Przedmiotem wynalazku jest srodek owadobój¬ czy, pajeczakobójczy i ektopasozytobójczy.Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4117167 znane sa zwiazki zblizone bu¬ dowa do zwiazków wytwarzanych sposobem we¬ dlug wynalazku, w którym atom azotu laczacy dwa pierscienie fenylowe dwufenyloaminy nie jest zalkilowany.Obecnie nieoczekiwanie stwierdzono, ze obecnosc grupy alkilowej przy centralnym atomie azotu ukladu dwufenyloaminy w bardzo znacznym sto¬ pniu zmniejsza fitotoksycznosc tej grupy zwiaz¬ ków, a zatem czyni z nich cenne substancje szko- dnikobójcze nadajace sie do stosowania na obsza¬ rach upraw uzytkowych.Srodek owadobójczy, pajeczakobójczy i szkodni- kobójczy wedlug wynalazku zawiera co najmniej jeden niefitott)ksyczny nosnik i ewentualnie sro¬ dek powierzchniowo czynny oraz zawiera sub¬ stancje czynna, a cecha tego srodka jest to, ze ja¬ ko substancje czynna zawiera pochodna dwufe¬ nyloaminy o ogólnym wzorze 1, w którym R ozna¬ cza grupe metylowa, etylowa lub n-propylowa, podstawniki Jt1 sa jednakowe lub rózne i ozna¬ czaja atomy bromu, chlorku lub fluoru, R2* ozna¬ cza atom jodu, grupe cyjanowa, grupe nitrowa lub grupe trójfluorometylowa, m oznacza liczbe calko¬ wita od zero do 5, a n oznacza zero lub 1, przy czym gdy n oznacza zero, to wówczas suma m i n jest liczba calkowita od 1 do 5, a gdy n ozna- 10 15 30 cza 1, to wówczas suma min jest liczba calko¬ wita od 1 do 3, a ponadto co najwyzej dwa pod¬ stawniki R1 oznaczaja atomy bromu, zas gdy R2 oznacza atom jodu, to podstawnik ten znaj¬ duje sie przy atomie wegla w pozycji 4, gdy R* oznacza grupe cyjanowa, to podstawnik ten znaj¬ duje sie przy atomie wegla w pozycji 3, 4 lub 5, a gdy R2 oznacza grupe nitrowa, to podstawnik ten znajduje sie przy atomie wegla w pozycji 2, 3, 5 lub 6.Niektóre ze zwiazków o wzorze 1 sa zwiazkami nowymi, a mianowicie zwiazki o ogólnym wzorze 2, w którym R oznacza grupe metylowa, etylowa lub n-propylbwa, a p oznacza liczbe calkowita odJ zera do 4, przy czym gdy p oznacza 1, to wów- cza R * oznacza atom fluoru w pozycji 2, atom fluoru w pozycji 3, atom chloru w pozycji 2 lub atom bromu w pozycji 2, gdy p oznacza 2, to wówczas podstawniki R* oznaczaja atbm fluoru w pozycji 2 i atom bromu w pozycji 0 lub atom fluoru w pozycji 2( i atom chloru w pozycji 6 albo oba podstawniki R* oznaczaja atomy fluoru, zas gdy p oznacza 3 lub 4, to wówczas kazdy Z podstawników R * oznacza atom fluoru.Sposób wytwarzania^ nowych zwiazków o wzo^ rze 2 polega na tym; ze alkiluje *t? zwiazek 6 ogólnym wzorze Z, w którym pi R,c maja wyzej podane znaczenie; albo te* cWoroweaje skt zwia¬ zek o wzorze 4, otrzymujac zwiazelt o wzotzfe 2, w którym p oznacza zero, albo tez nitruje sie 133 214133 214 zwiazek o ogólnym wzorze 5, w którym R8 i p maja wyzej podane znaczenie.Do nowych zwiazków o wzorze 2 naleza: N-metylo-, etylo- lub n-propylo-4-fluoro-2', 4- -dwunitro-6'^/trójfluorometylo/dwufenyloamina, N-metylo-, etylo- lub n-propylo-, 4-dwufluoro-2', 4'-dwunitro-6'-/tróJfluorometylo/dwufenyloamina Nnmetylo-, etylo- lub n-propylo-3, 4-dwufluoro-2', 4'-dwunitro-6/-/trójfluorometylo/dwufenyloamina, N-metylo-, etylo- lub n-propylo-2-bromo-4-fluoro-2', 4/-dwunitro-6/-/trójfluorometylo/dwufenyloamina, N-metylo-, etylo- lub n-propylo-2-chloro-4-fluoro- 2', 4'-dwunitro-6,-/trójfluorometylo/dwufenyloami- na, N-metylo-, etylo- lub n^propylo-2, 4, 6-trójfluoro-2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina, N-metylo, etylo- lub n-propylo-2, 3, 4-trójfluoro-2', 4'-dwunitro-€'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina, N-metylo-, etylo- lub n-propylo-2, 4, 5-trójfluoro- 2', 4'-dwunitro-6/-/tróJflurom6tylo/dwufenyloami- na, N-metylo-, etylo- lub n-propylo-3, 4, 5-trójfluoro- 2' 4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwufenyloami- na, N-metylo-, etylo- lub n-propylo-2, 4-dwufluoro-6- bromo-2', 4,-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwufe- nyloamina, N-metylo- , etylo- lub n-propylo-2, 4-dwufluoro-6- chloro-2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwufe- nyloamina, N-metylo- etylo- lub n-propylo-2,3,4,5-czterofluoro -2', 4'-dwunitro-6/-/trójfluorometylo/dwufenyloami- loamina, N-metylo-, etylo- lub n-propylo-2, 3, 4, 6-cztero- fluoro-2', 4'-dwunitrQ-6'-/trójfluorometylo/dwufe- nyloamina, oraz N-metylo-, etylo- lub n-propylo-2, 3, 4, 5, 6-piecio- fluoro-2', 4'-dwunitro-6/-/trójfluorometylo/dwufe- nyloamina.Zwiazki o wzorze 1 wytwarza sie znanymi spo¬ sobami, np. ujawnionymi w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4187318. Ogól¬ nie, zwiazki te wytwarza sie stosujac jeden z na¬ stepujacych wariantów.Wariant 1. Kondensacja i alkilowanie (sche¬ mat 1).Reakcja pochodnej aniliny ze zwiazkiem chlo- rowcofenylowym jest prosta reakcja animowania,, która mozna realizowac znanymi metodami. W mieszaninie reakcyjnej stosuje sie akceptor kwasu, taki jak zasada nieorganiczna, Ill-rz. amina lub nadmiar pochodnej aniliny. Kondensacje najkorzy¬ stniej prowadzi sie w dwumetyloformamidzie jako rozpuszczalniku, w temperaturze okolo — 10 °C i z uzyciem wodorku sodu jako akceptora kwasu.Produkt kondensacji alkiluje sie wytwarzajac anion przy uzyciu slabej zasady korzystnie wegla¬ nu sodowego i prowadzac reakcje z odpowiednim srodkiem alkilujacym, korzystnie siarczanem dwu- alkilu, takim jest siarczan dwumetylu lub halo¬ genkiem alkilu, takim jak jodek metylu. Korzy¬ stna temperatura reakcji alkilowania wynosi 20— 120 °C, a odpowiednimi obojetnymi rozpuszczalni¬ kami organicznymi sa aceton,, dwumetyloforma- mid i tetrahydrofuran.W axi ant 2. Chlorowcowanie N-alkilodwufe- nyloaminy (schemat 2).Wariant ten stosuje sie w przypadku wytwa¬ rzania zwiazków o wzorze 1, w którym jeden lub 5 wiecej niz jeden podstawnik R1 oznacza atom bromu lub chloru.Wariant 3. Nitrowanie N-alkilodwufenylo- aminy (schemat 3).Wariant ten stosuje sie w przypadku wytwarza- 10 nia zwiazków o wzorze 1, w których R2 oznacza grupe nitrowa. Wariant 4. Kondensacja 2-dezni- trochlorobenzenu i N-alkiloaniliny lub aniliny, a nastepnie alkilowanie oraz nitrowanie w pozycji 2' (schemat 4). 15 Wariant ten stosuje sie w przypadku zwiazków podstawionych kilkoma atomami chlorowca, takich jak zwiazki 2, 4, 6-trójchlorowco-, czterochlorow¬ co- i pieciochlorowco- podstawione.Wszystkie dwufenyloaminy o wzorze 1 stanowia ^ cenne substancje czynne srodków dzialajacych skutecznie przeciw owadom i pajeczakom niszcza¬ cym rosliny. Zwalczanie tych szkodników za po¬ moca srodków wedlug wynalazku polega na na¬ noszeniu na miejsce wystepowania owadów lub 25 pajeczaków owadobójczo lub pajeczakobójczo sku¬ tecznej ilosci zwiazku o wzorze L Dzialanie paje- czakobójcze srodków wedlug wynalazku jest je¬ szcze silniejsze od dzialania owadobójczego, przy czym jest ono szczególnie silne wobec roztoczy. 30 Roztoczami, które mozna zwalczac przy uzyciu srodków wedlug wynalazku sa roztocza z rodziny Acaridae, takie jak Aleurobius farinae, Rhizo- glyphus echinopus, Rhizoglyphus elongatus, Rhizoglyphus rhizophagus, Rhizoglyphus sa- 35 gittatae i Rhizoglyphus tarsalis, z rodzi¬ ny Eriophyidae, takie jak Abacarus hystrix, Aceria brachytarsus, Aceria essigi, Aceria ficus, Aceria fraxinivorus, Aceria granati, Aceria para- populi, Aceria sheldoni, Aceria tulipae, Aculus 40 schlechtendali^ Eriophyes convolvens, Eriophyes insidiosus, Er^iphyes malifoliae, Eriophyes padi, Eriophyes prutu, iErioprjyes pyri, Eriophyes ramo- sus, Eriophyes ribis, Eriophyes vitis, Phyllocopates gracilis, Phyllocoptruta oleivora, Phytoptus avel- 45 lanae, Phytoptus ribis, Trisetacus pini, Vasates amygdalina, Vasates cornutus, Vasates eurynotus i Vasates schlechtendali, z rodziny Eupodidae, ta¬ kie jak Linopodes spp., z rodziny Penthaleidae, ta¬ kie jak Halotydeus destrustor i Penthaleus major, 50 z rodziny Pyemotidae, takie jak Siteroptes cere- alium, z rodziny Tarsonemidae, takie jak Steneo- tarsonemus pallidus, z rodziny Tenuipalpidae, ta¬ kie jak Brevipalpus californicus, Brevipalpus obo- vatus, Brevipalpus lewisi, Tenuipalpes granati i re. Tenuipalpes pacificus oraz z rodziny Tetranychi- dae, takie jak Bryobia arborea, Bryobia rubriocu- lus, Eotetranychus coryli, Eotetranychus lewisi, Eotetranychus sexmaculatus, Eotetranychus weldo- ni, Eotetranychus willametti, Eoutetranychus ban- 60 ksi, Mediolata mali, Oligonychus ilicis, Oligony- chus pratensis, Oligonychus ununguis, Panonychus citri, Panonychus ulmi, Paratetranychus mode- stus, Paratetranychus pratensis, Parateranychus viridis, Petrobia decepta, Schizotetranychus cela- 65 rius, Schizotetranychus pratensis, Tetranychus ca-133 214 5 6 nadensis, Tetranychus cinnabarinus, Tetranychus mcdarieli, Tetranychus pacificus, Tentranychus schoenei, Tetranychus telarius, Tetranychus urti- cae, Tetranychus turkestani i Tetranychus deser- torum.Ponadto srodki wedlugl wynalazku wykazuja skuteczne dzialanie zwalczajace wobec pasozytów zewnetrznych (ektopasozytów) zerujacych na cie- plokrwistych zwierzetach. Smierc ektopasozytów nastepuje w wyniku naniesienia srodka wedlug wynalazku zawierajacego ektopasozytobójcza ilosc substancji czynnej, w wyniku zetkniecia ektopaso- zyta z tym srodkiem (dzialanie kontaktowe).Srodkiem wedlug wynalazku nadaje sie postac preparatów zawierajacych co najmniej jeden nie- fitotoksyczny nosnik lub srodek pomocniczy, taki jak woda, rozpuszczalniki organiczne, srodki po¬ wierzchniowo czynne, obojetne rozdrobnione sub¬ stancje stale, propelenty (jak w aerozolach), srodki zwiekszajace przyczepnosc do lisci, itd. Na ogól korzystnie preparaty zawieraja srodki powie¬ rzchniowo czynne. Zawartosc dwufenyloaminy o wzorze 1 w srodku wedlug wynalazku wynosi ko¬ rzystnie 0,1—95%.Srodkom wedlug wynalazku nadaje sie korzy¬ stnie postac takich preparatów jak koncentraty przeznaczone do rozcienczenia przed uzyciem, np. przez dodatnie wody lub innego odpowiedniego rozpuszczalnika. W wyniku rozcienczenia uzyskuje sie dyspersje, emulsje, itd. Typowymi koncentra¬ tami salymi sa zwilzalne proszki, bedace jedno¬ rodna mieszanina rozdrobnionego obojetnego no¬ snika lub zarobki, srodka powierzchniowo czynne¬ go i dwufenyloaminy o wzorze 1. Powszechnie sto¬ sowanymi obojetnymi nosnikami dopuszczalnymi do stosowania w rolnictwie sa ziemie okrzemko¬ we, ily, takie jak glinki atapulgitowe lub kaolino¬ we oraz krzemionka. Zwilzalne proszki zawieraja na ogól okolo 0,5—15% wagowych srodka po¬ wierzchniowo czynnego oraz korzystnie okolo 10— 60% dwufenyloaminy o wzorze 1. Mozna stosowac dowolne z wielu znanych srodków powierzchniowo czynnych, takich jak lignosulfoniany, skondenso¬ wane naftalenosulfoniany, alkilobenzenosulfonia- ny, siarczany alkilu i niejonowe srodki powierz¬ chniowo czynne, np. addukty tlenku etylenu i fe¬ noli. Zwilzalne proszki rozciencza sie przed uzy¬ ciem na ogól woda, otrzymujac preparaty do opryskiwania, które mozna nanosic za pomoca znanych aparatów do opryskiwania.Innymi odpowiednimi koncentratami sa koncen¬ traty do emulgowania. Preparaty te zawieraja dwufenyloamine o wzorze 1 zmieszana z nosni¬ kiem typu niemieszajacego sie z woda rozpuszczal¬ nika organicznego i emulgatorem, przy czym za¬ wartosc substancji czynnej wynosi 0,5—15% wago¬ wych. "W celu poprawienia rozpuszczalnosci dwu¬ fenyloaminy mozna takze stosowac wespól z roz¬ puszczalnikiem niemieszajacym sie z woda miesza¬ jace sie z woda wspólrozpuszczalniki. Powszechnie uzywanymi rozpuszczalnikami sa toluen, ksylen, chlorotoluen, benzen, keton metylowoizobutylowy, cykloheksanon, benzyna, itp. Stosuje sie takze wod¬ ne zawiesiny, w których woda stanowi rozcienczal¬ nik. Jako emulgatory mozna stosowac znane srodki powierzchniowo czynne i ich mieszaniny, np. siar¬ czany allilu i arylu, etoksylowane alkilofenole, etoksylowane etery alkilowe, nonylofenoksypolie- toksyetanole, polietoksylowane pochodne sorbitanu, allinole, alliniany i inne niejonowe i anionowe srodki powierzchniowo czynne. Srodek powierzch¬ niowo czynny moze stanowic 0,5—10% wagowych zawiesiny. Podobnie jak zwilzalne proszki, koncen¬ traty do emulgowania rozciencza sie przed uzy¬ ciem, np. przez dodanie odpowiedniej ilosci wody, otrzymujac mieszanine o zadanym stezeniu sub¬ stancji czynnej.Ilosc substancji czynnej nanoszona na miejsce wystepowania owadów lub roztoczy nie ma decy¬ dujacego znaczenia i kazdy fachowiec okresli ja z latwoscia po zapoznaniu sie z zamieszczonymi dalej przykladami. Na ogól dobre zwalczanie osia¬ ga sie przy uzyciu 10—5000 czesci na milion (ppm) substancji czynnej. W przypadku wielu zwiazków wystarczajace jest stezenie 100—15000 ppm. W przypadku takich upraw jak soja i bawelna, od¬ powiednia dawka nanoszenia dla dwóch najko¬ rzystniejszych zwiazków (omówionych ponizej) jest 0,56 X lp-4 — 1,7 X 10-4 kg/m6, przy czym dawke te uzyskuje sie najczesciej nanoszac 189,3 X10 * m8 preparatu do opryskiwania zawierajacego 1200 —3600 ppm substancji czynnej na 4,05 X 10 8 m2.Miejscem nanoszenia moze byc dowolne miejsce wystepowania fitopatogennych owadów lub paje¬ czaków, np. uprawy warzyw, drzewa owocowe i orzechowce, winorosl i rosliny ozdobne. Ze wzgle¬ du na to, ze roztocza zeruja na ogól na okreslo¬ nych roslinach-gospodarzach, podana powyzej lista roztoczy* stanowi liste przykladowych roslin, które mozna chronic za pomoca srodków wedlug wyna¬ lazku. A Ze wzgledu na fakt, iz jaja roztoczy sa odporne na .dzialanie toksycznych srodków, w celu zwal¬ czania wyleglych larw moze byc konieczne po¬ wtórzenie nanoszenia, tak jak robi sie to w przy¬ padku innych znanych srodków pajeczakobójczych.Ze wzgledu na sile dzialania owadobójczego i pajeczakobójczego, a zwlaszcza roztoczobójczego, niektóre ze zwiazków o wzorze 1 sa szczególnie korzystne, a mianowicie te, w których R oznacza grupe metylowa lub etylowa, a najkorzystniej me¬ tylowa. Korzystny rodzaj podstawienia w pierscie¬ niu o wzorze 6 to 3-/trójfluorornetylo/-, 4-fluoro-, 4-bromo-, 4-chloro-, 2, 4-dwufluoro-, 2-chloro-4- fluoro- i 2-bromo-4-fluoro. Najkorzystniejszymi zwiazkami o wzorze 1 wydaja sie byc N-naetylo-3- /trójfluorometylo/-2', 4/-dwunitro-6/-/trójfluorome- tylo/dwufenyloamina oraz N-metylo-2, 4-dwufluo- ro-2', 4'-dwunitro-6,-/trójfluorometylo/dwufenylo- amina, a zwlaszcza drugi z tych zwiazków.Dzialanie biologiczne srodków wedlug wynalazku potwierdzaja wyniki nastepujacych prób.Próba A. Próba z Epilachna varivestis Mulsant i Spodoptera eridania Cramer.Z nasion zielonego groszku wyhodowano 4- do 6-dniowe rosliny, które opryskano preparatem za¬ wierajacym badany zwiazek w stezeniu 1000 ppm lub mniejszym. Opryskiwano wierzchnia i spodnia strone lisci, stosujac 8—10 ml preparatu na rosli¬ ne. Rosliny pozostawiono do wyschniecia, po czym 10 15 20 25 10 35 40 45 55 ce7 133 214 8 usunieto z nich liscie. Niektóre z lisci umieszczono na plytkach Petriego (100 X 20 mm) z tworzywa sztucznego zawierajacych larwy Epilachna verive- stis Mulsant (rzad Coleoptera, rodzina Coccinelli- dea) w stadium drugiej wylinki. Na kazdej z ply¬ tek znajdowaly sie po dwa liscie (okolo 39 X 10"4 m* powierzchni liscia) i 5 larw. Kazda próbe po¬ wtarzano. W celu unikniecia wiedniecia lisci na kazdej plytce umieszczono niewielki kawalek ce¬ lulozy.Pozostale poddane zabiegowi liscie umieszczono na plytkach Petriego (100. X 20 rnm) z tworzywa sztucznego, zawierajacych larwy Spodoptera erida- nia Cramer (rzad Lepidoptera, rodzina Noctuidae).W próbie uzyto takze liscie kontrolne, opryskane tylko rozpuszczalnikiem lub wcale nie opryskane.Dla obu rodzajów larw ustalono wskaznik smier¬ telnosci w 4 dni po umieszczeniu ich na podda¬ nych zabiegowi lisciach. Skala wskazników byla nastepujaca: Rzeczywista liczba martwych larw 0 1—2 3—4 5 Wskaznik 0 1 2 3 W niektórych z prób okreslono równiez wska¬ zniki zerowania, stosujac nastepujaca skale: Zerowanie Wskaznik brak 0 1—50%lisci 1 50—99%lisci 2 100%lisci 3 Próba B. Próba na Tetranychus urticae (Koch) Mlode rosliny dyni Blue hubbard przygotowano do próby pozostawiajac na nich po jednym li- scieniu, na którym polozono po jednym lisciu fa¬ soli zarazonym roztoczem Tetranychus urticae ;(Koch) rzad Acarina, rodzina Tetranychidae). Po uplywie jednego dnia rosliny opryskano prepara¬ tem zawierajacym 1000 ppm lub mniej badanego zwiazku. Zabiegu z uzyciem danego zwiazku doko¬ nywano na jednym zakazonym liscieniu. Smier¬ telnosc okreslono stosujac nastepujaca skale wska¬ zników: Smiertelnosc (%) 0 1—50 51—99 100 Wskaznik 0 1 2 3 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Próba C. Próba na Musca domestica Klatke zawierajaca okolo 100 much Musca do¬ mestica (Linne) (rzad Diptera, rodzina Muscidae) opryskano 5 ml preparatu zawierajacego 1000 ppm lub mniej danego badanego zwiazku. Po uply¬ wie dwu godzin policzono osobniki zamroczone, po czym muchom podano 5% roztwór cukru w wo¬ dzie. Liczbe osobników martwych ustalono w 24 godziny po zabiegu. W przypadku wskazników zamroczenia i smiertelnosci stosowano taka sama skale jak w tescie z Tetranychus urticae (Koch).Przeprowadzono testy kontrolne, stosujac zabieg z uzyciem samego rozpuszczalnika, nie prowadzac zabiegu i stosujac zabieg z uzyciem standardowe¬ go zwiazku odniesienia.Wyniki powyzszych prób przedstawia tablica 1, w której dla próby A wyniki powtórzen podano oddzielnie.Próba A. Próba na Tetranychus urticae (Koch) Wiele zwiazków o wzorze 1 badano pod katem zwalczania Tentranychus urticae (Koch) na li¬ sciach fasoli odmiany Kentucky Wonder.Kazdy z badanych zwiazków rozpuszczano w mieszaninie (1:1) acetonu i bezwodnego etanolu za¬ wierajacej 23 g Toximulu R i 13 g Toximulu S na 1 litr rozpuszczalnika. Na 10 dniowych rosli¬ nach fasoli pozostawiono tylko 1 lisc na lodydze, po czym na roslinie umieszczono liscie zarazone roztoczami- i roztoczom pozwalano przemieszczac sie w ciagu 1—3 dni (zazwyczaj 2 dni). Zarazone liscie nastepnie usuwano i swiezo zarazone rosliny opryskiwano do splyniecia jednym z badanych preparatów. Rosliny pozostawiono w korzystnych warunkach, a po uplywie 1—3 dni (zazwyczaj 2 dni) okreslano dzialanie roztoczobójcze przez zli¬ czenie roztoczy, które przezyly, widocznych na 8 polach mikroskopowych (okolo 6,28 cm2 powie¬ rzchni lisci). Zliczanie populacji przerywano przy zliczeniu 25 roztoczy. Wyniki (wartosci srednie z 4 powtórzen) podano w tablicy 2. Nie wszystkie zwiazki oceniano jednoczesnie, lecz w przypadku kazdego zwiazku przeprowadzano tez kontrolna próbe z samym rozpuszczalnikiem (stezenie roz¬ puszczalnika 4000—100000 ppm). O ile nie podano inaczej, srednia liczba roztoczy w próbach z roz¬ puszczalnikiem wynosila w kazdym przypadku po¬ nad 25. Wskaznik uszkodzenia rosliny ustalano stosujac nastepujaca skale: 0 = brak uszkodzenia 1 = niewielkie uszkodzenie 2 = srednio duze uszkodzenie 3 = silne uszkodzenie133 214 9 10 Tablica 1 Zwiazek z przykladu nr i ii iii IV V VI X XI XIII XIV XV XVI XVII | Dawka (ppm) 1 ^ 1000 1000 100 1000 1000 10 100 1000 10 100 1000 1000 100 10 100 1000 100 1000 10 100 1000 10 100 1000 1000 1000 100 1000 | 1000 100 1000 10 100 100 10 1000 1000 1000 100 1000 100 1000 1000 10 100 1000 100 1000 | 1000 ioo 1000 100 1000 1*00 | Epilachna varivestis Mulsant Wskaznik smiertel¬ nosci 1 ^ 1 3,3 3,2 0,0 3,3 3,3 1,0 3,3 3,3 0,0 0,0 3,3 3,3 1,1 0,0 3,3 1,0 3,3 0,0 2,2 3,3 1,0 0,0 0,0 3,3 3,3 0,0 3,3 3,3 3,1 3,3 0,0 2,3 3,3 0,0 | 2,3 3,3 3,3 0,0 3,3 1,0 3,3 3,3 0,0 1,0 3,3 1,1 3,3 3,3 1,1 3,3 0,0 3,3 1,0 | Wskaznik zerowa¬ nia 4 0,0 1,1 1,1 0,0 1,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 1,1 0,0 0,0 1,1 1,1 1,1 1 1,0 0,1 1,1 0,0 0,0 1,1 0,1 0,0 0,1 0,0 1,1 0,1 0,0 Spodoptera eridania Cramer Wskaznik smiertel¬ nosci 5 1 0,0 0,0 3,3 0,0 1,0 3,3 0,0 0,0 3,3 3,3 3,3 0,0 3,3 3,3 0,0 3,3 0,0 1,0 3,3 0,0 0,0 3,3 3,3 3,2 3,3 3,3 3,3 3,3 0,0 3,3 0,0 2,1 2,3 0,0 3,3 3,3 o,o 1,1 3,3 1,3 2,3 3,3 2,0 3,3 2,0 1 Wskaznik zerowa- [ nia ] ** 1,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,1 1,1 0,1 0,0 i 1,0 0,0 1 0 0,0 0,0 1,1 0,0 o 0,0 o,o 0,0 1 Tetrany- chus I urticae (Koch) Wskaznik smiertel¬ nosci 1 7 3 3 Vi 0 O 0 3 3 0 0 o 0 3 3 0 3 o 2 0 0 1 0 2 3 2 i 1,1 3,3 ] 3 u 2 •o 3 U 0 0 3 ó 3 Musca domestica | (Linne) Smiertel¬ nosc kon¬ taktowa 1 8 3 3 3 2 ¦ 2 2 b \ [Wskaznik ¦ zamro- 1 czenia 1 9 z. 1 3 0 1 2 I 2 1 ] 3 I133 214 Tablica 2 Zwiazek z przy¬ kladu nr i II II II II II II | 1 III 1 | m i 1 i i III ii 1 111 j j III i j 1 HI 1 1 HI i i 1 m ¦ 1 1 1 1 1 111 1 m | ; 1 15 Dawka (ppm) 2 1000 100 50 100 50. 25 10 100 50 25 10 1000 100 10 100 50 10 100 50 10 1000 100 50 100 50 25 10 100 50 25 10 100 50 25 10 100 50 25 10 ieoo 100 50 100 50 | 25 10 1000 100 50 25 10 1000 ido 10 100 50 10 1 Srednia liczba roztoczy na 6,28 cm2 3 2) 0,00 0,00 0,75 0,50 4,50 22,75 25,00 0,00 1,50 5,25 14,50 0,00 1,00 24,50 2,35 5,50 11,75 5) 1,25 0,75 18,25 0,00 0,00 0,25 0,00 • 0,35 2,25 9,00 1,26 5,50 17,50 23,50 0,00 1,50 12,50 25,00 0,00 1,00 1,75 3,75 1) 0,00 , 0,00 0,00 3,00 2,00 14,50 23,50 0,00 1,50 10,25 10,75 25,00 0,00 0,00 8,00 0,00 0,00 3,50 | Wskaznik uszkodze¬ nia rosliny 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 — — — 0 0 0 0 0 0 0 o 1 0 0 0 0 0 0 | 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o 0 0 0 0 0 — I — I 1 — 1 0 0 o 1 16 c.d. Tablicy 2 10 15 20 25 30 15 40 45 50 55 15 1 1 III III * III III III III III 1 III III III III rv IV V V 2 100 50 10 1000 100 50 10 100 50 10 100 50 10 100 50 10 100 50 10 100 50 10 100 50 10 100 50 10 1 100 50 25 10 100 50 25 10 5 1 1000 100 50 100 50 25 10 100 50 25 10 50 25 10 | ' 3 5) 0,25 0,25 8,25 nimfy i osobniki dorosle larwy 0,00 0,50 3.00 13,75 1 2,00 8,50 18,50 11,75 6) (18 0,00 0,25 14,00) 6) (24 0,50 0,50 23,25) 6) (42 0,25 5,25 25,00) 6) (48 2,00 14,75 25,00) 6) (66 6,50 14,00 25,00 6) (72 25,00 16,00 25,00 6) (90 20,25 25,00 25,00 zabieg w 1 dzien po zakazeniu zabieg w 3 dni po zakazeniu 0,50 0,25 4,25 3,50 12,00 10,75 21,25 17,50 1,25 18,50 24,75 25,00 25,00 25,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,25 0,00 2,00 1 0,00 0,50 1,00 11,25 2,25 10,00 25,00 1 4 1 0 0 0 0 0 0 0 — — — — — — — — — — — — — — — — 1 1 1 — — 1 — — — 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o J133 214 17 18 c.d. Tablicy 2 1 1 VI VIII X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XVII 1 XVIII XIX XX XX XX XX .J 2_ I 4000 2000 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 100 50 | 25 1 10 1000 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 4000 2000 1 1000 1000 100 50 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 . 100 50 | 100 50 25 10 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 1 3 1 5,25 5,25 3,25 13,00 20,25 0,00 0,25 0,50 1) 4,25 25,00 25,00 0,75 3,25 1 5,25 14,00 14,50 25,00 25,00 25,00 25,00 0,00 25,00 25,00 2) 15,75 25,00 25,00 13,50 23,75 25,00 14,25 24,75 22,75 0,00 0,00 1,75 0,00 3,00 5,50 8,00 0,50 25,00 18,75 1) 0,50 18,00 23,00 2,00 15,25 23,50 0,00 0,00 4,25 9,25 10,25 3,00 22,00 19,50 4,00 0,00 0,25 2,00 7,25 23,50 1 4 1 1 ° 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 I 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 V V V V V V V V V V V V V V VI 1 2 1000 100 10 1000 100 50 100 50 25 10 100 50 25 10 100 50 25 10 5 1 1000 100 50 10 100 50 10 100 50 10 100 50 10 100 50 10 J00 50 10 100 50 10 100 50 10 50 25 10 4000 2000 1000 100 50 | 1 3 0,00 0,00 2,75 3) 0,00 0,25 0,00 0,00 0,25 2,25 0,50 0,25 5,25 4,25 6,50 nimfy i osobniki dorosle larwy 0,00 0,00 0,00 1,50 2,00 10,50 3,75 13,50 25,00 25,00 25,00 25,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,75 1,25 7,00 6) (18 0,00 0,25 14,00) 6) (24 : 0,25 0,00 7,75) 6) (42 0,00 0,00 15,50) 6) (48 0,25 0,75 13,25) 6) (66 6,25 5,75 2,25) 6) (72 6,75 10,50 12,25) 6) (90 10,25 20,00 16,00) zabieg w 1 dzien po zakazeniu zabieg wr 3 dni po zakazeniu 3,75 0,25 4,50 1,75 22,50 2,25 1,50 2,00 14,50 18,50 21,00 | 1 4 — — 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ' 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 — — — — — — — — — — -f- — 0 0 0 — — — — — 1 .— — — — 0 0 0 0 0 |133 214 19 jl 1 1 XX XX XX XX XXI XXII XXIII XXIII XXIII XXIII XXIII XXIV xxv xxv xxv xxv xxv xxv xxv XXVI !_ 1 2 1000 100 50 1000 100 10 100 50 10 100 50 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 100 50 25 10 1000 100 10 100 50 10 100 50 10 1000 100 50 [ 1 3 1,75 0,50 1,25 0,50 0,00 18,00 1,25 0,25 1 4,50 1 5) 0,00 0,75 I 1,00 0,25 1,75 1 6,75 1 18,50 25,00 25,00 0,00 1,00 7,25 0,00 0,00 0,00 2,25 9,00 5,00 21,25 0,00 0,00 0,00 0,00 1,00 7,25 0,00 0,25 0,00 0,00 1,00 4,00 6,50 2,25 7,00 1,75 0,00 1,25 2,50 10,75 9,00 6,25 21,25 0,75 0,25 20,25 0,75 1,00 14,00 5) 0,00 1,75 15,25 0,00 4,50 7,75 ! 1 4 0 0 0 — — — 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 f ° 0 0 0 0 0 0 0 i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 __ 1 — 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 o i i 20 c.d. Tablicy 2 20 25 30 35 50 55 XXVI XXVII XXVIII XXIX XXIX XXIX xxx xxx XXXI XXXI XXXI XXXI XXXI XXXI XXXII XXXIII XXXIII XXXIV XXXIV 65 1000 100 50 1000 100 50 2000 500 100 50 25 100 50 25 10 1000 100 50 100 50 25 10 4000 2000 1000 1000 100 50 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 10 100 50 10 100 50 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 5) 1) 0,00 0,25 1,75 0,75 17,00 17,25 0,00 0,25 3,50 11,25 17,75 0,00 0,25 2,50 8,25 0,00 0,25 1,25 1,25 2,25 3,75 17,75 21,75 22,75 23,50 0,25 3,50 7,50 0,00 0,25 1,25 8,00 0,00 0,25 0,25 0,00 0,00 0,25 0,00 0,50 9,50 0,25 1,25 3,25 0,00 0,25 7,75 1,50 2,00 9,00 24,00 25,00 25,00 9,25 21,00 23,50 1,00 19,50 19,50 4,50 10,50 11,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o133 214 21 1 1 xxxv XXXVI XXXVII XXXVIII XXXIX XL XL XLI XLI XLII XLII XLIII XLIV XLV XLV XLV XLVI XLVII 1 2 1000 100 50 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 4000 2000 1000 1000 100 50 100 50 25 10 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 100 50 25 10 i ¦ • ¦¦:—-- 1000 100 50 25 10 1000 100 50 1 3 2) 1,25 18,50 22,25 0,00 0,75 2,25 14,75 0,50 8,25 16,25 0,00 3,50 20,50 1,00 4,75 11,75 18,25 25,00 22,50 2,25 10,25 3,00 0,00 0,25 9,50 14,25 18,00 25,00 25,00 3) 22,00 25,00 25,00 12,00 23,50 25,00 0,00 12,75 21,75 0,00 7,25 18,50 0,00 0,50 3,25 14,25 22,00 24,50 11,00 20,00 20,00 23,50 nimify i osobniki dorosle larwy 1,75 10,50 0,00 6,25 0,75 19,00 2,00 14,00 2,25 12,75 0,00 25,00 25,00 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 — — — 0 0 0 0 1,0 0 0 0 0 0,75 0 0 | c.d. 22 Tablicy 2 10 15 20 45 f 1 XLVIII XLVIII XLVIII XLIX XLIX L LI LII LIII LIV LV LVI 2 100 50 25 10 1000 100 50 25 10 1000 100 50 25 10 4000 2000 1000 100 50 4000 2000 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1000 100 50 1 3 0,75 20,50 17,50 19,75 0,00 13,50 11,50 24,75 25,00 zabieg w 1 dzien po zakazemiu zabieg w 3 dni po zakazeniu 0,25 0,00 0,00 0,00 0,50 0,00 1,75 0,00 2,00 0,00 0,75 0,00 1,75 8,75 19,00 1,25 4,25 4,50 13,25 20,25 1,00 0,50 11,50 0,00 0,00 0,00 0,25 20,75 25,00 0,00 7,75 23,00 0,00 1,75 17,75 0,00 3,00 9,25 0,00 1,25 9,25 4 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 — — — — 1 — 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o i 0 0 0 0 2,75 0 0 0 0 0 0 0 0 j 55 60 1) W tej próbie na roslinach kontrolnych (steze¬ nie rozpuszczalnika 40000 ppm) bylo srednio tylko 22,25 roztoczy 2) W tej próbie na roslinach kontrolnych (ste¬ zenie rozpuszczalnika 40000 ppm) bylo srednio tyl¬ ko 19,25 roztoczy 3) W tej próbie na roslinach kontrolnych (steze¬ nie rozpuszczalnika 70000 ppm) bylo srednio tylko 19,50 roztoczy. 4) Preparat w postaci koncentratu do emulgowa¬ nia jak opisano w przykladzie LVII — próbe pro¬ wadzono w tym samym czasie co próbe, której133 214 23 24 wyniki podano bezposrednio powyzej w celu po¬ równania wplywu postaci preparatu 5) Zliczen dokonywano w 18, 24, 42, 48, 66, 72 i 90 godzin od poddania roslin zabiegowi Próba E. Próba porównawcza — badanie fito¬ toksycznosci W celu wykazania braku fitotoksycznosci zwiaz¬ ków lub tylko nieznacznej fitotoksycznosci tych zwiazków, przeprowadzono w cieplarni próbe po¬ równawcza, badajac zarówno zwiazki o wzorze 1 jak i znane dwufenyloaminy. Brak lub niewielki stopien fitotoksycznosci zwiazków o wzorze 1 jest zaskakujacy, gdyz wiekszosc ze znanych dwufeny- loamin wykazuje silna fitotoksycznosc.Kazdy badany zwiazek zmieszano z niewielka iloscia mieszaniny (50:50) etanolu i acetonu, zawie¬ rajacej Tween 20, a nastepnie stosujac wode jako rozcienczalnik przygotowano serie preparatów za¬ wierajacych rózne stezenia badanego zwiazku. Ze wzgledu na wstepne przewidywania co do wyzszej fitotoksycznosci N-H-dwufenyloamin w porówna¬ niu z N-CHs-dwufenyloaminami, konieczne bylo okreslenie najwyzszego stezenia substancji czynnej 10 15 20 w preparacie do opryskiwania, przy którym fito-* toksycznosc nie wystepuje. Na ogól zwiazki N- niepodstawione badano przy stezeniach 125, 62,5 i 31,25 ppm, a zwiazki N-CH3 przy stezeniach 4000,. 2000 i 1000 ppm. Gdy zachodziala potrzeba, wy¬ brane zwiazki badano ponownie przy nizszych ste^ zeniach.Poddane zabiegowi rosliny poddawano obserwa¬ cji w celu wykrycia wiedniecia lub nekrozy lisci, przy czym notowano równiez inne wyrazne obja* wy. Preparatami opryskiwano 21-dniowe rosliny fasoli odmiany Kent (2 w pelni, rozwiniete liscie trójlistkowe i 1 lisc nierozwiniety). Kazdy zabieg prowadzono stosujac dwa powtórzenia, przy czym kazde powtórzenie realizowano na 2 roslinach. Nie wszystkie zabiegi prowadzono jednoczesnie, lecz: dla kazdego dokonywano próby kontrolne z roz^ puszczalnikiem i bez zabiegu.Wyniki podano w tablicy 3. Puste miejsca w ta^ blicy oznaczaja, ze dany zwiazek nie byl badany- Wszystkie dane w jednej linii odpowiadaja testom prowadzonym równoczesnie. W próbach kontrol¬ nych z rozpuszczalnikiem i bez zabiegu nie obser¬ wowano fitotoksycznosci 2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluoro- inetylo/-dwufenyloamina- podstawniki w pierscieniu 2-F 3-F 3-F 4-F 2, 4-dwu-F 2, 4-dwu-F 2, 4-dwu-F 2, 5-dwu-F 2, 6-dwu-F 3, 4-dwu-F 2, 4, 6-trój-F 2, 3, 5, 6-cztero-F 2, 3, 4, 5, 6-piecio-F 2-C1 3-Cl 4-Cl 3, 5-dwu-Cl 2, 4, 6-trój-Cl 2, 4, 6-trój-Cl 2, 3, 4, 5, 6-piecio-Cl 3-Br 4-Br 2, 4-dwu-Br 4-J ¦3 4-CF, 4-CF* Z-Cl-5-**, 2-C1-5-CF, Tablica 3 Najwieksze stezenie (w ppm) bez objawów | N-H 62,5 31,25 31,25 31,25 31,25 <31,25 15,62 <31,25 31,25 <31,25 <31,25 <31,25 <31,25 <31,25 <31,25 <31,25 <31,25 <31,25 31,25 62,5 <31,25 <31,25 <31,25 <31,25 7;81 <31,25 <7/81 <31,25 7,81 fitotoksycznosci i N-CH8 *] N-C2H5 4000 40001 500 2000 100 4000 2000 4000 1000 4000 4000 4000 4000 4600 4000 4000 1000 4000 4000 4000 4000 4000 4000 <1000 10JJ <1000 250 4000 1000 N-n-C8H7 1 i 1 1 1 1 1 1 i 1006 | ]j 1 1 1 1 *25 133 214 26 1) Przy zadnej z testowanych dawek nie za¬ uwazono ani wiedniecia, ani nerkozy, przy czym przy dawkach 1000, 2000 i 4000 ppm zaobserwowa¬ no chloroze o wskaznikach odpowiednio 4, 6 i 6 (skala 0—10, przy czym 0 = brak efektu, 10 = sil¬ ny efekt).Sposób wytwarzania nowych zwiazków o wzorze 2 ilustruja ponizsze przyklady.Przyklad I. Wytwarzanie 4-fluoro-2', 4'-dwu- nitro-6'-/trójfluorofenylo/dwufenyloaminy.Do rozwtoru 10,0 g (0,09 mola) 4-fluoroaniliny w 100 ml bezwodnego etanolu dodaje sie 12,2 g (0,045 mola) l-chloro-2,4-dwunitro-6-/trójfluorometylo /benzenu, po czym powstala mieszanine reakcyjna utrzymuje sie w ciagu nocy (okolo 20 godzin) w temperaturze wrzenia pod chlodnia zwrotna w atmosferze azotu. Chromatograf cienko warstwo¬ wy wykazuje, ze reakc-i zaszla do konca. Po ochlodzeniu oisacza sie wytracony osad i rek^y- l?:vfizuje go 7 75 ml etanolu. Z dwu porcji kry¬ sztalów otrzymuje sie ogólem 11,9 g (wydajnosc 75,7%) tytulowego zwiazku o temperaturze topnie¬ nia 135—136°C. Tozsamosc tego zwiazku potwier¬ dzaja widma NMR i IR.Analiza elementarna dla Ci8H7F4Nj04 Obliczono: C 45,23, H 2,04, N 12,17 Stwierdzono: C 45,29, H 2,16, N 12,21 Przyklad II. Wytwarzanie N-metylo-4-fluo- ro-2', 4'-dwu-nitro-6'-/trójfluorometylo/dwufenylo- aminy 6,0 g (0,017 mola) 4-fluoro-2', 4'-dwunitro-6'- /trójfluorometylo/dwufenyloaimdny, 50 ml acetonu, 15,4 g weglanu sodowego i 16,4 ml siarczanu dwu- metylu laczy sie i ogrzewa w temperaturze wrze¬ nia pod chlodnica zwrotna w ciagu 24 godzin.Chromatogram cienkowarstwowy wykazuje obec¬ nosc produktu i zwiazku wyjsciowego. Po dodaniu mieszaniny reakcyjnej 100 ml wody ogrzewanie kontynuuje sie w ciagu 1 godziny. Po dodaniu je¬ szcze 200 ml wody mieszanine reakcyjna pozosta¬ wia sie do ochlodzenia w ciagu okolo 72 godzin, po czym dekantuje sie warstwe wodna. Oleista pozostalosc suszy sie przez rozpuszczenie.w chlor¬ ku metylenu, podzialanie na rozwtór bezwodnym siarczanem sodowyim, przesaczenie i odparowanie chlorku metylenu. Produkt oczyszcza sie na ko¬ lumnie chromatograficznej wypelnionej zelem krzemionkowym, stosujac toluen jako eluent. Fra¬ kcje zawierajace produkt laczy sie i odparowuje w celu usuniecia skladników lotnych. Otrzymuje sie 4,53 g (wydajnosc 72,5%) tytulowego zwiazku o temperaturze topnienia 77—78°C, którego tozsa¬ mosc potwierdzaja widma IR i NMR.Analiza elementarna dla Ci4H9F4Nl04 Obliczono: C 46,81, H 2,53, N 11,70 Stwierdzono: C 47,00, H 2,50, N 11,71 Przyklad III. Wytwarzanie N-metylo-2, 4- dwufluoro-2', 4'-dwuriitro-6'-/trójfluorometylo/dwu- fenyloaminy Mieszanine 2,6 g (0,0072 mola) 2,4-dwufluoro-2', 4'-dwiimtro-6Vtrójfluorometylo/dwufenyloaminy, 18 ml acetonu, 6,8 g weglanu sodowego i 6,8 ml siar¬ czanu dwumetylu ogrzewa sie w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 4 godzin.Chromatogram cienkowarstwowy wykazuje, ze re¬ akcja zaszla zasadniczo do konca. Po dodaniu 50 ml wody ogrzewanie kontynuuje sie w ciagu 1 go¬ dziny, a po dodaniu jeszcze 100 ml wody, miesza¬ nine miesza sie w ciagu nocy (okolo 20 godzin) w 5 temperaturze pokojowej. Warstwe wodna dekan¬ tuje sie, a oleista pozostalosc rekrystalizuje z etanolu. Krysztaly nie tworza sie. Produkt chro¬ matografuje sie na kolumnie wypelnionej zelem krzemionkowym, stosujac toluen jako eluent. 10 Otrzymuje sie 9,82 g (wydajnosc 30,2%) tytulowe¬ go zwiazku, którego tozsamosc potwierdzaja wi¬ dma NMR i IR.Analiza elementarna dla C14H8F5Ns04 Obliczono: C 44,58, H 2,14, N 11,14 lf Stwierdzono: C 44,34, H 2,36, N 11,16 Przyklad IV. Wytwarzanie N-metylo-2, 4, 6-trójfluoro-2^4'-dwunitro-6-/trójfluorometylo /dwufenyloaminy.Mieszanine 5,0 g(0,0131 mola) 2, 4, 6-trójfluoro-2', ^ 4'-dwunitro-6'-/trójfluoirometylo/dwufenyloaminy 50 ml acetonu, 13,0 g weglanu sodowego i 13 ml siar¬ czanu dwumetylu ogrzewa sie w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 24 godzin.Chromatogram cienkowarstwowy wykazuje obecnosc 25 nieprzereagowanego zwiazku wyjsciowego, w zwia¬ zku z czym ogrzewanie w temperaturze warzenia pod chlodnica zwrotna kontynuuje sie w ciagu 24 godzin stosujac mieszanie. Po dodaniu 200 ml ogrzewanie prowadzi sie jeszcze w ciagu 1 godzi- 30 ny, po czym dodaje sie 200 ml wody. Mieszanine pozostawia sie do ochlodzenia do temperatury po¬ kojowej w ciagu okolo 20 godzin. Po zdekantowa- niu warstwy wodnej oleista pozostalosc rozpuszcza sie w chlorku metylenu, a roztwór zadaje bez- M wodnym Na2S04, przesacza i odparowuje w celu usuniecia skladników lotnych. Produkt rekrystali¬ zuje sie z etanolu, otrzymujac 1,50 g (wydajnosc 29,0%) tytulowego zwiazku o temperaturze topnie¬ nia 106—108°C, którego tozsamosc potwierdzaja 40 widma IR i NMR.Analiza elementarna dla Ci4H7FtfNs04 Obliczono: C 42,55, H 1.79, N 10,63 Stwierdzono: C 42,30, H 2,00, N 10,45 Przyklad V. Wytwarzanie N-metylo-2-bro- 45 mo-4-fluoro-2',4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/ dwufenyloaminy.Mieszanine 2,0 g (0,0056 mola) N^metylo-4-fIuoro- 2', 4'-dwunifcro-6'-/trójfluorometylo/dwufenyloami¬ ny, 30 ml kwasu octowego i 1 ml bromu miesza 53 sie w temperaturze pokojowej w ciagu okolo 20 minut. Chromatogram cienkowarstwowy wykazu¬ je, ze zadna reakcja nie zaszla, w zwiazku z czym po dodaniu jeszcze 1 ml bromu mieszanine re¬ akcyjna ogrzewa sie w temperaturze wrzenia pod 55 chlodnica zwrotna w ciagu 3 godzin. Chromato¬ gram cienkowarstwowy potwierdza zajscie reakcji.Mieszanine pozostawia sie w temperaturze poko¬ jowej w ciagu okolo 72 godzin, po czym do kolby wkrapla sie wode do wypelnienia kolby (pojem- 60 nosc 250 ml). Wytracony osad odsacza sie i rekry¬ stalizuje z etanolu, otrzymujac 0,88 g (wydajnosc 36,1%) tytulowego zwiazku o temperaturze topnie¬ nia 160—161,5°C, którego tozsamosc potwierdzaja widma NMR i IR.« Analiza elementarna dla Ci4H8BrF4Na0427 133 214 28 Obliczono: C 38,38, H 1,84, N 9,56 Stwierdzono: C 38,12, H 2,05, N 9,60 Przyklad VI. Wytwarzanie N-metylo-2-nitro- 4-fluoro-2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwufe- nyloaininy Do roztworu 3,0 g (0,0084 mola) N-metylo-4-flu- oro-2', 4y-dwunitro-6/-/trójfluorometylo/dwufenylo- arciiny w 50 ml kwasu trójfluorooctowego wkrapla Sie przy uzyciu wkraplacza roztwór 0,60 g (0,0075 mola) azotanu amonowego w 15 ml kwasu trój- fluorooctowego. Mieszanine reakcyjna miesza sie w ciagu nocy (okolo 20 godzin) w temperaturze po¬ kojowej, po czym kolbe (pojemnosc 250 ml) dopel¬ nia sie woda. Wytracony produkt odsacza sde i re- krystalizuje z etanolu. Otrzymuje sie 0,85 g (wy¬ dajnosc 25,0%) tytulowego zwiazku o temperatu¬ rze topnienia 130,5—132°C, którego tozsamosc po¬ twierdzaja widma NMR i IR.Analiza elementarna dla Ci4HfF«N4Ofl ObltafiOTiO: C 41,60, H 1,99, N 13,86 Stwierdzono: C 41,59, H 1,77, N 13,71 Przyklad VII. Wytwarzanie N-etylo-2, 4- dwunitro-6-/trójfluoTo-metylo/dwufenyloaminy Mieszanine 14,4 g (0,44 mola) 2, 4-dwunitro-6- /trójfluorometylo/dwufenyloaminy, 435 ml acetonu, 57,8 g weglanu sodowego i 32 ml jodku etylu ogrzewa sie w temperaturze wrzenia pod chlodni¬ ca zwrotna w ciagu 4 dni, sledzac tok reakcji na podstawie chromatogramów cienkowarstwowych.Po uplywie 1 dnia dodaje sie 10 ml jodku, etylu, po uplywie 2 dnia 10 ml jodku etylu i 16 g we¬ glanu sodowego, a po uplywie 3 dnia 10 ml jodku etylu 15 g weglanu potasowego. Po zakonczeniu ogrzewania w temperaturze wrzenia pod chlod¬ nica zwrotna mieszanine reakcyjna pozostawia sie do ochlodzenia, wytracony osad odsacza i odrzuca, a przesacz odparowuje. Pozostalosc rozdziela sie na Irakcje metoda wysokocisnieniowej chromato¬ grafii cieczowej (HPLC). Tozsamosc produktu po¬ twierdza widmo NMR.Przyklad VIII. Wytwarzanie N-etylo-2, 4, 8- trójfluoro-2', 4'-dwunitro-6r-ytrójfluorometylo/dwu- fenyloaminy.Przez roztwór 1,2 g (0,0034 mola) N-etylo-2, 4- -dwunitro-6-/trójfluorometylo/dwufenyloaminy w 100 ml kwasu octowego przepuszcza sie w trakcie ogrzewania w temperaturze wrzenia pod chlodni¬ ca zwrotna strumien pecherzyków chloru w ciagu 2 godzin. Po ostygnieciu mieszaniny reakcyjnej odparowuje sie kwas octowy, a pozostalosc roz¬ twarza w chlorku metylenu i przemywa nasyco¬ nym wodnym roztworem NaHCO*. Warstwe orga¬ niczna suszy sie nad bezwodnym Na^CO* przesa¬ cza i odparowuje w celu* usuniecia skladników lotnych. Produkt ma postac lepkiej substancji sta¬ lej.Wiadomo NMR: 8,86 (d, 3*-H), 8,44 (d, 5'-H), 7,32 (s, 3-H i '5-H, 3,94 (q, protony P ppm.Przyklad IX. Wytwarzane JJ-metylo^2, 3, 4, 5, 6-piecioohloro-4/-n:tro-6/-/trójifluorometylo/dw*i- ienyloamina Zawiesine wodorku sodu (5,0 g 57% -zawiesiny w oleju) w 50 -ml DMF (wysuszonego nad sitem mo¬ lekularnym) ochladza sie do temperatury od —10°C do 0°C i temperature te utrzymuje sie w dalszej czesci procesu, przepuszczajac przez mie¬ szanine reakcyjna strumien pecherzyków azotu.Do mieszaniny reakcyjnej dodaje sie w ciagu 10 5 minut roztwór 10,0 g (0,036 mola) N-metylo-2, 3, 4, 5, 6-pieciochloroaniliny w 50 ml DMF, po czym mieszanine reakcyjna miesza sie w ciagu 1 godzi¬ ny, dodaje sie do niej w ciagu 15 minut roztwór 8,1 g (0,036 mola) 2-chloro-5-nitrotrójfluorometylo- 10 benzenu w 50 ml DMF d miesza w temperaturze pokojowej w ciagu 6 godzin. Po wylaniu miesza¬ niny reakcyjnej na lód objetosc jej zwieksza sie do 1,8 litra przez dodanie wody, po czym powstaly olej ekstrahuje sie eterem, suszy i odparowuje. 15 Stanowiacy pozostalosc olej rekrystalizuje sie z heksanu, otrzymujac zadany zwiazek o tempera¬ turze topnienia 152—154°C, którego tozsamosc po¬ twierdza widmo NMR.Analiza elementarna CJ4H8C15F,N202 20 Obliczono: C 35,89, H 1,29, N 5,98 Stwierdzono: C 36,16, H 1,35, N 6,02 Przyklad X. Wytwarzanie N-metylo-2, 3, 4, 5, 6-pieciochloro-2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluoromety- lo/dwufenyloaminy 25 Do zawiesiny 1,85 g (0,0039 mola) N-metylo-2, 3, 4, 5, 6-pieciochloro-4r-nitro-6'-/trójfluorometylo/^ dwufenyloaminy w 40 ml kwasu trójfluorooctowe- go dodaje sie za pomoca wkraplacza 0,37 g (0,44 mola) azotanu amonowego w 12 ml kwasu trój- 3* fluorooctowego, po czym mieszanine reakcyjna ogrzewa sie w ciagu 2 godzin w temperaturze 45— 5ti°C, a nastepnie dodaje IDO ml wody. Mieszanine; reakcyjna miesza sie w ciagu nocy (okolo 20 go¬ dzin) w temperaturze pokojowej, po czym dekan- 35 tuje sie wode, a oleista pozostalosc rekrystalizuje z etanolu otrzymujac t),74 (wydajnosc 37,0%) pro¬ duktu o temperaturze topnienia 159—lBl^C, któ¬ rego tozsamosc potwierdza widmo NMR.Analiza elementarna dla CiiH5Cl5F«Ng04 40 Oblicaono: C 32,75, H t),98, N 8,18 Stwierdzono: C 33,97, H 1,21, N 8,25 Przyklad XL Wytwarzanie N-metylo-2, 4- dwubromo-2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwu- fenyloaminy Mieszanine 11 g <0,034 cnola) 2, 4-dwunitro-€-/ trójfluoraroetylo/dwu&nykaamany, 14 % weglanu so¬ dowego, 6 ml siarczanu dwumetylu i dioksanu (do objetosci 45 ml) ogrzewa sie mieszajac w temperat- 50 turze topnienia pod chlodnica zwrotna w ciagu 24 godzin. Ctoromatograin cienkowarstwowy wyka¬ zuje, ze reakcja przebiegla w okele <60%. Po doda¬ niu 12 ml siarczanu dwumetylu i £Q g weglanu sodowego reakcje prowadzi sie w ciagu 2 ,godzin, 55 po czym mieszanine reakcyjna wlew*a sie do wody i miesza w ciagu 4 godzin. Po zctekanfcowanki cie¬ czy s. Tved osadu ^pozostalosc roztwarza saa w chlo¬ rku metylenu, oddziela od wody i przesacza. Do IBOW-staicgo roztworu zawiecajaeego 2, 4^dwuixitro- 60 4-/trójiluororaetya»/-NHmetyio^ do¬ daje -sie nadmiar bromu i mieszanine odstawia sia na 1 godzine, a nastepnie przemywa, ja woda 1 arootworem NaHCO*, przesacza i odparowuje <4o swcfea. P4aostak)ic rekrystalizuje sie z -eLa»ahi, ~ otrzymujac 11 g (wydajnosc 64,8%) produktu o133 214 29 30 temperaturze topnienia 110°C, którego tozsamosc potwierdza widmo NMR.Analiza elementarna dla C14H8Br2F8N804 Obliczono: C 33,70, H 1,62, N 8,42 Stwierdzono: C 33, 92, H 1,86, N 8,32 Przyklad XII. Wytwarzanie N-n-propylo-4- fluoro-2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwufe- nyloaminy.Zwiazek ten wytwarza sie metoda opisana w po¬ przednich przykladach.Przyklady XIII—LXI. Stosujac tok postepo¬ wania podany w poprzednich przykladach wytwa¬ rza sie zwiazki podane w tablicy 4. 3 Nr 1 | przykladu 1 1 1 XIH XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII XXIII XXIV xxv XXVI i ] J XXVII 1 XXVIII XXIX 1 xxx XXXI XXXII I XXXIII XXXIV XXXV XXXVI XXXVII XXXVIII XXXIX XL XLI XLII 1 XLIII XLIV XLV XLVI XLVII XLVIII R 2 CHS CH8 CH8 CH8 CH, CH8 CH? CHj CH8 CH8 n-C8H7 CH, QH5 CH8 C2H5 CH8 CH, CH, 1 CH, CH, C.H5 Crfl5 C*H5 CH, CH, CH, CH, CH, CH, CH, CH, CH, CH, CH, | CH, 1 R1™ i R2n j.v ui o. j.« u 3 3-F 2-F 2, 5-dwu-F 3, 4-dwu-F 2, 6ndwu-F 2, 3, 5, 6-cztero-F penta F 4-C1 3-G1 2-C1 2, 4, 6-trój-Cl 2, 4, 6-trój<:i 4-Rr 4-Br 3-Br 2, 4-dwu-Br 4^T 4-CF, 3-CF* 2-C1-5-CF, 4-CN 4-CN 2, 6—dwu-Cl-4-CN 2, 4ndwu-F 3, 5-dwu-Cl 2, 4, 6-trój-Cl-3-F 2, 4-dwu-Br-6-Cl 3-CN 2, 6-dwu-Br-4-F 2^N02-4-Cl 2-CF,) 2, 6-dwu-Cl-4-CF, 2, 4-dwu-F-6-NO, 2-Br-l-Cl 2, 6^dwu-Br-4-Cl | 2, 6-dwu-CW-F ' ablica 4 Temperatura topnienia (^J lub analiza elementarna 4 Obliczono dla C14H„F4N804 i stwierdzono: C,46,81:H,2,53:N,11,70 C,47,09:H,2,80:N,11,90 83—84 109—110 91—93 95 94^95 114,5—115 156—157 Obliczono dla C14H^C1F3N,04 i stwierdzono: C,44,76:H,2,41:N,11,18 C,44,71:H,2,21:N,11,18 140—141 120^121,5 Obliczono dla C^^Cl^F^^ i stwierdzono: C,40,66:H,2,35:C1,22,5:N,8,89 C,40,66:H,2,22:C1,22,45:N,8,71 167—168 Obliczono dla CtfHuRrFjN^ i stwierdzono: C 41,50,H 2,55,N 9,68 C 41,27,H 2,63,N 0,45 87—89 131^132 163—164 134^137 108—109 Obliczono dla CijHgClFeN/^ i stwierdzano: C 40,61:H 1,82 N 9,47 C 40,84:H 1,72,N 9,45 146—149 53^55 118—120 75—76 107,5^108 137—.139 139-^141 109,5—110 161,5^163 177,5—178,5 148^149 98,5—99 102—103 131—133 164,5^165,5 | 132—134 Wydaj¬ nosc % 5 53,6 67,6 26,5 74,6 28,4 50,7 22,5 65,8 70,3 36,1 34,6 (nie za¬ notowano) l 95,2 8,6 39,0 67,9 65,2 91,8 48,9 12,4 86,6 8,3 21,0 3,6 73,2 13,6 78,7 56,8 50,4 49,2 3,7 68,5 46,1 23,8 69,1 | 38,631 133 214 c.d. Tablicy 4 32 1 XLIX L LI LII LIII 1 LIV LV LVI 2 CH8 CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 CH8 1 ^ 3^sro2 3, 4-dwu-Cl 2, 4^dwu-Cl 3, 4^iwunBr 2nBr-4-F-6-Cl 2, 4-dwu-F-6-Br 2, 4-dwu-F-6-Cl 2-C1-4-F 4 112—113 107—109 97—99 151—152 151—152 144—145 123—124 130—131 5 | 65,2 49,4 1 14,4 1 68,1 68,5 48,8 57,0 71,5 Ponizej podano przyklady srodków wedlug wy¬ nalazku.Przyklad LVII. Koncentrat do emulgowania (239,6 kg/m «, zwany „2EC") N-metylo-2, 4-dwufluoro-2', 4'-dwunitro- 6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina 25,0% ToximulD 5,0% ToximulH 5,0% Dowanol EM 20,0% Ksylen 45,0% Przyklad LVIIII. Zwilzalny proszek (50%, zwany „50WP") N-metylo-2, 4-dwufluoro-2', 4'-dwunitro- 67trójfluorometylo/dwufenyloamina 51,5% StepanolME 5,0% Polyfon0 5,0% Zeolex-7 5,0% Glina Bardensa 33,5% Przyklad LIX. Koncentrat do emulgowania (119,8 kg/m s, zwany „1EC") N-metylo-4-fluoro-2', 4'-dwunitro- 6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina 12,5% ToximulD 5,0% ToximulH 5,0% Ksylen 77,5% Przyklad LX. Koncentrat do emulgowania (119,8 kg/m «, zwany „1EC") N-metylo-3-/trójfluorometylo/-2', 4'-dwunitro -6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina 12,5% ToximulD 5,0% ToximulH 5,0% Ksylen 77,5% Przyklad LXI. Koncentrat do emulgowania (59,6 kg/m», zwany „0,5EC") N-metylo-4-bromo-2', 4'-dwunitro- 6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina 6,5% ToximulD 5,0% ToximulH 5,0% DowanolEM 20,0% Ksylen 63,5% Przyklad LXII. Koncentrat do emulgowania (119,8 kg/ms, zwany „1EC") N-metyl©-4-chloro-2', 4'-dwunitro- 6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina 12,5% ToxirauiD 5,0% ToximnlH 5,0% Acetofetron 77,5% Przyklad LXIII. Koncentrat do emulgowania (179,7 kg/m », zwany „1,5EC") 15 20 N-metylo-2, 4-dwufluoro-2/, 4'-dwunitro- 6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina 19,0% ToximulD 2,5% ToximulH 2,5% DowanolEM 22,0% Ksylen 54,0^ Przyklad LXIV. Koncentrat do emulgowa¬ nia (197,7 kg/m», zwany „1,5EC") N-metylo-3-/trójfluorometylo/-2', 4'-dwunitro- 6'-/trójfluorometylo/dwufenyloamina 19,0% 25 ToximulD 2,5%^ ToximulH 2,5%* Dowanol EM 22,0% Ksylen 54,0% 3 Zastrzezenia patentowe 1. Srodek owadobójczy, pajeczakobójczy i ekto- pasozytobójczy, zawierajacy co najmniej jeden 35 niefitotoksyczny nosnik i ewentualnie srodek po¬ wierzchniowo czynny oraz zawierajacy substancje; czynna, znamienny tym, ze jako substancje czyn¬ na zawiera pochodna dwufenyloaminy o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza grupe metylowa, 40 etylowa lub n-propylowa, podstawniki R1 sa jedna¬ kowe lub rózne i oznaczaja atomy bromu, chloru lub fluoru, R2 oznacza atom jodu, grupe cyjano¬ wa, grupe nitrowa lub trójfluorometylowa, m oznacza liczbe calkowita od zera do 5, a n ozna- 45 cza zero lub 1, przy czym gdy n oznacza zero, to wówczas suma min jest liczba calkowita od 1 do 5, a gdy n oznacza 1, to wówczas suma min jest liczba calkowita od 1 do 3, a ponadto co naj¬ wyzej dwa podstawniki R1 oznaczaja atomy bro- M mu, zas gdy R2 oznacza atom jodu, to podstawnik ten znajduje sie przy atomie wegla w pozycji 4r gdy R2 oznacza grupe cyjanowa, to podstawnik ten znajduje sie przy atomie wegla w pozycji 3, 4'lub 5, a gdy R2 oznacza grupe nitrowa, to pod- 55 stawnik ten znajduje sie przy atomie wegla w po¬ zycji 2, 3, 5 lub 6. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera N-metylo-2, 4- dwufluoro-2', 4'-dwunitro-6'-/trójfluorometylo/dwu fenyloamine. 3. Srodek wedlug zastrz. 1, «namienny tym, ze jako substancje czynna zawiera N-metylo-3ytrój- flruorometylo/-2', 4'-dwunitro-BS/trójfluoroi]ftetylo /-dwufenykamine. *o133 214 R1 R2„ h/zor 6 INO, ^NH/ci-ryNo,- Rl R Cfs no, XNHO-N02 srocfeX- al/ti/ujacy ;^Vno2 R" CR V Schemof / R1 R^ XVN02 CR Br, Lub Cl2 R1 R fN02 R- cf3 Schemat 2 X^N02 I CFS Schemat 3133 214 R', jONHR*Cl PL