NL8320379A - Watervrij dompelkleurmengsel alsmede werkwijze voor het gebruik ervan voor synthetische voorwerpen. - Google Patents

Description

NL 32.186 WO-Pf/ed -1- 8320379

Watervrij dompelkleurmengsel alsmede werkwijze voor het gebruik ervan voor synthetische voorwerpen.

De onderhavige uitvinding heeft betrekking op water-vrije mengsels, die in het bijzorider geschikt zijn voor dom-pelkleuring van plastic voorwerpen bedoeld voor niet-textiele of algemeen bruikbare toepassing.

5 Het gebruik van een glycolether of glycolester in een kleurmengsel is bijvoorbeeld beschreven in de Amerikaanse octrooischriften 1.891.520 van Bowley, 1.927.145 van Whitehead, 1.977.345 van Moore en anderen, 2.537.177 van Woodruff, 2.723.899 van Toulmin, Jr., 3.009,760 van Lenz en anderen, 103.607.358 van Dangl en anderen, 3.635.652 van Streek, 4.047.889 van Hermes en 4.055.971 van Hermes.

Het gebruik van glycolen of glycerol als medium voor kleurmengsels is onder andere bekend uit de Amerikaanse octrooischriften 2.302.760 van Goodman, Jr., 2.320.426 van Good- ,ί* 15 man, Jr., 2.882.119 van Laucius en anderen, 3.241.906 van

Smith en anderen, 3.901.648 van Arbaud en 4.245.991 van Haddad en anderen.

Hiervan lijkt het document ten name van Hermes van het meeste belang betreffende schone, economisch uitvoerbare 20watervrije kleuring, in het bijzonder van textiele materialen.

Het gebruik van geëthoxyleerde materialen voor het kleuren van voorwerpen is beschreven door Lenz en anderen (Amerikaans octrooischrift 3.362.779) en Kressner en anderen (Amerikaans octrooischrift 4.332.587).

25 Mengsels die veresterde derivaten van een Diels-Alder adduct van linoleinezuur en acrylzuur bevatten en bedoeld zijn voor toepassing in verschillende mengsels voor behandeling van textiel, zijn beschreven door Wilson in het Amerikaanse octrooischrift 4.293.305.

30 Hoewel talloze oplosmiddelsystemen zijn voorgesteld voor het kleuren van voorwerpen in watervrije systemen, verschaft geen van de thans beschikbare systemen een snelle, fout-vrije kleuring die uit te voeren is zonder schadelijke afvalstromen te produceren of andere vanuit een commercieel oogpunt 35 onaanvaardbare neveneffecten.teweeg te brengen.

Het is een doel van de onderhavige uitvinding een mengsel te schaffen voor de watervrije dompelkleuring van 8320379 - 2 - to plastic voorwerpen bedoeld voor niet-textiele en algemeen bruikbare doeleinden. Dergelijke voorwerpen omvatten,.maar zijn niet beperkt tot plastic slangen en buizen, met plastic beklede draad, koorden, polyester en polyamide schijven, me-5 talen bekleed met synthetische harsen, uit synthetische harsen vervaardigde bloemen, synthetische harsfilms, speelgoed, synthetische harsconstructies voor gebruik in auto's en in vliegtuigen, kokers voor potloden en pennen, keukengerei en telefoons.

10 Het is voorts een doel van de onderhavige uitvinding een werkwijze te verschaffen voor snelle watervrije kleuring van niet-textiele en '.algemeen bruikbare voorwerpen. Verder is het nog een doel van de onderhavige uitvinding een inrichting te verschaffen die geschikt is voor de watervrije kleuring van 15 uit plastic vervaardigde voorwerpen.

Een eerste aspect van de onderhavige uitvinding betreft een watervrij dompelkleurmengsel voor niet-textiele en algemeen bruikbare voorwerpen, dat omvat een aromatisch ester met de formule ArC00Ro, ArCOO-R, -OOCAr of (ArCOO) -R-,, waarin 2 1 z 3 20 R^ staat voor alkyleen met 2-8 koolstofatomen of polyoxyalky- leen met de formule -C H0 ,(OC H~ ) , waarin r 2 of 3 is en s r 2i r 2r s 1 tot 15 is; R2 staat voor gesubstitueerde of ongesubstitueerde alkyl of alkenyl met 8-30 koolstofatomen; R^ staat voor het residu van een polyhydrische alcohol met z hydroxylgroepen; Ar 25 staat voor gesubstitueerde of ongesubstitueerde mono- of bi-cyclische aryl met tot aan 15 koolstofatomen en z 3-6 is, in mengsels met tenminste 0,5 gew.% van een hulpkleurmengsel en een organische kleurstof.

Voorts heeft de uitvinding betrekking op een werkwijze 30 voor de watervrije kleuring van niet-textiele, algemeen bruikbare voorwerpen, die zijn vervaardigd uit een plastic materiaal, welke werkwijze omvat hét blootstèllen van een voorwerp aan de reeds genoemde mengsels, die gehouden worden op een temperatuur van ca 100° C tot aan de temperatuur waarbij het plastic ont-35 leedttgedurende een tijd die doelmatig is voor het bereiken van de gewenste mate van kleuring.

Als gebruikt in de onderhavige beschrijving en conclusies betekent "aromatische ester" een ester die gevormd is door reactie tussen een mono-, :di- of polyhydrische alcohol en 40 een aromatisch zuur onder volledige verestering van alle aan- 8320379 - 3 - wezige hydroxyfuncties. Verbindingen binnen deze groep zijn bijvoorbeeld esters met de formule ArCOOR2, waarin Ar een gesubstitueerde of ongesubstitueerde mono- of bicyclische aryl met tot aan 15 koolstofatomen is en R2 een gesubstitueerde of 5ongesubstitueerde alkyl of alkenyl met 8-30 koolstofatomen is. Tevens vallen binnen de definitie van aromatische esters esters met de formule Ar-COO-R^OOCAr, waarin Ar als boven gedefi- !. nieerd is en alkyleen met 2-8 koolstofatomen of polyoxy-alkyleen met de formule -C H (o-C HL ) , waarin r 2 of 3 is 10 en s 1 tot 15 is, voorstelt.

Dienovereenkomstig omvatten aromatische esters die in deze uitvoeringsvorm van de uitvinding te gebruiken zijn onder andere esters van benzoe-, tolueencarbon-, dimethylbenzoev, trimethylbenzoe- naftoe-, butylbenzoezuur en soortgelijke zu-15 ren.

In de praktijk van de onderhavige uitvinding zullen de esters van het genoemde type bij voorkeur worden gebruikt in combinatie met een cycloalifatische diester met de formule 1 van het formuleblad waarin R gesubstitueerde of ongesubsti-20 tueerde rechte of vertakte alkyl met 4-20 koolstofatomen, polyoxyalkyleen met de formule ΗΟ(<3χΗ^Ο)η(3χΗ^- of gefosfa-teerd polyoxyalkyleen met de formule (HO)9P(=0)0(C H» O) C H„ Z X ZX Π X ώΧ of een zout ervan, waarin (C H_ 0) (CHoCH,.0) , (C-,Η,Ο) of x zx n z z n 3 6 n -CCH„CHo0) - (CLH,0) is, en n 2-22 is, voorstelt. Andere te z z p 3 b q

25 gebruiken cycloalifatische diesters zijn esters, waarin R

ArCÖO (CHoCHo0) CH„CH0-, ArC00(CLH,0) C-Hc-, ArCOO(CLH.O) (CLH..O) Z Z η Z Z ΟοΠΟΌ Z4po0 gC3H6- of ArC00(C3H60)p(C2H40)p(C2H40)gC2H4- is en n, p, q en Ar de bovengenoemde betekenissen hebben. Voorkeursmengsels volgens de onderhavige uitvinding bevatten tenminste 5 gew.% 30 van een dergelijke cycloalifatische diester.

Bij voorkeur in de praktijk van de onderhavige uitvinding toe te passen aromatische esters zijn bijvoorbeeld die op basis van tri- of polyhydrische alcoholen, zoals glycerol, trimethylolpropaan, pentaerythritol, diglycerol, sorbitol, 35mannitol, en dergelijke. De voor verestering te gebruiken aromatische zuren zijn als boven genoemd. Wanneer esters van dit type worden gebruikt, bleek dat geheel aanvaardbare kleuringen konden worden bereikt zonder de toepassing van een cycloalifatische diester die vereist is voor goede resultaten in combi-40 natie met aromatische esters van mono- en dihydrische alcoholen. Aromatische esters van tri- en polyhydrische alcoholen 8320379 - 4 - kunnen worden weergegeven met de formule (ArCOO^-R^, waarin Rg de rest is van een polyhydrische alcohol met z hydroxygroep, waarbij z 3-6 is.

Wanneer aromatische diesters van dihydrische alcoholen 5 worden gebruikt kan het alkyleen (R·^ ethyleen, propyleen, he-xyleen, 2,2- dimethyltrimethyleen, butyleen, heptamethyleen en octyleen, met inbegrip van de verschillende isomeren ervan zijn.

Polyoxyalkyleen-diesters omvatten de diesters die zijn 10 afgeleid van polyethyleenglycol of polypropyleenglycol.

In het geval van aromatische esters van monohydrische alcoholen kan alkyl (Rg) octyl, nonyl, decyl, dodecyl, tride-cyl, hexadecyl, stearyl en de:alkenyl kan iedere overeenkomstige onverzadigde functie ervan zijn, bijvoorbeeld oleyl.

15 Van de aromatische esters van mono- of dihydrische alcoholen verdienen die esters de voorkeur, waarin: (a) Ar fenyl is, (b) Ar tolyl is, (c) R^ ethyleen of propyleen, met inbegrip van zowel (a) als 20 (b)>is, (d) R“ ethyleenoxyethyleen of propyleenoxypropyleen met inbegrip van zowel (a) als (b),is, (e) R^ polyoxypropyleen met een molecuul gewicht van 200-250, met inbegrip van zowel >(.a) als (b).is, 25 (f) Rg decyl, dodecyl, hexadecyl, tridecyl, octadecyl of oleyl, met inbegrip van zowel (a) als (bj^is.

Verder moet worden gedacht aan esters van benzylalco-hol en gesubstitueerde of ongesubstitueerde aromatische zuren met 6 of meer koolstofatomen of gesubstitueerde of ongesubsti-30 tueerde alifatische zuren met 8 of meer koolstofatomen, waaronder benzyllauraat, benzylpelargonaat, benzyloctoaat, benzyl-palmitaat, benzylstearaat, benzyloleaat, benzylhydroxystearaat en benzylbenzoaat. Duidelijk zal zijn dat ook esters van gesubstitueerde benzylalcoholen kunnen worden gebruikt.

35 Aromatische esters op basis van trihydrische of poly hydrische alcoholen die de voorkeur verdienen, zijn de esters van glycerol, trimethylolpropaan of pentaerytritol. De grootste voorkeur gaat uit naar benzoaat- en tolueencarboxylaat-esters. Duidelijk zal zijn dat mengsels van aromatische zuren 40 kunnen worden gebruikt voor bereiding van de in de praktijk 8320379 J « - 5 - van de onderhavige uitvinding te gebruiken aromatische esters.

Het bij de bereiding van de mengsels volgens de onderhavige uitvinding te gebruiken dibasische cycloalifa-tische zuur is een Diels-Alder-adduct van acrylzuur en linolèir-5 nezuur en kan volgens de door Ward in het Amerikaanse octrooi-schrift 3.753.968 beschreven methode worden bereid. Het dizuur heeft de formule 2. van het formuleblad en is derhalve een mengsel van (5 en 6)-carboxy-4-hexyl-2-cyclohexeen-l-octaan-zuur. Het dizuur is commercieel bij Westvaco onder de merknaam 10 'fDiacid 1550" verkrijgbaar.

De bereiding van adducten uit geconjugeerd octadeca-dieenzuur en onverzadigde zuren en/of hun hydrogenering is ook beschreven door Teeter en anderen, J. Org. Chem., vol. 22 (1957) bladzijden 512-514, Ward in het Amerikaanse octrooi-15 schrift 3.899.476 en Ward en anderen in het Amerikaanse oc-trooischrift 3.981.682.

De bereiding van esters van het C21-dizuuradduct werd beschreven door Ward en anderen, in J. Amer. Oil Chemists' Soc., vol. 57 (1957) bladzijden 219-224. Van de geëthoxyleerde esters 20 die 4-119 ethyleenoxideëenheden bevatten wordt beweerd dat deze doelmatig zijn als dispersiemiddelen voor kalkzeep. De alkylesters worden vermeld bruikbaar te zijn in smeermiddel-toepassingen, waaronder het gebruik als textielsmeermiddelen en weekmaker voor PVC.

25 Het dizuur kan met alcoholen worden veresterd onder toepassing van bijvoorbeeld zure catalysatoren, zoals p-tolueensulfonzuur, methaansulfonzuur en zwavelzuur. Gedurende de verestering wordt het reactiemengsel bij voorkeur tevens behandeld met een ontkleuringsmiddel, bijvoorbeeld kool of 30 klei.

Het dizuur wordt na de verestering gereduceerd tot een verbinding met een verzadigde ring. Een nikkelcatalysator, zoals Raney-nikkel, nikkel op silicagel of nikkel op aluminium-oxide kan worden gebruikt. De vereiste hoeveelheid loopt uit-35 een van 5-10 gew.% van de ester.

De hydrogenering wordt na de verestering uitgevoerd om te verhinderen dat nikkel een complex vormt met het vrije zuur. Andere catalysatoren, bijvoorbeeld platina of rhodium, kennen dit probleem niet, maar zijn vanwege hun prijs minder 40 wenselijk. De catalysator kan door filtratie worden verwijderd.

8320379 - 6 - onder toepassing van een filterpers. Het product is het zo verkregen filtraat.

Polyoxyalkyleendiesters worden bereid door reactie van het dizuur.in aanwezigheid van een alkalische catalysator 5 met ethyleen- of propyleenoxide. Reactie zal aan beide zuur-groepen plaatsvinden. De toevoeging van ethyleenoxide wordt voortgezet totdat het product tenminste dispergeerbaar of, bij voorkeur, oplosbaar in water wordt. Dit zal overeenkomen met de toevoeging van een totaal van 5-25 ethyleenoxide-eenheden.

10 Het onder toepassing van ethyleenoxide verkregen product heeft voor hydrogenering een structuur volgens de formule 3 van het formuleblad waarin x + y = 5-25.

Het gefosforyleerde product wordt eenvoudig verkregen door reactie met fosforpentoxide. De verzadigde diester kan 15 worden verkregen door met nikkel gecatalyseerde hydrogenering.

In het geval van het gefosforyleerde derivaat moet hydrogenering voorafgaan aan de fosforylering. De gefosforyleerde derivaten kunnen in hun zouten worden omgezet door reactie met een metaalhydroxide. Natrium- en kaliumzouten ver-20 dienen de voorkeur.

Verbindingen waarin R ArCOO (CH2CH20·) nCH2CH2-, etcetera is, worden verkregen door behandeling van polyoxyalkyleen-tussenproducten met een aromatische ester, bijvoorbeeld benzoe-, tolueencarbon- of mellitinezuur, doorgaans onder toepassing van 25 een zure catalysator. Hydrogenering van de dubbele binding in de cycloalifatische ring kan voor of na verestering met het aromatische zuur worden uitgevoerd.

Voorbeelden van gesubstitueerde alkyl R, bruikbaar in de producten volgens de uitvinding, zijn butoxymethyl, 10-30 hydroxystearyl, 10-hydroxydecyl, 10-halogeenstearyl,^-alkano-yloxyalkyl en dergelijke.

Diesters voor toepassing overeenkomstig de principes van de uitvinding verdienen de voorkeur, indien daarin: (a) R een rechte of vertakte alkyl met 4-20 koolstof-35 atomen is, (b) R 2-ethylhexyl, lauryl of stearyl is, (c) R H0(CH2CH20)nCH2CH2- is, (d) R H0(C3H60)nC3H6- is, (e) R H0(C2H40)p(C3H60)qC3H6-.is, 40 (f) R (HO)oP=0(0CH^CH9) OCH^CH,- of een zout daarvan 8320379 ' o# - 7 - is, (g) R C6H5CO(OC2H4)nOC2H4- is, (h) R CH3C6H4CO(OC2H4)nOC2H4- is, (i) R C^HcCO(OCqH^) 0CoH.- is, of 65 3 6 n 3 6 (j) R CH^C^-H .CO (OC-jHc) OC-H^r: is.

J 364 3 6 n 3 6

In de onderhavige beschrijving en conclusies wordt met "hulpkleurmiddel" een stof bedoeld als bijvoorbeeld gealkoxyleerde alkylfenolen en esters, gealkoxyleerde ricinus-olieverbindingen, gealkoxyleerde gehydrogeneerde ricinusolie-verbindingen, gealkoxyleerde primaire alkanolen, zouten van gefosfateerde gealkoxyleerde primaire alkanolen alsmede mengsels daarvan.

De hoeveelheid hulpkleurmiddel die in de mengsels volgens de onderhavige uitvinding wordt toegepast is minstens ca 0,5% gew.% van het mengsel. Het verdient echter de voorkeur dat de mengsels tenminste 5%, met grotere voorkeur tot 80 gew.% hulpkleurmiddel bevatten. Voorkeursmengsels kunnen zo 60-80 gew.% hulpkleurmiddel bevatten.

Als hulpkleurmiddel verdienen de voorkeur gealkoxyleerde alkylfenolen en hun esters. Dit zijn verbindingen met de formule GaH2a + 1^6^4-0 ^CxH2x^^ bR"f waar:*-n a 1~12 is, b 1-24 is, R" H, aroyl van mono- of bicyclische aromatische zuren met tot aan 15 koolstofatomen, of gesubstitueerde of ongesubstitueerde alkanoyl met 8-30 koolstofatomen is. Zo zijn voorbeelden van hulpkleurmiddelen geëthoxyleerde en gepropoxy-leerde alkylfenolen en overeenkomstige esters, zoals de lau-raat*7 myristaafc-, palmitaat-, coconaat- oleaat-7 stearaat-7 iso-stearaat-7 benzoaat- en tolueencarboxylaatesters. Alkylfenolen die de voorkeur verdienen zijn nonylfenol, octylfenol en dodecylfe-nol.

Duidelijk zal zijn dat alkylfenolen en de voor ver-estering van de gealkoxyleerde alkylfenolen te gebruiken zuren ook kunnen bestaan uit mengsels.

Met de grootste voorkeur zijn de gealkoxyleerde alkylfenolen geëthoxyleerde derivaten met 5-20 ethyleenoxideëenhe-den.

Hulpkleurmiddelen verdienen de voorkeur indien daarin: (a) R" alkanoyl met 12-18 koolstofatomen, waaronder mengsels daarvan is, (b) R" n-C 7H_,.COris, 8320379 - 8 - (c) R" n-C ^H^CO is, (d) R" iso-C^H^^CO is, (e) R" benzoyl is, (f) R" n-C 11h23CO is, 5 (g) R" H is, (h) a 5-10 is voor ieder van (a)-(g), (i) b 6-15 is voor ieder van (a)-(h), (j) b 8-11 is met inbegrip van mengsels en voor ieder van (a)-(h), 10 (k) a 9 is, b 8-10 is en R" n-C^i^CO is, (l) a 9 is, b 6-10 is en R" H is, en (m) x 2 is, voor ieder van (a)-(l) is.

De als een facultatief toevoegsel in de mengsels volgens de onderhavige uitvinding te gebruiken gealkoxyleerde ri-15 cinusolie bevat 15-100 oxyalkyleeneenheden, bij voorkeur 40-85 oxyethyleeneenheden. De gehydrogeneerde ricinusoliederivaten bevatten 5-200 oxyalkyleeneenheden, bij voorkeur 20-30 oxyethyleeneenheden. Dit soort materialen kunnen bij ICI Ameriöa en Whitestone Chemical Co. worden gekocht.

20 De soorten plastic materialen die onder toepassing van de mengsels en de werkwijze volgens de onderhavige uitvinding kunnen worden gekleurd zijn onder andere polyesters, polyamides, polyurethanen, acrylmaterialen, gehalogeneerde polyolefines en epóxyplastics.

25 Polyesterartikelen zijn onder andere die uit poly- hlkyleentereftalaten), zoals poly(ethyleentereftalaat), of polyesters uit cyclohexaandimethanol. Veel gebruikte polyesterartikelen zijn schijven uit polyesterhars, polyesterbekleding op draden of metaal, bloemen, polyesterfilm , speelgoed, met 30 glas gevulde polyesterartikelen, waaronder styrenaatpolyester-artikelen, onderdelen van auto's en vliegtuigen en kokers voor potloden en pennen.

Polyamides die in het bijzonder als substraat in de praktijk van de onderhavige uitvinding in aanmerking komen 35 zijn die die bekend staan onder de naam nylon 6, fiylon 6,6 of nylon 6,10. Voorwerpen die overeenkomstig de uitvinding verkleurd kunnen worden zijn dezelfde soort voorwerpen als voor polyesters, alsmede touwen.

Acrylkunststoffen, die in het kader van de onderhavi-40 ge uitvinding worden overwogen zijn eenvoudige acrylmaterialen 8320379 - 9 - zoals polyacrylonitril, en modacrylmaterialen. Laatstgenoemde zijn copolymeren van acrylonitril of methacrylonitril, met in het algemeen vinylchloride of vinylideenchloride. Ook binnen deze klasse van acrylmaterialen vallen harsen met hoge slag-5sterkte, die kunnen bestaan uit mengsels of uit copolymeren, zoals meestal aangeduid met ABS (acrylonitrilbutadieenstyreen-harsen). Voorwerpen die uit dit type harsen zijn gemaakt zijn bijvoorbeeld harsschijven, bekledingen op metaal of draad, telefoons, speelgoed, stootbestendige vormen voor auto's lOen vliegtuigen, kokers voor potloden en pennen en keukengerei.

Polyurethanen omvatten een talloos aantal stoffen, die bereid zijn door reactie van bijvoorbeeld glycolen met organische di- of polyisocyanaten. Voor te bereiden.polyurethanen zijn als glycolen bruikbaar bijvoorbeeld eenvoudige 15glycolen, zoals de alkyleenglycolen, en polymeerglycolen, waaronder polyether- en polyesterglycolen. Voorwerpen die polyure-thaan bevatten zijn met name de boven reeds algemeen genoemde, en in het bijzonder speelgoed en vormen en extrudeersels voor auto's en vliegtuigen.

20 Gehalogeneerde polyolefines omvatten polyvinylchlori de en polyvinylideenchloride met inbegrip van hun copolymeren. Tevens vallen onder gehalogeneerde polyolefines achteraf gechloreerde materialen, zoals gechloreerd polyethyleen (CPE) en na-gechloreerd PVC. Deze harsen worden doorgaans gebruikt in 25 slangen en buizen, voor isolatie boven of onder de grond, voor bekleding van draad en metaal, voor bouwdoeleinden en voor films.

Epoxyharsen zijn de reactieproducten van een polygly-cidylether en een hardingsmiddel, in het bijzonder een poly-30 amine. Deze harsen hebben meestal een zeer hoge slagsterkte en worden dan ook gebruikt in met vezelglas gevulde mengsels voor boten en auto's.

In sommige gevallen kunnen de juist genoemde typen plastic worden gemengd met natuurlijke of synthetische cellulo-35 sematerialen en in overeenstemming met de onderhavige uitvinding worden gekleurd.

"Organisch kleurmiddel", als gebruikt in de beschrijving en conclusies, omvat zowel kleurstoffen als pigmenten van enigerlei structuur. Normaal behoeven de te gebruiken kleur-40 stoffen of pigmenten niet oplosbaar te zijn in water. Derhalve 8320379 - 10 - zullen deze kleurstoffen en pigmenten doorgaans geen in water oplosbaar makende functionele groepen bevatten, zoals een aantal sulfongroepen. De in de praktijk van de onderhavige uitvinding te gebruiken kleurstoffen of pigmenten worden in het 5 algemeen gekozen uit de groep van in water onoplosbare kleurstoffen, die ook bekend staan als dispersiekleurstoffen. Onder deze klasse van kleurstoffen, die gebruikt kan worden op vezels uit celluloseacetaat, polyamides of polyesters, uit ieder soort kleuringsmedium, vallen kleurstoffen met azo-, azomethin-, 10 nitroareen- en antrachinonstructuren. Begrepen moet worden dat de kleurmiddelen die in de praktijk van de onderhavige uitvinding bruikbaar zijn niet zijn beperkt tot deze klassen van verbindingen.

De kleurstoffen op pigmenten die in de praktijk van 15 de onderhavige uitvinding worden gebruikt, kunnen met hun chemische naam worden geïdentificeerd, bijvoorbeeld: 4 3-nitro-N -fenylsulfanilanilide, een gele kleurstof; p- [p-(fenylazo)fenylazo] -fenol, een rood-gele kleurstof; ethyl--4-hydroxy-l-antrachinoncarbamaat, een oranje kleurstof; 1-20 -amino-4-hydroxyantrachinon, een rode kleurstof; l-amino-2--broom-4-hydroxyantrachinon, een rood-blauwe kleurstof of 4,5--diaminochrysazine, een blauwe kleurstof.

Anderzijds kunnen de kleurstoffen door chemische standaardwerken, zoals "The Color Index", derde uitgave, The 25 Society of Dyes and Colours and The American Association of Textile Chemists and Colorists (1971) geïdentificeerd worden.

Een dergelijk handboek geeft het verband tussen de structuur van de kleurstof en zijn merknaam. Zo kunnen kleurmiddelen die in de praktijk van de onderhavige uitvinding gebruikt kunnen 30 worden, genoemd worden met de volgende namen Solvent Orange 20; Acid Blue 83 (C.I. 42660); Acid Blue 59 (C.I. 50315); Direct Blue 86 (C.I. 74810); Direct Red 81 (C.I. 28160) en Acid Yellow 36 (C.I. 13065).

Kationische kleurstoffen kunnen ook worden gebruikt 35 in de praktijk van de onderhavige uitvinding, bijvoorbeeld Rhodamine 6G, Rhodamine B, Rhoduline Blue 6G en Methylene Blue BB.

Evenzo kunnen metaalazokleurstoffen worden gebruikt in de praktijk van de onderhavige uitvinding. Voorbeelden van 40 dergelijke azokleurstoffen zijn de Co“ Ni- Cu-of Cr-complexen 8320379 - 11 - van koppelingsproducten van 2-amino-4-nitrofenol en resorcinol; 2-amino-4-chloor-5-nitrofenol en acetoaceetanilide; dianisidine en 3-hydroxy-2-naftanilide; 2-amino-4-chloor-5-nitrofenol en 2-aminonaftaleen en dergelijke.

5 Verder zal worden begrepen dat andere middelen voor de behandeling van textiel, zoals optische glansmiddelen, bijvoorbeeld styrylnaftoxazoolverbindingen, ook kunnen worden gebruikt samen met de kleurstoffen of pigmenten.

De kleurstoffen of pigmenten kunnen in iedere vorm 10 worden gebruikt, dat wil zeggen als perskoek of als gedroogde geperste kleurstof. De toevoeging van dispergeermiddelen is facultatief. Anderzijds kunnen de kleurstoffen of pigmenten aan het kleurbad worden toegevoegd in een oplosmiddel of disper geermedium, dat zich verdraagt met het kleurbad. Het is 15 handig en verdient de voorkeur in de praktijk van de onderhavige uitvinding vaste dispersiekleurstoffen onder toevoeging van additieven te gebruiken.

Gevonden werd dat voorwerpen overeenkomstig de uitvinding zeer snel en zeer gelijkmatig geverfd of gekleurd kunnen wor-20 den. Doorgaans zal dompeling in het kleurbad voor niet langer dan 30 s bij 160° C een significante kleuring teweeg brengen. Voor zelfs nog snellere resultaten kan de kleuring echter worden uitgevoerd bij l80°-200° C of hoger. Bij toepassing van de mengsels volgens de onderhavige uitvinding bij 200° C of meer 25 ontstaat geen roken of vervuiling van de omgeving, hetgeen een probleem vormt bij het gebruik van glycol of diethyleenglycol als oplosmiddelen voor het kleuren. In de praktijk is het haalbaar een temperatuur toe te passen tot aan die waarbij het plastic voorwerp begint te ontleden. Temperaturen van 120°-30 235° C, met meer voorkeur 140^-235° C, worden échter aanbevolen.

Hoewel het de voorkeur verdient de te behandelen voorwerpen door dompeling in een bad met het kleurmengsel te kleuren kunnen de kleurstoffen ook door besproeiing worden opge-bracht. Daarop moeten de besproeide voorwerpen worden verwarmd 35 in een bad van tenminste 140° C om het opnemen van de kleurstof in het voorwerp te voltooien.

Of nu het voorwerp wordt gekleurd door dompeling of op andere wijze, het gekleurde voorwerp wordt doorgaans gereinigd met een oplosmiddel ter verwijdering van de overmaat 40 kleurstof. De voor reiniging bij voorkeur te gebruiken oplos- 8320379 - 12 - middelen zijn gechloreerde of gefluoreerde koolwaterstoffen. Daarbij verdienen sterk gechloreerde oplosmiddelen, zoals per-chloorethyleen en trichloorethyleen de voorkeur wanneer de reiniging moet worden uitgevoerd in een vloeistofbad. Wanneer 5 reiniging in de dampfase moet worden uitgevoerd zal een meer vluchtig oplosmiddel, in het bijzonder een chloorfluorkool-stof, zoals dichloordifluormethaan of chloortrifluormethaan worden gekozen. Doorgaans zal voor terugwinning en terugsturing van het reinigingsoplosmiddel worden zorggedragen, in 10 plaats van uitstoting in de atmosfeer.

Een volgend voordeel van de werkwijze volgens de uitvinding is het feit, dat het een in wezen afgesloten proces is waarbij geen afvalstroom vrijkomt; dat wil zeggen wéinig of geen materiaal gaat verloren of wordt uitgestoten in de at-15 mosfeer.

In de in figuur I van de bijgaande tekening getoonde inrichting volgens de onderhavige uitvinding worden de belangrijkste onderdelen gevormd door een dompelbak 1, een kleurstof terugwinningseenheid 2, een oplosmiddelreinigingsbak 3, 20 een oplosmiddelterugwinningsdestillatieëenheid 4 en een droog-inrichting 5. De dompelbak zal zijn voorzien van verwarmingsmiddelen en roermiddelen om circulatie van de kleuroplossing binnen de dompelbak en naar een kleurstofterugwinningseenheid mogelijk te maken.

25 De( kleurstofterugwinningseenheid omvat doorgaans fil tratiemiddelen voor verwijdering van vast afval uit gebruikte kleuroplossingen en destillatie- en condensatiemiddelen voor terugwinning van het oplosmiddel. De gezuiverde kleuroplossing kan via leiding 6 worden teruggestuurd naar de dompelbak on-30 der toevoeging van extra kleurstof of andere additieven om de gewenste samenstelling in de dompelbak te bewerkstelligen. Anderzijds kan de gezuiverde kleurstofoplossing in 7 worden bewaard voor later gebruik.

Het is bij het kleuren van velerlei aard artikelen 35 gewenst te zorgen voor een poreuze band of mangelorganen 8, voor verwijdering van de behandelde artikelen van de overmaat kleuroplossing. De op dit punt te gebruiken middelen voor verwijdering van de kleurstof zullen worden gekozen in overeenstemming met de vorm en de afmeting van de in de dompelbak te 40 kleuren artikelen. De kleurstofoplossing die hierbij wordt 8320379 - 13 - verwijderd kan worden gestuurd naar de terugwinningseenheid of kan direct worden teruggestuurd naar de dompelbak.

Voorwerpen die de mangel- of bandzone verlaten worden gestuurd naar de oplosmiddelreinigingsbak ter voltooiing van 5 de verwijdering van enige overmaat of enig niet gehecht kleur-stofmateriaal. Het verdient de voorkeur een aantal oplosmiddel-reinigingsbakken te gebruiken. Het verdient tevens de voorkeur oplosmiddel uit de bak te circuleren door een uit een oplos-middelterugwinningseenheid, die is voorzien van filters ter 10 verwijdering van vaste materialen en van destillatie- en con-densatiemiddelen voor zuivering van het oplosmiddel en gezuiverd oplosmiddel via leiding 9 naar het systeem terug te voeren. Kleurstof die gewonnen is op het filter of als het des-tillatieresidu kan voor hergebruik worden teruggevoerd naar 15 het systeem. Wanneer een aantal oplosmiddelreinigingsbakken wordt gebruikt, verdient het de voorkeur het oplosmiddel in tegenstroom te doen stromen met de richting waarin de te behandelen voorwerpen worden bewogen.

Het laatste onderdeel van de inrichting is de droog-20 inrichting, zoals een luchtdroger, waar vandaan voorwerpen die het systeem verlaten nagekeken en verpakt kunnen worden. Op-losmiddeldampen uit de heteluchtdrogers kunnen worden gecondenseerd in de condensor 10 en via leiding 11 naar het systeém worden teruggestuurd.

25 Volgens een voorkeursuitvoeringsvorm van de onderha vige uitvinding bevindt zich in het mengsel een aromatisch ester met de formule (ArCOO^-R^, is Ar fenyl of tolyl, is R^ de rest van glycerol, trimethylolpropaan of pentaerytritol en bevat het mengsel tenminste 5 gew.% van een gealkoxyleerde al-30kylfenol of ester daarvan. Met de grootste voorkeur bevatten de mengsels tenminste 5 gew.% van een gehydrogeneerde cyclo-alifatische diester, die verkregen is uit linoleinezuur en acrylzuur en is het organische kleurmiddel een dispersiekleur-stof.

35 Een voorkeurswerkwijze volgens de onderhavige uit vinding is een werkwijze waarbij het te behandelen voorwerp aan het voornoemde mengsel wordt blootgesteld, terwijl dit wordt gehouden op een temperatuur van l40°-235° C, gedurende een periode die voldoende is om de gewenste mate van kleuring 40 te bewerkstelligen.

8320379 - 14 -

De uitvinding zal thans nader worden toegelicht aan de hand van de volgende uitvoeringsvoorbeelden zonder dat de uitvinding daartoe wordt beperkt. Hierin worden de temperaturen niet-gecorrigeerd weergegeven in graden Celsius, terwijl 5 alle delen en percentages naar gewicht zijn, tenzij anders wordt aangegeven.

Voorbeeld I

Bereiding van propyleenglycoldibenzoaat 10 In een 3-halskolf voorzien van een roerder, condensor, ontvanger, thermometer, stikstofinleidbuis en mantelverwarming, werden 84 g (1,1 mol) propyleenglycol, 244 g (2 mol) benzoe-zuur en 0,8 g p-tolueensulfonzüur gébracht. Met behulp van stikstof werd de lucht uit de kolf geblazen en de inhoud van 15de kolf werd verhit tot 160-170° C. Het bij de reactie gevormde water werd continu verwijderd. De reactie werd voortgezet totdat het product een zuurwaarde beneden 5 mg KOH/g had.verkregen. Het product werd gekoeld en gefiltreerd.

Andere esters werden bereid onder toepassing van de 20 volgende reagentia: (1) dipropyleenglycol en benzoezuur, 1 : 2 molverhou- ding (2) PPG 200 en benzoezuur, 1 : 2 molverhouding (3) PPG 500 en benzoezuur, 1 : 2 molverhouding 25 (4) glycerol en benzoezuur, 1 : 4 molverhouding (5) pentaerytritol en tolueencarbonzuur, 1 : 4 molverhouding (6) trimethylolpropaan en een mengsel van benzoe- en tolueencarbonzuur, 1 : 3 molverhouding.

30

Voorbeeld II

Bereiding van polyoxyethyleennonylfenyllauraat

Een als in voorbeeld I uitgeruste 3-halskolf werd beladen met 750 g (1,1 mol) gepolyoxyethyleerde nonylfenol (9,5 35mol oxyethyleen, NP 9,5), 208 g (1 mol) laurinezuur en 2,4 g p-tolueensulfonzuur. De lucht werd uit de kolf geblazen met stikstof en het mengsel werd verwarmd tot 160-170° C totdat een zuurwaarde beneden 10 mg/KOH was bereikt. Het product werd gekoeld en gefiltreerd.

40 Andere polyoxyethyleenverbindingen werden op eendere 8320379 - 15 - wijze bereid uit: (1) NP 9,5 en kokosnootvetzuur, 1 : 1 molverhouding (2) NP 9,5 en óleinezuur, 1 : 1 molverhouding (3) NP 9,5 en stearinezuur, 1 : 1 molverhouding 5 (4) NP 9,5 en benzoezuur, 1 : 1 molverhouding.

Voorbeeld III

Bereiding van onverzadigde cycloalifatische diester: (R is 2-ethylhexyl) 10 Een 3-halskolf voorzien van roerder, thermometer, stikstofinleidbuis, condensor, zij-armontvanger en mantelver-warming werd beladen met 352 g (1 mol) Diacid 1550, 273 g (2,1 mol) 2-ethylhexanol, 1,5 g p-tolueensulfonzuur en 2 g ontkleurende koolstof. Met behulp van stikstof werd de lucht 15 uit de kolf geblazen en het reactiemengsel werd geroerd en gedurende 4-6 h tot 160-170° C verwarmd. Het gedurende de reactie gevormde water werd opgevangen in de zij-armontvanger. De reactie werd voortgezet totdat de zuurwaarde tot beneden 5 mg KOH/g was gezakt. De catalysator en de koolstof werden door 20 filtratie verwijderd. De als product verkregen ester en 25 g nikkel op silicagel werden gebracht in een geroerd, verwarmd drukvat. Het mengsel werd verwarmd tot 160-170° C en met waterstof tot een druk van 400 psig gebracht. Een monster werd na 6-8 h verwijderd voor bepaling, van het joodgetal. De reac-25 tie werd voortgezet totdat het joodgetal tot beneden 0,5 g jood/100 g monster was gedaald.

Het product werd gekoeld tot 50° C en de catalysator werd door filtratie verwijderd.

Op eendere wijze werden esters bereid uit: 30 (1) Diacid 1550 en decylalcohol, 1 : 2 molverhouding (2) Diacid 1550 en tridecylalcbhol, 1 : :2 molverhouding (3) Diacid 1550 en Neddol 25 (een mengsel van alcohö-lenjmet 12 - 15 koolstofatomen),1:2 molverhouding.

35

Voorbeeld IV

A. Bereiding van polyoxyethyleen - onverzadigde - cycloalif atische - diester: (R is HO (C^CH^O) „CHqCHo")

Een geroerde autoclaaf, voorzien van verwarmings- en 40 koelingswindingen, werd beladen met 352 g (1 mol) Diacid 1550.

8320379 - 16 -

Een catalysator (1,1 g kaliumhydroxide) werd in de reactor gebracht. De temperatuur werd verhoogd tot 110° C en de reactor werd gedurende 30-60 min ónder vacuum gebracht ter verwijdering van eventueel nog aanwezig water van voorgaande wasbe-5 werkingen van reactor of van een of meer van de in de reactor gebrachte reagentia of catalysator. De reactor werd doorgespoeld met stikstof ter verwijdering van de lucht, opnieuw onder vacuum gebracht en opnieuw doorgespoeld met stikstof. De inhoud van de reactor werd geroerd en tot 140° C verhit en 10 100 g (2,3 mol) ethyleenoxide werd aan de reactor toegevoegd.

De druk binnen de reactor bouwde onmiddellijk op tot 30-50 psig. Na een inductietijd van 30-60 min trad een exotherme polymeri-satiereactie (tot 150-160° C) in. De reactie ging gepaard met een drukval tot nul (0 psig) door het verbruik van het ethyl-l5eenoxide. Ethyleenoxide werd aan de reactor toegevoegd tot aan een totaal van 660 g (15 mol). De temperatuur werd door koeling op 150-160° C gehandhaafd. De toevoeging van ethyleenoxide werd gestopt en de reactie liet men nog gedurende 30 min doorgaan. De reactor werd gekoeld tot 90-100° C en twee maal met 20 stikstof doorgespoeld.

Een monster van het product had een hydroxywaarde van 110 mg KOH/g (15 mol ethyleenoxide toegevoegd aan het dizuur).

De diester werd aangezuurd met azijnzuur ter neutralisatie van het als catalysator gebruikte kaliumhydroxide en behandeld met 25 3 g waterstofperoxide als bleekmiddel om de kleur van het product lichter te maken. De reactor werd gekoeld tot 30° C voordat het product eruit werd genomen, welk product werd gefiltreerd door filtreerpapier onder toepassing van een porcelei-nen filter.

30 B. Reductie tot de polyoxyethyleendiester

Het product van voorbeeld VIA en 25 g nikkel op si-licagel werden gebracht in een geroerdfverhit drukvat. Het mengsel werd tot 160-170° C verhit en met waterstof onder druk gebracht tot aan 400 psig. Na 6-8 h werden met tussenpozen mon-35sters getrokken ter bepaling van het joodgetal. De reactie werd voortgezet totdat het joodgetal lager was dan 0,5 g/I00 g monster.

Voorbeeld V

40 Bereiding van een gefosfateerde polyoxyethyleen-dies- 8320379 - 17 - ter: (Ris (H0)^P(=0)(OCH^CH^) OCH„CH„-) -z-z—z—n-z—z—

Gepolyoxyethyleerd (15 mol ethyleenoxide) dizuur, als verkregen in voorbeeld IV B, werd verhit tot 40-60° C, geroerd en grondig met stikstof gespoeld ter verwijdering van de 5lucht. Aan ca 1015 g (1 mol) van dit materiaal werd 24 g (0,17 mol) fosforpentoxide toegevoegd. Onmiddellijk begon een exo-therme reactie met een exotherm tot 85-95° C. Het reactiemeng-sel werd door koeling op deze temperatuur gehandhaafd en nog 24 g (0,17 mol) fosforpentoxide werd toegevoegd. De reactie 10werd gedurende 3 h nadat alle fosforpentoxide was toegevoegd voortgezet. De reactor werd gekoeld tot 50° C totdat het monster eruit werd genomen. De zuurwaarde van het product was 32 mg KOH/g, hetgeen aangaf dat de reactie volledig was. De charge werd gebleekt bij 85-95° C met 5 g waterstofperoxide, 15vervolgens gekoeld tot 30° C en gefiltreerd.

Voorbeeld VI

Aroylpolyoxyethyleencycloalifatische diester

Een aroylpolyoxyethyleencycloalifatische diester 20werd in een autoclaaf van 2 1, die was voorzien van stikstof-doorleidmiddelen, een condensor en een ontvanger voor de verwijdering van het als bijproduct gevormde water, bereid.

Het gewicht van de charge was als volgt: 510.0 g Diacid 1550 25 2,0 g alkalihydroxidevlokken 636.0 g ethyleenoxide

Na doorspoeling van het systeem met stikstof werden het Diacid 1550 en het alkalihydroxide verwarmd tot 130° C. Ethyleenoxide werd over een periode van 4 h toegevoegd, gedu-30 rende welke tijd de temperatuur op 150-165° C werd gehouden.

Het resulterende geëxthoxyleerde product werd tot 90° C gekoeld voor verwijdering van het monster. Het aantal ethyleen-oxideëenheden was (volgens de hydroxywaarde) 139. Aan dit product werd toegevoegd: 35 3,5 g azijnzuur (ijsazijn) 7,5 g methaansulfonzuur (70%) 340,0 g benzoezuur.

Na doorspoeling met stikstof werd de temperatuur van het mengsel verhoogd töt en gehouden op 165-170° C tot de zuur-40 waarde was gedaald tot beneden 5 mg KOH per g. De theoretische hoeveelheid water werd gedurende de reactie verwijderd en opge- 8320379 vangen in de ontvanger. Het monster werd gekoeld en gefil treerd.

- 18 -

Het gefiltreerde product werd gehydrogeneerd in een autoclaaf van 2 1: 5 1000,0 g geëthoxyleerd product, als boven 50,0 g Raney-nikkel q.s. waterstof

De reductie werd uitgevoerd bij 100-125° C en 200-250 psig totdat het verbruik van waterstof was gestopt. Het pro-*0 duet werd gekoeld en gefiltreerd.

Op een eendere wijze werd een gepropoxyleerde diben-zoaatester bereid.

Voorbeeld VII

15 Als voorbeeld werd een benzylester bereid uit: 227.0 g benzylalcohol 400.0 g laurinezuur 2,24g methaansulfonzuur (70%) 0,6 g onderfosforigzuur (50%)

20 Het verkregen mengsel werd verwarmd en op 165-175° C

gehouden totdat de theoretische hoeveelheid (37 g) water was verwijderd. Ongeveer 580 g benzyllauraat werd gewonnen.

De benzylesters van pelargoon-, octaan-, palmitine-, stearine-, oleine- en hydroxystearinezuur werden op eendere 25 wijze bereid.

Voorbeeld VIII

Geëthoxyleerde ricinus- en gehydrogeneerde ricinusolie werden bereid als in voorbeeld IV. Ethyleenoxide bindt 30 zich aan de hydroxygroep van ricinusolie.

Voorbeeld IX

Een watervrij kleurmengsel werd bereid uit glyceryl-tribenzoaat (Velsicol Chemical Corp.) en nonylfenol 7 (7 oxy-35 ethyleeneenheden, Union Carbide Corp.) in 20 : 80 gewichtsverhouding, en bevatte 1 g/1 blauwe kleurstof in de vorm van een perskoek.

Dit mengsel werd op 180° C gehouden en geroerd, terwijl een samenstelling van vezelglas en polyester gedurende 40 1 min erin werd gedompeld. Het monster werd weggenomen, gewas- 8320379 - 19 - sen in perchloorethyleen en gedroogd. Het monster bleek gelijkmatig te zijn gekleurd met een goede fixatie van de kleurstof. Er trad wéinig of geen roken op gedurende de kleurbewerking.

5 Voorbeeld X

Mengsels vergelijkbaar met dat van voorbeeld IX werden gebruikt voor kleuring van de volgende voorwerpen, onder de aangegeven omstandigheden: (a) 180° C, 2 min 10 nylon ring electriciteitsdraad zeefdraad nylon korrels nylon draad 15 (b) 180° C gedurende 3 min PVC-buis (c) 180° C gedurende 5 min brok uit polyester

In alle gevallen werd het betrokken voorwerp gelijk-20 matig gekleurd. Er werden geen vegen waargenomen. De producten konden gemakkelijk worden gereinigd met perchloorethyleen.

Voorbeeld XI

(a) Een kleurstofoplossing, die ethyleenglycol als-25 mede 1 g/1 zuivere blauwe kleurstof in de vorm van een perskoek bevatte, werd onder constant roeren tot 180° C verhit.

De oplossing begon te roken bij ca 107° C. Het roken begon zeer lastig te worden bij 125° C en nog erger bij 180° C.

Bij 180° C werd in de oplossing een stuk met een 30 lengte van 15 cm van een polyester treksluiting gedompeld. Na een dompeling gedurende 1 min werd de treksluiting weggenomen, aan de lucht gekoeld en in een perchloorethyleenoplossing gespoeld ter verwijdering van achtergebleven kleurstofoplossing. De treksluiting was moeilijk te reinigen. De treksluiting was 35 onregelmatig gekleurd en vertoonde vele vegen.

(b) Een zelfde experiment werd uitgevoerd met diethyl-eenglycol als oplosmiddel. Het gekleurde product was ongelijkmatig gekleurd en vertoonde vele vegen.

Deze experimenten tonen aan dat het gebruik van gly-40 colen als oplosmiddelen leidt tot onaanvaardbare resultaten 8320379 - 20 -

wat betreft luchtverontreiniging en kwaliteit van het kleuren. Voorbeeld XII

Een roestvrijstalen bak met een wanddikte van 4,8 mm 5 en een capaciteit van 315 1, die 240 kg dompelkleurstofoplossing, als in voorbeelden IX en X, bevatte met een gehalte aan kleurstof van 225 g Latyl Blue BCN 356 (ruwe gemalen kleurstof) werd uitwendig verhit om de temperatuur tot 182° C te doen stijgen.

10 Een pomp werd gebruikt voor circulatie van het materi aal in het kleurstofbad gedurende de verwarming en tijdens het dompelen van een polyester treksluiting van ca 60 cm lang gedurende ca 30 s in het geroerde bad. De treksluiting werd uit het bad verwijderd en enigszins uitgeknepen met een mangel ter 15 verwijdering van de overmaat aan kleurstofoplossing. De treksluiting werd gewassen in een bak die een mengsel van trichloor-ethyleen en perchloorethyleen bevatte. Na dompeling gedurende 30 s in het bad werd de treksluiting gedroogd in een hetelucht-kamer. De treksluiting was gereed voor eindcontrole en verzen-20 ding.

De treksluiting werd snel gekleurd met deze methode en had een aangenaam uiterlijk.

Voorbeeld XIII

25 Een dompelvloeistofoplossing werd gemaakt uit de vol gende bestanddelen.,;, als boven: gewichtsdelen 40 gehydrogeneerde cycloalifatische diester met 2-ethylhexylalcohol 30 (Voorbeeld III) 40 propyleenglycoldibenzoaat 20 POE nonylfenyllauraat (Voorbeeld II) 1 Latyl Blue BCN 356

Het kleurstofdompelbad werd gebruikt als in de voor-35 beelden IX en X. Eendere resultaten werden verkregen.

Voorbeeld XIV

Een dompélkleurstofoplossing werd als boven gemaakt uit: 40 8320379 < te - 21 - gewichtsdelen (a) 20 POE nonylfenol (N.P. 8,5) 50 glyceryltribenzoaat 30 gehydrogeneerde cycloalifatische 5 diester van voorbeeld III (Neodol 25) 2 blauwe perskoek (b) 10 gehydrogeneerde cycloalifatische diester van voorbeeld III (decyl-10 alcohol) 50 diethyleenglycolditolueencarboxylaat 50 geëthoxyleerde octylfenololeaat 1 gele kleurstof in de vorm van een perskoek 15 (c) 50 benzylbenzoaat 10 gehydrogeneerde cycloalifatische diester met 2-ethylhexanol 40 geëthoxyleerde dodecylfenol 1,5 groene kleurstof in de vorm van een 20 perskoek.

De hierbovengenoemde mengsels werden gebruikt voor de kleuring van voorwerpen voor algemeen gebruik en de verkregen resultaten waren dezelfde als reeds bovenvermeld.

8320379

Claims (25)

1. Watervrij dompelkleurstofmengsel voor niet-textie-le en algemeen bruikbare voorwerpen, met het kenmerk, dat het aromatische ester met de formule ArCOOï^/ ArCOO-R.-OOCAr of (ArCOO) -R0, waarin R. alkvleen met 2-8 kool- 5 stofatomen of polyoxyalkyleen met de formule -crH2r^^rH2r^sf waarin r 2 of 3 is en s 1 tot 15 is; R£ gesubstitueerde of ongesubstitueerde alkyl of alkenyl met 8-30 koolstofatomen is; R^ de rest van een polyhydrisch alcohol met z hydroxygroepen is; Ar gesubstitueerde of ongesubstitueerd mono- of bicyclische 10 aryl met totaan 15 koolstofatomen is en z 3-6 is, bevat in mengsel met tenminste ca 0,5 gew.% Van een hulpkleurmiddel en een organisch kleurmiddel.

2. Mengsel volgens conclusie 1, m e t het kenmerk, dat het hulpkleurmiddel een gealkoxyleerde alkylfenol 15 of een ester ervan is.

3. Mengsel vólgens conclusie 1, m e t het kenmerk, dat de aromatische ester (ArCOO)z-R^ is.

4. Mengsel volgens conclusie 3,met het kenmerk, dat z 3 of 4 is.

5. Mengsel volgens conclusie 1, m e t het ken merk, dat het hulpkleurmiddel een gealkoxyleerde alkylfenol of een ester ervan is en dat deze tenminste 5 gew.% van het mengsel uitmaakt.

6. Mengsel volgens conclusie 1, m e t het ken-25 m e r k, dat het hulpkleurmiddel een gealkoxyleerde alkylfenol of een ester ervan is, en dat deze tot aan 80 gew.% van hët mengsel uitmaakt.

7. Mengsel volgens conclusie 3,met het kenmerk, dat het verder een gealkoxyleerde ricinusolieverbin- 30 ding, een gealkoxyleerde gehydrogeneerde ricinusolieverbinding, een gealkoxyleerde primaire alkanol, een zout van een gefos-fateerde gealkoxyleerde primaire alkanol of eem.mengsel ervan bevat.

8. Mengsel volgens conclusie 3,met het ken-35 m e r k, dat Ar fenyl of tolyl is; R^ de rest van glycerine, trimethylolpropaan of pentaerytritol is en dat het mengsel tenminste 5 gew.% van een gealkoxyleerde alkylfenol of een ester ervan bevat.

9. Mengsel volgens conclusie 3,met het ken- 8320379 -23- ' » m e r k, dat Ar fenyl of tolyl is; de rest van glycerine, trimethylolpropaan of pentaerytritol is en het mengsel tot aan 80 gew.% van een gealkoxyleerde alkylfenol of een ester ervan bevat.

10. Mengsel volgens conclusie 1, m e t het ken merk, dat het organische kleurmiddel een dispersiekleurstof is.

11. Werkwijze voor het kleuren van niet-textiele en algemeen bruikbare voorwerpen, die uit plastic zijn gemaakt, lOmet het kenmerk, dat een te behandelen voorwerp wordt blootgesteld aan een mengsel volgens conclusie 1, dat wordt gehouden op een temperatuur van ca 100° C tot de temperatuur, waarbij het plastic ontleedt, gedurende een tijd die voldoende is voor het bereiken van de gewenste mate van kleu- 15 ring.

12. Werkwijze volgens conclusie 11, met het kenmerk, dat het voorwerp is gemaakt uit polyester, polyamide, polyurethaan, een acrylproduct, gehalogeneerd polyolefine of epoxyplastic.

13. Werkwijze volgens conclusie 11, m e t het kenmerk, dat het voorwerp in het kleurende mengsel gedurende tenminste 1 min bij een temperatuur van tenminste 140° C wordt gedompeld.

14. Werkwijze volgens conclusie 11, met het 25kenmerk, dat het voorwerp met het kleurende mengsel wordt besproeid en wordt verwarmd in een bad of oven tot tenminste 140° C.

15. Werkwijze volgens conclusie 11, m e t het kenmerk, dat het gekleurde voorwerp verder wordt ge- 30 spoeld met een gehalogeneerd oplosmiddel en het zo gereinigde voorwerp wordt gedroogd.

16. Werkwijze volgens conclusie 15, met het kenmerk, dat het gehalogeneerde oplosmiddel perchloor-ethyleen of trichloorethyleen is en dat het gehalogeneerde op- 35 losmiddel wordt opgevangen en in het proces wordt teruggevoerd.

17. Werkwijze voor het kleuren van niet-textiele en algemeen bruikbare voorwerpen, die zijn gemaakt van polyester, polyamide, polyurethaan, een acrylproduct, gehalogeneerd polyolefine of epoxyplastic, mét het kenmerk, dat een 40 te behandelen voorwerp wordt blootgesteld aan een watervrij 8320379 * - 24 - kleurend mengsel volgens conclusie 3, dat op 120-235° C wordt gehouden, gedurende een tijd die voldoende is om de gewenste mate van kleuring te verkrijgen.

18. Werkwijze volgens conclusie 17, met het 5kenmerk, dat het voorwerp gedurende tenminste 1 min bij een temperatuur van tenminste 140° C in het kleurende mengsel wordt gedompeld.

19. Werkwijze volgens conclusie 17, m e t het kenmerk, dat het gekleurde voorwerp wordt gespoeld met 10 een gehalogeneerd oplosmiddel en het zo gereinigde voorwerp wordt gedroogd.

20. Werkwijze voor het kleuren van niet-textiele en algemeen bruikbare voorwerpen, die gemaakt zijn uit polyester, polyamide, polyurethaan, een acrylproduct, gehalogeneerd poly- 15 olefine of epoxyplastic, met het kenmerk, dat het te behandelen voorwerp wordt blootgesteld aan een mengsel volgens conclusie 8, dat wordt gehouden op een temperatuur vanaf 100° C tot aan de temperatuur waarbij het plastic ontleedt, gedurende een tijd die voldoende is om de gewenste mate van kleu-20 ring te bereiken.

21. Werkwijze volgens conclusie 20, m e t het kenmerk, dat het voorwerp in de kleurende oplossing gedurende tenminste 1 min bij een temperatuur van tenminste 140° C wordt gedompeld.

22. Werkwijze voor het kleuren van niet-textiele en algemeen bruikbare voorwerpen, met het kenmerk, dat een te behandelen voorwerp wordt gedompeld in een water-vrij yloeistofmengsel dat een aromatische ester met hoog kookpunt, een hulpkleurmiddel en een organisch kleurmiddel 30 bevat, en bij ca 120-135° C wordt gehouden, gedurende een tijd die voldoende is voor het bereiken van de gewenste mate van kleuring.

23. Werkwijze voor het kleuren van niet-textiele en algemeen bruikbare voorwerpen, die zijn gemaakt uit plastic, 35met het kenmerk, dat een te behandelen voorwerp wordt blootgesteld aan een mengsel volgens conclusie 1, waarin de aromatische ester ArCOOI^ of ArCOO-Rj-OOCAr is en het mengsel tenminste 5 gew.% bevat van een cycloalifatische diester met formule I van het formuleblad, waarin R gesubstitueerde 40 of ongesubstitueerde rechte of vertakte alkyl met 4-20 kool- §320379 #· - 25 - stofatomen, polyoxyalkyleen met de formule R'(OC H„ ) of ge- X ZX Π fosfateerd polyoxyalkyleen met de formule (H0)9P(=0)(OC HL ) - z x zx n OC HL - of een zout ervan, waarin (C H„ 0) (C„H.0) -, x zx x zx η λ 4 τι (C^HgO^- of (C^HgO)^- is, R' H of ArCO is, Ar ge substitueerde of ongesubstitueerde mono- of bicyclische aryl met tot aan 15 koolstofatomen is, x 2 of 3 is, n 2-22 is en de som van p + q n is, voorstellen en het mengsel op een temperatuur vanaf 100° C tot aan de temperatuur waarbij het plastic ontleedt wordt gehouden, gedurende eeri tijd die voldoende is voor het bereiken van de gewenste mate van kleuring.

24. Werkwijze volgens conclusie 23, met het kenmerk, dat het mengsel tenminste 5 gew.% hulpkleurmid-del bevat, gekozen uit de groep van gealkoxyleerde alkylfeno-len en esters ervan.

25. Werkwijze volgens conclusie 23, ra e t het kenmerk, dat het mengsel tenminste 5 gew.% hulpkleurmid-del bevat, gekozen uit de groep van gealkoxyleerde alkylfeno-len en esters ervan en dat het organische kleurmiddel een dis-persiekleurstof is. 8320379