Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych prostaglandyn, bardziej uzy¬ teczne do stosowania dzieM wyraznemu zmniejsze¬ niu dzialan ubocznych.Nowe pochodne prostaglandyny sa polaczeniami prostaglandyn z hormonami sterydowymi, zawiera¬ jacymi w pozycji 3 grupe hydroksylowa, acetoksy-r Iowa, piropioniylooksylowa lub benzylooksylowa,=0.Nowymi pochodnymi prostaglandyny sa zwiazki o wzorach 1 i 2, w których R oznacza atom wodoru lub grupe acetylowa, Z oznacza grupy o wzorach -OR lub = 0, n oznacza 1 lub 2, m oznacza 1, oraz St oznacza grupy o wzorze 3, 4, 5 lub 6, w którym R oznacza atom wodoru, grupe acetylowa, propionylowa lub benzodlowa.Sposób wytwarzania nowych pochodnych prosta¬ glandyn o wzorze 1 lub 2, w którym m oznacza liczbe 1, a R, Z. n, St i R1 maja wyzej podane zna¬ czenie wedlug wynalazku polega na tym, ze zwiazek wiazacy o wzorze X(CH2)n COOH lub X(CH2)U COX, w których n oznacza liczbe 1 lub 2, a X oznacza atan chlorowca poddaje sie reakcji z zawierajacym w polozeniu 17- lub 21-grupe hyd¬ roksylowa hormonem sterydowym o wzorze 7, 8, 9 lub 10, w Ltórych R1 ma wyzej podane znaczenie 127 7803 127 780 4 i wytworzony zmodyfikowany hormon sterydowy poddaje sie reakcji z prostaglandyna, sola prosta- glandyny lub acetylowana prostagiandyne o wzo- Korzystanie ja/ko prqstaglandyne stosuje sie pros- ta^landyne PGEi, PGE2, PGFi a i PGF a , a jako honttmont* «twrfdolvy 'stosuje sie estradiol lub 11-de- zjt^^Jtio^ytedsteroii. ' * W sposobie wedlug wynalazku reakcji ze zmody¬ fikowanym hormonem sterydowym poddaje sde sól prostaglandyny.W ceiu wytwarzania polaczenia proistaglandyny z hormonem sterydowym zwiazek wiazacy poddaje sie najpierw reakcji z hormonem sterydowym, a nastepni* zmodyfikowany hormon sterydowy poddaje aie reakcji z prostaglaindyina lub acetylo- waina prastaglandyna albo zwiazek wiazacy poddaje sie najpierw reakcji z paostaiglandyna lub acetylo- wama prastaglaindytna a nastepnie zmodyfikowana prostaglandyna poddaje sie reakcji z hormonem sterydowym, a jotao hormon sterydowy stosuje sie estradiol, estriol, testosteron, pregnenr4-ol-21-dion- -3,20, kortyman, and/rosteron lub progesteron.Wedlug wynalazku hormon sterydowy mozna poddac reakcji z zwiazkiem wiazacym w roz¬ puszczalniku a nastepnie otrzymany zmodyfikowa¬ ny hormon sterydowy poddaje sde reakcji z sola prostagiandyny w rozpuszczalndku, korzystnie sól srebrowa prostagiandyny poddaje sie reakcji z zmo- dyiikowajnyim hormonem sterydowym.W celu wytwarzania polaczenia prostagiandyny z hormonem sterydowym grupe 3-hydiroksylowa hormonu sterydowego poddaje sde reakcji korzyst¬ nie z kwasem octowym, kwasem propionowym, kwasem benzoesowym lub z bezwodnikami albo halogenkami tych kwasów, w celu przeksztalcenia gpupy hydmotes^rlowej w grupe acetylooksylowa, pTopoonylooksylowa lub benzylooksylowa.Acetylowande produktu w sposobie wedlug wy- nalaztou przeprowadza sde korzystnie za pomoca kwasu octowego, jego bezwodnika albo halogenku.Typowe pochodine piostaglandyny o wzorach 1 i a mozna opisac jako polaczenia odpowiednich grup o wzorze 3, 4, wzorze 5 lub wzorze 6.Pochodine prostagjaindyny o wzorze 1 i 2 mozna wytwarzac stosujac jako glówne substraty kwas 9g, lla, 15a-trójhydroksy-5-cis-13-trans-prostadtie- nowy (PGF2) i estradiol.W spoaoibde wedlug wynalazku jako prostaglan- dyiny mozna stosowac PGFia (wzór 14), PGF2a (wzór 15), PGFja (wzór 16), PGEi (wzór 17), PGE2 (wzór 18) i PGE3 (wzór 19), opisane w Kagaku To Seibuitsu, 15, 2, 80—88 (1977).Zwiazkiem wiazacym moze byc zwiazek o wzorze X(CHt)D COOH, w którym n jest równe 1 lub % a X oznacza atom chlorowca, taki jak kwas a-jed- nochlorooctowy, kwas a-jednobromooctowy lub kwas /?-jednobromopropionowy; zwiazek o wzorze X(CH2)n COX, taki jak chlorek a-chloroacetylu lub bromek a-bromoacetylu.Powyzsze zwiazki wiazace mozna stosowac w znany sposób.Pochodine prostaglaindyin o wzorach 1 i 2 mozna otrzymywac poddajac hormon sterydowy, taM jak •stron, estradiol, estriol lub progesteron, albo jego po¬ chodna zawierajaca grupe wiazaca, reakcji z kwa¬ sem 9a, lla, 15a-tr6jhydiroksy-5-cis-13-trans-prosta- dienowym lub jego sola.Pochodna hormonu sterydowego zawierajaca gru- 5 pa wiazaca mozna latwo otrzymywac z reakcji hor¬ monu sterydowego, takiego jak estradiol, z omawia¬ nym uprzednio zwiazkiem wiazacym, Zwiazek wia¬ zacy reaguje z grupa hydroksylowa w pozycji 17 lub 21 wybranego hormonu sterydowego. Reakcje 10 te prowadzi sde korzystnie w rozpuszczalniku apro- tycznym, takim jak czterowodorofuran w tempera¬ turze niezbyt wysokiej, czasami w pokojowej lub nizszej.Prostagiandyny zwykle stosuje sie w postaci soli, ii zwlaszcza srebrowej i mozna je acetylowac przed poddaniem reakcji z hormonem sterydowym lub jego pochodna. Reakcje soli metalicznej prostaglan- dyny z pochodna hormonu sterydowego mozna pro¬ wadzic mieszajac je w rozpuszczalniku, takim jak 20 dwumetylosiulfotlenek, bez dostepu swiatla. Podczas acetylowania dodawany jest bezwodnik octowy w obojetnym rozpuszczalniku, takim jak pirydyna.Proces prowadzi sie w temperaturze bliskiej po¬ kojowej, mozna jednak stosowac temperature wyz- 25 sza lub nizsza. Otrzymany produkt mozna oczysz¬ czac droga chromatografii kolumnowej, stosujac dc elucji niektóre rozpuszczalniki organiczne.Budowe otrzymywanych zwiazków potwierdzono za pomoca widm w podczerwieni i protonowego; 30 rezonansu magnetycznego oraz analiza elementarna.Podczas podawania omawianych prostaglandyn o wzorach 1 i 2 nie stwierdzono efektów ubocznych chairakterystycznych dla PGF2 a ale znacznie zwiek¬ szone dzialanie farinakologicHne, takie jak stymulo- u wanie kurczu macicy, poroniende, zwyrodnienie zóltych cialek, hamowanie ognisk zakazenia W zwiazku z tym, nowe pochodne prostaglaindyny o wzorach 1 i 2 sa wyjatkowo skuteczne jako srod¬ ki wywolujace r^roniende, przyspieszajace poród, 40 stymulujace zapladnianie, regulujace okresy rui, srodki antykoncepcyjne i ulatwiajace miesiaczko¬ wanie.Wystepowanie dzialan ubocznych badano dla omawianych zwiazków w nastepujacy sposób. m Ostra toksycznosc (LrD$0)^ PGFE, PGFE-4AC i PGFE-3AC oznaczano podajac dozylnie 400 mg/kg zwiazku 10 4-tygodniowym myszom plci zenskiej, rasy ICR-JCL. Wszystkie 10 myszy przezywalo.Biorac pod uwage fakt, ze LD50 dla PGF2a |a wynosi 56 mg/kg, jest oczywiste, ze PGFE, PGFE- -4AC i PGFE-3AC sa zwiazkami znacznie bardziej bezpiecznymi.Zapis czestoskurczu i oddechu oraz elektrokardio- gram dla myszy ciezarnych wykonywano przed i po podaniu PGF2a , PGFE, PGFE-4AC i PGFE-3AC, stosujac do tego celu biofizjogsram 130-4 (4ch) pro¬ dukcji firmy San-ei Sokuki K. K. Z. otrzymanych wyników bezspornie wynika, ze po podaniu PGFja wystepuja odchylenia od normy, natomiast takich odchylen nie obserwuje sie w przypadku podawa¬ nia PGFE, PGFE-4AC lub PGFE-3AC.W wyniku przeprowadzonych testów stwierdzono wiec, ze PGFE, PGFE-4AC i PGFE-3AC wykazuja zmacanie mniejsza toksycznosc i zmniejszone dzia¬ li lanie ubocane.127 780 Skutecznosc PGFE, PGFE-4AC i PGFE-3AC W wywolywaniu poronienia badano podajac je w od¬ powiedziach dawkach ciezarnym myszom ICR-JCL.Stwierdzono, ze zwiazki te wykazuja znacznie wieksze dzialanie w porównaniu z PGF2a. Poronie- nie nie jest calkowite przy ciaglym podawaniu PGF2a w ciagu 4 dni w dawce 15 Mg (4,24X10-3 mola), natomiast podajac taka sama lub mniejsza dawke PGFE, PGFE-4AC lub PGFE-3AC uzyskuje sie zadowalajace wyniki.Grupy hydroksylowe w pozycjach 9, 11 i 15 PGF2 sa centrami aktywnymi i po ich zacetylowaniu zwiazki zwykle uwaza sie za nieaktywne. Nato¬ miast PGFE-4AC i PGFE-3AC, w których grupy hydroksylowe sa zacetylowane, wykazuja niespo¬ dziewanie znacznie lepsze d^ialande.Pochodne poxstaglaindyn o wzorach 1 i 2 mozna formulowac w odpowiednie postacie do iniekcji, podawania doustnego, dopochwowego lub miejsco¬ wego. Mozna np. sporzadzic postacie stale, takie jak tabletki, proszki, giranulfci i kapsulki, lub ciekle, takie jak syrop do podawania doustnego^ W przypadku postaci stalych, jako nosniki i lubry- kanty mozna razem ze zwiazkiem wedlug wyna¬ lazku stosowac nip. skrobie, weglan wapnia i lak¬ toze. W przypadku preparatów cieklych do poda¬ wania doustnego, produkt wedlug wynalazku mie¬ sza sie z dopusizczalnyrn w farmacji nosnikiem, takim jak emulgator, sirodek rozpraszajacy, woda, alkohol, olej parafinowy lub olej z oliwek, oraz zq srodkiem slodzacym i zapachowym. Mozna takze sporzadzac preparat w kapsulkach zelatynowych.W przypadku preparatów stalych do podawania dopochwowego zwiazek wytwarzany wedlug wyna7 lazku mozna mieszac ze stalym wyzszym kwa¬ sem tluszczowym lub wyzszym alkoholem o od¬ powiednich temperaturach topnienia, topniejacych w pochwie, oraz ewentualnie z substancja rozpra-? szajaca o odpowiedniej lepkosci. W przypadku pre¬ paratu do iniekcji, zwiazek wedlug wynalazku roz¬ puszcza sie w wodEiie i ewentualnie dodaje odpo¬ wiednie substancje dodatkowe, takie jak etanol, srodki powierizchniowo czynne, emulgatory, stabili¬ zatory, regulatory pH i substancje odzywcze.Stezenie zwiazku wytwarzanego sposobem wedlug wynalazku jest korzystnie w preparatach do iniek¬ cji wyzsze niz 0,0025°/o wagowych a w preparatach do podawania doustnego wyzsze niz 0,1% wago¬ wego.Zwiazek wytwarzany sposobem wedlug wynalaz¬ ku podaje sie kobiecie ciezarnej w dawce wyno- szacej 0,1—500 mg/dzien, korzystnie 0,001—50 mg/ /dzien. Odpowiednia dawka moze byc ustalona w zaleznosci od drogi podawania i stanu kobiety cie¬ zarnej.Zdolnosc do wiazania sie estradiolu i PGFE w macicy królików oznaczano badajac konkuren¬ cyjnosc przylaczenia sie do receptorów.Estradiol oznaczony trytem (*H) inkubowano z macica królika w celu zwiazania go a nastepnie do ukladu dodawano estradiol lub PGFE i ozna¬ czano ilosc wolnego •H-estradiolu wypieranego 10 ii 35 40 przez estradiol lub PGFE. Z wyników pfzedstawio- nych na fig. 1 wynika, ze zdolnosc wiazania PGFE z receptorem estrogenu jest taka sarna jak dla est¬ radiolu. Na fig. 1 krzywe oznaczaja odpowiednio A: sam estradiol, B: sprzezenie PGF2a z czynnikiem wiazacym wg wynalazku, C: sprzezenie PGF2a — estradiol (bezposrednie).Kurcz macicy wywolywany przez leki badano w taki sam sposób jak sie to praktykuje dla oksy- tocyny. Podawanie dozylnie szczurom 5 mcg PGF2a lub 5 do 50 mcg PGFE wywolano kurcz macicy.W przypadku PGF2a obserwowano zatrzymanie akcji serca, natomiast w przypadku podawania PGFE, nawet w ilosci 50 Mg, nie stwierdzono zad¬ nego dzialania ubocznego.PGFE wykazuje pewne opóznienie w rozpoczyna¬ niu sie kurczu macicy w porównaniu ^ samym, PGF2a. Oznacza to, ze absorbowana selektywnie w macicy PGFE ulega hydrolizie do wolnej PGF2a.Badania nad wywolywaniem poronienia prowa¬ dzono na dezarnych myszach ICR-JCL, podajac im lek w sposób ciagly w ciagu 4 dni i badajac jedno-, czjesnie dzialanie uboczne. Myszom podawano do¬ zylnie codziennie w ciagu 4 dni 0,2-orni-50% roztwo¬ ru etanolu w soli fizjologicznej zawierajacego 10 i 30 Mg PGFE lub 15 mcg PGF2 odpowiednik 30 Mg PGFE). Myszy dalej hodowano dla potwier¬ dzenia wystepowania poronienia w grupie testowa¬ nej az do momentu porodu w grupie kontrolnej, której podawano tylko roztwór etanolu w soli fizjologicznej.Wyniki przedstawiono w taibeli 1.Tabela 1 50 Próba Kontrolna 50°/o roztwór eta¬ nolu w soli fizjo¬ logicznej r Odnosnik | Roztwór PGF? | Zwiazek wedlug wynalazku Roztwór PGFE Daw- Mg 0 15 10 30 Ilosc uro¬ dzin (gru¬ pa 5 myszy) 5 5 0 0 J poronien 0 | 0 | 100 J 100 Skutecznosc w wy- _ Iloscmc£*rnBch ifosc vnc^1t x ioo 55 60 wolywaniu poronienia Ilosc ciezlll ntfch roy9Sg Dzialanie uboczne zwiazków PGFE-3AC i PGFE- -4AC badano w nastepujacy sposób.Ostra toksycznosc (LDbo) oraz zmiany w czesto¬ skurczu, oddechu i pracy serca badano za pomoca biofizjografu. W tescie na LDsa stosowano jedna grupe 10 myszy 4-tygodniowych plci zenstkiej rasy ICR-JCL. Myszom podawano dozylnie 0,2 ml 50% roztworu etanolu i soli fizjologicznej zawierajacego zwiazek wedlug wynalazku w róznych dawkach,127 780 T « FVxLawamie kontyTiruowano w ciagu 7 dmi, po czym obliczono wartosc LDw metoda graficzna Lichtfiel- da-Wilcoxwna. Wszyslflrie mysziy przezyly i nie obserwowano zadnych odstepstw od normy, naiwet przy podawaniu 400 mg/kg PGFE-3AC i PGFE-4AC Jest to dawka siedimiiokiixtiniie wyzsza od LDso dla PGF2 (56 mg/kg). Wartosc LD50 dla zwiazków wed¬ lug wynalazku jest wiec zbyt wysoka by mozna bylo ja oznaczac bezposrednio. Dowodzi to, ze PGFE-3AC i PGFE-4AC wykazuja bardzo niska toksycznosc.Elekla^okardoogirani wykonywano za pomoca bdjo- fizjografu 180—4(4ch) produkcji firmy Sain-ei Sokuki K. K., po uplywie 3 minut od podania kazdego preparatu, stosujac myszy w szóstym dniu ciazy.Myszom podawano dozylnie 0,2 ml 50% roztworu etanolu i soli fizjologicznej zawierajacego 30 Mg bada/nago zwiazku. Jako odnosnik podawano 15 Mg PGF2. Wyniki pomiarów przedstawiono na fig. 2— —5, na których na osi rzednych podano napiecie, w mV a na osi odcietych czas w sekundach. Szyb¬ kosc przesuwu karty wynosila 250 mm/sek.Na figurze 2 przedstawiono zapis czestoskurczu, oddechu i elektrokardiogram po podaniu dozylnym 0,2 ml 50% roztworu etanolu i soli fizjologicznej.Na figurze 3 przedstawiono zapis czestoskurczu, oddechu i elektrokardiogram po podaniu dozylnym 0,2 ml 50% roztworu etanolu i soli fizjologicznej zawierajacego 15 Mg/PGF2a.Na figurze 4 przedstawiono zapis czestoskurczu, oddechu i elektrokardiogram po podaniu dozylnym 0,2 ml 50% roztworu etanolu i soli fizjologicznej zawierajacego PGFE-4AC w ilosci 30 mcg.Na figurze 5 przedstawiono zapis czestoskurczu, oddechu i elektrokardiogram po podawaniu dozyl¬ nym 0,2 ml 50% roztworu etanolu i soli fizjologicz-, nej zawierajacego 30 Mg PGFE-3AC.Jak wynika z oznaczen zapisy czestoskurczu i od¬ dechu oraz elektrokardiogram po podaniu PGF2a (fig. 3) wykazuja nienormalne odchylenia od zapi¬ sów dla próby kontrolnej (fig. 2). Natomiast czesto¬ skurcz, oddech i elektrokardiogram po podaniu PGFE-3AC lub PGFE-4AC (fig. 4 i 5) sa praktycz¬ nie takie same jak przy próbie kontrolnej. Jak z tego wynika, PGFE-3AC i PGFE-4AC sa cennymi lekami, gdyz mie wywoluja one zadnych odchylen od normy. Podobnie zachowuja sie inne pochodne prostaglandyn wedlug wynalazku.W tescie na skutecznosc w wywolywaniu poro¬ nien w porównaniu z PGF2a, grupie 5 myszy ICR-JCL w szóstym dniu ciazy podawano raz dziennie w ciagu 4 dni dozylnie i podskórnie 0,2 ml 5% roztworu etanolu w soli fizjologicznej zawiera¬ jacego taka sama dawke PGFE-3AC, PGFE-4AC lub PGF2a. Myszy dalej hodowano dla potwierdze¬ nia wystapienia poronienia w grupie testowanej az do momentu porodu w grupie kontrolnej, której podawano tylko roztwór etanolu w soli fizjologicz¬ nej.Jak widac z wyników przedstawionych w tabe¬ lach 2 i 3, skutecznosc wywolywania poronienia przez PGFE-4AC i PGFE-3AC jest znacznie lepsza niz znanego zwiazku PGFaa.Tabela 2 Test na wywolywanie poronienia podawaniem podskórnym Próba Kontrolna , 5% roztwór eta¬ nolu w soli fizjo¬ logicznej Odnosnik PGF2a PGF2a Zwiazek wedlug 1 wynalazku PGFE-4AC PGFE-4AC 1 PGFE-3AC Daw¬ ka Mg 0 15 30 15 30 15 Ilosc uro¬ dzin (gru¬ pa 5 myszy) 5 5 4 0 0 0 % poronien 0 0 20 100 100 1 100 Tabela 3 Test na wywolywanie poronienia podawaniem dozylnym Próba Kontrolna 5% roztwór eta¬ nolu w soli fizjo¬ logicznej Odnosnik PGF2a PGF2a PGF2a Zwiazek wedlug wynalazku PGFE-4AC PGFE-4AC PGFE-3AC PGFE-3AC PGFE-3AC Daw¬ ka Mg 0 2,5 5,0 15,0 2,5 5,0 1,0 2,5 5,0 Ilosc uro¬ dzin (gru¬ pa 5 myszy) 5 5 5 4 3 0 4 2 0 % poronien 0 0 0 20 40 100 20 60 100 W podobny sposób testowano inne pochodne prostaglandyny wedlug wynalazku na zdolnosc wy¬ wolywania poronienia. Zwiazki wedlug wynalazku rozpuszczano w oleju z oliwek w róznych steze-r naach w celu znalezienia dawki skutecznej dla wy¬ wolania poronienia (100%). 0,2 ml roztworu wstrzy¬ kiwano podskórnie grupie 5 ciezarnych myszy ICR-JCL. Po Jednorazowym podaniu podskórnym 0,2 ml roztworu mysaom ICR-JCL w 4 dniu ciazy, zwierzeta hodowano dalej dla potwierdzenia wysta¬ pienia poronienia, az do momentu porodu w grupie kontrolnej, której podawano tylko olej. io 15 90 30 35 40 45 50 55 60127 780 id • Tabela 4 Test na wywolywanie poronienia jednorazowym podawaniem podskórnym Próba 1 Kontrolna i Olej z oliwek Odnosnik PGF2a PGF2a Zwiazek wedlug wynalazku PGFE-BA PGFE-3AC-BA PGFE-Pr PGE2E-BA PGE2E-2AC-BA PGEiE-Ba PGEiE-zAC-BA Dawka w molach 0 8,5 X 10^ 8,5 X 10~« 5,6Xl0-« 5,6X10^ 5,6X10-8 5,6 X lO""8 5,6X10-8 5,6X10-8 5,6X10-8 nosc urodzin 5 5 5 1 0 1 1 0 1 , ; o % poro¬ nien i 1 0 | 0 0 | 80 100 80 80 100 80 100 Ponizsze przyklady ilustruja przedmiot wynalazku.Przyklad I. Wytwarzanie estru estra-1,3,5(10)- -trieno -3 - hydiroksy - 17 - oksykarbonylometylowego kwasu 9a, lla, 15a-trójhydroksy-5-cds-13-trans-pros- tadienowego (PGFE) oraz soli potasowej i srebro¬ wej kwasu 9a, lla, 15a-trójhydroksy-5-cis-13-trans- -prostadienowego (PGF2a). aN. Otrzymywanie soli potasowej PGF2a.Do mieszaniny 1 ml wody i 0,1053 g (2,97 X 10"1 mola) PGF2a oziebionej do temperatury +1 do —2°C, dodaje sie powoli podczas mieszania 1 ml wodnego roztworu zawierajacego 0,0205 g wodoro¬ tlenku potasowego. Calosc miesza sie w ciagu okolo jednej godziny otrzymujac klarowny roztwór o pH 7,5—8,5. . b) Otrzymywanie soli srebrowej PGF2a. 0,05301 azotanu srebrowego rozpuszcza sie w ma¬ lej ilosci wody i otrzymany roztwór dodaje sie bez dostepu swiatla do wodnego roztworu soli potaso¬ wej PGF2a. Calosc miesza sie w ciagu 15 minut.Wytracony bialy osad soli srebrowej PGF2« odsacza sie, przemywa woda i eterem i suszy pod zmniej- saonym cisnieniem w temperaturze pokojowej.Otrzymuje sie 0,1085 g (79,14%) bialego osadu soli srebrowej. Otrzymywanie 17 ^-bromooctanu estra- -l,3,5(10)-tieinolu-3/?.Do roztworu 10 g estradiolu w 400 ml bezwodnego czterowodorofuranu dodaje sie 8,8 g bezwodnej pi¬ rydyny. Roztwór oziebia sde do temperatury —5 dq —7°C i wkraipla sie mieszanine 74 g czterochlorku, wegla i 22,5 g bromku a^bromoacetylu. Calosc po¬ zostawia sde w ciagu nocy, po czym odsacza wytra¬ cony osad i odparowuje rozpuszczalniilk. Pozostalosc rozpuszcza sie w eterze etylowym i rekrystaliziuje, otrzymujac estra-l,3,5(10)-tieno-3-17 ^-dwubromo- octan. 2 g otrzymanego produktu rozpuszcza sie w 900 ml metanolu, roztwór ochladza do temperatury —5°C i wkrapia 20 ml wodnego roztworu 0,2 g weglanu potasowego. Po uplywie 30 minut do roz¬ tworu dodaje sde 1000 ml wody, po czym odsacza i suszy wytracony osad. Zgodnie z analiza elemen- 10 15 50 55 60 tarna i widmem w podczerwieni otrzymany pro¬ dukt jest 17 ^-bromooctanem estra-l,3,5(10)-tienolu- -Zfi. Reakcja soli srebrowej PGF2a z 17/7-bromo- octafnem estra-l,3,5-(10)-trienolu-3 ^. 0,1085 g (2,35 X lO"4 mola) soM srebrowej PGF2« rozpuszcza sie bez dostepu swiatla w 2 ml dwu- metylosulfotlenku i dodaje 0,1000 g 17/?-bromooc- taniu estra-1,3,5(10)-trienolu-3 fS. Calosc miesza sie w temperaturze pokojowej w ciagu 2 dni, po czym odsacza sie wytracony bromek srebra. Do przesaczu dodaje sie 20 ml wody i ochladza. Po odwirowaniu otrzymanej emulsji otrzymuje sde bladozólty oleisty produkt. Produkt ten chromatografuje sde na 42 g zelu krzemionkowego, stosujac do elucji mieszanine 45 :45 :10 cykloheksanu, octanu etylu i etanolu.Otrzymuje sie z wydajnoscia 68,95% oczyszczony zwiazek PGF2aE o wzorze 20, bedacy polaczeniem PGF2a i estradiolu.Analiza elementarna: obliczono: C — 72,07, H —8,71%; znaleziono: C — 71,60, H —8,00%.Widmo IR: 3400, 2920, 2850, 1735, 1610, 1580, 1495, 1440, 1378, 1350, 1280, 1215, 1140, 107Ó, 1040, 1020, 1000, 960, 920, 915, 865, 810, 780, 720 om-i.Przyklad II. Wytwarzane estru estra-l,3,5(10)- -trieno - 3 - acetoksy - 17 - oksykarbonylometylowego kwasu 9 a, 11 a, 15 a-trójacetoksy-5-cis-13-trans- -prostaidieoowego.Sól potasowa i srebrowa PGF2a oraz 17-bromo- octan estra-l,3,5(10-trienolu-3 wytwarza sie w spo¬ sób podany w przykladzie I. Reakcje soli srebrowej PGF2a z 17-btfamooctanjem estra-l,3,5(10)-trienolu-3 przeprowadza sde równiez w sposób opisany w przykladzie I. Acylowande polaczenia PGF2a z estra¬ diolem.Do umieszczonego w kolbie stozkowej o pojem¬ nosci 10 ml roztworu 0,0290 g polaczenia PGF2a z estradiolem (PGFE) w 0,5 ml bezwodnej pirydyny dodaje sie 0,15 ml bezwodnika octowego i calosc miesza w ciagu nocy w temperaturze pokojowej.Nastepnie odparowuje sie rozpuszczalnik pod 7jnniejszonym cisnieniem w temperaturze 45°C i otrzymuje 0,0351 g acetylowej pochodnej polacze¬ nia PGF2a z estradiolem (PGFE-4AC) w postaci oleistego produktu. Strukture otrzymanego zwiazku o wzorze 21 potwierdza analiza elementarna i wid¬ mo w podczerwieni.Analiza elementarna: obliczono: C —69,06, H—7,91%; znaleziono: C —68,8, H —8,0%.Widmo IR: 2920, 2850, 1735, 1610, 1593, 1580, 1490, 1430, 1375, 1230, 1150, 1010, 96Q, 890, 865, 820, 793, 780, 750, 705, 676 cm-1.Przyklad III Wytwarzanie estru estra-1,3,5- (L0)-Weno-3-hydiroksy-17-oksykarbonylometylowego kwasu 9a, lla, 15a-trójacetoksy-5-cds-13-trans^prOfti- tidienowego.Do roztworu 0,1008 g PGF2a w 1,0 ml bezwodnej pirydyny dodaje sie 0,3 ml bezwodnika octowego i calosc pozostawia w ciagu nocy. Pirydyne i bez¬ wodnik octowy odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 40°C a pozostalosc prze¬ mywa sie woda otrzymujac oleisty produkt. Do tego produktu dodaje sie 2 ml wody i 3 iml etanolu127 780 11 12 oraz 0,0186 g wodorotlenku potasowego i chlodzi woda w ciagu Jednej godziny. Do mieszaniny po¬ wyzszej dodaje sie. roztwór 0,0515 g azotanu srebra w 2 ml wody i pozostawia w ciagu jednej godziny bez dostepni swiatla. Otrzymuje sie 0,1140 g moli srebrowej acetylowanej PGF2a. 0,11 g powyzszej soli rozpuszcza sie w 2 ml dwu- metylósiulfotlenku i dodaje 0,10 g 17-bromooctanu ertaa^l,3,5(10)-trienolu-3. Mieszanine pozostawia siq w ciagu 48 godzin bez dostepu swiatla, po ozym od-» sacza sie wytracony bromek srebrowy przez filtr G-4. Przesacz miesza -sie z 20 ml zimnej wody i otrzymany oleisty produkt odwirowuje sie a nas¬ tepnie chromatografuje na 42 g zelu krzemionko¬ wego, stosujac do elucjd mieszanine 45 : 45 : 10 cyk¬ loheksanu, octanu etylu i etanolu. Otrzymuje sie oczyszczony oleisty produkt, który zgodnie z analiza elementarna i widmem w podczerwieni jest zwiaz¬ kiem o wzorze 22 (PGFE-3AC).Analiza elementarna: obliczono: C — 69,70, H — 8,08%; znaleziono:!]] ' C — 68,90, H — 8,0%.^Widirno IR: 34G0, 2020, 2850, 1735, 1610, 1580, 1500, 1440, 1370, 1230, 1145, 1080, 1020, 960^ 915, 865, 812, 790, 780, 725 cm"*.Przyklad IV. Do roztworu 0,1 g (2,17 c 10-4 mola (soli srebrowej PGF2a w 1 ml bezwodnego dwumetylosulfotleniku dodaje sie bez dostepu swia¬ tla w temperaturze pokojowej 0,13 g 17 /?-bromo-f octanu-3;-benzylooksy-l,3,5(10)-trieinu. Po zakoncze¬ niu reakcji oddziela sie bromek srebrowy a przesacz ochladza sie i miesza z woda. Oleisty produkt od¬ dziela sie przez odwirowanie suszy w eksykatorze pod znnndejszonym cisnieniem i rozpuszcza w mie¬ szaninie 49:45:10 octanu etylu, cykloheksanu i etanolu. Roztwór przepuszcza sie przez kolumne z zelem krzemionkowym otrzymujac 0,12 g (7,18%) zwiazku PGFE-BA o wzorze 23. Wzór sumaryczny C47H620«, i ciezar czasteczkowy 770.Analiza elementarna: obliczono: C —73,25, H —8,05%; znaleziono: C — 73,01, H — 7,93%.Widmo IR: 3400, 2920, 2840, 1735, 1600, 1580, 1490, 1450, 1418, 1380, 1350, 1260, 1208, 1170, 1145, 1078, 1060, 1020, 1000, 960, 910, 890, 874, 812, 796, 780, 698, 680, 610 cm-*..Przyklad V. 21,0 mg (2,73 X 10~5 mola) PGFE-BA rozpuszcza sie w 0,5 ml bezwodnej pi¬ rydyny i do roztworu dodaje sie 0,15 ml .bezwod¬ nika octowego. Mieszanine chlodzi sie loclem i po¬ zostawia na noc, po czym odparowuje rozpuszczal¬ nik pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 40°C.'Pozostalosc rozpuszcza sie w mieszaninie 50:30 octanu- etylu i cykloheksanu i przepuszcza przez kolumne z zelem krzemionkowym. Otrzymuje sie 23,5 mg (96,31%) zwiazku PGFE-3AC-BA o wzo¬ rze 24.Analiza elementarna: obliczono: C — 71,0, H —7,50%; znaleziono: C —71,2, H —7,62%.Widmo IR: 2920, 2850, 1735, 1600, 1580, 1490, 1450, 1425, 1370, 1240, 1170, 1145, 1078, 1QC0, 965, 915, 890, 705, 680 cm-*.Przyklad VI. 0,1 g (2,17 X10'* mola) soli srebrowej PGF3a rozpuszcza sie w 1 ml b^zwodinego dwumetylosuliotlenku i do roztworu dodaje bez dostepu swiatla 0,114 g (2,6 X10-* mola) 17^-bro- mooctaou 3-pmpioriylox^sy-l;,3,5(10)-trieri!U. Reakcje prowadzi sie w temperaturze.pokojowej w ciagu i 3 dni. Nastepnie odsacza sie bromek srebrowy i przesacz miesza z woda. Oleisty pro sie za pomoca odwirowania w, temperaturze poko¬ jowej. Produkt ten rozpuszcza sie w mieszaninie 45:45:10 octanu etylu, cykloheksanu i etanolu i- ro^- io twór przepuszcza przez kolumne z zelem krzemion¬ kowym. Otrzymuje sie 0,12 g; oleistego produktu, bedacego zgodnie z analiza elementarna;'! widmem (w podczerw^ieni zwiazkiem PGfE-PR o wzorze 25.Ciezar czasteczkowy 722. 1B .Analiza elementarna: obliczono: C — 71,47, H — 8,59%; .znaleziono: C — 71,30, H —8,55%.Widmo IR: 3400, 2920, 2840, 1735, 1600, 1590, 1580, 1490, 1430, 1373, 1230, 1150,' 1010, 960, u 890, 820, 793, 780; 750 cm*-.Przyklad VII. Do roztworu .0,1 g (2,17X 10-4 mola) soli srebrowej i?GE2 w 1 ml bezwodnego dwumetylosulfotlenku.dodaje sie 0,13 g 17 #-bromo- octanu 3-benzylooksy«l,3,5(10)-trieniu. .Reakcje pro- ¦ wadizi sie w; ciagu 8 dni; bea -dostepu swiatla,- po czym produkt oczyszcza sie oti^ywaiujac' 0,12 g ole- , istego zwiazku PGE.-2ErBA rQ -ywzpirtze 26, Strukture zwiazku potwierdza, analiza -elementarna i .widmo w podczerwieni. 30 Wzór sumaryczny C47H6r09, ciezar czasteczkowy 768.Analiza elementarna: obliczono: .-.£.— 73,43, H — 7,81%; . znaleziono: C—: 73,12, H — 7,89%.Widmo IR: 3420, 3000, 2950, 2920, 2850, 1735, 1705, 36 1585, 1490, 1450,. 1418,, 1330, 1368, 1350, 1235, 1145, .1090, 1018, 965^890, 780, 720, 700, 630 cm"1.Powtarzajac postepowanie z przykladal V i stosu¬ jac jako zwiazek wyjsciowy PGE2E-BA, przepro- 40 wadza sie czesciowe ace^yiowanifc w-temperaturze pokojowej, otrzymujac v oleisty produkt; bedacy zgodnie z analiza elementarna i widmem w? pod¬ czerwieni zwiaakiem PGE Wzór sumaryczny: CsiHeiOn, ciezar czasteczkowy 852.• Analiza elementarna: obliczono: C — 71,83, H —7,51%; znaleziono: C —72^)3, H—3£9%.Widmo IR: 2950, 3920, 2850, 1735, 1705, 1583, 1490, 1448, 1415, 1381, 4363, 1350, 1235, 1143, BO 1090, 1020, 970, 890,-780, 720, 698, 680 am^.Przyklad VIII. Do roztworu 0,1 g soli srebro¬ wej PGRi w 1 ml bezwodnego dwumetylosulfotlen- ku dodaje sie 0,13 g tT^4nmooctai^^-betrizylo- M oksy-l,3,5(10)-trienu. Reaikoje prowadzi .sie* w ciagu trzech dni w pokojowej temperaturze i bez dostepu swiatla, po czym produkt oczyszcza sie Otrzymujac 0.12 g bezbarwnego-Lwiaizlku PGEirE-BA o wzo¬ rze 28. Strukture zwiaaku pot^erdza suifcliza -ele- 80 mentalna i widmo w podazerwiemri.Wzór sumaryczny C47H62O9, ciezar czasteczkowy 770.Analiza,elementarna: .Obliczono: C —73,24, H —8,05%; m zwieziono: C —73,12, H —7,89%. _,^;,^13 127 780 14 Widmo w podczerwieni: 3420, 3000, 2950, 2920, 2850, 1735, 1705, 1585, 1490, 1450, 1418, 1380, 1368, 1350, 1235, 1145, 1090, 1018, 965, 890, 780, 720, 700, 680 cm-.Powtarzajac postepowanie z przykladu V i sto¬ sujac jako zwiazek wyjsciowy PGEiE-BA, przepro¬ wadza sie czesciowo acetylowanie w temperaturze pokojowej, otrzymujac oleisty produkt, bedacy zgodnie z amaliza elementairna i widmem w pod¬ czerwieni zwiazkiem PGEi-2AC-BA o wzorze 13.Wzór sumaryczny C5iH660n, ciezar czasteczkowy 854.- Analiza elementarna: obliczono: C — 71,66, H — 7,73%; znaleziono: C — 72,03, H — 7,59%.Widmo IR: 2950, 2920, 2850, 1735, 1705, 1583, 1490, 1448, 1415, 1381, 1368, 1350, 1235, 1143, 1090, 1020, 970, 890, 780, 720, 698, 680 cm-1.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowych pochodnych pros- taglandyn bedacych polaczeniem prostaglandyny ii 20 z hormonem sterydowym o wzorze 1 lub 2, w któ¬ rym R oznacza atom wodoru lub grupe acetylowa, Z oznacza grupe -OR lub = 0, n oznacza liczbe 1 lub 2, m oznacza liczbe 1, a St oznacza grupe o wzo¬ rze 3, 4, 5 lub 6, w którym R1 ozmaoza alom wodoru, grupe acetylowa, propionylowa lub benzoalowa, znamienny tym, ze zwiazek wiazacy o wzorze X(CH2)il COOH lub X(CH2)n COX, w którym n oznacza liczbe 1 lub 2, a X oznacza atom chlorowca poddaje sie reakcji z zawierajacym w polozeniu 17- lub 21- grupe hydroksylowa hormonem stery¬ dowym o wzorze 7, 8, 9 lub 10, w którym R1 ma wyzej podaine znaczenie i wytworzony zmodyfiko¬ wany hormon sterydowy poddaje sie reakcji z pros- taglamdyna, sola prostaglandyny lub acetylowana prostaglandyna o wzorze 11 lub 12, w którym R i Z maja wyzej podaine znaczenie. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako prostaglamdyme stosuje sie prostaglandyne PGEi, PGE2, PGFia i PGF2a, a jako hormon .ste¬ rydowy stosuje sie estradiol lub 11-dezoksyikorty- kosteron. o o li II c+o-ecH^c^-st Z n m WZÓR 1 0 C-f-O-KH 4C+St 2n m OR OR WZÓR 2 WZCfR 3 WZ0R 5127 780 WZCR 6 WZtiR 9 WZdR 8 WZtfR 10 o II C-OH OR OR WZdR 11 OR OR WZtfR 12 OH COOH PGF\ OH OH WZÓR K OH COOH PGF~ OH OH WZÓR 15 COOH PGF.OH OH WZÓR 16 COOH Pb£i .COOH PGE.OH OH WZÓR 18127 780 OCOCH WZÓR 20 OCOCH O O I! II C-O-ChU-C-O- H3C" 0COCH3 : OCOCH WZÓR 21 OCOCH 3 OCOCH3 C-0-CH,-C-0 1 H,C PGFE-3AC OCOCH WZÓR 22 O O ¦C-0-CH7-C-0 H3C PGFE-EA WZÓR 23 O O II O-CH5C-O 2.H3C OCO -o OCOCH3 ócoch PGFE-3AC-BA W WZÓR 24 OCO-O OH OH O O C-O-CH5C-O- H3C- PGFE-PR WZÓR 25 OCOC2H5 O O II O-CFU-C-O 1 H3C OH OH PGE2E-BA WZÓR 26 OCO-^ ^ O O C-O-CH-C-O- 2h3C OCOCH3 OCOCH3 WZÓR 27 PGE E-2AC-BA W 2 ocomQ O O O O C-O-ChU-C-0 H3C °C0CH3 ÓCOCH3 PGEjE-2AC-BA °'C0-O127 780 FI G. I toor O O.l 1.0 10.0 iOO.O ilosc wprowadzonego estradiolu Fi 6. z czestoskurcz oddech MJ^MJUUUUUAJJ FI 6. 3 IaKv^vAAJ^AAAKA| isek.F/ 6. 4 czestoskurcz -ergKTri-itcrGiogram KJ^JJUUUUUUd I- Fl G. 5 Czesfosk.jrc? elek troKardioaram jU^AJuU~L,V-A-XJ, U _ •xk ~\ —*¦ OZGraf. Z.P. Dz-wo, z. 138 (85+15) 12.85 Cena 100 il PL PL PL PL PL PL PL PL PL