniej dwie muszą być c-mag, np. Si i Ti). W tym przypadku dla przykładu wykonania z fig. 1A katoda nr 1 jest z tytanu, katoda nr 2 jest z krzemu z 5% Al i 6% stali nierdzewnej OH17N12M2T w charakterze domieszek, katoda nr 3 jest ze srebra, a katoda nr 4 jest z nichromu (80/20 Ni/Cr wagowo). Jak podano, katoda nr 1 i nr 2 może być w postaci c-mag. Dla przykładu wykonania z fig. 1 katodę tytanową wyeliminowano, a pozostałe trzy są takie same.

Dwuwarstwowe układy są wytwarzane na monolitycznym arkuszu przezroczystego szkła sodowo-wapniowo-krzemionkowego tytanu float o grubości 0,2 cm. Zastosowano następujące ustawienia urządzenia powlekającego:

(Układ pięciowarstwowy - fig. 1)

Warstwa	Materiał	n₂%	Ar%	Ciśnienie (Tr)	Moc katody	Napięcie katody	Prąd katody	% prędkość liniowa	Liczba przejść
1	Krzem	50	50	4,0x10	4,9 kW	483 V	10,5 A	42,5	9
2	Nichrom	50	50	3,1x10	0,7 kW	387 V	2,0 A	100	1
3	Srebro	0	100	5,7x10	5,0 kW	498 V	5,0 A	100	1
4	Nichrom	50	50	3,1x10	0,3 kW	344 V	1,0 A	100	1
5	Krzem	50	50	4,0x10	4,9 kW	483 V	10,5 A	45	11

(Układ sześciowarstwowy - fig.lA)

Warstwa	Materiał	N₂ cm³	Arem³	O₂ cm³	Ciśnienie (Tr)	Moc katody	Napięcie katody	Prąd katody	% prędkość liniowa	Liczba przejść
1	Tytan	0	45	15	2,0x10'³	5 kW	580 V	8,8 A	45	13
2	Krzem	80	20	0	2,0x10’³	3,5 kW	550 V	6,4 A	45	1
3	Nichrom	80	20	0	2,0xl0‘³	0,9 kW	391 V	2,2 A	100	1
4	Srebro	0	100	0	2,0x10'³	4,4 kW	479 V	9,4 A	100	1
5	Nichrom	80	20	0	2,0xl0'³	0,3 kW	332 V	1,0 A	100	1
6	Krzem	80	20	0	2,0xl0'³	3,5 kW	550 V	6,4 A	45	5

181 209

Grubość mierzona opisaną powyżej techniką n & k wynosi:

(Układ pięciowarstwowy - fig, 1)	Układ sześciowarstwowy- fig. 1 A)
Warstwa	£AI	Warstwa	(A)
		UC	225
a	450	a'	50
b	21	b'	21
c	155	c'	166
d	7	d'	7
e	550	e'	450

Właściwości optyczne i elektryczne każdego układu są następujące:

(Układ pięciowarstwowy - fig, 1)

Strona szkła	Strona powłoki
RgY, 1θ>2	RfY, 4,6
a_h, 0,4	ah, 6,5
b_h, -4,7	b_h, -15,8

Transmitancja dla światła widzialnego 70,9 a_h, -2,4 b_h, 6,4

Właściwości elektryczne

Rs, 4,7

E_n, 0,06

E^, 0,07 (Układ sześciowarstwowy - fig, 2)

Strona szkła	Strona powłoki
RgY 11	RfY, 6,0
2,3	a_h, 5,4
K, -8,8	b_h, -17,5

Transmitancja światła widzialnego, 76,2 a_h, -2,7 b_h, 3,1

Właściwości elektryczne

Rs, 4,8

E_n, 0,05

E_h, 0,06

Te dwa układy warstwowe, jak opisano powyżej, są wykonane każdy w zespole szkła izolującego typu pokazanego na fig. 2 (powłoka na stronie 24, komora izolująca o szerokości około 13 mm wypełniona argonem lub opróżniona). Jego właściwości optyczne, cieplne i elektryczne (przy zastosowaniu opisanej powyżej techniki WINDOW 4.1) są następujące:

Sześć warstw	Pięć warstw 15.0
RfYzewn.,	15,5	15,0
^ah	-0,2	-1,9
b_h	-2,6	-1,0
η γ ¹ wewn.,	12,6	11,5
an	0,9	2,0
b_h	-5,6	-4,9
Transmitancja światła
widzialnego	70	66
^ah	-2,4	-2,1
b_h	1,5	4,8
Wartość U w zimie	0,25 (komora z argonem)	0,26
	0,05 (komora próżniowa)	—

181 209

Wartość R	4 (komora z argonem) 20 (komora próżniowa)	3,85
Współczynnik zacienienia	0,53	0,51
Rs	4,8	4,7
E_n	0,05	0,06
E_h	0,06	0,07

Wpływ stali nierdzewnej na właściwości optyczne i elektryczne przedstawiono przez porównanie właściwości powyższego pięciowarstwowego (z 6% wag. stali nierdzewnej OH 17N12M2T) z podwój nym układem pięcio warstwo wy m o zasadniczo takich samych grubościach z zastosowaniem takich samych trzech tarcz, z tym, że w tym układzie podwójnym stosuje się tarczę krzemową domieszkowana 5% Al bez żadnej domieszki stali nierdzewnej. Ustawienia urządzenia powlekającego dla tego podwójnego układu warstwowego bez stali nierdzewnej są następujące:

Warstwa	Materiał	N₂ %	Ar%	Ciśnienie (Tr)	MoC katody	Napięcie katody	Prąd katody	% prędkość liniowa	Liczba przejść
1	Krzem	80	20	2,0xl0’³	244 kW	429 V	569 A	175	1
2	Nichrom	80	20	2,0x10'³	1,16 kW	312V	3,7 A	175	1
3	Srebro	0	100	2,0xl0'³	8,6 kW	382 V	22,5 A	175	1
4	Nichrom	80	20	2,0x10’³	0,4 kW	350 V	1,1 A	175	1
5	Krzem	80	20	2,0x10'³	322 kW	394 V	817 A	175	1

Optyczne i elektryczne właściwości tego podwójnego monolitycznego układu pięciowarstwowego (na tym samym podłożu szklanym) bez stali nierdzewnej są następujące:

Strona szkła Strona powłoki

RgY,	około	13,9	RfY,	około	7,9
^ah>	około	0,2	a_h,	około	5,3
bh,	około	-8,8	b_h,	około	-16,4

Transmitancja światła widzialnego, 70,7 a_h, -2,7 bh, 4,7

Właściwości elektryczne

Rs, 5,2

E_n, 0,07

E_h, 0,08

Użycie stali nierdzewnej powoduje, jak widać, znaczne polepszenie właściwości wyrobu szklanego, zwłaszcza przez zmniejszenie wartości emisyjności, które w przypadku układu sześciowarstowego są jeszcze mniejsze. Dla dalszego porównania od właściwości powyższych dwóch przykładów wykonania wynalazku różnią się następujące właściwości oznaczone przy zastosowaniu opisanej powyżej techniki WINDOW 4.1 (komora o szerokości około 13 mm wypełniona argonem) w stosunku do wymienionego powyżej znanego handlowego wyrobu ze szkła izolującego Cardinal-171.

Tabe 1 a 4

Właściwości Strona 24 Strona 26

T ¹ wid.	73	73
Rwid., zewn.	11	12
Rwid., wewn.	12	11
T_sł.	41	41

181 209

Rst	33	36
Współczynnik zacienienia	0,52	0,62
Współczynnik wzmocnienia energii cieplnej
promieniowania słonecznego	0,443	0,531
Uzima	0,25	0,25
U]_ato	0,24	0,24
E_n	0,051	0,051
Eh	0,060	0,060
Względny zysk ciepła	106	127
Rsiom/kwadrat)	3,27	3,27

Barwa (h) iluminant Huntera C. obserwator 10° (arkusz monolityczny)

Ty, 80,7 a_h,-1,26 b_h,+2,62

RqY,5,98 a_h,+2,37 b_h,-5,68

RfY,4,90 a_h,-2,01 b_h,0,60

Należy w związku z tym podkreślić, że ten wyrób ze szkła izolującego Cardinal -171 został bardzo dobrze przyjęty na rynku. Jego jedyną wadą jest brak trwałości chemicznej.

Dokładny układ warstw nie jest znany. Uważa się jednak, że jest on zgodny z podanym w wymienionym powyżej opisie USA nr 5,302,449.

Przez porównanie wyników przedmiotowego wynalazku z wynikami uzyskanymi dla wyrobu już zaakceptowanego w handlu okazuje się, że przedmiotowy wynalazek osiągnął wysoki poziom konkurencyjności przy stosowaniu wyraźnie odmiennego i mniej kosztownego systemu warstw. Przykładowo, chociaż wyrób Cardinal osiąga się większątransmitancję światła widzialnego niż przykład wykonania przedmiotowego wynalazku (73% w porównaniu z 70%), jednakże ta wartość 70% nie tylko mieści się dobrze w akceptowalnym zakresie, ale kiedy pożądane są mniejsze współczynniki zacienienia, jak wyjaśniono powyżej (np. w celu zmniejszenia kosztów klimatyzacji przy wysokiej temperaturze na zewnątrz), te 70% jest bardziej pożądane w handlu niż 73%. Szczególnie istotne jest jednak osiągnięcie dzięki przedmiotowemu wynalazkowi większej trwałości chemicznej. Oba wyroby mająbardzo małe emisyjności i zasadniczo jednakowe i doskonałe wartości U.

Jeśli chodzi o wspomniane powyżej właściwości eksploatacyjne szkła izolującego, nie zdefiniowane poprzednio, takie jak wartość U_zima, wartość R itd., określenia te są zrozumiałe w tej dziedzinie i sąużywane tu zgodnie ze swym przyjętym znaczeniem. Przykładowo wartość U jest miarą izolacyjności układu szkła izolującego. Wartości U_zima i U_lato są określane zgodnie z NFRC 100-91(1991), normą objętą oprogramowaniem WINDO W 4.1. Współczynnik zacienienia (S.C.) określony jest według NFRC 200-93 (1993) przez określenie najpierw współczynnika wzmocnienia energii cieplnej promieniowania słonecznego i podzielenie przez 0,87. Względny zysk energii cieplnej określony jest przez tę samą procedurę NFRC 200-93. T_sł oznacza całkowitą transmitancję energii promieniowania słonecznego, która jest jak wiadomo połączeniem transmitancji promieniowania ultrafioletowego, widzialnego i podczerwonego. Podobnie Ιζ] oznacza całkowity współczynnik odbicia promieniowania słonecznego, który jak wiadomo jest połączeniem współczynnika odbicia dla promieniowania ultrafioletowego, widzialnego i podczerwonego.

Na fig. 3 pokazano typowy dom rodzinny 28 z różnymi otworami, w którym zastosowany jest przedmiotowy wynalazek. Przykładowo okno 30 może wykorzystywać albo monolityczną szybę szklaną z układem warstw według wynalazku na tej szybie, albo może wykorzystywać

181 209 jako okno burzowe szybę powlekaną według niniejszego wynalazku połączoną w zespół dwóch szyb, taki jak pokazano na fig. 2. Podobnie przesuwna ściana 32 lub nieprzesuwna ściana 34, jak również przednie drzwi 36 mogą być skonstruowane z wykorzystaniem przedmiotowego wynalazku albo jako monolityczna szyba szklana, albo jako zespół ze szkła izolującego.

Na fig. 4 przedstawiono schematycznie wyrób szklany powlekany połączony w typowy zespół dwóch szyb podczas wytwarzania przed uszczelnieniem. W pewnych przykładach wykonania przedmiotowego wynalazku, jak już stwierdzono powyżej, układy warstwowe nadająsię do obróbki cieplnej. Na fig. 4 wstępny zestaw wykorzystuje dwie typowe szyby 31 i 33 z przezroczystego szkła typu float umieszczone w wybranej odległości od siebie (np. 0,1 mm), która jest utrzymywana przez szklane kulki 35. Dolna szyba 33 o wymiarach nieco większych niż górna szyba 31 ma układ warstwowy 37 według przedmiotowego wynalazku napylony na swej wewnętrznej płaskiej powierzchni (ewentualnie do nałożenia warstw można wykorzystać wewnętrzną płaską powierzchnię szyby 31). Następnie konwencjonalne szczeliwo 39 (np. ceramikę o niskiej temperaturze topnienia) umieszcza się w obszarze obwodowym 41 określonym przez wy centrowanie mniejszej szyby 31 na większej szybie 33.

W konwencjonalny sposób doprowadzana jest wystarczająca ilość ciepła (np. temperatura w przybliżeniu 500°C), aby stopić szczeliwo 39 i w ten sposób utworzyć izolującą komorę 43. Podczas tego procesu za pomocą podciśnienia usuwa się tyle powietrza i pary wodnej, ile jest opłacalnie możliwe i albo pozostawia się próżnię, albo zastępuje się powietrze i parę wodną gazem obojętnym, takim jak argon. Krawędzie szkła mogą również być stapiane płomieniowo zamiast stosowania szczeliwa. W każdym przypadku trzeba doprowadzić ciepło, by spowodować uszczelnienie i usunąć parę wodną. Przykłady wykonania przedmiotowego wynalazku nadające się do obróbki cieplnej znajdują zatem unikatową możliwość zastosowania w zespołach szkła izolującego typu pokazanego na fig. 4, gdzie układ warstwowy musi być odporny na stosowaną temperaturę podczas uszczelniania bez szkodliwego wpływu na swe pożądane właściwości.

W innym alternatywnym rozwiązaniu nie stosuje się odpompowania, a odstęp około 13 mm dla komory jest powodowany różnymi znanymi, konwencjonalnymi sposobami. W takim procesie komorę izolującą zwykle wypełnia się argonem, w celu wyparcia z niej powietrza i pary wodnej.

181 209

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Wyrób szklany powlekany przez napylanie, zawierający podłoże szklane, posiadające na swej płaskiej powierzchni od szkła na zewnątrz układu warstw, znamienny tym, że układ warstw zawiera:

a) warstwę złożoną z Si₃N₄ i stali nierdzewnej, w której stal nierdzewna występuje w ilości 0,5-15% wag. warstwy;

b) warstwę niklu lub nichromu;

c) warstwę srebra;

d) warstwę niklu lub nichromu; oraz

e) warstwę złożoną z Si₃N₄ i stali nierdzewnej, w której stal nierdzewna występuje w ilości 0,5-15% wag. warstwy, przy czym przy grubości podłoża szklanego 2-6 mm, powleczone podłoże szklane wykazuje emisyjność normalną(E_n)) około 0,06 lub mniejszą, emisyjność hemisferyczną (E_h) około 0,07 lub mniejszą, rezystancję arkusza (R.) około 5,0 om/kwadrat lub mniejsząi posiada zasadniczo neutralną barwę odbitego światła widzialnego, w widoku od strony szkła.
2. Wyrób według zastrz. 1, znamienny tym, że powleczone podłoże szklane ma transmitancję światła widzialnego przynajmniej 70%.
3. Wyrób według zastrz. 1, znamienny tym, że podlega obróbce cieplnej.
4. Wyrób według zastrz. 1, znamienny tym, że układ warstw zawiera dodatkowo warstwę spodnią złożoną z TiO₂, a poszczególne warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość (A)

Warstwa spodnia 100-400 a 20-120 b 7-50 c 75-225 d 7-30 e 50-600
5. Wyrób według zastrz. 4, znamienny tym, że podłoże szklane ma emisyjność normalną (E_n) około 0,05 lub mniejszą, emisyjność hemisferyczną(E_h) około 0,06 lub mniejszą, rezystancję arkusza (Rj) około 5,0 om/kwadrat lub mniejszą.
6. Wyrób według zastrz. 5, znamienny tym, że zawiera warstwę spodniąi warstwy (a) - (e), przy czym stal nierdzewna w warstwach (a) i (e) występuj e w ilości około 6% wag. tej warstwy.
7. Wyrób według zastrz. 6, znamienny tym, że warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość(A)

Warstwa spodnia 200-250 a40-60 b7-30 c 150-180 d7-15 e 400-500
8. Wyrób według zastrz. 5, znamienny tym, że warstwy (b) i (d) są złożone z azotku chromu, a ponadto stal nierdzewna zawiera azotek chromu.
9. Wyrób według zastrz. 8, znamienny tym, że warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość (A)

Warstwa spodnia 225 a 50

181 209 b20 c165 d7 e450 przy czym powleczone podłoże szklane ma następujące właściwości: STRONA SZKŁA RqY wynosi około 11,0 a_h wynosi około 2,3 b_h wynosi około -8,8 STRONA POWŁOKI RfY wynosi około 6,0 a_h wynosi około 5,4 b_h wynosi około -17,5 gdzie RfY jest współczynnikiem odbicia, a a_h i b_h są współrzędnymi barwy mierzonymi wjednostkach Huntera, iluminant C, obserwator 10°, aponadto układ warstwowy jest mechanicznie i chemicznie trwały i ma transmitancję światła widzialnego około 76%.
10. Wyrób według zastrz. 9, znamienny tym, że układ warstw podlega obróbce cieplnej.
11. Wyrób według zastrz. 1, znamienny tym, że układ warstw złożony jest zasadniczo z warstw (a) - (e), a warstwy te mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość (A) a 200-600 b7-50 c 115-190 d7-30 e 50-600
12. Wyrób według zastrz. 11, znamienny tym, że warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość(A) a 400-500 b7-30 c 140-170 d7-15 e 400-600
13. Wyrób według zastrz. 12, znamienny tym, że układ warstw jest trwały chemicznie i mechanicznie.
14. Wyrób według zastrz. 13, znamienny tym, że warstwy mają w przybliżeniu następujące grubości:

Warstwa Grubość (A) a450 b20 c155 d7 e550 przy czym powleczone podłoże szklane ma transmitancję światła widzialnego większą niż 70%.
15. Wyrób według zastrz. 14, znamienny tym, że powleczone podłoże szklane ma następujące właściwości:

STRONA SZKŁA

RqY wynosi około 10,2 a_h wynosi około 0,4 b_h wynosi około -4,7

181 209

STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4,6 a_h wynosi około 6,5 b_h wynosi około-15,8 gdzie RfY jest współczynnikiem odbicia, a a_h i b_h są współrzędnymi barwy mierzonymi w jednostkach Huntera, iluminant C, obserwator 10°.
16. Wyrób według zastrz. 15, znamienny tym, że układ warstw podlega obróbce cieplnej.
17. Wyrób według zastrz. 16, znamienny tym, że stal nierdzewna w warstwach (a) i (e) występuje w ilości około 6% wag. warstwy.
18. Wyrób według zastrz. 17, znamienny tym, że warstwy (b) i (c) są złożone z azotku chromu, a stal nierdzewna zawiera azotek chromu.
19. Wyrób według zastrz. 1, znamienny tym, że stal nierdzewna jest stalą nierdzewną OH17N12M2T.
20. Wyrób według zastrz. 1, znamienny tym, że powleczone na jednej ze swych powierzchni podłoże szklane ma następujące właściwości:

STRONA SZKŁA

RqY wynosi około 8 do 18 a_h wynosi około -3 do +3 b_h wynosi około 0 do-15 STRONA POWŁOKI

R_fY wynosi około 4 do 15 ah wynosi około 0 do +8 b_h wynosi około -5 do -20 gdzie R_fY jest współczynnikiem odbicia, a a_h i b_h są współrzędnymi barwy mierzonymi w jednostkach Huntera, iluminant C, obserwator 10°.
21. Wyrób według zastrz. 20, znamienny tym, że właściwości strony szkła i strony powłoki są następujące:

STRONA SZKŁA

R_GY wynosi około 9 do 15 ab wynosi około -1 do +3 b_h wynosi około-4 do-10

STRONA POWŁOKI R_fY wynosi około 4 do 10 a_h wynosi około +3 do +7 b_h wynosi około -10 do -20
22. Wyrób według zastrz 1, znamienny tym, że transmitancja światła widzialnego powleczonego podłoża szklanego wynosi około 74-76%.

* * *