Przedmiotem wynalazku jest oslona lawinowa, .zwlaszcza ze stali, posiadajaca elementy oslono¬ we wyposazone w rusztowanie z belek prawie po¬ ziomych, które zamocowane sa na co najmniej dwóch, rozstawionych wzgledem siebie i prawie prostopadlych wzgledem belek rusztowania, dzwi¬ garach nosnych, przy czym dzwigary te zakotwio¬ ne sa jednym koncem na stoku oraz podparte na nim za posrednictwem skosnych slupów wspor- czych.W oslonach tego typu elementy oslonowe roz¬ mieszczone sa na stoku mozliwie najblizej siebie i w ten sposób budowana jest oslona ciagla. Za¬ kotwienie elementów oslonowych napotyka w wie¬ lu przypadkach na trudnosci wskutek czego za¬ chodzi mozliwosc wyrwania i zniesienia przez la¬ wine poszczególnych elementów. W przypadku wyrwania przez czolo lawiny jednego z elemen¬ tów zwieksza sie obciazenie elementów sasied¬ nich oraz powstaje zagrozenie, ze równiez te ele¬ menty zostana wyrwane przez lawine. W tym przypadku, elementy usytuowane w dalszym sa¬ siedztwie beda obciazone z kolei w wyzszym jesz¬ cze stopniu w zwiazku z czym zachodzi mozliwosc, ze oslona lawinowa bedzie calkiem bezuzytecz¬ na a lawina zejdzie w doline.Przy betonowych oslonach lawinowych znany jest sposób rozmieszczania dzwigarów nosnych w odstepach oraz wspierania na kazdym z dzwiga¬ rów belek rusztowania obu sasiadujacych pól za¬ budowy w taki sposób, ze zakonczenia belek jed¬ nego pola umieszczone sa na przemian pomiedzy belkami pola sasiedniego. Rozwiazanie takie nie zapobiega jednak mozliwosci wyrwania przez la- 5 wine pojedynczego pola zabudowy. Przeciwnie, w przypadku zniszczenia jednego z dzwigarów nos¬ nych nastepuje jednoczesne wyrwanie dwóch sasiadujacych pól zabudowy, poniewaz belki rusz¬ towania tych pól spoczywaja na tym samym dzwi- 10 garze nosnym. Znane jest równiez rozmieszcze¬ nie elementów oslonowych, w których belki rusz¬ towania przebiegaja pionowo wzgledem stoku i za¬ mocowane sa na dwóch poziomych belkach spo¬ czywajacych z kolei na dzwigarach nosnych, w 15 odstepach, które zabudowywane sa nastepnie rusztowaniem z belkami poziomymi.W tego typu znanym rozwiazaniu, poziome bel- * ki elementu oslonowego do których mocowane sa pionowe belki rusztowania, wysuniete sa poza 20 dzwigar nosny. Znajdujace sie pomiedzy elemen¬ tami oslonowymi poziome rusztowanie zabudowy posredniej zamocowane jest na dwóch belkach pionowych wzgledem stoku, które to belki piono¬ we wsparte sa na zakonczeniach poziomych belek 25 mocujacych pionowe belki rusztowania elementu oslonowego. Równiez to rozwiazanie nie daje pew¬ nosci, ze pojedynczy element oslonowy nie zo¬ stanie zniesiony przez lawine; przeciwnie, ma te wade, ze w przypadku zniszczenia pojedynczego 30 elementu oslonowego z pionowymi belkami rusz- 107 6753 107 675 4 towania, równiez sasiadujace i polaczona z nim z obu stron zabudowa posrednia z belkami pozio¬ mymi, straci swój punkt podparcia.Celem wynalazku jest wyeliminowanie wspom¬ nianych wyzej wad.Istota wynalazku polega na tym, ze kilka ele¬ mentów oslonowych rozmieszczonych jest na stoku w odstepach, w kierunku przebiegu belek ruszto¬ wania tych elementów zas co najmniej kilka be¬ lek rusztowania sasiednich elementów, pola¬ czonych jest ze soba w sposób wytrzymaly na rozciaganie, za posrednictwem zamocowanych do ich konców z mozliwoscia ograniczonego przesu¬ niecia katowego, belek posrednich. Poniewaz prze¬ bieg linii warstwicowych na stoku nie zawsze jest prostoliniowy, pomiedzy elementami oslonowymi znajdowac sie beda wypuklosci terenowe, które przerywaja przebieg linii polaczenia belek ruszto¬ wania sasiednich elementów. W tym przypadku najnizej polozone belki rusztowania sasiadujacych elementów nie beda oczywiscie wzajemnie pola¬ czone za posrednictwem belek posrednich.Zgodnie z wynalazkiem przyjmuje sie jednak za wskazane, aby wszystkie belki rusztowania sasied¬ nich elementów oslonowych, których linia polacze¬ nia znajduje sie powyzej plaszczyzny stoku, byly polaczone w sposób wytrzymaly na rozciaganie, tak aby mozliwie najwieksza ilosc belek ruszto¬ wania jednego elementu wykorzystana zostala do przylaczenia elementu sasiedniego. Poniewaz za¬ konczenia belek posrednich mocowane sa do kon¬ cowych czesci belek rusztowania, przekazywane beda tez w kierunku wzdluznym oddzialywujace sily rozciagajace bezposrednio z belek rusztowa¬ nia jednego elementu na belki rusztowania ele¬ mentu sasiedniego. W ten sposób, kazdy z ele¬ mentów oslonowych przytrzymywany bedzie przez elementy sasiednie zas sily wywolane lawina beda oddzialywac na wieksza liczbe elementów. Poje¬ dyncze elementy oslonowe nie beda juz wyrywa¬ ne z zespolu elementów oslony lawinowej.Poniewaz przebieg linii warstwicowych na sto¬ ku nie jest prostoliniowy, równiez belki ruszto¬ wania sasiednich elementów oslonowych praktycz¬ nie nie leza w jednej linii. Pomimo tego, zapew¬ niona jest mozliwosc laczenia wzajemnego belek rusztowania za posrednictwem belek posrednich ze wzgledu na to, ze belki posrednie laczone sa z belkami rusztowania w sposób umozliwiajacy w ograniczonym stopniu przesuniecia katowe tych¬ ze belek, co pozwala tez na lepsze przystosowa¬ nie konstrukcji do nierównosci terenu. Polacze¬ nie takie-zapewnia jednoczesnie niezbedna spre¬ zystosc pojedynczych elementów oslonowych przy okresowym dzialaniu zmasowanych sil i pozwala wyeliminowac wplyw gwaltownych naprezen nisz¬ czacych oraz przeciazen elementów sasiednich.Uzyskuje sie w ten r-.jiosób znaczne polepszenie ogólnej statecznosci oslony lawinowej.W elementach oslonowych podparcie, które za¬ pewnione jest przez dzwigary nosne i slupy wsporcze, oddzialywuje w strefie zakonczenia be¬ lek rusztowania. Poniewaz w rozwiazaniu- wedlug wynalazku belki rusztowania polaczone sa ze so¬ ba za posrednictwem belek posrednich, równiez te ostatnie sluza do wychwytywania mas sniego¬ wych przy wykorzystaniu podparcia zapewnione- ) go przez dzwigary nosne i slupy wsporcze. Roz¬ stawienie podpór pomiedzy dwoma elementami o- slonowymi zostaje zwiekszone oraz mimo mniej¬ szej ilosci podpór, które rozmieszczone sa rów¬ nomiernie na chronionym stoku, uzyskuje sie dzieki temu wieksza stabilnosc konstrukcji. Ozna¬ cza to równiez mozliwosc oszczednosci materialu oraz zmniejszenia nakladu pracy przy montazu oslony -lawinowej. Odleglosci pomiedzy elementa¬ mi oslonowymi wedlug wynalazku odpowiadaja w przyblizeniu polowie dlugosci tychze elemen¬ tów.Belki rusztowania wykonane sa w znany sposób z ksztaltowników korytowych. Ksztaltowniki te po¬ siadaja ksztalt ceownika rozwartokatnego z wy¬ gietymi brzegami. Belki posrednie posiadaja ten sam profil co belki rusztowania, co stanowi oko¬ licznosc decydujaca o znacznych zaletach takiego 20 rozwiazania. W jednym z korzystnych wykonan wedlug wynalazku, ksztaltowniki korytowe belek rusztowania i belek posrednich nalozone sa na sie¬ bie w miejscu polaczenia oraz docisniete sa wza¬ jemnie za pomoca sruby palakowej, która docis- , ka brzegi umieszczonych wewnatrz ksztaltowników do plyty zaciskowej. Zlacze takie jest podatne w pewnym stopniu na przesuniecia katowe, poniewaz ksztaltowniki zastosowanego typu moga byc za¬ kleszczane tylko w ograniczonym stopniu. Spre¬ zysty docisk ksztaltowników przez srube palako- wa posiada te zalete, ze wytrzymale na rozciaga¬ nie polaczenie pomiedzy belkami rusztowania i belkami posrednimi wykonane jest przy wyko¬ rzystaniu sprzezenia ciernego, co zapewnia mu pewna, ograniczona sprezystosc oraz powoduje w konsekwencji, ze przy obsunieciu sie jednego z elementów, obciazenia na elementy sasiadujace nie sa przekazywane w sposób gwaltowny. Prze¬ swit palaka sruby przewyzszac moze równiez sze- 40 rokosc ksztaltownika korytowego. W tym przypad¬ ku, polaczenie wytrzymale na rozciaganie wyko¬ nane jest wylacznie przez wykorzystanie sprzeze¬ nia ciernego w wyniku docisku ksztaltowników.W wykonaniu korzystnym jednak brzegi ksztal¬ towników belek rusztowania i belek posrednich zaopatrzone sa w otwory podluzne, w które wpro¬ wadzana jest sruba palakowa. W przypadku tym, podatnosc polaczenia przy rozciaganiu powodowa¬ na sprzezeniem ciernym ograniczona jest dlugos¬ cia otworów podluznych, wskutek czego wyelimi¬ nowaniu podlega gwaltowne przenoszenie sil z * jednego elementu oslonowego na elementy sasied¬ nie przy zapewnionej równoczesnie pelnej trwa¬ losci polaczenia przy rozrywaniu.' Wedlug wynalazku, plyty zaciskowe szeregów które skladaja sie z belek rusztowania i belek posrednich umieszczonych jedna nad druga w od¬ stepach, polaczone .sa plaskownikiem stalowym lub ksztaltownikiem stalowym, wspólnym dla na¬ lozonych na siebie polaczen, posiadajacym podluz¬ ne otwory do wprowadzania srub palakowych przebiegajace poprzecznie do kierunku rozmiesz¬ czenia belek rusztowania i belek posrednich. ;5 Przez zastosowanie plaskowników lub ksztaltów-5 107 675 6 nlków stalowych osiagniete zostaje równiez do¬ datkowe usztywnienie konstrukcji, poniewaz przy przeciazeniu jednej z belek posrednich sasiaduja¬ ce belki posrednie wlaczone zostaja do wspólpra¬ cy. Przeciazenie takie moze nastapic przykladowo wskutek obciazenia oslony kruszywem skalnym niesionym przez lawine. Przez wyposazenie plas¬ kowników lub ksztaltowników stalowych w otwo¬ ry podluzne uzyskuje sie tez ulatwienie montazu, poniewaz prowadzi to do ograniczenia deformo¬ wania sie konstrukcji.Oslona lawinowa budowana jest zwykle na sto¬ ku wzdluz linii warstwicowej, przy czym zacho¬ dzi koniecznosc uwzglednienia zaglebien i wypu¬ klosci terenowych. W zwiazku z tym elementy oslonowe wedlug wynalazku wykonywane sa w zróznicowanych wysokosciach zas slupy wsporcze nastawne sa na dlugosc oraz laczone z dzwigara¬ mi nosnymi w sposób przegubowy. W jednej o- slonie lawinowej umieszczane sa obok siebie wyz¬ sze i nizsze elementy oslonowe dzieki czemu nie¬ równosci terenu nie maja wplywu na prostoli- niowosc przebiegu zewnetrznej krawedzi calej o- slony.Jakkolwiek wzdluzna nastawnosc slupów wspor- czych jak tez przegubowy sposób ich laczenia z dzwigarami nosnymi sa rozwiazaniami znanymi i ogólnie stosowanymi, to jednak zastosowanie ich w konstrukcji wedlug wynalazku daje te zalete, ze wszystkie elementy oslonowe usytuowane mo¬ ga byc w niemal jednakowym polozeniu skosnym wzgledem pionu, wskutek czego zewnetrzna kra¬ wedz calej oslony lawinowej przebiega w postaci bardziej lub mniej regularnej linii prostej lub luku. Nierównosci terenowe w kierunku poprzecz¬ nym do linii przesuwania sie lawiny wyrówny¬ wane sa w znacznym stopniu przez sama mase sniegu wobec czego, przy jednoczesnym kompen¬ sowaniu nierównosci stoku rózna wysokoscia po¬ szczególnych elementów oslonowych, oslona lawi¬ nowa wzdluz calej swej dlugosci pokryta bedzie sniegiem na prawie jednakowa wysokosc. Równiez wysokosc oddzialywania oslony zbudowanej z ele¬ mentów o róznych wysokosciach bedzie jedna¬ kowa na calej jej dlugosci, poniewaz powierzchnia przesuwajacej sie lawiny nie odpowiada doklad¬ nie nierównosciom terenu. Niezaleznie od tego, o- slona lawinowa o prostoliniowej krawedzi zew¬ netrznej odpowiada bardziej wzgledom krajobra¬ zowym.Przedmiot wynalazku uwidoczniony jest w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia widok oslony lawinowej w kierun¬ ku zaznaczonym strzalka I na fig. 2, fig. 2 — prze¬ krój wzdluz linii II—II zaznaczonej na fig. 1, fig. 3 — szczegól konstrukcyjny w przyblizeniu, a fig. 4 — ten sam szczegól konstrukcyjny w innym przykladzie wykonania.Elementy oslonowe la, Ib i lc posiadaja pozio¬ me belki rusztowania 2 wykonane z ksztaltowni¬ ka korytowego. Belki rusztowania 2 polaczone sa za pomoca srub z przebiegajacymi* prostopadle wzgledem nich, dzwigarami nosnymi 3. Dzwigar nosny 3 zakotwiony jest w dolnej swej czesci na stoku 4 oraz podparty jest na nim za posrednic¬ twem slupa wsporczego 5 przebiegajacego skosnie ku górze. Slup wsporczy 5 polaczony jest prze¬ gubowo z dzwigarem nosnym 3 w miejscu zamo¬ cowania 6. W ten sposób, kazdy z elementów oslo¬ nowych moze byc umieszczony w tym samym skos¬ nym polozeniu wzgledem stoku.Poszczególne elementy oslonowe la, Ib albo lc maja zróznicowana wysokosc c. Przykladowo: wy¬ sokosc elementu la wynosi 3,10 m, wysokosc ele¬ mentu Ib — 4,0 m oraz wysokosc elementu lc — 3,50 m. Elementy oslonowe dobierane sa w ten sposóo, ze pomimo nierównosci stoku 4 wzdluz linii warstwicowej (fig. 1) krawedz zewnetrzna ca¬ lej oslony lawinowej la, Ib i lc przebiegac bedzie wzdluz linii praktycznie ciaglej.Odstepy a pomiedzy poszczególnymi elementami oslonowymi la, Ib i lc odpowiadaja w przyblize¬ niu polowie dlugosci b tych elementów. Odstepy te zabudowane sa belkami posrednimi 8, które po¬ siadaja ten sam profil korytowy co belki ruszto¬ wania 2 oraz polaczone sa z belkami rusztowania z ograniczona mozliwoscia przesuniecia katowego na polaczeniach 9.Polaczenie 9 przedstawione j^st w powiekszeniu na fig. 3. Belki rusztowania 2 i belki posrednie 8 zachodza tu na siebie i sa do siebie docisniete.Brzegi 10 ksztaltowników belki rusztowania 2 oraz belki posredniej 8 zaopatrzone sa w otwory po¬ dluzne sluzace do wprowadzania sruby palakowej 11. W otwory podluzne wyposazony jest tez plas¬ kownik stalowy 12, przez który wyprowadzane sa i zaciskane nakretkami 13 konce sruby palako¬ wej 11. W zwiazku z zastosowaniem podluznych otworów istnieje mozliwosc ograniczonego prze¬ suwania sie katowego laczonych belek 2 i 8, przy czym sa one jednoczesnie w pewnym stopniu wza¬ jemnie zakleszczone. Plaskownik stalowy 12 ulo¬ zony jest na cala wysokosc elementu oslonowego, w zwiazku z czym usytuowane wzdluz wysokosci elementu, sasiadujace polaczenia 9, sa ze soba wzajemnie zespolone. Przy takim sposobie wyko¬ nania, ma miejsce polaczenie wytrzymale na roz¬ ciaganie wskutek sprzezenia ciernego pomiedzy ksztaltownikami belki rusztowania 2 i belki po¬ sredniej 8, przy czym jednak, w zwiazku z za¬ stosowaniem otworów podluznych, ograniczona jest sprezystosc polaczenia wskutek pokonywania sil sprzezenia ciernego.Sposób wykonania polaczenia przedstawiony na fig. 4 rózni sie od sposobu uwidocznionego na fig. 3 tym, ze sruba palakowa lla posiada zwiek¬ szony przeswit przewyzszajacy wymiar szerokosci belek 2 i 8. W wykonaniu tym, brzegi belek 2 i 8 nie musza juz byc oslabiane przez wykonywanie otworów, zas polaczenie belek 2 i 8 odbywa sie wylaczenie przez docisk wzajemny i sily tarcia korytowej czesci ksztaltowników. W tym przy¬ padku zachodzi teoretyczna mozliwosc-rozlaczenia belek przy rozciaganiu wskutek przekroczenia sil sprzezenia ciernego. W pewnych okolicznosciach mozliwosc taka moze okazac sie jednak zaleta, gdyz przy nadmiernym obciazeniu jednego z ele¬ mentów nastapi jego rozlaczenie przed tym, za¬ nim wyrwane zostana zakotwienia elementów sa¬ siednich. W ksztaltownikach stalowych 12a wyko- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 607 107 675 8 nane sa otwory podluzne 14 przebiegajace po¬ przecznie wzgledem belek 2 i 8, w zwiazku z czym polaczenie to posiada pewien luz w kierunku po¬ przecznym cjo belek 2 i 8. Ksztaltowniki stalowe 12a w tym wykonaniu sa wykonane z katownika lub ceownika.Zastrzezenia patentowe 1. Oslona lawinowa zwlaszcza, ze stali, z ele¬ mentami oslonowymi posiadajacymi rusztowanie z belkami prawie poziomymi, które zamocowane sa w odstepach na co najmniej dwóch prawie pro¬ stopadlych do nich, dzwigarach nosnych, przy czym dzwigary nosne zakotwione sa jednym kon¬ cem na stoku oraz podparte na nim za posred¬ nictwem skosnego slupa wsporczego, znamienna tym, ze kilka elementów oslonowych (la, Ib, lc) rozmieszczonych jest w odstepach w kierunku przebiegu belek rusztowania (2) i co najmniej kil¬ ka belek rusztowania (2) sasiednich elementów o- slonowych polaczonych jest w sposób wytrzymaly na rozciaganie za posrednictwem zamocowanych na ich koncach belek posrednich (8), z mozliwos¬ cia ograniczonego przesuniecia katowego. 2. Oslona wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze wszystkie belki rusztowania (2) sasiednich elemen¬ tów oslonowych, których linia polaczenia znaj¬ duje sie powyzej plaszczyzny stoku, polaczone sa wzajemnie za posrednictwem belek posrednich (8) w sposób wytrzymaly na rozciaganie. 3. Oslona wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienna tym, ze odstepy (a) pomiedzy elementami oslo¬ nowymi (la, Ib, lc) odpowiadaja w przyblizeniu polowie dlugosci (b) elementów oslonowych 20 4. Oslona wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienna tym, ze belki posrednie (8) wykonane sa z tego samego ksztaltownika korytowego co belki rusz¬ towania (2) posiadajacego ksztalt ceownika roz- wartokatnego z wygietymi brzegami. 5. Oslona wedlug zastrz. 4, znamienna tym, ze w miejscu polaczenia belek rusztowania (2) z bel¬ kami posrednimi (8) ksztaltowniki korytowe tych belek nalozone sa na siebie oraz docisniete wza¬ jemnie za pomoca sruby palakowej (11), która do¬ ciska brzegi (10) umieszczonych wewnatrz niej ksztaltowników do plyty zaciskowej (12). 6. Oslona wedlug zastrz. 5, znamienna tym, ze brzegi (10) ksztaltowników korytowych belek rusz¬ towania (2) i belek posrednich (8), posiadaja otwo¬ ry podluzne, w które wprowadzane sa sruby pa- lakowe (11, lla). 7. Oslona wedlug zastrz. 5 albo 6, znamienna tym, ze plyty zaciskowe szeregów, które skladaja sie z belek rusztowania i belek posrednich, umiesz¬ czonych jedna nad druga w odstepach, polaczo¬ ne sa plaskownikiem stalowym (12) lub ksztal¬ townikiem stalowym (12a), wspólnym dla nalozo¬ nych na siebie polaczen (9), posiadajacym otwory podluzne (14) sluzace do wprowadzania srub pa- lakowych (11, lla) i przebiegajace w kierunku po¬ przecznym wzgledem belek rusztowania (2) i be¬ lek posrednich (8). 8. Oslona wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze elementy oslonowe (la, Ib, lc) posiadaja zróznico¬ wana wysokosc, a slupy wsporcze (5) elementów oslonowych nastawne sa na dlugosc i przylaczane do dzwigarów nosnych (3) w znany sposób.FI6.1 *—I107 675 FI6.3 V .9 i PL PL PL