NL8601562A

NL8601562A - Antistatische compositie en detergentcomposities, die antistatische componenten bevatten.

Info

Publication number: NL8601562A
Application number: NL8601562A
Authority: NL
Original assignee: Colgate Palmolive Co
Priority date: 1985-06-17
Filing date: 1986-06-17
Publication date: 1987-01-16
Also published as: ATA164786A; PT82755A; IN171622B; FI862521A; IT8648138A0; FR2583425A1; NO862391D0; SE8602608D0; PT82755B; IL79040A; KR870000402A; US4676915A; GR861532B; MX164086B; LU86475A1; ZA864106B; BE904932A; IL79040A0; AT395161B; GB8614665D0

Description

VO 8232

Antistatische compositie en detergentcomposities, die antistatische componenten bevatten.

De uitvinding heeft betrekking op antistatische composities, in het bijzonder op dergelijke composities, die een amide van trialkylazijnzuur en/of een amide van isostearinezuur en een quater-nair ammoniumzout in bepaalde hoeveelheden bevatten, waarbij de hoe-5 veelheid amide (n) groter is dan de hoeveelheid quatemaire ammoniumzout (en), welke composities nuttige antistatische toevoegsels zijn voor detergentcomposities, shampoo's en andere vezel-conditionerende produkten ter vermindering van de neiging van vezelige materialen om electrostatische ladingen te accumuleren. De uitvinding heeft tevens 10 betrekking op versterkte synthetische organische wasgoed-detergentcompo-sities, haarshampoo1s en andere composities en preparaten voor het behandelen van wasgoed en haar, welke composities en preparaten de componenten van de beschreven antistatische composities bevatten en in staat zijn de met zulke composities behandelde materialen antistatisch 15 te maken.

Het is al jaren bekend dat quaternaire ammoniumzouten antistatische middelen zijn. Een klassieke toepassing van dergelijke produkten is het aanbrengen daarvan in een geschikte oplossing of suspensie, bijvoorbeeld door versproeien, op nieuwe tapijten van synthe-20 tische organische polymere materialen, die anders electrostatische ladingen kunnen accumuleren en knetterende geluiden, vonken en schokken veroorzaken indien belopen (in het bijzonder schuivelend belopen).

Men heeft quatemaire ammoniumzouten opgenomen in papier, textiel en sponzen voor toepassing in automatische wasgoeddrogers, waarbij zulke 25 zouten tijdens het drogen worden overgedragen op het tuimelende wasgoed, waarvan zij de neiging om tijdens het drogen electrostatische ladingen te accumuleren (in het bijzonder indien het wasgoed geheel of gedeeltelijk bestaat uit synthetisch organisch polymeer materiaal, zoals nylon of polyester) verminderen. Ook zijn de quaternaire ammonium-30 zouten voldoende substantief cm door vezelige synthetische organische polymere materialen te worden geabsorbeerd tijdens het wassen van wasgoed $ fi p 1 £ s */ w ö v - 3 t s- 2 met een detergentcompositie, die zulke quaternaire ammoniumzouten bevat. Hoewel de quaternaire ammoniumzouten goede antistatische middelen zijn, vertonen zij nadelen in wasgoedcomposities op basis van anionogene detergenten en in composities, die fluorescerende heldermakers en 5 soortgelijke kleurstoffen bevatten, die met het kationogene gedeelte van de quaternaire ammoniumverbindingen kunnen reageren onder vorming van in water onoplosbare reactieprodukten, welke vettige vlekken op wasgoed kunnen veroorzaken en de detergents, heldermakende en kleurende eigenschappen van de diverse produkten nadelig kunnen beïnvloeden. De 10 uitvinding is derhalve van belang omdat de amiden, die in de composities volgens de uitvinding aanwezig zijn, niet reageren met anionogene detergenten, fluorescerende heldermakers en kleurstoffen, en de geringere hoeveelheid quaternair ammoniumzout, die in de composities en produdukten volgens de uitvinding aanwezig is, een minder significant 15 negatief effect heeft op de detergente, heldermakende en kleurende eigenschappen. In feite resulteert de combinatie van quaternair ammoniumzout en amide van de beschreven typen in een verbeterde antistatische werking in vergelijking met dezelfde hoeveelheid amide(n) op zichzelf, en heeft een dergelijke combinatie minder negatieve eigenschappen of 20 in mindere mate negatieve eigenschappen dan een hoeveelheid quaternair ammoniumzout, die voldoende is om dezelfde antistatische eigenschappen aan behandelde materialen te verschaffen.

Volgens de uitvinding bevat een antistatische compositie een amide van trialkylazijnzuur en/of een amide van isostearine-25 zuur en een quaternair ammoniumzout, waarbij de hoeveelheid amide(n) 2-10 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternair ammoniumzout.

In een voorkeursuitvoeringsvorm van de uitvinding bestaat een dergelijke compositie in wezen uit de beschreven amide(n) en quaternaire ammoniumzout (en) in de genoemde verhoudingen. De uitvinding heeft mede be-30 trekking op detergentcomposities in deeltjesvormige, vaste, gelvormige of vloeibare toestand, zoals haarshampoo's, haarspoelingen, produkten voor wasgoeddrogers (gewoonlijk geïnpregneerd papier, textiel of spons) en andere preparaten, die tenminste twee van de beschreven antistatische componenten (amide en quaternair ammoniumzout) bevatten, alsmede 35 op werkwijzen, waarbij dergelijke composities en/of componenten worden toegepast.

s s β 1 δ S 2

k A

3

De in de composities en werkwijzen volgens de uitvinding te gebruiken amiden omvatten die van trialkylazi jnzuur (neoalkaanzuur) en mono-alk(en)yl-aminen of polyaminen, en amiden van isostearinezuur. Dergelijke amiden van trialkylazijnzuur worden beschreven in de 5 Amerikaanse octrooiaanvrage 716.871, ingediend op 27 maart 1985, en een andere Amerikaanse octrooiaanvrage, ingediend op 16 mei 1985, beide door Robert J. Steltenkamp en Michael A. Camara, van welke aanvragen de inhoud hier door verwijzing opgenomen wordt geacht. In de beide aan-vrangen worden nieuwe verbindingen beschreven, die monoamiden van tri-10 alkylazijnzuur (of neoalkaanzuur) en polyamiden daarvan zijn. N-alkyl-isostearamiden zijn beschreven in het Amerikaanse octrooischrift 4.497.715.

De amiden van trialkylazijnzuur, trialkylaceetamiden genaamd, kunnen monoamiden zijn van een trialkylazijnzuur met 5-16 15 koolstofatomen en een mono-N-hoger alk(en)yl-amine of polyamiden van een dergelijk trialkylazijnzuur en een polyamine, waarin de trialkyl-azijnzuurmolecuulgedeelten 1-10 koolstofatomen in elk van de alkyl-groepen bevat en waarin elk van de polyamine-molecuulgedeelten 2-5 aminogroepen bevat. Verdere geschikte amiden volgens de uitvinding zijn 20 de N-alkylisostearamiden met de formule RCONHR', waarin RCO is afgeleid van isostearinezuur en R* een primaire alifatische verzadigde of onverzadigde koolwaterstofketen met 1-18 koolstofatomen voorstelt.

De volgens de uitvinding te gebruiken N-alkylisostearamiden kunnen in het algemeen worden bereid volgens de conventionele me-25 thoden voor amide-synthese. Isostearinezuur kan in het zuurchloride worden omgezet door reactie met thionylchloride, en het verkregen zuurchloride kan dan worden toegevoegd aan een primair amine, opgelost in een oplosmiddel zoals water, ether of methyleenchloride, onder vorming van het amide. Het secundaire amideprodukt werd geïsoleerd als 30 een viskeuze vloeistof of wasachtige vaste stof, afhankelijk van het molecuulgewicht.

Meer specifiek kunnen de onderhavige N-alkylisostearami-den door een tweetraps proces uit bekende uitgangsmaterialen worden bereid, waarbij eerst isostearinezuur, dat een mengsel van isomeren met 35 vertakte keten van stearinezuur met de formule C^H^COOH met voornamelijk methylvertakking, door reactie met thionylchloride wordt omgezet $601562 I 2 4 in isostearoylchloride, dat dan met een primair alifatisch amine met 1-18 koolstofatomen dikwijls bij voorkeur 10 of 12 - 18 koolstofato-men, tot reactie wordt gebracht. Deze reacties kunnen worden voorgesteld door de op het formuleblad afgebeelde reactievergelijkingen A en B, 5 waarin R en R' de eerdergenoemde betekenis hebben. De omzetting van het isostearinezuur in het isostearoylchloride wordt bij voorkeur uitgevoerd in tegenwoordigheid van dimethylformamide, dat als katalysator voor deze reactie fungeert. Daar de amidereactie exotherm is, kan koeling gewenst zijn om de temperatuur te beheersen. Deze reactie wordt 10 bij voorkeur uitgevoerd in tegenwoordigheid van een niet-reactief oplosmiddel, zoals water, methyleenchloride, methyl- of ethylether, benzeen, chloroform en dergelijke, en in tegenwoordigheid van een tertiair amine, zoals trimethylamine, pyridine en bij voorkeur triëthylamine, dat met het tijdens de reactie gevormde zure bijprodukt reageert. Het reactie-15 mengsel kan achtereenvolgens worden gewassen met water of mengsels van alcohol en water, verdund zuur en water ter verwijdering van eventueel niet-omgezet uitgangsmateriaal, en kan over Na^SO^ of een soortgelijk neutraal zout worden gedroogd. Het oplosmiddel wordt verwijderd, bij voorkeur door verdamping in vacuo. De resulterende N-alkylisostearami-20 den zijn vloeistoffen, oliën of vaste stoffen, gewoonlijk olieachtige vloeistof of pasteuze vaste stoffen of halfvaste stoffen.

Behalve de isostearamiden zijn andere amiden, die volgens de uitvinding kunnen worden gebruikt, de monoamiden en polyamiden van neoalkaanzuren. De zuurmolecuulgedeelten van sommige bij 25 voorkeur volgens de uitvinding te gebruiken monoamiden, hogere alkyl-en alkenyl- (of alk(en)yl) neoalkanoamiden van neoalkaanzuren (of van trialkylazijnzuren) bevatten 5-16 koolstofatomen, bij voorkeur 7-14 koolstofatomen. Hoewel enige vertakking van de koolwaterstof-groepen onder bepaalde omstandigheden aanvaardbaar is, verdient het de 30 voorkeur dat de alkyl- en alkenylgroepen nagenoeg of in wezen lineair zijn, zoals in tallowalkyl-neodecanoamide; liefst zijn zij lineair. Dergelijke neoalkanoamiden, die meer voorkeur verdienen, zijn zulke waarin de alkyl- of alkenylgroep 8-20 koolstofatomen, dikwijls bij voorkeur 12 - 18 koolstofatomen bevatten, zoals kunnen worden afgeleid 35 van kokosnootolie, tallow of gehydrogeneerde tallow of andere olie of vet. De genoemde hogere alkylgroepen worden hier aangeduid als coco- O & fl 1 % £ 9 £ i 5 alkyl, tallowalkyl en gehydrogeneerd tallowalkyl. Het verdient opmerking dat hierin "alkyl" ook koolwaterstofgroepen met ondergeschikte onver-zadiging omvat, zoals in tallowalkyl, dat een ondergeschikte hoeveelheid mono-onverzadigd C^-,Η^ alkeen bevat. Om misverstanden te vermijden 5 wordt hier gewoonlijk melding gemaakt van alk(en)yl, dat zowel verzadigde als onverzadigde koolwaterstofgroepen omvat.

Neodecaanzuur, dat als neoalkaanzuur de voorkeur verdient voor de bereiding van de beschreven neoalkanoamiden, wordt door Exxon Chemical Americas in zuivere en technische kwaliteiten in de han-10 den gebracht, wordt gesynthetiseerd door reactie van een vertakt noneen en koolmonoxyde onder hoge druk en bij verhoogde temperatuur in tegenwoordigheid van een waterige zure katalysator (Koch-reactie). Het mechanisme omvat de vorming van een carboniumion, gevolgd door complexering met koolmonoxyde en de katalysator onder vorming van een "complex", 15 dat vervolgens wordt gehydrolyseerd ter vorming van het vrije zuur met de op het formuleblad af geheelde formule I, waarin R en R' een andere betekenis kunnen hebben dan eerder vermeld en waarin het aantal koolstofatomen in R + R' + R" 8 bedraagt; ongeveer 31% van het neodecaanzuur heeft een structuur, waarin R' en R" beide methyl voorstellen en 20 R hexyl is; ongeveer 67% heeft een structuur, waarin R' methyl voorstelt, R" een aantal koolstof atomen bevat, dat groter is dein dat van methyl en kleiner is dan dat van R, en R een aantal koolstofatomen bevat, dat kleiner is dan dat van hexyl en groter is dan dat van R"; en ongeveer 2% heeft een structuur, waarin Rr en R" beide een aantal 25 koolstofatomen hebben, dat groter is dan dat van methyl en kleiner is dan dat van R en waarin het aantal koolstofatomen van R kleiner is dan dat van hexyl en groter dan dat van R' en R". De dissociatieconstante —6 (Ka) van neodecaanzuur is 4,20 x 10 . Andere verkrijgbare neoalkaan- zuren, die kunnen worden genoemd, bevatten 5-16 koolstofatomen, zo-30 als neopentaanzuur, neoheptaanzuur, neononaanzuur, neodecaanzuur, neo-dodecaanzuur, neotridecaanzuur en neotetradecaanzuur.

Ter bereiding van de volgens de uitvinding te gebruiken mononeoalkanoamiden kan het neoalkaanzuur, zoals neodecaanzuur, direct tot reactie worden gebracht met een hoger alkyl- of alkenylami-35 ne (alk(en)yl-amine), dat liefst een lineair primair amine R"'NH^ is, maar ook licht vertakte alkylgroepen kan bevatten, die minder dan 10 of 20% van hun koolstofatomen in één of meer vertakkingen hebben, bij- 360 1 5 62 ï 9 6 voorbeeld zoals in 2-methyl-heptadecyl. De te gebruiken hogere alkylami-nen en alkenylaminen hebben normaliter 8-20 koolstofatomen, dikwijls bij voorkeur 12 - 18 koolstof atomen, maar kunnen ook verbindingen met meer of minder koolstofatomen bevatten, mits de verkregen amiden de 5 gewenste eigenschappen bezitten, zoals hier beschreven. Bijzondere voorkeur onder de amine-uitgangsmaterialen verdienen cocoalkylamine, tallowalkylamine (dat een ondergeschikte hoeveelheid oleylamine bevat), en gehydrogeneerd tallowalkylamine. Dergelijke materialen worden verkregen uit plantaardige en dierlijke bronnen en gevonden werd, dat 10 daaruit bereide amiden uitstekende vezelconditionerende middelen zijn, die verenigbaar zijn met anionogene detergenten. Ook oleylamine en octylamine zijn geschikte amine-uitgangsmaterialen.

De uitgevonden amiden met formule 2 kunnen worden bereid door reactie van een neoalkanoylchloride met een hoger alkyl-15 of alkenylamine maar een minder kostbare bereiding is de di recte reactie van het neoalkaanzuur met een dergelijk amine bij verhoogde temperatuur. De smeltpunten van de produkten zijn normaliter laag, zodat de produkten bij kamertemperatuur of bij normale gebruiks-temperaturen bij voorkeur vloeistoffen zijn. De smeltpunten van de 20 cocoalkyl-, tallowalkyl- en gehydrogeneerd -allowalkylneodecanoamiden zijn respectievelijk lager dan 0°C, 15 - 17°C en 45 - 49°C, terwijl die van de overeenkomstige octyl-, oleyl-, palmityl- en stearylverbindingen respectievelijk lager dan 0°C, 5 - 6°C, 37 - 38°C en 35 - 40°C bedragen. Smeltpunten van de andere neoalkanoamiden met 5-16 koolstofatomen 25 in het neoalkaanzuur variëren van lager dan 0°C tot 50 °G en de amiden zijn bij temperaturen van 40°C of lager bij voorkeur olieachtige vloeistoffen of plastische of vloeiende materialen.

Hoewel de beschreven N-hogere alkylneodecanoamiden tot de voorkeursuitvoeringsvormen van de uitvinding behoren, kunnen 30 ook andere sterk vertakte zuren voor de bereiding van de antistatische hogere alkylamiden worden gebruikt. Bij toepassing van neopentaanzuur met formule 3 voor de bereiding van N-hogere alkylneopentanoamiden kunnen bruikbare antistatische effecten worden verkregen, maar niet ·in de mate waarin dat bij de hogere alk(en)yl-neodecanoamiden het geval is. 35 Normaliter bevat het neozuur, dat voor de bereiding van haarconditione-rende monoamiden wordt gebruikt, 5-16 koolstofatomen, bij voorkeur 86 0 1'3 $2 £ i 7 7-14 koolstofatomen, en zulke zuren kunnen op de beschreven wijze worden verkregen wanneer sterk vertakte of CgC^ alkenen als uitgangsmaterialen in de Koch reactie worden gebruikt.

Behalve de eerderbeschreven monoamiden van neoalkaan-5 zuren, kunnen voor de werkwijze en composities volgens de uitvinding ook polyamiden van trialkylazijnzuur of -zuren en polyamine(n) worden gebruikt, zoals zulke waarin de trialkylazijnzuur-molecuulgedeelten 1-10 koolstofatomen in elk van de alkylgroepen R, R' en R" van formule 1 bevatten en waarin de polyamine-molecuulgedeelten 2-5 amino-10 groepen bevatten. Polyamiden, die de voorkeur verdienen, zijn zulke waarin de som van de koolstofatomen van de alkylgroepen van elk van de trialkylazijnzuur-molecuulgedeelten 3 - 12 en in het bijzonder 4-9 bedraagt en waarin het polyamine-molecuulgedeelte een diamine- of triaminegedeelte is met een alkyleengroep met 2 - 10 koolstofatomen 15 en/of polyoxyalkyleengroep(en), die de amidegroepen van het polyamide verbindt of verbinden. In dergelijke verbindingen bevat het oxyalkyleen van de polyoxyalkyleengroepen 2-4 koolstofatomen, in het bijzonder 3 koolstofatemen, en bedraagt het aantal van zulke oxyalkyleengroepen in elke polyoxyalkyleengroep 1 - 40, in het bijzonder 2 - 10, en be-20 vat de alkyleengroep van het polyoxyalkyleen 1-10 koolstofatomen, in het bijzonder 2-3 koolstofatomen.

In deze beschrijving worden de diverse polyamiden, componentgroepen, molecuulgedeelten, substituenten daarvan en reactie-componenten dikwijIs in het enkelvoud aangeduid, doch daarmede worden 25 ook diverse mengsels van twee of meer van hetzelfde type en/of verschillende typen bedoeld. Wanneer sprake is van "neoalkyl" of trialkyl-methyl, wordt daarmee bedoeld de "rest" van een neoalkaanzuur na verwijdering van de carboxylgroep te beschrijven.

Zoals eerder vermeld zijn de polyaminen, die met tri-30 alkylazijnzuur tot reactie kunnen worden gebracht voor de bereiding van de onderhavige polyamiden, bij voorkeur diaminen of triaminen. De triaminen, die voor de bereiding van de volgens de uitvinding te gebruiken polyamiden kunnen worden toegepast, zijn bij voorkeur alkyleen-polyoxyalkyleentriaminen, zoals onder de merknaam Jeffamine door Texaco 35 Chemical Company in de handel worden gebracht. Van deze materialen verdient Jeffamine T-403 met formule 4, waarin A = ethyl, T = methyl en 8601562 ? È 8 x+y+z=5,3,de voorkeur. In de diaminen, die voor de bereiding van de volgens de uitvinding te gebruiken diamiden kunnen worden toegepast, zijn de beide aminogroepen verbonden door een alkyleenpolyoxyalkyleen-molecuulgedeelte of door lagere alkyleengroepen. Van de in de handel 5 verkrijgbare diaminen, die oxyalkyleengroepen bevatten, verdienen de Feffaminen met formule 5 de voorkeur. Hoewel T in deze formule dikwijls waterstof of een lage alkylgroep kan zijn, stelt T voor de Jeffami-nen methyl voor en heeft n een waarde van 2 - 10, in het bijzonder 2 - 7. Voorbeelden van zulke verbindingen zijn Jeffamine D-230, waarin n 10 een waarde van gemiddeld 2,6 heeft, Jeffamine D-400, waarin n een waarde van gemiddeld 5,6 heeft, en Jeffamine D-2000, waarin n een waarde van gemiddeld 33,1 heeft. Van deze diaminen verdienen Jeffamine D-230 en Jeffamine D-400 de meeste voorkeur. Voorbeelden van geschikte niet-gealkoxyleerde diaminen zijn alkyleendiaminen met 2-6 koolstofatomen, 15 zoals ethyleendiamine, propyleendiamine en hexamethyleendiamine.

In plaats van de neoalkaanzuren kunnen voor de bereiding van de onderhavige monoamiden en polyamiden ook de overeenkomstige acylhalogeniden worden gebruikt. Dergelijke materialen worden gewoonlijk toegepast als zuurchloriden, zoals neodecanoylchloride, dat in 20 de handel wordt gebracht door de Lucidol Division van Pennwalt Corporation en beschreven is in hun produkt-bulletin "Acid Chlorides" (september 1982), waarin tevens reacties van zuurchloriden met aminen algemeen worden beschreven.

De polyamiden van de onderhavige composities en werkwij-25 zen omvatten die van alkoxyaminen, zoals de verbindingen met formule 6 en 7, waarin A alkyl met 1-20 koolstofatomen of waterstof, T methyl of waterstof en R neoalkyl met 4-13 koolstofatomen voorstellen, n een waarde heeft van 1 - 40 en x, y en z elk een getal met een waarde van 1 - 8 en een totale waarde van 4-10 voorstellen. Dergelijke verbin-30 dingen kunnen worden bereid door reactie van een neoalkanoylchloride met een geschikt polyamine, maar ook deze verbindingen kunnen, evenals de monoamiden, goedkoper worden bereid door directe reactie van het geschikte neoalkaanzuur met een dergelijk polyamine. De smeltpunten van de beschreven polyamiden zijn evenals die van de eerder beschreven mono-35 arniden normaliter laag, zodat de produkten bij voorkeur vloeistoffen, in het bijzonder viskeuze olieachtige vloeistoffen zijn. Een derge- 3601562 9 lijke fysische toestand is ongewoon voor primaire en secundaire amiden met een vergelijkbaar of zelfs lager molecuulgewicht wegens de sterke intermoleculaire krachten, die voor de amide-functionaliteit karakteristiek zijn. De viskeuze olieachtige vloeibare toestand van de materia-5 len volgens de uitvinding wordt echter zeer gewenst geacht, omdat daardoor de hechting aan het haar (welke "hechting" in feite het resultaat kan zijn van moleculaire aantrekking) verbetert en bijdraagt aan het conditionerende effect. Het is ook van belang dat de polyamiden volgens de uitvinding in wezen in water onoplosbaar zijn, maar toch gemakkelijk 10 kunnen worden verdeeld door een waterig medium bij de normale gebruiks-temperaturen voor het wassen van wasgoed of behandelen van menselijk haar, zoals 10°C tot 50 ct 50°C, dikwijls bij voorkeur van 20°C tot 45 S. 50°C. Bij de keuze van de als reactiecomponenten te gebruiken polyami-nen en neoalkaanzuren maakt de selectie van dergelijke reactiecompo-15 nenten met gewenste verhoudingen van hydrofiele en hydrofobe groepen, zoals ethyleenoxyde en propyleenoxyde (of butyleenoxyde) het mogelijk de hydrofiel-lipofiel-balans van het polyamide te regelen, zodat het polyamide een doelmatiger antistatisch middel voor de beoogde werkwijze of in het beoogde produkt kan zijn.

20 Onder de beste polyamidecomponenten van de onderhavige antistatische composities zijn polyamiden, bereid uit een neoalkaan-zuur, zoals neodecaanzuur, en een polyoxypropyleentriamine, zoals Jeffamine T-403. Ook kunnen andere Jeffaminen, zoals de Jeffaminen D-230, D-400 en D-2000 voor de bereiding van de polyamiden volgens de 25 uitvinding worden gebruikt. Ook worden antistatische activiteiten met quaternaire ammoniumzouten bereikt wanneer als polyamine ethyleendiamine of hexamethyleendiamine wordt gebruikt.

De Jeffamine-polyaminen, die voor de bereiding van de antistatische polyamiden volgens de uitvinding kunnen worden gebruikt, 30 zijn beschreven in een brochure, getiteld "Jeffamine Polyoxypropylene-amines”, gepubliceerd door Texaco Chemical Company (1978). Op blz. 2 en 3 van deze brochure worden formules van zulke polyaminen getoond en op blz. 3 en 4 worden hun typische fysische eigenschappen vermeld. In de brochure worden toepassingen van de Jeffaminen beschreven; de voor-35 naamste toepassing is als component van synthetische harsen, zoals epoxyharsen en polyurethanen. In een bibliografie nabij het einde van het 3 5 0 ‘ 5 6 2 ϋ s 10 boekje op blz. 61 - 64 worden textieltoepassingen van de Jeffaminen en verwante materialen opgesomd en samengevat. In de brochure worden nergens polyamiden van het hier beschreven type en de wenselijke eigenschappen daarvan genoemd of gesuggereerd.

5 Triamiden, die voor de werkwijzen en preparaten vol gens de uitvinding kunnen worden gebruikt, hebben de formule 6, waarin A alkyl met 1-20 koolstofatomen of waterstof, T methyl of waterstof, en R neoalkyl met 4-13 koolstofatomen voorstellen en x, y en z elk getallen met een waarde van 1 - 8 en een gezamenlijke waarde van 4-10 10 zijn. Bij voorkeur stellen A alkyl met 1-4 koolstofatomen, T methyl en R neoalkyl met 4-9 koolstofatomen voor en hebben x, y en z elk een waarde van 1 - 3 en een gezamenlijke waarde van 4 - 8. In het bijzonder stelt A alkyl met 1-3 koolstofatomen, T methyl en R neoalkyl met 4-9 koolstofatomen voor, en hebben x, y en z elk een waarde van 15 1 - 3 en een gezamenlijke waarde van gemiddeld 4,5 - 6. De meeste voor keur verdient de uitvoeringsvorm, waarin A ethyl, T methyl en R neoalkyl· met 9 of ongeveer 9 koolstofatomen voorstellen en x, y en z elk een waarde hebben van 1 - 3 en een gezamenlijke waarde van gemiddeld ongeveer 5,3. De diamiden volgens de uitvinding, die de voorkeur 20 verdienen, voldoen aan formule 7, waarin T methyl of waterstof, R neoalkyl met 4-13 koolstofatomen en n een getal met een waarde van 1-40 voorstellen. Met meer voorkeur is T methyl, R neoalkyl met 4-9 koolstofatomen en heeft n een waarde van 2 - 10. In het bijzonder is T methyl, R neoalkyl met 4, 6 of 9 koolstofatomen en is n een getal 25 met een waarde van 2-7. De meeste voorkeur verdient de uitvoeringsvorm, waarin T is methyl en R is neoalkyl met 9 of ongeveer 9 koolstofatomen en n een gemiddelde waarde heeft van ongeveer 5,6. Andere geschikte diamiden voldoen aan formule 8, waarin R een trialkylmethyl-groep met 4-13 koolstofatomen voorstelt en m een waarde heeft van 2 -30 10. De voorkeur onder dergelijke diamiden hebben zulke, die beschouwd kunnen worden als de reactieprodukten van de reactie van een trialkyl-azijnzuur of neoalkaanzuur met 5-10 koolstofatomen en een alkyleen-diamine met 2-6 koolstofatomen. Onder deze verbindingen hebben N,N'-ethyleen-bis-neodecanoamide en N,N'-hexamethyleen-bis-neodecanoamide 35 de voorkeur.

Zoals blijkt uit de formules en de beschrijvingen van componenten en substituenten daarvan worden de aminegroepen van de S δ 0 1 δ δ .2 > -i 11 monoaminen en polyaminen {waaronder diaminen) volledig in de amidevorm omgezet. Hoewel zulke amiden sterk de voorkeur verdienen, kunnen echter ook onvolledig "geamidificeerde" polyaminen, die voor tenminste 2/3 zijn geamidificeerd, in de composities volgens de uitvinding als 5 haarconditioneringsmiddelen worden toegepast. Zij kunnen enige van de ongewenste eigenschappen van quatemaire ammoniumzouten bezitten, doordat zij kunnen reageren met anionogene detergentia, maar een dergelijke reactie en eventuele ongewenste effecten daarvan worden dikwijls aanvaardbaar geacht, omdat slechts een ondergeschikt gedeelte van de reac-10 tieve aminogroepen niet in niet-reactieve amiden zijn omgezet. Ook kunnen bepaalde nadelige effecten van de aanwezigheid van onomgezette aminogroepen worden verzacht door menging met andere, volledig geamidificeerde antistatische middelen volgens de uitvinding. Bovendien kunnen zulke aminen onder geschikte omstandigheden de plaats innemen van 15 een equivalente hoeveelheid quatemair ammoniumzout.

Mengsels van de polyamiden kunnen worden toegepqst in elke gewenste en effectieve verhouding. Zo kan bijvoorbeeld N,N'-ethyleen-bis-neodecanoamide worden gemengd met N,NT-hexamethyleen-bis-neodecanoamide, N,N'-ethyleen-bis-neodecanoamide met Ν,Ν'-hexamethyleen-20 bis-neopentanoamide, het tri-neodecanoamide van Jeffamine T-403 met het di-neodecanoamide van Jeffamine D-230, en het tri-neo-decanoamide van Jeffamine T-403 met Ν,Ν'-ethyleen-bis-neodecanoamide, om slechts enkele van de mogelijke combinaties te noemen. Ook kunnen combinaties van drie of vier of meer polyamiden worden gemaakt. Dergelijke mengsels 25 of componenten daarvan kunnen worden gemengd met monoamiden, zoals tallowalkyl neodecanoamide, en ook kunnen mengsels van de monoamiden, zoals 1:1 mengsels van cocoalkyl- en tallowalkyl-neodecanoamiden worden gebruikt. Verder kunnen mengsels van isostearamiden, zoals 1:1 mengsels vein cocoalkyl isostearamide (CISA) en tallowalkyl-isostearamide 30 (TISA) of mengsels van CISA en het neodecanoamide van Jeffamine T-403 in verhoudingen van 1 : 2 of 1 : 3 worden toegepast.

De volgens de uitvinding met het quaternaire ammoniumzout te gebruiken isostearamiden worden gewoonlijk N-alkylisostearamiden genoemd, maar wanneer natuurlijke bronnen, zoals dierlijke en plant-35 aardige materialen, als uitgangsmaterialen voor de bereiding van de aminen door reactie met isostearinezuur worden gebruikt, resulteren meng- S o 01562 12 seis van alifatische aminen, die dikwijls een ondergeschikte hoeveelheid onverzadigd alifatisch materiaal (alkeen, zoals octadeceen-1) met de aanwezige verzadigde koolwaterstofgroep-donor. Waar in deze beschrijving melding wordt gemaakt van N-alkyl-isostearamide, omvat deze bena-5 ming tevens dergelijke amiden, die enige onverzadiging bevatten als gevolg van het feit, dat de amine-reactiecomponent is afgeleid van een natuurlijk uitgangsmateriaal, dat de onverzadiging bevat. Om duidelijk te maken dat onverzadigde isostearamiden, zoals N-oleylisosteramide, volgens de uitvinding kan worden gebruiit, wordt in het navolgende soms 10 de aanduiding N-alk(en)ylisostearamiden gebezigd. De geschikte N-alk(en)-ylisostearamiden zijn zulke, waarin R' in de formule RCONHR' een verzadigde of mono-onverzadigde koolwaterstofgroep met 1-18 koolstof-atomen, bij voorkeur gemiddeld 8-18 koolstofatomen en in het bijzonder 12 - 18 koolstofatomen voorstelt. Voorbeelden van dergelijke amiden 15 zijn zulke, waarin R' octyl, decyl, dodecyl, stearyl, oleyl, cocoalkyl, gehydrogeneerd tallowalkyl of tallowalk(en)yl voorstelt.

De een of meer quaternaire ammoniumzouten, die in verhoudingsgewijze ondergeschikte hoeveelheid met de een of meer amiden voor de composities en werkwijzen volgens de uitvinding worden gebruikt, 20 zijn normaliter bij voorkeur halogeniden, zoals chloriden of bromiden. Hoewel vele quaternaire ammoniumzouten geschikt zijn voor toepassing voor de uitvinding, waaronder de quaternaire ammoniumzouten die primair bekend staan voor hun desinfecterende, emulsie-stabiliserende, hechting-verbeterende, weefsel-verzachtende, corrosie-werende en kosmetische 25 (deodorant) eigenschappen, verdient het dikwijls de voorkeur die quaternaire ammoniumzouten te gebruiken, die primair bekend staan voor anti-statische toepassingen. Daaronder bevinden zich de hoger alkyl, lager alkyl gesubstitueerde quaternaire ammoniumchloriden, zoals zulke met tenminste één hogere alkylgroep (gemiddeld 10 - 18 koolstofatomen) en 30 tenminste twee lagere alkylgroepen (gemiddeld 1-4 koolstofatomen). Quaternaire ammoniumchloriden, die dikwijls de meeste voorkeur verdienen, zijn de di-hoger alkly, di-lager alkyl ammoniumchloriden, zoals distearyl-dimethylammoniumchloride. Hogere alkyl (of alkenyl) groepen van de quaternaire ammoniumzouten, die de voorkeur verdienen, zijn 35 lauryl, myristyl, cetyl, oleyl en stearyl of mengsels van twee of meer daarvan, en lagere alkylgroepen zijn bij voorkeur methyl en ethyl, waar- 8801562 13 van methyl de meeste voorkeur verdient. Voorbeelden van quaternaire ammo-niumzouten, die bekend staan om hun antistatische eigenschappen, zijn gepolyethoxyleerde quaternaire ammoniumzouten, zoals onder de merknaam Ethoquad verkrijgbaar zijn, alkyldimethylbenzylammoniumchloride, zoals 5 onder de merknaam Genamin KD B wordt verkocht, polyoxyethylstearylaramo-niumchloride (Genamin KS 5), Nyamine SA, trimethy1lanolylammonkumchlo-ride en cetyldimethylbenzylammoniumbromide. Hoewel di-hoger alkyl, di-lager alkyl ammoniumhalogeniden niet zijn genoemd onder de quaternaire ammoniumzouten, die om hun antistatische eigenschappen bekend staan, 10 werd gevonden dat zij in de onderhavige composities samenwerken met de beschreven amiden en de antistatische effecten van de amiden aanmerkelijk verbeteren zonder de nadelige effecten te veroorzaken, die dikwijls optreden wanneer het quaternaire ammoniumzout op zichzelf in een antistatische hoeveelheid wordt toegepast.

15 Behalve de genoemde amiden en quaternaire ammoniumzouten kunnen volgens de uitvinding ook andere antistatische materialen aanwezig zijn (soms ter vervanging van het quaternaire ammoniumzout). Zo kunnen bepaalde aminen, ethyleenoxyde-condensatieprodukten en amiden, waarvan bekend is dat zij antistatische activiteit vertonen, worden 20 gebruikt ter verdere verbetering van de antistatische werking van de onderhavige composities en werkwijzen. Voorbeelden zijn een alkylpoly-ethoxyamide, in de handel gebracht als Antistat H, N,N-bis(2-hydroxy-ethyDalkylamine, in de handel gebracht als Antis tat C-2, bepaalde ethyleenoxyde-condensaten of polyglycolesters, en alcoholfosfaten, 25 in de handel gebracht onder de merknaam Cirrasol. In het bijzonder de amine-antistatische middelen kunnen in sommige gevallen worden toegepast ter vervanging van tenminste een gedeelte, bijvoorbeeld 1/4, van het quaternaire ammoniumzout in de onderhavige composities zonder verlies van antistatisch effect en zonder de nadelige effecten, die dikwijls 30 worden waargenomen wanneer grotere antistatische hoeveelheden quaternaire ammoniumzouten aanwezig zijn met anionogene materialen, zoals detergentia en emulgatoren.

De antistatische composities volgens de uitvinding, die op zichzelf bruikbaar zijn of aan andere composities kunnen worden toe-35 gevoegd ter verlening van antistatische effecten daaraan, bevatten een deel quaternaire ammoniumzout en 2 - 10 delen amide van trialkylazijn- 3 5 0 1 5 62 14 zuur en/of amide van isostearinezuur. Bij voorkeur is de verhouding van amide tot quaternair ammoniumzout gelegen tussen 2 : 1 en 6 : 1, in het bijzonder tussen 3 : 1 en 5 : 1, bijvoorbeeld ongeveer 4 : 1. In dergelijke verhoudingen zijn de negatieve eigenschappen van het quaternaire 5 ammoniumzout (indien het reageert met een anionogene oppervlakte- actieve stof) op een behandeld substraat/ zoals wasgoedvezels of menselijk haar, betrekkelijk gering, terwijl het quaternaire ammoniumzout de antistatische activiteit van het amide aanmerkelijk verbetert. Wanneer de beschreven composities worden gebruikt als antistatische toe-10 voegsels aan andere composities verdient het dikwijls de voorkeur, dat zij bestaan of nagenoeg bestaan uit amide en quaternair ammoniumzout in de genoemde verhoudingen. In uitvoeringsvormen van de uitvinding, die bijzondere voorkeur verdienen, bestaan Zulke antistatische composities in wezen uit één gewichtsdeel distearyldimethylammoniumchloride en 15 4 gew.delen tallowalkylneodecanoamide, Jeffamine T-403 tri-neodecanoami- de, Jeffamine D-203 di-neodecanoamide of N,N'-ethyleen-bis-neodecano-amide.

Terwijl composities, die in wezen bestaan uit quaternair ammoniumzout en amide, dikwijls het best bruikbaar zijn als toe-20 voegsels voor andere composities of deze antistatisch te maken, heeft de uitvinding ook betrekking op zulke uiteindelijke antistatische composities, die het quaternaire ammoniumzout en het amide in de beschreven verhoudingen bevatten, alsmede op werkwijzen waarin zulke composities worden toegepast met als gevolg dat de behandelde materialen anti-25 statisch worden gemaakt. De uitvinding omvat mede antistatische composities, zoals de eerder beschreven, uit twee of meer componenten bestaande composities, afgezien van de aanwezigheid van een oplosmiddel, dis-pergeermiddel, deeltjesvormige vulstof of ander materiaal, dat het gebruik van het antistatische materiaal bevordert. In combinatie met 30 het quaternaire ammoniumzout en het amide kan vrijwel elk verdunnings-middel, vulstof, functioneel materiaal worden toegepast, zolang het geen nadelige wisselwerking vertoont met één van beide antistatische componenten. Het quaternaire ammoniumzout en het amide reageren niet met elkaar, en composities die beide componenten bevatten (bij afwe-35 zigheid van andere materialen of bij aanwezigheid van andere niet-reac-tieve materialen) zijn onbeperkt stabiel.

850 1 582 r * 15

Een voorkeurscompositie volgens de uitvinding is een detergentcompositie, die wasgoed effectief reinigt en de daarmede gewassen materialen antistatisch maakt. Een dergelijke compositie bevat een detersieve hoeveelheid van het synthetische organische detergent 5 en een totale hoeveelheid, die in staat is tijdens het wassen met de detergentcompositie aan het wasgoed antistatische eigenschappen te verlenen, van een antistatisch amide van trialkylazijnzuur en/of antistatisch amide van isostearinezuur, en een quaternair ammoniumzout, waarbij de hoeveelheid amide 2-10 maal zo groot is als de hoeveel-10 heid quaternair ammoniumzout. Een dergelijke detergentcompositie is bij voorkeur deeltjesvormig en bevat ongeveer 5- 35% synthetisch organisch detergent, dat anionogeen en van het sulfaat- en/of sulfonaattype is, ongeveer 10 - 85% van één of meer opbouwzouten voor het synthetische organische detergent, in totaal ongeveer 3-10% van één of meer anti-15 statische amiden en van één of meer quaternaire ammoniumzouten, waarbij de hoeveelheid amide in de compositie ongeveer 2-6 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternair ammoniumzout, en ongeveer 2 - 20% vocht.

In een dergelijke detergentcompositie bedraagt de hoeveelheid quaternair ammoniumzout bij voorkeur 1 : 3 tot 1 : 5 ten opzichte van het anti-20 statische amide. Hoewel een aantal typen van amiden aanwezig kan zijn, verdient het dikwijls de voorkeur slechts één in de detergentccmposi-tie toe te passen, tezamen met één enkel quaternair ammoniumzout.

In de bedoelde detergentcomposities bestaat het synthetische organische detergent gewoonlijk uit één of meer detergentia, 25 gekozen uit lineair hoger alkylbenzeensulfonaat, vertakt hoger alkyl-benzeensulfonaat, hoger vetalcoholsulfaat, alkeensulfonaat, paraffine-sulfonaat, monoglyceridesulfaat, hoger vetalcohol-ethoxylaatsulfaat, hoger vetzuur-sulfoester van isethionzuur, hoger vetacyIsarcoside, acyl-amide van N-methyltaurine, sulfoamide van N-methyltaurine, of enig 30 mengsel daarvan, waarin de hogere groepen 8-20 koolstofatomen, gewoonlijk bij voorkeur 10 - 18 koolstofatomen bevatten. In dergelijke composities is het aanwezige opbouwzout normaliter een verbinding, gekozen uit polyfosfaat, carbonaat, bicarbonaat, sesquicarbonaat, silicaat, ses-quisilicaat, citraat, nitrilotriacetaat, polyacetalcarboxylaat, zeoliet 35 of enig mengsel daarvan. Zulke synthetische detergentia en opbouwzouten zijn normaliter natriumzouten. De amiden in dergelijke detergentcompo- 5601562 16 sities kunnen elke van de eerder genoemde zijn, waaronder die van de beschreven Jeffaminen of lager alkyleen-diaminen (zoals de neoalkano-amiden), of de isostearamiden. Bij voorkeur wordt een amide van tri-alkylazijnzuur met 5-16 koolstofatomen gebruikt, waarin elk van de 5 alkylgroepen van het trialkylazijnzuur 1-10 koolstofatomen bevat, en een mono-N-hoger alk(en)yl-amine of een polyamine met 2-5 aminogroe-pen, of een hoger alifatisch isostearamide, of een mengsel van zulke amiden. In de composities kan elk van de beschreven quaternaire ammo-niumzouten worden gebruikt in de aangegeven hoeveelheden, maar bij voor-10 keur is het quaternaire ammoniumzout een halogenide, in het bijzonder een chloride, en de momenteel voor toepassing in dergelijke composities bekende quaternaire ammoniumchloriden, die de meeste voorkeur verdienen, zijn de di-hoger alkyl, di-lager alkyl-ammoniumchloriden, zoals distearyldimethylammoniumchloride.

15 De voorkeur hebben detergentcomposities volgens de uit vinding, waarin het synthetische organische detergent natrium-line-air alkylbenzeensulfonaat is, waarin de alkylgroep 12 - 15 koolstofatomen bevat, de opbouwzouten bestaan uit een mengsel van natriumtripoly-fosfaat, natriumsilicaat, natriumcarbonaat en borax, het quaternaire 20 ammoniumzout is di-hoger alkyl, di-lager alkylammoniumchloride, bij voorkeur in hoeveelheden van 8 - 20% natrium lineair alkylbenzeensulfonaat, 15 - 40% natriumtripolyfosfaat, 3-10% natriumsilicaat, 2 - 10% natriumcarbonaat, 0,3 - 3% borax, 0,5 - 2% di-hoger alkyl, di-lager alkylammoniumchloride ,2-8% antistatisch amide (zoals hierboven beschreven), 25 en 1 - 15% vocht. In het bijzonder bevat de compositie 10 - 18% natrium lineair tridecylbenzeensulfonaat, 20 - 30% natrium-tripolyfosfaat, 4-9% natriumsilicaat met een verhouding ^£<3 : SiC^ van 1 ; 2,4, 3-7% natriumcarbonaat, 0,5 - 2% borax, 0,6 - 1,5% distearyldimethyl-ammoniumchloride, 3-6% van één of meer van de antistatische miden en 30 2 - 12% vocht.

Hoewel een eerste doel van de uitvinding de bereiding is van versterkte of voor zware doeleinden geschikte synthetische organische detergentcomposities, die synthetische organische polymere vezel-materialen, zoals nylon en polyesters, bevattend wasgoed kunnen wassen 35 zonder dat zulke materialen statische ladingen accumuleren tijdens het drogen in een automatische wasgoeddroger, die gewoonlijk van hettuimel- .,* ** Λ i 2 δ ·“ 'ï* i \ ? Λ y V v v* : %*> v ·*» 17 type is, kunnen de gevonden antistatische composities en de componenten van dergelijke composities bij toepassing in andere preparaten ook de opeenhoping · van statische lading inhibiteren op een variëteit van substraten, zoals menselijk haar, alsook indien aangebracht op zul-5 ke andere substraten en op wasgoed vanuit andere composities en door andere mechanismen dan door wassen in een detergentoplossing, die de combinatie van antistatische materialen volgens de uitvinding bevat.

Zo zullen shampoo’s voor het wassen van menselijk haar de neiging tot opvliegen van het geshamponeerde haar verminderen wanneer zij een anti-10 statische hoeveelheid van het antistatische amide van trialkylazijn-zuur en/of antistatisch amide van isostearinezuur tezamen met een qua-temair ammoniumzout bevatten, waarin de hoeveelheid amide 2-10 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternair ammoniumzout. De concentratie van de totale hoeveelheid antistatisch amide en quaternair ammoniumzout 15 ligt normaliter binnen hetzelfde traject als eerder vermeld door de concentratie in versterkte wasgoeddetergentcomposities, 3 - 10%, maar dit kan worden aangepast aan de bijzondere shamponeringstoepassing. Evenzo kunnen spoelingen, gelei's, lotions en andere preparaten, bedoeld voor toepassing op haar, de gevonden combinatie in dezelfde concentra-20 ties als voor de shampoo's bevatten. De shampoo's en andere genoemde haarprodukten zijn normaliter op basis van waterige media, waarbij het waterige of waterig-alcoholosche medium gewoonlijk 50 - 90% van de compositie uitmaakt. De shampoo's kunnen 3-25% van een geschikt synthetisch organisch detergent bevatten, zoals natriumlaurylsulfaat, natrium-25 myristylsulfaat, natrium-cocomonoglyceridesulfaat of mengsels van dergelijke materialen. Voorbeelden van andere materialen, die aanwezig kunnen zijn in de gevonden antistatische haarpreparaten, zijn kleurstoffen, fluorescerende glansmiddelen, parfums, buffers, lanoline en lanolinederivaten, oplosmiddelen, hulpoplosmiddelen, anti-vriesraidde-30 len, suspenderingsmiddelen, emulgatoren en hydrotropen.

Een andere toepassing van de onderhavige antistatische composities en de componenten daarvan is in produkten voor drogers.

Zulke produkten bevatten dikwijls een sübstraatmateriaal, zoals papier, textiel of spons, waarop of geïmpregneerd waarin een antistatisch amide 35 en een quaternair ammoniumzout aanwezig is in zodanige hoeveelheid (die 10 - 400% van het gewicht van het sübstraatmateriaal kan bedragen),

88 0 1 5 f ‘L

18 dat zij in voldoende hoeveelheid kunnen worden overgebracht op het te drogen wasgoed om zulk wasgoed antistatisch te maken. De gevonden compositie of componenten daarvan kunnen direct worden aangebracht op een geschikt substraat van het beschreven type of kunnen worden opgelost of 5 gedispergeerd in een geschikt medium, zoals een hogere vetalcohol of een wasachtig laag alkyleenoxydepolymeer, welk medium tezamen met de antistatische compositie of antistatische component op het substraat wordt aangebracht.

De gevonden composities en de componenten daarvan kunnen 10 ook worden toegepast in diverse andere antistatische preparaten en composities, die bestemd zijn voor de behandeling van materialen, die een neiging vertonen tot accumuleren van statische ladingen. Zo kunnen zij worden gebruikt in preparaten voor het reinigen of deodoriseren van tapijten, alsmede in of op produkten ter verwijdering van statische la-15 dingen van polymere materialen of voorwerpen, die geneigd zijn tot accumulatie van statische lading, zoals kledingborstels, reinigers voor grammofoonplaten en geluidsbandgeleiders.

De uitvinding heeft mede betrekking op werkwijzen, waarbij de hierboven beschreven composities worden toegepast. In één 20 van die werkwijzen, namelijk het wassen van wasgoed en verminderen van statische ladingen daarop na het drogen van het wasgoed in een automatische wasgoeddroger, wordt het wasgoed gewassen in waswater, dat 0,05 - 0,4% van een detergentcompositie volgens de uitvinding als 0,002 -0,02% van de antistatische componenenten van een dergelijke compositie 25 bevat, waarna het wasgoed wordt gespoeld en in een automatische wasgoeddroger wordt gedroogd. Gevonden werd dat na het drogen het wasgoed nagenoeg vrij is van statische lading, ondanks het feit dat het wasgoed een aanmerkelijke hoeveelheid (dikwijls meer dan 40% van het totale wasgoed) synthetische organische polymeervezels bevat. Controle-wasgoed 30 met dezelfde algemene samenstelling en gewassen met hetzelfde detergent, echter zonder de antistatische verbindingen volgens de uitvinding, vertoont de negatieve verschijnselen van opeenhoping van electrostatische lading zoals kleven aan diverse oppervlakken, waaronder het lichaam van de drager, en soms geknetter van electrische ontladingen, indien gewreven. 35 De uitvinding wordt aan de hand van de volgende voor beelden nader toegelicht. Tenzij anders vermeld hebben delen en percen- 8601562 19 tages evenals elders in de beschrijving betrekking op het gewicht. Voorbeeld 1

Component %

Natrium lineair tridecylbenzeensulfonaat 13,4 5 Natriumtripolyfosfaat 24,0

Natriumsilicaat (Na20 : Si02 = 1 : 2,4) 6,3

Natriumcarbonaat 4,5

Borax 1,0

Fluorescerende heldermakers 0,3 10 Methylcellulose 0,5

Natriumcarboxymethylcellulose 0,2

Natriumsulfaat 49,6

Parfum 0,2 100,0 15 Een detergentcompositie met de boven vermelde samen stelling, maar zonder het parfum, werd bereid door sproeidrogen van een waterig mengsel met een vastestofgehalte van 60% in een conventionele tegenstroom-sproeidroogtoren onder vorming van gesproeidroogde detergentparels, die vervolgens werden geparfumeerd door besproeien 20 met het vloeibare parfum. Het produkt werd gezeefd onder winning van de fractie met een deeltjesgrootte van 0,15 - 2,0 mm.

Er werden vier antistatische composities bereid door smelten of samensmelten van de volgende bestanddelen: (A) vier gewichts-delen ethyleen-bis-neodecanoamide (E-Dec) een één gewichtsdeel distea-25 ryldimethylammoniumchloride (DSDMAC), (B) vier gewichtsdelen polyoxy-propyleen-bis-neodecanoamide (J-Dec, bereid uit Jeffamine D-230 en neodecaanzuur) en één gewichtsdeel DSDMAC, (C) vier gewichtsdelen tallow-alkyl-neodecanoamide (T-Dec) en één gewichtsdeel DSDMAC, en (D) vier gewichtsdelen cocoalkyl-isostearamide (CISA) en één gewichtsdeel DSDMAC. 30 Vijf delen van elk van de antistatische composities in vloeibare vorm werden versproeid op 95 delen van de detergentcompositie onder vorming van vier verschillende antistatische detergentcomposi-ties. Ook werden ter controle vijf delen van de diverse amiden versproeid op aparte porties van 95 delen van elke detergentcompositie. Een verdere 35 controle was de detergentcompositie zelf zender enig antistatisch toevoegsel.

8501552 20

Naast de beproeving van de beschreven detergentcomposi-ties werden de antistatische composities en de componenten daarvan ook beproefd door directe toevoeging in de vorm van "deeltjes” (die druppels of olieachtige vaste stoffen kunnen zijn, afhankelijk van het 5 amideraateriaal, en poeders voor de quaternaire ammoniumzouten) bij 25°C aan waswater van 49°C, dat een detersieve concentratie van de detergent-compositie bevatte (0,15%). In dergelijke gevallen bedroeg de hoeveelheid antistatische compositie of het totale percentage van de componenten daarvan (amide plus quaternair ammonkumzout) 0,0079%.

10 De antistatische detergentcomposities werden beproefd op een antistatisch effect en hun reinigingsvermogen op een aantal verschillende weefseltypen, waarvan sommige eerst waren bevuild met verschillende proefverontreinigingen. Antistatische effecten werden geëvalueerd door wassen van de proefweefsels in een Whirlpool wasmachine met 15 bovenlading, gevolgd door droging in een electrische automatische kle-dingdroger van het tuimeltype, waarna de proefweefsels werden beproefd op accumulatie van statische lading. Voor de wasbehandelingen werd een gebalanceerde lading toegepast, waarbij proefdoekjes voor het antistatische effect en proefdoekjes voor meting van de vuilverwijderingindex 20 aanwezig waren, welke laatstgenoemde proefdoekjes dienden voor vaststelling van mogelijke negatieve effecten van de antistatische composities op de vuilverwijderingseigenschappen van de detergentcompositie. De gebalanceerde lading in de wasmachine woog 2,25 kg en bestond uit 1/3 washandjes uit katoenen badstof, 1/3 katoen-batist-doekjes (35,5 x 38 25 cm) en 1/3 doekjes uit 65% dacron en 35% katoen (35,5 x 38 cm, zonder blijvend persappret). De proefweefsels, die voor meting van het antistatische effect werden gebruikt, waren 35,5 x 38 cm en bevatten voor elke proef een van elk der stoffen 65% dacron - 35% katoen, Banion,

Dacron dubbelgebreide keper, acetaat-jersey, en nylontricot. De proef-30 doekjes voor meting van de vuilverwijderingsindex waren 7,6 x 15,2 cm en van elk van de vijf typen waren vier aanwezig met het gebalanceerde wasgoed in elke proef. De vijf verschillende typen waren: Test Fabrics Inc. vuil op nylondoek (TFN), Test Fabrics Inc. vuil op katoendoek (TFC), Piscataway (New Jersey) klei op katoendoek (PCC), Piscataway klei op 35 65% Dacron - 35% katoendoek (PCDC) , en EMPA 101 olieachtig vuil op 65%

Dacron - 35% katoendoek (EMPA).

8 δ δ 1 δ 6 2 P * 21

Na grondige reiniging van de wasmachines en drogers met gedenatureerde alcohol, gevolgd door drogen met lucht, werd de wasmachine ingesteld voor een wascyclus van 14 minuten met 65 1 water van 49°C. De normale machinescyclus werd gebruikt, waaronder een spoeling 5 met koud leidingwater. De detergentcompositie, die de antistatische compositie van amide en quatemair ammoniumzout bevatte, werd aan het waswater toegevoegd nadat de machine was gevuld; men liet de machine ongeveer 10 seconden draaien, waarna de ballastlading en de diverse proefdoekjes afzonderlijk werden toegevoegd, terwijl de machine draaide.

10 Na voltooiing van het wassen (en spoelen) werden de verschillende weefsels verwijderd en in de electrische droger gebracht, waar zij gedurende ongeveer 2 uur werden gedroogds. De proefdoekjes en twee badstof-hand-doeken uit de ballast werden vervolgens nog 10 minuten aan thermo-drogen onderworpen, waarna de proefdoekjes werden geëvalueerd op sta-15 tisch kleven. Voor de instrumentele meting van statische lading werden de proefdoekjes overnacht in een ruimte met lage vochtigheid (25% relatief vochtgehalte) gehangen. Ter bepaling van de statische ladingen op de proefmaterialen, nadat deze met de antistatische detergentcompositie (of een controle) waren gewassen, werden alle proefdoekjes voor 20 bepaling van de statische lading achtereenvolgens op beheerste wijze op bepaalde plaatsen daarvan onder beheerste omstandigheden bij een relatieve vochtigheid van 25 - 30% met wol gewreven, waarna de electro-statische ladingen op de doekjes op elk van de gewreven plaatsen werden gemeten, waarna de gevonden waarden voor elk doekje werden gemiddeld.

25 De gemiddelden voor dezelfde typen van proefdoekjes werden opnieuw gemiddeld, resulterend in statische indices (gemeten in kilovolt) voor de op elk materiaal beproefde antistatische composities. Een totale statische index voor de antistatische compositie (of voor de antistatische detergentcompositie) werd verkregen door optelling van de 30 indices voor elk van de vijf proefmaterialen. Hoe hoger de totale statische index is, des te groter is de hoeveelheid geaccumuleerde statische lading en des te minder effectief is het beproefde antistatische middel.

De vuilverwijderingsindex (SRI) werd berekend uit ver-35 schillen tussen reflectometer-aflezingen van proefdoekjes vóór en na het wassen. Hoe groter zulke verschillen zijn, des te beter is de vuil- S8015d2 22 verwijdering van het beproefde materiaal. Door gebruikmaking van een formule, die de reinigingseffecten van de detergentcomposities op de eerder genoemde vuiltypen weegt, werden de vuilverwijderingsindices berekend uit de verschillen tussen de diverse reflectometer-aflezingen.

5 Tabel A toont de statische indices in kilovolt voor de vijf typen weefsels, die gewassen werden, voor elk van de vier gevonden, 4% amide en 1% quaternair ammoniumzout bevattende composities, voor elk van de vier alleen amide (5%) bevattende controlecomposities, en voor een detergentcompositie, die geen amide en geen quaternair ammo-10 niumzout bevatte (0% van elk) . De laatste kolom vermeldt het totaal van de individuele statische indices. Uit deze tabel blijkt dat de anti-statische composities en de antistatische detergentcomposities volgens de uitvinding bij het wassen van gemengde, tot accumulatie van statische lading geneigde weefsels, die synthetische organische polymere 15 vezelmaterialen van de beschreven typen bevatten, een beter effect hadden dan de antistatische composities en antistatische detergentcomposities, waarin het quatemaire ammoniumzout was vervangen door amide, welke controlecomposities echter weer een veel beter antistatisch effect hadden dan detergentcomposities, die noch amide, noch quaternair 20 ammoniumzout bevatten.

Tabel B toont de vuilverwijderingsindices (SRI) voor de controle-detergentcompositie, die geen amide en geen quaternair ammoniumzout bevatte, en drie combinaties van amide en quaternair ammoniumzout en drie controlecomposities, die elk 5% amide bevatten. Uit deze tabel 25 blijkt dat de aanwezigheid van 1% quaternair ammoniumzout (distearyl-dimethylammoniumchloride) weinig of geen nadelig effect had op het rei-nigingsvermogen van de detergentcompositie. Hoewel de aanwezigheid van het amide een licht verbeterd effect op de SRI kan hebben en de aanwezigheid van het quatemaire ammoniumzout een licht negatief effect 30 kan hebben, zijn deze effecten in de praktijk voor de gebruiker praktisch niet te onderscheiden. Indien daarentegen het percentage quaternair ammoniumzout wordt verhoogd tot meer dan 2% in de detergentcompositie (of meer dan 0,003% in het waswater), en in het bijzonder indien het wordt verhoogd tot 4 a 5%, zal de gebruiker aanmerkelijke negatieve 35 effecten op de reiniging kunnen constateren en zullen ook de verschillen in de SRI veel groter zijn. Minder dan 2% DSDMAC of een ander quaternair 860 1 5.3 2 *r ψ 23 ammoniumzout of kationogeen antistatisch middel in de detergentcomposi-ties zullen normaliter niet voldoende zijn om het gewassen wasgoed en de proefdoekjes antistatisch te maken.

5 5 0*! 5 5 2 24

X

cu 73

C

•η οοοοοοιη^οοοι-η Oj 0 mCOCD^ClO'e’CTlCN -Η Η ,-Ι CN Πτ-IPOrHCNin Η 0 Ο S 5 * 3 a •ι-Ι « ο

0 I

C Ό § Ο γ-ιο^οιπινοοοιο ---)0 η - · - ' ' ' ~ ~ ' § <-1 >, co cn σι t-t νοο 'j'ir 0 >ι g; η n β

nJ +J

0 0

υ S

Μ -Η Ο 73 Μ r-) λ 4-1 Ή >1 > 0 Η Η ν (ö [''OOCNcncor-omm >ι 0 ---' te te te te·» te te te te ^0 0 >-)4-)

cn O 0 M

0 <j O -H

o o 73

•H O

73 O II

<! Ö

-H HU

- I 73 . < 0 C r-4 -H < §

P ,« M 0 0 0 WQ

ΟΗ0Λ!-) »-t r- r- loih m cn iDr-i h cn

ΗΜ0ΟΛΛ ' - ' ' * » ~ UQ

•Η M 0 0 0 CN OO O ro m co <h *-< (I) +1 H Q Ό O' *-> 0 0 «3-0 0 MS . , E-) ·η y 2 G 3

< fi M

0 C

h omcT)rocncocooo Λ £ tetetetetetetetete CÖ nj ino^focomininco ü CQ teH -H ι-H f-H *“l 0 Ό 0 0

C

C 0 0 o 0 o ij ro (rt rl N 0 vj S I 73 3 Q -r) dP 0 Ë LO «00 (V) co <31 m cn tpo cn ld 0 « 0 \ te te te te te te te te 0-1-)0 c cn ld ·—) ^ m mrr 0 S 0 0 Ό 3 o U 0 4-10 o 0 4-1 73 0 «00 Q I )0 0

4J M C

df> 3 -1-) « Ή ΙΠ 0 X3 0 >1 io n i > a 1 « 1-) >3· 0 0 0 33 0 73 35 2 H -H 0

>1 S '—I

0 Μ Λ 3 -) C? -1-)4-)-1-)0 0 + + + «00Ό4-)

M 0 X + 0 C

•r) -r4 x u x u x y j y s n u π 4-> 4-> O rf O O <3 U O <3 O X rij 00 0-r-)0S 0 053 0 02 0ri:2ri:73-P O O ü 4Jm qq q qq a aa q cn a cn -4 ts 000 mo icn 1 icn 1 icn 1 h cn h g « ppa -HQjWQ W |0P O EhQ Eh uq u 3 σ< ι ι i +J s H I-D E-)

CO cM> cM3 dP dP dP «SP dP dP dP dP dP dP dPdP

<30 1-) cn 'spi-i m m =a< «h in 00 X

ft ft Ο 1 η £ ? y * 25 TABEL B Vuilverwij derinqsindices

Antistatische Absolute Verschil tussen absolute waar- compositie waarde den voor de uitv. en de con- _ _ trole_ 4% E-Dec + 1% DSDMAC 210 -2 5 5% E-Dec 222 +10 4% J-Dec +1% DSDMAC 208 -4 5% J-Dec 214 +2 4% T-Dec +1% DSDMAC 205 -7 5% T-Dec 213 +1 10 0% Amide, 0% DSDMAC 212

Wanneer de antistatische composities volgens de uitvinding, zoals beschreven in voorbeeld 1, worden toegevoegd aan het beschreven waswater (dat de detergentcompositie zonder de antistatische compositie bevat), in plaats van te worden opgenomen in de detergent-15 compositie, werden dezelfde antistatische en detersieve resultaten verkregen. Ook wanneer de componenten van de antistatische composities afzonderlijk aan het waswater worden toegevoegd, worden dezelfde resultaten bereikt. Wanneer andere quatemaire ammoniumzouten worden gebruikt in plaats van DSDMAC, zoals stearylbenzyldimethylammoniumchloride, cetyl-20 trimethylammoniumbromide, dicoco-alkyldimethylammoniumchloride, N-cetyl-ethylmorfolinium-ethosulfaat, polyoxyethylstearyl-dimethylammoniumchlo-ride en trimethyllanolyl-ammoniumchloride, en ook wanneer het amide wordt vervangen door overeenkomstig neopentanoamide, neoheptoamide, neododecanoamide, Tri-Dec (het triamide van Jeffamine T-403 en neo-25 decaanzuur), Ν,Ν’-hexamethyleen-bis-neodecanoamide, cocoalkyl-neodecano-amide of tallowalkyl-isostearamide worden praktisch dezelfde resultaten bereikt, waarbij de antistatische composities volgens de uitvinding een betere antistatische activiteit hebben dan de controlecomposities, die alleen amide in overeenkomstige hoeveelheden bevatten, en waarbij de 30 composities volgens de uitvinding het wasvermogen van de gebruikte wascomposities (waarin het natrium lineair alkylbenzeensulfonaat kan worden vervangen door andere synthetische anionogene organische gesulfa-teerde en gesulfoneerde detergentia) niet nadelig verminderen.

Wanneer mengsels worden gebruikt, zoals in composi-35 ties die 2% E-Dec en 2% T-Dec met 1% DSDMAC, of 1% TISA (tallowalkyl- 880 1 5 S2 26 isostearamide), 2% CISA en 1% J-Dec met 1% DSDMAC, worden analoge antista-tische en detersieve activiteiten bereikt.

Wanneer in de detergentcompositie verschillende aniono-gene detergentia worden gebruikt, zoals een detergentcompositie, die 5 10% natrium lineair dodecylbenzeensulfonaat, 5% natriumlaurylalcohol- sulfaat, 24% natriumtripolyfosfaat, 5% natriumsilicaat, 5% natriumcar-bonaat, 40% natriumsulfaat, 1% ondergeschikte hulpstoffen en voor het overige vocht bevat, waarbij de antistatische composities volgens de uitvinding en de hoeveelheden daarvan dezelfde zijn als vermeld in tabel 10 A, worden vrijwel dezelfde antistatische en detersieve effecten verkregen, welke antistatische effecten beter zijn dan die van controlecompo-sities, die alleen amide bevatten, en veel beter zijn dan die van de detergentcompositie op zichzelf. Wanneer een voornamelijk niet-ionogene detergentcompositie wordt gebruikt in plaats van de compositie van voor-15 beeld 1, bijvoorbeeld een compositie, bereid door vorming van gesproei-droogde parels, die 20 delen natriumcarbonaat, 20 delen natriumbicarbonaat, 20 delen zeoliet 4A, 10 delen bentoniet, 8 delen water en 2 delen hulpstoffen bevatten, gevolgd door besproeien van de gesproeidroogde parels met 20 delen niet-ionogeen detergent (Neodol 23-6,5, het conden-20 satieprodukt van een hogere vetalcohol met gemiddeld 12-13 koolstofatomen en ongeveer 6,5 mol ethyleenoxyde per mol vetalcohol), waarbij de antistatische composities en hoeveelheden dezelfde zijn, worden eveneens analoge verbeteringen in antistatische werking waargenomen ten opzichte van een controle, waarin geen antistatische verbindingen aanwe-25 zig zijn (alleen detergent) en ten opzichte van een controle, die alleen amide bevat (in een totale hoeveelheid, die gelijk is aan het amide plus quatemair ammoniumzout in de composities volgens de uitvinding) .

Voorbeeld 2

Een shampoo werd bereid door menging van 20 delen ammo-30 nium-monoglyceridesulfaat, 30 delen ethanol, 48 delen gedeioniseerd water en 2 delen hulpstoffen (verdikkingsmiddel, fluorescerend glansmiddel, fungicide en antioxydant). Aan 99 delen van deze shampoo wordt 1 deel van een uit 0,8 deel CISA en 0,2 deel DSDMAC bestaande antistatische compositie volgens de uitvinding toegevoegd.

35 Haar, dat met de beschreven antistatische shampoo was geshamponeerd, was aanmerkelijk minder geneigd tot accumulatie van sta- 3601 552 4? ·* 27 tische ladingen dan haar, gewassen met een controle-shampoo met dezelfde samenstelling als de beschreven shampoo, maar zonder de antistatische compositie. Het haar, dat met de beschreven antistatische shampoo was gewassen, was qua antistatische eigenschappen ook beter dan haar, gewas-5 sen met een antistatische shampoo, bevattende 1 deel CISA, geen quater-nair ammoniumzout en 99 delen van de shampoo-compositie. Haarlokken werden onderworpen aan laboratorium-shamponeringen met de basis-shampoo en met de controle-shampoo's onder toepassing van 1 gew.deel shampoo per 2 gew.delen haarlok, gevolgd door spoelen met leidingwater van 10 41°C, kammen en föhnen, waarna de toestand van de lokken door deskun digen werd geïnspecteerd en de lokken werden onderworpen aan statische accumulatieproeven, waarbij zij na het drogen werden gekamd met een harde rubber kam en vervolgens geanalyseerd op statische ladingen.

Bij visuele inspectie en meting van statische lading bleken de lokken, 15 die met de antistatische shampoo volgens de uitvinding waren behandeld, beter dan de alleen met controle-shampoo zonder antistatische middelen gewassen lokken en dan de met controle-shampoo met alleen amide als anti-statisch middel gewassen lokken. Het haar, dat gewassen was met de shampoo die alleen CISA als antistatisch middel bevatte (waarin 0,2 deel 20 DSDMAC was vervangen door 0,2 deel CISA}, was qua inhibitering van accumulatie van statische lading beter dan het haar, gewassen met de shampoo zonder antistatisch middel, maar minder goed dan het haar, gewassen met shampoo, die de antistatische compositie volgens de uitvinding bevatte.

25 Wanneer de antistatische compositie niet wordt opgeno men in een shampoo, maar wordt opgelost in een waterig-alcoholisch medium, dat bijvoorbeeld 2 delen ethanol per deel water bevat, en op geshamponeerd haar of geshamponeerde haarlokken wordt aangebracht op dezelfde wijze als eerder in dit voorbeeld beschreven, maar als spoeling en 30 niet als shampoo, worden analoge resultaten verkregen, maar de inhibitering van de accumulatie van statische lading is met de spoeling beter dan met de shampoo.

De resultaten zullen nagenoeg dezelfde zijn als in de shampoo's en spoelingen andere antistatische amiden worden gebruikt 35 in plaats van het CISA en andere quateraaire ammoniumzouten worden toegepast in plaats van het DSDMAC. Evenzo kunnen ook andere detergentia 8601562 « 28 worden gebruikt dan ammonium-monoglyceridesulfaat en andere waterige media, bijvoorbeeld met andere percentages water en ethanol en andere hulpoplosmiddelen van de typen, die voor haarspoelingen bekend zijn, waarbij dan analoge resultaten worden verkregen.

5 Voorbeeld 3

Er werden droger-vellen vervaardigd door smelten van een antistatische compositie volgens de uitvinding, die 4 delen J-Dec en één deel DSDMAC bevatten en impregnering van een absorberende papieren handdoek met 2 gew.delen van de gesmolten antistatische compo-10 sitie per gewichtsdeel papieren handdoek-materiaal. Een lading van 2,7 kg vuil wasgoed, dat nylon-, acetaat- en polyester-weefsels bevatte, werd na het wassen gedroogd in een automatische electrische wasgoed-droger van het tuimeltype met een vel van ongeveer 28 x 28 cm van het behandelde handdoek-materiaal, dat ook aan de droger werd toegevoegd, 15 waarbij tijdens het drogen van het wasgoed de antistatische compositie of een deel daarvan op het wasgoed werd overgebracht, waardoor dit antistatisch werd gemaakt. Evenals in de voorbeelden 1 en 2 kunnen ook andere amiden en quatemaire ammoniumzouten worden gebruikt. Ook kunnen andere hoeveelheden worden toegepast en kan polyurethaanspons 20 in plaats van papier worden gebruikt, waarbij steeds analoge effecten worden verkregen.

De antistatische composities volgens de uitvinding kunnen ook op drogend wasgoed of op antistatisch te maken materialen worden aangebracht door besproeien van de oppervlakken daarvan, en kunnen 25 ook met een kam, op de tanden waarvan een antistatische compositie is afgezet, op haar worden aangebracht.

5*. ** .*.1 *** -/¾ 8 6 I 3

Claims

9 - sssss^csssssssssrrs

1. Antistatische compositie, gekenmerkt door een. amide van trialkylazijnzuur en/of een amide van isostearinezuur, en een qua-temair ammoniumzout, waarbij de hoeveelheid amide (n) 2-10 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternair ammoniumzout,

2. S RCNH(CH2)mNHCR

2. Compositie volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de verhouding van de hoeveelheden amide en quaternair ammoniumzout gelegen is tussen 2 : 1 en 6 : 1.

3. Compositie volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat het quatemaire ammoniumzout een quaternair ammoniumhalogenide is 10 en de verhouding van amide tot quaternair ammoniumhalogenide gelegen is tussen 3 : 1 en 5 : 1.

4. Compositie volgens conclusie 3, in wezen bestaande uit amide(n) van trialkylazijnzuur en/of amide(n) van isostearinezuur, en quaternair ammoniumhalogenide, waarin de verhouding van amide(n) tot 15 quaternair ammoniumhalogenide ongeveer 4 : 1 bedraagt.

5. Compositie volgens conclusie 3, die geschikt is voor het verlenen van antistatische eigenschappen aan materialen, die met de compositie-bevattende waspreparaten in aanraking worden gebracht, met het kenmerk, dat de compositie in wezen bestaat uit 3-5 delen van 20 een amide, dat het monoamide is van een trialkylazijnzuur met 5-16 koolstofatomen en een mono-N-hoger alk(en)ylamine, een polyamide van een dergelijk trialkylazijnzuur en polyamine, waarin de trialkylazijn-zuur-molecuulgedeelten 1-10 koolstofatomen in elk van de alkylgroepen bevatten en waarin elk van de polyamine-molecuulgedeelten 2-5 amino-25 groepen bevat, of een hoger alifatisch isosteararaide, of een mengsel van twee of meer van zulke amiden, en een deel quaternair ammoniumchlo-ride.

6. Compositie volgens conclusie 1, in wezen bestaande uit 2-6 delen vein een amide, dat een monoamide is van een trialkylazijnzuur 30 met 5-16 koolstofatomen en een mono-N-hoger alk(en)ylamine, een poly -amide van trialkylazijnzuur en polyamine, waarin de trialkylazijnzuur-molecuulgedeelten 1-10 koolstofatomen in elk van de alkylgroepen bevatten en waarin elk van de polyamine-molecuulgedeelten 2-5 aminogroepen 8601552 ♦ V bevat, of een hoger alifatisch isostearamide, of een mengsel van twee of meer van zulke amiden, en één deel quaternair ammoniumchloride.

7. Compositie volgens conclusie 6, met het kenmerk, dat het N-hoger alk(en)yl van het monoamide 8-20 koolstofatomen bevat, 5 de som van de koolstofatomen van de alkylgroepen van elk van de tri-alkylazijnzuur-molecuulgedeelten van de polyamiden 3-12 bedraagt en het polyamine-molecuulgedeelte daarvan een diamine of triamine-mole-cuulgedeelte is met één of meer alkyleengroepen met 2-10 koolstofatomen en/of polyoxyalkyleen-alkyleengroepen, die de amidegroepen van het 10 polyamide verbinden, het oxyalkyleen van de polyoxyalkyleengroepen 2-4 koolstofatomen bevat, het aantal van dergelijke groepen in elke polyoxy-alkyleengroep 1-40 bedraagt en de alkyleengroep van het polyoxyalky-leen-alkyleen 1-10 koolstofatomen bevat, en de hogere alifatische groep van het isostearamide hoger alk(en)yl is en het quaternaire ammo-15 niumchloride tenminste een hogere alk(en)yl-groep en tenminste een lagere alkylgroep bevat.

8. Compositie volgens conclusie 7, met het kenmerk, dat de hogere alk(en)yl-groep van het monoamide lineair is en gemiddeld 12 - 18 koolstofatomen bevat, het polyamide voldoet aan een der formules 20 6, 7 en 8, waarin A alkyl met 1-20 koolstofatomen of waterstof, T methyl of waterstof en R trialkylmethyl met 4-13 koolstofatomen voorstellen, m een waarde heeft van 2 - 10, n een waarde heeft van 1 - 40 en x, y en z getallen zijn met een waarde van 1 - 8 en in totaal 4-10, en het isostearamide is N-alkyl-isostearamide, waarin de alkylgroep li-25 neair is en gemiddeld 12 - 18 koolstofatomen bevat.

9. Compositie volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat het amide een monoamide is van mono-N-hoger alk(en)yl-amine met gemiddeld 12 - 18 koolstofatomen en trialkylazijnzuur met 5-10 koolstofatomen .

10. Compositie volgens conclusie 9, met het kenmerk, dat het amide het monoamide is van een mono-N-hoger alk(en)yl-amine, waarin het hogere alk(en)yl gemiddeld 12-18 koolstofatomen bevat, en een trialkylazijnzuur met 10 koolstofatomen.

11. Compositie volgens conclusie 10, met het kenmerk, dat 35 het monoamide tallowalkyl-neodecanoamide is en het quaternaire ammoniumchloride distearyldimethylammoniumchloride is. 8601552

12. Compositie volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat het amide een polyamide is bestaande uit een trialkylaceetamide met formule 6, waarin A alkyl met 1-4 koolstofatomen, T methyl, en R neoalkyl (trialkylmethyl) met 4-9 koolstofatomen voorstellen en x, y 5 en z getallen zijn met een waarde van 1 - 3 en in totaal 4-8.

13. Compositie volgens conclusie 12, met het kenmerk, dat in formule 6 A ethyl, R neoalkyl (trialkylmethyl) met ongeveer 9 koolstofatomen en T methyl voorstellen, en x, y en z getallen zijn met een waarde van 1 - 3 en een totaal van gemiddeld ongeveer 5,3, en het 10 quaternaire ammoniumchloride distearyl-dimethylammoniumchloride is.

14. Compositie volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat het amide een trialkylaceetamide met formule 7 is, waarin T methyl of waterstof en R trialkylmethyl met 4-13 koolstofatomen voorstellen en n een waarde heeft van 1-40.

15. Compositie volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat in formule 7 T methyl en R neoalkyl met 4-9 koolstofatomen voorstellen en n een waarde heeft van 2 - 10.

16. Compositie volgens conclusie 15, met het kenmerk, dat in formule 7 T methyl en R neoalkyl met ongeveer 9 koolstofatomen voor- 20 stellen en n een gemiddelde waarde van ongeveer 2,3 heeft, en het qua-temaire ammoniumchloride distearyldimethylammoniumchloride is.

17. Antistatische compositie volgens conclusie 1,. met het kenmerk, dat het amide een diamide is van een neoalkaanzuur met 5-10 koolstofatomen met een alkyleendiamine met 2-6 koolstofatomen, en het 25 quaternaire ammoniumzout een quaternair ammoniumhalogenide is.

18. Compositie volgens conclusie 17, met het kenmerk, dat het diamide Ν,Ν'-ethyleen-bis-neodecanoamide is en het quaternaire ammoniumhalogenide distearyldimethylammoniumchloride is.

19. Compositie volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 30 het amide een hoger alk(en)yl-isostearamide is en het quaternaire ammoniumzout een quaternair ammoniumhalogenide is.

20. Compositie volgens conclusie 19, met het kenmerk,dat het iso stearamide cocoalkyl-isostearamide is en het quaternaire ammoniumhalogenide destearylmethylammoniumchloride is.

21. Detergentcompositie, die was goed effectief reinigt en ermede gewassen materialen antistatisch maakt, bevattende een deter-sieve hoeveelheid van een synthetisch organisch detergent en een totale 8301562 hoeveelheid, die aan wasgoed tijdens het wassen met de detergentcomposi-tie antistatische eigenschappen verleent, van een antistatisch amide van trialkylazijnzuur en/of een antistatisch amide van isostearine-zuur, en een quaternair ammoniumzout, waarbij de hoeveelheid amide(n) 5 2-10 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternair ammoniumzout.

22. Detergentcompositie volgens conclusie 21 in deeltjes-vorm, bevattende 5 - 35% synthetisch organisch detergent van sulfaat-en/of sulfonaattype, 10 - 85% van één of meer opbouwzouten voor het synthetische organische detergent, in totaal 3-10% van één of meer 10 antistatische amiden en één of meer quaternaire ammoniumzouten, waarbij de hoeveelheid amide(n) in de compositie 2-6 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternair ammoniumzout(en) en 2 - 20% vocht.

23. Detergentcompositie volgens conclusie 22, met het kenmerk, dat het quaternaire ammoniumzout een quaternair ammoniumhalogenide is 15 en de verhouding van amide tot quaternair ammoniumhalogenide gelegen is tussen 3 : 1 en 5 : 1.

24. Detergentcompositie volgens conclusie 23, met het kenmerk, dat het opbouwzout een polyfosfaat, carbonaat, bicarbonaat, ses-quicarbonaat, silicaat, sesquisilicaat, citraat, nitrilotriacetaat, 20 polyacetalcarboxylaat, zeoliet of een mengsel van twee of meer daarvan is, het synthetische organische detergent een lineair hoger alkylben-zeeneulfonaat, vertakt hoger alkylbenzeensulfonaat, hoger vetalcohol-sulfaat, olefinesulfonaat, paraffinesulfonaat, monoglyceridesulfaat, hoger vetalcohole-ethoxylaatsulfaat, hoger vetzuur-sulfoësters van 25 isethionzuur, hoger vetacylsarcoside, acylamide van N-raethyltaurine, sulfoamide van N-methyltaurine of een mengsel van twee of meer daarvan, het antistatische amide voldoet aan formule 6, 7 of 8 waarin A alkyl met 1-20 koolstofatomen of waterstof, T methyl of waterstof en R tri-alkylmethyl met 4-13 koolstofatomen voorstellen, m een waarde heeft 30 van 2 - 10, n een waarde heeft van 1 - 40 en x, y en z getallen zijn met een waarde van 1 - 8 en een totale waarde van 4 - 10, en het isostea-ramide N-alkyl-isostearamide is, waarin de alkylgroep lineair is en gemiddeld 12-18 koolstofatomen bevat, en het quaternaire ammonium-halogenide een quaternair ammoniumchloride is, dat 1-2 hogere alk(en)yl-35 en 2 - 3 lagere alkylgroepen bevat.

25. Detergentcompositie volgens conclusie 24, met het kenmerk, 3 o ö 1 5 S 2 dat het amide een monoamide is van een trialkylazijnzuur met 5 -16 koolstofatomen en een mono-N-hoger alk(en)yl-amine, een polyamide van een dergelijk trialkylazijnzuur en een polyamine, waarin de trialkyl-azijnzuur-molecuulgedeelten 1-10 koolstofatomen bevatten in elk van 5 de alkylgroepen en waarin elk van de polyamine-molecuulgedeelten 2-5 aminogroepen bevat/ of een hoger alifatisch isostearamide, of een mengsel van twee of meer van zulke amiden.

26. Detergentcompositie volgens conclusie 21, met het kenmerk, dat het amide een monoamide is van een trialkylazijnzuur met 5 - 10 16 koolstofatomen en een mono-N-hoger alk(en)ylamine, een polyamide van trialkylazijnzuur en een polyamine, waarin de trialkylazijnzuur-molecuulgedeelten 1-10 koolstof atanen in elk van de alkylgroepen bevatten en waarin elk van de polyamine-molecuulgedeelten 2-5 aminogroepen bevat, of een hoger alifatisch isostearamide, of mengsels van 15 twee of meer van zulke amiden, en waarin 2-6 delen van zulke amide(n) aanwezig zijn per deel quatemair ammoniumchloride.

27. Detergentcompositie volgens conclusie 26, met het kenmerk, dat het N-hoger alk(en)yl van het monoamide 8-20 koolstofatomen bevat, de som van de koolstofatomen van de alkylgroepen van elk 20 van de trialkylazijnzuur-molecuulgedeelten van de polyamiden 3-12 bedraagt en het polyamine-molecuulgedeelte daarvan een diamine- of tri-amine-molecuulgedeelte is met één of meer alkyleengroepen met 2-10 koolstofatomen en/of polyoxyalkyleen-alkyleengroepen, die de amide-groepen van het polyamide verbinden, waarbij het oxyalkyleen van de po-25 lyoxyalkyleengroepen 2-4 koolstofatomen bevat, het aantal van zulke groepen in elke polyoxyalkyleengroep 1-40 bedraagt en de alkyleen-groep van het polyoxyalkyleen-alkyleen 1-10 koolstofatomen bevat, en de hogere alifatische groep van het isostearamide een hogere alk(en)yl-groep is.

28. Detergentcompositie volgens conclusie 27, met het ken merk, dat de hogere alk(en)yl-groep van het monoamide lineair is en gemiddeld 12 - 18 koolstofatomen bevat, het polyamide voldoet aan formule 6, 7 of 8, waarin A alkyl met 1-20 koolstofatomen of waterstof, T methyl of waterstof en R trialkylmethyl met 4-13 koolstofatomen voor-35 stellen, m een waardsheeft van 2 - 10, n een waarde heeft van 1 - 40 en x, y en z elk getallen met een waarde van 1 - 8 en een totale waarde van 8 o 0 I 5 62 -* V- 4-10 voorstellen, en het"isostearamide N-alkyl-isostearamide is, waarin de alkylgroep lineair is en gemiddeld 12-18 koolstofatomen bevat.

29. Detergentcompositie volgens conclusie 28, met het ken merk, dat het amide een monoamide is van mono-N-hoger alk(en)yl-amine 5 met gemiddeld 12 - 18 koolstofatomen en trialkylazijnzuur met ongeveer 10 koolstofatomen, en het quaternaire ammoniumchloride distearyl-dime-thylammoniumchloride is.

30. Detergentcompositie volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat het amide een polyamide is, zijnde een trialkylaceetamide met 10 formule 6, waarin A ethyl, R neoalkyl (trialkylmethyl) met ongeveer 9 koolstofatomen en T methyl voorstellen, en x, y en z getallen zijn met een waarde van 1 - 3 en een totale waarde van gemiddeld ongeveer 5,3, en het quaternaire ammoniumchloride distearyldimethylammoniumchloride is.

31. Detergentcompositie volgens conclusie 28, met het ken-15 merk, dat het amide een trialkylaceetamide met formule 7 is, waarin T methyl en R neoalkyl met ongeveer 9 koolstofatomen voorstellen en n een gemiddelde waarde heeft van ongeveer 2,3, en het quaternaire ammoniumchloride distearyldimethylammoniumchloride is.

32. Detergentcompositie volgens conclusie 28, met het ken-20 merk, dat he. amide een diamide is van een neoalkaanzuur met 5-10 koolstof atomen met een alkyleendiamne met 2-6 koolstofatomen, en het quaternaire ammoniumzout distearyl-dimethylammoniumchloride is.

33. Detergentcompositie volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat het amide een hoger alk(en)yl-isostearamide is.

34. Compositie volgens conclusie 33, met het kenmerk, dat het isostearamide cocoalkyl-isostearamide is en het quaternaire ammoniumchloride distearyldimethylammoniumchloride is.

35. Detergentcompositie volgens conclusie 28, met het ken merk, dat het synthetische organische detergent natrium lineair alkylben-30 zeensulfonaat is, waarvan het alkyl 12 - 15 koolstofatomen bevat, het opbouwzout een mengsel is van natriumtripolyfosfaat, natriumsilicaat, na-triumcarbonaat en borax, het quaternaire ammoniumchloride distearyldime-thylammoniumchloride is en de compositie 8 - 20% natrium lineair alkyl-benzeensulf onaat, 15 - 40% natriumtripolyf osf aat, 3 - 10% natriumsilicaat, 35 2 - 10% natriumcarbonaat, 0,3 - 3% borax, 0,5 - 2% distearyldimethylaramo-niumchloride, 2-8% antistatisch amide en 1 - 15% vocht bevat. 8501552

36. Haarbehandelingscompositie voor toepassing op menselijk haar op het hoofd ter vermindering van het opvliegen daarvan, in het bijzonder na het shamponeren, gekenmerkt door een antistatisch amide van trialkylazijnzuur en/of antistatisch amide van isostearine-5 zuur en een quatemair ammoniumzout, waarbij de hoeveelheid amide (n) 2-10 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternaire ammoniumzout(en).

37. Shampoo, gekenmerkt door een detersieve hoeveelheid van een synthetisch organisch detergent, een antistatische hoeveelheid van een combinatie van een amide van trialkylazijnzuur en/of een amide 10 van isostearinezuur en een quaternair ammoniumzout, waarbij de hoeveelheid amide(n) 2-10 maal zo groot is als de hoeveelheid quaternaire ammoniumzout(en), en een waterig medium voor het synthetische organische detergent en antistatisch amide.

38. Droger-produkt voor het verminderen van statische la-15 ding op tuimel-gedroogd wasgoed, gekenmerkt door een substraatmateriaal met daarop een antistatisch amide van trialkylazijnzuur en/of een amide van isostearinezuur, en een quatemair ammoniumzout, in voldoende hoeveelheid om wasgoed, dat tijdens het tuimel-drogen in een automatische wasgoeddroger met zulk substraatmateriaal in aanraking komt, antista-20 tisch te maken.

39. Werkwijze voor het wassen van wasgoed en het verminderen van statische lading daarop na het drogen in een automatische was-goed-droger, met het kenmerk, dat het wasgoed wordt gewassen in waswater, dat 0,05 - 0,4% van een compositie volgens conclusie 28 bevat, het ge- 25 wassen wasgoed wordt gespoeld en vervolgens gedroogd in een automatische wasgoed-droger. 86015S2 '* w A dimethyl formamide RCOOH + SOCl2-► RCOC1 + HC1 + SO^ B RCOCl + R'NH2-RCONHR' + HCl 1 2 3 R' CHo Λ R* H , 3 R-C-COOH _ » ' CH-C-COOH , R-C-CON-R"' J * R- i- CH3 k ? 5 CH2(OCH2CH)xNH2 • H-NCHCH,(OCH-CH)NH, A-CCH-(OCH-CTH) NH- 2 · 2 2, n 2 z i y z j ^ CH-(OCH«CH)_NH-z z, z 2 t 7 g OHO RCNHCCH-(OCH-CH) NHCR TO · 2 2» n t « TT ch2(och2ch)xnhcr A-CCH2(0CH2CTH)yNHCOR Q CH,(OCH-CH) NHCR ?

8 S 015 6 2