Przedmiotem wynalazku jest maszyna rolnicza majaca belke ramy zasadniczo pozioma, ustawiona poprzecznie wzgledem kierunku ruebu maszyny, zlozona z odcinków polaczonych ze soba przegubowo w sposób umozliwiajacy wychylenie w kierunku pionowym i podtrzymujacych elementy robocze, np. wirujace glowice koszace, przy czym konce tych elementów stykajace sie z gruntem lub plonami sa umieszczone pod wspomniana belka, w znacznej odleglosci od niej.W znanych urzadzeniach rolniczych tego typu odcinki belki ramy sa polaczone ze soba dla umozliwienia wychylen pionowych za pomoca czopów umieszczonych bezposrednio w koncach tych odcinków, a zatem znajdujacych sie na tej samej wysokosci co belka. Powoduje to, ze w wyniku wzajemnych wychylen odcinków belki zmienia sie odleglosc konców stykajacych sie z gruntem lub plonami w sasiadujacych elementach roboczych, gdyz konce te znajduja sie pod belka i sa od niej znacznie oddalone. Wskutek tego podczas obrabiania gruntu bardzo falistego wystepuje niepozadane stykanie sie konców sasiednich elementów roboczych ze soba i noze sasiadujacych glowic koszacych uderzaja o siebie, a jednoczesnie odleglosc wzajemnie sasiadujacych elementów roboczych moze chwilowo tak sie zwiekszyc, ze na polu pozostana nieobrobione pasy gruntu.Celem wynalazku jest usuniecie powyzszej wady lub co najmniej w znacznym stopniu jej zmniejszenie. Cel ten zostal osiagniety przez umieszczenie polaczen przegubowych poszczególnych odcinków belki ramy w zasadzie na wysokosci konców elementów roboczych stykajacych sie z gruntem lub plonami. Korzystnie, sasiadujace odcinki belki ramy sa polaczone ramionami, wystajacymi ukosnie ku dolowi z sasiadujacych konców tych odcinków i polaczonymi przegubowo dla umozliwienia wychylen pionowych.Dzieki umieszczeniu czopów w odcinkach belki ramy w zasadzie na wysokosci konców elementów roboczych, stykajacych sie z gruntem lub plonami, odleglosc tych konców od siebie nie zmienia sie wcale lub zmienia sie nieznacznie podczas wzajemnego wychylania sie odcinków belki.2 94 436 W korzystnym wykonaniu w kazdym odcinku belki jest osadzona jedna para wirujacych elementów roboczych, przy czym oba elementy tej pary obracaja sie ku sobie, patrzac od przodu maszyny. Podczas pracy maszyny przy obróbce plonów rozciagajacych sie na cala szerokosc narzedzia, kazda para wspólpracujacych elementów, roboczych doprowadza plony do obszaru lezacego pomiedzy tymi elementami, wskutek czego w obszarze pomiedzy zewnetrznymi elementami dwóch sasiadujacych par, w którym znajduje sie przegubowe polaczenie sasiednich odcinków belki, nie ma wcale plonów, a ramiona czopów wystajace ku dolowi nie zaklócaja wykonywanej pracy. Kazdy z elementów roboczych sklada sie z wirujacej glowicy z osadzonymi w niej nozami oraz umieszczonej pod nia podpory gruntowej, zas ramiona polaczone przegubowo, laczace sasiednie odcinki belki znajduja sie w obszarze pomiedzy dwoma sasiadujacymi glowicami.Belka ramy sklada sie z trzech odcinków, z których srodkowy jest polaczony z trzypunktowym podnosnikiem ciagnika rolniczego. Maszyna wedlug wynalazku, jest przeznaczona do zamontowania z przodu ciagnika rolniczego. Jedna z glównych trudnosci przy konstruowaniu maszyny rolniczej o duzej szerokosci roboczej, przeznaczonej do osadzenia z przodu ciagnika, jest uzyskanie dobrej samonastawnosci maszyny, która umozliwia latwe dostosowanie do nierównosci gruntu i przeszkód.Zewnetrzne odcinki belki unoszone sa za pomoca urzadzen napedowych, np. cylindrów hydraulicznych umieszczonych miedzy tymi odcinkami i odcinkiem srodkowym. W tym ukladzie sasiadujace odcinki belki sa polaczone obrotowym walkiem napedowym o odcinkach które daja sie ustawiac wzgledem siebie pod katem.Dzieki temu odcinki belki moga bez zaklócania pracy napedu zmieniac wzajemne polozenie w wyniku wahania odcinków belki spowodowanego przez podpory gruntowe elementów roboczych, badz tez wskutek uruchomienia przez ciagnik urzadzen napedowych.Jest pozadane, aby skierowane ukosnie ku dolowi ramie, przytwierdzone do srodkowego odcinka belki, bylo polaczone przegubowo z tym odcinkiem w celu umozliwienia pionowych wychylen oraz bylo zaopatrzone w pionowe ramie wspólpracujace z jednej strony z urzadzeniem napedowym, z drugiej zas strony polaczone z sasiadujacym zewnetrznym odcinkiem belki. Aby zapobiec niekontrolowanym ruchom ramienia skierowanego ku dolowi z przegubami na obu koncach, nie ograniczajac ruchów ustawczyeh zewnetrznego odcinka belki, korzystnym jest, gdy kat obrotu pionowego ramienia jest ograniczony w obu kierunkach, natomiast w polaczeniu ramienia z sasiednim zewnetrznym odcinkiem belki jest pozostawiony pewien luz.W celu umozliwienia uzycia urzadzenia napedowego nie tylko do wykonywania ruchów nastawczych, lecz równiez do unoszenia obu zewnetrznych odcinków belki w góre na czas transportu urzadzenia, pionowe ramie skierowane ku plaszczyznie srodkowej urzadzenia ma dwa rózne polozenia koncowe, a mianowicie jedno, w którym zewnetrzny odcinek belki jest uniesiony tylko o tyle, aby nie dotykal gruntu oraz drugie, w którym odcinek ten jest uniesiony do polozenia niemal pionowego. Gdy urzadzenie napedowe stanowi cylinder hydrauliczny, mozna to uzyskac w prosty sposób przez osadzenie na cylindrze dzwigni z przegubem, która jest usytuowana miedzy cylindrem i tloczyskiem. Umozliwia to uzyskanie pierwszego z wymienionych polozen.W celu uzyskania po uniesieniu zewnetrznych odcinków belki samoczynnego uniesienia odcinka srodkowego, urzadzenie napedowe jest sprzegniete z podnosnikiem hydraulicznym ciagnika i zawiera dodatkowy cylinder hydrauliczny, który po osiagnieciu przez zewnetrzny odcinek belki polozenia koncowego (pierwszego lub drugiego) spowoduje uniesienie srodkowego odcinka belki przy dalszym zwiekszeniu cisnienia.Aby zmniejszyc do minimum niebezpieczenstwo nierównomiernego obciazenia czesci napedzajacych i zapobiec w miare mozliwosci uszkodzeniu innych elementów roboczych w przypadku zakleszczenia jednego .z nich, oba elementy robocze srodkowego odcinka belki sa sprzezone za posrednictwem bezpiecznika scinanego i napedzane indywidualnie przez ciagnik, przy czym elementy te napedzaja elementy robocze umieszczone dalej na zewnatrz po tej samej stronie ciagnika.Poniewaz mechanizmy zabezpieczajace zapobiegajace uszkodzeniu w przypadku uderzenia o przeszkode, uzywane w narzedziach rolniczych montowanych z tylu ciagnika, nie moga byc zastosowane w maszynie rolniczej zamontowanej za posrednictwem podnosnika trzypunktowego, poprzecznie wzgledem kierunku ruchu, na przodzie ciagnika, konieczne jest opracowanie takiej konstrukcji, która zabezpiecza przed uszkodzeniem narzedzie, podczas uderzen jego o przeszkode. Uzyskuje sie to w taki sposób, ze dolne ramiona podnosnika trzypunktowego sa rozsuwne. Podnosnik jest polaczony z maszyna rolnicza jednym czopem górnym i dwoma dolnymi, dopuszczajacymi w pewnych granicach ruchy we wszystkich kierunkach.Maszyna rolnicza o wspomnianych cechach w przypadku uderzenia o przeszkode polozona z jednej strony plaszczyzny srodkowej przechyla sie dokola czopa górnego oraz czopa dolnego polozonego po tej samej stronie, co przeszkoda, a w wyniku czesc urzadzenia, napotykajaca przeszkode, przesuwa sie ku tylowi, czesc zas lezaca po przeciwleglej stronie ciagnika — ku przodowi, jednoczesnie dolne ramie podnosnika trzypunktowego po tej ostatniej stronie wydluza sie. Przechylenie urzadzenia powoduje korzystne przychylenie ku przodowi plaszczyzny obrotu elementów roboczych, dzieki czemu elementy te latwiej przeslizguja sie ponad niskimi przeszkodami, np. kamieniami.94 436 3 Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig.1 przedstawia maszyne rolnicza w postaci trzyczesciowej kosiarki wirnikowej do zawieszania z przodu ciagnika, w widoku z przodu, przy czym jedno polozenie robocze oznaczono liniami ciaglymi, dwa kolejne mozliwe polozenia — liniami przerywanymi, fig. 2 — kosiarke do zawieszania z przodu ciagnika, w czwartym mozliwym polozeniu, w widoku z przodu; fig. 3 — kosiarke w widoku z góry, przy czym jedno polozenie robocze oznaczone liniami ciaglymi, inne zas mozliwe polozenia — liniami przerywanymi; fig. 4 — kosiarke, w widoku z boku, przy czym jedno polozenie robocze oznaczono liniami ciaglymi, inne zas mozliwe polozenia — liniami przerywanymi.Ciagnik rolniczy 1 przedstawiony schematycznie na fig. 4 jest wyposazony z przodu w urzadzenie sprzegowe znanego typu. Stanowi je trzypunktowy podnosnik z nastawnym ramieniem górnym 2 i dwoma ramionami dolnymi 3 i 4, poruszanymi w góre i w dól przez cylindry hydrauliczne 5. Wolne konce ramion 2,3,4 podtrzymuja eiemeht podporowy 6 w polozeniu w zasadzie pionowym. Ramiona dolne 3 i 4 maja budowe teleskopowa, co umozliwia ich wydluzanie, jak pokazano liniami przerywanymi w odniesieniu do wolnego konca ramienia dolnego 4 (fig. 3 i 4). Wielkosc sily, przy której zachodzi wysuniecie, moze byc wyznaczona np. przez zatrzask umieszczony miedzy elementami teleskopowymi, np. w postaci kulki dociskanej sprezyna. Wielkosc tej sily mozna zmieniac poprzez zmiany nacisku sprezyny.Element podporowy 6 podtrzymuje srodkowy odcinek 7 belki ramy trzyczesciowej kosiarki wirnikowej.Odcinek ten jest polaczony z dwoma sasiadujacymi z boków, zewnetrznymi odcinkami 8 i 9 tejze belki. Odcinek 7 laczy sie ze wspornikiem 6 dolnymi ramionami 10 i 11 oraz górnym podwójnym lacznikiem 12, wychodzacym z odcinka 7 skosnie ku górze w kierunku ramienia 2. W kazdym koncu odcinka 7 znajduje sie czop 13 lub 14, z którym jest polaczone odpowiednie ramie 15 lub 16, wystajace ukosnie ku dolowi i na zewnatrz z sasiedniego konca odcinka 7.Opis obejmuje lewa czesc fig. 1 i fig. 2, poniwaz czesci lezace po prawej stronie wzdluz plaszczyzny symetrii na fig. 1 i 2 sa podobne do czesci wystepujacych po stronie lewej.Dolny koniec wystajacego w dól ramienia 15 ma czop 17, z którym laczy sie ramie 18 wychodzace ukosnie ku dolowi z sasiadujacego konca lewego zewnetrznego odcinka belki 8. Ramie 18 jest polaczone sztywno z odcinkiem 8 belki. Przy normalnym polozeniu maszyny odcinki 7, 8 i 9 belki leza w jednej linii, lecz moga sie poruszac wzgledem siebie w kierunku pionowym dzieki polaczeniom przegubowym. Ruch taki moze spowodowac kierowca ciagnika za pomoca urzadzenia opisanego ponizej.Pionowe ramie 19 jest sztywno polaczone z ramieniem 15, a jego górny koniec laczy sie przez czop 20 z pretem 21, w którego drugim koncu znajduje sie sworzen 22 przesuwajacy sie w szczelinach 23 wspornika 24, osadzonego na odcinku 8 belki w poblizu jej zewnetrznego konca.W srodkowej czesci odcinka 7 belki znajduje sie wspornik 25, z którym lacza sie przegubowo dwa hydrauliczne cylindry 26 i 27, skierowane w przeciwne strony. Tloczysko 28 cylindra 26 laczy sie przegubowo za pomoca sworznia 29 z ramieniem 19.Na koncu cylindra 26, wspólpracujacego z tloczyskiem 28, jest zamocowana dzwignia 30 z przegubem, wychylana ku górze. Na fig. 1 przedstawiono ja w polozeniu uniesionym, na fig. 2 — w opuszczonym. W tym ostatnim polozeniu przegub dzwigni znajduje sie w osi przesuwu tloczyska 28, wskutek czego ruch tloczyska do wewnatrz z polozenia calkowicie wysunietego jest ograniczony. Dlugosc dzwigni 30 dobrano z uwzglednieniem calkowicie wysunietego polozenia tloczyska 28 w taki sposób, ze jego ruch dó wewnatrz przy dzwigni 30 opuszczonej umozliwia uniesienie roboczych elementów 31, 32 osadzonych na odcinku 8 belki. W tym wykonaniu robocze elementy 31, 32 osadzone na odcinku 8 belki, jak równiez elementy 33, 34 osadzone na odcinku 7 belki i elementy (niewidoczne na fig. 1 i 2) osadzone na odcinku 9 belki, stanowia wirujace bebny z obwodowymi stozkowymi kolnierzami 35, 36, 37 lub 38 przytwierdzonymi sztywno do ich dolnych konców.Dokola kazdego kolnierza sa rozstawione noze, a pod kazdym kolnierzem zmontowana jest talerzowa podpora 39, 40, 41 lub 42.Poszczególne robocze elementy 31, 32, 33, 34 itd, sa napedzane przez przekladnie synchronicznie, lecz przeciwnych kierunkach w taki sposób, ze okregi zakreslane przez noze przytwierdzone do kolnierzy moga przecinac sie wzajemnie bez obawy o uderzanie nozy o siebie. Para elementów 31, 32 wiruje ku sobie, patrzac ri przodu maszyny. Równiez para elementów 33, 34 oraz trzecia para nie pokazana, osadzona na odcinku 9 belki wiruja ku sobie. Oznacza to, ze dwa robocze elementy sasiadujace z polaczeniem odcinków 7 belki i 8 belki lub odcinków 7 i 9 belki wiruja w kierunkach od siebie, patrzac od przodu maszyny, a zatem przesuwaja plony w kierunkach przeciwnych, dzieki czemu ramiona 15,18 moga siegac daleko w dól w obszar1, gdzie nie zaklócaja pracy narzedzia.Czop 17 ramion 15, 18 jest umieszczony miedzy sasiednimi kolnierzami 36, 37 i nieco ponad poziomem kola zakreslanego przez noze przytwierdzone do tych kolnierzy. Oznacza to, ze podczas ruchu maszyny dwa4 94 436 zewnetrzne odcinki 8 i 9 belki oraz osadzone na nich robocze elementy moga dostosowywac sie do falistosci terenu i ewentualnych przeszkód bez zmiany odleglosci miedzy koncami roboczych elementów znajdujacych sie w sasiedztwie wewnetrznych konców tych odcinków, w wyniku powstawania pionowych wahan dwóch zewnetrznych odcinków 8 i 9 belki. W wyniku tego pole jest obrabiane równomiernie pomimo wychylania sie odcinków belki w kierunku pionowym.Pionowe wzgledne wahania odcinków belki moga byc powodowane slizganiem sie talerzowych podpór 39, 40, 41, 42 po nierównosciach pola, lecz moze je równiez wywolac kierowca ciagnika za pomoca hydraulicznych cylindrów 26, 27. W obu przypadkach ruch pionowy odcinków 8 i 9 belki jest ograniczony dlugoscia szczeliny 23 we wsporniku 24 (po przeciwleglej stronie maszyny) oraz przesunieciem tloczyska 28 miedzy skrajnymi polozeniami wysunietym i cofnietym, przy opuszczonej dzwigni 30. Tedwa polozenia krancowe pokazano na fig. 1 (polozenie dolna oznaczono liniami przerywanymi), i na fig. 2. Przy uniesionej dzwigni 30 (fig. 1) tloczysko 28 mozna calkowicie cofnac do hydraulicznego cylindra 26 i uniesc odcinek 8 belki wraz z polaczonymi z nim roboczymi elementami do polozenia prawie pionowego, pokazanego liniami przerywanymi (polozenie górne) na fig. 1.Hydrauliczne cylindry 26 i 27 moga byc tak polaczone z cylindrami 5 podnosnika trzypunktowego 2,3,4, ze po osiagnieciu górnego polozenia koncowego,odcinków 8 i 9 belki (przy górnym jak i dolnym polozeniu dzwigni 30) cylindry 5 zadzialaja po dalszym zwiekszeniu cisnienia w ukladzie hydraulicznym, unoszac do góry odcinek 7 belki wraz z roboczymi elementami, a zatem maszyna nie bedzie dotykac powierzchni gruntu.Robocze elementy 39, 40, 41, 42 sa napedzane przez dwa wychodzace z przodu ciagnika walki napedowe 43, 44 wirujace synchronicznie, polaczone za posrednictwem walków przegubowych z walkami 45, 46 wychodzacymi z odcinka 7 belki. Walek napedowy, nie pokazany na rysunku, przebiega wzdluz osi poziomej wewnatrz tego odcinka i zawiera w czesci srodkowej bezpiecznik scinany, np. sprzeglo z klami pekajacymi przy okreslonym przeciazeniu. Walki 45 i 46 sa polaczone przekladnia zebata z nie pokazanym walkiem napedowym usytuowanym wzdluz osi poziomej maszyny, a walki roboczych elementów 33, 34 sa równiez polaczone z tym ostatnim przez przekladnie stozkowe w takim ukladzie, ze wiruja w przeciwnych kierunkach oznaczonych strzalkami na (fig. 3). Kierunek ruchu maszyny rolniczej jako calosci pokazano równiez na fig. 3 strzalka A, stad wiec widoczne jest, ze robocze elementy 33, 34 obracaja sie ku sobie, patrzac od przodu urzadzenia.Walek napedowy usytuowany wzdluz osi poziomej maszyny w odcinku 7 belki wystaje z obu jej konców i jest polaczony przegubami z odpowiadajacymi walkami odcinków 8 i 9 belki. Na fig. 1 pokazano walek napedowy 47 odcinka 8 belki. Robocze elementy 31, 32 sa polaczone z walkiem napedowym 47 w sposób podobny, jak robocze elementy 33 i 34 z walkiem w odcinku 7 belki. Przeguby laczace walek napedowy odcinka 7 belki z takimi samymi walkami odcinków 8 i 9 belki dopuszczaja takie wzgledne odchylenia katowe tych walków, ze nie przeszkadzaja one w unoszeniu zewnetrznych odcinków belki do najwyzszego polozenia koncowego, pokazanego w odniesieniu do odcinka 8 belki liniami przerywanymi (fig. 1).Odcinki 7, 8, 9 belki wipolozenlu normalnym leza w jednej linii i sa w zasadzie poziome. W opisanym rozwiazaniu sa one prostopadle do kierunku ruchu urzadzenia, lecz mozliwe jest równiez rozwiazanie, w którym przy normalnym polozeniu sa one ustawione skosnie do tylu.Zamiast wirnikowych kosiarek na odcinkach 7, 8, 9 belki moga byc umieszczone inne elementy robocze stykajace sie z gruntem lub plonami. Kazdy z takich elementów moze miec oddzielna podpore gruntowa, lecz nie jest to konieczne. Elementy robocze moga byc utrzymywane na pewnej wysokosci nad gruntem przez urzadzenie hydrauliczne, albo tez urzadzenie moze miec kola jezdne umieszczone miedzy elementami roboczymi.Konce elementów roboczych moga wirowac po okregach zawartych w plaszczyznie w zasadzie równoleglej do powierzchni gruntu, a ponadto moga wykonywac inne ruchy.Belka ramy maszyny rolniczej moze skladac sie z dwóch, trzech lub wiecej niz trzech odcinków.Ustawienie odcinków belki w jednej linii w polozeniu normalnym nie jest konieczne. W polozeniu normalnym odcinki belki moga byc ustawione do siebie pod katem w plaszczyznie poziomej i/lub pionowej. Maszyna rolnicza nie musi byc zamontowana z przodu ciagnika, lub tez nie musi byc wcale osadzona na ciagniku, ani tez nie jest konieczne laczenie jej z podnosnikiem trzypunktowym, jakkolwiek opisane rozwiazanie jest korzystne.Ponadto opisane urzadzenia do podnoszenia bocznych odcinków belki nie sa konieczne i moga byc zastapione prosta linka ciagnaca, jakkolwiek opisane urzadzenia podnoszace wykazuja w porównaniu z taka linka wiele dogodnosci.Dolne ramiona 3, 4 podnosnika trzypunktowego rozsuwaja sie teleskopowo.. Ma to podstawowe znaczenie w przypadku zamontowania maszyny na przodzie ciagnika, poniewaz w takim przypadku nie mozna zastosowac zwyklego mechanizmu zabezpieczajacego, zapobiegajacego uszkodzeniom w przypadku uderzania o przeszkode.Mechanizm taki zastepuja ramiona 3, 4 poniewaz w przypadku uderzenia jednego z zewnetrznych roboczych elementów o przeszkode cala maszyna przechyla sie dokola osi przechodzacej przez zewnetrzne konce: górnego94 436 5 ramienia 2 oraz ramienia polozonego najblizej przeszkody (ramie 3 na fig. 3)* Polaczenia tych ramion z narzedziem dopuszczaja w pewnych granicach ruchy we wszystkich kierunkach, dzieki czemu czesc uderzajaca 0 przeszkode moze odchylic sie ku tylowi dokola osi, przeciwlegla zas czesc urzadzenia odchyla sie jednoczesnie do przodu. Podczas tego odchylania dolna czesc elementów roboczych równiez porusza sie do przodu w stosunku do polozenia normalnego (fig. 4), wskutek czego polozenie tych elementów, a zwlaszcza ich podpór gruntowych staje sie korzystniejsze dla przeslizgniecia sie po przeszkodzie* Po przebyciu przeszkody urzadzenie powraca dzieki swemu ciezarowi do polozenia normalnego, a jednoczesnie cofa do tego polozenia wysuniety pret 4. PL