TR202003074A2 - Ozona dayanimli bi̇r kumaş - Google Patents

Abstract

Bu buluş, en az bir çözgü ipliği ve en az bir atkı ipliği içeren bir kumaş ile ilgilidir.

Description

TARIFNAME OZONA DAYANIMLI BIR KUMAS Bu bulus, ozon ile agartma islemine dayanimli olan bir kumas ile ilgilidir. Denim kumasindan üretilen giyim esyalarinin, özellikle kotlarin kullanilmis bir görünüme sahip olmasi tüketiciler için tercih edilen bir özelliktir. Denim kumasindan üretilen kot ve benzeri giyim esyalari, kullanilmis görünüm için agartma adi verilen bir prosese tabi tutulmaktadir. Kumas üzerindeki indigo veya baska tipteki boyanin uzaklastirilarak kumas renginin açilmasi yani agaitilmasini, efektlendirilmesini saglayan sodyum hipoklorit, potasyum permanganat gibi zararli kimyasallar kullanilmakta, bu islemler sirasinda veya sonrasindaki yikama ve durulama islemleri içinde asiri su tüketimi gerçeklestirilmektedir. Bu islemler çevre kirliligine yol açmakta ve insan sagligini olumsuz etkilemektedir. Çevreye duyarli bir agartma islemi için denim kumasinin ozona tabi tutulmasi bilinen bir yöntemdir. Denim kumasi nemlendirilerek veya islatilarak ozona tabi tutulmakta ve kumasin agaitilmasi saglanmaktadir. Ozon ile agartma islemi, kumas üzerine farkli baglarla baglanmis boya moleküllerini oksitleyip uzaklastirarak kumasin kullanilmis bir görünüme kavusmasini saglamaktadir. Bu esnada ortamda bulunan ozon, kumas ile de etkilesime girerek, pamuk fiberlerini oksitlemekte ve denim kumasinin mukavemeti azalmaktadir. Özellikle koyu renklerden çok açik renklere dogru yapilan agartma isleminde denim kumasi uzun süre ozona maruz kalmakta ve kumasin kullanim ömrü azalmaktadir. Kumas üretiminde ozona dayanim saglayan para-aramid gibi sentetik fiber içeren ipliklerin kullanimi bilinmektedir. Ozona dayanim saglayan para-aramid güneste sararmakta ve indigo boyama islemine uygun degildir. Ayni zamanda bütünüyle sentetik iplikten üretilen denim kumaslari kullanicilar tarafindan tercih 38698.03 edilmemektedir. Ozon ile agartma yapilan proseslerde mukavemeti azalmayan bir denim kumasi teknikte uzun zamandir istenen bir özelliktir. Teknigin bilinen durumunda yer alan CN203019765 sayili Çin faydali model basvurusunda ozona dayanim için polyester içerige sahip bir kumastan bahsedilmektedir. basvurusunda ozon ile agartma isleminin kumasin mukavemetiyle olan iliskisinden bahsedilmektedir. basvurusunda kumas içerisine para-aramid eklenerek ozona dayanim saglanmasindan bahsedilmektedir. Bu bulusun amaci, ozona dayanimli bir iplik içeren bir kumas ve bu kumastan üretilen bir giyim esyasinin elde edilmesini saglayarak ozon ile agartilmis ve dayanikli kotlarin elde edilmesinin saglanmasidir. Bu bulusun amacina ulasmak için gerçeklestirilen ve istemlerde açiklanan kumas, atkisinda ve/veya çözgüsünde sentetik ve/veya rejenere fiber katki içermekte ve atki ve/veya çözgü ipligi kalinligi 6 - 24 Ne araligindadir. Denim kumasinin üretiminde, mukavemet saglamak ve ozon ile agartma yapildiginda tercihen çok düsük miktarda sentetik ve/veya rejenere fiber katkisi kullanilmaktadir. Atki ipliginin harmanina eklenmesi tercih edilen katki ile iplik ozona dayanimli hale getirilmektedir. Atki kalinligi ozonla agartma isleminde zarar görmeyecek kadar kalin ancak estetik görünümü bozmayacak kadar da ince seçilmekte ve verilen deger araliginda atki iplikleri kullanilmaktadir. Iplik harmanina yapilan sentetik ve/veya rejenere fiber katkisi, en fazla harman içerisindeki fiberin (lif/elyaf) tamami katki olacak sekilde seçilmektedir. Kumasin 38698.03 çözgü ipliginin atki ipliginden daha kalin seçilmesiyle ve tercihen çözgü sikliginin atki sikligindan fazla olmasiyla birim kumas içerisindeki katki orani düsük tutulmaktadir. Tercih edilen uygulamada atki ipligine yapilan sentetik ve/veya rejenere fiber katkisi ve özellikle sentetik fiber katkisi en fazla %20 seviyesinde oldugunda, kumasin tamamindaki katki orani en fazla %5 seviyesinde olmaktadir.Atki ve çözgünün sikligi ve çözgü ipliginin kalinligi, birim kumastaki sentetik fiber katki oraninin %20`yi geçmeyecegi sekilde ayarlanmaktadir. Böylelikle kumasin hem ozona dayanimli hem de mümkün oldugunca dogal veya rejenere fiberden üretilmesi saglanmaktadir. Kumas iplikleri ring ve open end teknigiyle üretilmektedir. Open-end üretim yönteminde büküm hava akimi ve rotorla yapilir. Rotorun içine düsen elyaflar merkezkaçf` kuvveti ile egrilir. Ring iplik üretiminde ise, elyaflar istenilen numarada büküm saglanarak iplik olusturulur. Ring iplik makinesinde yapilan modifikasyonlarla bir veya daha fazla elyafin kilifi olusturan elyafin merkezinde ve/veya disinda oldugu iplik üretilmektedir. Kumas iplikleri özellikle atki ipligi üretilirken siro büküm teknigiyle üretilmekte ve ortaya çikan ham kumasin mukavemet degerinin yüksek olmasi saglanmaktadir. Ham kumasin mukavemet degerinin yüksek olmasiyla kumas veya kumastan üretilen giyim esyasi ozon ile agartildiginda da mukavemet degerinin yüksek olmasi saglanmaktadir. Ipligin üretiminde uygulanan büküm ipligin ve dolayisiyla kumasin mukavemetini arttirmaktadir. Böylece bu kumastan elde edilen ve ozon ile agartilan ürünlerin mukavemeti artis göstermektedir. Bulusun farkli bir uygulamasinda kumasin terbiye isleminde alkali islem uygulanmaktadir. Kumasin alkali/merserize islemine tabi tutulmasiyla fiberler dolgunlasarak sikismakta, kumasin mukavemeti artarken kumas ozon ile agartma islemi için daha uygun hale gelmektedir. Bulus konusu kumas ile ozon ile agartma isleminde mukavemet degerleri, standartlarca belirlenen mukavemet degerlerinin üzerinde giyim esyalari 38698.03 üretilebilmektedir. Bu sayede denim kumasindan elde edilen giyim esyalarinin üretiminde agartma islemi için ozon kullanimi yayginlasacak ve çevre kirliliginin azaltilmasi saglanacaktir. Bulus konusu kumas ile elde edilen giyim esyalari özellikle kuru ozon olarak bilinen giyim esyasinin direkt olarak ozon gazina tabi tutuldugu agartma isleminde bahsedilen özellikler açisindan çok iyi sonuçlar vermistir. BULUSUN DETAYLI AÇIKLAMASI Kumas, en az bir çözgü ipligi ve en az bir atki ipligi içermektedir. Kumas tercihen denim kumasi olup, denim kumasinin karakteristik özellikleri olan 3/1 Z seklinde dokunmus ve boyanma isleminde indigo ve/veya sülfür boyarmaddesi kullanilmistir. Bulus konusu kumas, iplik kalinligi 6 ila 24 Ne, tercihen ise 6 ila 12 Ne arasinda olan ve harmaninda rejenere ve/veya sentetik fiber yer alan atki ve/veya çözgü ipligi içermektedir. Kumasin içeriginde özellikle atki ipliginde elastan olmayip, bu sayede "rigid denim" olarak adlandirilan esnemeyen bir kumas olmaktadir.Kumas ile olusturulan giyim esyasinin estetik bir görünüme sahip olmasi ve ayni zamanda rahat bir kullanim saglamasi gerçeklestirilmektedir. Bulus konusu kumasta, estetik görünümün ve rahat kullanimdan feragat edilmeyerek atki ve/veya çözgü ipliginin kalinligi 6 - 24 Ne arasinda seçilmektedir. Daha ince ipliklerin, ozonla agartma isleminde mukavemet degerlerinin büyük ölçüde azaldigi yapilan deneyleree sabittir. Bu sebeple bulus konusu kumasta, orta kalinlikta atki iplikleri kullanilmaktadir. Bulus sahibi gerçeklestirdigi sayisiz deney sonucunda kumasin, ürüne diger bir ifadeyle giyim esyasina dönüstükten sonra gerçeklestirilen agartma isleminde özellikle ozon ile agartma isleminde pamuk fiberlerin, islem sonrasinda mukavemetlerini kaybettigini gözlemlemistir. Kumasin özellikle ozon ile 38698.03 agartmaya dayanimli olmasi için çesitli katki malzemeleri denenmis olup, katkinin özellikle atki ipligine yapilmasinin dayanim açisindan büyük ölçüde iyi sonuçlar verdigi görülmüstür. Atki ipligine yapilan sentetik ve/veya rejenere fiber katkilarinin ozon ile agartma isleminde pamuk fiberlerinin zarar görmesini engelledigi deneyler ile tespit edilmistir. Katkinin sentetik fiber özelinde polyester olmasi dayanim açisindan ciddi iyilestirmeleri beraberinde getirmistir. Katki hem atki hem de çözgü ipligi Özelinde gerçek]estirilebilmektedir, bulusun genelinde tercihen atki ipligine vurgu yapilmakta ancak bahsedildigi üzere katki, üreticinin tercihine göre, üründeki istenen katki oranina göre çözgü ipligine de uy gulanabilmektedir. Sentetik fiber katkisinin yaninda kullanilan rayon, liyosel, modal, bambu fiberleri gibi rejenere fiber katkilarinin tek basina sentetik fiber katkisi veya sadece rejenere fiber katkisina oranla kolektif bir dayanim artisi sagladigi gözlemlenmistir. Özellikle atki ipligini olusturan harman içerisine katilan rejenere fiber katkisi ile birlikte katilan düsük miktarlardaki sentetik katki ile ozon ile agartma isleminde büyük ölçüde iyilestirmeler saglanmistir. Pamugun ozon ile agartma isleminde oksitlenerek mukavemetinin azalmasinin önüne geçmek için iplik harmaninda pamuk yerine rejenere fiber kullanilan deneylerde rejenere fiberin ozon ile agartma islemi sonrasindaki mukavemet kaybi, ayni sartlardaki pamuk fiberlerinin mukavemet kaybindan düsük oldugu görülmüstür. Özellikle ile agartma isleminde kayda deger kayiplar olmadan gerçeklestirilmektedir.Dolayisiyla "rigid" olarak adlandirilan denim kumasinda pamuk yerine rejenere fiber kullanilmasi ve düsük miktarlardaki sentetik fiber katkisiyla birlikte kumas ve kumastan üretilen giyim esyasinin mukavemeti arttirilmaktadir. Harmandaki katki oranlari istenen mukavemet degerlerine bagli olarak degisebilmekte ve en fazla %100"ü olacak sekilde belirlenmektedir. Harmandaki katki, sadece tek basina sentetik fiber oldugunda en fazla %20 veya tek basina rejenere fiber katkisi oldugunda en fazla %lOO°ü olabilecegi gibi her iki tip 38698.03 fiberden olusan bir karisim da olabilmekte ve yine yukarida açiklandigi üzere tercih edilmektedir. Örnegin, atki ipliginde %5 polyester fiber ve en az %25 oraninda liyosel fiber katkisi yapildiginda elde edilen ham kumas mukavemet degerleri ile ozon ile yapilan agartma sonrasinda elde edilen mukavemet degerleri, söz konusu iki tip katkinin tek baslarina sagladigi etkilerin toplamindan daha büyüktür. Bulusun farkli bir uygulamasinda, kumas içerisinde kullanilan fiberlerin en az bir kismi geri dönüstürülmüs malzemeden üretilmektedir. Geri dönüstürülmüs (recycled) malzemeden üretilen kumaslarin ve giyim esyalarinin mukavemet degerlerinin standart degerlerden daha düsük oldugu, baska bir ifadeyle geri dönüstürülmüs fiberlerden üretilen giyim esyalarinin daha dayaniksiz oldugu bilinmektedir. Ancak yukarida anlatilan kolektif etkinin bir diger getirisi/faydasi olarak kumasin üretiminde geri dönüstürülmüs malzeme kullanimina olanak saglanmaktadir. Iki farkli tipteki katkinin sagladigi ekstra dayanim sayesinde geri dönüstürülmüs fiberler kullanilarak çevreye duyarli bir kumas gelistirilmektedir. Kumasin mukavemetinin arttirilmasi için özellikle ozon ile agartma islemi sonrasindaki mukavemetinin yüksek olmasi için ipliklerin üretiminde siro büküm teknigi kullanilmaktadir. Bunun yaninda kumasin terbiye isleminde merserize islemi gerçeklestirilmektedir. Her iki islemde tek baslarina veya birlikte gerçeklestirilebilmekte ve kumasin özellikle ozon ile agartma isleminden sonra mukavemetli olmasi saglanmaktadir. Kumasin boyuna uzanan iplikler (çözgü), enine uzanan iplikler (atki) ile ayni harmandan üretilebilmektedir. Denim kumasinin bir özelligi olarak çözgü ipliginin kalinligi, atki ipliginin kalinligindan daha büyüktür. Çözgü ipligi, atki ipliginin daha kalin bir versiyonu olabilmektedir. Çözgü ipliklerinin daha kalin seçilmesi sayesinde ham kumasta veya ozon ile yapilan agartma sonrasinda mukavemet problemi yasanmamaktadir. 38698.03 Yukarida özellikleri anlatilan kumas ile üretilen giyim esyasinin tümündeki sentetik ve/veya rejenere fiber katki orani en fazla %25 seviyesindedir. Bu amaçla katkinin bulundugu atki ipliginin sikligi ve kalinligi, giyim esyasindaki katkinin belirtilen degeri geçmeyecegi sekilde ayarlanmaktadir. Tercih edilen uygulamada katki olarak hem sentetik fiber hem de rejenere fiber kullanilmakta olup, giyim esyasindaki toplam katki orani tercihen %lO`un altindadir. Bu sayede giyim esyasinin ozon ile agartma islemine uygun olmasi baska bir ifadeyle ozon ile agartma isleminde mukavemet kaybi yasamamasi saglanmaktadir. Böylelikle iplikten baslayip nihai kullanicinin giyebilecegi giyim esyasina dönüsen kumasin, tüm asamalar göz Önüne alindiginda çevreye duyarli olmasi saglanmaktadir. Söz konusu kumastan üretilen giyim esyasi, ozon kullanilarak agartilmaktadir.Ozon ile agartma islemi, bir tambur içerisine islak veya kuru olarak yerlestirilen giyim esyalarinin direkt olarak ozon gazi ile etkilesime geçerek veya içerisine ozon enjekte edilen suyla yikanmasi seklinde gerçeklestirilmektedir. Bulus konusu kumastan elde edilen giyim esyalarinin ham hallerinin mukavemet degerleri teknikte bilinen kumaslardan üretilen giyim esyalarinin mukavemet degerleri ile benzerlik gösterse de bulus konusu kumasin anlatilan özellikleri sayesinde ozon ile agartma islemi sonrasindaki mukavemet degerleri, teknikte bilinen kumaslardan üretilen giyim esyalarinin ozon ile agartma islemi sonrasindaki mukavemet degerlerinin çok üzerindedir. Mukavemet testleri ASTM Dl424 (yirtilma mukavemeti) ve ASTM D5034 (kopma mukavemeti) standartlarina göre gerçeklestirilmekte ve ham kumas ile ozon kullanilarak agartilan giyim esyalarindan alinan numunelerin mukavemet degerleri ölçülerek karsilastirma yapilmaktadir. Bulus konusu kumas ile üretilen giyim esyalarinda, ozon ile agartma sonrasinda elde edilen ortalama mukavemet degerleri asagidaki tabloda belirtilmektedir. Ham Kumas Ozon Sonrasi Çözgü Kopma (N) «600 «400 38698.03 Yirtilma (N) ~60 ~30 Atki Kopma (N) ~500 ~350 Yirtilma (N) ~50 ~30 Tablo 1. Mukavemet Degerleri Bulus konusu kumas, tercihen kolektif etki saglamak amaciyla rejenere ve sentetik fiberler ile katkilanmakta ve ozon ile gerçeklestirilen agartma islemi sonrasinda mukavemet kaybindaki düsme ciddi oranda azaltilmistir. Normal sartlarda istenilen renk soldurma ve efektlendirme sonrasi kullanilamayacak derecede mukavemeti düsük ürün yerine kullanim dayanimi, mukavemeti yüksek ürün ortaya konulmus olmaktadir. Bulus konusu kumas ile birlikte denim agartma isleminde uzun zamandir bilinen ancak mukavemet problemleri sebebiyle yaygin olarak kullanilamayan ozon ile agartmanin yayginlasmasi beklenmekte ve denim sektörünün çevreyi kirletmesinin önüne geçilecektir. TR TR

Claims (12)

ISTEMLER

1 - En az bir çözgü ipligi ve en az bir atki ipligi içeren kalinligi 6 ila 24 Ne arasinda olan ve harrnaninda rejenere ve/veya sentetik fiber yer alan atki ipligi ve/Veya çözgü ipligi ile karakterize edilen bir kumas.

2 - Harman içerisindeki rejenere ve/veya sentetik fiber katki orani en fazla %100 olan atki ipligi ve/veya çözgü ipligi ile karakterize edilen istem l'deki gibi bir

3 - Harman içerisinde sadece sentetik fiber katkisi yer alan ve katki oraninin en fazla %20 oraninda oldugu atki ipligi ve/Veya çözgü ipligi ile karakterize edilen istem lideki gibi bir kumas.

4 - Harman içerisinde sadece rejenere fiber katkisi yer alan ve katki oraninin en fazla %100 oraninda oldugu atki ipligi ve/veya çözgü ipligi ile karakterize edilen 1,deki gibi bir kumas.

5 - Harmani geri dönüstürülmüs malzemeden üretilen atki ipligi ve/Veya çözgü ipligi ile karakterize edilen yukaridaki istemlerden herhangi birindeki gibi bir

6 - Harmandan iplige dönüstürülürken siro büküm yöntemiyle üretilen atki ipligi ve/Veya çözgü ipligi ile karakterize edilen yukaridaki istemlerden herhangi birindeki gibi bir kumas.

7 - Terbiye asamasinda alkali isleme tabi tutulmasi ile karakterize edilen yukaridaki istemlerden herhangi birindeki gibi bir kumas. 38698.03

8 - Atki ipligiyle ayni harmandan üretilen ve atki ipligi kalinligindan daha kalin olan çözgü ipligi ile karakterize edilen yukaridaki istemlerden herhangi birindeki gibi bir kumas.

9 - Yukaridaki istemlerin herhangi birindeki' gibi bir kumas ile üretilen giyim esyasi.

10 - Içerisindeki sentetik ve/veya rejenere fiber katki oraninin en fazla %25 olmasi ile karakterize edilen istem 9”daki gibi bir giyim esyasi.

11 - Ozon kullanilarak agartilan istem 9 veya 107daki gibi bir giyim esyasi.

12 - Istem 9 veya lO°daki gibi bir giyim esyasinin ozon kullanilarak agartilmasi. 38698.03