Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywa¬ nia czystego tlenku glinu przez lugowanie chloro- siarkowe zanieczyszczonych rud glinowych, naste¬ pujace po nim zatezanie roztworu otrzymanego po lugowaniu i oddzielanie skaly plonnej, obróbke 5 siarczanowa zatezonego roztworu, nastepnie jego chlorowanie powodujace wytracenie prawie calko¬ witej ilosci szesciowodnego chlorku glinu, oddzie¬ lenie osadu szesciowodnego chlorku glinu od chlo¬ rowodorowego lugu macierzystego obciazonego za- 10 nieczyszczeniami, pirohydrolize osadu prowadzaca do pozadanego czystego tlenku glinu, której towa¬ rzyszy zawracanie kwasu chlorowodorowego, odga- zowanie chlorosiarkowego roztworu zawierajacego zanieczyszczenia polaczone z zawracaniem gazowe- 13 go HO do chlorowania i otrzymywaniem roztworu siarkowego zawierajacego zanieczyszczenia, wresz¬ cie usuwanie zanieczyszczen obecnych w tym ostat¬ nim roztworze przez zatezanie powodujace wytra¬ canie sie siarczanów. 20 Juz od dawna proponowano lugowanie chlorowo¬ dorowe rud glinowych w celu odzyskania z nich tlenku glinu. O ile cecha wsipólna pronowanych sposobów bylo lugowanie za pomoca chlorowodoru, to róznily sie one znacznie w srodkach stosowanych 25 do usuwania zanieczyszczen pochodzacych z rudy.I tak, w opisie patentowym brytyjskim nr 982 098 proponowano lugowanie prazonej rudy gliniastej 20% roztworem chlorowodorowym, nastepnie po oddzieleniu' czesci jalowej, która stanowila krze- 30 miorika, ekstrakcje zanieczyszczen obecnych w roz¬ tworze przez wymiane jonów badz na stalym joni¬ cie, badz przez organiczny rozpuszczalnik. Wytrace¬ nie szesciowodnego chlorku glinu powodowalo przez odparowanie oczyszczonego lugu macierzy¬ stego. Ten bardzo interesujacy sposób mial jednak te niedogodnosc, ze wymagal regeneracji jonitu, re¬ generacji wymagajacej przerabiania znacznych ilo¬ sci roztworu przed jego odrzuceniem, co pochlania¬ lo duze ilosci energii.W opisie patentowym brytyjskim nr 1104 088 równiez opisano lugowanie chlorowodorowe rud glinowych i krystalizacje szesciowodnego chlorku glinowego, która prowadzono wieloetapowo, w pierwszym etapie na przyklad otrzymano czysty szesciowodny chlorek glinu, podczas gdy w innych etapach otrzymano zanieczyszczony uwodniony chlorek glinu. Zanieczyszczenia obecne w wyjscio¬ wej rudzie, które po lugowaniu przeszly do roz¬ tworu, usuwano przez odparowanie i krystalizacje z lugu macierzystego pochodzacego z ostatniej kry¬ stalizacji szesciowodnego chlorku glinu.Pomimo korzysci jakie ten sposób mógl przed¬ stawiac dla praktyków, w trakcie jego stosowania pojawily sie niedogodnosci z których dwie okazaly .sie znaczne: — lug macierzysty pochodzacy z ostatniej kry¬ stalizacji chlorku glinu mial znaczna objetosc i stad odparowanie wody w celu wywolania kry- 115 2263 stalizacji zanieczyszczen bylo bardzo energochlon¬ ne, — ponadto lug po ostatniej krystalizacji byl bo¬ gaty w glin, gdyz zawieral go ponad 13%, co sta¬ nowilo strate tego materialu nie do przyjecia.Wreszcie zaproponowano sposób opisany we fran¬ cuskim opisie patentowym 1 541 467.Po lugowaniu chlorowodowym rudy glinowej, a nastepnie co najmniej dwustopniowej krystaliza¬ cji szesciowodnego chlorku glinu przez odparowa¬ nie wody, wapn obecny w roztworze w lugu ma¬ cierzystym otrzymanym po pierwszej krystalizacji szeselowodnego.. chlorku glinu wytracano w postaci ,siarczanu- wapnia irzez dodanie stechiometrycznej j ilosci kwasu siarkojwego i oddzielano od wymienio- i nego lugu^ podczas; gdy zelazo ekstrahowano selek- I tywnym rozpuszczalnikiem organicznym lufo za po- ^rroea-edc«ynnika .Wiazacego.Sposób ten tez mial pewne niedogodnosci takie Jak strata rozpuszczalnika, który przechodzil do roztworów wodnych, a takze koniecznosc oczysz¬ czania zanieczyszczen nie usunietych przez rozpu¬ szczalnik, powodujacego straty uwodnionego chlor¬ ku glinu.Chociaz procesy cykliczne maja szereg zalet, to jednak stosowanie ich nie jest zasadne przy obec¬ nej koniunkturze ekonomicznej tak ze wzgledu na znacze zuzycie energii jakie im towarzyszy, jak i z powodu zrzutu scieków do srodowiska natural¬ nego, co jest zabraniane.Kontynuujac badania w tej dziedzinie starano sie opracowac sposób lugowania chlorosiarkowego rud glinowych, który laczylby sie ze skutecznym oczyszczaniem lugu macierzystego otrzymanego po wytraceniu) i oddzieleniu przewazajacej czesci szes¬ elowodnego chlorku glinu. Oczyszczanie obejmowa¬ loby calosc otrzymanego lugu.Sposób wedlug wynalazku otrzymywania czyste¬ go tlenku glinu z zanieczyszczonej, prazonej rudy glinowej obejmuje lugowanie kwasne i na goraco wymienionej rudy, oddzielanie pozostalosci po lu¬ gowaniu od lugu macierzystego, przemywanie po¬ zostalosci po lugowaniu, zatezenie lugu macierzy- , stego po lugowaniu, wytracenie AlCl* * QH& przez chlorowanie zatezonego lugu macierzystego, praze¬ nie uwodnionego chlorku glinu i zawracanie odcie¬ ków i polega na tym, ze rude luguje sie zawraca¬ nym roztworem chlorosiarkowym zawierajacym w wiekszej czesci HC1 i mniejszej czesci H2S04, lug macierzysty po lugowaniu zateza sie do grani¬ cy rozpuszczalnosci szesciowodnego chlorku glinu; zatezóny chlorosiarkowy lug macierzysty dodaje sie do zawracanego roztworu siarkowego i miesza z nim, nastepnie chloruje sie wprowadzajac zawró¬ cony HO w celu wytracenia prawie calkowitej ilosci AlCl^GHjO; po oddzieleniu osadu, zawiera¬ jacy zanieczyszczenia roztwór chlorosiarkowy odga¬ zowuje sie w celu odzyskania gazowego HC1, który po zawróceniu sluzy do wytracania AlOl, * 6H20 i odzyskania roztworu siarkowego zawierajacego zanieczyszczenia; potas, ewentualnie zawracany, wprowadza sie do roztworu siarkowego zawieraja¬ cego zanieczyszczenia, aby przez zwiekszenie jego stezenia wytracic z wymienionego roztworu siar¬ czan zelazowo~potasowy i siarczany innych pier- 5 226 4 wiastków stanowiacych zanieczyszczenia w ilosci odpowiadajacej ilosci zanieczyszczen pochodzacych - z rudy, zas pozbawiony zanieczyszczen roztwór siarkowy zawraca sie do chlorosiarkowego lugu 5 macierzystego po lugowaniu.Sposób wedlug wynalazku zasadniczo obejmuje nastepujace etapy: — lugowanie rudy glinowej zawierajacej rów¬ niez inne skladniki takie jak zelazo, tytan, wapn 10 itd.... zawracanym wodnym roztworem chlorosiar- kowym zawierajacym w wiekszej czeci HC1 i w mniejszej czesci HgS04 oraz od 1% do 3% chlorku glinu i chlorków innych metali obecnych jeszcze w wymienionym roztworze jako zanieczyszczenia, 15 lugowanie prowadzace do otrzymania po lugowaniu roztworu bogatego w rozpuszczony chlorek glinu, którego stezenie wagowe moze dochodzic do 8—9% A1208, — oddzielenie nasiaknietej pozostalosci po lugo- 20 waniu od roztworu chlorosiarkowego, — przeróbke pozostalosci po lugowaniu majaca na celu ekstrakcje, odpowiednia iloscia wody, roz¬ tworu którym jest nasiaknieta pozostalosc, zeby otrzymac skale plonna, która sie usuwa Oraz wod- 25 ny roztwór, który sie zawraca po lugowaniu, — zatezanie roztworu chlorosiarkowego zawiera¬ jacego tlenek glinu i rozpuszczone zanieczyszczenia do granicy rozpuszczalnosci szesciowodnego chlorku glinu w tym srodowisku, 30 —odzysk siarkowy roztworu chlorosiarkowego otrzymanego po odparowaniu, — chlorowanie roztworu chlorosiarkowego gazo- . wym chlorowodorem do wytracania sie szescio¬ wodnego chlorku glinu o wzoTze A1C18 * H^O, 35 — oddzielenie wykrystalizowanej frakcji uwod¬ nionego chlorku glinu nasiaknietego lugami macie¬ rzystymi od roztworu chlorosiarkowego zawieraja¬ cego w roztworze prawie calkowita ilosc zanie¬ czyszczen, 40 — przemywanie krysztalów uwodnionego chlorku glinu roztworem chlorowodorowym, — zawracanie do lugowania rudy roztworu chlo¬ rosiarkowego z przemywania uwodnionego chlorku glinu, 45 — rozklad termiczny uwodnionego chlorku glinu dajacy czysty tlenek glinu oraz absorbowanie pro¬ duktów gazowych chlorowodorowych i pary wod¬ nej w celu utworzenia wyzej wymienionego roz¬ tworu do przemywania, ^ — odgazowanie roztworu chlorosiarkowego za¬ wierajacego zanieczyszczenia z zawróceniem gazo¬ wego HC1 do wspomnianego chlorowania, — wprowadzenie potasu w postaci soli, — zatezenie siarkowego lugu macierzystego 55 z usunieciem ostatnich sladów HC1, az do wytraca¬ nia sie siarczanów pierwiastków stanowiacych za¬ nieczyszczenia w ilosci odpowiadajacej ilosci zanie¬ czyszczen obecnych w roztworze po lugowaniu i ilosci wprowadzonego potasu, 60 — oddzielenie krysztalów siarczanów pierwiast¬ ków stanowiacych zanieczyszczenia1 od roztworu siarkowego, który zawraca sie przed operacja chlorowania do chlorosiarkowego roztworu po lu¬ gowaniu zawierajacego tlenek glinu i zanieczysz- 65 czenia.5 Roztwór lugujacy rudy glinowe stanowia zawró¬ cone roztwory wodne zawierajace kwas solny i kwas siarkowy, których zawartosc moze byc ko¬ rygowana dodatkiem z- zewnatrz HC1 i H2S04 w dowolnym punkcie cyklu dla skompensowania strat jak równiez dodatkiem wody, która moze ibyc woda z przemywania skaly plonnej, zeby otrzymac roztwór lugujacy, na przyklad, zawiera¬ jacy okolo 20% HO i okolo 5% H2S04. Obecnosc H2SO4, nawet w malej ilosci, polepsza bardzo wy¬ raznie kinetyke lugowania nie powodujac wydzie¬ lania sie HC1.Lugowanie rud glinowych prowadzi sie na go¬ raco, w temperaturze bliskiej wrzenia, zasadniczo pod cisnieniem atmosferycznym, i w okresie czasu od 1/2 godziny do 5 godzin. Po lugowaniu chloro- siarkowym rudy, produkty lugowania rozdziela sie na faze stala, która stanowi skala plonna i faze ciekla, w której sa rozpuszczone chlorek glinu i rozpuszczalne zanieczyszczenia.Pozostalosc po lugowaniu stanowiaca faze stala przemywa sie odpowiednia iloscia wody, a roztwór z przemycia zawraca sie do lugowania rudy.Roztwór otrzymany po lugowaniu chlorosiarko- wym rudy glinowej zateza sie przez odparowanie do granicy rozpuszczalnosci szesciowodnego chlorku glinu w tym srodowisku.Nastepnie do zatajonego roztworu chlorosiarko- wego dodaje sie odzysk siarkowy wprowadzajac zawrócony roztwór siarkowy zawierajacy 40—65% wolnego H4SO4, wprowadzenie to ulatwia pózniej¬ sze chlorowanie w celu wytracenia uwodnionego chlorku glinu. Bez tego ¦wprowadzenia nalezaloby uzyc bardzo duzej ilosci gazowego HC1.Chlorowanie roztworu chlorosiaTkowego prowa¬ dzi sie wprowadzajac nawracany gazowy HCl, az do wytracenia sie prawie calkowitej ilosci obecne¬ go w roztworze tlenku glinu w postaci szesciowod¬ nego chlorku glinu, który oddziela sie nasteproie od chlorosiarkowego lugu macierzystego zawiera¬ jacego zanieczyszczenia.Tak otrzymane krysztaly uwodnionego chlorku glinu przemywa sie zawracanym roztworem chloro¬ wodorowym w celu usuniecia roztworu chlorosiar¬ kowego, którym sa one nasiakniete, jak równiez zanieczyszczen obecnych w roztworze.Roztwór chlorowodorowy przy przemywaniu szesciowodnego chlorku glinu zabiera ze soba za¬ nieczyszczenia nasycajace osad rozpuszczajac jed-r noczesnie niewielka czesc tlenku glinu, bo rzedu 2—5%. Roztwór z przemywania zawracany jest do poczatkowej fazy procesu, stanowi bowiem roztwór lugujacy rude glinowa.Krysztaly szesdiowodnego chlorku glinu sa na¬ stepnie prazone w znany sposób dajac pozadany czysty tlenek glinu i gazowy HCl i pare wodna, które po zaabsorbowaniu daja roztwór bogaty w HCl przeznaczony do przemywania wyzej wy¬ mienionych krysztalów.Oddzielony od krysztalów szesciowodnego cjilor- ;ku glinu roztwór chlojosiarkowy zawiera zasadnj- cza czesc zanieczyszczen, które stanowia zelazo^ ty¬ tan, sód, potas, magnez, wapn, itd,.. jak równiez bardzo mala czesc tlenku glinu. Do roztworu tego [5 226 6 mozna ewentualnie dodac, kwasu solnego i kwasu siarkowego dla skompensowania strat calego cyklu.Roztwór chlorosiarkowy odgazowuje sie przez ogrzewanie otrzymujac gazowy kwas chlorowodo- 5 rowy przeznaczony do chlorowania ' osad szescio¬ wodnego chlorku glinu. Po operacji odgazowania do roztworu dodaje sie potas w postaci zawracane¬ go alunu lub siarczanu potasu.Otrzymany roztwór siarkowy zateza sie przez 10 odparowanie do wytracenia sie zanieczyszczen w postaci siarczanów, pierwiastków roztworzonych podczas lugowania, oraz siarczanu potasu pochodza¬ cego z alunu. Wytracone sole stanowia zasadniczo siarczany zelazowo-potasowy, tytanowo-potasowy, 15 siarczan wapnia itd...Po rozdzieleniu faz, zawracany jest roztwór siar¬ kowy pozbawiony prawie calkowicie zanieczysz¬ czen, podczas gdy stala pozostalosc moze byc pod¬ dawana dowolnej przeróbce pozwalajacej odbierac, 20 na przyklad, potas i/lulb inne skladniki i- ewentual¬ nie mozna ja prazyc, zeby wykorzystac S02 przez jego przeksztalcenie w HjS04 i powtórne wprowa¬ dzenie do procesu. ' Proces" wedlug wynalazku jest procesem cyklicz- 25 nym, który pozwala wydzielac czysty tlenek glinu i mlieszanine soli pierwiastków stanowiacych za¬ nieczyszczenia w postaci siarczanów pojedynczych ;/lub podwójnych.Zuzycia reagentów sa male i wynikaja jedynie 30 z koniecznosci uzupelniania strat kwasów chloro¬ wodorowego i siarkowego.Sposób wedlug wynalazku moze byc stosowany do przeróbki materialów gUinonosnych naturalnych lub wtórnych zawierajacych zanieczyszczenia. 35 Wsród tych materialów mozna wymienic rudy gli- nokrzemianowe jak kaoliny, boksyty krzemowe, glinki kaolinowe, lupki weglowe lub nie weglowe lub wreszcie zanieczyszczone tlenki glinu pocho¬ dzace z innych procesów. 40 Wynalazek zostanie blizej wyjasniony w nawia¬ zaniu do zalaczonego schematu.W urzadzeniu do prazenia 1 umieszcza sie suro¬ wa rude i prazy sie ja. Nastepnie do reaktora do lugowania 2 wprowadza sie wyprazona rude i za- 45 wrócony chlorosnarkowy roztwór lugujacy L8. Otrzy¬ mana po lugowaniu zawiesina kierowana jest z reaktora 2 do separatora 3, gdzie oddziela sie po¬ zostalosc po lugowaniu Si od roztworu chlorosiar¬ kowego Li zawierajacego tlenek glinu i roztworzo- 50 ne zanieczyszczenia. Lugi macierzyste którymi na¬ siakniety jest Si ekstrahuje sie w ekstraktorze 4 Odpowiednia iloscia wody, a otrzymany z przemy¬ cia roztwór L* dolacza Sie do otrzymanego z prze¬ mywania krysztalów uwodnionego chlorku glinu 55 roztworem L7, przed jego wprowadzeniem do lu¬ gowania.Szlam S2 oddziela sie. Oddzielona skale plonna stanowi zasadniczo krzemionka. 60 Roztwór Llf otrzymany po lugowanliu i oddziele¬ niu skaly plonnej, .wprowadza sie do wyparki £ gdzie zateza sie go przez odparowanie do granicy rozpuszczalnosci chlorku glinu w tym srodowisku.Zatezony roztwór L8 kieruje sie z wyparki 5 «5 do urzadzenia 6 gdzie przeprowadza sie odzysk7 siarkowy i dodaje sie odzysk siarkowy w postaci roztworu L14.Po opuszczeniu urzadzenia 6 roztwór chlorosiar- kowy L4 wprowadza sie do urzadzenia do chloro¬ wania 7, gdzie jest on nasycony HO przez wpro¬ wadzenie frakcji gazowej G10 zawróconego HC1, co powoduje wytracenie obecnego tlenku glinu w po¬ staci szesciowodnego chlorku glinu.Frakcja L5 opuszczajaca urzadzenie do chlorowa¬ nia 7 jest zawiesina fazy stalej w fazie cieklej.Rozdzial faz odibywa sie w separatorze 8 gdzie otrzymuje sie frakcje stala S9, która stanowi szes- ciowodny chlorek glinu i roztwór LG zawierajacy zasadnicza czesc zanieczyszczen które stanowia ze¬ lazo, tytan, sód, potas, magnez, wapn, itd...Krysztaly uwodnionego chlorku glinu S» wpro¬ wadza sie do separatora, 9 gdzie przemywa sie je zawróconym roztworem chlorowodorowym L16. W ten sposób otrzymuje sie czyste krysztaly A1C18' * 6H20—Sf pozbawione chlorowodorowego lugu ma¬ cierzystego L5, podczas gdy ten ostatni, zabierany ze strumieniem Llft, tworzy nowy roztwór chloro¬ wodorowy L7, praktycznie pozbawiony zanieczysz¬ czen do którego pózniej dolacza sie roztwór L2 z przemywania skaly plonnej tworzac roztwór lu¬ gujacy L«.Czyste krysztaly S7 nasiakniete roztworem z przemywania sa prazone w piecu 10 dajac czysty tlenek glinu i mieszanine gazowa G15, która stano¬ wia gazowy HC1 i para wodna, absorbowane na¬ stepnie w urzadzeniu do absorpcji 11.Jak juz podano, roztwór chlorosiarkowy L6, otrzymany z rozdzialu w separatorze *8, zawiera zasadnicza ilosc zanieczyszczen poczatkowo obec¬ nych w Tudzie. Roztwór ten wprowadza sie do urzadzenia do odgazowania 12, gdzie odgazowuje sie go otrzymujac roztwór praktycznie siarkowy Lu zawierajacy zanieczyszczenia oraz gazowy HC1 G10, który zawraca sie do separatora 9.Do roztworu Llt dodaje sie odpowiednia ilosc potasu na przyklad w postaci soli podwójnej, na¬ stepnie otrzymany roztwór kieruje sie do wypar¬ ki 13 gdzie zateza sie go przez odparowanie wody i usuwa sie z niego ostatnie slady HCI stanowiace frakcje gazowa G13, wysylana do absorpcji w urza¬ dzeniu 11.Frakcja L12 opuszczajaca wyparke 13 ma postac zawiesiny, której faze stala stanowia zlozone siar¬ czany wytracone podczas odparowania w wypar¬ ce 13, a faza ciekla* jest roztwór siarkowy.Dwie fazy rozdziela sie w separatorze 14 na szlam Sn, który stanowi mieszanina zlozonych siar¬ czanów zelaza, tytanu itd., która imoze !byc pózniej utylizówana, i na roztwór L14, który kierowany jest do wyparki 5 i stanowi odzysk siarkowy roztworu chlorosiarkowego otrzymanego po lugowaniu rudy glinowej.Przyklad. Sposobem wedlug wynalazku prze¬ rabiano prazony kaolin o nastepujacym skladzie: AltO, 42,08% Fe^O, 1,37% *TiOf 2,37% NafO 0,08% K*Q 0,15% 226 8 M'gO 0,23% P£5 0,08% CaO 1,07% iSi02 i inne 52,35% Po wyprazeniu w piecu 1, 2619 kg rudy umiesz¬ czono w reaktorze 2 w 13 607 kg roztworu chloro¬ siarkowego L8, o nastepujacym skladzie wagowym: HCI calkowity HjySCU AljOs FejjOs CaO K£ MgO P2O5 HjO 19,98% 4,760/0 0,83% 0,070/o 0,040/o 0,02% 0,010/0 0,080/0 74,21% 20 Srodowisko lugowania mialo temperature 105 — — llO^C i temperature te utrzymano w ciagu dwóch godzin. , Otrzymana po lugowaniu zawiesine, która miala jeszcze temperature ponad 105°C, skierowano do 25 separatora 3 gdzie nastapilo oddzielenie fazy stalej Si od fazy cieklej LL zawierajacej roztworzony tle¬ nek glinu i przewazajaca czesc zanieczyszczen po¬ czatkowo olbecnych w rudzie.Szlam S4 w separatorze 4 przemyto 5608 kg wo- 30 dy, iloscia zapewniajaca ekstrakcje lugów macie¬ rzystych ze skaly plonnej, otrzymujac skale plonna S2 i roztwór z przemycia Lc w ilosci 4711 kg, któ¬ ry dolaczono do roztworu L7 z którym razem sta¬ nowil on roztwór lugujacy L8. 35 Pozostalosc S2 w stanie suchym miala mase 1626 kg i nastepujacy sklad wyrazony w % % wagowych: AfsO, FejOs Ti02 Kfi CaO Hfi Si02 i inne 4,470/o 0,31% 3,750/o 0,060/o 7,13% 83,89% Roztwór Lt otrzymany po lugowaniu rudy i od¬ dzieleniu skaly plonnej stanowil mase 13 800 kg i mial nastepujacy sklad wyrazony w % % wago¬ wych: Alfit Fe«0, NajO Kfi MgO P/V CaO HCI H,SO« HjO '7,79% 0,28% 0,01% 0,04% 0,05% 0,0l0/o 0,21% 18,62% 4,44% 68,55% iPo wyjsciu z separatora 3 roztwór Lx wprowa¬ dzono do wyparki 5 gdzie zatezono go odparowujac 4102 kg wody w wyniku czego otrzymano 9638 kg roztworu L* o nastejpujacym skladzie wyrazonym es w % % wagowych:115 226 10 H2S04 calkowity 38,97% HjsO 46,24% 9 Algos Fe2Os Ti02 NaaO KaO MgO PA, CaO H^OA HCI HjO 11,16% 0,390/o 0,01% 0,02% 0,06% 0,07% 0,02% 0,30% 6,36% 26,67% 54,94% Roztwór L3 wprowadzono do urzadzenia 6 gdzie dodano odzysk siarkowy w postaci 8000 kg roz¬ tworu L14 o nastepujacym skladzie wyrazonym w %% wagowych: AIjPs FeA.Kfi H2S04 wolny HgSC^ calkowity HgO 0,30% 0,300/o 0,300/o 60,00% 61,700/o 37,40% Wychodzacy z urzadzenia 6 roztwór chlorosiarko- wy L4 mia£ mase 17 638 kg. W urzadzeniu do chlo¬ rowania 7 poddany zostal on chlorowaniu przez wprowadzenie 1650 kg gazowego HCI pochodzacego z odgazowania w urzadzeniu 12.Produkt chlorowania L5 przemieszczono do sepa¬ ratora 8 gdzie oddzielono roztwór chlorosiarkówy L6 o masie 12 655 kg od krysztalów S6 szesciowod- nego chlorku glinu o masie 6633 kg i o nastepuja¬ cym skladzie wyrazonym w %% wagowych: AlgO, 16,100/0 Fe^, 0,11% KjO 0,05% MgO 0,02% CaO 0,05% H2S04 calkowity 9,30% HCI 37,71% H/) 36,66% Krysztaly S6 przemyto w separatorze 9 7763 kg roztworu L16 zawróconego kwasu solnego o stezeniu 32% w wyniku czego otrzymano 8896 kg roztworu chlorowodorowego L7, przeznaczonego do skiero¬ wania do lugowania rudy.Po przemyciu, krysztaly szesciowodnego chlorku glinu S7 prazono w piecu 10 otrzymujac 1000 kg czystego tlenku glinu i 4891 kg oparów HCI i wo¬ dy, które wymyto i zaabsorbowano w urzadzeniu do absorpcji 11, zeby utworzyc lacznie z frakcja gazowa G1S roztwór L16 do przemywania szescio¬ wodnego chlorku glinu.Jak juz podano* uprzednio, roztwór Le pochodza¬ cy z rozdzialu w separatorze 8 i zawierajacy roz¬ tworzone zanieczyszczenia, mial mase 12 655 kg.Sklad tego roztworu wyrazony w %% wagowych byl nastepujacy: A1«0, Fe*0, TiO, Na,Q K^O MgO P«Pi CaO HCI .0,25% 0,44% 0,01% 0,02% 0,21% 0,05% 0,02% 0,21% 13,58% Do tego chlorosiar!kowego roztworu dla skom¬ pensowania strat cyklu dodano 109 kg 35% HCI i 324 kg 96% H2S04 otrzymujac nowy roztwór L9 o nastepujacym skladzie wyrazonym w %% wago¬ wych: AlsAh Fe2Os Ti02 NajO KgO MgO P2O5 CaO HCI H2S04 HjO 0,240/o 0,420/o 0,OlO/o 0,020/o 0,21% 0,05% 0,020/o 0,2<^ l3,420/o 40,060/o 45,35% Roztwór Lg o masie 13 088 kg odgazowano w urzadzeniu 12 otrzymujac 1650 kg gazowego HCI skierowanego do urzadzenia do chlorowania 7 ja¬ ko G10 i 11 438 kg roztworu zasadniczo siarkowego zawierajacego jeszcze zanieczyszczenia. Do roztwo¬ ru tego dodano 28 kg KsS04 i otrzymano w ten sposób 11466 kg roztworu Ln.Roztwór Ln zatezono w wyparce 13 przez odpa¬ rowanie 52 kg wody i usunieto pare wodna i ostat¬ nie slady HCI, kierujac je do absorpcji w urza¬ dzeniu 11.Frakcja L^ opuszczajaca wyparke 13, o masie 8542 kg stanowila faze stala zawieszona -w fazie cieklej.Wprowadzona do separatora 14 frakcja Lj* dala 542 kg szlamu S14 i 8000 kg roztworu siarkowe¬ go Li4.Szlam S14 tworzyly podwójne siarczany pier¬ wiastków stanowiacych usuwane zanieczyszczenia, wytracone podczas odparowania w wyparce 13.Szlam S14 mial nastepujacy sklad wyrazony %% wagowych: Al2Os Fe20, Ti02 NajO KjO MgO p*o6 CaO H2S04 wolny H2S04 calkowity HjO 1,29% 5,720/0 0,18% 0,370/0 3,320/0 1,11% 0,370/0 4,800/0 30,07% 50,590/0 23,25% Roztwór siarkowy L14 zawrócono do urzadzenia 6 gdzie dolaczony zostal do roztworu L|. .Otrzymany tlenek glinu byl bardzo czysty. Ana¬ liza jego wykazala, ze rzadkie zanieczyszczenia, wyrazone w czesciach na milion obecne byly w ilosciach mniejszych niz przewaznie spotykane w tlenkach glinu otrzymanych w wielkich proce¬ sach przemyslowych: Fe < 200 czesci na milion Si < 20 czesci na milion Ti < 10 czesci na milion K < 100 czesci na milion 65 Na < 20 czesci na milion 15 22 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55115 226 11 Zastrzezenia patentowe 12 1. Sposób otrzymywania czystego tlenku glinu z zanieczyszczonej prazonej rudy glinowej przez lugowanie chlorosiarkowe na goraco rudy, oddzie¬ lanie pozostalosci po lugowaniu od uzyskanego po lugowaniu lugu 'macierzystego, przemywanie pozo¬ stalosci po lugowaniu, zatazanie lugu macierzyste¬ go, wytracenie A1C13 * 6H^O przez chlorowanie za- tezonego lugu macierzystego, prazenie uwodnione¬ go chlorku glinu i zawracanie odcieków, znamien¬ ny tym, ze rude luguje sie zawracanym roztworem chlorosiarkowym zawierajacym w wiekszej czesci HC1 i w mniejszej czesci H2S04, lug macierzysty po lugowaniu zateza sie do granicy rozpuszczal¬ nosci szesciowodnego chlorku glinu, zatezony chlo- rosiarkowy lug macierzysty miesza sie z zawraca¬ nym roztworem siarkowym, nastepnie przeprowa¬ dza sie chlorowanie przez wprowadzenie zawraca¬ nego gazowego HCl wytracajac prawie calkowita ilosc A1C13 * 6H20, po oddzieleniu osadu zawiera¬ jacy zanieczyszczenia roztwór chlorosiarkowy od¬ gazowuje sie, gazowy HCl zawraca sie do wytra¬ cania AICI3 • 6H20 i odzyskuje sie roztwór siarko¬ wy zawierajacy zanieczyszczenia, potas, ewentual- 20 25 nie zawracany, wprowadza sie do roztworu siar¬ kowego zawierajacego zanieczyszczenia, aby przez zwiekszenie stezenia wytracic z wymienionego roz¬ tworu siarczan zelazowo-potasowy i siarczany in¬ nych pierwiastków stanowiacych zanieczyszczenia w ilosci odpowiadajacej ilosci zanieczyszczen po¬ chodzacych z rudy, zas pozbawiony zanieczyszczen roztwór siarkowy zawraca sie do chlorosiarkowego lugu macierzystego po lugowaniu. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie roztwór lugujacy, który zawiera 20% HCl i 5% H2S04. 3. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze lugowanie prowadzi sie w temperaturze bliskiej wrzenia. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze chlorosiarkowy lug macierzysty po lugowaniu, po zateizeniu, miesza sie z zawracanym roztworem siarkowym zawierajacym 40—65% wolnego H2SQ4. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze siarczan zelazowo-potasowy i siarczany pierwiast¬ ków stanowiacych zanieczyszczenia prazy sie, a otrzymany S02 przeksztalca sie w H2S04, który zawraca sie do cyklu przeróbki.RSW Z.G. W-wa, Srebrna 16, z. 43-82/0 Cena 45 zl 95+20 egz. PL PL PL