Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania z miedzi i stopów miedziowych tasm lub arkuszy o izotropowych wlasnosciach mechanicznych, podatnych na ksztaltowanie na zimno przy stopniu gniotu 70-99%.Znane i powszechnie stosowane sa glównie dwa sposoby wytwarzania tasm i arkuszy z miedzi lub stopów miedziowych, rózniace sie miedzy soba w zasadzie tylko czynnosciami odlewniczymi, wykonanymi po stopieniu wsadu.W pierwszym ze znanych sposobów ze stopionej miedzi lub stopionego stopu miedzi odlewa sie wlewek w postaci bloku, poddawany nastepnie zgniataniu lub walcowaniu na goraco albo zimno. Podczas walcowania na zimno, zaleznie od plastycznosci materialu lub stosowanie do wlasnosci mechanicznych, jakie ma miec tasma, wykonuje sie kilkakrotnie obróbke cieplna i operacje wytrawiania. Liczba tych operacji zalezy glównie od kowalnosci stosowanego materialu (R. Adamec i R. Leder — „Metali" 1972r., zeszyt 4, strony 328-332).W drugim ze znanych sposobów stopiony metal odlewa sie w krystalizatorze otrzymujac tasme o grubosci co najmniej 10 mm oraz szerokosci nie wiekszej niz 500-600 mm, a nastepnie tak odlana tasme ksztaltuje sie przez walcowanie na zimno w kilku przejsciach na zadana grubosc koncowa, wykonujac miedzy poszczególnymi przejsciami operacje wytrawiania i obrópke cieplna. Zaleznie od plastycznosci materialu wykonuje sie takze wyrzazanie ujednorodniajace, niekiedy nawet przed walcowanie (H. Gooszens, E. Nosch — „Czasopismo o metaloznawstwie 64", 1073 r., strony 79-84).Ten drugi sposób ma wiele istotnych zalet, jednakze nie nadaje sie do wytwarzania tasm i arkuszy z miedzi, brazu berylowego i aluminiowego, o duzej przewodnosci elektrycznej. W obu sposobach czesto nie do unikniecia sa zanieczyszczenia w postaci pierwiastków, pogarszajacych ciagliwosc materialu i powodujacych pekniecia tasmy lub arkusza, zarówno podczas walcowania na goraco jak i na zimno.Dla zmniejszenia szkodliwego wplywu niektórych pierwiastków, przenikajacych do miedzi *ub stopów miedziowych, dodaje sie odpowiednie dodatki stopowe, na przyklad dla zmniejszenia2 127 178 zawrotnosci tlenu w miedzi wprowadza sie fosfor, lit albo magnez. Poniewaz te pierwiastki stopowe nalezy stosowac w duzym nadmiarze, to wlasnie pozostalosc odtleniajacego pierwiastka ma szkodliwy wplyw na jedna z najwazniejszych wlasnosci miedzi, to znaczy na jej elektryczna przewodnosc wlasciwa.Miedz pozbawiona tlenu o duzej przewodnosci wlasciwej jest wytwarzana przez wytapianie w warunkach prózni, albo w atmosferze ochronnej, zawierajacej tlenek wegla. Jednakze jak dotad poziome ciagle odlewanie tasm ze stopionej miedzi stanowi nie rozwiazany jeszcze problem.Przy wytwarzaniu tasm z miedzi i jej stopów istnieje tendencja do eliminowania jej struktury wlóknistej, która ma szkodliwy wplyw na wlasnosci plastyczne materialu, to znaczy stanowi przeszkode do wykonywania glebokich tloczen. Ta wlóknista struktura wystepuje w miedzi i jej stopach podczas walcowania na zimno przy stopniu gniotu powyzej 70%, oraz podczas obróbki cieplnej odpuszczania, wykonywanej w temperaturze wyzszej od 400°C. Szkodliwa anizotropia lub wlóknistosc wystepuje w miedzi wówczas, gdy znajduje sie w nej 0,01-0,05% P, 0,1-0,5% Be oraz przy zawartosciach Cd przekraczajacych 0,1%. Nie wystepuja natomiast te niepozadane wlasci¬ wosci, gdy zawartosci Be i P sa wieksze niz podane powyzej (J. Vere— „Metalografia Ogólna", tom II „Wlasnosci metali i spoiw", Budapeszt, 1956 r., strona 360). Jednakze z kolei zawartosc takiej ilosci pierwiastkó^w stopowych powoduje, ze midz staje sie nieuzyteczna dla zastosowan jako przewodnik elektryczny.Wlasnosci izotropowe mozna takze uzyskiwac przez walcowanie na zimno przy niewielkim stosunkowo stopniu gniotu, rzedu 50-60% i przez wielokrotne odpuszczanie. Jednakze jest to obróbka wymagajaca znacznych kosztów i w zwiazku z tym ekonomicznie nieuzasadniona.Szkodliwy wplyw zanieczyszczen w postaci pierwiastków takich jak Bi, Pb, S, Fe + P, As i Sb na kowalnosc na goraco miedzi i jej stopów, majacych strukture typu a, jak nowe srebro, miedz-nikiel, mosiadz, brazy cynowe i aluminiowe, jest ogólnie znany. Przykladowo, tolerowana zawartosc Pb wynosi 0,02% wagowo w mosiadzu typu a, 0,015% woagowo w nowym srebrze, oraz 0,04% w brazie cynowym. Zawartosc olowiu ponad te wartosci graniczne moze powodowac przy ksztaltowaniu na goraco oraz przy poziomym odlewaniu tasm róznego rodzaju pekniecia, nato¬ miast przy walcowaniu na zimno rozlegle pekniecia przykrawedziowe. W ten sposób wyroby staja sie nieprzydatne do dalszej obróbki lub moga byc obrabiane przy znacznych stratach materialu i pogorszeniu jakosci wyrobów.Dla usuniecia szkodliwego wplywu Pb i Bi na kowalnosc na goraco miedzi i stopów miedzio¬ wych wprowadza sie pierwiastki tworzace zwiazki metaliczne o wysokiej temperaturze topnienia z olowiem i bizmutem. Kowalnosc na goraco zanieczyszczonej miedzi zostaje w ten sposób popra¬ wiona przez dodawanie Ca, Ce,lub Zr, natomiast kowalnosc mosiadzu poprawia sie przez dodanie Ce, Zr, Li lub U, zas nowego srebra przez dodawanie Ce (Meltsev i inni — „Metalografia metali kolorowych i stopów", Moskwa, 1960 r., str. 19).Szkodliwy wplyw zanieczyszczenia fosforem na kowalnosc na goraco jest eliminowany w przypadku stopów miedziowo-niklowych przez dodawanie Mn i Mg, natomiast w przypadku nowego srebra przez dodawanie Mn.Powyzsze przyklady swiadcza jak wielka jest róznorodnosc srodków zapobiegajacych tworze¬ niu sie niekorzystnej struktury krystalicznej w wyrobach majacych postac tasm i arkuszy, jak równiez redukujacych szkodliwy wplyw zanieczyszczen zawartych w miedzi i jej stopach.Nie jest znana jednolita praktyka w przemysle, pozwalajaca na wytwarzanie z miedzi i jej stopów tasm i arkuszy o izotropowych wlasnosciach mechynicznych, majacych duza kowalnosc na zimno i umozliwiajacych ksztaltowanie przy stopniu gniotu 70do99%.Celem wynalazku jest wyeliminowanie wskazanych niedogodnosci znanych sposobów, zas zadaniem wynalazku jest opracowanie sposobu wytwarzania z miedzi i jej stopów tasmy lub arkuszy, nadajacego sie do stosowania niezaleznie od rodzaju stopu i zanieczyszczen zawartych w miedzi lub stopie miedzi, a nadto umozliwiajacego wytworzenie tasm i arkuszy o dobrej kowalnosci na zimno, przydatnych do ksztaltowania na zimno przy zgniocie 70-99%.Sposób wytwarzania z miedzi i stopów miedziowych tasm i arkuszy o izotropowych wlasnos¬ ciach mechanicznych, polegajacy na topieniu wsadu, dodawaniu do kapieli dodatków metalurgi¬ cznych, ciaglym odlewaniu stopionego metalu w krystalizatorze, a nastepnie chlodzeniu i127 178 3 walcowaniu odlanej tasmy do zadanej grubosci, zgodnie z wynalazkiem charakteryzuje sie tym, ze do kapieli dodaje sie borek cyrkonu w ilosci 0,01 do 0,075% wagowo w stosunku do masy wsadu, przy czym ewentualnie zastepuje sie nie wiecej niz 50% wagowych zawartoscicyrkonu z dodanego borku cyrkonu co najmniej jednym z takich metali jak Ti, V, Nb, Ca, Mg, Co, a ponadto ewentualnie dodaje sie do kapieli cyrkonu w stosunku stechometrycznym obliczonym dla zawar¬ tosci olowiu w kapieli powyzej 0,015% wagowych, po czym tak przygotowana kapiel odlewa sie w znanym krystalizatorze, a wychodzaca z niego tasme chlodzi sie wtórnie za pomoca gazu obojetnego.Korzystnie, wyciaga sie tasme z krystalizatora z predkoscia 7-17 m/godz.Dodawanie borku cyrkonu do stopionego wsadu w postaci miedzi lub stopu powoduje uzyskanie tasmy lub arkuszy o zwiekszonej kowalnosci, a stosowanie jakichkolwiek innych domie¬ szek staje sie zbedne. Borek cyrkonowy zachowuje swoje korzystne skutki równiez przy powtór¬ nym topieniu tasmy lub arkuszy z miedzi lub stopów miedzi. Tasma lub arkusz wytworzone sposobem wedlug wynalazku, poddane intensywnemu walcowaniu na zimno oraz odpuszczaniu, nie wykazuja sladów struktury wlóknistej, powodujacej anizotropie wlasnosci mechanicznych. Jest to efekt zupelnie nieoczekiwany i zaskakujacy, poniewaz tego rodzaju niepozadana struktura jest zawsze skutkiem krystalizacji, intensywnego walcowania i obróbki cieplnej.Glówna zaleta sposobu wedlug wynalazku jest to, ze pozwala on niezaleznie od rodzaju zaniczyszczenia miedzi lub jej stopów, jak równiez niezaleznie od skladu stopu miedzi, ujednolicic proces wytwarzania tasmy lub arkuszy, przez zastosowanie w zasadzie jednego dodatku metalurgi¬ cznego, to znaczy borku cyrkonu.Sposób wedlug wynalazku moze byc stosowany bez komplikacji na skale przemyslowa, umozliwiajac ekonomicznie uzasadnione watwarzanie tasm z czystej miedzi i stopów miedziowych (a-Sr, a+/3-Sr, A1P, brazy miedziowo-niklowe lacznie z brazami aluminiowymi, cynowymi i chromowymi).Sposób wedlug wynalazku zostal szczególowo przedstawiony w ponizszych przykladach wykonania.Przyklad I. Dla wytwarzania tasmy z miekkiej miedzi o grubosci 0,2mm topi sie miedz katodowa w sposób konwencjonalny w piecu indukcyjnym. Podczas topienia kapiel zostaje pokryta suchym weglem drzewnym. Gdy temperatura kapieli metalowej ma wartosc 1200°C, zostaje ona spuszczona do stalocieplnego pieca, nalezacego do urzadzenia do ciaglego odlewania tasmy. Po zakonczeniu spustu do kapieli dodaje sie 0,03% wagowych (w stosunku do wagi metalu) ZrB2 jako 5% stop Cu-ZrB2, a nastepnie rozpoczyna sie odlewanie metalu w krystalizatorze, z którego otrzymuje sie tasme o grubosci 15 mm i szerokosci 250mm z predkoscia 12m/godz., przy czym w miedzyczasie zamyka sie doplyw gazowego azotu i wtórnie chlodzi sie tasme w sposób ciagly. Zuzywany ciekly metal jest zastepowany z okreslona predkoscia, a jednoczesnie swiezo doprowadzany metal jest uzupelniany przy kazdorazowej dostawie iloscia ZrB2 odpowiadajaca wartosci 0,03% wagowych ilosci swiezo dodawanego metalu. Po usunieciu powierzchniowej war¬ stwy o grubosci 0,5mm z obydwu stron odlanej tasmy, tworzy sie zniej rolki o wadze 2ton:Rolki te sa odtluszczane, a nastepnie sa walcowane na walcarce dwuwalcowej na grubosc 2 mm w siedmiu przejsciach, nastepnie walcowaniejest kontynuowane na walcarce czterowalcowej dla wytworzenia tasmy koncowej o grubosci 0,2mm. Z kolei tasma jest odpuszczana w przelotowym piecu do obróbki cieplnej w temperaturze 550°C do 600°C, po czym jest wprowadzana do kapieli trawiacej.Zdolnosc ciagnienia tasmy, jaka sie w ten sposób otrzymuje, wynosi co najmniej 9,6 w skali Erichsena.Przyklad II. Postepuje sie w sposóbjak podano w przykladzie I, ale 50% cyrkonu zawartego w ZrB2 zastepuje sie identyczna iloscia tytanu, wprowadzanego jako TiB2, tj. przez dodanie 1,8 kg stopu Cr-ZrB2, 1,8 kg stopu Cu-TiB2. Zdolnosc ciagnienia wytworzonej tasmy jest taka sama jak w przypadku tasmy wedlug przykladu I.Przyklad III. Do wytworzenia ciagnionej tasmy mosieznej ogrubosci 0,5mm. ostrukturze a + /? i skladzie 63% Cu wagowo, 36,6% wagowo Zn oraz 0,4% wagowo Ni, przetapia sie recyrkulo- wane odpady dochodzace do 60% zastosowanego wsadu w piecu indukcyjnym, nastepnie dodaje sie miedz katodowa w ilosci 25% wagowych wsadu, wióry Cu-Ni o stosunku 75:25% w ilosci odpowiadajacej 0,4% Ni oraz blok cyny w ilosci odpowiadajacej kompozycji stopu.4 127178 Przy okreslaniu ilosci wiórów Cu-Ni uwzglednia sie takze zawartosc niklu w poprzednio stopionych odpadach. Gdy temperatura kapieli osiaga zalozona wartosc spuszcza sieja do pieca stalocieplnego nalezacego do urzadzenia do ciaglego odlewania tasmy. Przed spustem dodaje sie 6kg stopu o zawartosci 5%Cu-ZrB2 (co odpowiada 0,05% wagowo 600 kg spuszczonego stopu metalowego) dla stopienia, przy czym stopiony metal odlewa sie w postaci tasmy o grubosci 15 mm i szerokosci 320,, przy predkosci lOm/godz. Po usunieciu warstwy powierzchniowej grubosci 0,5mm po obydwu stronach tasmy, zwija sieja w postaci rolek, z których kazda wazy2tony.Nastepnie tasme po odtluszczeniu walcuje sie w walcarce dwuwalcowej w trzynastu przejs¬ ciach do grubosci l,8mm, po czym kontynuuje sie walcowanie w walcarce czterowalcowej dla uzyskania tasmy o grubosci 0,5 mm. Uzyskana tak tasma zostaje poddana odpuszczaniu w piecu stalocieplnym w temperaturze 550°C, po czym wytrawia sie ja. W ten sposób otrzymuje sie tasme o wytrzymalosci na rozciaganie o =300-380 N/mm2,jej wydluzenie Siowynosi co najmniej 44%, a jej zdolnosc do ciagnienia wynosi co najmniej 11,8 w skali Erichsena.Pr z y k l a d IV. Po stopieniu wsadu zanieczyszczonego olowiem, postepuje sie w sposób jak w przykladzie III z ta róznica, ze poza dodaniem ZrB2, dodaje sie takze 0,025% wagowo Zrjako 1,5 kg stopu 10% Cu-Zr dla usuniecia skutku zawartosci 0,05% Pb, obecnego jako zanieczyszczenie, dalej postepuje sie jak opisano w przykladzie III. Wlasnosci mechaniczne tasmy wytworzonej w ten sposób sa identyczne jak te, które sa podane w przykladzie II.Przyklad V. Dla wytworzenia tasmy sprezynowej z nowego srebra (Cu Ni 18 Zn; 18% wagowo niklu, 24% wagowo Zn oraz 58% wagowo Cu), miedz katodowa stapia sie w piecu indukcyjnym, nastepnie dodaje sie nikiel katodowy w ilosci potrzebnej dla pozadanego skladu materialu tasmy.Nastepnie recyrkulowane odpady nowego srebra, odpowiadajace 50% wagowo calosci wsadu sa wprowadzane do kapieli, po czym bezposrednio przed spustem jest dodawany cynk w ilosci odpowiedniej dla skladu materialu tasmy.Takprzygotowana kapiel zostaje przeniesiona do pieca stalocieplnego nalezacego do urzadze¬ nia do ciaglego odlewania tasmy. Do tego pieca wprowadza sie stop 5% Cu-ZrB2 w ilosci odpowia¬ dajacej 0,04% wagowym wytopu, tzn. w przypadku 600 kg wytopu odpowiednio 2,4'kg, uwzgledniajac takze zawartosc uzytecznego pierwiastka mikrostopowego recylkulowanych odpa¬ dów, wynoszacego 50% wagowo calosci wsadu. Po rozpoczeciu czynnosci odlewania, tasme o grubosci 15mm*i szerokosci 320 mm krystalizuje sie z predkoscia 11 m/godz. Po usunieciu warstwy powierzchniowej o grubosci 0,5 mm przez frezowanie po obu stronach odlanej tasmy, tasma tajest walcowana na walcarce dwuwalcowej w czternastu przejsciach na grubosc 2 mm, a nastepnie na walcarce czterowalcowej do grubosci 0,74mm, po czym jest odpuszczana w atmosferze gazu ochronnego wewnatrz pieca stalocieplnego. Odpuszczona tasma jest ponownie walcowana na walcarce czterowalcowej na grubosc 0,5mm. Uzyskuje sie twardosc tasmy, mierzona w stopniach Vickersa, w zakresie HV 190do 230.Przyklad VI. Postepuje sie w sposób jak podano w przykladzie V z ta róznica, ze 50% wagowo cyrkonu zastepuje sie przez Nb, tzn., 1,2 kg stopu 5% Cu-ZrB2 stopu 5% Cu-NbB2dodaje sie do 600 kg wsadu. Twardosc tasmy otrzymanej w ten sposób jest taka sama jak podano w przykladzie V.Przyklad VII. W celu wytworzenia tasmy z brazu cynowego o twardosci przydatnej na sprezyny SnBz6, tzn., o znamionowej zawartosci Sn 6% wagowo, o grubosci 0,5mm, miedz katodowa jest topiona w piecu indukcyjnym. Podczas topienia powierzchnia kapieli zostaje pokryta suchym weglem drzewnym. Przed dodaniem cyny, jest dodawana pewna ilosc stopu Cu-P odpowiadajaca 0,02% wagowo P, a nastepnie wytop jest spuszczany do pieca stalocieplnego, nalezacego do urzadzenia do ciaglego odlewania tasmy.Nastepnie do wytopu jest dodawane 6 kg stopu 5% Cu-ZrB2 (odpowiadajace wagowo 0,05% stopu metalowego, spuszczonego w ilosci 600 kg), po czym zaczyna sie odlewanie oraz odlewa sie tasme o grubosci 15 mm i szerokosci 320 mm z predkoscia 14 m/godz. Po usunieciu warstwy powierzchniowej o grubosci 0,5 mm przez frezowanie po obydwu stronach tasmy, a nastepnie po odtluszczeniu, tasma ze stopu majacego ponad 6% jest walcowana po wyzarzaniu ujednorodniaja- cym ( w temperaturze 650°C przez 1,5 godziny) na walcarce dwuwalcowej w jedenastu przejsciach127178 5 na grubosc 2 mm, a potem na grubosc 1,05 mm na walcarce czterowalcowej. na zakonczenie tasma jest odpuszczana w przelotowym piecu i walcowana ostatecznie na grubosc 0,5mm. Uzyskuje sie twardosc tasmy wedlug skali Vickersa o wartosci zawartej miedzy HV 180aHV220.Przyklad VIII. Postepuje sie wedlug przykladu VII z ta róznica, ze wagowo 25%ZrB2 zostaje zastapione przez V, to znaczy 4,5kg stopu Cu-ZrB2 oraz l,5kg stopu WcCu-\ dodawane do 600 kg wsadu. Twardosctasmy otrzymana w ten sposób jest identyczna jak wartosc podana w przykladzie VII.Przyklad IX. Dla wytworzenia tasmy o grubosci 0,5mm z twardego stopu BeBz — brazu berylowego stapia sie miedz katodowa w piecu indukcyjnym. Podczas stapiania powierzchnia kapieli zostaje pokryta suchym weglem drzewnym. Zawartosc Be w stopie regulowana do wartosci zalozonej przez dodawanie stopu przejsciowego Cu-Be, po czym wytop jest spuszczany do pieca stalocieplnego urzadzenia do ciaglego odlewania tasmy, w którym jest utrzymywana atmosfera argonu lub azotu nad kapiela metalowa.Nastepnie do wytopu dodaje sie 6 kg stopu 5%ZrB2 i rozpoczyna sie odlewanie tasmy o grubosci 15 mm i szerokosci 250 mm z predkoscia 12 m/godz. Po opuszczeniu krystalizatora, tasma jest chlodzona w zamknietej szczelnie przestrzeni wypelnionej azotem. Po usunieciu warstwy powierzchniowej o grubosci 0,5mm przez frezowanie obydwu stron tasmy, zostaje ona odtlu¬ szczona i jest walcowana na walcarce dwuwalcowej na grubosc 2 mm, a potem na walcarce czterowalcowej na grubosc 0,5mm, przy czym w miedzyczasie, gdy tasma ma grubosc lmm, wzglednie 0,75 mm, poddaje sieja odpuszczaniu. Otrzymana w ten sposób tasma ma twardosc w skali Vickersa co najmniej HV215.Przyklad X. Dla wytworzenia tasmy o grubosci 0,5 mm ze stopu AlBz 5 — brazu aluminio¬ wego zawierajacego wagowo 5% aluminium, stapia sie miedz katodowa w piecu indukcyjnym, nastepnie zaleznie od wymagan wprowadza sie do wytopu stop przejsciowy 30% AlCu. Nastepnie wytop zostaje spuszczony do stalocieplnego pieca urzadzenia do ciaglego odlewania tasmy, oraz dodaje sie do niego stop 5%Cu-ZrB2 w ilosci 4,8 kg (odpowiadajacy 0,04% wagowo 600 kg wytopu), po czym odlewa sie w krystalizatorze tasme o grubosci 15mm i szerokosci 320mm z wydajnoscia 11 m/godz. Po usunieciu warstwy powierzchniowej grubosci 0,5 mm po obydwu stronach tasmy przez frezowanie, tasma zostaje odtluszczona i poddawana walcowaniu na wal¬ carce dwuwalcowej na grubosc 2 mm, a nastepnie na walcarce czterowalcowej na grubosc 0,8 mm, po czym zostaje odpuszczona w piecu do obróbki cieplnej w atmosferze ochronnej gazowej.Odpuszczona tasma jest nastepnie walcowana na grubosc 0,5mm na walcarce czterowalcowej.Otrzymana w ten sposób tasma ma wytrzymalosc na rozciaganie ob= 440 N/mm2oraz wydluzenie o5= 20% co najmniej.Przyklad XI. Dla wytworzenia tasmy o grubosci 0,8mm z miekkiego stopu Cu-Ni 25, zawierajacego wagowo 25% Ni i wagowo 75% Cu, miedz katodowa i recyrkulowane odpady Cu-Ni sa stapiane w piecu indukcyjnym. Przed doprowadzeniem niklu, wykonuje sie stapianie z 0,3% Mn wagowo za pomoca stopu przejsciowego 33% Cu-Mn. Po stopieniu niklu, wykonuje sie odtlenianie przez dodanie 0,01% wegla wagowo. Gdy calosc wsadu jest stopiona, jest on ogrzewany do temperatury spustu, a przed spustem wykonuje sie odtlenianie za pomoca 0,05% Mg wagowo, uzywajac krazka grafitowego.Gdy temperatura spustu zostaje uzyskana, wytop zostaje spuszczony do pieca stalocieplnego urzadzenia do ciaglego odlewnia tasmy, przy czym dodaje sie do 600 kg wytopu 0,025% wagowo ZrB2(t.j. 3 kg stopu 5%Cu-ZrB2). Po rozpoczeciu odlewania uzyskuje sie tasme o grubosci 15mmi szerokosci 250mm, z predkoscia 10m/godz., a jednoczesnie stosuje sie azotowa oslone gazowa i wtórne chlodzenie. Odlana tasma jest walcowana na walcarce dwuwalcowej w jedenastu przebie¬ gach na grubosc 2mm, a nastepnie na walcarce czterowalcowej do grubosci 0,8 mm, po czym zostaje odpuszczona w piecu w gazowej atmosferze ochronnej. Otrzymana tak tasma ma wytrzy¬ malosc na rozciaganie aB= 295-370 N/mm2 oraz jej wydluzenie as wynosi co najmniej 40%.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania z miedzi i stopów miedziowych tasm lub arkuszy o izotropowych wlasnosciach mechanicznych, podatnych na ksztaltowanie na zimno przy stopniu gniotu 70-99%,6 127 178 polegajacy na topieniu wsadu, dodawaniu do kapieli dodatków metalurgicznych, ciaglym odlewa¬ niu stopionego metalu w krystalizatorze, a nastepnie chlodzeniu i walcowaniu odlanej tasmy do zadanej grubosci, znamienny tym, ze do kapieli dodaje sie borek cyrkonu w ilosci 0,01-0,075% wagowo w stosunku do masy wasadu, przy czym ewentualnie zastepuje sie nie wiecej niz 50% wagowych zawartosci cyrkonu z dodanego borku cyrkonu co najmniej jednym z takich metali jak Ti, V, Nb, Ca, Mg, Co, a ponadto ewentualnie do kapieli dodaje sie cyrkonu w stosunku stechiometryc/nym obliczonym dla zawartosci olowiu w kapieli powyzej 0,015% wagowych, po czym tak przygotowana kapiel odlewa sie w znanym krastalizatorze do poziomego odlewania, a wchodzaca z niego tasme chlodzi sie wtórnie za pomoca gazu obojetnego. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wyciaga sie tasme z krystalizatora z predkoscia 7-17 m/godz.Pracownia Poligraficzni UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL