Przedmiotem wynalazku jest masa formierska, zwlaszcza na ksztaltki.W dziedzinie tworzyw sztucznych czyind sie sta¬ rania, aby przez polaczenie napelniaczy i srod¬ ków wzmacniajacych z 'klasycznymi tworzywami termoplastycznymi rozszerzyc palete oferowanych materialów. Przy tym dazy sie z jednej strony do podniesienia poziomu ich wytrzymalosci i sztyw¬ nosci, a iz drugiej stromy takze do potanienia;. Pod pojeciem nieaktywnych napelniaczy rozumie^ sie ogólnie dodatki w postaci stalej, które pod wzgle¬ dem swego skladu i budowy róznia sie od mai- trycy z tworzywa .sztucznego, przewaznie chodzi tu o nieorganiczne materialy, które nazywa sie równiez napelniaczami rozcienczajacymi, .takie jak. na przyklad weglan wapniowy, hydratyzowane tlenki glinowe i glinokrzemiany. Pod pojeciem aktywnych naipelniaozy rozumie sie napelniacze, które docelowo polepszaja okreslone wlasciwosci mechaniczne i fizyczne tworzywa; nazywa sie je przewaznie napelniaczami wzmacniajacymi. Naj¬ lepsze srodki wzmacniajace wykazuja ogólnie bu¬ dowe wlóknista, a najczesciej stosowalnymi srod¬ kami wzmacniajacymi sa wlókna szklane. Nieak¬ tywne napelniacze przewaznie raczej obnizaja wy¬ trzymalosc na rozciaganie i ciagliwosc tworzywa sztucznego, sa chemicznie nieaktywne i niedro¬ gie, natomiast przez naipelniacze wzmacniajace tworzywa sztuczne, jak wlókna szklane, uzyskuje sie usztywnienie i dobre przenoszenie sil z malym skurczem, przy chemicznej nieaktywnosci. W przy¬ padku itworzyw sztucznych, wzmocnionych na przyklad wlóknami szklanymi, niedogoidma jest &- nizotropia oraz orientowanie wlókien szklanych 5 przy przerobie masy tworzywa sztucznego.Z opisu patentowego RFN nr DE-AS 25 40 639 znana jest sproszkowana, wzmocniona wlóknami .szklanymi masa do wytlaczania na bazie poli¬ chlorku winylu, która na 100 czesci wagowych io polichlorku winylu zawiera 15—30 czesci wago¬ wych napelniaczy mineralnych o przecietnej sred¬ nicy czastek ponizej 50 //m, 1,5—3 czesci wago¬ wych co , najmniej jednego srodka smarujacego i 15—30 czesci wagowych wlókien szklanych. Masa 15 ta. umozliwia wytworzenie metoda wytlaczania wzmocnionych przedmiotów o gladkiej powierz¬ chni i jednorodnej budowie.Jak wiadomo z opisu patentowego RFN nr DE- -AS 25 40 639 i równiez z innych danych literaitu- 20 rowych przy jednorodnym wrobieniu wiekszych ilosci wlókien szklanych w termóplaistyczme two¬ rzywa -sztuczne, szczególnie w polichlorek winylu, wynikaja znaczne trudnosci. Nie tylko obciazone . sa tu wysoko na scieranie maszyny przetwórcze, 25 jak zagniatarki, 'mieszalniki i wytlaczarki, lecz tak¬ ze problemy stwarza homogenizacja, to znaczy równomierne rozprowadzenie wlókien szklanych w tworzywach termoplastycznych, oraz przyczepnosc miedzy wlóknami szklanymi i tworzywami termo- 30 plastycznymi. Zname jesit juz poddawanie wlókien 143 2833 143 283 4 szklanych obróbce nawierzchniowej w celu zwiek¬ szenia icih przyczepnosci do tworzywa sztucznego.Najbardizdjej znajna jest obróbka silanami. Odsyla- n^^praykladonyo- dio artykulu B. W. Lipiinsky^ Si¬ lcie 15sen Hajfilprobleme, im defazet, 28,-rocznik, nr 5, 1974, strony 207—211.- , . ^ ^ brytyjskim opisie patentowym nr 1345 341 prizecjStawionai' j es£*. wzmocniiona wlóknami szkla¬ nymi masa termoplastyczna, która na 100 czesci wagowyich termoplaisityioznego tworzywa, sztucznego zawiera 5^nli50 czesci wagowych wlókien szkla¬ nych i dodatkowo 0,5—1,5 czesci wagowych spec¬ jalnego srodka (zwiekszajacego przyczepnosc na bar- izie metalocemu /jkompleks metalu o zmiennej war¬ tosciowosci z jednym lufo wieksza liczba pierscieni cyklopentadienylowyoh/.Zadaniem wynalazku jesit dostarczenie wzmoc¬ nionej wlóknami szklanymi masy na bazie poli¬ chlorku winylu, która przy wyzszym udziale wló¬ kien szklanych niz wedlug opisu patentowego RFN nr DE-AS 25 40 639 bylaby odpowiednia jako tlo¬ czywo do formoiwaaiia wytloczneigo,- -mile wyima- jac dodatkowego, specjalnego srodka zwiekszaja¬ cego przyczepnosc, takiego jak znany z brytyjskie¬ go opisu patentowego nr 1345 841, przy czym wy¬ kazywalaby polepszane wlasciwosci mechaniczne i dawala sie przerabiac bez trudu na jednorodne ksztaltki. Szczególnie masa ta powinna byc od¬ powiednia na ksztaltki o duzej mechanicznej sztyw¬ nosci i dobrej trwalosci w warunkach ~ atmosfe¬ rycznych.Masa formierska wedlug wynalazku na 100 czes¬ ci wagowych polichlorku winylu o wartosci K 55—75 zawiera 40—100 czesci wagowych wlókien szklanych o srednicy 5^—25 /nm i dlugosci do 12 mm oraz 0—25, zwlaszcza 1—120 czesci wagowych na- pelniacza mineralnego o przecietnej srednicy cza¬ stek mniejszej od 50 /jm.Korzystnie masa zawiera dodatkowo do 30 czes¬ ci wagowych srodka modyfikujacego oraz zawiera dodatkowo 2,5—5,5 czesci wagowych srodka po¬ slizgowego.Szczególnie korzystna jest masa, która' na 100 czesci wagowych polichlorku winylu o wartosci K 55--76 zawiera 40—i80 czesci wagowych wlókien szklanych o srednicy 5—25 /^m i dlugosci 0,5—12 mm, 1—15 czesci wagowych sproszkowanego na- pelniacza mineralnego o przecietnej srednicy cza¬ stek ponizej 50 /im oraz 2,5—5,0 czesci wagowych srodka poslizgowego, oraz do 30 czesci wagowycli srodka modyfikujacego. . • ' . Niespodziewanie stwierdzono, ze przez uzycie niewielkiej ilosci mineralnych napelniaczy, w po¬ staci proszku, oraz stosunkowo duzej ilosci wló¬ kien szklanych uzyskuje sie wzmocniona mase po¬ lichlorku winylu, która mozna jeszcze doskonale przerabiac,, zwlaszcza przez wytlaczanie, przy czym masa ta ma korzystne wlasciwosci. Szczególnie mozna' podniesc w ten sposób wspólczynnik spre¬ zystosci w porównaniu do nie wzmocnionego poli¬ chlorku winylu. Stosujac mase wedlug wynalazku uzyskuje sie produkty wytlaczane o wspólczyn¬ niku sprezystosci w kierunku podluznym 8000 N/anm2, w temperaturze 23°C, mierzonym wedlug DIN 53 457.Polichlorkiem winylu moze byc polichlorek winylu z polimeryzacji blokowej, suspensyjnej lub emulsyjnej o wartosci K i95j—75, poza tym polin chlorek winyEdenu, dodatkowo chlorowany poli- 3 chlorek winylu oraz kOipolimery otrzymane z chlo¬ rowanego monomeru i co najmniej jednego kopo¬ limeryzujacego z nim monomeru, np. homo- albo kopolimer wzglednie kopolimer szczepiony na przyklad polimerem etyien-octan winylu, akryla- 10 nem, octanem winylu, chlorowanym polietylenem, butadienem, poliolefiinami albo podobnymi jako skladnikami kopolimeryzacji wzglednie kopolime- ryzacji szczepionej. ^ Stosowane dodatkowo, oprócz wlókien szklanych, 15 napelniacze mineralne sluza w tych malych ilos¬ ciach w malym stopniu do 'potanienia masy, a glównie do polepszenia wlasciwosci przerobowych, przy czym tylko nieznacznie wplywaja na me¬ chaniczne wlasciwosci masy. Zbyt wysoka zawar- 20 tosc mineralnych napelniaczy wplywa ujemnie na wlasciwosci mechaniczne polepszane przez uzycie wlókien szklanych. Jako najelniacze mozna sto¬ sowac napelniacze mineralne, takie jak natural¬ na lub stracona kreda, krzemionka, koloidalny 25 kwas krzemowy, glinokrzemiany albo uwodniony tlenek glinowy bez albo z odpowiednia obróbka powierzchniowa, same lub we wzajemnych mie¬ szaninach. IMarnienie napelniacza w miare, mo- zldwjosdi nie powinno zniaicznie przekraczac srednicy 30 wlókien szklanych, to znaczy maksymalna sred¬ nica ziarna napelniacza powinna byc mniejsza niz 50 ^m, korzystnie mniejsza niz 20 jum.Jako wyjsciowe wlókna szklane sluza, zaleznie od sposobu przygotowania, albo wlókna bez kon- 35 ca, albo pociete wlókna szklane o korzystnej sred¬ nicy wlókna ciaglego 5—25 /mi. W przypadku pocietych wlókien, wyjsciowa ich dlugosc powin¬ na wynosic co najmniej 0,5 mm, korzystnie. 3—12 mm. W procesie przygotowania i' przerobu wyj- 40 sciowe wlókna i tak zostaja polamane na wlókna o dlugosci koncowej okolo 0,3—1„5 mm, przykla¬ dowo przy wytlaczaniu. Zasadniczo w sposobie wedlug wynalazku mozna stosowac wszystkie tyJ py wlókien szklanych, które mieszaja sie z poli- 45 chlorkiem winylu. Jednak korzystnie stosuje sie takie wlókna, które obrabia sie wstepnie przez odpowiednie traktowanie powierzchni dodatkiem srodków zwiekszajacych przyczepnosc, jak na przyklad winylosilanam i podstawionymi alkilo- 50 silanami, takimi jak chloroalkilo-, aminoalkilo, dwuaminoailJkilosilany i innymi. Jednak te wstep¬ na obróbke prowadzi sie z reguly w procesie wytwarzania wlókien szklanych, a nie przy prze¬ robie mas z polichlorku winylu. Przez zastosowa- 55 nie w sposobie wedlug wynalazku 40—1000 czesci wagowych wlókien szklanych na 100 czesci wago¬ wych polichlorku winylu, w produkcie przero¬ bionym osiaga sie wspólczynnik sprezystosci 8000 N/mim2. * Nie modyfikowany polichlorek winylu, oibok do¬ brej 'udarno'sci wykazuje tylko umiarkowana u- darnosc z - karbem, podatek - wlókien szklanych wplywa wprawdzie tylko nieznacznie na udar- nosc z karbem, jednak dobra udarnosc zostaje w zmniejszona do poziomu udamosoi. z karbem. Na143 283 tej podstawie do masy wedlug wynalazku dodaje sie srodek modyfikujacy,, takii jak na przyklad kopolimer etylen-octan winylu, akrylany,, chloro¬ wany polietylen^ kopolimer' akryipnitryilHbutadien ^styren, kopolimer mel^kifylcmji^yl-butadiiieinrisityren 5 albo podobne w ilosci;do 30 czesci wagowych na 100 czesci wagowych polichlorku wrinylu.Do mas wedlug wynalazku dodaje sie znacznie wyzsize ilosci srodków poslizgowych niz do zna¬ nych mas polichlorku winylu. Korzystnie do ma- 10 sy wedlug wynalazku stosuje sie 2,5f—5J5 czesci wagowych srodków poslizgowych na 10 .czesci wa¬ gowych polichlorku winylu, przy czym udzial srod¬ ków poslizgowych wzrasta ze'wzrastajacym udzia¬ lem wlókien szklanych i napelniaczy. Stosuje sie 15 srodki poslizgowe znane przy przerobie polichlor¬ ku winylu i tloczyw zawierajacych polichlorek winylu, to znaczy z reguly mieszaniny tak zwa¬ nych wewnetrznych, to znaczy dobrze mieszaja¬ cych sie z polichloilkiem winylu i tak zwanych 20 zewnetrznych srodków poslizgowych, to znaczy produktów mniej dobrze mieszajacych sie z po¬ lichlorkiem winylu.Do grupy wewnetrznych srodków poslizgowych naleza na przyklad gliceryna, mono-, dwu- i (trój- 25 estry naturalnych albo utlenionych kwasów kar- . boksyilow^ch o dlugosci lancucha C12—C40, alko¬ hole alifatyczne o wyzej podanej dlugosci lancu¬ cha, obojetne i zasadowe mydla metali, korzystne stearyniany metali, jak olowiu, wapnia, baru, mia- 30 gnezu, kadmu i innych, alkohole o 10—40' ato¬ mach wegla zestryfikowane kwasami o 12—36 a-, tomach wegla, estry kwasu ftalowego i alkoholi o dlugim lancuchu i tym podobne. Do grupy ze¬ wnetrznych srodków poslizgowych naleza przykla- *5 dowo kwasy tluszczowe o 1E^40 atomach wegla wzglednie podstawione /utlenione/ kwasy tlusz¬ czowe, oleje parafinowe i stale parafiny, poliety- lany wzglednie utlenione' polietyleny,' amidy kwa^ sów tluszczowych, oleje silikonowe i podobne. 40 Poza tym stosuje sie inne dodatki uzywane zwykle przy przerobie mieszanek zawierajacych polichlorek winylu, zwlaszcza stabilizatory, takie jak kompleksowe mydla barowo-kadmowe, sole olowiu wzglednie mydla olowiowe, kompleksowe *5 mydla Wpniowo-cynkowe, merkaptozwiazki alkilo- cynowe albo kanboksylany alkilocynowe, poza itym organiczne stabilizatory, takie jak epoksydowane oleje albo estry, dwufenylodwutiomoczndki, feny- loindol, arylowane lub alkilowano, albo arylowa- M ne-alkilowane mieszane fosforyny, osobno lub w mieszaninach. Ponadto do.masy dodaje sie ewen¬ tualnie ^akze, zwlaszcza do stabilizowania sklad- -mików modyfikujacych wzglednie skladników ko¬ polimeryzacji lub poliperyzacji szczepionej, znane W antyutleniacze, taikie jak wykazujace zawade ster- ryczna fenole lub bdsnfenole albo podobne. Sta¬ bilizatory dodaje sie korzystnie w ilosci 1^5 cze¬ sci wagowych na 100 czesci wagowych polichlorku winylu. «o PaAsaymi znanymi dodatkami sa srodkii! ulatwia¬ jace przerób, plastyfikatory, równiez srodki ula¬ twiajace plastyfikacje oraz barwniki.Omawiany wynalazek przynosi godne uwagi ko¬ rzysci, które umozliwiaja zastosowanie wzmocnio- w nej wlóknami szklanymi masy polichlorku winy¬ lu do wytwarzania ksztaltek, zwlaszcza przez wy¬ tlaczanie, przy czym ksztaltki wykazuja w kie¬ runku wytlaczania wspólczynnik sprezystosci w temperaturze 23°C co najmniej "8000 N/Imm2. Wy¬ tworzone ksztaltki,, zaleznie od udzialu wlókien szklanych oraz od udzialu napelniacza, wykazuja mikropoirowata powierzchnie o bardzo drobnych porach, przez co jest znacznie poprawiona przy¬ czepnosc nastepnych powlok, przykladowo na ba¬ zie polichlorku winylu aUbo innego tworzywa ter¬ moplastycznego.Masa wedlug wynalazku moze sluzyc do wy¬ twarzania rdzeni o wysokiej mechanicznej sztyw¬ nosci i wytrzymalosci, które nastepnie dodatkowo albo jednoczesnie oklada sie nie wzmocnionym tworzywem termoplastycznym na taflriiej samej lub- innej bazie^' przyfclScdowo przez wytlaczanie, la¬ minowanie albo zanurzanie. lOkladzine mozna wy¬ konac takze tylko na czesci powierzchni ksztaltki* Do uszlachetniania powierzchni wchodza w.ra*- chube zwlaszcza tworzywa mieszajace sie z poli¬ chlorkiem winylu, które ewentuiaflinae sa takze szcze¬ gólnie odporne na wplywy atmosferyczne, takie Jak na przyklad akrylany, poliestry* poliaikrylan metylu, polimery zawierajace akrylonitryl albo po¬ dobne. Mozna tez stosowac kilkakrotne pokrycie róznymi tworzywami.Masa wedlug wynalazku' umozliwia wytwarza¬ nie ksztaltek o znacznie polepszonych wlasciwos¬ ciach mechanicznych w stosunku do nie wzmoc¬ nionego tworzywa sztucznego tak, ze ksztaltki mo¬ zna stosowac w konstrukcjach nosnych i przykla¬ dowo w zakresie zastosowania tworzyw sztucznych niejednokrotnie moze byc zbedne -stosowanie me¬ talowych wzmocnien przy konstrukejacih profilo¬ wanych, wzglednie mozna zmniejszyc grubosc scia¬ nki profilów.Rózne skladniki masy wedlug wynalazku moz¬ na homogenizowac ze soba do wytworzenia daja¬ cej sie. wytlaczac mieszaniny i potem wytlaczac.Ponizsze przyklady I—XIX objasniaja i komen¬ tuja wynalazek, przy 'czym przyklady I—V, VIII i XIX sa przykladami porównawczymi wzglednie znajduja sie poza zakresem ochrony wynalazku, natomiast inne przyklady sluza do objasnienia wynalazku. Przyklady sa zestawione w tafolicy 1.Dla wytworzenia masy skladniki miesza sie w sproszkowanej postaci i plastyftkuje, po czym za pomoca jednowrzecionowej wytlaczarki slimakowej wytlacza sie plytki o grufbosci okolo 4 mm i szerokosci okolo 30*0 mim. Wytlaczanie prowadzi sie przy wzrastajacej temperaturze cylindra od 160 do 190ÓC, przy temperaturze narzedzia 196°C.Z tych plytek wytwarza sie próbki do badan we¬ dlug norm na badania.' Skladniki: masy w przykladach podane sa w czesciach wagowych. W przykladach I—XIII i XIX uzyty jest poUfchttotfek siaspensyjny o war¬ tosci K 64, a dOa pnzyjkladów XIV—XVIII peflt- ohlorek suspensyjmy o wartosci K 57.Wlasciwosci mierzono na wytloczonych plytkach i to kazdorazowo w kierunku podluzn-ym i p&* przecznyia. Wspólczynnik sp^ezystoscd ws&$®f&h& jest wedlug DIN 53 457, udarobse z karbem fead**7 143 283 8 ASTM D 256, wytrzymalosc na rozrywanie we¬ dlug DIN 53 455, r wydluzenie wzgledne przy ro¬ zerwaniu wedlug DIN 53 455, a trwalosc ksztaltu A w °C wedlug ISO R 75.Przyklad I dotyczy nie wzmocnionej maisy poli¬ chlorku winylu bez dalszych napelniaczy i sluzy jako przyklad porównawczy. Przyklady III i IV dotycza kazdorazowo masy wzmocnionej 30 wzgled¬ nie '50 czesciami wagowymi wlókien szklanych, bez dalszych napelniaczy. Z tego widac, ze przez dodanie wlókien szklanych wzrasta wspólczynnik sprezystosci, natomiast juz nieco malejev wytrzy¬ malosc na rozrywanie. Jednak przez dodanie ma- . . . , ^ lych ilosci mineralnego napelniacza, w tym przy¬ padku weglanu wapniowego, wedlug przykladu VII mozna znacznie poprawic zarówno wspólczyn¬ nik sprezystosci,, jak tez inne mechaniczne wlas¬ ciwosci az do wydluzenia wzglednego, w stosun¬ ku do przykladu VI, w którym nie stosowano mineralnego napelniacza.Przyklad XIX pokazuje wlasciwosci plytek z masy polichlorku winylu bez wszelkich napelnia¬ czy, modyfikowanej udarnosciowo.Przyklady II, V i IX pokazuja w szeregu po¬ równawczym, jak przy stosowaniu nie wzmocnio¬ nego polichlorku winylu z ciaglym dodawaniem wlókien szklanych celem wzmocnienia, przy sta¬ lym udziale mineralnego napelniacza, tu wegla¬ nu wapniowego, zmienia sie obraz wlasciwosci mechanicznych. Zwlaszcza z porównania przykla¬ dów VII i IX widac wyraznie, ze zwiekszajacy sie dodatek: do wlókien szklanych mineralnych na¬ pelniaczy, nie przynosi znacznego poprawienia wlasciwosci, a raczej wlasciwosci w wybranych relacjach wedlug wynalazku znajduja sie w przy¬ blizeniu w równowadze, to znaczy przy lekko o- padajacym wspólczynniku sprezystosci i udarno- sci z karbem oraz jeszcze' wzrastajacej wytrzy¬ malosci na rozrywanie w porównaniu do produk¬ tu bez mineralnych napelniaczy, patrz przyklad VI, uzyskuje sie dobre wlasciwosci. Porównanie przykladów IV i VIII wskazuje, ze przy zbyt ma¬ lym udziale wlókien szklanych jeszcze nie osiaga sie pozadanego wedlug wynalazku wysokiego dzia¬ lania usztywniajacego ksztaltek na bazie wzmoc¬ nionej masy polichlorku winylu.Przyklad X pokazuje mase, która zawiera sro¬ dek modyfikujacy udarnosc celem podniesienia u- darnoscd z karbem, to prowadzi jednak do ob¬ ciazenia zwlaszcza wspólczynnika sprezystosci i wytrzymalosci . na rozrywanie. Wytrzymalosc na rozrywanie moze znów zostac podniesiona , wedlug przykladu XI przez maly dodatek mineralnego napelniacza, takiego jak weglan wapniowy. Przy¬ klady XII i XIII pokazuja wplyw dalszego do¬ lo 19 20 25 30 39 40 45 50 55 datku srodków modyfikujacych w wyzszych ilos¬ ciach, które jednak pomimo podniesienia szczegól¬ nie udarnosci z karbem nie dzialaja polepszaja- co na wlasciwosci mechaniczne, lecz pogarszaja- co. Przyklady XIV—XVIII pokazuja wplyw dodat¬ ku malych ilosci srodków modyfikujacych celem zwiekszenia udarnosci z karbem, przy stalym do¬ datku malych ilosci weglanu wapniowego i przy .wzrastajacym' udziale wlókien szklanych. Z tych przykladów widac polepszenie wspólczynnika spre¬ zystosci ze wzrastajacym udzialem wlókien szkla¬ nych przy jednoczesnym utrzymaniu udarnosci z karbem i wytrzymalosci na rozrywanie w poza¬ danym zakresie. Z udarnoscia z karbem zostaje poprawiona takze udarnosc tych mas.Na fig. 1 przedstawiony jest wykres wspólczyn¬ nika sprezystosci w zaleznosci od udzialu wló¬ kien szklanych i mineralnego napelniacza w ma¬ sie. Krzywe la i Ib pokazuja przebieg wispól- czynnika sprezystosci plytek z przykladów I, III i VI w kierunku podluznym i poprzecznym, przy 0 czesci wagowych weglanu wapniowego, krzywe 2a i 2b pokazuja wspólczynnik sprezystosci przy zastosowaniu 15 czesci wagowych weglanu wap¬ niowego zgodnie z przykladami IV i VIII, a krzy¬ we 3a i 3b pokazuja wspólczynnik sprezystosci przy zastosowaniu 25 czesci wagowych weglanu wapniowego zgodnie z przykladami II, V i IX. ' Na fig. 2 przedstawiona jest zaleznosc wytrzy¬ malosci na rozrywanie od udzialu wlókien szkla¬ nych i udzialu napelniacza mineralnego dla przy¬ kladów I, III i VI na krzywych la i Ib, dla przy¬ kladów IV i VIII na krzywych 2a i 2b oraz dla przykladów II, V- i IX na krzywych 3a i 3lb.Z tego widac, ze zgodnie z" wynalazkiem korzystne male ilosci napelniacza mineralnego dodawanego oprócz wlókien szklanych, z jednej strony popra¬ wiaja zdolnosc masy do obróbki, jednak tylko w malym zakresie obciazaja ujemne mechaniczne wlasciwosci, a w zasadzie utrzymuja uzyskane przez dodatek wlókien szklanych wlasciwosci wzmacniajace.Zaskakujaco dobra jest zdolnosc masy wedlug wynalazku do obróbki, która pomimo wysokiego udzialu wlókien szklanych pozwala uzyskac, jedno¬ rodny produkt, który oznacza sie bardzo dobrymi wlasciwosciami mechanicznymi i imalyni skurczem, a mianowicie okolo zera.Maly skurcz oznacza przy tym, ze naprezenia zamrozone przy przerobie masy wedlug wynalaz¬ ku na profile lub rury nie wyzwalaja sie póz¬ niej przy uzyciu prioiduktów -takze w wyzszych temperaturach, co mozna wykazac na arzyklad przez próbe skladowania w temperaturze 100°C.Tablica 1 Przyklady Polichlorek winylu suspensyjny wartosc K 64/57 Mieszanina stabilizatorów Srodek modyfikujacy Wlókna szklane, dlugosc 6 mm, 0 10 /*m 100 3 100 3 100 ' 3 30 100 3 15 100 3 30143 283 10 c.d. tablicy 1 Przyklady CaC03 /(przecietna srednica czastek <10 //nr/1 Kwas l,2Hhydroiksystearynowy Utleniony wosk polietylenowy Stearynian wapniowy Ester wosku C 16i/!18/ epolksydowany oflej sojowy Wspólczynnik sprezystosci N/rnrn2 w 23°C, poprzeczny podluzny Udarnosc z karbem wedlug Izod'a J/m w poprzek wzdluz Wytrzymalosc na rozrywanie N/!mrn2 w poprzek wzdluz Wydluzenie wzgledne przy rozrywaniu, % Trwalosc ksztaltu A w °C wedlug ISO R 75 w poprzek wzdluz Przyklady Polichlorek winylu suspensyjny wartosc K 64 /57 Mieszanina stabilizatorów Srodek modyfikujacy Wlókna szklane, dlugosc 6 mm, 0 10 //m CaC03 /przecietna srednica czastek < 10 //m/ Kwas l,2Hhydroksystearynowy Utleniony wosk polietylenowy Stearynian wapniowy Ester wosku C lG/l&Z epoksydowany olej sojowy Wspólczynnik sprezystosci N/1mm2 w 23°C poprzeczny podluzny Udarnosc z karbem wedlug Izod'a J/m w poprzek wzdluz Wytrzymalosc na rozrywanie N/mm2 w poprzek wzdluz Wydluzenie wzgledne prfy rozrywaniu, % w poprzek wzdluz Trwalosc ksztaltu A w °C, wedlug ISO R 75 w poprzek wzdluz 1 0,3 0,5 1,0 29190 3020 515 65 35,0 39,8 28 49 75 76 6 100 3 50 0,3 0,5 1,0 1,0 4680 121160 36 56 27,3 78,8 8 2 73 86 2 25 0,3 0,5 1,0 3700 3900 54 67 ^ 33,0 36,0 4j3 53 -75 77 7 100 3 50 5 0,3 0,5 1,0 1,0 5010 11360 41 69 36,3 80,8 2 2 81 86 3 0,5 0,5 1,0 4100 8940 35 54 37,1 105,1 7 3 75 79 8 100 3 30 15 0,6 0,5 1,0 1,0 4380 8460 39 53 31,4 78,1 6 2 71 83 4 15 0,3 0,5 0,5 1,0 3)960 6500 36 45 40,1 72,3 8 2 73 77 9 1100 3 50 25 0,6 0,7 1,0 2,0 48190 11500 39 73 ¦38,4 73,7 2 2 78 84 5 25 0,6 0,5 1,0 1,0 4540 9010 33 45 30,5 70,;4 5 2 72 81 10 85 3 15 MBS 50 0,3 0,5 1,0 ~ 1,0 3660 10260 44 82 2'9,2 70,1 12 2 78 8711 143 283 12 c,d. tablicy 1 Przyklady Polichlorek winylu suspensyjny wartosc K 64 ;57i Mieszanina stabilizatorów Srodek modyfikujacy Wlókna szklane, 6 mm dlugosc, 0 10 pm CaC03 /przecietna srednica czastek <10 //m/ Kwas l,2^hydroksyS't€arynowy Utleniony wosk polietylenowy Stearynian wapniowy Ester wosku C 16/113/ epoksydowany olej sojowy Wspólczynnik sprezystosci N/mm2 w 23°C poprzeczny podluzny Udarnosc z karbem wedlug Izod'a J/m w poprzek wzdluz Wytrzymalosc na rozrywanie N/mm2 n w poprzek wzdluz Wydluzenie wzgledne przy rozrywaniu, °/» w poprzek wzdluz Trwalosc ksztaltu A w °C, wedlug ISO R 75 w poprzek wzdluz Przyklady Polichlorek winylu suspensyjny wartosc. K 64 /37/ Mieszanina stabilizatorów Srodek modyfikujacy Wlókno szklane, 6 mm dlugosc, 0 10 ^m CaC03 /przecietna srednica czastek <10 //m/ Kwas 1,2-hydLroksystearynowy Utleniony wosk polietylenowy Stearynian wapniowy Ester wosku C 16/18/ epoksydowany olej sojowy Wspólczynnik sprezystosci N/mm2 w 23°C poprzeczny podluzny Udarnosc z karbem wedlug Izod'a J/m w poprzek wzdluz 11 85 3 15 MBS 50 5 0,3 0,5 1,0 1,0 4070 11730 43 91 31,4 98,9 2 2 71 79 16 100 /K 57/ 4 10 /EVA/ '70 5 0,2 1,0 3 4860 12730 39 80 12 70 3 30 MBS 50 0,3 0,5 1,0 1,0 3150 8750 54 176 25,4 72,7 2 2 67 77 17 100 /K 57/ 4 10 /EVA/ 80 5 0,3 . 1,0 3,5 4880 15560 33 59 13 80 3 90 .CPE 50 0,3 0,5 1,0 1,3 3580 10480 69 133 24,6 646 2 2 72 77 18 100 /K 57/ 4 10 /EVA/ 100 ¦5 0,4 1,0 3,8 5870 20670 53 72 14 100 /K 57/ 4 10 7EVA/ 50 5 0,2 1,0 3 .. 4230 10790 37 69 33,9 83,8 2 2 68 72 19 15 100 /K 57/ 4 10 /EVA/ 60 5 0,2 1,0 3 4)550 10510 37 75 32,4 9(1,2 2 2 67 72 100 3 5 /EVA/ — 0,3 0,5 1,0 2700 £800 95 130143 283 13 14 cd.^tablicy 1 Przyklady Wytrzymalosc na rozrywanie N/imm2 w poprzek wzdluz Wydluzenie wzgledne przy rozrywaniu, %k w poprzek wzdluz Trwalosc ksztaltu A w °C, wedlug ISO R w poprzek wzdluz 75 16 28,4 89,6 2 2 66 75 17 2/1,3 76,7 2 2 69 77 18 20,7 66,6 2 2 66 76 19 32 3'5,4 312 55- 74 75 Znacznie poprawione wlasnosci listw profilo¬ wanych wykonanych z masy wedlug wynalazku w (porównaniu ze znanymi profilami z tworzywa sztucznego do wytwarzania okien i drzwi badano przez wytworzenie przez wspólwytlaczanie profi¬ lów wedlug fig. 3, jednak bez warstwy powierz¬ chniowej 3. Przy tym wykorzystano proM rdze¬ niowy z polichlorku winylu wzmocnionego wlók¬ nami szklanymi o skladzie podanym w przykla-1 dzie XIV, przy czym profil rdzeniowy mial gru¬ bosc scianki 3 mm. Dodatkowo wspólwytloczono okladzine o sredniej grubosci scianki wynoszacej 0,5 mm z profilowaniem, z twardego polichlorku winylu o skladzie wedlug przykladu XIX. Poza tym wytloczono profil wedlug fig. 3 tylko z twar¬ dego polichlorku winylu o skladzie wedlug przy¬ kladu XIX.Zmierzono istotne wlasciwosci tych profilów i przedstawiono je w tablicy 2. Przy tym bardzo wyraznie dostrzega sie wybijajace sie wlasciwosci profilu wykonanego z masy wedlug wynalazku z profilem rdzeniowym ze wzmocnionego wlóknami szklanymi polichlorku winylu i okladzina z twar¬ dego polichlorku winylu, np. w porównaniu do profilu z czystego, twardego polichlorku winylu.Wazny dla sztywnosci zginania i sztywnosci skre¬ cania profilów wspólczynnik sprezystosci osiaga wiecej niz trzykrotna wartosc przy profilu z ma¬ sy wedlug wynalazku w porównaniu do profila z czystego, twardego polichlorku winylu. W ten sposób z listew profilowanych wykonanych z ma¬ sy wedlug wynalazku mozna wytworzyc ramy okienne i drzwiowe o wiekszej sztywnosci zgina¬ nia, które sprostaja wyzszym obciazeniom i nie potrzebuja dodatkowych wzmocnien metalowych.To dobre zachowanie sie jest wyrazne takze przy porównaniu wytrzymalosci na rozrywanie i równiez przy badaniu ugiecia. Badanie ugiecia przeprowa¬ dzano przy rozstawie podpór 100 cm, przy czym wiecej niz podwójna sila potrzebna jest dja pro¬ filów wedlug wynalazku. Jedynie udarnosc profi¬ lów wedlug wynalazku maleje ze wzgledu na kru¬ chy profil rdzeniowy z polichlorku winylu wzmoc¬ nionego wlóknami szklanymi w stosunku do czy¬ stego tworzywa termoplastycznego.Szczególnie korzystne sa male wartosci skurczu profilu wykonanego z masy wedlug wynalazku, które wskazuja na wysoka stabilnosc wymiarowa 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 (i które szczególnie korzystne okazuja sie przy jed- oostironinyim ogrzaniu procfiilów przy wmontowamiu w raimy okljenne i drzwiowe -przy jednasitocHninym ngpromienilowaniiiu slooeicznyim. Przez maly skurcz profilów wykonanych z masy wedlug wynalazku i ich wysoki wspólczynnik sprezystosci równiez przy jednostronnym ogrzaniu wklesle przegiecie ram wzglednie profilów ramowych zostaje zmniej¬ szone do minimalnej wartosci, która nie uszczupla zdolnosci funkcyjnych ram.Niespodziewanie dobre sa jednak takze wytrzy¬ malosci spoin osiagane przy spawaniu profilów wedlug wynalazku w takich samych warunkach, jak przy spawaniu znanych profilów z twardego polichlorku winylu, to znaczy tak zwane wartosci wytrzymalosci narozników. Praktycznie maja one niezmieniona wartosc.Tablica 2 Wlasciwosci Wymiar Profil wedlug zestawu z przykla¬ du XIX Profil z rdzeniem wedlug ze¬ stawu z przykladu XIV z pla¬ szczem we¬ dlug zesta¬ wu z przy¬ kladu XIX 1 Wytrzymalosc na rozciaganie Wydluzenie wzgledne przy rozrywaniu Wspólczynnik sprezystosci 23PC 2 Ntom2 !»/• N/mm2 3 47 35 2800 4 75 5 9000 Próba rzuca¬ nia kulki 1 m K, 1 kp, 23°C /wedlug RAI^0°C KJ/m2 nie nue zlamana zlamana nie nie zlamana zlamana143 283 Skurcz 1 godzina przy tempe¬ raturze po¬ wietrza 100oC Sila przy 3,3 mcm Ugiecia przy rozstawie podpór 100 cm Wytrzyma¬ losc spawane¬ go naroza Ugiecie po obciazeniu zmiana tem¬ peratur 15 1,7 0,12 N 175 440 N 7200 ¦72'Otf mm/m -3,0 —0,1 Udarnosc 23°G KJ/m2 ¦J20°C nie izlamana nie zlamana 26 30 15 20 25 16 Zastrzezenia patentowe 1. Masa formierska, zwlaszcza na ksztaltki, za¬ wierajaca polichlorek winylu, wlókna szklane i napelniacze nieorganiczne inne niz wlókna szklane oraz ewentualnie zwykle stosowane substancje dodatkowe takie jak srodki poslizgowe, stabiliza¬ tory, srodki ulatwiajace przerób i barwniki, zna¬ mienna tym, ze na 100 czesci wagowych polichlor¬ ku winylu o wartosci K 55—75 zawiera 40—100 czesci wagowych wlókien szklanych o srednicy 5— 25 urn i dlugosci do 12 mm oraz 1—25, zwlaszcza 1—20 czesci wagowych napelniacza mineralnego' o przecietnej srednicy czastek mniejszej od 50 um. 2. Masa wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze zawiera dodatkowo do 30 czesci wagowych srod¬ ka modyfikujacego. 3. Masa wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze zawiera dodatkowo 2,5—5,5 czesci wagowych sroicL ka poslizgowego. 4. Masa, wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze na 100 czesci wagowych polichlorku winylu o wartosci K 55—75 zawiera 40—80 czesci wago¬ wych wlókien szklanych o srednicy 5—25 ^m i dlugosci 0,5—12 mm, 1—15 czeei wagowych sprosz¬ kowanego napelniacza mineralnego o przecietnej srednicy czastek ponizej 50 ^m, 2,5—5,0 czesci wa¬ gowych srodka poslizgowego, oraz do 50 czesci wai- gowych srodka modyfikujacego.143 283 wlókna szklane-czesci wagowe nal 00 czesci wagowych PCV 80 70 60 i 50 40 30 20 10 0 0 - 0 czesci wagowych CaCOj 15 czesci wagowych CaCOj 25 czeSci wagowych CaCG, 5000 10000 wspólczynnik sprezystosci (N/mm1) Fig.1 wiokna szklane-czysci wagowe na 100 czesci wagowych PCV __x___x— - o czesci wagowych CaCC^ _.<,—o--15czesci wagowych CaC03 -25 czesci wagowych CaCOj wytrzymalosc na rozrywanie (N/mm2 Fig. 2 vm2 Fig.3 PL