PL157779B1 - Sposób wytwarzania nowych pochodnych cukruPierwszenstwo:23.09.1987.DE,P.3731953.1 PL PL PL - Google Patents

Abstract

1 . Sposób wytwarzania nowych pochod­ nych cukru, o wzorze 1, w którym R 1, R 1 i R 3 niezaleznie oznaczaja ewentualnie podsta- wiona grupe acylowa, w postaci wolnej lub w postaci soli, znamienny tym, ze usuwa sie grupy zabezpieczajace z odpowiedniego zwiazku o wzorze 2, w którym R i R' oznaczaja grupy zabezpieczajace, a R 1',R 2'i R 3'm aja znaczenia okreslone powyzej odpowiednio dla R 1,R 2 i R 3 z warunkiem, ze wystepujaca w nich kazda grupa hydroksylowa jest w postaci zabezpie- czonej i odzyskuje sie wytworzony zwiazek w postaci wolnej lub w postaci soli. PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych cukru, mianowicie nowych pochodnych a-D-glukopiranozy.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku przedstawione są wzorem 1, w którym R1, R2 i R3 niezależnie oznaczają ewentualnie podstawioną grupę acylową, w postaci wolnej lub w postaci soli.

Struktura pierścieniowa ma konfigurację a-D-glukopiranozy.

Grupa acylowa korzystnie jest grupą alkilokarbonylową zawierającą 4 do 20, korzystnie 12 do 16, a zwłaszcza 14 atomów węgla, która może być ewentualnie monopodstawioną w pozycji 3 grupą hydroksylową lub acyloksylową, przy czym część acylowa grupy acyloksylowej korzystnie ma znaczenie określone powyżej jako korzystne dla grupy acylowej, a atom węgla w pozycji 3 może mieć wówczas konfigurację R lub S. W związkach o wzorze 1R1, R2 i R3 mogą zatem występować w postaci achiralnej lub mieć konfigurację R lub S. Gdy występują w postaci chiralnej, wówczas korzystna jest konfiguracja R.

Konfiguracja nie ulega zmianie w czasie przeprowadzania opisanych tu procesów, mianowicie, gdy jako związki wyjściowe stosuje się związki R, S lub w postaci racemicznej, wówczas otrzymuje się odpowiednie związki R, S lub, odpowiednio, związki racemiczne.

Grupa acylowa korzystnie jest podstawiona.

Korzystnym podstawnikiem grupy acylowej jest grupa hydroksylowa. R1, R2 i R3 korzystnie są takie same.

Podgrupę związków o wzorze 1 stanowią związki, w których R1, R2 i R3 mają znaczenia określone powyżej, z warunkiem, że R2 i R3 są takie same, w postaci wolnej lub w postaci soli addycyjnej z kwasem. W tej podgrupie R1 może, lecz nie musi być takie same jak R2 i R3.

Inną podgrupę związków o wzorze 1 stanowią związki, w których R1, R2 i R3 są określone powyżej, z zastrzeżeniem, że gdy Ri oznacza grupę 3-hydroksydodekanoilową lub 3-hydroksyheksadekanoilową, wówczas co najmniej jeden z podstawników R2 i R3 oznacza grupę inną niż dodekanoilowa, 3-(R)-h ydroksydodekanoilowa lub 3-(R--hydroksy-dodek-5-cis-enoilowa. W podgrupie R1, R2 i R3 mają znaczenia określone powyżej, z zastrzeżeniem, że R1 oznacza grupę inną niż --hydroksydodekanoilowa lub 3-hydroksyheksadekanoilowa, a R2 i R3 mają znaczenia inne niż grupa dodekanoilowa, 3-hydroksydodekanoilowa lub --hydroksy-dodek-5-enoilowa.

157 779

Dalszą podgrupę związków o wzorze 1 stanowią związki, w których R2 i R3 mają wyżej określone znaczenie, a R1 oznacza grupę alkilokarbonylową zawierającą 4 do 20 atomów węgla, ewentualnie podstawioną w pozycji 3 grupą hydroksylową. W podgrupie R1 i R2 oznaczają grupę alkilokarbonylową o całkowitej liczbie atomów węgla 4 do 20, ewentualnie podstawioną w pozycji 3 jedną grupą hydroksylową. W podgrupie R1, R2 i R3 oznaczają grupę alkilokarbonylową o całkowitej liczbie atomów węgla 4 do 20, ewentualnie monopodstawioną w pozycji 3 grupą hydroksylową. W podgrupie R1, R2 i R3 oznaczają grupę alkilokarbonylową o całkowitej liczbie atomów węgla 4 do 20 monopodstawioną w pozycji 3 grupą hydroksylową.

Struktura związków wytwarzanych sposobem według wynalazku jest zbliżona do struktury lipidu A bakterii gram-(-) i jego monocukrowego prekursora, lipidu X oraz do struktury związków ujawnionych np. w następujących publikacjach: Sandoz EP 180608, WARF WO 86/05687, Sandoz WO 87/00174.

Jednakże przed datą niniejszego zgłoszenia 2,3,4-triacylowane glukozaminy nie były opisane jako składniki lub pochodne lipidu A. Związki wytwarzane sposobem według wynalazku mają ponadto szczególnie korzystne właściwości farmakologiczne.

Według wynalazku sposób wytwarzania związków o wzorze 1 w postaci wolnej lub w postaci soli polega na usunięciu grup zabezpieczających z odpowiedniego związku o wzorze 2, w którym R i R' oznaczają grupy zabezpieczające, a R/, R2' i R3' mają znaczenia określone powyżej dla, odpowiednio, R1, R2 i R3, z zastrzeżeniem, że występująca w nich każda grupa hydroksylowa jest w postaci zabezpieczonej, i odzyskaniu wytworzonego związku o wzorze 1 w postaci wolnej lub w postaci soli.

Sposób według wynalazku, w zależności od charakteru grup zabezpieczających, można prowadzić tylko w jednym etapie lub w kilku następujących po sobie etapach. Gdy grupy zabezpieczające są grupami, które można odszczepiać na drodze hydrogenolizy, takimi jak grupa benzylowa lub trifenylometylowa, usunięcie grup zabezpieczających można np. przeprowadzić hydrogenolitycznie, np. przez uwodornienie nad palladem na węglu drzewnym.

Jako grupy zabezpieczające wykorzystuje się grupy zabezpieczające zwykle stosowane w chemii cukrów. R' np. może być grupą trifenylometylową. Zalecane grupy zabezpieczające grupę fosforanową lub hydroksylową są także zwykle znane, np. grupa benzylowa.

Wytworzone związki o wzorze 1 można odzyskiwać z mieszaniny reakcyjnej i oczyszczać znanymi metodami.

Związki o wzorze 1 można odzyskiwać w postaci wolnej lub w postaci soli. Korzystne sole stanowią np. sole z zasadowymi hydrofitowymi związkami takimi jak tris/hydroksymetylo/aminometan i L-lizyna. Sole można wytwarzać z wolnych zasad znanym sposobem i odwrotnie.

Związki stosowane jako substraty można wytwarzać zgodnie ze znanymi sposobami.

Związki o wzorze 2 można wytwarzać np. przez acylowanie odpowiednich związków o wzorze 3, w którym R i R' są określone powyżej, a R4, Rs i Re oznaczają atom wodoru lub mają znaczenia określone powyżej dla, odpowiednio, R1, R2 i R3, z zastrzeżeniem, że zawarta w nich każda grupa hydroksylowa jest zabezpieczona, oraz że co najmniej jeden z podstawników R4, Rs i Re oznacza atom wodoru.

Acylowanie korzystnie prowadzi się w obniżonej temperaturze, np. w około 4°C. Reakcję korzystnie prowadzi się w obojętnym rozpuszczalniku takim jak węglowodór, np. chlorek metylenu. Środek acylujący może np. być uzupełniony dicykloheksylokarbodiimidem i 4-dimetyloaminopirydyną.

Związki o wzorze 3 można wytwarzać np. wychodząc ze związku o wzorze 4 przez odpowiednie zabezpieczenie i podstawienie grup OH i NH2 stosując metody ogólnie znane w chemii cukrów. Wybór grup zabezpieczających zależy od położenia odpowiednich grup OH i NH2, a grupa OH lub, odpowiednio NH2, która jest przeznaczona do acylowania w następnym etapie, ma pozostać niezabezpieczona. Po pierwszym etapie acylowania np. grupy NH2 i/lub grupy OH, przeprowadza się etap usuwania grup zabezpieczających. Po etapie usuwania grup zabezpieczających następuje etap selektywnego zabezpieczania, w którym pozostawia się jedną lub więcej grup OH niezabezpieczonych. Następnie można znów przeprowadzić acylowanie inną grupą acylową. Powtarzanie podobnych etapów reakcji pozwala na wytworzenie związków z trzema różnymi grupami acylowymi. We wzorze 4 konfiguracja grupy OH w pozycji 1 jest obojętna, wprowadzenie grupy

157 779 fosforanowej prowadzi do związków o konfiguracji wskazanej we wzorze 3 w odpowiedniej pozycji.

Należy zauważyć, że w każdym przypadku przed każdym etapem acylowania grupa OH w pozycji 6 musi być zabezpieczona, ponieważ ta grupa ma być nie acylowana. To samo dotyczy reszty fosforanowej, która musi być zabezpieczona przed każdym etapem acylowania. Resztę fosforanową można np. wprowadzić przez reakcję związku metaloorganicznego takiego jak butylolit ze związkiem o wzorze 4 lub częściowo acylowaną jego pochodną, ewentualnie zawierającym w pozycji 6 zabezpieczoną grupę hydroksylową i następnie dodanie np. chlorofosforanu dibenzylu do mieszaniny reakcyjnej. Reakcję ze związkiem metaloorganicznym korzystnie prowadzi się w obojętnym rozpuszczalniku, np. w cyklicznym eterze takim jak tetrahydrofuran. Temperatura reakcji korzystnie jest obniżona, np. -50°C. Rozpuszczalnikiem jest alifatyczny węglowodór taki jak heksan. Grupy hydroksylowe reszty fosforanowej są zabezpieczone, np. grupą benzylową.

Jeśli sposób wytwarzania związków wyjściowych nie jest w opisie szczegółowo przedstawiony, związki te są znane lub można je wytwarzać zgodnie ze znanymi sposobami lub w sposób analogiczny do znanych sposobów, np. analogicznie do sposobów opisanych w przykładach.

Związki o wzorze 1 w postaci wolnej lub w postaci farmaceutycznie dopuszczalnej soli, określonej także jako związek wytwarzany sposobem według wynalazku, mają aktywność farmakologiczną. Są zatem wskazane do stosowania jako środki farmaceutyczne.

Zwłaszcza związki wytwarzane sposobem według wynalazku wywierją wpływ na nieswoistą oporność przeciwdrobnoustrojową. Widać to np. w następujących testach:

1. Określenie aktywności endotoksycznej w teście z lizatem limulus-amebocyty.

2. Indukowanie wstrząsu endotoksyną u myszy.

3. Posocznica bakteryjna u myszy z neutropenią (liczba drobnoustrojów na mysz, np. Pseudomonasaeruginosa 12:około6X 10⁴;E.coli 120:około2X 10⁶; Staph. aureus 113:ok oło2X 10⁶; Candida albicans 124: około 2X 10⁴).

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku w znaczący sposób poprawiają czas przeżycia i liczbę osobników, które przeżyły, w stosunku do zakażonej grupy kontrolnej nietraktowanej w przypadku eksperymentalnego zakażenia bakteriami Gram-ujemnymi (np. Pseudomonas i E. coli) jak również bakteriami Gram-dodatnimi (np. Staph. aureus) lub drożdżami (np. Candida albicans), po podaniu pozajelitowym.

4. Aktywacja metabolizmu utleniającego garnulocytów obojętnochłonnych we krwi ludzkiej.

5. Oznaczanie współczynnika oczyszczania krwi z nośnikiem węglowym.

6. Zakażenie opryszczką u myszy.

W eksperymentalnym zakażeniu HSV-1, związki wytwarzane sposobem według wynalazku powodują znaczną poprawę w przebiegu chroby, czasie przeżycia i liczbie osobników przeżywających w stosunku do kontrolnej grupy nietraktowanej. Takie skutki obserwuje się po jednorazowym podaniu i. p. lub s. c. pomiędzy 0 lub -1 i +6 dniem.

7. Indukowanie CSF (czynnika stymulującego kolonizację).

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku indukują u myszy CSF w różnych zakresach, dzięki czemu obserwuje się także różnice w czasie i kinetyce w aktywności CSF. Właściwość ta mogłaby być korzystna w zastosowaniu leczniczym.

8. Indukowanie interlaukiny-1 (IL-1).

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku wykazują w różnym zakresie (w stężeniach 0,l-50pg/ml) zdolność do indukowania powstawania IL-1 w makrofagach.

9. Indukowanie tolerancji na LPS (endotoksynę) (tolerancja letalna).

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku wywołują tę tolerancję już po jednorazowym podaniu i. p. w dawce 0,25 mg/mysz. Z myszami uprzednio traktowanymi (z tolerancją) przeprowadza się LPS-challenge w dawce 0,01 pg LPS + 8 mg galaktozaminy/myszi. p. w różnych terminach (1 dzień do 3 tygodni) po ostatnim traktowaniu. W porównaniu z próbą challenge w nietraktowanej grupie kontrolnej przeżywa dużo większa liczba zwierząt, zwłaszcza po kilkakrotnym podaniu (3 razy).

Ponadto, związki wytwarzane sposobem według wynalazku mają aktywność przeciwzapalną, zwłaszcza w nieswoistych zapaleniach wywołanych immunologicznie oraz wywołanych nadwrażliwością i w reakcjach alergicznych.

157 779

Aktywność tę można zademonstrować w różnych testach np. przez badanie wpływu na syntezę prostaglandyny in vitro i in vivo. Stwierdza się znaczne zahamowanie powstawnaia PGE2 indukowanego LPS lub zymosanem. Zahamowanie uwalniania PGE2 indukowanego przez LPS przez otrzewnowe leukocyty mysie po uprzednim traktowaniu badanymi związkami mierzy się in vivo i w porównaniu z grupą kontrolną stwierdza się znacznie zmniejszenie uwalniania PGE2.

W dalszym teście mierzy się wpływ na aktywność prokoagulacyjną (PCA).

Dodatek badanego związku zmniejsza PCA wywołaną przez LPS w porównaniu z wartościami uzyskanymi w badaniu kontrolnym, wyrażonymi przez wzrost czasu koagulacji. Wstępne traktowanie badanym związkiem daje podobne wyniki w zmniejszaniu PCA.

Można wykazać in vivo wpływ na PCA mysich leukocytów otrzewnowych, indukowaną przez LPS, po wstępnym potraktowaniu badanym związkiem. PCA leukocytów otrzewnowych królika można zmniejszyć po indukowaniu uogólnionej reakcji Shwartzmana i przez wstępne traktowanie LPS lub związkiem, odpowiednio.

Po wstępnym potraktowaniu LPS lub badanym związkiem obserwuje się prawie całkowite zahamowanie reakcji Shwartzmana.

Ponadto związki o wzorze la i 3 wykazują aktywność przeciw nowotworom, którą przedstawiono w następujących testach:

1. Indukowanie czynnika martwicy nowotworów (TNF).

2. Test na czerniaka B16F1.

Stwierdzono, że związki wytwarzane sposobem według wynalazku mają aktywność immunoprofilaktyczną, która ujawnia się w zmniejszeniu liczby przerzutów czerniaka B16F 1w płucach. W teście na aktywność terapeutyczną myszy traktuje się 3,6,8,10,13 i 15-go dnia po wszczepieniu komórek nowotworowych. W tym teście także obserwuje się znaczne zmniejszenie liczby przerzutów.

Opis metod stosowanych w wymienionych powyżej testach farmakologicznych 1 do 9 jest opublikowany w WO 87/00174.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku wskazane są zatem do stosowania jako modulatory nieswoistej oporności przeciwdrobnoustrojowej w ogólnym podwyższaniu odpowiedzi immunologicznej i w podwyższaniu nieswoistej odporności. Związki wytwarzane sposobem według wynalazku są zatem użyteczne w leczeniu lub w leczeniu podtrzymującym (t. j. wraz z innymi swoistymi lub podtrzymującymi formami leczenia) stanów związanych z obniżoną odpowiedzią immunologiczną, zwłaszcza z obniżoną humoralną odpowiedzią immunologiczną i/lub ze zmniejszoną reakcją nadwrażliwości typu późnego, oraz w leczeniu stanów, w których zwykle wskazana jest modulacja odpowiedzi immunologicznej. Szczególnie, związki wytwarzane sposobem według wynalazku są użyteczne w leczeniu lub w leczeniu podtrzymującym stanów patologicznych opartych na idiopatycznych niedoborach immunologicznych lub immunologicznej niewydolności typu napotykanego u pacjentów w wieku starczym lub u pacjentów z ciężkimi oparzeniami lub ogólnymi zakażeniami. Związki wytwarzane sposobem według wynalazku są także użyteczne w leczeniu lub w leczeniu podtrzymującym chorób wirusowych (takich jak rozsiana opryszczka, postępująca ospa i rozsiana ospa wietrzna), Morbus Hodgkina i innych złośliwych nowotworów. Ponadto związki wytwarzane sposobem według wynalazku są wskazane do stosowania w celu zapobiegania wstrząsowi wywołanemu endotoksyną, np. w wypadkach, oparzeniach i interwencjach chirurgicznych oraz jako środki przeciwzapalne.

W wyżej wymienionych zastosowaniach dawki będą oczywiście zmieniać się w zależności od stosowanego związku, sposobu podawania i potrzebnego leczenia. Zwykle zadowalające wyniki uzyskuje się przy podawaniu w dawce dziennej lub przy podawaniu jedynie dla uzyskania efektu wspomagającego, np. w leczeniu podtrzymującym, od około 0,0015 mg/kgdo około 1 mg/kg wagi ciała leczonego osobnika. Związki podaje się np. pozajelitowo, korzystnie i.p. Dla większych ssaków wskazana jest całkowita dawka dzienna w zakresie od około 0,1 mg do około 70 mg, dogodnie podana, w przypadku dawki dziennej, w dawkach podzielonych 2 do 4 razy dziennie w postaci dawki jednostkowej zawierającej od około 0,025 do około 35 mg związków ewentualnie w postaci o przedłużonym działaniu. Wskazana całkowita pojedyncza dawka wspomagająca jest w zakresie do 70 mg związków.

157 779

Z uwagi na aktywność immunomodulacyjną związki wytwarzane sposobem według wynalazku są także wskazane do stosowania jako leki wspomagające w szczepionkach. W tym celu wskazana dawka jest od około 0,5 mg do około 100 mg, korzystnie około 70 mg, podawana w dniu szczepienia i ponownie taka sama dawka 2 do 4 tygodni później.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku umożliwiają zatem zwalczanie chorób i zakażeń opisanych powyżej przez podawanie terapeutycznie skutecznej ilości związku.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku nadają się do wytwarzania środków farmaceutycznych, które zawierają związek wraz z co najmniej jednym farmaceutycznym nośnikiem lub rozcieńczalnikiem i mogą by wytwarzane konwencjonalnym sposobem, np. przez mieszanie z konwencjonalnymi farmaceutycznie dopuszczalnymi nośnikami lub rozcieńczalnikami. Można je wytwarzać np. w postaci roztworów do iniekcji lub w układach tłuszczowych.

Szczególnie korzystny w powyższych wskazaniach jest związek z przykładu I.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku nadają się do stosowania jako środki farmaceutyczne, zwłaszcza jako immunomodulatory, jako środki przeciwwirusowe i przeciwzapalne.

W następujących przykładach, które ilustrują sposób według wynalazku, wszystkie temperatury podano w stopniach Celsjusza.

Przykład I. 1-fosforan 2-deoksy-2-[3-/R/-hydroksytetradekanamido]-3,4-di-0-[3-/R/-hydroksytetradekanoilo]-a-D-glukopiranozy.

(Ri, R-, R3 = 3-/R/-hydroksytetradekanoil)

500 mg 1-dibenzylofosforanu 2-[3-/R/-benzyloksytetradekanamido]-3,4-di-0-[3-/R/-benzyloksytetradekanoilo]-2-deoksy-6-0-trifenylometylo-a-D-glukopiranozy rozpuszcza się w 150 ml układu tetrahydrofuran/woda 4:1 i wytworzoną mieszaninę poddaje się uwodornieniu pod normalnym ciśnieniem przez 12 godzin stosując 500 mg palladu na węglu drzewnym. Mieszaninę reakcyjną przesącza się i znów poddaje się uwodornieniu z 500 mg palladu na węglu; operację tę powtarza się jeszcze dwa razy (czas reakcji: 48 godzin). Katalizator odsącza się, oddestylowuje się tetrahydrofuran, wodną zawiesinę rozcieńcza się 10 ml wody i liofilizuje. Uzyskuje się związek tytułowy: Rf — 0,4 (w układzie chlorofo rm/metanol/woda/kwas octowy 80:25:5:5), [ct]²⁰d — +22° (c = 0,l w układzie chloroform/metanol 3:1).

Wytwarza się także sól z mono-tris/hydroksymetylo/aminometanem.

Związek wyjściowy wytwarza się następującym sposobem.

a) Do roztworu 2 g 2-[3-/R/-benzy loksy tet radekana mido]-2-deo ksy-6-0-trifenylometylo-D-glukopiranozy w 270 ml absolutnego tetrahydrofuranu oziębionego do -60° dodaje się 2,55 ml 1,6 M roztworu butylolitu w heksanie. Po 5 minutach wkrapla się w tej samej temperaturze roztwór 1.21 g chlorofosforanu dibenzylu w 4 ml benzenu. Miesza się przez 20 minut w temperaturze -60°, pH doprowadza się do 7 i odparowuje się rozpuszczalnik do suchości. Pozostałość bezzwłocznie poddaje się chromatografii (toluen/ester kwasu octowego 1:1). Uzyskuje się 1-dibenz.ylofosforan 2-[3-/R/-benzylo ksytetradekanarmdo-^-deoksy-6-0-trifenylometylo-ćf-D-glukopiranozy (Rf — 0,47 w układzie toluen/ester kwasu octowego 1:1).

b) Do roztworu 1,1 g związku wytworzonego sposobem opisanym w p.a), 1 g kwasu 3-/R/benzyloksytetradekanowego i 40 mg 4-dimetyloaminopirydyny w 20 ml suchego dichlorometanu oziębionego do 0° dodaje się 619 mg dicykloheksylokarbodimidu. Po 30 minutach przenosi się mieszaninę reakcyjną do temperatury pokojowej, po 4 godzinach roztwór przesączono i odparowano rozpuszczalnik. Pozostałość poddaje się chromatografii w układzie toluen/ester kwasu octowego 4:1. Uzyskuje się 1-dibenzylofosforan 2-[3-/R/-benzyioksytetradekαnamido]-3,4-di-0-[3-/R/-benzyloksytetradekanoilo]-2-deoksy-6-0-trifenylometylo-a-D-glukopiranozy (Rf = 0,75 w układzie toluen/ester kwasu octowego 4:1).

Przykład II. 1-fosforan 2-deoksy-2-[3-/R/-hydroksytetradekanamido]-3-0-[3-/R/-hydtoksytetradekanoilo]-4-0-tetradekanoilo-o-D-giukopitanozy.

(R1, R2 = 3-/R/-hydroksytetradekanoil; R3 — tetradekanc^il).

Związek tytułowy (Rf 0,45 w układzie chloroform/metanol/woda/kwas octowy 80:25:5:5) wytwarza się sposobem opisanym w przykładzie I wychodząc z 1 ^-^^^^^z^^^^os^^ranu 2-[3-/R/-benzyloksytetradekanαmido]-3-0[[3-/R/-benzyloksytetrαdekαnoilo]-2[deoksy-4[0-tettadekanO[ iio-6-O-[rifenylo-metylo-α-D-glukopirαnozy.

Związek wyjściowy wytwarza się następującym sposobem.

157 779

a) 2,58 g imidazolu i 5,03 g l,3.dichloro-l,l,3,3-tetraizopropylo-disiloksanu miesza się przez4 godziny w 10° w 65 ml dimetyloformamidu. Roztwór ten wkrapla się w -10° i pod argonem do roztworu 5,45 g 2-deoksy-2-[3-/R/-benzyloksytetradekanamido]-D-glukopiranozy w 150 ml dimetyloformamidu. Po 90 minutach dodaje się około 3 ml metanolu, oddestylowuje się dimetyloformamid, do pozostałości dodaje się dichlorometan i wodę, fazę organiczną suszy się i oddestylowuje. Pozostałość poddaje się chromatografii w układzie toluen/ester kwasu octowego 2:1. Uzyskuje się 2-[3-/R/-benzyloksytetradekanamido]-2-deoksy-4,6-0-/1,1,3,3-tetraizopropyk>disiloksanylideno/-D-glukopiranozę (Rf = 0,8 w układzie toluen/ester kwasu octowego 1:1).

b) Związek wytworzony sposobem opisanym powyżej w p. a) poddaje się reakcji z buitylolitem i chlorofosforanem dibenzylu jak opisano w przykładzie I a). Uzyskuje się 1-dibenzylofosforan 2-[3-/R/-benzyloksytetradekanamido]-2-deoksy-4,6-0-/1,1,3,3-tetraizopropylodisiloksanylideno/-σ-D-glukopiranozy (Rf = 0,6 w układzie toluen/ester kwasu octowego 1:1).

c) Związek wytworzony sposobem opisanym w p. b) poddaje się reakcji z kwasem 3-/R/-benzyloksytetradekanowym jak opisano w przykładzie I b). Uzyskuje sie 1-dibenzylofosforan 2-[3-/R/-benzyloksytetradekanamido]-3-0-[3-/R/-benzyloksytetradekanoilo--2-deoksy-4,6-0-/lll,3,3-^^tniutc^f^^c^p^yllc^dsiloksanylideno/-c^-C^-glukopiranozy (Rf = 0,6 w układzie toluen/ester kwasu octowego 4:1).

d) Do roztworu 800 mg związku wytworzonego sposobem opisanym w p. c) powyżej w 4 ml suchego tetrahydrofuranUl oziębionego do -20°, wkrapla się powoli 168 ml fluorku tetrabutylcαmoniowego w tetrahydrofuranie i w 30 minut później 6μ1 kwasu octowego. Następnie zimną mieszaninę reakcyjną rozcieńcza się 25 ml dichlorometanu i ekstrahuje się 20 mg wody. Fazę organiczną suszy się i odparowuje. Otrzymuje się 1-dibenzylofosforan 2-[3-/R/-benzylcksytetradekanamido]-3-0--3-/R/-benzyloksytetradekanoilo]-2-deoksy-a-D-glukopiranozy bez dalszego oczyszczania (Rf = 0,6 w układzie toluen/ester kwasu octowego 3:2).

e) 600 mg związku wytworzonego sposobem opisanym powyżej w p. d) rozpuszcza się w 13 ml suchego dichlorometanu i 312 mg chlorku tritylu i dodaje się w temperaturze pokojowej 290μ1 ΝlΝ-diizopropyIoetylorminy. Po 18 godzinach oddestylowuje się rozpuszczalnik, a pozostałość poddaje się chromatografii w układzie toluen/ester kwasu octowego 4:1. Uzyskuje się 1-dibenzylofosforan 2-[3-/R/-benzyloksytetradekanamido]-3-0-[3-/R/-benzyloksytetradekanollo]-2-deoksy6-0-tπfenylometylo--f-D-glukopirαnozy (Rf = 0,6 w układzie toluen/ester kwasu octowego 4:1).

f) Do roztworu 400 mg związku wytworzonego sposobem opisanym powyżej w p. e), 69 mg kwasu tttradekanowegc i ^^wg 4-dimetyloaminopirydyny w 7 ml suchego dichlorometanu dodaje się w temperaturze pokojowej 62 mg Ν,Ν-dicykloheksylokarbodiimidu. po 20 godzinach mieszaninę reakcyjną przesącza się, oddestylowuje się rozpuszczalnik, a pozostałość poddaje się chromatografii w układzie toluen/ester kwasu octowego 5:1. Uzyskuje się 1-dibenzylofosforan 2-[3-/R/ -benzyloksytetradekanamido]-3-0-[3-/R/-btnzyloksytetradekanoilo]-2-deoksy-4-0-tetradekanoilo-6-0-trifenylometylo-α-D-glukopίranozy (Rf = 0,75 w układzie toluen/ester kwasu octowego 4:1).

Przykład III. 1-fosforan 2-deoksy-2-[3--R))hydroksytetradekanamido]-3,4-di-0-[3-(R)tetradtkanoiloksytetradekanoilo]-a-D-glukopitanozy.

[Ri = 3-(R)-hydróksytetradekanoil; R^ R3 = 3-(R)-(tetradekanoiloksy)tttradekanoil].

Związek tytułowy wytwarza się sposobem opisanym w przykładzie I wychodząc z 1-dibenzylofosforanu2-[3-(R)-btnzyloksytetradekanoilo]-2-deoksy-3l4-di-0-[3-(R}-tetradekanoiloksytetradekanoilo]-a-D-glukopiranozy. Rf związku tytułowego =0,5 w układzie chloroform/metanol/woda 10:3:0,1.

Związek wyjściowy wytwarza się następującym sposobem.

a) Roztwór 1-dibenzylofosforanu --[3-(R)-benzyloksytetradekanamido]-2-decksy-6-0--rifenylometylo-a-D-glukopiranozy, kwasu 3-(R)-tetradekanoiloksytetradtkanowego i 4-dimetyloaminopirydyny w dichlorometanie poddaje się reakcji z dicykloheksylokarbodiimidem, jak opisano w przykładzie I b). Uzyskuje się 1-dibenzylofosforan —-[3-(R)-benzyIoksytetra<-ekanami—o]2-deoksy-3,4-di-0-[3--R))--t-adekanoiloksytetradekαnoilo]-6-0-trifenylometylo-α-D-glukopirαnozy (Rf = 0,5 w układzie toluen/ester kwasu octowego 9:1).

157 779

b) 700 mg związku wytworzonego sposobem opisanym powyżej w p. a) rozpuszcza się w 200 ml eteru dietylowego i 2,5 ml kwasu mrówkowego powoli wkrapla się do roztworu. Po 2 godzinach reakcji mieszaninę reakcyjną zobojętnia się nasyconym roztworem wodorowęglanu sodu. Fazę wodną oddziela się, a fazę organiczną przemywa się jeden raz 2 ml wody. Fazę organiczną suszy się nad siarczanem magnezu i odparowuje się. Pozostałość poddaje się chromatografii na żelu krzemionkowym stosując jako eluent układ toluen/ester kwasu octowego 4:1. Uzyskuje się 1-dibenzylofosforan 2-[3-(R)-benzyloksytetradekanamido]-2-deoksy-3,4-di-0-[3-(R)--etradekanoiloksytetradekanoiloj-cc-D-glukopiranozy (Rt = 0,4 w układzie toluen/ester kwasu octowego 4:1).

OH

OH

Wzór

Wzór 2

Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 5000 zł.

Claims (3)

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych pochodnych cukru, o wzorze 1, w którym Ri, Ri i R3 niezależnie oznaczają ewentualnie podstawioną grupę acylową, w postaci wolnej lub w postaci soli, znamienny tym, że usuwa się grupy zabezpieczające z odpowiedniego związku o wzorze 2, w którym R i R' oznaczają grupy zabezpieczające, a Rf, R2' i R3' mają znaczenia określone powyżej odpowiednio dla R1, R2 i R3 z warunkiem, że występująca w nich każda grupa hydroksylowa jest w postaci zabezpieczonej i odzyskuje się wytworzony związek w postaci wolnej lub w postaci soli.

2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w przypadku wytwarzania 1-fosforanu (2-deoksy-2-[3-(R)-hydroksytetradekanamido]-3,4-di-0-[3-(R)-hhdroksytetradekanoilo]-ia-D-glukopiranozy w postaci wolnej lub w postaci soli, usuwa się grupy zabezpieczające z odpowiedniego związku o wzorze 2, w którym R i R' mają wyżej określone znaczenie, a Rf, R2' i R3' oznaczają 3-(R)-hydroksytetradekanoil z zabezpieczoną grupą hydroksylową i odzyskuje się wytworzony związek w postaci wolnej lub w postaci soli.

3. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że usuwa się grupy zabezpieczające z 1-dibenzylofosforanu 2-[3-(R)-benzyloksytetradekanamido]--,4-di-0-[--(R--benzyloksytetradekanoilo]-2-deoksy-6-0-trifenytometyto-ff-D-glukopiranozy odzyskuje się wytworzony związek w postaci wolnej lub w postaci soli.